Virus Newcastle có cấu trúc xoắn nên virus có hình trụ hoặc hình cầu Kích thước...
Transcript of Virus Newcastle có cấu trúc xoắn nên virus có hình trụ hoặc hình cầu Kích thước...
Lơi cam ơn
Xin chân thanh cam ơn PGS.TS. Nguyên Ba Hiên,
Trương bộ môn Vi sinh vât – Truyên nhiêm, Khoa
Thu y, Đai hoc Nông nghiêp Ha Nội đã day công biên
soan bộ bai giang nay!
I. Giới thiệu chung
Bệnh Newcastle hay bệnh gà rù là bệnh truyền nhiễm cấp tính, lây
lan mạnh ở gà.
Đặc điểm của bệnh: xuất huyết, chay nước ở hệ thống hô hấp,
tuần hoàn và tiêu hoá.
Năm 1927, Doyle phân lập được mầm bệnh trong một ổ dịch ở
ngoại ô thành phố Newcastle (Anh).
Ở Việt Nam bệnh lưu hành trên toàn lãnh thổ và xay ra quanh
năm gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi gà ở nước ta.
II. Đặc tính sinh học của virus2.1. Hình thái và phân loại:
Virus Newcastle là một ARN virus thuộc họ Paramyxoviridae.
Trong họ này có 9 nhóm virus ký hiệu từ APMV-1 đến APMV-9 (Avian
paramyxo virus – APMV).
Virus Newcastle thuộc nhóm APMV-1 là nguyên nhân chính gây bệnh ở
gia cầm.
Ngoài ra, các virus thuộc nhóm APMV-2, APMV-3, APMV-6, APMV-7
cũng gây bệnh ở gia cầm.
Capxit có cấu trúc xoắn nên virus có hình trụ hoặc hình cầu
Kích thước từ 120 – 230 nm, trung bình khoang 180 nm
Có vỏ bọc ngoài là lipit nên rất mẫn cam với ete, cồn ethylic, chloroform.
II. Đặc tính sinh học của virus1. Hình thái và phân loại:
Virus Newcastle có 6 loại protein cấu trúc:
HN ( Haemagglutinin-Neuraminidaza): gây ngưng kết hồng cầu và có
đặc tính của enzym Neuraminidaza có tác dụng cắt đứt thụ thể hồng
cầu.
F (Fusion protein): liên kết các tế bào bị nhiễm tạo ra hợp bào
syncitium.
L (Large protein): chưa rõ chức năng.
M (Matrix protein): có tác dụng gắn ARN của virus với vỏ bọc.
P(Phosphorylated): chưa rõ chức năng.
N (Nucleoprotein): là một protein kiềm, có tác dụng bao vệ RNA của
virus.
Virus có kha năng gây ngưng kết hồng cầu gà, bò, ngươi,chuột lang...
VR Newcastle có nhiều chủng, cấu trúc kháng nguyên giống nhau nhưng khác
nhau về độc lực, xếp chúng thành 3 nhóm:
- Nhóm Velogen :
Chủng cương độc, có độc lực cao ,gây bệnh cho gà mọi lứa tuổi.Gây chết
phôi sau khi tiêm 24-48h
- Nhóm Mesogen :
Gồm những chủng có độc lực vừa , chỉ có thể gây bệnh cho gà dưới 60
ngày tuổi. Gây chết phôi sau khi tiêm 24-60h
- Nhóm Lentogen :
Gồm những chủng Newcastle nhược độc tự nhiên độc lực thấp hoặc
không có độc lực, chúng không có kha năng gây bệnh hoặc chỉ gây bệnh
nhẹ cho gà con mới nở.
Gây chết phôi sau khi tiêm > 100h.
VD : chủng Lasota, B1 ,V4, F… dùng để chế VX phòng bệnh cho gà dưới 2
tháng tuổi , gọi là Vacxin hệ II.
2.2. Nuôi cấy
Nuôi cấy virus trên phôi :
Dùng phôi gà ấp 9-10 ngày tuổi, tiêm virus vào xoang niệu mô. Thời gian
gây chết phôi tuỳ độc lực của virus. Bệnh tích trên phôi là xuất huyết ở
da đầu, chân và cánh.
Nuôi cấy virus trên môi trường tế bào:
virus nhân lên tốt trong môi trường nuôi tế bào thận lợn ,thận khỉ, tế bào
xơ phôi gà. Sau 24-72h gây nhiễm, tế bào bị hoại tử (CPE) chủ yếu là
hình thành Syncitium.
Nuôi cấy virus trên động vật cảm thụ:
Dùng gà dò để tiêm truyền, với những chủng virus cường độc, bệnh sẽ
phát ra giống bệnh trong tự nhiên.
2.3. Sức đề kháng
Virus Newcastle có sức đề kháng yếu trong tự nhiên.
Với sức nóng : đun 600C/30’ ;1000C/1’.
Nhiệt độ lạnh bao tồn virus: 40C virus sống hàng tháng, nhiệt độ âm
càng sâu virus càng tồn tại được lâu.
Kha năng chịu nhiệt của các chủng Newcastle là một đặc tính di
truyền, các chủng khác nhau chịu nhiệt khác nhau.
Các chủng chịu nhiệt tồn tại ở 25-300C là 2-3 tháng, ở 560C là 6h như:
chủng V4.
Virus có vỏ bọc ngoài là lipit nên rất mẫn cam với các chất làm tan mỡ.
Các chất sát trùng thông thương diệt virus nhanh chóng.
2.4. Khả năng gây bệnh
Trong tự nhiên:
Virus gây bệnh cho các loài: gà, gà tây, bồ câu, chim sẻ, chim cút.
Vịt, ngan, ngỗng cũng mắc nhưng bệnh thương nhẹ.
Gà ở mọi lứa tuổi đều mắc nhưng cam thụ nhất là gà con.
Ngươi cũng có thể bị nhiễm virus, nung bệnh 1-4 ngày ,sốt và cam
mạo.
Trong phòng thí nghiệm :
Thương gây nhiễm cho gà dò, phôi gà ấp 9-11 ngày để gây bệnh và
phân lập VR.Trên gà bệnh xay ra giống như trong tự nhiên
III. Chẩn đoán
3.1. Chẩn đoán virus học:
Bệnh phẩm :
- Não gà nghi bệnh,nghiền ,pha với nước sinh lý thành huyễn dịch
1/10
- Xử lý kháng sinh để diệt tạp khuẩn
- Ly tâm lấy nước trong
- Hoặc tiêm qua phôi gà ấp 9-11 ngày, khi phôi chết, mổ trứng thu
nước trứng dùng để chẩn đoán.
Tiêm ĐVTN:
- Dùng gà giò đủ tiêu chuẩn.
- Tiêm 1ml huyễn dịch bệnh phẩm hay 0,5ml nước trứng nghi
vào bắp hay dưới da.
- Nếu trong bệnh phẩm có virus thì sau tiêm 2-3 ngày có triệu
chứng:
ủ rũ, xù lông sã cánh, buồn ngủ, đứng co ro
bỏ ăn, uống nước nhiều
sốt cao
ỉa chay phân trắng xanh nhão, có bọt.
Miệng gà đầy nước dãi quánh dính, nếu dốc ngược gà lên
thấy có nhiều nước dãi chay ra,mùi chua khắm
4-5 ngày sau ,gà thở khó, mào xám, hay ngáp.
Ngày 6-7, thân nhiệt hạ, gà chết.
Nếu bệnh kéo dài, gà có triệu chứng thần kinh :
- Đi siêu vẹo
- Đi giật lùi
- Đầu cổ co giật
- Mổ không trúng thức ăn
Bệnh tích:
Dọc theo niêm mạc đương tiêu hoá: miệng, họng, thực quan, phủ
chất bựa nhầy màu trắng xám,có xuất huyết điểm.
- Dạ dày tuyến xuất huyết rõ rệt, tạo thành vành đai ở đầu hay cuối
- Ở dạ dày cơ, nếu bóc lớp màng cứng thấy có những đám màu đỏ,
có chất nhớt.
- Niêm mạc ruột non, tổ chức lymphô dưới niêm mạc (mang payer)
xuất huyết và loét thành đám hình tròn, hình bồ dục.
- Niêm mạc ruột già, trực tràng, hậu môn xuất huyết thành vệt.
3.2. Chẩn đoán huyết thanh học:
- Để chẩn đoán bệnh Newcastle hay sử dụng phan ứng
HI(Phan ứng ngăn trở ngưng kết hồng cầu )
- Do virus Newcastle và virus cúm gia cầm đều có đặc tính
gây ngưng kết hồng cầu
Vì vậy thương dùng phan ứng HI để giám định virus là
Newcastle hay cúm gia cầm
- Để làm phan ứng HI trước hết phai làm phan ứng HA
(Phan ứng ngưng kết hồng cầu)
3.2.1. Phản ứng ngưng kết hồng cầu gà - HA
(Haemagglutination test)
Nguyên lý: Do trên capxit của virus có một bán kháng nguyên HN
(Haemagglutinin Neuraminidaza) có kha năng gắn với thụ thể của
hồng cầu làm các hồng cầu dính kết với nhau, rồi sau đó cắt đứt
các thụ thể hồng cầu để chúng lại rơi nhau ra.
Mục đích:
Xác định virus có kha năng gây ngưng kết hồng cầu
Xác định nồng độ virus cao hay thấp.
Xác định đơn vị ngưng kết dùng cho phan ứng HI
Chuẩn bị:
Hồng cầu gà 1%:
- Lấy 10ml máu gà + 5ml Citrat Na 5% để chống đông
- ly tâm 1000 vòng/5-10 phút, bỏ bạch cầu và huyết tương
- Cho nước sinh lý vào rửa hồng cầu và ly tâm tiếp, loại bỏ
phần nước trong. Làm như vậy 3 lần.
- Lấy hồng cầu đặc pha với nước sinh lý thành nồng độ
1%.
Nước trứng có virus :
Lấy bệnh phẩm, xử lý, tiêm huyễn dịch bệnh phẩm qua
trứng, khi phôi chết, mổ trứng thu nước để phát hiện virus
Tiến hành phản ứng :
Thực hiện trên tấm nhựa vi ngưng kết (Microwell plates) có
96 lỗ đáy:
Chữ U
Hoặc chữ V
Cho vào dãy phan ứng theo sơ đồ sau:
Đơn vị tính: microlit
Giếng
Nguyên liệu1 2 3 4 5 6 7 8 9
Đối
chứng
(-)
đối
chứng
(+)
Nước sinh lý 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50
Nước trứng ?
Hiệu giá virus
50
1/2 1/4 1/8 1/16 1/32 1/64 1/128 1/256 1/512
50*
Hồng cầu gà 1% 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50
Ghi chú: * là 50µ virus Newcastle chuẩn
Để yên 15-20 phút rồi đọc kết qua
- Phản ứng dương tính :
Hồng cầu ngưng kết (NK) nằm rai đều thành mang ở đáy lỗ.
- Hiệu giá ngưng kết :
Là độ pha loãng virus lớn nhất mà tại đó vẫn có hiện tượngngưng kết hồng cầu rõ.
Ví dụ : ở nồng độ 1/16 có NK, 1/32 không có NK hiệu giá NK là 1/16
1/16 là một đơn vị NK hay 1 đơn vị HA
Hiệu giá NK càng lớn ,nồng độ virus trong hỗn dịch càng cao
Phản ứng âm tính:
Hồng cầu lắng xuống đáy thành một cục màu đỏ, nước bêntrên trong.
3.2.2. Phản ứng ngăn trở ngưng kết hồng cầu
gà (HI-Haemagglutination Inhibition test)
Nguyên lý :
Kháng thể đặc hiệu với virus có trong huyết thanh, gặp kháng
nguyên tương ứng, phan ứng trung hoà xay ra. Virus bị kháng
thể trung hoà, không còn kha năng gây ngưng kết hồng cầu.
Ứng dụng:
Chẩn đoán bệnh
Giám định giữa virus cúm gia cầm và virus Newcastle.
Định lượng hàm lượng kháng thể có trong máu gà để đánh giá
mức độ miễn dịch của đàn gà khi sử dụng vacxin.
Xác định thơi gian tái chủng vacxin.
Chuẩn bị :
- Kháng nguyên nghi :
Là virus phân lập được có gây ngưng kết hồng cầu, được pha ở :
. Hiệu giá có 4 đơn vị HA với virus Newcastle
. Hiệu giá 8 đơn vị HA với virus cúm gia cầm
- Dung dịch hồng cầu gà 1%:
chuẩn bị như cho phan ứng HA.
- Kháng thể chuẩn:
. Kháng thể Newcastle .
. Kháng thể cúm gia cầm(ví dụ:H5N1) .
Tiến hành :
Dùng khay nhựa vi ngưng kết có 8 dãy giếng, mỗi
dãy dùng cho một mẫu HT.
Cho nước sinh lý và kháng thể theo sơ đồ
*: virus Newcastle chuẩn được pha ở nồng độ 4HA
Ô giếng
Nguyên liệu
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10ĐC
(-)
ĐC
(+)
Nước sinh lý 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25
Kháng thể
Newcastle25 0 25
Hiệu giá KT 1/2 1/4 1/8 1/16 1/32 1/64
……
… … …
KN nghi có
4 đơn vị HA25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25* 25*
Hồng cầu gà 1% 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50
Sơ đồ phản ứng HI
Ô giếng
Nguyên liệu
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10ĐC
(-)
ĐC
(-)
Nước sinh lý 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25
Kháng thể
cúm gia cầm25 0 25
Hiệu giá KT 1/2 1/4 1/8 1/16 1/32 … … … … …
KN nghi
Có 8 đơn vị HA25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25*
Hồng cầu gà
1%50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50 50
Sơ đồ phản ứng HI
*: virus cúm gia cầm chuẩn được pha ở nồng độ 8HA
Trộn đều giếng thứ 1, hút 25 microlit chuyển giếng thứ 2
Trộn đều giếng thứ 2, hút và chuyển tiếp… đến giếng thứ 10
hút bỏ đi 25 ml.
Cho tiếp 25 ml dung dịch virus pha loãng ở nồng độ 4 HA (với
virus Newcastle), 8HA (với virus cúm gia cầm) vào tất ca các
giếng, trừ giếng 12 làm ĐC +.
Để 20 phút cho kháng thể trung hoà virus tương ứng.
Cho 50 microlit hồng cầu vào tất ca các giếng trong dãy phan
ứng.
Trộn đều để 20 phút rồi đọc kết qua.
Kết quả của phản ứng :
Nếu bên dãy có chứa KT Newcastle không ngưng kết hồng
cầu kết luận nước trứng có chứa virus Newcastle, vì
kháng thể Newcastle đã trung hoà hết virus Newcastle.
Còn bên dãy có chứa KT cúm gà có ngưng kết hồng cầu gà
kết luận nước trứng chứa virus Newcastle. Vì KT cúm
gà không trung hoà được virus Newcastle.
Nếu bên dãy có chứa KT cúm gia cầm (H5N1) hồng cầu không
bị ngưng kết kết luận nước trứng có chứa virus cúm gia
cầm (H5N1), vì KT cúm gia cầm đã trung hoà hết virus cúm
Còn bên dãy có chứa KT Newcastle có hiện tượng ngưng kết
hồng cầu gà kết luận nước trứng có chứa virus cúm gia
cầm. Vì KT Newcastle không trung hoà được virus cúm gia
cầm.
Nếu ca hai bên đều không gây ngưng kết hồng cầu kết luận
trong nước trứng có ca hai loại virus Newcastle và virus cúm
gia cầm.
3.2.3. Phản ứng trung hòa:
*Trung hoà trên gà: Dùng 2 lô gà
- Lô thí nghiệm :
Tiêm vacxin Newcastle để gây miễn dịch.
- Lô đối chứng không tiêm vacxin
Sau 7-10 ngày dùng bệnh phẩm tiêm cho ca 2 lô gà trên.
Nếu bệnh phẩm có virus thì lô gà TN không chết. Lô ĐC chết
với triệu chứng, bệnh tích điển hình của bệnh.
Trung hoà trên phôi gà :
Dùng phôi gà ấp 9-10 ngày chia làm 2 lô
- Lô TN :
Tiêm hỗn dịch bệnh phẩm trộn với một lượng tương đương
KHT Newcastle đã chế sẵn.
- Lô Đ C :
Chỉ tiêm bệnh phẩm nghi.
Kết qua :
- Lô TN phôi phát triển bình thương
- Lô ĐC phôi chết với bệnh tích điển hình do VR tác động.
IV. Phòng và Trị bệnh Phòng bệnh bằng vệ sinh:
Khi dịch chưa xay ra:
Bằng mọi biện pháp không cho mầm bệnh xâm nhập vào đàn gia cầm: thực
hiện nghiêm ngặt quy trình vệ sinh thú y , chăm sóc nuôi dưỡng tốt ,tiêm phòng
vacxin đúng quy trình kỹ thuật, đúng lịch.
Khi có dịch xay ra:
ở các trại chăn nuôi có quy mô lớn, để nhanh chóng dập tắt dịch, cần khoanh
vùng ,xử lý toàn bộ số gà đang mắc bệnh và nghi nhiễm. Tiến hành các biện
pháp vệ sinh nghiêm ngặt,tẩy uế chuồng trại,sử lý phân rác độn chuồng và xác
gà chết.
Tiêm thẳng VX vào ổ dịch.
Trong chăn nuôi nhỏ lẻ: khi dịch xay ra tuyệt đối không bán chạy gà ốm và mổ
thịt gà bừa bãi; xử lý xác chết và phân rác đúng kĩ thuật , tiêu độc chuồng trại
và khu vực chăn nuôi triệt để , kĩ càng
Phòng bệnh bằng vacxin
Phòng bệnh bằng vacxin :
Vacxin Newcastle có 2 loại .
+ Vacxin Newcastle vô hoạt có bổ trợ dầu:
- Dạng vacxin Newcastle đơn giá
- Dạng vacxin đa giá (Newcastle+ Gumboro+ IB +Reovirus )
tiêm dưới da ,tiêm bắp.
+ Vacxin Newcastle nhược độc :
Hiện nay ở nước ta đang sử dụng 2 loại vacxin nhược độc Newcastle phòng bệnh cho gà, vacxin có 2 loại.
- Vacxin Hệ II:
Loại vacxin chế từ chủng virus thuộc nhóm Lentogen:Lasota, B1, F, Avinew,V4….
Dùng cho gà mọi lứa tuổi, vacxin an toàn nhưng thơi gian miễn dịch ngắn.Khi dùng vacxin bằng phương pháp nhỏ mũi, mắt ,miệng.
- Vacxin Hệ I:
Loại vacxin chế từ chủng virus thuộc nhóm Mesogen :Mukteswar, H (Hertfordshire).
Vacxin chỉ dùng cho gà từ 2 tháng tưổi trở lên với gà đã có miễn dịch cơ sở với vacxin Lasota.
Khi dùng vacxin tiêm dưới da
Vacxin loại này an toàn kém hơn vacxin nhóm trên nhưng thơi gian miễn dịch dài hơn
Lịch dùng vacxin Newcastle cho gà
Ngày tuổi
VX dùng cho
Gà giống thịt
(bố mẹ )
VX dùng cho
Gà giống trứng
(bố mẹ )
VX dùng cho
Gà đẻ trứng
thương phẩm
VX dùng cho
Gà thịt thương
phẩm
7 Lasota lần I Lasota lần I Lasota lần I Lasota lần I
25 Lasota lần II
30 Lasota lần II Lasota lần II Lasota lần II
40 Lasota lần III
45 Xuất chuồng
60 Newcastle hệ I Newcastle hệ I Newcastle hệ I
145 Newcastle hệ I Newcastle hệ 1 Newcastle hệ I
260 Newcastle hệ I Newcastle hệ I New castle hệ I