Klase kaviteta po Black-u

I klasa : kaviteti u jamicama i fisurama na griznim površinama svih zuba, kao i bukalne odnosno oralne jamice i foramen coeccum gornjih prednjih zuba.

II klasa : kaviteti na aproksimalnim površinama premolara i molara ispod kontaktne tačke.

III klasa : kaviteti na aproksimalnim plohama inciziva i kaninusa ispod kontaktne površine, što znači da nema destrukcije incizalnog ugla.

IV klasa- kavitet na aproksimalnoj strani inciziva i očnjaka sa destrukcijom incizalnog ugla .

V klasa- kavitet na glatkim površinama gingivalnih i cervikalnih trećina svih zuba. Češće se nađe na bukalnim nego na oralnim cervikalnim površinama zuba.

VI klasa- kaviteti na atipičnim mjestima.

Osnovni principi preparacije kaviteta (G. V. Black) su :

1.Otvaranje kaviteta sa preventivnom ekstenzijom 2.Forma ili oblik kaviteta za otpor 3. Forma ili oblik kaviteta za retenciju4. Forma olakšanja5. Potpuno uklanjanje kariozne cakline i dentina6. Obrada rubova kaviteta7. Završna obrada kaviteta (toaleta kaviteta)

Preparacija kaviteta I klase na griznim površinama molara I premolara

Svrdla koja se koriste su : dijamantska svrdla, čelična i karborundna svrdla. Ručni instrumenti koji se mogu koristiti su dlijeta i strugači za otvaranje i obradu caklinskog ruba. Caklinu otvaramo okruglim dijamantskim svrdlom . Karijes uklanjamo okruglim čeličnim borerom u kolenjaku. Završno uklanjanje karijesa učiniti ekskavatorom do tvrdog odnosno skleroziranog dentina. Kavitet mora imati formu za preventivnu ekstenziju, otpor, retenciju, treba obraditi rubove. Zidovi kaviteta I klase su međusobno paralelni I pod uglom od 80-90 stepeni u odnosu na dno kaviteta.Zavisno o materijalu kojim se puni kavitet, dubina ne može biti manja od 2mm za amalgame I potrebna je obrada rubova kaviteta. Obraditi rubove kaviteta koničnim dijamantnim svrdlom ili dlijetom za caklinu (30 stepeni za amalgam, 45 za inleje). u slučaju da prvi gornji stalni molar ima razvijen greben tzv. crista transverza, onda se preventivna ekstenzija radi u odvojenim fisurama pri čemu se sačuva cjelokupna masa zuba, greben-crista transverza.

Preparacija kaviteta II klase na aproksimalnim površinama premolara i molara.

Otvaranje kaviteta se radi isto kao I kod prve klase na okluzalnoj površini dok se na aproksimalnoj strani odstrani karijesno promjenjeni dentin I obrade zidovi cilindričnim dijamantnim borerom za kolenjak ili turbinu. Retencija u vidu lastinog repa na okluzalnoj površini premolara i molara obezbjeđuje retenciju ispuna kaviteta II klase i odupire se meziodistalnim silama koje bi mogle istisnuti ispun u aproksimalni prostor.

Uradi se ekstenzija na aproksimalnoj strani na kojoj je prethodno uklonjen karijes okruglim čeličnim ili okruglim dijamantnim borerom za kolenjak.Ukoliko se karijes nalazi sa obje aproksimalne strane zuba preventivna ekstenzija se uradi duž cijelog fisurnog sistema i kavitet se proširuje na obje aproksimalne strane. To je tzv preparacija za MOD kavitet II klase.Aproksimalna stepenica i rubovi kaviteta obrađuju se dijamantnim fisurnim svrdlom za kolenjak.Forma otpora znači odgovarajuću dubinu i širinu kako bi ispun mogao da izdrži žvačni pritisak. To znači da širina okluzalnog istmusa iznosi trećinu dužine raspona između kvržica.

Kod avitalnog zuba preparacija kaviteta II klase je drugačija u smislu odstranjenja komore pulpe i obrade korijenskih kanala čime se elastičnost zuba smanjuje, povećava suhoća i krtost zuba. Zidovi kaviteta postaju skloni frakturi. Neutralisanje žvačnih (horizontalnih) sila koje bi mogle dovesti do frakture krune zuba radi se zakošavanjem grizne površine kvržica, tako da amalgamski ispun prelazi 2mm preko grizne površine kvržica a ako je metalni ispun onda je dovoljno 1mm. Prostor komore pulpe se nadogradi i izmodelira odgovarajućim materijalom.

Preparacija kaviteta III klase

radi se u slučaju kada je prisutan karijes na aproksimalnim površinama prednjih zuba, očnjaka i sjekutića, pri čemu karijes nije zahvatio incizalni ugao. Ukoliko je karijes zahvatio vestibularnu ili oralnu površinu zuba kavitet se ekstendira u tom pravcu. Ako se karijes proširio i zahvatio incizalni ugao radi se preparacija IV klase.Kavitet ima oblik trougla, baza kaviteta je gingivalno a vrh kaviteta prema kontaktnoj tački. U slučaju da nema susjednog zuba (agoniste) može se direktno pristupiti izradi kaviteta III klase, dok u slučaju da ima susjedni zub pristupa se sa oralne strane, forma olakšanja (lingvalne u donjoj i palatinalne u gornjoj vilici). Kavitet se otvara okruglim dijamantnim svrdlom za kolenjak ili turbinu (može se otvoriti i pomoću caklinskog dlijeta). Odstranjenje karijesno promjenjenog dentina uradi se okruglim čeličnim borerom.

Za proširenje i ravnanje dna kaviteta koristi se obrnuto konično svrdlo, može se koristiti čelično ili dijamantno obrnuto konično svrdlo za kolenjak. Retencija se postiže podminiranjem zidova dentina.U slučaju da se karijesna lezija proširila aproksimalno radi se dodatna retencija proširivanjem kaviteta sa palatinalne (lingvalne) strane. Proširenje je u formi lastinog repa.

Dopunski oblik lastinog repa se sastoji od istmusa, to je suženi dio kaviteta koji spaja dopunski sa glavnim dijelom kaviteta.Ako je uznapredovao karijes obuhvatio obje aproksimalne površine na sjekutićima i očnjacima onda se oba aproksimalna kaviteta povežu preko palatinalne površine.

Izrada kaviteta IV klase

Kaviteti sa oštećenjem aproksimalne površine i incizalnog ugla ili brida nastali usljed karijesa ili mehaničkog oštećenja čine IV klasu. Bezopasne zone su: na sjekutićima su to incizalni rubovi, oralna trećina krunice, aproksimalna trećina ekvatora i vrata zuba.Najčešće se rade dvije varijante kaviteta IV klase to je varijanta sa retencijom palatinalno-lastin rep i sa retencijom u kojoj je incizalni stepenik sa žlijebom. Može se uraditi i tropovršinski kavitet na prednjim zubima kada se spoje dvije IV klase.

Kavitet IV klase sa retencijom palatinalno

Prelazak iz aproksimalne na oralnu stranu kaviteta se radi stepenasto. Preparacija dopunskog retencionog kaviteta ne smije da prelazi dubinu 2 mm, ima oblik lasting repa. Za razliku od III klase lastin rep IV klase je nešto veći da bi mogao obezbijediti retiniranje većeg primarnog kaviteta. Istmus mora biti dovoljnih dimenzija da omogući spajanje dva kaviteta.

Varijata IV klase sa incizalnim stepenikom.

Ekstenzija incizalno u obliku stepenika se radi kod oštećenja koja su zahvatila incizalnu trećinu krunice zuba. Potreban je dovoljan promjer krunice zuba u vestibulo-oralnom pravcu da bi se mogao ispreparirati stepenik sa žlijebom. Stepenik se preparira pomoću tačkastog ili dijamantskog brusa na kolenjaku, a retencioni žlijeb se preparira obrnuto koničnim svrdlom.Zakošavanje gleđnih prizmi se uradi fisurnim dijamantnim svrdlom.

Preparacija IV klase sa parapulpalnim kočićima.

Radi se na vitalnim i avitalnim zubima uz rendgen snimak kako bi se planiralo mjesto parapulpalnih kočića i sačuvao integritet pulpe ako je vitalan zub. Najčešće se postavljaju gingivalno, promjera 0,6 mm i dužine 2-2,5 mm u dentinu. Parapulpalni kočići se cementiraju, ušarafljuju ili utiskuju pod pritiskom.Danas se adhezijski sistemi estetskih materijala više upotrebljavaju u odnosu na parapulpalne kočiće.

Preparacija IV klase pomoću kanalskih kočića.

Radi se na avitalnim zubima koji su prethodno endodontski tretirani i na kojima je materijalom za definitivnu opturaciju zatvoren sistem korijenskog kanala. Tako opturiran kanal korijena se može iskoristiti za cementiranje kanalskog kočića čime se postiže retiniranje budućeg ispuna.Priprema za uzimanje otiska za kočić podrazumjeva preparaciju kanala na način da se kerr iglom prođe kroz gutaperku, proširi kanalskom frezom tj, kanalskim proširivačem oblikuje forma za kočić.

Preparacija kaviteta V klase.

To su kaviteti na vratu zuba ili gingivalnoj trećini zuba. Defekti su posljedica karijesa, klinaste erozije (erosio cuneiformis) ili milolize (mylolysis).Zahvaljujući formiranju plaka u gingivalnoj trećini zuba i u prostoru gleđno-dentinske granice razvija se karijes lokalizacije koju označavamo kao V klasa.Preparacija počinje pomoću okruglog čeličnog svrdla, kojim se uklanja karijes ukoliko je formirana kavitacija. Ako je prisutna podminirana gleđ mora se ukloniti dijamantnim okruglim svrdlom za turbinu.

Nastavak preparacije V klase se radi fisurnim svrdlom kojim oblikujemo kavitet i obrnuto koničnim ravnamo dno kaviteta. Uvijek se vodi računa da svrdlo odgovara veličini kaviteta Preventivna ekstenzija se postiže obradom zidova kaviteta fisurnim svrdlom pri čemu se kavitetu daje bubrežast oblik V klase na vestibularnim i oralnim površinama gingivalne trećine krunica svih zuba. Konveksno dno kaviteta daje biološku formu kavitetu čime se čuva integritet pulpe. Ukoliko se uradi prevelika ekstenzija u meziodistalnom pravcu radi se dodatna retencija urezivanjem obrnuto koničnim borerom u dentin duž cijelog kaviteta.

U slučaju klinastih erozija rijetko je prisutan karijes. Najčešće se vide promjene na vratovima očnjaka i premolara sa lijeve strane kod pacijenata koji energično četkaju zube. Defekti imaju uglavnom čvrsto dno, i dva zida, gingivalni i okluzalni. Korištenje savremenih adhezivnih materijala, posebno tečnih kompozita u prostoru koji ne trpi žvačne sile je maksimalno reduciralo preparacije klinastih erozija, koje se u nekim slučajevima nakon tretmana adhezijskim sistemima samo zaliju tečnim kompozitom. Ekstenzija se radi kada je prisutan karijes.

VI klasa

Preparacija kaviteta na karijes imunim (otpornim) mjestima.Javlja se veoma rijetko na karijes imunim mjestima: kvržicama, incizalnim ivicama ili incizalnim trećinama prednjih zuba. Najčešće se nađu na kvržicama prvih molara i incizalnim ivicama gornjih inciziva. Njihova pojava korelira sa prisutnim naslagama na zubima, zapaljenju desni, velikom procentu karijesa itd. Preparacija se radi prema Blackovim principima bez preventivne ekstenzije jer se radi o samočišćenim površinama.