Vrouw zijn in een multiculturele samenlevingGender, lichaam en religieChia Longman, UGent Emeritiforum KU Leuven30 januari 2014

Inleiding & achtergrond socioculturele antropologie en

cultuurwetenschappen gender/vrouwenstudies interesses: gender, culturele en

religieuze diversiteit (NW. Europa) Is culturele diversiteit verzoenbaar met

gendergelijkheid? Vandaag: gender, kledij & lichaam

“Le viol” 1935, René Magritte

Mediterrane religieuze tradities

Wie is er onderdrukt?

Femen: ‘Our God is a woman’

stellingen

1. Centraal: controle vrouwelijke seksualiteit: maar diversiteit en complexiteit?

2. Context en her/interpretatie heilige teksten3. Hoe interpreteren en ervaren vrouwen

religieuze (en seculiere) normen zelf?

Voorbeeld: jodendom: ‘modesty’ (‘tzniut’)

Orthodox jodendom

Tot eind 18e eeuw: ‘normatief’ jodendom 19e eeuw: Joodse verlichting/emancipatie

beweging: ontstaan ‘stromingen’ ‘progressieve’ versus ‘orthodoxe’

jodendom: statuut van de halacha (joodse wetgeving)

emancipatie van de vrouw? diversiteit: van ‘strikt’ (bijv.

charedi/chassidim) tot ‘modern’ orthodox

Gender en jodendom de fundamenten: genderongelijkheid,

androcentrisme en patriarchaal? Progressieve strekkingen: veranderingen

gedurende eerste helft 20e eeuw: synagoog

Tweede golffeminisme: leiderschap: 1972: Sally Priesand (reform)

1979: vrouwen toegelaten in conserv. abolished mehitza, choir, morning prayer,

counted in minyan… formele gelijkheid versus praktijk?

Genderrollen in de joodse orthodoxie

genderrollen (heteronormativiteit) & orthopraxis

halacha: 613 mitzvot (voorschriften): - 365 verboden- 248 geboden

♂: dragen tefillin & tzitzit, Sjema-gebed, talmoedstudie, …

♀: vrijstelling als ‘priesteres van de miniatuurtempel’

andere ongelijkheden: rites-de-passage, minyan, gebed leiden, getuigen, familierecht…

Casestudies: joodsorthodoxe vrouwen vraagstelling: waaruit bestaat vrouwelijke

religiositeit in ‘patriarchale tradities’? eigen en bestaand onderzoek bronnen: interviews & primaire & secundaire

literatuur

(1) Religieuze agency bij strikt-joodsorthodoxe/charedische vrouwen

(2) Negotiatie identiteit bij studerende/werkende joodsorthodoxe vrouwen

Orthopraxis vanuit een vrouwelijk perspectief

specifieke vormen van vrouwelijke religiositeit?

mitzvot voor vrouwen? ChaNaH

ChallahNiddah -

familiereinheidswettenHadlik ner -

sabbatkaarsen

reinheidswetten

Wetten van niddah of familiereinheid (taharat hamishpachah)

tijdens menstruatie + 7 dagen: seksuele onthouding gevolgd door rituele reiniging in de mikveh

Vrouwelijke religiositeit als geseksualiseerd ‘tzniut’: ethiek van ‘ingetogenheid’ religieuze principe/capaciteit

uiterlijk attitude/gedrag privé/innerlijke

Vrouwelijk lichaam als haar eigen ‘sanctum sanctorum’ (Friedman, 1997)

vrouwelijk gedrag: symbool voor het collectieve of

herinterpretatie in termen van autonomie?

Vrouw en haar lichaam als symbool van collectieve identiteit?

controle over vrouwelijke reproductie en seksualiteit?

Symbolische identificatie van ‘vrouw’ met collectieve identiteit

Vrouw als ‘draagster’ van cultuur of de ‘last van representatie’ (N. Yuval-Davis, 1997)

http://wrapunzel.wordpress.com/

“NOT US, BUT YOU HAVE CHANGED” Chassidisch koppel,

Williamsburg, N.Y. J. Mintz (1968)