VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR...

Licapnummer D/1995/0279/020januari 1995

VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK

SECUNDAIR ONDERWIJS

Guimardstraat 1 - 1040 BRUSSEL

LEERPLAN SECUNDAIR ONDERWIJS

STUDIERICHTING

VERWARMINGSINSTALLATIES

3de graad BSO3de leerjaar

- LICAP-uitgave - Brussel -

LESSENTABEL

VERWARMINGSINSTALLATIES BSO

1 Basisvorming 12

1.1 Volledig gemeenschappelijk gedeelte 8AV Godsdienst 2AV Lichamelijke opvoeding 2AV Maatschappelijke vorming 2AV Nederlands 2OF 4AV Project algemene vakken 4

1.2 Beperkt gemeenschappelijk gedeelte 4Te kiezen uit:AV Duits 1 of 2AV Engels 1 of 2AV Frans 1 of 2AV Maatschappelijke vorming (*) 1 of 2AV Nederlands 1 of 2AV Plastische opvoeding 1 of 2AV Project algemene vakken (**) 2 of 4AV Wiskunde 1 of 2

2 Studierichting (fundamenteel gedeelte) 20PV Praktijk/Stages Centrale verwarming/Lassen-constructie/

Sanitair (x) 12PV Stages Centrale verwarming/Lassen-constructie/Sanitair (x) 2TV Centrale verwarming/Elektromechanica/Mechanica 6

Technisch tekenen (x) 2Uitvoeringstechnieken (x) 4

3 Complementair gedeelte: maximum 4- Te kiezen uit de vakken en/of de specialiteiten opgesomd in het Besluit van de Vlaamse Executieve van

5 juni 1989 tot vaststelling van de algemene vakken, de kunstvakken, de technische vakken en depraktische vakken.

- Pedagogische aanbevelingen:TV Centrale verwarming/Elektromechanica/Mechanica

Technisch tekenen (x) 1/2 (C)Uitvoeringstechnieken (x) 2/4 (C)

(*) Maatschappelijke vorming in het beperkt gemeenschappelijk gedeelte kan enkel gecombineerdworden met Maatschappelijke vorming uit het volledig gemeenschappelijk gedeelte.

(**) Project algemene vakken in het beperkt gemeenschappelijk gedeelte kan enkel gecombineerd wor-den met Project algemene vakken uit het volledig gemeenschappelijk gedeelte.

(x) Voor deze vakken is het leerplan in deze brochure opgenomen.(C) Staat voor uitbreiding van het aantal lesuren voorzien in het studierichtingsgedeelte.

INHOUD

blz.

1 ALGEMENE VISIE OP DE SPECIALISATIEJAREN IN DE . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4STRUCTUUR VAN HET SECUNDAIR ONDERWIJS 1989

2 STUDIEPROFIEL 'VERWARMINGSINSTALLATIES BSO' . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

3 BEGINSITUATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

4 ALGEMENE DOELSTELLINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

5 TAXONOMIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

6 ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

7 RELATIE MET DE GEINTEGREERDE PROEF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

8 LEERINHOUDEN, LEERPLANDOELSTELLINGEN EN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8METHODOLOGISCHE WENKEN

PV Prakijk/Stages Centrale verwarming/Lassen-constructie/Sanitair . . . . . . . . . . . . . . . . . 9PV Stages Centrale verwarming/Lassen-constructie/Sanitair . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

PV Centrale verwarming/Elektromechanica/Mechanica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19Technisch tekenen

TV Centrale verwarming/Elektromechanica/Mechanica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23Uitvoeringstechnieken

COMPLEMENTAIR GEDEELTE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

9 BIBLIOGRAFIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

4

1 ALGEMENE VISIE OP DE SPECIALISATIEJAREN IN DE STRUCTUURSECUNDAIR ONDERWIJS 1989

1.1 Inleiding

Tijdens het schooljaar 1994-1995 bereikte de eenheidsstructuur het 2de leerjaar van de 3de graad. Destudierichtingen BSO kregen in de 3de graad een geactualiseerde of een vernieuwde inhoud. Vanzelf-sprekend hebben inhoudelijke aanpassingen aan de 3de graad gevolgen voor de op de 3de graad aansluitendespecialisatiejaren.In de sectoriële commissies van de VLOR werd nagegaan in welke mate het aanbod van specialisatiejarenmoest worden aangepast, rekening houdend met de hieronder vermelde en op het BSO gefocuste visietekst.Dat resulteerde in een reeks adviezen voor schrapping, naamwijziging, actualisering en toevoeging van 3deleerjaren van de 3de graad.

1.2 Het concept van 3de leerjaren van de 3de graad BSO

1.2.1 SPECIALISATIEJAREN BSO

Specialisatiejaren BSO zijn een verdieping van een bepaald onderdeel van de leerstof van de 3de graad. Zijhebben een rechtstreekse koppeling naar tewerkstelling in bedrijven of instellingen. Zij bouwen zoals despecialisatiejaren TSO voort op de kennis die de leerlingen verworven hebben in de 3de graad. De specialisa-tiejaren kunnen wel vrij eng of vrij breed zijn. (We passen de definitie van specialisatiejaren TSO dus ooktoe op specialisatiejaren BSO.)

De link naar tewerkstelling heeft belangrijke kwalitatieve consequenties. Die hogere kwaliteitseisen passentrouwens in een maatschappelijke tendens om in algemene zin hogere opleidingsvereisten te stellen. De 3deleerjaren van de 3de graad kunnen in een aantal sectoren een middel zijn om daaraan te-gemoet te komen.

Door het volgen van een 3de leerjaar van de 3de graad (en de erin opgenomen stages of andersoortigeaanwezigheid in bedrijven) hebben de afgestudeerden een grotere kans op tewerkstelling of krijgen zij groteretroeven op de arbeidsmarkt.

Specialisatie is een rekbaar begrip. De specificiteit zal gedeeltelijk afhankelijk zijn van de betreffende (deel-)sector. De kwalitatieve invulling van 3de leerjaren van de 3de graad moet geregeld door de sectorcommis-sies worden geëvalueerd. De hoge kwaliteitseisen vragen op hun beurt adequate uitrusting en goed voorberei-de lesgevers.

Men moet hieruit afleiden dat de specialisatiejaren niet voorbereiden op het hoger onderwijs. Ze hebben dusals doelpubliek "finalisten van het secundair onderwijs". Dit belet niet dat een leerling toch de smaak voorhet hoger onderwijs in zo'n jaar zou te pakken krijgen. Een belangrijke doelstelling, zo niet de belangrijkste,is in ieder geval jonge mensen een betere instap in de tewerkstellingswereld verzekeren.

Negatief kunnen we het zo stellen: de specialisatiejaren kunnen geen heroriënteringsfunctie hebben. Ditlaatste veronderstelt immers dat de leerlingen in dit leerjaar met een ander beroepsprofiel zouden kennismaken. Deze leerjaren kunnen ook geen actualiseringsfunctie hebben in opgedane kennis. Het zouongerijmd zijn verouderde technieken te gebruiken in de 2de en de 3de graad om in het 3de leerjaar van de3de graad dan alle nieuwe technologieën aan te leren. Zowel de heroriëntering als de actualisering horennormalerwijze thuis in het gewone deeltijds volwassenenonderwijs of onderwijs voor sociale promotie.

5

Specialisatiejaren kunnen tenslotte ook geen vervolmakingsfunctie vervullen. Hierdoor zouden we erkennendat de eigenlijke studieduur van het secundair onderwijs zeven leerjaren omvat. Dit mag nooit de bedoelingzijn. De vormingscyclus moet "afgerond" zijn op het einde van het 2de leerjaar van de 3de graad.

De specialisatiejaren BSO hebben echter ook nog een andere functie. Deze leerjaren leiden ook tot hetdiploma van secundair onderwijs. Men zou in een bepaalde visie kunnen zeggen dat de studieduur in hetBSO zeven leerjaren bedraagt. Hierbij zou dan kunnen aansluiten dat de 3de leerjaren van de 3de graad inhet BSO pure vervolmakingsjaren zijn of de gewone afronding van een vormingscyclus. In die visie zou deeis van de regelgever daarbij heel zinvol zijn: de jongeren moeten een bepaald aantal uren algemene vakkenhorend tot de basisvorming volgen, willen ze een diploma behalen. Er bestaat tenslotte een vrij algemeneconsensus vandaag om inderdaad de leerlingen aan te moedigen dit 3de leerjaar te volgen. Het gevaar isimmers niet denkbeeldig dat het precies de BSO-jongeren zijn die morgen als eerste moeten aanschuiven bijallerlei vormingsinstanties om zich bij of om te scholen.

Toch wordt tot op vandaag ook in het BSO het 2de leerjaar van de 3de graad algemeen erkend als eeneindjaar. Zo wordt de geïntegreerde proef ook in dit leerjaar georganiseerd.

De regelgever heeft ook gesteld dat in 3de leerjaren van de 3de graad BSO die ingericht worden als speciali-satiejaren het diploma kan worden uitgereikt. Er is dus geen echte reden voorhanden om te stellen dat dezespecialisatiejaren anders zouden zijn dan de andere specialisatiejaren. Het begrip specialisatie moet eenduidigblijven. In deze zin kan het hierboven beschreven concept ook op de specialisatiejaren BSO zonder meerverder toegepast worden. Dit sluit niet uit dat de specifieke vorming die men bijkomend verwerft, samen methet diploma, in uitzonderlijke gevallen als een voorwaarde tot de uitoefening van een bepaald beroep zougesteld worden.

Ons land investeert veel in onderwijs. De inspanningen die men in het begin van de jaren '80 geleverd heeftom de leerlingen van het TSO en het BSO via derde graden tot een diploma te brengen, kunnen nooit genoeggeprezen worden. Vroeger bestonden er immers veel studierichtingen enkel op lager secundair niveau,namelijk de A3- en A4-opleidingen.Specialisatiejaren TSO en BSO vinden hun bestaansrecht in de verhoogde kansen op tewerkstelling. De 3deleerjaren van de 3de graad BSO krijgen via de mogelijkheid tot diplomering een heel belangrijke toegevoegdewaarde. De gemeenschap investeert in een doelgroep die in onze maatschappij zeker niet tot de meestweerbaren behoort. Vanzelfsprekend kan de gemeenschap een kader opleggen waardoor er op eenverantwoorde wijze met deze 3de leerjaren van de 3de graad omgesprongen wordt.

1.2.2 SAMENWERKING MET DE SOCIALE PARTNERS

Uit de omschrijving van de specialisatiejaren TSO en BSO hierboven is zo af te leiden dat de opleidingrealiteitsnabij hoort te zijn, dat de opbouw van een nieuw specialisatiejaar in nauw overleg dient te gebeurenmet de sociale partners. Er valt in dit verband een behartenswaardige tendens waar te nemen om de betrok-kenheid van onderwijsverstrekkers, overheid en sociale partners vast te leggen in een convenant. In iedergeval moet het mogelijk zijn met de sociale partners tot hechte samenwerkingsverbanden te komen, moetenmeer projectmatige co-financieringsprojecten gerealiseerd kunnen worden.

De samenwerking met de sociale partners heeft voor de specialisatiejaren belangrijke gevolgen:

- de klemtoon komt veel meer dan vroeger te liggen op "specialisatie". Dit zal enerzijds de kwaliteit vandeze 3de leerjaren van de 3de graad opvoeren;

- de klemtoon ligt ook uitdrukkelijk op de tewerkstelling. Dit wil zeggen dat deze specialisatiejarenrealiteitsnabij moeten uitgewerkt worden in samenwerking met bedrijven en instellingen. Deze sa-menwerking mag zich niet beperken tot de technische, praktische of kunstvakken, maar ook de algemenevakken moeten meer dan vroeger ook in dit teken staan;

6

- op basis van de band met tewerkstelling en het realiteitsnabij leren zal reëel contact met bedrijven eninstellingen in de regel meer dan wenselijk zijn. Dit kan zich onder meer vertalen in kort- en langlopendestages. Er kan worden overwogen voor bepaalde jaren formules van alternerend leren te bekijken, vanopleidingen in duale vorm. Dat vereist dan wel een uitstekende begeleiding, ook op pedagogisch-di-dactisch vlak, op de werkvloer;

- tot op heden werd de idee van een spreiding in de tijd van specialisatiejaren nog niet gerealiseerd. Als devrijgekomen tijd wordt ingevuld met regulier werk (en verloning) kan deze mogelijkheid overwogenworden. Als werksituatie en studies bij elkaar aansluiten, komt men tot een goede constructie. Na hetbeëindigen van het specialisatiejaar (b.v. twee jaar) zou de jongere mogen verwachten aan een full-timejob te geraken. (Hier komt men dicht bij het domein van het deeltijds volwassenenonderwijs, zeker alsmen ook een modulaire opvatting van specialisatiejaren zou overwegen. Hierover moet alle overleg nogplaatsvinden).

Tot hier de visietekst van de VLOR Afdeling TSO-BSO.

2 STUDIEPROFIEL 'VERWARMINGSINSTALLATIES BSO'

2.1 Eigenheid

De basiskennis van de leerlingen uit de 3de graad wordt vooral verder uitgediept op het gebied van brander-technologie, elektriciteit, elektronica, regeltechnieken en installatietechnieken.

Regeltechnieken vormen een nieuw terrein in toekomstgerichte nieuwe technologieën. Verder worden in dit3de leerjaar van de 3de graad ook nog de basisprincipes toegelicht van enkele andere minder vaak voor-komende verwarmingstechnieken zoals verwarming met zonnepanelen, warmtepompen, installaties metthermische olie, met oververhit watersysteem of met stoom.

Belangrijk in dit 3de leerjaar van de 3de graad zijn moderne brandertechnieken, branderafstelling enregeltechnieken die moeten leiden tot het behalen van erkende certificaten van kwalificatie in verbran-dingscontrole en onderhoud van installaties.

Onder meer zijn volgende facetten belangrijk:- monteren en demonteren van verwarmingsinstallaties (huishoudelijk en industrieel);- diverse meet- en regelapparatuur monteren op bestaande installaties;- elektrische bedradingen aanleggen en regelapparatuur aansluiten volgens schema's;- meet- en regelapparatuur aansluiten en testen op hun goede werking;- metingen op en afstellen van branders (blauwe vlam);- stages in de industrie.

2.2 Specialisatie

Leerlingen met een behoorlijke praktische voorkennis met betrekking tot eenvoudige huishoudelijke ver-warmingsinstallaties kunnen hun kennis in dit 3de leerjaar van de 3de graad uitbreiden tot industriëleinstallaties en zich verder specialiseren in moderne brandertechnieken tot volwaardig brandertechnicus.

2.3 Realiteitsnabijheid

Tewerkstellingsmogelijkheden als:- volwaardig monteur bij een installateur van centrale verwarmings- en klima-installaties;- in de onderhoudsdienst bij verwarmingstechnische bedrijven of uitbatingsfirma's;- zelfstandig installateur verwarmings- en luchtbehandelingsinstallaties;- gespecialiseerd brandertechnicus in het oplossen van verwarmingstechnische problemen;- gespecialiseerd erkend brandertechnicus bevoegd om jaarlijkse controles uit te voeren.

Tijdens de opleiding:- de leerling komt in contact met industriële apparatuur, op school of in de werkplaats van het stage-oord;

7

- gezien hun belangrijke meerwaarde, ook op administratief, sociaal vlak, zijn stages (in een industriëleomgeving) bijna onontbeerlijk;

- de nabijheid van een of meer bedrijven, waarmee de school samenwerkt is noodzakelijk;- samenwerking met bedrijven is noodzakelijk en garandeert de gerichtheid van de opleiding op de

industrie. Op deze wijze stelt de opleiding (en dus ook het team) zichzelf constant in vraag.

3 BEGINSITUATIE

Vooreerst leerlingen die geslaagd zijn in de 3de graad TSO of BSO 'Centrale verwarming en sanitaireinstallaties' kunnen dit 3de leerjaar van de 3de graad volgen. Daarnaast is het ook mogelijk dat leerlingen uit'Mechanica', 'Mechanische vormgevingstechnieken', 'Elektriciteit' en 'Elektronica' in dit 3de leerjaar van de3de graad toekomen.

De pedagogische aanpak van de vakken Uitvoeringstechnieken en Praktijk zullen anders zijn naargelang vanhet niveau van de leerlingen. De klasbevolking van dit 3de leerjaar van de 3de graad kan zeer heterogeenzijn.

Door de 'interne differentiatie' toe te passen kunnen moeilijkheden opgevangen worden, zodat alle leerlingende basisleerinhouden aangeboden krijgen, terwijl de meer gevorderden aan verdieping en verbreding van deleerstof kunnen werken.

4 ALGEMENE DOELSTELLINGEN

Verwarmingstechnieken, een ruime toepassing in de industrie, openbare gebouwen, grootwarenhuizen,ziekenhuizen, zwembaden, sportcentra, scholen, voeding- en horecasector, transport, autocarbouw, huis-houdelijke installaties.

Herstellingen uitvoeren en de service verzekeren gebeurt nu meestal in de bedrijven zelf. Niettegenstaandedeze opleiding blijft er nog een behoefte bestaan aan gespecialiseerd personeel.In dit 3de leerjaar van de 3de graad wil men nu leerlingen opleiden die voldoende bijkomende weten-schappelijke, technische en handvaardige basis hebben gekregen om hen zodoende meer werkkansen tebieden in de industrie.

5 TAXONOMIE

De Technische Vakken (TV) in dit leerplan zijn opgesteld in de vorm van leerinhouden en verwerking diesamen de doelstellingen vormen. Het minimumniveau van de verwerking wordt ook aangegeven.Hiervoor wordt de taxonomie van BLOOM toegepast met de volgende afkortingen:

K = Kennen B = Begrijpen T = ToepassenA = Analyseren S = Synthetiseren E = Evalueren

Voor de Praktische Vakken (PV) maakt men gebruik van de taxonomie voor de psychomotorische doel-stellingen volgens BRION, met de volgende afkortingen :

W = Waarnemen N = NabootsenI = Inoefenen B = Beheersen

De B en U in de kolommen betekenen basis en uitbreiding.De basisdoelstellingen MOETEN bereikt worden terwijl het voor de uitbreidingsdoelen wenselijk is datze worden behandeld.

8

6 ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN

De volgorde van de te bepalen doelstellingen is niet bindend, wat onder andere mogelijkheden tot pro-jectonderwijs biedt.

Voor zover mogelijk zullen de beginselen van kwaliteitszorg in het onderwijs-leerproces van de verschillendevakken worden toegepast en zeker in het vak Praktijk.

Een leerplan is een dynamisch iets, aan positieve opmerkingen zullen we dan ook graag de nodige aandachtbesteden.

Om dit leerplan efficiënt en doelmatig te gebruiken is het wenselijk, om er per school, verschillende vakver-gaderingen aan te wijden.

We vestigen er de aandacht op, dat de verschillende vakken op elkaar dienen afgestemd te worden, zodat ereen gecoördineerd programma ontstaat, met de Praktijk als basisvak. Daarom zal men zo mogelijk, devakken Praktijk, Technisch tekenen en Technologie verwarming aan één leraar toevertrouwen.

7 RELATIE MET DE GEINTEGREERDE PROEF

De wettelijke en reglementaire basis voor de geïntegreerde proef is te vinden in:- het besluit van de Vlaamse Executieve van 13 maart 1991 betreffende de organisatie van het voltijds

secundair onderwijs;- de ministeriële omzendbrief SOZ(91)7 van 3 mei 1991 met betrekking tot de structuur en de organisatie

van het voltijds secundair onderwijs.

Het VVKSO, Guimardstraat 1, 1040 Brussel, publiceerde in verband met de geïntegreerde proef reedsvolgende uitgaven:- mededeling van 6 mei 1994 betreffende "De geïntegreerde proef" (Kl.50.01.03);- mededeling van 22 november 1994 betreffende "De geïntegreerde proef - aanvulling vademecum"

(Kl.50.01.03).

Voor de 3de leerjaren van de 3de graad zal later een speciale publikatie volgen. Toch moet men bij detoepassing van de leerplannen tijd voorzien voor een zinvol opgebouwde proef.

Verder verwijzen we naar de Algemene Pedagogische Reglementering (Kl. 62) en naar de mededeling van16 november 1994 over "De voorwaarden voor een diploma van secundair onderwijs in het 3de leerjaar (=specialisatiejaar) van de 3de graad BSO (Kl. 50.01.03).

8 LEERINHOUDEN, LEERPLANDOELSTELLINGEN EN METHODOLOGISCHE WEN-KEN

9

PV Praktijk/StagesCentrale verwarming/Lassen-constructie/Sanitair 12 uur/week

PV StagesCentrale verwarming/Lassen-constructie/Sanitair 2 uur/week

1 BEGINSITUATIE

De leerlingen die in dit leerjaar beginnen komen allen uit het 2de leerjaar van de 3de graad. Men zal zekerverder bouwen op de geziene leerstof. Men zal toch ook niet mogen vergeten dat men een deel van degeziene handelingen zal moeten herhalen.

In dit leerjaar is een stageperiode zeker onmisbaar. Het zal voor de leerlingen al een eerste stap zijn naar hetwerkelijke leven, maar zeker een heel leerrijke periode in hun schooltijd.


- In de praktijk kan men gemakkelijk de leerlingen motiveren, het zal dan ook de eerste taak zijn van deleraar de leerlingen hart geven voor hun vak.

- Aan het uitwerken van de leerstofelementen dient dus veel aandacht besteed te worden.- Een goed inzicht bijbrengen van wat kwaliteitszorg betekent in het werk.- Handenarbeid waarderen en werken met orde en zorg.- Leren inzien dat een degelijk werk, ook een werk is van preventief onderhoud.- De leerlingen moeten voorbereid zijn op het halen van het certificaat van bevoegd technicus voor

onderhoud van verwarmingsinstallaties met vaste en vloeibare brandstof.- Veel aandacht besteden aan het omgaan met toestellen en gereedschappen.

3 METHODOLOGISCHE WENKEN

Veel aandacht besteden aan het op te lossen probleem. Veel aandacht besteden aan de werkvoorbereiding:- wat is hier het probleem;- wat heeft men hier nodig aan gereedschap en materiaal;- hoe kan dit zo economisch mogelijk opgelost worden?

Veel aandacht besteden aan het esthetisch aspect van het werk. Veel aandacht besteden aan het opzoeken vanstoringen, het zal in hun vak vaak voorkomen; geef de leerlingen daarvoor een goede methode mee.

4 LEERINHOUDEN, COGNITIEVE EN MOTORISCHE LEERPLANDOELSTELLINGEN

10

Nr. LEERINHOUDEN COGNITIEF MOTORISCH W N I B

1 VERWARMING

1.1 Verwarmingsketels Herkennen van:- soorten ketels en onderdelen,- soorten verdelingen.

Monteren en aansluiten:- verwarmingsketel,- schoorsteen,- brandstofleiding,- verdeling achter de ketel.

B

1.2 Plaatsen en aansluiten vanverwarmingslichamen

Herkennen van:- montagegereedschap,- dichtingsmiddelen,- bevestigingsmiddelen.

Ophangen en aansluiten van:- paneelradiatoren,- decorradiatoren,- convectoren,- gietijzeren radiatoren.

B

U

B

B

1.3 Warmtewisselaars Herkennen van de soorten:- luchtverhitters,- doorstromers.

Plaatsen, aansluiten en goede werking con-troleren van:

- luchtverhitter,- doorstromer. U

B

1.4 Onderhoud Het onderhoud en goede werking kunnentoelichten van:

- verwarmingsketels,- verwarmingslichamen,- circulatiepomp, expansievat, veilig-

heidsventielen, ontluchtingsapparatuur,- filters, schoorsteen ...

Het onderhoud uitvoeren van:- verwarmingslichamen en leidingen,- circulatiepomp en expansievat,- veiligheidsventielen en ontluchtings-

apparatuur,- verwarmingsketels, filters en schoor-

steen.

B

1.5 Monteren van verwarmingsinstallaties Kunnen aantonen waarop dient gelet teworden bij de aanleg van eenverwarmingsinstallatie.

Het installeren van een verwarmingsin-stallatie aan de hand van een gegevenbouwplan.

B

11


1.6 Verwarmingsinstallatie in bedrijf stellen De werking van de installatie kunnentoelichten.

Het instellen en regelen van alle toestellenen toebehoren die nodig zijn om een goedewerking van het geheel te bekomen metbehulp van de technische documentatie.

B

2 BRANDERTECHNIEK

2.1 Gasoliebranders De werking kunnen uitleggen. Een gasoliebrander:- selecteren,- bevestigen op generator,- demonteren - monteren,- aansluiten van de brandstofleiding,- elektrisch aansluiten,- in bedrijf stellen,- afstellen.

B

- Verstuivingsbrander De werking uitleggen van de HD- en LD-verstuivingsbrander.

Een LD-brander demonteren, monteren enafstellen.Een HD-brander demonteren, monteren enafstellen.

U

B

- Roterende en impulsiebrander De werking kunnen uitleggen. Demonteren, monteren en afstellen. U

- Oliebranderstoringen De oorzaak van de storing kunnentoelichten.

Opzoeken en herstellen van storingen.Vervangen van defecte onderdelen.

BB

- Controle en rendementsmetingen Kunnen toelichten waarom de rende-mentsmetingen dienen uitgevoerd te wor-den.De werkgang om de metingen correct uit tevoeren toelichten.

Met de nodige meettoestellen de ver-brandingscontrole kunnen uitvoeren.Het verbrandingsrendement bepalen.De afstelling van de brander kunnen ver-beteren.

B

BB

12


2.2 Gasbranders

- Atmosferische brander De werking kunnen omschrijven van eenatmosferische gasbrander.De veiligheidsvoorschriften toelichten.

Een atmosferische gasbrander:- monteren en demonteren,- in bedrijf stellen,- meten van voeding- en branderdruk,- instellen van het gasdebiet,- afstelling van de gasstraat voor:

• klein vermogen,• groot vermogen.

U

UU

BBB

- Geblazen gasbrander De werking kennen van een aangeblazengasbrander.Weten wanneer een dichtheidscontroleverplicht is.Werkgang bij de controle op dichtheidomschrijven.

Een geblazen gasbrander:- selecteren volgens het vermogen,- monteren op generator,- aansluiten op het gasnet,- demonteren en monteren,- in bedrijf stellen,- afstellen en regelen van de verschil-

lende toebehoren,- meten van ionisatiestroom.

BBB

B

BB

B

- Veiligheidsvoorschriften De veiligheidsvoorschriften kennenvolgens de geldende normen.

Deze veiligheidsvoorschriften kunnentoepassen bij de installatie van gasbranders.

B

- Branderstoringen Mogelijke oorzaken van fouten enstoringen kunnen toelichten.

Opzoeken en herstellen van gaslekken.Opzoeken en herstellen van brandersto-ringen.

BB

- Controle en rendementsmetingen De werkgang bij rendementsmetingentoelichten.

Metingen uitvoeren en bepalen van hetverbrandingsrendement.

B

13


3 GASSMELTLASSEN

3.1 Rechte kantlas en binnenhoeklas De soorten lassen omschrijven en hunsymbool kennen.

Lassen van:- horizontale rechte kantlas,- staande binnenhoeklas,- verticale rechte kantlas.

B

3.2 Lassen van CV-buizen Kunnen verklaren waaraan een goede lasmoet voldoen.

Kunnen verklaren waarom een vloeiendeaftakking moet toegepast worden.

Lassen van:- buizen in losse opstelling:

• horizontaal,• verticaal,

- buizen in vaste opstelling:• horizontaal,• verticaal,

- verloopstukken.

B

B

3.3 Branden van gaten Kunnen omschrijven hoe men dient te werkte gaan om een gat uit te branden.

Aftekenen van te branden gaten.

Uitbranden (smelten) van gaten.

Openzetten van gaten.

B

B

B

3.4 Haakse- en vloeiende aftakkingen Kunnen omschrijven wanneer een haakse-of een vloeiende aftakking toegepast wordt.

Het lassen van:- haakse aftakkingen,- vloeiende aftakkingen.

B

3.5 Zuurstofsnijden De werking en instelling van eensnijbrander kunnen toelichten.

De veiligheidsvoorzieningen tijdens hetzuurstofsnijden kunnen toelichten.

Zuurstofsnijden van:- buizen,- platen.

B

14


4 VLAMBOOGLASSEN

4.1 Laselektroden De keuze van de laselektrode voor een be-paald werk toelichten.Het instellen van het lastoestel toelichten.De veiligheidsvoorschriften omschrijven.

Lassen van:- buizen,- flenzen,- constructies.

BBU

4.2 MIG-lassen De voor- en nadelen van dit lasprocédétoelichten.Het instellen van het lastoestel toelichten.

Lassen van:- snoeren op staalplaat,- CV-buis,- meubelbuis,- collector,- snoeren op aluminium,- RVS-plaat.

U

4.3 TIG-lassen Kunnen omschrijven wanneer ditlasprocédé toegepast wordt.Het instellen van het lastoestel toelichten.

Lassen van rechte kantlas. U

5 LUCHTBEHANDELING

5.1 Samenstellende onderdelen De verschillende samenstellende onder-delen van een luchtbehandelingsinstallatieherkennen, hun functie en hun werkingverklaren: buitenluchtafname, mengsectie,filtersectie, voorverwarming koelsectie,bevochtingssectie, naverwarmingsbatterij,ventilatiesectie, geluidsdemping, kanalenen eindeenheden.

Deze onderdelen vakkundig monteren enaansluiten.

U

15


5.2 Luchttransport en ventilatie Soorten ventilatoren opnoemen enherkennen.Luchtdruk- en debietmetingen kunnenomschrijven.

Luchtdruk- en debietmetingen uitvoeren. U

5.3 Warme luchtgeneratoren Deze toestellen herkennen en beschrijven.Hun werking en functie toelichten.

Toestellen monteren en aansluiten. U

5.4 Meet- en regelapparatuur De meet- en regelapparatuur herkennen,beschrijven en functie toelichten.De regeling omschrijven.

De meet- en regelapparatuur aansluiten ende regeling uitvoeren.

U

5.5 Montage luchtbehandelingsinstallatie De aansluitvoorschriften kennen. Een volledige installatie monteren.Fouten/defecten opsporen en verhelpen.

UU

6 PLAATBEWERKING

6.1 Metaal De meest voorkomende metalen herken-nen.

Bewerken van plaat:- aftekenen en knippen,- boren en tappen,- plooien,- verbinden met blindklinknagels,- uitslagen bepalen,- 3-delige bocht.

U

6.2 Kunststof De meest voorkomende kunststoffenherkennen.

Bewerken van kunststof:- aftekenen en zagen,- boren en tappen,- plooien,- lijmen of koudlassen,- warmeluchtlassen,- spiegellassen.

U

16


7 ELEKTRICITEIT

7.1 Driefasen asynchroonmotor De gegevens die op de kenplaat voorkomenverklaren.

Motor uitmeten en testen.Motor aansluiten.Eventueel draaizin omkeren.Motor aansluiten in Steinmetz-schakeling(driefasenmotor op een enkelfasenet).

B

BBB

Kunnen verklaren waarom beveiligingentoegepast worden.

Beveiligingen en schakelapparatuur correctaansluiten:

- kortsluitbeveiligingen,- overstroombeveiliging,- lekstroombeveiliging,- nulspanningsbeveiliging,- fase - opvolgingsautomaat,- nokkenschakelaars:

• omkeer,• sterdriehoek,

- automatische sterdriehoekschakelaar,- contactorschakelingen.

UU

BBUU

BBB

7.2 Enkelfase asynchroonmotor De gegevens die op de kenplaat voorkomenverklaren.

De beveiliging van de elektrische kringbespreken.

Motor uitmeten en testen.Motor aansluiten.

Beveiligingen en schakelapparatuur correctaansluiten.

BB

B

7.3 Universeelmotor Een universele motor kunnen onder-scheiden van een enkelfase- en van eendriefasenmotor.

Motor uitmeten en testen.Motor aansluiten.

Beveiligingen en schakelapparatuur correctaansluiten.

UU

U

17


7.4 Tijdschakelaar en klokken Het toepassingsgebied toelichten. Uitmeten en correct aansluiten van ver-schillende modellen en van verschillendemerken.Tijdschakelaars en/of klokken instellen(programmeren).

B

B

7.5 Transformatoren De werking kunnen toelichten. Uitmeten, testen en aansluiten van:- veiligheidstransfo,- scheidingstransfo,- spaartransfo en variac.

B

7.6 Testen en meten Het gebruik van de meest gangbare meet-toestellen omschrijven.

Metingen uitvoeren met:- isolatiemeter,- universeel meettoestel,- ampère-meter,- doormeetapparaat,- testlamp.

Metingen uitvoeren op:- thermokoppels,- magneetventielen,- hoogspanningstransfo's,- branderautomaten,- motoren,- NTC- en/of PTC-weerstanden.

B

B

7.7 Brander- en installatietechniek De werking van de verschillende bran-deronderdelen kunnen omschrijven.

De verschillende componenten aansluiten:- thermo- en aquastaten,- tijdklokken,- magneetventielen,- brandermotor,- branderautomaat en fotoweerstand,- ....

B

18


Vervangen van een branderautomaat dooreen brander van een ander merk.Onderhoud van de schoolinstallaties.Met behulp van schema de bedradinguitvoeren van een gasolie- en gasbran-dersturing.Testen van de elektrische apparatuur enbeveiligingen.Opvolging van een schema en metingenuitvoeren in de aansluitkast.Opzoeken en herstellen van storingen.

U

B

B

B

B

B

7.8 Regeltechniek De elektrische bedradingsschema's kunnenlezen.Met behulp van de technische documen-tatie de plaatsingsvoorschriften kunnentoelichten.

Met behulp van een schema de bedradinguitvoeren van:

- stuurorganen,- corrigerende organen,- regelpanelen,- voelers,- opzoeken en herstellen van storingen.

B

7.9 Installatietechniek De installatievoorschriften volgens hetAREI kunnen toelichten.

Uitvoeren van elektrische installaties inverband met verwarmingstechnieken.

B

7.10 PLC-sturingen De mogelijkheden van een PLC kunnentoelichten.

Basisoefeningen. U

19

TV Centrale verwarming/Elektromechanica/MechanicaTechnisch tekenen 2 (+1/2) uur/week

1 BEGINSITUATIE

De leerlingen die in dit leerjaar beginnen komen allen uit het 2de leerjaar van de 3de graad 'Centraleverwarming en sanitaire installaties BSO'. De basisprincipes van het Technisch tekenen werden reeds aange-leerd. Hierop kan men alvast verder bouwen. Belangrijk in dit specialisatiejaar is vooral veel aandacht tebesteden aan tekeninglezen.


Twee hoofdeigenschappen:- Technisch tekenen is een internationale taal;- Technisch tekenen is een synthesevak, bij uitstek geschikt om vakoverschrijdend te werken, vooral met het

vak Technologie.

De leerlingen moeten ruimtelijk inzicht verwerven inzake gebouwen, constructies en tracés voor leidingen endit vooral door het tekening lezen, hierbij uitgaande van bestaande tekeningen.

Principeschema's en elektrische schema's moeten door een actieve kennis leiden tot het correct opbouwen enpraktisch realiseren van verwarmingsinstallaties. Tekenen en tekeninganalyse moeten de leerlingen toelateneen materiaalstaat op te stellen overeenkomstig het lastencohier.

3 ALGEMENE METHODOLOGISCHE WENKEN

- Het in inkt zetten van tekeningen is niet meer nodig.- Bij voorkeur gebruik maken van isometrisch papier voor het schetsen en voor het tekenen van isometrische

tekeningen.- Duidelijke schetsen zijn een goede hulp voor het maken van werktekeningen.- Elke leerling tracht een zo uitgebreid mogelijke documentatiemap bij te houden.- De computer met aangepaste software kan als hulpmiddel worden aangewend.


20

Nr. LEERINHOUDEN LEERPLANDOELSTELLINGEN K B T A S E METHODOLOGISCHE WENKEN

1 BEGRIPPEN BOUWKUNDE ENBOUWKUNDIG TEKENEN

De noodzakelijke samenstelling van eenbouwplan voor de verwarming of lucht-behandeling opsommen.Een bouwplan lezen.De meest voorkomende bouwen isola-tiematerialen herkennen en benoemen.

B

BB

Bouwplannen van woningen, school,sporthal, zwembad enzovoort terbeschikking stellen.Documentatie bouwen isolatiemate-rialen en monsters van bouw- enisolatiematerialen ter beschikkingstellen.

2 TEKENSYMBOLEN De symbolen van een technischeinstallatie kunnen identificeren.De symbolen aanbrengen op een bouw-plan.

B

B

Normbladen en bouwtekeningen van degenoemde installatie.Uitvoering ter beschikking stellen.Afdrukken en documentatie terbeschikking stellen.

3 TEKENINGLEZEN De verschi l lende onderdelenonderscheiden en beschrijven.De werking van de gebruikte onder-delen omschrijven.Aan de hand van een installatie- ofconstructietekening de montagevolg-orde bepalen.

B

B

B

Installatie- en constructietekeningen vanbestaande installaties ter beschikkingstellen.

4 ELEKTRISCHE SCHEMA'S De gebruikte symbolen identificeren.Eenvoudige elektrische schakelingentekenen:

• stroomkringschema,• bedradingschema,• stuurkringschema,• installatieschema.

BB

Verschillende schema's als voorbeeldgeven.

21


5 ISOMETRISCH TEKENEN Een deel van een installatie voorstellenen de methode omschrijven.Op een werktekening de maten aan-brengen.

B

B

Installatietekeningen van bestaandeinstallaties ter beschikking stellen.

6 STUDIE- EN ONTWERPTEKE-NEN VAN EEN INSTALLATIE

De verschi l lende onderdelenonderscheiden en beschrijven.Op een bouwplan de verschillendeonderdelen voorstellen.Een installatie ontwerpen:

• verwarmingsinstallaties,• luchtbehandelingsinstallaties,• stoominstallaties,• stookplaats zelf.

B

B

BUUB

Gebruik maken van afdrukken entechnische documentatie.Schema's en ontwerpen als voorbeeldter beschikking stellen. Systemen, opschool aanwezig, als voorbeeld voor defunctionele werking.

7 MATERIAALSTAAT EN MEET-STAAT

Van de getekende of ontworpen in-stallatie de nodige materialen en ap-paraten opmeten en de meetstaatopmaken.

B Norm NBN 06.001.Technische documentatie.Voorbeelden van meetstaten terbeschikking stellen.

8 KOSTPRIJSBEREKENING ENOFFERTE

De kostprijsberekening van eigenproject maken.De offerte of prijsaanbieding van eigenproject opmaken.

B

B

Ruimere documentatie als bron vaninformatie over apparaten, materialenen prijzen ter beschikking stellen.Voorbeelden van kostprijs- en offer-teprijsberekeningen ter beschikkingstellen.

9 B E S T E K K E N E NLASTENCOHIERS

De verschillende onderdelen die eenbestek of een lastencohier bevat, waar-nemen en bespreken.

B Voorbeelden van bestekken en lasten-cohiers van eenvoudige tot complexereinstallaties ter beschikking stellen.

22


De technische voorschriften juistformuleren.Aan de hand van het bouwplan enontwerptekening, de voorschriften inhet cohier toelichten.Bestek en volledig lastencohier van heteigen ontwerp of project opstellen.

B

B

U

23

TV Centrale verwarming/Elektromechanica/MechanicaUitvoeringstechnieken 4 (+2/4) uur/week

1 BEGINSITUATIE

De leerlingen die in dit leerjaar beginnen komen allen uit het 2de leerjaar van de 3de graad 'Centraleverwarming en sanitaire installaties BSO'. Men kan dus verder bouwen op de leerstof van de 3de graad. Eenaantal elementen van de geziene leerstof zal bondig moeten worden herhaald en verder worden uitgediept omzo de nieuwe leerstof beter onder de knie te krijgen.


Het vak Uitvoeringstechnieken is modulair onderverdeeld in:- warmteleer,- Mollierdiagram,- verbrandingstechnieken,- elektriciteit en elektronica,- verwarmingstechnologie,- energie en stookinstallaties,- luchtbehandeling,- metingen.

Al deze modules zijn noodzakelijk om de leerlingen een duidelijk inzicht te laten verwerven in de opbouw,de algemene werking van de verschillende verwarmingsinstallaties, zowel de huishoudelijke als de industriëleinstallaties.De leerlingen moeten een ruime kennis bezitten van de opbouw en de werking van de verschillendesamenstellende onderdelen van dergelijke installaties teneinde hun praktische opdrachten correct te kunnenuitvoeren.

3 METHODOLOGISCHE WENKEN

- Steeds duidelijk het probleem stellen en formuleren met veel aandacht voor de hoofd- en bijfuncties.- Ingewikkelde systemen inleiden met behulp van een didactische opstelling.- De fysische wetten op een eenvoudige wijze uiteenzetten.- Voorbeelden worden bij voorkeur gezocht binnen de specifieke toepassingen van het vakgebied.- Het vak Uitvoeringstechnieken is zeker niet te beschouwen als een afzonderlijk vak, maar moet volledig

synchroon en geïntegreerd gegeven worden met de Praktijk. Men zal best de leerstof geven op het ogenblikdat de leerling ze nodig heeft binnen de Praktijk. Op die manier zal de leerling met veel meer aandacht eninteresse de lessen volgen en zijn de kansen op succesbeleving en welslagen in de Praktijk aanzienlijkgroter. Het is dus zeker aan te bevelen dit vak en de Praktijk aan één leraar toe te vertrouwen om eendergelijke vakkenintegratie mogelijk te maken.


24


1 WARMTELEER

1.1 Warmteverlies Een warmteverliesberekening uitvoerenvolgens NBN 6203.

B Men kan een eenvoudige eengezins-woning nemen.

1.2 Globaal isolatieniveau Het globaal isolatieniveau en deisolatie-index kunnen berekenen.

B Raadpleeg de norm NBN 62-301 en hetformulier BNRE/ISO van de VlaamseExecutieve.

2 MOLLIERDIAGRAM De structuur van het Mollierdiagram ende verschillende af te lezen onderdelenkunnen benoemen en terugvinden ophet diagram.

U Een diagram ter beschikking stellen ener verschillende punten laten aflezen alsoefening.

Het begrip dauwpunt op het Mollier-diagram kunnen aanduiden en bepalenvanuit een gegeven luchttoestand.

U

Het Mollierdiagram gebruiken om alleeigenschappen van de lucht te bepalenbij het opgeven van twee gegevens.

U

Een toestand verandering op een Mol-lierdiagram kunnen voorstellen enuitrekenen:

- verwarmen en koelen,- bevochtigen,- ontvochtigen,- mengen van luchttoestanden.

U Niet te veel theorie geven, maarvertrekken vanuit praktische voorbeel-den.

3 VERBRANDINGSTECHNIEKEN Voor punt 3.1 en 3.2: korte herhaling enverdere uitdieping.

3.1 Brandstoffen De belangrijkste soorten opsommen enherkennen.

B

25


Het gebruik van de verschillende brand-stoffen toelichten.

B Eigenschappen aantonen.

3.2 Verbrandingswaarde Het begrip verbrandingswaarde defi-niëren.Het verschil tussen onder- en boven-waarde toelichten.De verbrandingswaarde van stookolieen gas bespreken.De verbrandingswaarde van anderebrandstoffen uit tabellen toelichten.

B

B

B

B

Toepassingsvoorbeelden voor butaan enpropaan, aardgas en stookolie.

Tabellen gebruiken ter illustratie.

3.3 Vlampunt, stolpunt, troebelingspunt De begrippen vlampunt, stolpunt entroebelingspunt definiëren.

B Belang aantonen.

3.4 Verbranding van gasolie De basisprincipes van de verbrandingvan gasolie omschrijven.De begrippen atoommassa, molecule enkilomol toelichten.

B

B

Tabellen met atoommassa, molecule-massa ter beschikking stellen.Verband tussen CO2 en lucht aan dehand van een grafiek aantonen.

De berekening van de hoeveelheid O2en van het volume lucht nodig voor devolledige verbranding van 1 kg gasolietoelichten.

B Samenstelling van de rookgassenillustreren aan de hand van een blok-schema.

De invloed van de luchttoevoer op devorming van het schadelijke CO2-gas inde rookgassen toelichten.

B Verband tussen dauwpunt en zwavel-gehalte aantonen aan de hand van eengrafiek.

26


3.5 Vloeibare petroleumgassen Het toepassingsgebied, de eigen-schappen en de wettelijke voorschriftenvan vloeibare petroleumgassen om-schrijven.De bevoorrading, het gebruik en hetplaatsen van de opslagrecipiëntenomschrijven.

B

B

Technische voorlichting.Butaan - propaan ter beschikkingstellen.

Het gebruik van vaste leidingen enslangen toelichten.Het beproeven van vaste gasinstallatiestoelichten.

B

B

De voorschriften omtrent:- het plaatsen, het aansluiten en het

in dienst stellen van toestellen,- de ventilatie der lokalen,- de afvoer van de verbrandings-

produkten,opsommen en toelichten.

B Technische documentatie ter beschik-king stellen.

3.6 RendementSoorten verbrandingsgassen De soorten verbrandingsgassen en het

theoretisch maximum CO2 opsommen.Het verband tussen CO2-CO en O2 uitde verbrandingslucht toelichten.De nodige hoeveelheid lucht bepalen.

B

B

B

Rookgassamenstellingen aan de handvan blokschema en grafiek.

Controle en rendementsmetingen De soorten metingen opsommen. B Zowel voor gasolie als voor aardgas.

27


Het verband tussen onderdruk,schoorsteen en vuurhaard aantonen.De gevolgen van te veel of te weinigtrek, van te veel of te weinig roetomschrijven.Het opmeten omschrijven.

B

B

B De meetvolgorde bespreken.De meetresultaten beoordelen en demogelijke verbeteringen toelichten.Onderhoud en controle van de meet-toestellen omschrijven.De verschillende metingen uitvoeren.

B

B

B Praktische meetoefeningen uitvoeren.

Rendementsberekening De factoren die een rol spelen bij hetberekenen van het rendement opsom-men.Het begrip rendement omschrijven.De formule van Siegret opstellen entoelichten.Met meetresultaten de rendements-berekening uitvoeren en de resultatentoelichten.Berekeningen met de rekenlat uitvoe-ren.Het verband tussen de constante vanSiegret en CO2 afleiden.

B

BB

B

B

BRekenoefeningen uitvoeren en dit metrekenlinealen van verschillende fabri-kanten.

28


4 ELEKTRICITEIT - ELEKTRO-NICA

4.1 Opsporen van elektrische fouten inverwarmingsinstallaties

Het testen op de goede werkinguitleggen van:

- thermo-, aqua- en pressostaten,- circulatiepompen,- elektrisch gestuurde kranen,- elektromotoren,- elektrische beveiligingen, zekerin-

gen, automaten, motorbeveili-gingsschakelaars en thermischerelais,

- tijdschakelaars en schakelklokken,- veiligheidsautomaten voor olie-

branders,- transformatoren,- speciale componenten zoals: foto-

weerstanden, foto-elektrischecellen, PTC's, NTC's, VDR's,LED's en UV-cellen,

- mechanische schakelaars,- contactorschakelingen,- gasdrukwachters,- luchtdrukwachters,- gaskleppen,- thermokoppels,- isolatiemetingen,- volledig ketelbedieningspaneel,- volledige verwarmingsinstallatie

van een woning.

B Hoofdzaak is hier een goede werkme-thode op te maken voor het opzoekenvan storingen.

Maak gebruik van didactische borden.

Belangrijk is de juiste keuze van hetmeettoestel en de interpretatie van demeetresultaten.

Foutzoeken in elektronische schake-lingen zal enkel maar aan bod komendaar waar het echt nodig is, en dan noghet liefst in de vorm van een black box.

De leerlingen er op wijzen hoe deherstellingen correct moeten uitgevoerdworden.

29


4.2 Luchtverhitters Aansluitschema's bespreken voorinstallaties met:

- twee toerentallen,- meerdere toerentallen,- traploze toerentalregeling.

Fouten in de schakeling kunnen op-sporen.

B

B

Verwijzen naar:- elektrische beveiliging van de

motor,- het ontstaan van verschillende

snelheden,- technische documentatie.

4.3 Weersafhankelijke regelaar De verschillende onderdelen herkennenen hun functie verklaren.Het gebruik, de instelling en de werkingtoelichten.Schema's verklaren en interpreteren.Fouten in de schakeling kunnenopsporen.

B

B

BB

Gebruik maken van een didactischeopstelling met:

- beïnvloedbare opnemers,- plug-in systeem voor elektrische

bedrading.

4.4 Boilervoorrangsmodule Het gebruik en de principewerking vandeze module toelichten.De voordelen van boilervoorrangbespreken.De instelling verklaren.Aansluitschema's verklaren en inter-preteren.Fouten in de schakeling opsporen.

B

B

BB

B

Gebruik maken van een didactischeopstelling met:

- beïnvloedbare opnemers,- plug-in systeem voor elektrische

bedrading.

4.5 Regelaar voor zonnepanelen Het doel van de regelaar en de voelersverklaren.De instelling bespreken.Aansluitschema's verklaren.

U

U

U

30


4.6 Gebouwenautomatisering Een systeembeschrijving geven van eenindividuele ruimtecomfortregeling metmicroprocessor.

U Bij de beschrijving van het systeemverwijzen naar:

- de regelaar en het programma,- modulen,- bediening,- openraamdetectie,- aanwezigheidsdetectie,- eventueel BUS-systeem.

5 VERWARMINGSTECHNOLOGIE

5.1 Centrale verwarmingsinstallatiesvolgens warmtetransport

De soorten CV-installaties volgenswarmtetransport opsommen en hunprincipewerking omschrijven: water,lucht, hoge en lage druk, stoom, over-verhit water en thermische olie.

B Gebruik maken van tekeningen, wand-platen, technische documentatie enbestaande, werkende installaties.

5.2 Installaties met warm water De verschillende verdeelsystemenherkennen.De warmtespreiding bij een éénpijp-systeem aantonen en de principewer-king van een tweepijpsysteemomschrijven.Installatieberekening volgens één- oftweepijpsysteem uitvoeren.

B

B

B

Tichelmann-systeem vermelden.

Gebruik maken van documentatie,tabellen en software.

5.3 Verwarmingslichamen- Vloerverwarming- Stralingsverwarming

De verschillende te gebruiken materi-alen opsommen.Bouw, eigenschappen, opstelling enmaatbeheersing omschrijven.Berekeningen uitvoeren.

B

B

U

Catalogi gebruiken.

31


5.4 Andere systemenStoom, thermische olie, over-verhit water, luchtverhitters

De principewerking van de anderesystemen omschrijven.

U Gebruik maken van documentatie enprincipeschema's.

5.5 Circulatiepomp Doel, functie en werking van deverschillende soorten circulatiepompenomschrijven.Een geschikte pomp kiezen in functievan de installatie en van het berekendleidingverlies.De onderdelen van de circulatiepompherkennen.De mogelijkheden van juiste plaatsingaantonen.

B

B

B

B

Gebruik maken van technische docu-mentatie en principeschema's: laad-,shunt-pomp enzovoort.Catalogi en pompgrafieken.Technische documentatie gebruiken.Handleiding en technische documen-tatie gebruiken.

5.6 Drie- en vierwegkranen Soorten kennen en herkennen.Begrip Kv-waarde omschrijven.Doel, principewerking, plaats enmontage omschrijven.Principe van menging en verdelingverklaren.Een geschikte 3- of 4-wegkraan kiezenmet behulp van grafieken ofnomogrammen.

BB

B

B

U

Catalogi gebruiken.

Gebruik maken van didactische op-stellingen.

Gebruik maken van grafieken encatalogi.

5.7 Collector Doel en functie van de collectortoelichten.De opbouw van de verschillendecollectoren omschrijven.

B

B

Tekeningen aanwenden.

Gebruik maken van schema's, prakti-sche toepassingen in schoolgebouw.

32


De functie van de collectorpompomschrijven.

B

5.8 VerwarmingsketelsVloeibare brandstof-, gas-, wissel-brandketels

Doel en plaats van de regel en bevei-ligingsapparatuur omschrijven.Een geschikte CV-ketel kiezen in func-tie van de berekende warmteverliezen,de plaatsruimte en de brandstofkeuze.

B

B

Gebruik maken van handelsdocumen-tatie, didactische principeschema's.Bestaande systemen in de school.Catalogi aanwenden.

Vaste brandstof, duo- en bi-ener-gieketels

De opbouw en principewerking om-schrijven.De werking van regelen beveili-gingsapparaten toelichten.

U

U

Didactische principeschema's en tech-nische documentatie gebruiken.

6 ENERGIE EN STOOKINSTAL-LATIES

6.1 Stookolie - stookinstallatiesStookolietanks De in acht te nemen maatregelen in

verband met constructie, buitenbekle-ding, plaatsing, vullen en ontluchtenenzovoort, voor zowel boven- als on-dergrondse stookolietanks opsommenen toelichten.

B Gebruik maken van technische docu-mentatieschema's, schoolinstallaties.Aandacht voor wettelijke voorschriften.

Olieleiding en toebehoren De juiste materiaalkeuze toelichten.Het één- en tweepijpsysteem om-schrijven.De diameter van de olieleidingen be-palen.

BB

B

Gebruik maken van schema's, tabellen,berekeningslinealen van fabrikanten.

33


De werking van peilmeters toelichten. B

StookoliebrandersEéntrapsTweetrapsModulerend (U)

De soorten stookoliebranders onder-scheiden.De constructieve bijzonderheden en defunctie van de onderdelen aantonen.Het toepassingsgebied en het brander-vermogen ten opzichte van de keteltoelichten.De indicaties van een slecht vlambeeldaantonen.

B

B

B

B

Gebruik maken van documentatie,didactische opstelling en bestaandeinstallaties in de school.

Onderhoud De te nemen maatregelen in verbandmet het onderhoud van ketel en brandertoelichten, rekening houdend met dewettelijke voorschriften.

B Aanwenden van werkmethode voor hetafstellen en onderhoudsattest.

6.2 Gas-stookinstallatiesGasleidingen De algemene voorschriften en de con-

structieve vereisten van de regle-mentering op een gas-binneninstallatiekennen.De constructieve opbouw van debinneninstallatie toelichten.

B

B

Gebruik maken van informatiebundelgasmaatschappij, geldende normen,tekeningen, bestaande installaties in deschool, tabel drukverlies.

Schouw en toebehoren Aantonen in welke zone een valwind-afleider verplicht is en waar geenschouw mag uitmonden.

B Informatiebundel gebruiken "Hoecondensatie in de schouw vermijden?"

34


Gasbranders De soorten gasbranders kennen.Constructieve bijzonderheden en functievan de onderdelen toelichten.Toepassingsgebied en brandervermogenbepalen.Indicaties slecht vlammenbeeld om-schrijven.

BB

B

B

Gebruik maken van documentatie endidactische borden van zowel atmos-ferische gele en blauwe vlam, aan-geblazen gasbrander.

Gasstraten De opbouw van de verschillendegasstraten toelichten.Werking en functie van de verschillendeonderdelen toelichten.

B

B

Gebruik maken van documentatieverschillende onderdelen, bestaandeinstallaties in de school.

Onderhoud De te nemen maatregelen in verbandmet het onderhoud van de ketels engasbranders volgens de wettelijke voor-schriften toelichten.

B Werkmethode voor onderhoudsbeurt en-attest aanwenden.

6.3 Stookinstallaties met vaste brand-stoffen

Steenkool-stookinstallaties Soorten kolenketels opsommen en hunprincipewerking toelichten.De belangrijkste kolenvoedingssyste-men toelichten.

U

U Gebruik maken van documentatie enstookinstallaties in de Tuinbouw.

Kolenbunker en transport De begrippen "kolenbunker" en"kolentransport" toelichten.

U Documentatie aanwenden.

Schouw Voorwaarden waaraan de schouw moetvoldoen opsommen.

U Documentatie en installaties in de Tuin-bouw aanwenden.

35


Ontstoffen en/of wassen van de rook-gassen toelichten.

U

Regelsystemen De verschillende ketelregelsystemennaargelang van de stookregimestoelichten.

U Schematische voorstellingen en didac-tische opstellingen gebruiken.

Hout-stookinstallaties Soorten hout-stookinstallaties opsom-men met toelichting over hunvoedingssystemen (zie stookolie engas).

U Didactische opstellingen, technischedocumentatie aanwenden.

6.4 Verwarmingssystemen op lagetemperatuur

Verschillende systemen De verschillende systemen op lagetemperatuur kennen.

B Vergelijken met voor- en nadelen.

Lage temperatuurketels Het werkingsprincipe van olie- engasketels omschrijven.

B Gebruik maken van technische docu-mentatie, didactische opstellingen,schematische voorstellingen.

Zonnecollectoren en warmtepom-pen

Werkingsprincipe van zonnecollectorenen warmtepompen omschrijven.

U Gebruik maken van technische docu-mentatie.

Verwarmingslichamen op lagetemperatuur (vloerverwarming)

De vloeropbouw van vloerverwarmingmet nat- en droogsysteem toelichten.De kunststofbuizen die hierbij wordengebruikt, herkennen en hun specifiekeeigenschappen toelichten.De hydraulische opbouw van een vloer-verwarmingsinstallatie omschrijven.

B

B

B

Aandacht voor de hoge limietthermo-staat en by-pass-kraan.

36


Specifieke regelsystemen voor vloer-verwarming omschrijven.

B

6.5 Sanitair warmwaterproduktie De verschillende systemen kunnentoelichten.De constructie van boilers, hun montagemet toebehoren toelichten.Het probleem van kalkaanslag en elek-trolyse toelichten.Het doel en plaatsing van regel-,veiligheids- en controle-apparatuurverklaren.

B

B

B

B Technische documentatie en didactischeopstellingen aanwenden.

Warmtewisselaars De principewerking van de verschil-lende warmtewisselaars omschrijven.Hun constructie en montage-opstellingmet toebehoren omschrijven.

B

B

Gebruik maken van technische docu-mentatie en didactische opstellingen.

Directe sanitair warmwaterberei-ders

De constructie en principewerking vande verschillende toestellen toelichten.De verplichtingen voor aansluiting ophet water-, gas- of elektriciteitsnetopsommen.De onderhoudsvoorschriften van deverschillende toestellen opsommen.

B

B

B Gebruik maken van technische docu-mentatie en didactische opstelling.

7 LUCHTBEHANDELING Het doel van luchtbehandeling en detoepassing ervan toelichten.De onderdelen herkennen en hun func-tie bespreken.

U

U

Laat het praktisch zijn, laat deleerlingen een groep zien in de Praktijk,niet enkel op foto.

37


8 METINGEN

8.1 Temperatuurmetingen Omschrijving van het meetprincipe.De verschillende soorten identificerenen hun toepassingsgebied vastleggen.

BB Tekeningen, doorsneden schematische

meetops te l l ingen , d idac t i schevoorbeelden.

8.2 Debietmetingen Het principe van vloeistof en van gasdebietmetingen omschrijven.De verschillende drukmeters herkennen. B

B Tekeningen, doorsneden schematischemeetops te l l ingen , d idac t i schevoorbeelden.

8.3 Drukmetingen De verschillende meettoestellen her-kennen en het meetprincipe uitleggen.

B Tekeningen van voorbeeldopstellingen.

8.4 Niveaumetingen Het meetprincipe omschrijven.De verschillende meters herkennen enhun principiële werking toelichten.

BB

Tekeningen van voorbeeldschema's.Voorbeelden uit de brandstofvoorzie-ning in de school.

8.5 Geluidsmetingen Omschrijving van het meetprincipe.Verklaring decibelschaal.Wettelijke toegelaten normen kunnenaflezen.

UUU

Tekeningen van voorbeeldschema's.

8.6 Vochtigheidsmetingen Het meetprincipe omschrijven.De verschillende meters identificeren. U

U E e n v o u d i g e d i d a c t i s c h emeetvoorbeelden.

8.7 Regelsystemen De soorten beschrijven en herkennen. B De regelsystemen in de school inven-tariseren.

38

COMPLEMENTAIR GEDEELTE

TV Centrale verwarming/Elektromechanica/MechanicaTechnisch tekenen 1/2 uur/week

Hiervoor vindt men voldoende leerinhouden in het leerplan TV Centrale verwarming/Elektromechanica/Mechanica Technisch tekenen van het fundamenteel gedeelte. Er zijn de uitbreidingsleerinhouden (U) diemen kan verwerken, indien men opteert voor deze extra uren.

Eventueel kunnen ook bepaalde leerinhouden uit de basisleerstof verder uitgediept en ingeoefend worden.

TV Centrale verwarming/Elektromechanica/MechanicaUitvoeringstechnieken 2/4 uur/week

Hiervoor vindt men voldoende leerinhouden in het leerplan TV Centrale verwarming/Elektromechani-ca/Mechanica Uitvoeringstechnieken van het fundamenteel gedeelte. Er zijn de uitbreidingsleerinhouden (U)die men kan verwerken, indien men opteert voor deze extra uren.

Eventueel kunnen ook bepaalde leerinhouden uit de basisleerstof verder uitgediept en ingeoefend worden.

39

9 BIBLIOGRAFIE

9.1 Naslagwerken

Integrale kwaliteitszorg in het Technisch Onderwijs.VVKSO - Guimardstraat 1 - 1040 Brussel.

Oliestook.CEDICOL vzw. - Dauwstraat 12 - 1070 Brussel.

Thematische catalogus van de WTCB-publikaties.WTCB - Aarlenstraat 53, bus 10 - 1040 Brussel.

Veiligheid en gezondheid bij de arbeid.Provinciaal Veiligheidsinstituut - Jezusstraat 28 - 2000 Antwerpen - D/1990/0180/1.

Energiek beheer - Zuinig en veilig gasverbruik. (Basiscursus Meet-, regelen beveiligingstechniek)Stichting opleidingen Installatietechniek - Ridder Snouckaertlaan 7 - Postbus 329 - 2270 AH Voorburg.

Bedekkingen en onderhoud/metaal.Stichting opleidingen Installatietechniek - Ridder Snouckaertlaan 7 - Postbus 329 - 2270 AH Voorburg.

Verwarming/toestelonderhoud.Stichting opleidingen Installatietechniek - Ridder Snouckaertlaan 7 - Postbus 329 - 2270 AH Voorburg.

COOL, Regeltechniek.Delta-Press - ISBN 90 6674 007 8.

DIETZEL, F., Technische Warmteleer.De Vey Mestdagh bv - Markt 51 - 4331 LK Middelburg.

GEIGER, Arbeitstechniken im Heizungsbau. (pg.70)Hoffmann - Duitsland.

GOORDEN, H., VGOS Doe-boek.LICAP - Guimardstraat 1 - 1040 Brussel.

GUILLERMIC, A., Le chauffage par les combustions liquides (T.3 - T.4).

KIMMENAEDE, Warmteleer voor technici.Educaboek - ISBN 90 110 0821 9.

RECKNAGEL, Taschenbuch für Heizung und Klimatechnik.Oldenbourg - Berlin - Duitsland - ISBN 3 486 26212 2.

RECKNAGEL, Manuel pratique du génie climatique.Pyc Edition - 254 rue de Vaugirard - 75740 Paris Cedex 15.

RIETSCHEL, H., Heiz- und Klimatechniek.Sprenger Verlag - Berlin - ISBN 2 04 004217 2.

RIETSCHEL, H., Traité de Chauffage et de Climatisation (2 delen en tabellen).Dunod - Paris.

VOLGER, K., Haustechnik. (pg.81)B.G. Teubner Stuttgart - ISBN 3-519-45221-9.

40

9.2 Tijdschriften

WTCB-tijdschriftWTCB - Aarlenstraat 53, bus 10 - 1040 Brussel.

Warmte en klimaatUBIC - Brogniezstraat 41 - 1070 Brussel.

De onderneming (Maandblad voor Sanitair, Verwarming en Klimaatregeling)Distrigraph bvba - Alexander Bertrandlaan 50 - 1190 Brussel.

InstallateurPeka nv. - J. en P. Carsoellaan 126B - 1180 Brussel.

InfoLBIS - Willemsstraat 14-16 bus 0207 - 1040 Brussel.

VerwarmingsinfoInformazout - Dauwstraat 12 - 1070 Brussel.

9.3 Normen

NBN C 03-617-1 Grafische symbolen voor schema's - Elektrotechniek (6de uitgave).

NBN D 51-003 Installaties voor brandbaar gas lichter dan lucht, verdeeld door leidingen (2de uitg.).

NBN D 51-003 2 Addendum 2 aan NBN D 51-003 (1977) (omvat addendum 1).

NBN D 51-003 3 Addendum 3 aan NBN D 51-003 (1977).

NBN B 62-002 Berekeningen van de warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden en gebouwen (1steuitgave).

NBN B 62-003 Berekeningen van de warmteverliezen van gebouwen (1ste uitgave).

NBN A 25-103 Stalen buizen voor courant gebruik - Schroefbare buizen (2de uitgave).

NBN E 04-001 Technische tekeningen - Aanzichten (3de uitgave).

9.4 Reglementen

AREI (Algemeen reglement voor elektrische installaties).Bedrijfsfederatie der voortbrengers en verdelers van elektriciteit in BelgiëTervurenlaan 34 bus 38 - 1040 Brussel - Tel.: (02)733 96 07.

ARAB (Algemeen reglement voor arbeidsbeveiliging).Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid - Centrale bibliotheekBelliardstraat 51 - 1040 Brussel - Tel.: (02)233 44 44.

41

9.5 Nuttige adressen

BEC (Belgisch Elektrotechnisch Comité)Ravensteingalerij 28 - 1000 Brussel - Tel.: (02)512 00 28.

BIN (Belgisch Instituut voor Normalisatie)Brabançonnelaan 29 - 1040 Brussel - Tel: (02)734 92 05.

CDA BENELUX (Copper Development Association)Paepsemlaan 22 - 1070 Brussel - Tel.: (02)520 22 33.

FABRIMETALLakenweversstraat 21 - 1050 Brussel - Tel.: (02)511 23 70.

FVB (Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid)Koningstraat 45 - 1000 Brussel - Tel.: (02)219 43 77.

NVVA (Nationale Vereniging tot Voorkoming van Arbeidsongevallen)Gachardstraat 88 bus 4 - 1050 Brussel - Tel.: (02)648 03 37.

WTCB (Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf)Aarlenstraat 53, bus 10 - 1040 Brussel - Tel.: (02)230 62 82.

LBIS (Landsbond der patroonsverenigingen van installateurs van sanitaire inrichtingen en gasverwarming,lood- en zinkbewerkers en dakbedekkers-schaliedekkers van België)Willemsstraat 14/16 bus 0207 - 1040 Brussel - Tel: (02)230 65 65.

UBIC (Koninklijke Unie der Belgische Installateurs in Centrale Verwarming, Verluchting en Pijpleidingen) -Brogniezstraat 41 - 1070 Brussel - Tel.: (02)520 73 00.

VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR...

Documents

Transcript of VLAAMS VERBOND VAN HET KATHOLIEK SECUNDAIR...