กาวสพพธภณฑทมผชมเปนทตง (Visitor-oriented museum)

การบรการผชม (visitor Services)

ความหมายและขอบเขต

การบรการผชม • กายภาพ • ปญญา (ความร) • สงคม

การเขาถง • ทางกายภาพ • เหมาะสมกบระดบ

ความร • ไมเลอกปฏบต

การบรการผชม – ท าไม?

เพมก าลงใจใหเจาหนาท

พฒนาแนวโนมตลาด

สรางกลมสนบสนน

“กระบอกเสยง” แทนพพธภณฑ

ความเปนมออาชพ : ไมใสใจสาธารณะ เทากบไมใสใจคลงวตถ

ใครคอผชม?

• ผชมทเราใหบรการในปจจบน • ใครบาง? ความถในการชม? Profile? ชวงเวลา?

Actual visitors

• คนทนาจะมาแตไมไดมา (พการ รายไดต า คนตางถน แรงงานอพยพ เรองราวไมดเกยวกบพพธภณฑ)

• อปสรรค เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม จตวทยา

Potential visitors

• คนใชเวบไซต ตดตอทางจดหมาย • “เจาประจ า” และ “ขาจร”

Virtual visitors

การวจยเกยวกบผชม

ท าไมตองท าวจยผชม

• พฒนาศกยภาพของพพธภณฑในบทบาทกบสาธารณะ • ใสใจกบความตองการ ความคาดหวงของสาธารณะ และ

บรรลความสนใจและความตองการเหลานน • แสดงใหแหลงทน (รฐและเอกชน) เหนระดบ

ความสามารถของพพธภณฑในการรบใชสาธารณะ และคนกลมไหนบางทใชบรการของพพธภณฑ

การวจยผชมสนใจอะไร

• จ านวนผเขาชม (attendance counts) • ส ารวจผชม (visitor surveys) : ฐานขอมลจ านวนผชม กลมประชากร

รปแบบการใชชวต • สงทกระตน ความคาดหวง คณภาพบรการ ประสบการณ

ค าถามพนฐาน

• คณมาจากไหน? (ในพนท ตางพนท ตางประเทศ) • คณท างานอะไร? • ท าไมถงมาพพธภณฑในครงน? (ครงสดทายเมอไร ทไหน) • สงใดทจะเพมความนาสนใจ ความพอใจใหกบการชมพพธภณฑ?

อภปราย ลองนงและพจารณาสกสองสามนาท

สถานทใดทคณไดรบบรการแลวรสกประทบใจ อาจเปนโรงแรม รานคา ในการโดยสารรถไฟ ในการโดยสารเครองบน ทธนาคาร หรออาจเปนสถานทราชการสกแหง?

บรการเหลานนประกอบดวยอะไรบาง? การเขาถงบรการเหลานนเปนอยางไร ดหรอไมดอยางไร? ระยะเวลาในการไดรบบรการเปนเชนใด? ไดรบขอมลทชดเจนและถกตองหรอไม

คณไดรบรอยยมตอนรบดวยความอบอนหรอไม? สถานทและสงอ านวยความสะดวกสะอาดหรอไม คณไดรบมากกวาสงทคณคาดหวงไวหรอไม?

การบรการและประสบการณทผชมของพพธภณฑทคณท างานอยประกอบดวยอะไรบาง? คณใหมากกวาสงทพวกเขาหรอเธอคาดหวงไวหรอไม?

คณลกษณะทสงเสรมการบรการทมคณภาพ และในทางตรงขาม ลกษณะทลดทอนคณภาพของการบรการ

การประเมนการเรยนรในพพธภณฑ • หลกการและประเภทของการประเมน

• ผลลพธของการเรยนร

• ตวอยางการวางแผนการประเมน

ประสบการณพพธภณฑ (MUSEUM EXPERIENCE MODEL)

บรบทสวนบคคล (Personal Context)

บรบทสงคมวฒนธรรม (Socio-cultural Context)

บรบททางกายภาพ (Physical Context)

ประเภทของการประเมน

เมอไร เพออะไร อยางไร จากสงใด กลมเปา

หมาย

FRONT-END EVALUATION

วางแผนนทรรศการ, กจกรรม

เกบขอมลเกยวสงทผชมสนใจ ความรทไมถกตอง

ส ารวจแนวโนมผทใชงาน

แผนงานความคดและแนวคด

กลมตวอยางเลกๆ (เปาหมายหลก, ผเชยวชาญ)

FORMATIVE EVALUATION

ออกแบบนทรรศการ,

กจกรรม

ปรบปรงองคประกอบนทรรศการ กอนน าไปสกบสรางชนงาน/ลกษณะของกจกรรม

ทดสอบการรบรของผชมวาสอดคลองกบเนอหาและรปแบบหรอไม

ตวอยางจ าลององคประกอบของนทรรศการ/ทดลองรปแบบและเนอหากจกรรม

กลมตวอยางเลกๆ

SUMMATIVE EVALUATION

หลงตดตงนทรรศการ, ภายหลงการจดกจกรรม

ภาพทงหมดของนทรรศการ/กจกรรม สงผลอยางไร (ความร อารมณ ฯลฯ)

การศกษาประสทธภาพของนทรรศการ/กจกรรมโดยภาพรวม

นทรรศการทงหมด/กจกรรมในภาพรวม

กลมตวอยางใหญ

ขอบเขตของการประเมน

พฤตกรรม

• ปฏสมพนธสงจดแสดง สภาพแวดลอม บคคล ความสบาย ฯลฯ

สงทอยภายใน

• ความเหน ความรสก ทศนคต การเรยนร ฯลฯ

ปฏสมพนธ • ผลเกดจากการกระท า

และสงอยภายใน

การสงเกตการณ (Observation methods)

TIMING AND TRACKING APPROACH

• สงจดแสดงอะไรดงดดใจ

• ท าไมจงเปนเชนนน Attracting Power

• สงจดแสดงใดทตรงใหคนอยในบรเวณนน

• เพราะเหตใด

Holding Power

(Power of Attendance)

• เวลาตงแตเรม-สนสดการชมนทรรศการ

• เวลาในแตละจดชมสงจดแสดง Timing

TIM

ING

AN

D T

RA

CK

ING

• การมอง • การอาน • การสมผส • การสนทนา

การจดแบงลกษณะของผชม (พฒนาการแรกของการศกษาผชมดวย TRACKING AND TIMING)

The commuter

The nomad

The cafeteria type

The VIP

มด

ผเสอ

ตกแตน

ปลา

Wolf and Tymit (1978) Veron and Lavasseur (1989)

การชมนทรรศการในระดบชนวตถ

• แสดงใหเหนจดทไดรบความนยม

• น าไปสการศกษาในระดบลกถง “ความส าเรจของสงแสดง”

การใชเครองมอทางภาพ

• การใชเครองมอ (VDO) ตดตงไวทมมใดมมหนง

• สงเกตปฏกรยาตางๆ ของผชมกบสงจดแสดง

• พฤตกรรมทเกดซ าๆ

ขอมลจาก TRACKING AND TIMING

ก าหนดลกษณะของนทรรศการหรอการจดแสดงทประสบความส าเรจ

ใหขอมลเกยวกบจงหวะและการจดวางทเหมาะสม ส าหรบนทรรศการในอนาคต

ตระหนกถงเวลาทผชมใชจรงๆ ในนทรรศการ

ทดสอบรปแบบการน าเสนอใหมๆ วาสงผลตอการชมสงจดแสดงเพมขนหรอไม

เขาใจรปแบบ เสนทางชม และแบบแผนของการไหลเวยนในการชม

ระบประเภทของสงจดแสดงทไดรบความนยมมากทสด

ปรบระบบปายอธบาย (เนอหา การจดวาง การตดตง ฯลฯ) เพอใหสอดคลองกบพฤตกรรมการอานของผชม

เปรยบเทยบแนวโนมและรปแบบของนทรรศการตางๆ

การอาศยภาษาในการวจย (Language-based methods)

GENERIC LEARNING OUTCOMES (GLOS)

GLO

Knowledge and

understanding

Skills

Attitudes and values

Enjoyment, inspiration, creativity

Action, behavior,

progression

ผลลพธของการเรยนร

รบางสงบางอยาง

เรยนรขอเทจจรงหรอขอมล

สรางความหมายใหกบบางสงบางอยาง

สรางความเขาใจในเชงลก

เขาใจวาพพธภณฑ หองสมด หรอหอจดหมายเหตท างานอยางไร

สามารถเชอมโยงและสรางความสมพนธ

สามารถท าสงใหมๆ ได

รวธการส าหรบท าบางสงบางอยาง

ทกษะทางปญญา

ทกษะจดการขอมล

ทกษะทางสงคม

ทกษะทางการสอสาร

ทกษะทางกายภาพ

ความรและความเขาใจ ทกษะ

ผลลพธของการเรยนร

ความรสก

การรบร

ความคดเหนเกยวกบตนเอง

ความคดเหนเกยวกบผอน

ศกยภาพในการอดทนตอสงตางๆ

การมองโลกแงบวก

แรงบนดาลใจ

ทศนคตเชงบวกและลบกบประสบการณ

ความสนกสนาน

ความประหลาดใจ

ความคดใหม การกระท าใหม

ความสรางสรรค

การส ารวจ การทดลอง และการลงมอท า

การไดแรงบนดาลใจ

ทศนคตและคณคา ความสขใจ แรงบนดาลใจ การสรางสรรค

ผลลพธของการเรยนร

สงทผคนท า สงทผคนตงใจจะท า สงทผคนไดท าแลว การกระท าทสงเกตได ความเปลยนแปลงทผคน

จดการกบชวตตนเอง

การกระท า พฤตกรรม ความกาวหนา

วธการทใชภาษาเปนฐานในการประเมน (1/3) แบบสอบถามหรอการส ารวจ (เลอก/เขยนค าตอบ) ขอด เมอมการก าหนดค าถามและทดสอบ ค าถามถกใชใน

สถานการณตางๆ, เวลาในการตอบค าถาม (onsite, mail, email), เจาหนาทไดรบขอมลจากผชมหลายคนในขณะเดยวกน

ขอจ ากด ยากทจะตงค าถามทด เพราะผตอบอสระทจะตความ หรอสรางความสบสน, สดสวนของการสงแบบสอบถามและการรบคน

แบบสอบถามเหมาะสมกบการส ารวจกบประชากรกลมใหญ (demographic profile, front-end evaluation, การสอบถามความเหนทวไป, หรอก าหนดประเภทกจกรรมทตอบสนองความตองการ

วธการทใชภาษาเปนฐานในการประเมน (2/3) สมดเยยมชม Pre- and post- test การประเมนการเรยนร

ประเภทน เหมาะกบการก าหนดกจกรรมเฉพาะ ไมใชการส ารวจทวไป, การใชชดค าถามเดยวกนในสถานการณทตางกน การใชผงนทรรศการ ทงการขอใหผชมวาดและการ

เขยนค าอธบายบนผงส าเรจ การวาดภาพ ใชไดทงเดกและผใหญ

วธการทใชภาษาเปนฐานในการประเมน (3/3) การสมภาษณ เปนทกษะทตองใชการเรยนร การตงค าถามเพอใหผชมตอบใกลเคยงกบสงทคด แตไม

จ าเปนตองสอดคลองกบสงทเขาท าหรอรสกเสมอไป การจค าถามประเภทจ าอะไรได หรอชอบอะไรทสด อาจได

ค าตอบท “ปนแตง” ฉะนน การสมภาษณตองใชเวลาในการทบทวนประสบการณทเพงผานไป

ใชกลองถายภาพ เพอใหบนทกสงทตนเองเหนหรอสมผส การสมภาษณกลม (สงทอยภายใน ทศนคต การรบร

พฤตกรรม และปฏสมพนธระหวางกน)

การประเมนผล การวางแผนและตวอยาง

การวางแผนการประเมนผล วางกรอบการท างาน : ท าไมตองเกบขอมลนนๆ

ก าหนดวธการ : เกบขอมลอยางเปนระบบ

พฒนาระบบการบนทกขอมลทถกตองและสม าเสมอ

ตดสนใจแนวทางการวเคราะหเมอไดขอมล

ตวอยางการวางกรอบการประเมนของ KELINGROVE MUSEUM AND ART GALLERY IN GLASKOW

ความเปนมา

• ปรบปรงอาคารเพอพฒนาการเขาถงและสงอ านวยความสะดวก (เชน ทางเขา เพมเนอทจดแสดง)

• ปรบปรงและพฒนาสงอ านวยความสะดวก

• ปรบปรงและพฒนาการจดแสดง (เชน การพฒนาการจดแสดงใหม การวางระบบนทรรศการตอบโจทยการวจยใหมและความตองการผชม)

ขนตอนการเตรยมการ

• เอกสารแสดงภาพรวมของการประเมนผล

• สรางความเขาใจกบเจาหนาทพพธภณฑทงหมด (วตถประสงคและลกษณะการประเมน)

• สรางความเขาใจใหกบผชมและกลมเปาหมาย วตถประสงคเพอการพฒนาการสอสารกบกลมผชม (ผชมในปจจบนและแนวโนม)

• ประสานงานกบหนวยประเมนภายนอก รวมทงทปรกษาและนกวจย

การประเมนการจดแสดงใหม

• ประสทธภาพตอบสนองความตองการของผชม • ประสทธภาพของการสอสาร (สารทตองการสอ?) • การเขาถงทงทางกายภาพและความร • คณภาพของประสบการณทใหกบผชม

การประเมนเกยวกบสถานทในบรเวณพพธภณฑ (orientation)

• การใชและประสทธภาพของศนยขอมลใหม • ประสทธภาพของสออนๆ ทบอกทศทาง (แผนท, audioguide ฯลฯ) • ผลของการเลอกและการล าดบประเดนหองจดแสดง กบการตดสนใจในการไปยง

บรเวณตางๆ ในพพธภณฑ

การประเมนสงอ านวยความสะดวกใหมและปรบปรงสงทมอย

• ประสทธภาพของสงอ านวยความสะดวกทตอบสนองความตองการของผชม • คณภาพและการปรบเปลยนรานคา อาหาร เครองดม

ตวอยางการวางแผนการประเมน “MAYFLOWER EXHIBITS”

ประเดนของการประเมน การส

งเกตก

ารณ

การส

มภาษ

ณผช

ม

แบบส

อบถา

ม

การส

มภาษ

ณเจ

าหนา

ท

อ านวยการและสนบสนนกระบวนการตความ (Enhance and facilitate interpretative process)

X X X

เพมพนความรและเปลยนแปลงทศนคต (Increase knowledge and change attitude)

X X X

สรางความพงพอใจใหผชม (Increase visitor satisfaction)

X X X

ควบคมการเขาชม (Control visit flow)

X X

ประเมนการใชพพธภณฑโดยกลมผชมจากโรงเรยนท RUTLAND DINOSAUR GALLERY วตถประสงค ค ำถำม/ขอมลทตองกำร วธกำร

พฒนำคณภำพประสบกำรณของเดก กำรเรยนรเชงกำรศกษำและสงคม

เดกสนใจอะไร? อะไรท ำใหตนตำตนใจ? อะไรชวยใหเรยนรมำกขน?

สงเกตกำรณเดกๆ แบบสอบถำม ศกษำในโรงเรยน

ตดตำมงำนหลงกำรเยยมชม (follow-up work)

โรงเรยนสอนอะไร? ใชนทรรศกำรเพรำะ? กลมอำยทมำใชบรกำร? งำนทท ำภำยหลง? พฒนำตอ?

ส ำรวจกบคร สงเกตกำรณ ขอมลกำรจองเขำชม ศกษำในโรงเรยน อภปรำย

จดหำกจกรรมกลมในพนทจดแสดง

ควำมตองกำรครและนกเรยนในพนท? เรำจดหำอะไรไดบำง?

ส ำรวจ สงเกตกำรณ อภปรำย เปรยบเทยบกลม (ม/ไมม)

จดหำแหลงขอมลใหกบครส ำหรบกระตน สงเสรมกำรศกษำ และกจกรรมวชำกำร

กำรใหควำมชวยเหลอขอมลตำงๆ เกดควำมแตกตำงอยำงไร? ควำมตองกำรของคร? แหลงขอมลใดบำง?

ส ำรวจ

ตวอยางค าถามเกยวกบความพอใจ/ความสนใจ

คณสนกกบการเทยวชมพพธภณฑครงน? (วงกลมภาพทตรงกบความรสก)

หองจดแสดงไดโนเสารนาสนใจ? (วงกลมภาพทตรงกบความรสก)

มซากฟอสซลใหชมมาก? ใช หรอ ไม

ค าอธบายเขาใจงาย? ใช หรอ ไม

เรยนรอะไรบางอยาง? ใช หรอ ไม

กอนมาชม ชอบหวเรองจดแสดง ใช หรอ ไม

ยงชอบไดโนเสาร? ใช หรอ ไม

คดวาจะมาอก? ใช หรอ ไม

ตองการเรยนรเกยวกบไดโนเสารเพม? ใช หรอ ไม

ภาพโดยรวมของหองจดแสดงนาชม? ใช หรอ ไม

เรยนเกยวกบไดโนเสารทโรงเรยน? ใช หรอ ไม

ตวอยางค าถามในแบบสอบถามเกยวกบการเรยนร (ไมใชเพอทดสอบความฉลาด!)

ชอทางวทยาศาสตรของ Rutland Dinosaur?

คดวาท าไมมนมขนาดใหญ?

ลกษณะของซากฟอสซลเปนอยางไร?

ท าไม Rutland Dinosaur มคอยาว? ก) เออมถงยอดไม

ข) ชวยในการเดน

ค) เหตผลอน

ลกษณะของภมอากาศใน Leicestershire เมอไดโนเสารยงมชวต ก) เยนและชนตลอดทงป

ข) อนและชนตลอดทงป

ค) เหมอนทกวนน

ง) รอนมาก

การวจยการทตอเนอง กอน-ระหวาง-หลง การเยยมชมนทรรศการ

เชาแรก

เรยนรเกยวกบไดโนเสารในชน

เรยน

เขาใจในแนวคดนามธรรม

สงชวตกอนทมนษย, สงทหลงเหลอถง

ปจจบน ฯลฯ

เชาสอง ชมนทรรศการ

พฒนาทกษะลงมอปฏบต

พฒนาทกษะทางสงคม

การสอสาร ย ากบแนวคดทเรยนรใน

ชนเรยน

เชาสาม การสรางแบบจ าลองฟอสซล

สรางความชดเจนในขอมล

สภาพของชนเรยนและพพธภณฑ

ตางกน

สงผลอยางไรตอการเรยนร

ขอสงเกตจากการวจย การบนทกบทสนทนาแสดงใหเหนความตนตาตนใจ ‘Wow!’ ‘Is it real?’ ‘This

one is my favorite.’ ‘What’s this’ การสนทนาในขณะชม ค าถามประเภท “คดวาก าลงท าอะไรอย?” “แลวเราไดผล

อะไร?” เนอหาของการสนทนา รปลกษณของไดโนเสาร (ผว รปราง กะโหลก) และม

ลกษณะเชงสงคม การสนทนากบเพอนเกยวกบสงทดอย เปรยบเทยบกลมทใช/ไมใชสมดงาน

กลมทไมใช ไมมสมาธ ตนเตนระยะสน พฤตกรรมกระตอรอรนมากเกน, ผน าชมบางกลมพยายามสรางความเขาใจในภาพรวมแตไดผลนอย, เสยสมาธ ไมมงานมอบหมาย ใชเวลาสบหาทมากกวากลมทใชสมดงาน

กลมทใช ตองการตอบค าถาม โดยอาศยปายอธบาย, คดลอกมากกวาวเคราะห, ไมสนใจสงจดแสดง, บางคนตองการเสรจเรว กลอกค าตอบจากคนอน

กลมทไมมการเตรยม เรยนร/สนใจ นอยกวา, ความตนเตนในชวงตนไมไดชวยในการพฒนาความคด ทกษะ ในการชม ตองเนนกจกรรมสงเสรมการสงเกตสงจดแสดง และทกษะอนๆ

สรปการเรยนรในพพธภณฑ (1/2)

• ผทเรยนรใหมกบผเชยวชาญ • เดกกบผใหญ

การเรยนรในพพธภณฑในฐานะของกระบวนการพฒนาการ

• ครอบครว/เพอน/เพอนรวมงาน • กลมวฒนธรรม (cultural groups)

• กลมสงคม-วฒนธรรม (socio-cultural groups)

การเรยนรในพพธภณฑในฐานะกระบวนการทางสงคม

สรปการเรยนรในพพธภณฑ (2/2)

• พพธภณฑท าใหเนอหาและความคดตางๆ เขาถงได เกดการ “ตอตด” และน าเอาขอเทจจรง ความคด และความรสกมาประสานกน

• พพธภณฑสงอทธพลตอคณคาและทศนคต เชนการยอมรบความแตกตางทางวฒนธรรม หรอพฒนาจรยธรรมสงแวดลอม

• พพธภณฑสงเสรมเอกลกษณวฒนธรรม ชมชน และครอบครว

• พพธภณฑเกอหนนความสนใจและความอยากรอยากเหนของผชม สรางความมนใจ และกระตนใหเกดการเรยนรในอนาคตและทางเลอกของชวต

• พพธภณฑสงอทธพลตอวธคดและปฏสมพนธกบโลกของพวกเขา และทาทายกบสงทเขาคดและเชอ

สงทคนเรยนรจากประสบการณพพธภณฑ (Falk and Dierking, 1995 : 20-1)