Voor eenregulering van

cannabis inBelgië

www.feditobxl.be

november 2014

SamenvattingWe zien het in België, alsook in het buitenland: het verbod op cannabis en de relatieve tolerantie van de laatstejaren lijken geen impact te hebben gehad op de prevalenties van het gebruik. Deze prevalenties blijvenbelangrijk, ook al gaat het in de eerste plaats om occasioneel of gecontroleerd gebruik. De illegaliteit van deproductie en verkoop verhindert alle controle op het product en vooral op haar psychoactieve kracht, een krachtdie zich sterk heeft kunnen ontwikkelen dankzij de opkomst van nieuwe teelttechnieken. Bovendien laatdiezelfde illegaliteit een grote handel toe die onze samenleving uit haar evenwicht kan brengen.

De sociale en gezondheidsrisico's verbonden aan het gebruik van cannabis worden dus eigenlijk vertienvoudigddoor het verbod erop. Een relatieve tolerantie, zoals ze gehanteerd wordt in België, ondermijnt deze nadelenniet.

De Brusselse Federatie van Instituten voor Verslavingen (FEDITO BXL vzw) vertegenwoordigt 25 Brusselseinstituten die zich vooral specialiseren in kwesties rond druggebruik. FEDITO BXL steunt daarom de invoeringvan de regulering van cannabis in België, op basis van een kritische analyse van het huidige beleid. DeFederatie gaat in dat opzicht verder op de tekst ondertekend door de professoren Tom Decorte (Ugent), PaulDe Grauwe (London School of Economics en KULeuven) en Jan Tytgat (KULeuven)1 : «Cannabis : bis ? Eenpleidooi voor een kritische evaluatie van het Belgische cannabisbeleid». Deze tekst, geschreven in 2013, roeptop om de inefficiëntie van het huidige cannabisbeleid te erkennen, alsook de noodzaak om haar kritisch teevalueren. Deze evaluatie ligt momenteel in handen van de Algemene Cel Drugbeleid, die haar werk zoukunnen baseren op de beoordelingen uit het veld en de verschillende regionale federaties, waaronder FEDITOBXL.

FEDITO BXL adviseert minimaal een verduidelijking van het beleid en de erkenning van de voordelen vancannabis social clubs, zowel voor de gebruikers, hun naasten, als voor de samenleving in zijn geheel.

Daarenboven pleit FEDITO BXL voor een regulering van cannabis. Diverse experimenten uit het buitenlandtonen de haalbaarheid en vooral het belang en de voordelen aan van de regulering van marihuana, bovenop delegalisatie van medicinaal gebruik. Nieuwe wettelijke modellen komen voornamelijk in Amerika naar boven.Deze experimenten hebben het voordeel om reformerende en pragmatische kanalen te openen naar deproblematiek van cannabis.

De federatie stelt voor aan de Belgische autoriteiten om zich te laten inspireren en zich te laten helpen in hetaanwijzen van de grondbeginselen voor een eventuele regulering van cannabis in België: bovenop de duidelijkeregels die er moeten komen over wie wel en wie niet mag gebruiken, moet ook de productie en de verkoopgeorganiseerd en aangestuurd worden, door beroep te doen op de verschillende expertises en in hetconstrueren van het reguleringsmodel op basis van studies over prevalentie en de ervaring van deprofessionals in het veld.

Tegenwoordig is de vaststelling van de ondoeltreffendheid van een verbod op cannabis wereldwijd gekend.

En naast de Amerikaanse ervaringen moeten ook andere kanalen onderzocht worden.

1 T. Decorte, P. De Grauwe, J. Tytgat, Cannabis : bis ? Pleidooi voor een kritische evaluatie van het Belgische cannabisbeleid, 18/11/2013

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 2 | 34

InhoudstafelSamenvatting........................................................................................................................2

1. Inleiding.............................................................................................................................4

2. Problematiek, cannabisgebruik en epidemiologische gegevens........................................6

3. Het wettelijke kader in België.............................................................................................9

4. Kritische evolutie van de cannabisrichtlijn........................................................................11

5. Voorstelling van de wettelijke evoluties in het buitenland.................................................13

6. Voorstel voor de grondbeginselen van het Belgisch model..............................................16

6.1 Gebruik 17

6.2 Productie 18

6.3 Verkoop 19

6.4 Traceerbaarheid van de hele ketting, van producent tot gebruiker 20

6.5 Belastingen 21

6.6 Preventie en risicovermindering 22

6.7 Zorg en behandeling 23

7. Conclusie: Voor een experiment van een gereguleerde cannabismarkt in België............25

Annex..................................................................................................................................27

Bibliografie..........................................................................................................................32

A propos..............................................................................................................................34

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 3 | 34

1. InleidingDe New York Times, kwaliteitskrant met een groot lezerspubliek, is meer dan 160 jaar oud.Ze heeft 112 Pulitzerprijzen gewonnen, meer dan eender welk informatieagentschap ook.Ze heeft als motto: "All the news that's fit to print" en voor meer dan 40 jaar, al sinds hetbegin van het verbod op cannabis, heeft ze zeker miljoenen artikelen gepubliceerd over hetonderwerp. Toegegeven, dat deed ze vaker vanuit de invalshoek van de drugshandel danvanuit die van het gebruik.

Maar in het midden van de zomer van 2014 heeft ze zich niet langer gelimiteerd tot deartikelen die we lezen in alle kranten van de westerse wereld. Ze heeft zich niet langergelimiteerd tot het herhalen van informatie, zo vaak dat het haast banaal wordt, overarrestaties van gebruikers, dealers of fabrikanten van cannabis.

Ze heeft, na rijp beraad, een positie ingenomen. En de « editorial board » heeft collectiefgevraagd het verbod de rug toe te keren.

Tijdens de zomer van 2014 heeft de New York Times een oproep gedaan voor delegalisering van cannabis2.

Ze heeft opgeroepen voor een tweede einde aan de prohibitie. Een tweede, omdat deVerenigde Staten van Amerika al een prohibitie van alcohol hebben meegemaakt. Tijdenshet interbellum had de prohibitie niet het gewenste effect, integendeel, ze versterkte net deproblemen waartegen ze moest vechten: een toename in criminaliteit gaande tot zelfscorruptie, een grote bendevorming en veel maatschappelijke problemen, een grotegezondheidsproblematiek gelieerd aan alcohol waar geknoeid mee was en moeilijketoegang tot zorg voor probleemgebruikers.

De problemen zijn dezelfde bij cannabis. De problemen zijn ook even groot. En groteproblemen vragen om grote maatregelen. De New York Times heeft haarverantwoordelijkheid genomen en heeft de federale overheid opgeroepen om een einde temaken aan de prohibitie.

Toch had de New York Times niet verwacht zulke toewijding te krijgen van haar lezers, diegrotendeels voorstander zijn van de legalisatie van cannabis om dezelfde redenen als deredactie: de criminalisering van cannabis vernielt levens; de risico's in termen vangezondheidszorg verergeren; en het juridische arsenaal moet zijn middelen richten opzwaardere problemen.

Er zijn al bewijzen die de levensvatbaarheid en voordelen aantonen van de legalisatie vancannabis, in de staten Colorado en Washington en in Uruguay, om nog maar te zwijgen vande verschillende landen die het gebruik van cannabis hebben gelegaliseerd voor medischedoeleinden.

België zelf had een mijlpaal in 2013 met een tekst ondertekend door de gerenommeerdeprofessoren Tom Decorte (UGent), Paul De Grauwe (London School of Economics en

2 Editorial board, Repeal Prohibition, Again, New York Times, 27/07/2014. http://www.nytimes.com/interactive/2014/07/27/opinion/sunday/high-time-marijuana-legalization.html

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 4 | 34

KULeuven) en Jan Tytgat (KULeuven)3. De tekst « Cannabis: bis? Pleidooi voor eenkritische evaluatie van het Belgische cannabisbeleid » vroeg om te erkennen dat hethuidige cannabisbeleid ondoeltreffend is en dat het noodzakelijk is om het kritisch teevalueren. Op dit moment heeft de Cel Algemeen Drugsbeleid die evaluatie in handen.

Dit document heeft als doel om het begonnen werk voort te zetten, om een herziening vanhet huidig Belgisch cannabisbeleid te ondersteunen. Deze wetgevingsprocedures houdenonvermijdelijk belangrijke uitdagingen in. Een mogelijk complexe en genuanceerderegelgeving moet het wetgevend arsenaal vervangen. De Brusselse drugsector wil daarinhelpen.

De legalisering van cannabis blijft natuurlijk een uitdaging. Maar, in termen van justitie envolksgezondheid, is niets doen en kiezen voor een status quo een teken van wanbeleid.

Op het moment dat deze zinnen geschreven worden, wordt ook een speciale zitting overdrugs voorbereid door de Algemene Vergadering van de VN. Deze speciale zitting, die zalplaatsvinden over minder dan twee jaar, zou een einde kunnen maken aan het globaleverbod, om een grotere flexibiliteit toe te staan aan nationale wetgevende organen overdrugs. De Belgische overheid moet haar beleid verdedigen tegenover haar tegenhangersvan over de hele wereld. Zal ze de bewegingen negeren die op verschillende plaatsen terwereld geobserveerd worden? Zal ze de schade van een verbod negeren, een schade dieduidelijk aangetoond wordt? Zal ze de oproep kunnen negeren, geen ideologische, maareen wetenschappelijke oproep, overgebracht en herhaald door kranten, intellectuelen engezondheidswerkers wereldwijd?

Wij, Brusselse gezondheidswerkers, willen de federale overheid ondersteunen in haarvoorbereiding op de volgende speciale sessie over drugs van de Algemene Raad van deVerenigde Naties.

Wij, Brusselse gezondheidswerkers, willen dat de Werkgroep Cannabis in de Cel AlgemeenDrugsbeleid echt rekening houdt met de opkomst van alternatieve modellen.

Wij, Brusselse gezondheidswerkers, willen de federale overheid ondersteunen in eennieuwe aanpak voor het « cannabis » beleid in België.

3 T. Decorte, P. De Grauwe, J. Tytgat, Cannabis : bis ? Pleidooi voor een kritische evaluatie van het Belgische cannabisbeleid, 18/11/2013

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 5 | 34

2. Problematiek, cannabisgebruik en epidemiologische gegevens4

Cannabis is de meest geconsumeerde illegale substantie ter wereld5, inclusief België. In2008 deed de gezondheidszorg haar laatste onderzoek met steekproeven van de Belgischebevolking. Daaruit bleek dat ongeveer 14% van Belgen tussen de 15 en 64 jaaraangegeven had al minstens een keer cannabis te hebben gebruikt. Dat komt neer op eenpaar duizenden mensen. Het is niet verrassend dat het experimenteren met cannabis meeruitgesproken is in de leeftijdsgroep van 25-34 jaar (29,9%) en, in mindere mate, in deleeftijdsgroep van 15-24 jaar (21,1%). Ongeveer 3% van de bevolking gaf toe het productrecent te hebben gebruikt (dat wil zeggen, ten minste een keer geconsumeerd in de laatstedertig dagen). Opnieuw gaat het voornamelijk om 25-34 jaar (29,9%) en, weliswaar inmindere mate, om 15-24 jaar (6,5%). Wat betreft de regelmatigheid van het gebruik vancannabis bij die 3,1% « recente gebruikers », het merendeel ervan (47,3%) heeftaangegeven 1 tot 3 dagen in de loop van de maand voor het onderzoek te hebben gebruikt,16,2% had tussen de 4 en de 9 dagen gebruikt, 6,8% tussen de 10 en 19 dagen en 29,8%had 20 dagen of meer gebruikt. Het HBSC-onderzoek6 uitgevoerd in 2010 bij jongerentussen de 12 en de 20 jaar, bevestigt deze vaststellingen. Ongeveer 25% van deschoolgaande jongeren in de Waals-Brusselse Federatie gaf aan dat ze al gebruikt hadden,5% daarvan gebruikte regelmatig op het moment van het onderzoek (dat wil zeggen eenkeer per week of meer). Toch stellen we sinds 2006 een vermindering vast bij regelmatigegebruikers onder de jongeren. Meer recent toonde de Eurobarometer flash 2014 aan dat 26% van Belgische jongeren tussen de 15 en 24 jaar al minstens een keer in hun levengebruikt hebben (waarvan 5% in de loop van de laatste 30 dagen en 8% in de loop van delaatste 12 maanden).

Als gevolg van de illegaliteit van het product gaat dit fenomeen van massaconsumptielogischerwijs gepaard met een groot aantal juridische inbreuken, gaande van de productie

4 Dit hoofdstuk werd grotendeels geschreven met de hulp van Michaël Hogge van de vzw Eurotox (eurotox.org)

5 UNODC, World drug report 2014. Vienna : United Nations Office on Drugs and Crime, 2014

6 De HSBC-onderzoek (Health Behavior in School aged Children) wordt elke vier jaar afgenomen door de WHO sinds 1982.

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 6 | 34

of import op industriële schaal, tot het simpele bezit van een kleine hoeveelheid voorpersoonlijk gebruik. Hierdoor heeft de federale politie in 2011 gemeld dat er bijna 15 000inbreuken gepleegd waren op bezit van cannabis en ongeveer 6000 op verkoop ofimport/export. Het product zorgt dan ook (overduidelijk) voor het meeste aantal inbreuken.

Ondanks het verbod op cannabis en het behouden en soms zelfs versterken van derepressieve middelen, neemt de hoeveelheid in beslag genomen cannabis op Belgischgrondgebied niet af. De verkoopprijs is relatief stabiel als we rekening houden met deinflatie en de concentratie van THC van het kruid en de hars die stijgen met de tijd7. Ditgegeven, verspreid op wereldniveau, suggereert dat het aanbod niet echt lijdt onder hetrepressieve systeem, wat duidelijk de doeltreffendheid in vraag stelt van deprohibitieaanpak, die logischerwijs, als ze doeltreffend was, een vermindering in deverkrijgbaarheid van de producten en hun concentratie zou moeten stimuleren, en dus ookeen stijging in de prijs8. Het falen van het cannabisverbod wordt ook ondersteund door hetfeit dat de meest repressieve landen op dit gebied niet noodzakelijk acht slaan op lagerverbruik, en omgekeerd9. Het cannabisverbod leidt ook tot een reeks ongewenste gevolgenop het gebied van gezondheid en sociale zaken10. Het belemmert de ontwikkeling van hettherapeutisch gebruik van een product waarvan het belang nochtans erkend wordt door dewetenschappelijke gemeenschap, en heeft ernstige gevolgen voor de overheidsfinanciën,terwijl de preventiesector zwaar ondergefinancierd is11.

De meerderheid van cannabisgebruikers gebruiken occasioneel of gecontroleerd. Wehebben geen directe schatting van het aantal probleemgebruikers van cannabis in België,maar we weten dat tussen de 300 en 400 personen specifiek voor cannabisgebruik opjaarbasis worden ondersteund in de Waals-Brusselse Federatie, in een van de centra diemeedoen aan het verzamelen van gegevens voor de vraag-naar-behandeling-indicator12.Ongeveer 300 patiënten krijgen elk jaar de diagnose van misbruik van of afhankelijkheidaan cannabis tijdens een verblijf in psychiatrische centra van de Waals-BrusselseFederatie13. Deze cijfers kunnen het aantal probleemgebruikers onderschatten, aan de enekant omdat de vraag-naar-behandeling-indicator het aanbod op behandeling voorcannabismisbruik op dit moment niet inhoudt (M. Hogge, D. Denoiseux,2014), aan deandere kant omdat niet alle probleemgebruikers per se in contact staan met de structurendie hulp en zorg aanbieden. Ze suggereren echter wel dat het aantal probleemgebruikersrelatief is opgenomen in het rapport over het totaal aantal personen die al ooit cannabishebben gebruikt.

7 M. Hogge, D. Denoiseux, L’usage de drogues en Fédération Wallonie-Bruxelles, rapport 2013-2014. Brussel, Eurotox asbl, 2014

8 D. Werb, T. Kerr, B. Nozik, S. Strathdee, J. Montaner, E. Wood, The temporal relationship between drug supply indicators: an audit of international government surveillance systems, British Medical journal Open, 3, 1-9, 2013

9 Zie de statistische bulletins « Global Population Survey » GPS-1 à GPS-21 op de website van de EMCDDA.

10 T. Decorte, P. De Grauwe, J. Tytgat, Cannabis : bis ? Pleidooi voor een kritische evaluatie van het Belgische cannabisbeleid, 18/11/2013

11 F. Vander Laenen, B. De Ruyver, J. Christiaens, D. Lievens, Drugs in cijfers III: Onderzoek naar de overheidsuitgaven voor het drugsbeleid in België : eindrapport, Gent, Academia Press, 2011

12 Voor een gedetailleerde beschrijving van deze indicator: M. Hogge, D. Denoiseux, L’usage de drogues en Fédération Wallonie-Bruxelles, rapport 2013-2014. Brussel, Eurotox asbl, 2014

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 7 | 34

Over de band tussen het gebruik van cannabis en het krijgen van psychoses is alovervloedig onderzoek gedaan, zonder ooit schijnbaar tot een eensgezinde conclusie tekomen. Personen met een aanleg voor chronische psychotische aandoeningen lijken eenverhoogd risico te lopen op het ontwikkelen van deze ziektes wanneer ze cannabislangdurig of intensief gebruiken. Maar zelfs als de correlatie tussen de twee is aangetoond,de causaliteit is dat nog niet. Deze chronische psychotische aandoeningen kunnenmeerdere oorzaken hebben14. Evenzo, als andere onderzoeken hebben aangetoond dat 8tot 14 % van de psychoses te wijten kunnen zijn aan het gebruik van cannabis, dan kunnendiezelfde erkende onderzoeken niet verklaren dat het verhoogde gebruik van cannabis bijde algemene bevolking niet heeft geleid tot meer psychoses15. Meer nog, recente studieshebben aangetoond dat cannabidiol, een cannabinoïde die van nature in cannabis zit, zoufungeren als antagonist voor THC en zou werken als antipsychoticum, wat de prevalentievan psychoses zou kunnen verklaren bij gebruikers van cannabis. Bepaalde personen metpsychotische aandoeningen gebruiken cannabis als zelfmedicatie. Meer algemeen moetende preventiemaatregelen versterkt en gesystematiseerd worden, vooral ten opzichte van(potentieel) kwetsbare groepen en zij die meer kans maken op het ontwikkelen van eenverslaving.

We merken ten slotte ook op dat er bepaalde variaties van cannabis op de zwarte marktcirculeren, of verkocht worden in Nederlandse coffeeshops, die sterk geconcentreerde THCbevatten door een opeenvolgende selectie van kruisbestuivingen door zaadbedrijven, zodathun materiaal en de kweekomstandigheden verbeteren (door het gebruik van chemischemeststoffen of ultrakrachtige HPS lampen, enz.). Traditioneel gezien is het gehalte van depsychoactieve stof (THC) bij pure variaties tussen de 5 en 10%, bij moderne hybridevariaties is er een THC gehalte van 10 tot 15%, bepaalde variaties die specifiek gekweektwerden onder optimale condities kunnen 25% bevatten. In dit spelletje verdringen deEuropese kruiden beetje bij beetje de traditionele kruiden16.

Het gebrek aan een gereglementeerde markt heeft dus als gevolg dat de cannabis diegebruikt wordt vaak overdreven psychoactief is en mogelijk schadelijker is voor degezondheid, zonder de risico's mee te tellen die verbonden worden aan een clandestieneen ongecontroleerde teelt (producten vol met chemische meststoffen, pesticiden, het risicoop bacteriële besmetting, enzovoort).

13 Gegevens uit de « Minimale Psychiatrische Gegevens». Jean-Pierre Gorissen, persoonlijke communicatie.

14 Nora D. Volkow, M.D., Ruben D. Baler, Ph.D., Wilson M. Compton, M.D., and Susan R.B. Weiss, Ph.D., Adverse Health Effects of Marijuana Use, New England Journal of Medicine, 2014; 370:2219-2227 June 5, 2014 doi: 10.1056/NEJMra1402309

15 R. Radhakrishnan, S. T. Wilkinson, D. C. D'Souza, Gone to pot – a review of the association between cannabis and psychosis, Frontiers of Psychiatry, 21 May 2014 | doi: 10.3389/fpsyt.2014.00054

16 L. Appel, La Guerre du Cannabis entre les Jardins, Criminalités Revue de Geopolitique http://geopolcrim.info/?p=2749, 20 augustus 2014

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 8 | 34

3. Het wettelijke kader in BelgiëDe wet van 24 februari 1921, die nog steeds van kracht is vandaag, bestraft de handel ingiftige stoffen, alsook slaapverwekkende, verdovende, desinfecterende of antiseptischestoffen. Historisch gezien lag de aandacht van de wetgever dus bij de strijd tegen dehandel. Sinds 1921 hebben de uitvoeringsdecreten de mogelijkheid gecreëerd om degebruiker te straffen, losstaand van andere inbreuken. Daardoor is in België, zoals inandere landen, de strijd tegen drugs getransformeerd naar een strijd tegen de gebruikersvan drugs.

De federale beleidsnota van 2001 heeft de algemene richtlijnen van het drugsbeleid inBelgië geherdefinieerd, in dit geval naar een meer globaal en geïntegreerd beleid, waarbijpreventie in theorie de meeste aandacht krijgt, gevolgd door zorg en tenslotte veiligheid17.De eerste stappen zijn dus gezet richting een decriminalisering van het bezit voorpersoonlijk gebruik, vooral van cannabis.

Het ministerieel besluit van 16 mei 2003 erkent dat het drugsmisbruik een probleem vanvolksgezondheid is. Het stelt dat de drie principiële instrumenten van een drugsbeleidneerkomen op: preventie voor de niet-gebruikers en de niet-problematische gebruikers; dehulpverlening, de risicovermindering en de re-integratie van de problematisch gebruikers;en de onderdrukking van fabrikanten en handelaars. De strafrechtelijke aanpak moet eenlaatste redmiddel zijn voor gevallen met problematisch gebruik van bepaalde substanties.

De richtlijn van 25 januari 2005 beschouwt het bezit van cannabis door een meerderjarige,voor persoonlijk gebruik, als een overtreding die het laagste niveau van politieke vervolgingzou moeten hebben, behalve in het geval van verzwarende omstandigheden of verstoringvan de publieke orde. Een verkort proces-verbaal, waarin de identiteit van de dader wordtvastgelegd, kan worden opgesteld, zonder de cannabis in beslag te nemen. Dit verkortproces-verbaal wordt bijgehouden door de IT-ondersteuning van de politiedienst die debevinding meeneemt, en een keer per maand doorstuurt naar het parket, zonder dat het inhet systeem « TPI / REA », of in de statistieken van het parket opgenomen wordt.

De verkoop en de handel blijven dus strikt illegale activiteiten.

Het persoonlijk gebruik van cannabis wordt geëvalueerd bij drie gram of bij het kweken vaneen plant.

De richtlijn verwijst naar de wet van 1921, waarbij verzwarende omstandigheden wordtgedefinieerd als het gebruik in het bijzijn van een minderjarige. De omstandigheden die alseen verstoring van de openbare orde gezien worden, zijn: in het bezit zijn van cannabis in

17 T. Decorte, De regulering van cannabis. Lessen uit het verleden en denksporen voor de toekomst,in Thorbeckecollege, n°37, Mechelen, 2014

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 9 | 34

een detentiecentrum of een instituut ter bescherming van jongeren; in het bezit zijn vancannabis in een schoolinstelling of in haar onmiddellijke omgevingen (plaatsen waarleerlingen zich verzamelen of elkaar ontmoeten, zoals een halte van het openbaar vervoer,of een park dicht bij een school); het ostentatief bezitten van cannabis op een publiekeplaats of een plaats toegankelijk voor het publiek (bijvoorbeeld een ziekenhuis). DeProcureur des Konings houdt rekening met lokale omstandigheden en geeft, indien nodig,meer precieze richtlijnen.

Het gebruik van cannabinoïde stoffen is echter wel toegelaten voor farmaceutischedoeleinden, verbonden aan de behandeling van multiple sclerose en in een aantalvastgelegde gevallen van spasticiteit. Sativex heeft op die manier de toestemminggekregen van de federale overheid om op de markt gebracht te worden. Het is echter nogniet beschikbaar, voor apothekers, noch voor dokters. Eerst moet het Koninklijk Besluit van2001 aangepast worden, waarbij het gebruik van medicatie op basis van THC sterk beperktwordt. Tot nu toe konden er alleen nog maar klinische proeven uitgevoerd worden op vraagvan universitaire ziekenhuizen; het is echter al gebleken dat deze medicatie chronische pijnverlicht en bijwerkingen van bepaalde radio- en chemotherapieën vermindert. Het federaleagentschap Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten hamert er daarom wel op dat ditproduct alleen maar voorgeschreven mag worden in erg precieze dosissen door eengespecialiseerde dokter18.

18 P. Lamotte, Du cannabis pour soigner?, in En Marche, n°1518, p.7, 01/05/2014.

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 10 | 34

4. Kritische evolutie van de cannabisrichtlijnHet is eerst en vooral nodig om aan te geven hoe onduidelijk de cannabisrichtlijn is: dus hetbepalen van de directe omgeving van de scholen « of soortgelijken » scheptrechtsonzekerheid, en zorgt voor eventueel verschillende toepassingen tussen de parkettenwaarvan de beleidsrichtlijnen uiteenlopen. Een cannabisgebruiker kan dus iets illegaalsdoen wanneer hij denkt dat hij de wet respecteert, wat mogelijk dramatisch kan zijn,aangezien we de psychosociale kost kennen van de criminalisering.

Als niemand wordt geacht de wet te kennen, moet worden aangenomen dat de regelgevingbetreffende cannabis het de burger in feite niet vergemakkelijkt om te weten wat mag enniet mag als het gaat om bezit van de stof. Dit is jammer, omdat het een bron is gewordenvan juridische onzekerheid.

Concreet gezien observeren we op het terrein, ondanks de goede bedoelingen van derichtlijn om de politiële en justitiële praktijken te uniformeren, een ongelijkheid inbehandeling tussen juridische arrondissementen en politiezones. Sommige getuigenissenvan cannabisgebruikers tonen bijvoorbeeld aan dat de cannabis in sommige gevallen inbeslag genomen wordt, maar soms ook niet, dat het in beslag nemen niet altijd leidt tot eenproces-verbaal van inbeslagname; en dat er in vergelijkbare omstandigheden er soms eenverkort proces-verbaal wordt opgemaakt, zoals voorzien door de richtlijn, en soms eenklassiek proces-verbaal, waarbij de persoon in kwestie nog vervolgd kan worden. De bronvan deze ongelijkheid is, volgens ons, te vinden in de bijzonder onduidelijke definitie vanhet begrip « verstoring van de openbare orde », zoals beschreven hierboven.

De communicatie over het toepassingsgebied van de richtlijn bleek vaak vaag: sommigenspraken van een decriminalisering van gebruik, anderen van een decriminalisering vanbezit,… Een verduidelijking van het begrip werd zeker gepromoot door depreventiemedewerkers naar de bevolkingsgroepen toe die cannabis gebruiken, maar hetlijkt ons moeilijk te ontkennen dat door een fout in de communicatie het idee is ontsprotendat het bezit niet meer strafbaar is. Een aantal gebruikers heeft toen ostentatief duidelijkgemaakt in het bezit te zijn van cannabis in openbare ruimtes. Zo werden ze blootgesteldaan juridische vervolging en gingen ze met hun gedrag in tegen het recht van anderen omniet blootgesteld te worden aan verdovende middelen.

Volgens de gespecialiseerde sector was het beter geweest om de wet van 1921 oververdovende middelen aan te passen door het bezit van cannabis te decriminaliseren, inplaats van een richtlijn op te maken waarbij de laagste juridische prioriteit gegeven wordt bijhet betrappen, onder bepaalde voorwaarden, maar waarbij het wel nog steeds eenovertreding is op de wet van verdovende middelen. Niet alleen was die optie veel duidelijkergeweest voor de burger, de politie en de rechterlijke macht, ze had ook beter kunnen

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 11 | 34

definiëren wat toegestaan is en wat niet, en de voorwaarden van bezit en gebruik beterkunnen kaderen.

Vanuit het standpunt van volksgezondheid vinden we het jammer dat het actuele kadergeen organisatie toelaat van de productie en verkoop van cannabis, wat alle controle in dematerie tegenhoudt. De enige modaliteit in productie die wordt geopperd door de richtlijn ligtin de toegepaste tolerantie ten aanzien van het bezitten van een cannabisplant voorpersoonlijk gebruik. Deze bepaling komt echter niet overeen met de realiteit van privéteelt,waarbij het niet mogelijk is om het geslacht van een plant vast te stellen voor een bepaaldegroeifase. Wetende dat enkel vrouwelijke planten in bloei komen te staan en dat het debloeiende toppen zijn die worden geconsumeerd, heeft de gebruiker dus de gewoonte ommeerdere planten te kweken, waardoor hij blootgesteld wordt aan gerechtelijke vervolging.Daarom moet deze bepaling dus verduidelijkt worden in de wet rond verdovende middelenmet een realistische definitie van wat de wetgever verstaat onder persoonlijke teelt vancannabis, in het bijzonder hoeveel vrouwelijke planten toegestaan zijn.

De richtlijn vermeldt ook niet de hoeveelheid toegestane productie van een plant.Afhankelijk van de kweekmethode kan die erg variabel zijn, het rendement van een planthangt voornamelijk af van het al dan niet gebruiken van meststof, van natriumlampen,enzovoort. Stel echter dat de plant het equivalent van 100 gram cannabis heeftgeproduceerd in de vorm van bloeiende toppen. Wat gebeurt er voor de producent, die dehoeveelheid droogt en opslaat? Het is duidelijk dat bij een huisbezoek van de politie, hetbezit op heterdaad zou worden vastgesteld en het juridische systeem zou geactiveerdworden. Een dergelijke hoeveelheid valt niet meer onder de voorziene gevallen in derichtlijn van 2005. De bestemming van de oogst van een enkele vrouwelijke plant valt dusopeens onder juridische onzekerheid.

De oorspronkelijke bedoeling van de richtlijn, om de laagste juridische prioriteit te gevenaan het bezit van 3 gram cannabis of een vrouwelijke plant, kan niet worden nageleefdzonder een duidelijk afgelijnd kader, in lijn met de realiteit van het strikt persoonlijke gebruikvan cannabis.

De gespecialiseerde sector wil dus een grondige reflectie over de mogelijke alternatievemodellen in plaats van het verbod op cannabis. We stellen een regulering van bezit,productie en verkoop van cannabis voor. Deze regulering moet worden gedefinieerd opbasis van fundamenten van de wetenschap en de volksgezondheid. Daarbij zijn er eenaantal modellen ontwikkeld in het buitenland die kunnen meehelpen de richting te bepalendie het Belgische beleid wil uitgaan in de toekomst.

Als Federatie der Instituten actief in de Toxicomanie geloven we dat het actuele beleid nietis aangepast aan de realiteit van het cannabisgebruik in België, noch aan een doeltreffendestrategie voor de bevordering van de gezondheid.

Hoewel het moeilijk kan zijn om een succesvol model voor de reglementering van cannabisprecies te definiëren, streven wij ernaar, in de volgende pagina's, om de fundamenteleprincipes op te bouwen waar deze regulering , volgens ons, aan moet voldoen.

Er moet minstens een aanpassing komen op de wet op verdovende middelen, die demodaliteiten vastlegt van de reglementering van het bezit en productie van cannabis voorpersoonlijk gebruik, inclusief in het kader van « Cannabis Social Clubs ».

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 12 | 34

5. Voorstelling van de wettelijke evoluties in het buitenland19

De staat Colorado heeft het recreatief gebruik van cannabis gelegaliseerd in januari 2014.Het medische gebruik van cannabis was er al legaal sinds 2000. De inwoners van Coloradohebben het amendement in hun grondwet gestemd, om « marihuana te reguleren zoalsalcohol ». De overheid heeft dus geïnvesteerd in de regularisatie van de nieuwe markt, metstrikt vast te leggen wie cannabis mag kopen en gebruiken en hoe het geproduceerd,gelabeld en verkocht mag worden.

De politie stelt zich streng op tegen verstoring van de publieke orde, maar de juridischevervolgingen naar aanleiding van cannabis zijn ingestort met 77%. Om eventueelcannabisgebruik achter het stuur tegen te gaan, heeft de staat politieagenten vorminggegeven in het detecteren van intoxicatie door cannabis. Deze investering werd mogelijkdoor het heffen van belastingen op deze nieuwe markt.

De autoriteiten hebben bijna 25 miljoen dollar opgehaald tussen januari en mei. Dezesommen werden opnieuw geïnvesteerd in onderwijs, preventie van drugsmisbruik, enonderzoek. De cannabisindustrie is zich bijzonder snel aan het ontwikkelen, maar zonderdat ze de openbare orde verstoort.

De staat Washington, ook in de Verenigde Staten, heeft haar eerste verkooppunt geopendvoor recreatief gebruik van cannabis in juli van dit jaar. Ten opzichte van Colorado is ditmodel strenger, met het voordeel van controle op de reclame en op het proces van deverkoopsvergunning. Daardoor zijn de winkels nog zeldzaam, de voorraad is nog beperkten de prijs ligt nog hoog. Er ontstaan twijfels over de mogelijkheid om de zwarte marktvolledig uit te roeien.

In Alaska en Oregon buigen ze zich in de herfst over de vraag of cannabis gelegaliseerdmoet worden. Deze staten maken al deel uit van de vijfendertig staten die marihuana voormedisch gebruik hebben gelegaliseerd, zoals Californië, die de eerste was in 1996.

Meer in het zuiden is Uruguay het eerste land om de productie en de verkoop van cannabiste reguleren, door de prijs vast te leggen en door het accrediteren van de producenten,verkopers en opkopers, die allemaal Uruguayaanse burgers moeten zijn. Of het doel, eeneinde te stellen aan het monopolie van de drugshandelaars, behaald werd, moet nog

19 L. Downes, The Great Colorado Weed Experiment, New York Times, 28/08/2014 http://www.nytimes.com/2014/08/03/opinion/sunday/high-time-the-great-colorado-weed-experiment.html

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 13 | 34

aangetoond worden. Andere Latijns-Amerikaanse landen overwegen echter het voorbeeldte volgen, zoals Mexico, dat ten prooi valt aan een destabilisering vanwege de drugshandel.

In vergelijking met deze Amerikaanse modellen en dichter bij ons, is Nederland al gekendvoor haar coffeeshops en haar tolerantie tegenover recreatief cannabisgebruik. De paradoxvan dit beleid is echter wat vandaag steeds meer kritiek krijgt, namelijk dat de invoer ervanillegaal is, een invoer die veel belangrijker is dan de buitenlandse toeristen die de tolerantieaantrekt. Veertig burgemeesters hebben daarom onlangs de « Joint Regulation »ondertekend, die een oproep inhoudt om cannabis te reguleren.

Comparison of laws Netherlands Washington State Colorado State Uruguay

Level of law National prosecutor guidelines

State law (conflict with federal law)

State constitution (conflict with federal law)

National law

Regulatory Body Municipality Washington State Liquor Control Board

Colorado Department ofRevenue

National Cannabis Institute

Age limit for possession

18 21 21 18

Growing at home Up to five plants if for own use

Not allowed Up to six plants, three in flower (cannot be sold)

Up to six plants/480 g

Maximum amount permitted for possession

5 g (limit for investigation)30 g (limit for prosecution)

1 oz (28.5 g) 1 oz (28.5 g) 40 g

European Monitoring Centre on Drugs and Drug Addictions, Models for the legal supply ofcannabis: recent developments, 24/09/2014 20

Ten slotte laat Spanje het bestaan toe van de Cannabis Social Clubs. De stad Barcelonaheeft onlangs besloten om er tientallen te sluiten, omdat sommige ontwikkelingen, zoals detoeristische aantrek, ervoor niet geanticipeerd werden.

Een regulering van drugs laat juist toe om verschuivingen in de drugsmarkt te voorzien ente voorkomen. Essentieel is dus dat deze modellen van regulering zich voornamelijkbaseren op de bestaande kaders voor legale drugs, zoals alcohol en tabak: het valt niet teontkennen dat deze kaders de basis kunnen vormen voor andere drugs die tot op hedenillegaal zijn.

20 European Monitoring Centre on Drugs and Drug Addictions, Models for the legal supply of cannabis: recent developments, http://www.emcdda.europa.eu/topics/pods/legal-supply-of-cannabis

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 14 | 34

Dit is de argumentatie van de Global Commission on Drug Policy, die een aantalpersoonlijkheden samenbrengt uit de hoogste rangen, zoals Kofi Annan, Javier Solana,Ruth Dreifuss en Richard Branson. Het doel is om een verduidelijkend en wetenschappelijkdebat te openen over drugsbeleiden21.

Het is ook de argumentatie van een vijftiental economisten uit de London School ofEconomics die een oproep doen voor het einde van de oorlogen tegen drugs22.

Het is daarenboven ook nog eens de richting die de Wereldgezondheidsorganisatie uitgaat,zij roept op tot een decriminalisatie van het gebruik van drugs23.

21 Global Commission on Drugs Policy, Taking Control: Pathways to Drug Policies that Work, September 2014, http://www.gcdpsummary2014.com/#foreword-from-the-chair

22 London School of Economics Expert Group on the Economics of Drug Policy, Ending the Drug Wars, May 2014, http://www.lse.ac.uk/ideas/publications/reports/pdf/lse-ideas-drugs-report-final-web.pdf

23 OMS, Consolidated Guidelines on HIV Prevention, Diagnosis, Treatment and Care for Key Populations, July 2014, http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/128048/1/9789241507431_eng.pdf

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 15 | 34

6. Voorstel voor de grondbeginselen van het Belgisch modelAangezien het verbod de problematiek verbonden aan cannabis vergroot en een nieuwBelgisch model moet opkomen, stelt de gespecialiseerde Brusselse sector voor om tedenken aan de modaliteiten van een regulering.

A spectrum of policy options available, adapted from an original concept by John Marks, in How toRegulate Cannabis A Practical Guide, p. 28 Transform Drug Policy Foundation, 2013.

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 16 | 34

Concreet stelt FEDITO BXL en haar leden de volgende principes voor :

6.1 GebruikGeen banalisering en een wettelijk verbod voor minderjarigen

Het gebruik van cannabis moet ten eerste in elk geval geen gemeengoed worden. Hetgebruik ervan veroorzaakt risico's op vlak van volksgezondheid, niet alleen voor degebruiker, maar ook voor zijn naasten. Denk bijvoorbeeld aan hart- en vaatziektes die hetroken van cannabis kan veroorzaken; aan het besturen van voertuigen onder invloed vanhet product; aan de nefaste effecten in termen van mentale gezondheid, bij kwetsbarepersonen; aan het risico van het stoppen met school; enzovoort.

Als gevolg lijkt het opportuun om het verbod voor minderjarigen te behouden. Wetendeechter dat, voor de duidelijkheidscriteria, de beschikbaarheid van cannabis volgensdezelfde leeftijdscriteria moet lopen als de beschikbaarheid van alcohol, stelt degespecialiseerde sector voor dat de wetgever deze kans gebruikt om ook dealcoholwetgeving te herdenken. Die laat, ter herinnering, het gebruik toe van alcohol vanafzestien jaar en het gebruik van sterke drank vanaf achttien jaar. Onderzoeken naar deprevalentie tonen aan dat het gebruik van cannabis, alcohol en tabak het vaakst beginnenin de adolescentie. De leeftijdskwestie kan dus heroverwogen worden, voor zowel alcohol,tabak als cannabis, op basis van de vaststelling dat het verbod op geen enkele manier hetgebruik vermindert.

Toegestaan gebruik voor medische doeleinden

Toegang tot cannabinoïden voor medische doeleinden moet worden uitgebreid entoegepast in het licht van klinisch onderzoek uit België en het buitenland. De meerwaardevan therapeutische cannabis moet worden ingeschat door de gemeenschap van algemeneen gespecialiseerde geneeskunde, in samenwerking met de drugsector. De waarde moetgevonden worden in alternatieve gebruiksmodellen voor het roken van cannabis, die minderschadelijk zijn voor de gezondheid. Dat is bijvoorbeeld al het geval bij het inhaleren vancannabisdampen, die minder risico's vertonen op hart- en vaatziektes dan het roken vancannabis, omdat deze inhalatie van dampen geen verbranding nodig heeft.

Duidelijke en objectieve regels voor meerderjarige gebruikers

Voor het meerderjarig publiek moet het gebruik van cannabis (buiten voor medischedoeleinden) gereguleerd worden, dat wil zeggen gelegaliseerd, maar volgens duidelijke enobjectieve regels. Deze regels zouden als effect hebben de prikkel om te gebruiken tegente werken, aangezien we weten dat deze prikkel een voordeel heeft in het huidige, niet-gecontroleerde beleid.

Vooral op het roken van cannabis is de wet op het gebruik van tabak volledig toepasbaar, inhet bijzonder in de definitie van plaatsen waar het gebruik verboden zou zijn. Voor

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 17 | 34

cannabisintoxicatie en de risico's voor het publiek die eraan verbonden zijn, zal de huidigewetgeving van toepassing zijn, waaronder de wet op openbare dronkenschap, op rijdenonder invloed en op de verstoring van de openbare orde. Weet ook dat het artikel 9 ter vande wet van 24 februari 1921 al toelaat een administratief arrest uit te voeren op eenpersoon die duidelijk onder invloed is van slaapverwekkende of psychotrope producten opeen plaats die toegankelijk is voor het openbare publiek, als zijn aanwezigheid wanorde,schande of gevaar veroorzaakt, voor zichzelf en voor anderen.

6.2 ProductieStandaardisatie en kwaliteitscontrole van het product

De cannabis die verkocht wordt in België moet voldoen aan objectieve kwaliteitsnormen,waaronder het THC-gehalte (tetrahydrocannabinol) en het CBD-gehalte (cannabidiol),wetende dat cannabis meer dan 80 verschillende cannabinoïden heeft en dat het CBD-gehalte de onwenselijke effecten van THC vermindert.

Het doel van de regulering is de gebruiker verwijderen van de illegale markt waarop hijvandaag beroep doet. Het is nodig om rekening te houden met de THC-concentratie die opdit moment verkrijgbaar is en met de verwachtingen van de gebruikers, maar het is ooknoodzakelijk om een grens vast te leggen om te verkomen dat er overmatig psychoactievecannabis op de markt komt. Het loont ook de moeite om variëteiten van cannabis aan tebieden met een minimaal percentage CBD, om het risico op bijwerkingen (angst, paranoia,enzovoort) te verminderen.

Vanuit ons standpunt lijkt het redelijk dat de gereguleerde productie een spectrum aan THC-gehaltes heeft, tussen de 5 en de 15%, met een voldoende THC/CBD ratio. Het is ookbelangrijk dat verschillende variëteiten gecommercialiseerd worden, om te voldoen aan deverschillende verwachtingen van gebruikers, zoals het zoeken naar ontspannende effecten,maar ook psychoactieve.

De prijs, maar ook de packaging, en het advies in termen van volksgezondheid kunneneventueel variëren naar gelang de verschillende soorten.

Zelfproductie en gezamenlijke productie van cannabis voor persoonlijk gebruik(Cannabis Social Clubs)

Het actuele cannabisbeleid bevordert de decriminalisatie van de gebruiker die eencannabisplant heeft voor persoonlijk gebruik. Wij denken dat de mogelijkheid totzelfproductie moet worden behouden en verduidelijkt worden op wettelijk niveau, rekeninghoudend met de realiteit van de productie, zoals ze hiervoor geëvolueerd is, zolang devariëteiten in producten conform zijn aan de reglementaire THC- en CBD-gehaltes en deproductie enkel en alleen voor persoonlijk gebruik bedoeld is.

De gezamenlijke productie komt het vaakst voor in de vorm van de Cannabis Social Clubs.Ze zouden moeten gezien worden door de overheid als een opportuniteit, aangezien zevoor een concentratie zorgen van productie voor persoonlijk gebruik, en dus voor een

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 18 | 34

betere controle. De overheidsinstanties zouden bijvoorbeeld de Cannabis Social Clubskunnen goedkeuren, en ze op die manier de mogelijkheid geven om het aantal, deverdeling en de grootte van hun productie te beheren, maar vooral ook om destandaardisering van producten en de kwaliteitsnormen verbonden aan het productgemakkelijker toe te passen, vooral in termen van THC- en CBD-concentratie.

Tot slot, omdat deze gezamenlijke producties van cannabis onder persoonlijk gebruik vallendoor leden van de club, zou een duidelijke en volledige lijst de overheidsinstanties demogelijkheid geven om na te gaan of de hoeveelheid van het product overeenkomt met denoden van de leden en of de leden alleen zijn in hun gebruik ervan.

Het lijkt in ieder geval aangewezen om de angst van de autoriteiten ten aanzien van deCannabis Social Clubs aan te passen: door ze goed te keuren en ze te controleren, zal deoverheid veel beter reageren op de doelen van de volksgezondheid, dan wanneer ze declubs veroordeelt tot het clandestiene milieu. De Cannabis Social Clubs moeten gezienworden als sleutelfiguren van een verantwoordelijke productie en gebruik van cannabis.

Buiten het feit dat de Cannabis Social Clubs een betere controle door deoverheidsinstellingen zal creëren op vlak van productie en gebruik van cannabis, dooronder andere een veilige en gesloten ruimte aan te bieden, kunnen de clubs ook eeninteressant verbinding vormen voor de geassocieerde sectoren van preventie,risicovermindering en zorg, door voor een betere epidemiologische kennis te zorgen en eenontmoeting mogelijk te maken tussen gespecialiseerde actoren en gebruikers.

Een centralisatie, en dus een controle, van de productie van cannabis

De wettelijke toegang tot cannabis moet serieus heroverwogen worden, zodat er regelsopgesteld kunnen worden om de problemen van volksgezondheid aan te pakken. Innavolging van de Amerikaanse ervaringen, zouden de cannabisproducenten zeker eenvergunning van de Belgische overheid moeten krijgen. Hierdoor zou de productie vancannabis gecentraliseerd en gecontroleerd kunnen worden, alsook de technieken enomstandigheden van de teelt, de procedures van de behandeling en de toegelatenaanpassingen, de hoeveelheid en de kwaliteitscontrole van de afgewerkte producten en dusook de toegelaten THC- en CBD-waarden.

De overheid kan zich dan echt de mogelijkheid toe-eigenen om controle te hebben over deproductie van cannabis in België.

6.3 VerkoopVerkoopsvergunningen voor cannabis

De verkoop van cannabis zal, zoals de productie ervan, ook maar mogelijk worden na hetverkrijgen van een vergunning. De staat heeft dus opnieuw de gelegenheid om deverkooppunten te controleren op het Belgische grondgebied, alsook de locatie van dewinkels, de verpakking de boodschap op die verpakking en de prijs.

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 19 | 34

Een gecentraliseerde productie zou dan ook licenties kunnen verzorgen voor apothekenvoor de verkoop. Deze apotheken zouden verdeeld kunnen worden over de vijf grootstesteden van het land, Antwerpen, Brussel, Charleroi, Gent en Luik, met dan nog eens vijf inde iets minder grote steden Aarlen, Brugge, Mechelen, Bergen en Namen, voor een totaalvan tien apotheken. Om de zwarte markt te smoren is het essentieel dat een bevoorradingvan de gebruikers gemakkelijk moet zijn. Er kunnen verschillende veiligheidsmaatregelengetroffen worden voor de apotheken in kwestie.

Elke apotheek zou cannabis kunnen verkopen, maar ook, eventueel, een plaats worden omcannabis te gebruiken, naar het voorbeeld van de coffeeshops in Nederland. De Belgischeapothekers zouden wel een immens voordeel hebben op hun Nederlandse tegenhangers,aangezien in België het aanleveren wel in een legaal kader zou zitten.

Er moet wel nagedacht worden of gebruikers die niet in België verblijven wel of niet mogengebruik maken van de apotheken. Dat is de kwestie van het cannabistoerisme. Onzenoorderburen hebben onlangs de nieuwe wettelijke kaders ingevoerd waarbij de verkoopvan cannabis in coffeeshops beperkt wordt tot lokale inwoners. De ervaring leert echter datde straatverkoop daarmee niet afgeremd is. Opnieuw kunnen we leren van Colorado, waarook inwoners van buiten Colorado cannabis kunnen aankopen.

De fixatie van de staat op de prijs zal van groot belang zijn voor de opdroging van deillegale markt. Naast de prijs, kan de gebruiker ook gesensibiliseerd worden overgecontroleerde teelt en dat op een niveau van gezondheid, milieu en economie Het is dusniet per se nodig om de zwarte markt te breken met een prijzenoorlog24.

Aangezien de prijs voor 1 gram cannabis in België op dit moment gemiddeld op ongeveer 8euro ligt, stellen wij voor om de staatsprijs op 5 tot 7,75 per gram te leggen, de exacte prijsmoet dan vastgelegd worden na een grondige analyse door experts op vlak van economieen volksgezondheid.

Het verbod op alle reclame

Zoals voor tabak moet alle reclame over cannabis, onder eender welke vorm, verbodenworden. Ideaal gezien zou dit verbod op cannabisreclame een gelegenheid zijn om opnieuwte kijken naar de reclame over alcohol en andere producten of stoffen die mogelijkverslavend zijn of een psychotroop karakter hebben.

6.4 Traceerbaarheid van de hele ketting, van producenttot gebruikerDe technische middelen bestaan om de traceerbaarheid van het product te waarborgen,van productie tot gebruik. Het is zo dat in Colorado, de staat het recht heeft om elkecannabisplant te volgen "from seed to sale", van het zaadje tot de verkoop. Iedere plantheeft een RFID-tag, die een radio-identificatie toelaat, zoals een barcode op een groot

24 T. Decorte, P. De Grauwe, J. Tytgat, Cannabis : bis ? Pleidooi voor een kritische evaluatie van het Belgische cannabisbeleid, 18/11/2013

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 20 | 34

aantal consumeerbare producten. Naast het identificeren van de plant zelf, kan de tag ookandere mogelijk nuttige gegevens verzamelen voor een controle op de productie, verkoopen het gebruik van cannabis. Die traceerbaarheid heeft dus een aantal belangrijkevoordelen, in termen van volksgezondheid, maar ook in termen van de controle enbeveiliging van de productie- en verkoopindustrie.

De staat eigent zich dan, eindelijk, de mogelijkheid toe een markt te controleren die tot nutoe volledig clandestien was.

6.5 BelastingenAls de Belgische staat een complete nationalisatie van de markt organiseert, verzekert zezich niet alleen van de totale controle op het product, maar ook op de inkomsten die dekosten grotendeels kunnen drukken. Als ze er daarentegen voor kiest om de productie enverkoop te privatiseren, kan ze op lange termijn belastingen heffen op deze nieuweactiviteit. Ter vergelijking, de volledige belasting (specifieke accijnzen + ad valoremaccijnzen + BTW) worden berekend op 77% voor sigaretten25. Deze belangrijke stijging inbelastingen kunnen we pas indenken op het moment dat de cannabismarkt georganiseerd,beveiligd en geconsolideerd is.

In termen van winst voor de staat kan het besparen op juridische vervolgingen voorcannabis (politie, rechtbanken, straffen) eraan toegevoegd worden. In 2011 zijn er 14 869inbreuken gepleegd op het bezit van cannabis, 2 957 inbreuken voor haar verkoop en 2 997inbreuken voor haar import of export. Ter herinnering, bij het samennemen van alle illegaledrugs, waren de totale jaarlijkse uitgaven in termen van veiligheid/repressie 243 000 490euro in 2008, of 61,96 % van de overheidsuitgaven verbonden aan illegale drugs26.

We kunnen ten slotte opmerken dat de regulering van cannabis andere belangrijkebesparingen voor de staat inhoudt. Ze zijn moeilijker te kwantificeren, maar daarom nietminder echt, zoals een vermindering van de ernst van gezondheidsproblemen doorinterventies, die moeilijker uitgevoerd kunnen worden in een prohibitief regime, en dielogischerwijze beroep doen op discretie27.

25 European Commission, Directorate General Taxation and Custom Union, Excise Duty Tables, Part III: Manufactured Tobacco, July 2014, http://ec.europa.eu/taxation_customs/index_en.htm #, 20 augustus 2014

26 F. Vander Laenen, B. De Ruyver ; J. Christiaens, D. Lievens, Drugs in cijfers III: onderzoek naar de overheidsuitgaven voor het drugsbeleid in België, Gent, Academia Press, 2011

27 Zie meer werk van Pierre Kopp, economist aan de Universiteit van Parijs I (Panthéon-Sorbonne (Panthéon-Sorbonne), http://www.pierrekopp.com

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 21 | 34

6.6 Preventie en risicoverminderingEen algemene versterking van de preventie- en risicoverminderingsstrategieën

Het algemene verbod op het gebruik van cannabis voor minderjarigen en de objectieveregulering voor meerderjarige gebruikers moet samengaan met preventiestrategieën diegrotendeels versterkt en gefinancierd worden door het heffen van accijnzen op cannabis.

Een sterk informatiebeleid moet ontwikkeld worden voor de burgers, zoals bij alcohol al hetgeval is. Bovenop de verschillende campagnes in de massamedia, is het ook nodig omstrategieën te stimuleren voor preventie en gezondheidsbevordering.

De promotie van een verstandig en verantwoordelijk gebruik

De boodschappen die verspreid worden moeten labels krijgen voor een verstandig enverantwoordelijk gebruik van cannabis. Er bestaan al verschillende modellen met alcohol,zoals bijvoorbeeld de « Bob » campagne voor bestuurders, of de pictogrammen die hetgebruik van alcohol afraden voor een te jong publiek of voor zwangere vrouwen.

Hoewel de prevalentie wordt verminderd, weten de actoren uit de sociale en degezondheidssector dat de psychische en fysieke afhankelijkheid van cannabis eennegatieve impact kan hebben op het leven van zware gebruikers. De kwestie van verslavingzal dus niet worden weggelaten en de aandacht van het publiek zal getrokken worden naarde frequentie van het gebruik, de hoeveelheid en de mogelijke verwante verslavingen, zoalsvoor tabak bij gerookte cannabis (geassocieerd aan een waardering van alternatievemodellen op het roken).

De promotie van alternatieve manieren van gebruik kan ingezet worden. We weten dat deinhalatie van dampen minder schadelijk is dan de inhalatie van rook door verbranding endat het materiaal om te dampen beschikbaar is op de markt. Toch wordt het erg weiniggebruikt.

Tot slot en meer in het algemeen, moet eraan herinnerd worden dat bepaalde personenpsychisch meer vatbaar zijn, of een aanleg hebben voor mentale stoornissen, waarbij hetgebruik van cannabis afgeraden wordt.

Een specifieke preventie voor minderjarigen

Rekening houdend met het feit dat het verbod niet voor een onthouding zorgt, is het nodigeen specifieke preventie te ontwikkelen, gericht op jongeren, niet alleen omdat het ze danwettelijk verboden wordt, maar ook omdat de adolescentie vaak het moment is om voor heteerst te gebruiken en er een grotere prevalentie is vergeleken met het algemene publiek.Deze specifieke preventie moet zich minstens ontwikkelen in de scholen, jeugdbewegingen,sportclubs en op het internet.

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 22 | 34

Een specifieke preventie voor « problematisch » gebruik

Een minderheid aan gebruikers kan een problematisch gebruik ontwikkelen, wat vaakvoortkomt uit verschillende factoren, waaronder de persoonlijkheid van de gebruiker, hetproduct en de context van het gebruik. Een aanbod van aangepaste hulp moet wordenvoorgesteld en georganiseerd.

Voor het minderjarig publiek moeten deze vroegtijdige interventies uitgevoerd worden in lijnmet de strategieën en actoren van preventie voor minderjarigen. De actoren die werken meteen jong publiek (leerkrachten, animatoren, monitoren, enzovoort) hebben de mogelijkheidom het gratis informatienummer over cannabis te bellen en om eventuele probleemgevallende juiste richting uit te sturen.

Dit gratis nummer zal openbaar zijn en toegankelijk voor iedereen die hulp of informatie wil.

6.7 Zorg en behandelingVersterking van het zorgsysteem en de gespecialiseerde behandeling

De laatste jaren hebben we een opkomst gezien van het zorgsysteem en degespecialiseerde behandelingen, of in specifieke eenheden, of in een netwerk. Deze tweetypes van systemen moeten worden versterkt. De algemene filosofie van zorg enbehandeling van cannabis moet de huisdokter als eerste gezondheidsactor instellen voorde gebruiker. Deze huisdokter moet wel ondersteund worden, ofwel door netwerken vanexperts waarnaar hij kan refereren om problematische gevallen te bespreken, of door degespecialiseerde diensten waar hij de problematische gebruiker naar kan doorsturen,wanneer de huisdokter zijn grenzen bereikt heeft.

Voortdurende vorming voor huisdokters

De verschillende vormingskringen voor huisdokters, zoals het LOK en de Dodécagroepen,maar ook de gespecialiseerde seminaries, moeten de kennis van de eerstelijnsgezondheidswerkers versterken. De overheid moet dan beroep doen op ondernemingenvan huisdokters en federaties uit de « drugs- en verslavingssector », of hun leden, ommodules van vormingen te creëren voor huisdokters. Omdat de kwaliteit en het belang vandeze vormingen cruciaal zullen zijn, moeten ze geëvalueerd worden op een onafhankelijkemanier door een externe controle op jaarbasis, en dit gedurende de eerste vijf jaar van denieuwe regulering van cannabis.

Versterking van de netwerken tussen huisdokters en gespecialiseerde werkers

Bovenop de vorming van huisdokters, is het zonder twijfel nodig om permanente steunbeschikbaar te maken. Daar verschijnt dan ook het belang van een netwerk tussenhuisdokters en de gespecialiseerde diensten. Als het voordeel ligt in het delen van kennisen ervaring tussen gespecialiseerde diensten en huisdokters, dan helpt het ook bij de

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 23 | 34

aanpak van problemen gelieerd aan cannabisgebruik, zoals bij de diensten die verbondenzijn aan meer consequente verslavingen, zoals heroïne.

Versterking van de institutionele actoren gespecialiseerd in cannabis

Het is duidelijk dat de gespecialiseerde diensten, vooral die voor cannabis, versterktmoeten worden zodat ze meer ondersteuning krijgen, ook voor langer indien nodig. Als er aleen passend aanbod aan zorg bestaat in het huidige netwerk, kunnen we nadenken of hetpertinent is om structuren op te richten of te versterken die aan een ander mogelijk publiekgericht zijn. In dezelfde lijn van ideeën kunnen we stellen dat het oprichten en versterkenvan de structuren die zich richten op de naasten van cannabisgebruikers, het huidigezorgaanbod kunnen versterken.

Het belang van een heroriëntatie of einde van een behandeling mag niet vergeten wordenwanneer het problematische gebruik van cannabis voldoende afneemt: deze « cannabis »structuren mogen niet vervangen worden door andere, meer algemene structuren, zoalsgeestelijke gezondheidsdiensten of medische centra. Maar het loont om het huidigespectrum van mogelijke ondersteuning sterk uit te breiden, vooral voor het publiek waar opdit moment te weinig aandacht naartoe gaat.

Tot slot is het ook nodig om de constante verbetering van de cannabisinterventies in dediensten te ondersteunen.

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 24 | 34

7. Conclusie: Voor eenexperiment van een gereguleerde cannabismarkt in BelgiëEen coherent en doeltreffend gezondheidsbeleid in termen van cannabisgebruik passeertlangs een logische wetsverandering en een toewijzing van de beschikbare middelen inzakedrugs. Het gebruik van cannabis moet dus vooral benaderd worden vanuit gezondheid, enhet moet de ontwikkeling toelaten van meer informatie, preventie en zorg, met uitermateveel aandacht voor risicogroepen, zoals adolescenten en personen verwijderd van debestaande hulp- en zorgsystemen. Een systeem van regulering, zoals al bestaat vooralcohol, laat toe om beter om te gaan met gezondheidskwesties verbonden aancannabisgebruik, of het nu om verantwoordelijk of problematisch gebruik gaat. Hetbevordert daarenboven de controle van de substantie over de hele lijn, van productie totgebruik en het verstikt tegelijkertijd de clandestiene markten, met de professionelemisdadigers die het vaakst profiteren ten koste van de gezondheid van gebruikers.

De wetenschappelijke argumenten en die van de volksgezondheid zijn op dit momentvoldoende consequent, opdat wij een geïnformeerd debat kunnen houden over eeneventuele regulering van cannabis in België. De ervaringen uit het buitenland kunnen onshelpen om deze regulering op de beste manier uit te werken. Opdat ze op lange termijn zouwerken, moeten we ze laten rusten op een uitgebreid economisch model, dat werduitgewerkt door economische experts, in samenwerking met andere deskundigen op hetgebied van wetgeving, sociale hulp, gezondheid en volksgezondheid.

Volgens de Amerikaanse ervaring is dit model levensvatbaar op sociaal engezondheidsvlak, maar ook op economisch en financieel vlak, al zal de daling ons toelateneen betere evaluatie te maken van dit innovatief beleid. Naast het genereren van eennieuwe economische activiteit, zal dit model de versterking en de financiering vanpreventie- en zorgstrategieën bevorderen, voor een markt die wellicht kwantitatief identiekis, maar een duidelijke verbetering is op kwalitatief vlak.

Er zou kunnen gesteld worden dat dit schema niet duurzaam is, omdat de decriminaliseringeen positief bericht stuurt naar potentiële cannabisgebruikers, vooral naar jongeren.Nochtans is het argument dat de decriminalisering een eventuele toename in gebruik zouveroorzaken, nooit gecontroleerd: in tegendeel, de staten die het zwaarste verbodopleggen, zijn vaak degenen die geconfronteerd worden met het meeste gebruik. Het

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 25 | 34

negeert bovenal de preventiecampagnes die structureel versterkt zouden worden door dezedecriminalisering.

Nogmaals is het niet de bedoeling van cannabis gemeengoed te maken, maar haarregulering zou er op zijn minst een controle op toestaan en voor een betere reactie zorgenop de gezondheidsproblemen waarmee ze gecorreleerd kan worden.

Het is dus nodig deze regulering van cannabis in België op een praktische en concretemanier te onderzoeken. Wij vragen om een studie en wetenschappelijke experimenten meteen gereguleerde Belgische cannabismarkt die de objectieve evaluatie toelaten. Een aantalveranderingen zouden gemeten kunnen worden, zoals de versterking van preventie, vanrisicovermindering en van de zorg voor de cannabisgebruiker in moeilijkheden; afnemendepublieke overlast, aan cannabis gerelateerde schade en druk op de hoven en rechtbanken;een maatschappelijke en politieke reactie op cannabis die aan relevantie, doeltreffendheidof controle wint.

Naast de decriminalisering, is het ook tijd om de voordelen van de regulering te bestuderen.

• • •

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 26 | 34

AnnexCannabis regulation around the world, in How to Regulate Cannabis A Practical Guide, pp. 236-

242, Transform Drug Policy Foundation, 2013.

Prohibition Uruguay Washington Colorado Netherlands Spain

General model

Absolute ban onproduction, supply and possession of cannabis for non-medical use(de jure illegal)

Government-controlledmodel — similarto the Borland model (de jure legal)

Regulated private companies are licensed to produce and supply cannabis(de jure legal)

Regulated private companies are licensed to produce and supply cannabis(de jure legal)

Cannabis ‘coffeeshop’ system (defacto legal)

Not-for-profit cannabis socialclubs (de facto legal)

Production • No production controls – solelylaw enforcementefforts to eradicate or intercept illicit production• Cannabis is sourced from the illicit market,where it is produced with no regulatory oversight

• A handful of private companies are contracted by the government to produce cannabis• Production is monitored by the Government-run Institute for the Regulation and Control of Cannabis, which is also responsible for granting production licences• Production takes place on state land, which is overseen by both private security personnel paid for by the licensed producers, as well as state security services (military or police)

• Production licences are granted by the State Liquor Control Board to individuals or companies that pass background checks and meet specified security and quality control criteria• Producers must submit samples of cannabis for regular safetyand potency testing by an independent laboratory• Producers may hold no more than 3 production and/or processor licences• The state-widearea dedicated to cannabis production mustnot exceed 2 million sq ft

•Production licences are granted by the state’s Marijuana Enforcement Division to individuals or companies that pass background checks and meet specified security and quality control criteria• For the first year of the new regulatory system, producers and sellers of cannabis must be part of the same company• Producers must submit samples of cannabis for regular safety and potency testing by an independent laboratory

• No formal controls as production remains illegal• Cannabis is stillsourced from theillicit market with no regulatory oversight. Some is produced domestically, some is still imported from traditional producer regions

• No licence required and no formal regulatory oversight• Club workers or volunteers oversee production under an informal code of conduct

Preparation • No restrictions on the varieties of cannabis or cannabis products available

• 5 varieties of cannabis are licensed for production and supply

• No restrictionson the range of cannabis strainsor cannabis-infused products that

• No restrictions on the varietiesof cannabis or cannabis products

• A range of cannabis products are legally available through the

• Mostly herbal cannabis, although edibles, tinctures and other

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 27 | 34

Prohibition Uruguay Washington Colorado Netherlands Spain

• The content of products is unregulated, unknown and highly variable. Adulterants are common in resinand have also been observed in herbal cannabis

are legally available

available coffee shops preparations are often available

Potency • No THC/potency limits andno information provided to userabout the strength of whatthey are purchasing – except informally via illicit vendors

• The government only licences the production and supply of cannabis with a predetermined THC and CBD content

• No THC/potency limits, but packaging mustindicate THC levels/content

• No THC/potency limits, but packaging must indicate THC levels/content

• No limits on thepotency of products sold• Informal testingand labelling of cannabis products – in particular for THC content – takes place• The Dutch government has proposed a ban on cannabis products with a THC level of over 15%, but this has yet to beimplemented

• Strains of varying strength cultivated• No formal mandatory potency testing

Price • Price determined by the interaction of criminal supply and user demand in an unregulated market

• The price of cannabis is between 20 and22 Uruguayan pesos per gram.This price takesinto account a government tax,which will be used to fund theIRCCA, as well as a national campaign to educate the public about theconsequences of cannabis use

Retail price is essentially determined by the market and taxes

• Retail price is essentially determined by the market and taxes

• No price controls in place,although prices remain relatively high because of higher staff, tax, venue etc costs than illegal vendors, and pricing in risk of arrest faced by producers and traffickers

• Users pay membership fees proportionate to their consumption, which are then reinvested back into the manage

Age accessthreshold

• No age accesscontrols: illicit dealers do not enforce age restrictions

18 21 21 18 18

Purchaser restrictions

• Anyone can purchase cannabis and no

• Cannabis sales are restricted to

• Both residentsand non-residents of

• Residents of Colorado can purchase up to

• Coffee shops may not sell more than 5

• In most clubs,membership can be

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 28 | 34

Prohibition Uruguay Washington Colorado Netherlands Spain

sales limits are set

residents of Uruguay• They can purchase no more than 40 grams per month (maximum 10 grams per week), with the volume of sales to individual users monitoredvia an anonymised central government database• Purchasers must present a medical prescription or be registered in the database in order to access cannabis

Washington may purchase up to 1 ounce ofcannabis per transaction

1 ounce of cannabis per transaction; non-residents are restricted to a quarter of an ounce per transaction

grams per person per day• Some border municipalities enforce residents- only access for the coffee shops

awarded only upon invitation by an existing member, or if someone has amedical need for cannabis• Members’ allowances of cannabis are typically limitedto 2 or 3 gramsper day

Vendor • Illicit dealers have no duty of care to their customers and may not even be aware of the contents of the cannabis they are selling

• Qualified pharmacists must hold cannabis commerce licences – which are awarded by the Ministry of Public Health – in order to legally sell the drug

• Penalties for breaches of licensing conditions, suchas sales to minors• No formal training of vendors is required

• Penalties for breaches of licensing conditions, suchas sales to minors• Vendors can be awarded a ‘responsible vendor designation’ upon completionof a training programme approved by thestate licensing authority

• Penalties for breaches of licensing conditions, such as sales to minors• No formal training of vendors is required

• No formal training of vendors is required, although clubs usually employ staff or volunteers witha substantial knowledge of cannabis and its cultivation

Outlet • lllicit dealers can sell wherever they deem fit

• Private producers sell the cannabis to the government,which then distributes the drug via licensed pharmacies to registered users• Pharmacies are allowed to sell cannabis alongside other,

• Outlets cannotsell goods otherthan cannabis and cannabis products• Minors are forbidden from entering stores• Stores cannot be set up within 1,000 ft of schools or otherareas where children are

• Outlets cannotsell goods other than cannabis and cannabis products• Minors are forbidden from entering stores• For the first year of the new regulatory system, outlets must produce atleast 70% of

• Local governments have the power to decide whether to accept coffee shops in their area• Coffee shops are not permittedwithin a 250m radius of schools• Coffee shops are not allowed

• No restrictions on where clubs can be established• Cannabis is distributed on-site, by club workers, and limited amounts can taken away for consumption

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 29 | 34

Prohibition Uruguay Washington Colorado Netherlands Spain

medical drugs likely to gather• Retailers may own no more than 3 outlets and each one must be in a different county

what they sell to sell alcohol, and are onlypermitted to hold500g of cannabis on the premises at any time

Tax • All revenue flows, untaxed,direct to illicit dealers and criminal organisations

• Tax revenue isused to fund theIRCCA, as well as a national campaign to educate the public about theconsequences of cannabis use

• Cannabis is subject to a 25% excise tax at three stages in the supply chain – when it is sold by the grower to the processor, when it is sold by the processor to theretailer, and when it is sold by the retailer tothe consumer. On top of this, cannabis is taxed at the standard state sales tax rate of8.75%

• At the time of writing, the proposed rates are a 15% excise tax and a10% retail sales tax• $40 million of the revenue generated by the excise tax goes to school construction each year, with revenue from the sales tax being used to fund the new regulatory system

• Coffee shops do not pay VAT, but do pay various income, corporation and sales taxes • In 2008, Dutch coffee shops paid €400m on sales of over €2bn

• CSCs pay rent tax,employees’ social security fees, corporateincome tax, and in some cases VAT on products sold

Marketing • No marketing controls, although illicit vendors do not have access to conventional marketing channels

• All forms of cannabis advertising, promotion or sponsorship areprohibited

• Advertisements of any kind cannot be displayed within1,000 ft of schools and arenot allowed on publicly owned property or transport• Advertising is forbidden from promoting over-consumption• Storefront window displaysof cannabis products are also banned

• Marketing campaigns that have a “high likelihood of reaching minors” are banned• Storefront window displaysof cannabis products are also banned

• Coffee shops are not permittedto advertise• External signage is forbidden from making explicit references to cannabis, however signs displaying the words coffee shop’, as well asRastafari imagery and palm leaves, make them easily identifiable• Product menusare generally kept below the counter so as to avoid any promotional effect

• No advertising of products or clubs themselves is permitted

Driving • Driving under • A per se THC • Per se whole • If a driver • Impairment- • Impairment-

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 30 | 34

Prohibition Uruguay Washington Colorado Netherlands Spain

the influenceof cannabis is illegal in all jurisdictions

limit is enforced,although at the time of writing the precise limit has not been specified. Bloodtests or potentially otherforms of testing will be used to establish THC levels

blood THC limit of 5ng/ml is enforced, making anyone caught driving over this limit automatically guilty of driving under the influence of cannabis

exceeds a limit of 5ng/ml THC in whole lood, this gives rise toa “permissible inference” that they were driving under the influence of cannabis. The limit therefore acts essentially as a guideline, encouraging juries to prosecute drivers found to have exceeded it, rather than acting as an automatic trigger for a penalty

based testing, with sanctions including suspension of licence (for up to5 years), fines, and imprisonment (variable depending on whether bodily injury caused or reckless driving involved).Proposed per sethresholds for different drugs have yet to be established

based testing, with a range of criminal and administrative sanctions potentially applicable

Home growing

• Home growingis illegal - although in some jurisdictions it is tolerated as partof decriminalisation approach

• Home cultivation of up to six plants is allowed, and the resulting product should not exceed 480 grams per year• Alternatively, residents can pool their allowances via cannabis clubs. The clubs are permitted to grow up to 99 cannabis plants each and must consist of no more than 45 registered members. The clubs’ yields must be recorded, with any excess reported and turned over to the IRCCA

• Home growingis prohibited

• Residents are permitted to grow up to 6 plants for personal use

• Cultivation of up to 5 cannabisplants is considered a “low priority for prosecution”

• Cultivation of up to 2 cannabis plants is permitted

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 31 | 34

BibliografieInleiding

• T. Decorte, P. De Grauwe, J. Tytgat, Cannabis : bis ? Pleidooi voor een kritische evaluatie van het Belgische cannabisbeleid, 18/11/2013.url : http://www.kuleuven.be/pers/pb-2013/cannabis/20131118-visietekst-pleidooi-voor-een-kritische.pdf

• Comité de rédaction, Repeal Prohibition, Again, The New York Times, 27/07/2014.url : http://www.nytimes.com/interactive/2014/07/27/opinion/sunday/high-time-marijuana-legalization.html

Hoofdstuk 1

• UNODC, World drug report 2014. Vienna : United Nations Office on Drugs and Crime, 2014.url : https://www.unodc.org/documents/wdr2014/World_Drug_Report_2014_web.pdf

• C. Currie, C. Zanotti, A. Morgan, D. Currie, M. de Looze, C. Roberts, O. Samdal, O. R.F. Smith, V. Barnekow, Social determinants of health and well-being among young people. Health Behaviour in School-aged Children (HBSC) study: international reportfrom the 2009/2010 survey, 2010.url : http://www.euro.who.int/en/health-topics/Life-stages/child-and-adolescent-health/publications/2012/social-determinants-of-health-and-well-being-among-young-people.-health-behaviour-in-school-aged-children-hbsc-study

• M. Hogge, D. Denoiseux, L’usage de drogues en Fédération Wallonie-Bruxelles, rapport 2013-2014. Bruxelles, Eurotox asbl, 2014.url : http://www.eurotox.org/images/stories/docs/RapportFWB/eurotox_2013-2014.pdf

• D. Werb, T. Kerr, B. Nozik, S. Strathdee, J. Montaner, E. Wood, ''The temporal relationship between drug supply indicators: an audit of international government surveillance systems'', British Medical journal Open, 3, 1-9, 2013.url : http://www.bmjopen.bmj.com/content/3/9/e003077.full

• Bulletins statistiques de l'EMCDDA.url : www.emcdda.europa.eu/data/2014

• F. Vander Laenen, B. De Ruyver, J. Christiaens, D. Lievens, Drugs in cijfers III: Onderzoek naar de overheidsuitgaven voor het drugsbeleid in België : eindrapport, Gent, Academia Press, 2011.url : http://www.belspo.be/belspo/organisation/publ/pub_ostc/Drug/rDR57_AcadPress_nl.pdf (rapport complet, en néerlandais)url : http://www.belspo.be/belspo/organisation/publ/pub_ostc/drug/rdr57synth_fr.pdf (synthèse du rapport, en français)

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 32 | 34

• Minimale Psychiatrische Gegevens. Jean-Pierre Gorissen, communication personnelleurl : http://www.health.fgov.be/eportal/Healthcare/Healthcarefacilities/Registrationsystems/MPD(MinimumPsychiatricData)/657855_NL

• Nora D. Volkow, M.D., Ruben D. Baler, Ph.D., Wilson M. Compton, M.D., and Susan R.B. Weiss, Ph.D., Adverse Health Effects of Marijuana Use, New England Journal of Medicine, 2014.url : http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra1402309

• R. Radhakrishnan, S. T. Wilkinson, D. C. D'Souza, Gone to pot – a review of the association between cannabis and psychosis, Frontiers of Psychiatry, 21 May 2014 |doi: 10.3389/fpsyt.2014.00054.url : http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4033190/

• L. Appel, La Guerre du Cannabis entre les Jardins, Criminalités Revue de Geopolitique, mars 2013.url : http://geopolcrim.info/?p=2749

Hoofdstuk 3

• T. Decorte, De regulering van cannabis. Lessen uit het verleden en denksporen voorde toekomst, in Thorbeckecollege, n°37, Mechelen, 2014.url : http://hdl.handle.net/1854/LU-4253194

• P. Lamotte, Du cannabis pour soigner?, dans En Marche, n°1518 p.7 01/05/2014.url : http://www.enmarche.be/Services_En_Marche/en marche PDF/2014/NUMERO1518.pdf

Hoofdstuk 5

• L.Downes, The Great Colorado Weed Experiment,The New York Times, 28/08/2014.url : http://www.nytimes.com/2014/08/03/opinion/sunday/high-time-the-great-colorado-weed-experiment.html

• Global Commission on Drugs Policy, Taking Control: Pathways to Drug Policies that Work, septembre 2014. url : http://www.gcdpsummary2014.com/accueil/

• London School of Economics - Expert Group on the Economics of Drug Policy, Ending the Drug Wars, mai 2014.url : http://www.lse.ac.uk/ideas/publications/reports/pdf/lse-ideas-drugs-report-final-web.pdf

• WHO, Consolidated Guidelines on HIV Prevention, Diagnosis, Treatment and Care for Key Populations, juillet 2014.url :http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/128048/1/9789241507431_eng.pdf

Hoofdstuk 6

• European Commission, Directorate General Taxation and Custom Union, Excise Duty Tables, Part III: Manufactured Tobacco, juillet 2014. url : http://ec.europa.eu/taxation_customs/index_en.htm

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 33 | 34

A propos Deze tekst werd opgemaakt door FEDITO BXL vzw, de Brusselse Federatie van Institutenvoor Verslavingen, gecertificeerd door de FGC.

Online versie : http://www.feditobxl.be/cannabis/

Verantwoordelijke uitgever : Sébastien ALEXANDRE, directeur.

FEDITO BXL vzwVoorzittersstraat 55, 1050 Brussel (België)+32 (0)2 514 12 60courrier@feditobxl.be

Volg ons op :http://www.feditobxl.behttp://www.twitter.com/feditobxlhttp://www.facebook.com/feditobxlhttp://www.scoop.it/t/dependances

Deze tekst is beschikbaar onder de voorwaarden van de Creative Commons AttributionLicentie - Geen Afgeleide Werken 4.0 International.http://creativecommons.org/licenses/by-nd/4.0/

November 2014

FEDITO BXL vzw | Voor een regulering van cannabis in België 34 | 34