6

Moja babcia Teresa podczas pokazu.Z nieśmiałością opowiadała o swojej pracy, kiedy była modelką. To od niej dowiedziałam się, jak dawniej wyglą-dały domy mody i pokazy w przedwo-jennej Warszawie.

7

Od dziecka obserwowałam swoją babcię, która zawsze wyglądała szykownie i elegancko. Była pasjonatką mody i uosobieniem wdzięku. Dbała o każdy, nawet najmniejszy, szczegół swojego stroju. W jej garderobie znajdowały się autorskie suknie, piękne torebki, broszki i apaszki. Miała własny klasyczny styl, który nigdy nie wychodzi z mody.Jako mała dziewczynka odwiedzałam z nią projektantów i modystki, u których szyła suknie na miarę i oryginalne nakrycia głowy. Stroje mojej babci były eleganckie, doskonale wykonane i zawsze kobiece. W wolnych chwilach oglądałyśmy archiwalne zdjęcia oraz skarby z jej szafy. Mogłam na nie patrzeć godzinami, zadając wciąż te same pytania: gdzie kupiła pierścionek, skąd ma taki naszyjnik, co nosi w swojej torebce... Za każdym razem odkrywałam coś ciekawego. Do moich ulubionych odkryć należały puderniczka z okresu art déco z kryształowym lusterkiem, pomadki, które harmonizowały z puderniczką, srebrna papierośnica z inicjałami, szykowna portmonetka i skórzane etui na okulary.Torebki babcia trzymała w szafie. Każda z nich była zawinięta w materiał i czekała na swój moment.W każdą niedzielę chodziłyśmy na bazar staroci na Kole. Można było znaleźć tam wszystko – stare kapelusze, broszki, bransoletki i oczywiście... torebki. To niezwykłe miejsce, w którym przeszłość łączyła się ze współczesnością bardzo pobudzało moją młodą wyobraźnię. To tam nauczyłam się wiele na temat antyków i starej biżuterii. Czas spędzony na obcowaniu ze starociami w antykwariatach i na targach miał ogromny wpływ na moje pasje i zainteresowania, na to jakimi rzeczami się otaczam i to czym dziś się zajmuję. TOREBKI VINTAGEMając 12 lat dostałam pierwszą torebkę, która wówczas nie miała dla mnie żadnej wartości. Drogocenny dziewiętnastowieczny prezent został przeze mnie zapomniany. Dopiero po kilku latach dostrzegłam w nim prawdziwe piękno. Zjawiskowa, skórzana torebka jest inkrustowana szlachetnymi kamieniami i ma przepiękne zamknięcie. W środku została wykończona jedwabiem z motywem kwiatowym. Teraz to francuskie dzieło sztuki jest najcenniejszym eksponatem, jaki posiadam. „TOREBKI VINTAGE” to ilustrowany album, w którym prezentowane są w większości eksponaty z moich zbiorów. Każda torebka ma niezwykłą historię i kryje w sobie wiele pięknych wspomnień kilku pokoleń. Wyjątkowe modele zachowały się w bardzo dobrym stanie. Pochodzące z różnych rejonów świata, tworzą unikatową kolekcję składającą się z sakiewek, srebrnych torebek rycerskich, żakardowych, torebek wykonanych z materiału i ręcznie wyszywanych koralikami. W kolekcji znajdują się m.in. eksponaty z okresów empire, biedermeier i art déco.Książkę „TOREBKI VINTAGE” dedykuje pamięci mojej babci, Teresy, która na zawsze pozostanie moim wzorem piękna.

Dorota Wróblewska

WSTĘP

8

W dzisiejszych czasach każda kobieta posiada przynajmniej dwie torebki. Wieczorowe, koktajlowe, dzienne i sportowe są nieodłącznym dodatkiem naszej garderoby. Kobiety, marząc o torebkach światowych kreatorów, na bieżąco śledzą najnowsze tendencje w modzie. Wychodząc naprzeciw ich oczekiwaniom, projektanci domów mody wprowadzają wciąż nowe wzory, zaskakując technologiami i formą. Damska torebka to najbardziej kobiecy spośród modnych dodatków. Jej historia sięga XVI wieku. W tamtym okresie torebki w formie sakiewki były noszone zarówno przez kobiety, jak i mężczyzn. W sakiewce noszono monety lub inne kosztowności. Pełniła ona bardzo praktyczną funkcję, miała więc prostą formę. Bogato zdobione sakiewki mówiły o wysokim statusie majątkowym i społecznym. Po sakiewce modna stała się spodnio kieszeń przyczepiana do paska pod spódnicą. Dopiero w XVIII wieku zapanowała moda na pełne uroku pompadurki-ozdobne woreczki ściągane za pomocą tasiemki lub sznurka.

TOREBKA...

Torebka secesyj-na z barwionej skóry, z aplikacją ze sztancowanego filigranu mosiężnego i imitacjami kamie-ni szlachetnych, wnętrze wyściełane tkaniną żakardową, bordiura z kwiatusz-ków wykonanych na szydełku.

Czasem wnętrze torebki okazywało się piękniejsze niż jej zewnętrzne wykoń-czenie. Torebka tak finezyjnie ozdobio-na od wewnątrz mimo poważnego rozdarcia przetartej skóry nie znalazła się w koszu jak inne zepsute przedmioty.

Skórzana francuska torebka pochodzi z początku XIX wieku i jest najcenniejszym eksponatem mojej kolekcji. Uległa znacznemu zniszczeniu. Dostałam jąod babci gdy miałam dwanaście lat. Zajmuje honorowe miejsce w moich zbiorach.

11

Pompadurka jest związana z wizerunkiem Madame de Pompadour (1721–1764). W tym okresie modne stały się rokokowe suknie oraz dodatki pełne kokardek, wstążek i aplikacji. Pompadurki były przeznaczone tylko dla kobiet. Szyto je z jedwabiu i wzbogacano wyszyciami lub koralikami. Zwyczaj nakazywał nosić je z wdziękiem i gracją. Piękne pompadurki zostały uwiecznione w malarstwie Bouchera, który portretował zarówno Madame Pompadour jak i francuski dwór.W XIX wieku powstała moda na suknie w stylu empire. Torebki z tego okresu znane były jako „reticule”. Nazwa „reticule” pochodzi od łacińskiego reticulum, oznaczającego małą siatkę. Odnosi się ona do stylu o tej samej nazwie. Pompadurki i torebki „reticule” różniła struktura oraz technika, jaką zostały wykonane.W XIX wieku ogromny wpływ na kształtowanie stylu w sztuce i modzie miały odkrycia archeologiczne. Motywy zaczerpnięte z architektury i sztuki zdobniczej starożytnych Grecji i Rzymu są widoczne na haftach żakardowych torebek. W tym okresie asortyment torebek był coraz większy. Pojawiły się pierwsze torby skórzane oraz wiklinowe koszyczki. Na początku lat dwudziestych XIX wieku pojawiły się chińskie hafty wykonane przy użyciu jedwabiu. Torebki zdobione orientalnymi haftami były wielobarwne i zdobione nefrytowymi lub szklanymi uchwytami. Stały się one bardzo popularne w Stanach Zjednoczonych.Torebki dekorowano haftami wykonanymi różnymi technikami, ale większość z nich zdobiona była ręcznie. Hafty wykonywano tak kunsztownie, że każda torebka stawała się małym dziełem sztuki. Na początku XX wieku torebka była niezbędnym elementem garderoby.Kobiety przywiązywały wagę do swojego wyglądu. Sukienka, buty i torebka stanowiły całość. Projektanci wymyślali nowe wzory, czerpiąc inspiracje z różnych okresów historycznych.W XX wieku moda stała się dostępna dla kobiet ze wszystkich klas społecznych.W tym czasie dostępny był duży wybór torebek, które można było kupić za niewielkie pieniądze. Eleganckie panie z elity miały swoich projektantów, którzy szyli torebki według zastrzeżonych wzorów. W ten sposób odróżniały się one od reszty. Autorska torebka musiała być kosztowna i jedyna w swoim rodzaju – była swoistym dziełem sztuki o którym marzyła każda kobieta. Największym luksusem tamtych czasów była torebka Cartier.Firma Cartier produkowała wyjątkowe eksponaty i używała w swoich wyrobach brylantów, platyny i szmaragdów. Takie egzemplarze były robione na specjalne zamówienie klienta. Jednym z nich jest złota torebka wyprodukowana w 1906 roku. Miała klamrę z wizerunkiem sowy, której oczy były wysadzane szlachetnymi kamieniami.O torebkach Cartier i innych znanych domów mody przeczytacie Państwo w kolejnym wydaniu zatytułowanym Torebki Vintage II.

12

Dawne torebki gobelinowe były tkane na krosnach tradycyjnych, a od połowy XIX wieku również na krosnach żakardowych. Po nadejściu rewolucji przemysłowej technika ta została zmechanizowana. Torebki gobelinowe były popularne aż do lat pięćdziesiątych XX wieku. Sceny rodzajowe romansujących bohaterów, przypominające twórczość mistrzów francuskiego rokoka, były popularne w drugiej połowie XIX wieku i odwoływały się do romantycznej natury kobiet. Postęp techniczny w przemyśle włókienniczym w drugiej połowie XIX stulecia oraz wynalezienie barwników syntetycznych rozszerzył paletę stosowanych kolorów o nowe intensywne barwy.

TOREBKI ŻAKARDOWE

14

Torebka gobelinowa z motywem ruin anty-cznych i kameryzacją (imitacją kamieni szlachetnych).Nawiązywanie do starożytnych moty-wów było związane z odkryciem Pompei (1748 rok) oraz z późniejszym panowaniem Napo-leona Bonaparte, który czerpiąc inspiracje z kultury cesarstwa rzym-skiego, wprowadził modę na klasycyzm. Być może torebka ta była pamiątką z dale-kiej podróży. Kameryzowanie, czyli wysadzanie szla-chetnymi kamieniami lub ich imitacjami, było charakterystyc-zne dla eklektyzmu. Miało odnosić się do kosztownych przedmiotów renesansu i baroku.

17

Torebka gobelino-wa z motywami floralnymi w zapięciu imitacja turkusu, agat i sztrasy. Ornament neorokokowy sąsia-duje z zapięciem w stylu art déco.

Torebka gobelinowa pochodząca z po-czątku XX wieku.Przepiękna scena rodzajowa przedsta-wiająca XVIII wieczną parę – kobietę i męż-czyznę, który trzyma w ręku bukiet kwiatów dla wybranki.Na małej torebce widoczne są detale stroju pary oraz krajobrazu w tle. Torebka posiada złocone zamknięcie z ciekawymi żło-bieniami. Motyw został przedstawiony na jasnym tle, które preferowane jest przez większość ko-lekcjonerów. Środek torebki wykończony jest jedwabną pod-szewką.

18

Pochodzące z początku XX wieku torebki zdobione ha-ftem przedstawiają-cym barwne obrazy kwiatowe. Haft wy-konany dwustronnie przy użyciu grubych jedwabnych nici. Mosiężne pozłacane ramki i dekoracyjne zapięcia.

21

Wyjątkowa wyko-nana przy użyciu jedwabnych nici torebka przedsta-wiająca scenkę rodzajową. Detale i żywa gama użytych kolorów wyróżniają tą torebkę spośród innych tego rodzaju. Góra torebki zakoń-czona została pozła-caną grawerowaną ramką.

Torebka gobelinowa z motywem kwia-towym w manierze holenderskiej mar-twej natury. Zapięcie: mosiądz złocony, ornament akantowy z kratką regencyjną. Wewnątrz torebki widnieje napis „Orig Vienna handwork” i znak firmowy z napisem „The Queen of petit point”

22

Austriacka gobe-linowa torebka typu petit-point pochodząca z okresu 1890-1920. Torebka przedstawia drobne kwiaty w spokojnej gamie kolorystycznej. Mosiężna pozłacana ramka wysadzana małymi bligującymi ozdobami. W środku podszewka w kolorze pastelo-wym z kieszonką na małe lusterko.

Torebka gobelinowa o charakterystycznym zapięciu. Błyszczące czarne kamienie są imitacją agatów. Ozdoby umieszczone zostały w klamrze torebki.

25

Torebka tkana na tra-dycyjnych krosnach, z zapięciem koszycz-kowym ozdobionym sztancowaną imitacją filigranu, wysadzana turkusami.

W torebce zasto-sowano ciekawy mechanizm zapięcia koszyczkowego – – po naciśnięciu kra-wędzi rozsuwa się, ukazując zawartość.

26

Unikatowa balowa torebka o której wy-jątkowości świadczą jakość wykonania, znaczna liczba przedstawionych motywów i zdobiona emaliowana rama. Zaskakujący środek zawiera dwie ozdob-ne wszyte kieszonki, kryształowe luster-ko oraz małe etui na karnecik balowy. Na jedwabnej kremowej podszewce przyszyta jest mała metka z napisem J. W .Robinson .

Torebka pochodzi z początku XX wieku. W zamknięciu emalio-wanej ramki znajdują się dwa szafiry, które stanowią ozdobę toreb-ki. Torebka zawieszona jest na łańcuszku.

29

Wieczorowe czarne kopertówki z wyszywanymi ozdobnymi kwiatami. Zamykane od środka na zatrzask. Wnętrze torebek wyłożone błyszczącą czarną taftą. W środku małe kieszonki.

Czarna gobelinowa torebka niemieckie-go pochodzenia. Na awersie i rewersie torebki jest ręczny haft gobelinowy z motywem floralnym. Podszewka wykona-na z czarnej błysz-czącej tafty. W środ-ku torebki po obu stronach znajdują się dwie małe kieszonki. Torebka na długim łańcuszku zapinana na bigiel z pięknym ornamentem.

30

Rzadko spotykana torebka amerykań-ska, której haft chro-niony jest plastikową warstwą. Elementami zdobiącymi torebkę są złota nitka oraz żakardowe aplikacje w postaci kolorowych kwiatów. W środku torebki znajduje się mała kieszonka zamykana na zamek błyskawiczny.

Torebka, haft mie-szany, wełniano-ko-ralikowy na kanwie, z aplikacją z imitacji monet – mosiądz złocony.

Luksusowa torebka odzwierciedlała wy-soki status społeczny i majątkowy kobiety. W tym przypadku właścicielka być może dosłownie potraktowała tą zasadę...

33

Różane impresje.

Romantyczne torebki zdobione uroczym różanym moty-wem na czarnym tle. Zastosowana gama kolorów daje malarski efekt wykończenia. Ramki torebek posiadają artystyczne żłobie-nia. W zamknięciach czarne błyczące szkło imitujące agat.

34

Eleganckie torebki z motywem wazonów z kwiatami, które przyciągają uwagę intensywnością barw i odwzorowaniem naturalnych roślin. Torebki zamykają złocone proste ramy dodające im szyku i wyrafinowania.

37

Kraj pochodzenia Austria. Wewnątrz tej balowej torebki znajdują się 2 kieszonki w których znajdziemy powlekane jedwabiem lusterko i kieszonkę z etui na karnet balowy.

Torebka pochodzi z dawnej Czecho-słowacji. Stonowana paleta kolorystyczna. W środku atłasowa podszewka w kolorze kremowym z małą kieszonką.

38

Prymitywnie wykona-na torebka żakar-dowa. Grube supły, ubytki w kolorowych elementach, nie-dbałe wykończenie sprawiają, że całość nie prezentuje się zbyt efektownie. Skromna metalowa ramka niedbale przy-szyta do materiału.

41

Torebka gobelinowa z motywem pagody chińskiej i pompo-nami.

Inspiracje motywami orientalnymi w okre-sie rokoka określano mianem „chinoiserie”.Torebka z wize-runkiem pagody chińskiej wyprodu-kowana w Europie w pierwszej połowie XX wieku dowodzi fascynacji egzotycz-ną kulturą i odległym kontynentem.

Torebka gobelinowa ze sceną rodzajową w typie malarstwa Fragonarda.

Sceny rodzajowe romansujących bohaterów, przypo-minające twórczość mistrzów francu-skiego rokoka, były popularne w drugiej połowie XIX wieku i odwoływały się do romantycznej natury kobiet.Piękne zwieńczenie z pomarańczowego bakelitu świadczy o tym, że torebka ta została wykonana w latach dwudzie-stych, co jedno-cześnie dowodzi popularności motywu malarskiego w ko-lejnych dziesięciole-ciach.

42

Urokliwa gobelinowa torebka, wykonana z czarnego grubego materiału. Ręczny haft gobelinowy. Środek wyłożony czarną taftą, po obu stronach dwie kieszonki. Torebka zapinana na bigiel z bogatym ornamentem. Torebka zawieszona na łańcuszku. Kraj pochodzenia Niemcy.

Wytworna torebka petit point. W całości haftowana -gobe-linowo, wewnątrz elegancko wykończo-na satynową tkaniną. Posiada ciekawy kształt i mosiężną ramkę oraz łańcuszek służący jako uchwyt. Torebka jest nieusz-tywniana.

45

Pochodząca z przełomu XIX i XX wieku damska torebka dziergana, o jaskrawym motywie roślinnym. Najwięk-szą ozdobą torebki jest piękna bogato zdobiona ramka. Zamknięcie zdobią dwa szafiry, które świadczyły o zamoż-ności właścicielki. Torebka zachowana w doskonałym stanie.

46

Duża kremowa torba, której znaczną część powierzchni zajmuje obustronny gobelin przedstawiający scenkę rodzajową. Siedzących w ogo-dzie damę i umila-jącego jej czas mło-dzieńca z mandoliną. Zaletą torebki jest duży rozmiar umoż-liwiający zabieranie jej w podróż.

Duża, brązowa torebka żakardowa. Opis podobnego modelu znajduje się na stronie 28..

48

Na początku XX wieku produkcja koralików niezbędnych do wytwarzania tych specyficznych torebek była ważną częścią przemysłu Wenecji i wielu innych europejskich miast. Niestety wytwarzanie tego typu koralików, zwanych również ,,perełeczkami’’, zostało wstrzymane. Kosztowna produkcja była zbyt żmudna i pracochłonna.Projektanci często sięgali do inspiracji ornamentyką Bliskiego i Dalekiego Wschodu. Przy odpowiedniej stylizacji perskie motywy zamieniały się w piękny secesyjny ornament. Apogeum tego trendu miało miejsce w 1911 roku, kiedy to wielki francuski stylista Paul Poiret, zafascynowany orientalną kulturą, zaprojektował serię strojów i kostiumów na ekskluzywne paryskie przyjęcie „Z tysiąca i jednej nocy”. Najbardziej pożądane wśród koneserów, są torebki weneckie wykonane z maleńkich szklanych koralików. Ich piękno i fakt, że tak trudno je zdobyć stanowią niesamowite wyzwanie dla kolekcjonerów.

TOREBKI KORALIKOWE

Torebka wieczo-rowa, koralikowa (złote i srebrne koraliki).

Torebki wieczorowe z natury rzeczy były wyszywane złotymi, srebrnymi i perłowymi korali-kami, by iluminować w sztucznym świetle sali balowej, teatru czy opery. Migo-czące przy każdym poruszeniu koraliki dodawały kobiecie blasku niczym bry-lantowa biżuteria.

50

Torebka z bardzo drobnymi koralikami. Głównym elementem zdobniczym jest duża róża, niebieskie kon-trastowe kwiaty oraz frywolne kolorowe frędzelki. Zawiera prostą srebrną ramkę o skromnych żłobie-niach. Środek torebki wyściełany jest bli-gującą podszewką na której zamieszczo-no kieszonkę na małe lusterko.

Prostokątna XIX wieczna torebka z motywem kwiato-wym na tle wyko-nanym z szarych maleńkich koralików. Rama torebki zdo-biona kolorowymi szklanymi kamykami. Zapięcie torebki zdo-bi kamień przypomi-nający bursztyn.

53

Torebki wieczorowe, koralikowe z moty-wem pereł.

Na uwagę zasługuje świetna kompozycja całej płaszczyzny torebek, na którą składają się srebr-ne, koraliki, perełki i szklane rurki, rzadko stosowane w haftach.

54

Secesyjne torebki koralikowe z perskim ornamentem „bota”.

Projektanci często sięgali do inspira-cji ornamentyką Bliskiego i Dalekiego Wschodu. Perski mo-tyw „bota”, wielkość koralików i gęsty splot przypominają perskie kobierce. Przy odpowiedniej stylizacji perskie mo-tywy zamieniały się w piękny secesyjny ornament. Apogeum tego trendu miało miejsce w 1911 roku, kiedy to wielki francuski stylista Paul Poiret, zafascynowa-ny orientalną kulturą, zaprojektował serię strojów i kostiumów na ekskluzywne paryskie przyjęcie „Z tysiąca i jednej nocy”. Ciekawostką jest to, że zaprojek-towane przez niego damskie spodnie bę-dące częścią perskie-go kostiumu okazały się ponadczasowym wynalazkiem.

57

Te ponad stuletnie torebki w których najczęściej noszono monety są najtrudniej-szymi eksponatami do konserwacji. Nawet najmniejsze uszkodzenia w tych misternie wykonanych dziełach stanowią wielkie wyzwanie. Szczególnie egzem-plarze zdobione me-talowymi paciorkami. Prezentowane torebki posiadają orientalny wzór w którym użyto złotych i srebnych koralików. Ciekawą ozdobę stanowią frędzelki.

58

Pochodząca z prze-łomu lat 30 i 40 XX wieku ręcznie zdobiona torebka wieczorowa z tkany-mi kwiatami. Uwagę przyciąga ozdobna rama z klamrą zawie-szoną na wężowym łańcuszku. Wewnątrz satynowa kieszonka na kryształowe luster-ko. Na podszewce widnieje złoty napis Real point de Beauvais – Hand Made – – Made in France.

61

Torebka gobelinowa, obszyta konturowo haftem koralikowym.

W masowej produk-cji częściej spotykało się obszycia bor-diurowe okalające jedynie zewnętrzny obrys głównego motywu dekoracyj-nego. W przypadku tej torebki bukiet kwiatów wykonano ręcznym haftem i sta-rannie otoczono go haftem z perłowych koralików.

62

Sakiewka z okresu biedermeier, haft koralikowy.

Pod koniec XVIII wieku garderoba ko-biety pod wpływem ewolucji stylu uległa zmianie. Szerokie suknie składające się z wielu warstw zastąpiono kreacja-mi przylegającymi do ciała. Wszystkie niezbędne akceso-ria kobiece do tej pory były ukryte pod fałdami tkanin, w płaskich przytwier-dzonych do paska kieszeniach. Odsła-niając kształty, kobie-ty musiały wydobyć na zewnątrz zgrzeb-ne, ale praktyczne sakiewki, dając pre-tekst do powstania nowożytnej torebki.

Sakiewka dziergana haftem koralikowym pochodzi z okresu biedermeier (1820– –1860). W tym cza-sie do dobrego tonu należało własno-ręczne wykonywanie robótek ręcznych, co jednocześnie było polem do pokazania zdolności artystycz-nych, znajomości materiałów i technik haftu. Wzorniki róż-norodnych motywów były dostępne w ma-gazynach mody.

Torebka secesyjna z motywem stylizo-wanych róż, ścią-gacz z czarnej nici, haft koralikowy.

W okresie secesji dominującym moty-wem była przyroda z wywodzącym się z niej orna-mentem floralnym. Dodatkowo torebki o strukturze sakiewki podkreślały smukłą secesyjną sylwetkę.

Piękna pochodząca z XIX wieku torebka wykonana z kora-lików. Ściągana u góry plecionym sznurkiem.

65

Torebka wyszywana koralikami zdobiona ręcznie. Skromny wzór torebki harmoni-zuje z gładką ramą.

66

TOREBKI ART DÈCO

Bogate, skomplikowane formy XIX-wiecznego rzemiosła i floralnej secesji zostały wyparte przez oszczędne ornamenty i czystą formę postulowaną przez modernistów. Prostota, klarowność linii i kubiczne bryły były synonimem elegancji i nowoczesności. Pojawienie się tworzyw sztucznych, takich jak bakelit czy celuloid, dało nowe możliwości we wzornictwie. W okresie międzywojennym unikano komplikowania powierzchni, ograniczając się do kilku podstawowych kolorów. Płytki siateczkowej konstrukcji emaliowano. Nie wszystkie były jednak czyste stylowo. W okresie przejściowym, kiedy to secesja ustępowała nowej estetyce, zdarzały się przykłady, gdzie ornamenty eklektycznie zdobionego zapięcia łączyły się z oszczędnością czystej formy stylu art déco. Typ kolczugi płytkowej przeżywał renesans w latach siedemdziesiątych XX wieku, kiedy to zapanował szał na modę crazy disco.

Torebka z bakelitowym uchwytem w stylu art déco.

69

Sahatiel Gabrabed Mandalian wyemigrował z Turcji do Stanów Zjed-noczonych w 1889 roku. Uzdolniony artystycznie, uczęszczał do Rhode Island School of Design. W 1903 roku założył spółkę Casper and Mandalian, zajmującą się produkcją biżuterii.W 1906 roku firma była już znana jako Mandalian & Hawkins. W tym czasie spółka rozpoczęła intensywną produkcję oryginalnych, siatkowych torebek. Mandalian & Hawkins stała się jedną z naj-większych firm w branży kaletniczej. Przedsiębiorstwo szybko odniosło wielki sukces. Produkowane przez nie torebki były niezniszczalne, zrobione z delikatnych, a jednocześnie bardzo wytrzymałych oczek. Projekty były wyjątkowe i niezwykle dekoracyjne.Siatkowe torebki produkowano pod nazwą Mandalian & Hawkins do 1915 roku. Następnie firma zmieniła nazwę na The Mandalian Manufacturing Company. Torebki Mandalian charakteryzowały się motywami kwiatowymi inspirowanymi epoką wiktoriańską oraz wzorami dywanów z Bliskiego Wschodu, które przypominały panu Mandalianowi o jego ro-dzinnym kraju – Turcji. W innych projektach wykorzystywano motywy ptaków i motyli, ramki zdobiono klejnotami. Wszyst-ko razem tworzyło najwyższej jakości design. W produkcji torebek wykorzystywane były również ozdobne ramki z wytłoczonymi i wyrytymi zdobieniami. Torebki były wykończone jedwabną pod-szewką, do której przyszywano mikroskopijne kieszonki. We wnętrzu każdej torebki umieszczano również małe lusterko.Celem firmy Mandalian była przede wszystkim wysoka jakość.Mandalian wprowadziła również na rynek nowy typ torebki, nazwany Baby Mesh, który był tworzo-ny z malutkich siatkowych oczek. Produkcja Baby Mesh zajmowała znacznie więcej czasu niż wyrób tradycyjnego modelu. Torebki tego typu były zwykle dołączane do większych i droższych.W 1944 roku Mandalian Company zostało sprzedane firmie Whiting & Davis Company. Sahatiel Gabrabed Mandalian zmarł 6 czerwca 1949 roku w wieku 80 lat.

MANDALIAN

71

Torebka „kolczuga płytkowa” w stylu art déco, z miniaturową puderniczką wbudo-waną w zapięcie.

Skromny ornament, a nawet jego brak nie deklasował projektów z począt-ku XX wieku. Tutaj główną dekorację zapięcia stanowi geometryczny ornament charaktery-styczny dla designu lat dwudziestych i trzydziestych. Niewątpliwą atrakcją jest miniaturowa pu-derniczka wbudowa-na w klips zapięcia. Usytuowanie akceso-rium do pielęgnacji urody na zewnątrz torebki i wykorzysta-nie go jako elementu dekoracyjnego było zabiegiem zarów-no pomysłowym, jak i efektownym.

72

Firma Whiting& Davis W 1876 roku w Plainville (Massachusetts), William H. Wade i Edward P. Davis założyli firmę The Wade Davis Company, specjalizującą się w produkcji biżuterii. W 1880 roku jednym z pomocników biura zostal ambitny nastolatek Charles. Dzięki swojemu zaangażowaniu i entuzjazmowi szybko awansował na kierownika sprzedaży okręgu Nowy Jork. Firma była jego pasją i za wszelką cenę chciał zostać w niej wspólnikiem. Wkrótce spełnił swoje marzenie. W 1896 roku Charles A.Whiting i Edward P. Davis założyli nową firmę – Whiting & Davis.Wprowadzili na rynek linię torebek, które przyniosły im sławę i sukces finansowy.Wyjątkowym projektem Whiting & Davis była torebka The Princess Mary. Została tak nazwana na cześć siostry angielskiego Króla Edwarda VIII. Torebka była produkowana w małej i dużej wersji, miała kształt koperty z kunsztownym zamknięciem. Jednym z modeli była kopertówka z paskiem, do której można było doczepić mały doczepiany portfelik. Była ona przeznaczona na zabawy taneczne i zaprojektowana tak, aby nie ograniczać ruchów podczas tańca.

WHITING & DAVIS

75

W latach dwudziestych torebki były produkowane z brązu, srebra oraz 14- i 18-karatowego złota. Charakteryzowały się delikatną, jedwabistą strukturą i niezwykła giętkością tworzywa. Odkąd zrezygnowano z emaliowanej struktury torebek, zyskały na urodzie dzięki różnorodności kształtów i zdobień ramek. Do ramek doczepiano łańcuszki i paski służące za uchwyty oraz frędzle, które nazywano m.in. weneckimi oraz egipskimi. Projekty torebek Whiting & Davis zawierały również greckie wzory. Klasyczny strój grecki zainspirował projektantów do wprowadzenia frędzelków zrobionych z łańcuszków mających imitować lekko falujące draperie greckich strojów.Kolejnym legendarnym już modelem znajdującym się w ofercie firmy były torebki znane pod nazwą Amor Mesh. Mesh zrobiony był z małych metalowych płytek w kształcie diamentu. Torebki wykonane były z płaskiego meshu i produkowane w różnorodnej gamie kolorystycznej. Kolory oraz forma sprawiły, że torebki te cieszyły się wielką popularnością. Styl art déco został spopularyzowany w 1925 roku w Paryżu w czasie Exposition Internationale des Arts Decoratifs et Industriels Modernes. Charakteryzował się geometrycznymi kształtami i żywą kolorystyką. Art déco stał się inspiracją dla projektantów strojów oraz torebek, którzy zaczęli lansować modne geometryczne wzory. Firma Whiting & Davis podążała za panującymi trendami. W dzisiejszych czasach Whiting & Davis wciąż produkuje ozdoby i akcesoria z opatentowanych przez siebie materiałów. Firma specjalizuje się w produkcji torebek, portfeli, pokrowców na książeczki czekowe, etui, a nawet futerałów na szminki. Dział odzieżowy produkuje suknie, w których występowały takie gwiazdy, jak Cher, Elizabeth Taylor czy Rita Moreno. Michael Schmidt zaprojektował zjawiskową sukienkę z meshu dla Tiny Tuner, która prezentowała ją w filmie „Mad Max: Pod kopułą Gromu”. Firma Whiting & Davis specjalizuje się również w produkcji kombinezonów do nurkowania oraz pasków i specjalistycznych rękawic dla pracowników garmażeryjnych, chroniących ich przed skaleczeniami.

76

Torebki „kolczugi płytkowe” w stylu art déco.

W okresie między-wojennym unikano komplikowania po-wierzchni, ogranicza-jąc się do kilku pod-stawowych kolorów. Płytki siateczkowej konstrukcji dekorowa-no emaliowo geome-trycznymi wzorami. Nie wszystkie były jednak czyste stylowo. W okresie przejściowym, kiedy to secesja ustępowa-ła nowej estetyce, zdarzały się przykła-dy, gdzie ornamenty eklektycznie zdobio-nego zapięcia łą-czyły się z oszczęd-nością czystej formy stylu art déco. Typ kolczugi płytkowej przeżywał renesans w latach siedemdzie-siątych XX wieku, kiedy to zapanował szał na modę crazy disco.

78

TOREBKI SREBRNE

Pierwsze torebki z „kolczugi” były wykonywane już w 1820 roku, co wiązało się z trendem na modę średniowieczną i historyczną. Były dosyć kosztowne, ponieważ pracochłonna technika łączenia koluszek polegała na całkowicie ręcznym montażu. Dopiero w 1908 roku niejaki A.C. Pratt opatentował maszynę, dzięki której ruszyła masowa produkcja. Od tej pory amatorki modnych akcesoriów mogły sobie pozwolić na posiadanie nawet kilku wzorów. Srebrne torebki kolczugowe były dosyć ciężkie. Dzięki swojej plastycznej strukturze przy każdym ruchu układały się inaczej, dynamizując sylwetkę kobiety. Ocierające się ogniwa szeleściły metalicznie, a precyzja wykonania przyciągała uwagę sprawiając, że był to atrakcyjny przedmiot pożądania. Noszone je przy specjalnych okazjach np. do opery, teatru. Srebne torebki przetrwały do naszych czasów i są najczęściej spotykanym dodatkiem na bazarach staroci i w antykwariatach.

Torebka srebr-na „kolczuga”, z uchwytem w for-mie pętli, wykonana techniką wzorowaną na strukturze śre-dniowiecznej zbroi, pleciona ze srebr-nych oczek – ogniw – za pomocą zagi-nania i lutowania.

Koluszkowa kon-strukcja poruszała się w rytm gestów kobiety, a wydłużo-na forma wysmukla-ła sylwetkę.

80

Torebka srebrna „kolczuga” z moty-wem pawich oczek.

Z surowością metalowej kolczugi kontrastują mieniące się pawie oczka wy-konane ze szkła.Pierwsze torebki z tak zwanej kol-czugi były wykony-wane już w 1820 roku, co wiązało się z trendem na modę średniowieczną i historyczną. Były dosyć kosztowne, ponieważ praco-chłonna technika łączenia koluszek polegała na cał-kowicie ręcznym montażu. Dopiero w 1908 roku niejaki A.C. Pratt opaten-tował maszynę, dzięki której ruszyła masowa produkcja. Od tej pory amatorki modnych akcesoriów mogły sobie pozwo-lić na posiadanie nawet kilku wzorów.

Mała, kwadratowa rycerska torebka, wykonana ze srebr-nej kolczugi.

Chatelaine wykonana z meshu z bogato zdobioną ramą z wizerunkiem twarzy kobiety i kwiatami. Dekoracyjne motywy umieszczone są rów-nież na dole torebki. W środku wygrawe-rowano napis „W&D sterling – 1918”

83

Torebka srebrna „kolczuga” z frędz-lami lambrekino-wymi i sztywnym uchwytem.

Srebrne torebki kolczugowe były dosyć ciężkie. Dzięki swojej plastycznej strukturze przy każ-dym ruchu układały się inaczej, dyna-mizując sylwetkę kobiety. Ocierające się ogniwa szeleściły metalicznie, a pre-cyzja wykonania przyciągała uwagę sprawiając, że był to atrakcyjny przed-miot pożądania.

84

Zachowana w doskonałym stanie wieczorowa torebka. Ten piękny eksponat został wykonany z wysokiej próby srebra 812. Wzór na ramie zamykają-cej torebkę nawiązu-je do stylu empire.

Srebrna dekoracyjna puderniczka będąca dodatkiem do torebki. W środku znajduje się kryształowe lusterko z wgłę-bieniem na puder z gąbką. Precyzyjnie wykonana, przedsta-wia wizerunek męż-czyzny oraz ciekawe ornamenty.

87

Portmonetka z ażuro-wym motywem, sre-bro złocone, czerwo-ny jedwab. Popularne w XIX wieku portmo-netki stanowiły cenne souveniry wykonywa-ne przy wyjątkowych okazjach takich jak światowe wystawy w Paryżu organizo-wane od 1878 roku. W środku ręcznie malowana miniatura.

88

Torebki rycerskie wy-konane ze srebrnej, łańcuszkowej siatki.

Zachowana w dosko-nałym stanie srebrna torebka z lat 20-tych XX wieku. Zakład pla-terniczy Norblinów.

91

Torebka srebr-na na łańcuszku z wygrawerowanym ornamentem liści akantu.

Srebrna torebka w formie portmonetki na łańcuszku, bogato zdobiona grawero-wanym ornamentem, być może była alter-natywą dla srebrnej biżuterii. Kunszt złotnika sprawił, że jest to przed-miot iście jubilerski. Świadczą o tym sygnatury i punce cechowe umieszczo-ne na wewnętrznym profilu ramki torebki. We wnętrzu wyście-łanym fioletowym lnem znajdują się przegródki na mone-ty i bileciki wizytowe.

Torebka pochodząca z okresu art déco, wykonana ze srebra. Zapiecie torebki zdo-bią dwa szafiry.

92

Chatelaine wykonana ze srebra z charakte-rystycznym dla epoki edwardiańskiej gra-werowanym wzorem floralnym. Środek torebki wyściełany efektownym fioleto-wym suknem.Służyła do prze-chowywania monet i była eleganckim wieczorowym dodatkiem.

95

Torebka wykonana ze srebrnej siatki. Ramę zdobią grawe-rowany wzór liści lau-rowych, monogram i dwa szafiry.

96

LATA POWOJENNE

Konsekwencją drugiej wojny światowej było wstrzymanie rozwoju przemysłu, w tym branży modowej. Kolejne lata przyniosły ożywienie gospodarcze i emancypację kobiet. Przedstawicielki płci pięknej zaczęły znowu przywiązywać wagę do stroju i wyglądu. Miał być naturalny, delikatny i kobiecy. Od 1947 roku stylem do którego dążyły modne europejki stał się New Look stworzony przez Christiana Diora. Torebki projektantów takich jak wspomniany wyżej Dior, Karl Lagerfeld, Yves Saint Laurent, Salvatore Ferragamo, Cartier, Gucci, Coco Chanel czy Hermes stały się synonimem luksusu i obiektem westchnień wielu kobiet w Europie i na świecie. Temat torebek powojennych-ich fasonów, detali i najwybitniejszych projektantów zostanie szczegółowo opisany w kolejny wydaniu TOREBKI VINTAGE II.

Torebka zaprojekto-wana przez Karla Lagerfelda, jednego z najwybitniejszych współczesnych projektantów mody. Torebka wykona-na jest z cienkiej zamszowej, czarnej skóry używanej do wyrobu ręka-wiczek. W środku zastosowano usztywnienia dla za-chowania nienagan-nej formy torebki nawiązującej stylem do art déco. Wewnątrz pozłaca-na owalna płytka z imieniem i nazwi-skiem projektanta.

98

Współczesna torebka z czarnego materiału. Do torebki doczepio-na jest na łańcuszku mała portmonetka wykonana z saty-ny. Klamrę torby wykonano ze szkła, które zdobi ażurowe złocenie.

Torebka w stylu art deco z klamrą wykonaną z masy perłowej. Prosta forma torebki czyni ją wyrafinowanym, ponadczasowym dodatkiem.

101

Tak płaska, że aż trudno w niej zmieścić cokol-wiek, ale efekt, jaki uzyskuje sylwetka kobiety jest wart tej oszczędności. Koper-tówka jest dosłownie „poręczna”. Trzyma-jąc ją w swobodnie opuszczonej dłoni, uzyskujemy efekt smukłości i wyrafi-nowanej elegancji. – Nie bez powodu współczesne kobiety sukcesu dodają sobie pewności, tym akcesorium o czystej, surowej formie.Tutaj ciekawe połą-czenie nowoczesnej formy, z tkaniną mieniącą się mato-wo-satynową fakturą tzw. adamaszkiem będącym w użyciu już w XII wieku.

Torebka wykonana ze skóry w ciemno-granatowym kolorze. Usztywniana. Naj-większą jej ozdobę stanowi klamra wyko-nana z bakelitu.

102

Prosta, usztywniana torebka obciągnięta brązowym suknem. Zatrzaskowe zapię-cie, umożliwiające otworzenie torebki do samego dołu. Centralnie umiej-scowiony ozdobny motyw w stylu art déco.

Małe ozdobne puderniczki, wykoń-czone skórą węża, zawieszone na srebr-nych łańcuszkach, zdobinych koralami.

105

Brązowa kordonkowa torebka wykonana na szydełku. Zawie-szona na plastikowej ramie zdobionej plecionym motywem. Wykonane tą techni-ką torebki, stały się popularne w latach 30- tych XX wieku.

Skórzana torebka z grubą fakturą. Bardzo prosty wzór.

106

Dwie aksamitne torebki z widocznymi przetarciami materia-łu, usztywniane we-wnątrz. Produkowane masowo w latach 50-tych.

Oszczędna w formie, prosta torebka obciągnięta czarym suknem. Usztywniane wnętrze. Tego typu torebki były bardzo popularne ze wzglę-du na niską cenę, któ-rej sprzyjało fabrycz-ne wytwarzanie.

Prosta czarna torebka wykonana z zamszu zdobiona drobnym kwiatowym haftem.

109

Wieczorowa torebka wykonana z atłaso-wego materiału. Naj-większą jej ozdobę stanowi pozłacana rama wysadzana cyrkoniami.

110

SAKIEWKA Noszona była przez mężczyzn i kobiety od XVI wieku. Pełniła rolę torebki. Noszono w niej pięniądze oraz różne przedmioty. Sakiewki były skromne i posiadały mało ozdób. Na pierwszy rzut oka damskie sakiewki nie rożniły się od męskich. Różnica polegała tylko na wykończeniu. Zawieszono je na pasku umieszczonym na biodrach.

POMPADURKA Bogato zdobiona torebka wykonywana przy użyciu jedwabych tkanin. Nazwa „pompadurka” związana jest z wizerunkiem Madame de Pompadour (1721-1764), która wprowadziła modę na strojne rokokowe suknie oraz dodatki pełne zalotnych kokardek, wstążek i aplikacji pasmanteryjnych. Przykłady historyczne, można odnaleźć w malarstwie Bouchera, który portretował Madame de Pompadour i francuski dwór.

RETICULE Torebka w formie woreczka z ręcznie wyszywanych koralików, brokatu oraz haftów. Mimo małej wielkości zwracała na siebie uwagę bogatymi zdobieniami. Torebkę ściągano przy użyciu tasiemki lub długiego sznurka, który trzymano w dłoni. Nazwa reticule pochodzi od łacińskiej nazwy reticules. Znaczenie tego słowa odnosi się do siateczkowej struktury torebki.

CIEKAWOSTKI

111

KOSZYKI Do wykonywania koszyczków wykorzystywano naturalne materiały takie jak: wiklina, drewno, trzcina. Technika ich wykonania znana była od tysięcy lat. Najstarsze drewniane koszyki znane były już w starożytnym Egipcie. Od początku XIX wieku w Stanach Zjednoczonych zaczęto produkuwać kosze o praktycznym codziennym zastosowaniu. Współcześnie koszykowe torebki stanowią bardzo modny dodatek letniej garderoby.

PIERWSZE REKLAMY TOREBEK Jednym ze sposobów promowania torebek było rozdawanie kart. Karty te przedstawiały małą torebkę damską, która była najlepszym towarem danego handlarza. Ten dawny sposób reklamowania, odegrał znaczącą rolę w historii importu torebek. Przykładem był G. Fabris, zajmujący się eksportem weneckich torebek do Ameryki. Dzięki takiej reklamie rozsławił swój towar w Stanach Zjednoczonych.

SPODNIO-KIESZEŃ Począwszy od XVII wieku suknie miały szerokie i zabudowane spódnice co umożliwiało kobietom trzymanie rzeczy takich jak pachnące sole, lusterka i małe buteleczki. Kieszenie były ukryte wewnątrz odzienia. Przywiązywano je w talii pod spódnicą. Kieszeń była prosta bez żadnych ozdób i pełniła funkcję praktyczną.

112

TOREBKI EGIPSKIE Torebki z motywami zaczerpniętymi z kultury egipskiej powstawały w latach 20-tych XX wieku. Torebki ,,meszowe’’ i wyszywane koralikami, dekorowane były kwiatem lilii Nilu (symbolem życia wiecznego), piramidami, wizerunkiem Bogów, Faraona i Sfinksa. Najbardziej pożądane ze względu na ich mistyczne przesłanie były torebki zdobione wzorami hieroglifów. Torby dekorowano również symbolami wschodzącego słońca, oznaczającego odrodzenie i życie wieczne.

MESH Mesh to „materiał“ z małych metalowych płytek w kształcie diamentu, z których produkowane były torebki. Pierwsze torebki wykonane z tego niezwykłego materiału powstały około1820 roku. „Mesh“ wykonany był przy użyciu srebra lub złota, a ramki torebek wysadzane były cennymi kamieniami. Wykończona torebka z ‘meshu’ zawierała około 100 000 zlutowanych ze sobą oczek. Do najbardziej renomowanej firmy słynącej z wyrobu torebek z „meshu“ należy Whiting & Davis znany z Fine Ring Mesh (zwanego również Baby Mesh), Sunset Mesh i Fishscale Mesh (rybiej łuski). Sunset Mesh dostępny był w różnych kombinacjach np. w połączeniu z 18 karatowym złotem i srebrem, przeplatanym paskami ze złota, brązu i mosiądzu.

CIEKAWOSTKI

113

BAKELIT Rodzaj plastiku opatentowany przez Dr Leo Baekelanda w 1907 roku. Jego zastosowanie zrewolucjonizowało wzornictwo torebek damskich, biżuterii i innych akcesoriów. Niezwykle plastyczny materiał stwarzał możliwości kształtowania dowolnych form i kolorów. W okresie Art Dèco bakelit stosowany był przy zamknięciach i uchwytach torebek.

PETIT POINT To technika haftowania z wykorzystaniem drobnego ściegu-półkrzyżyków. Często tą metodą wyszywane były ozdobne litery i monogramy. Najczęściej przedstawianym motywem zdobiącym torebki petit point były XVIII wieczne sceny rodzajowe zaczerpnięte z malarstwa. Najbardziej znanym europejskim miastem słynnącym z torebek petit point był Wiedeń. Pierwsze torebki petit point powstały w pierwszej połowie XX wieku.

CHATELAINE Torebki Chatelaine zdobione barwną emalią, motywem kwiatowym lub egipskim miały różne zastosowanie. W zależności od rozmiaru przechowywano w nich m.in; chusteczki, pachnące sole lub słodkości. Wykonywano je z różnych materiałów w tym ze srebra, niklu, metalu.

114

6 WSTĘP

8 TOREBKI...

12 TOREBKI ŻAKARDOWE

48 TOREBKI KORALIKOWE

SPIS STREŚCI

115

78 TOREBKI SREBRNE

96 LATA POWOJENNE

110 CIEKAWOSTKI

66 TOREBKI ART DÈCO

117

119

DOROTA WRóBLEWSKA

Producentka pokazów i widowisk artystycznych oraz autorka programów telewizyjnych. Wykładowca kodu ubioru i autoprezentacji. Od 2008 roku Dyrektor Artystyczny portalu mody, kultury i sztuki Sophisti.pl.Wydawca prestiżowego katalogu Modne Miejsca i Modne Produkty.W centrum Warszawy, stworzyła pierwszy w powojennej Polsce Dom Mody Forget-me-Not, który prezentuje kolekcje polskich i zagranicznych projektantów.Jest producentem konkursów dla projektantów mody New Look Design, Fashion Design i widowiska Warsaw Fashion Street, za który otrzymała statuetkę Doskonałość Mody Twojego Stylu 2008.Pasjonuje sie dalekimi podróżami i modą .

121

PODZIĘKOWANIA

Pragnę podziękować za współpracę przy powstawaniu książki Torebki Vintage I:Pani Katarzynie Sosenko, historyk sztuki i kurator zbiorów z Krakowa za współpracę i merytoryczne wsparcie przy opisach prezentowanych w książce torebekMagdalenie Kołtońskiej za kreację i wyobraźnię przy tworzeniu graficznej oprawy Agnieszce Troszkiewicz, która jest moim dobrym duchem i nieocenionym wsparciem za spędzone nad książką wieczory, motywację i wiarę w nasze sekretne planyMojemu mężowi za wspólne poszukiwania unikatowych torebek do moich zbiorówMamie za miłość i zrozumienie podczas pracy nad książkąCórce Pauli za radość, którą sprawia mi fakt, że łączy zabytkowe torebki ze współczesną modąTeatrowi Wielkiemu Operze Narodowej w Warszawie za możliwość zorganizowania wystawy “Historia Elegancji-Torebka w Operze” i promowania książki Torebki Vintage IRadiu RMF Classic za objęcie patronatu medialnego nad książką i muzykę, która umilała mi czas podczas jej tworzeniaStarej Galerii przy ul.Ordynackiej 14 w Warszawie za możliwość sfotografowania wyjątkowych torebek spośród których kilka znalazło się w tej książce

123

124

Tytuł oryginału TOREBKI VINTAGE I

Zdjęcia:AGENCJA FOTOGRAFICZNA EAST NEWSWojciech DruszczDorota Wróblewska

Opracowanie tekstów:Dorota WróblewskaKatarzyna Sosenko

Współpraca redakcyjna:Natalia SkomorowskaAgnieszka TroszkiewiczKrzysztof Malinowski

Projekt okładki:Magdalena KołtońskaProjekt layoutu i obróbka zdjęć:Magdalena Kołtońska

Druk i naświetlanie:IMPRIMA Spółka Jawna

Wydawnictwo: Sophisti World Media Group Sophisti Sp. z o.o.Adres siedziby:Chmielna 21/2300-021 Warszawatel: +48(022)8264506www.sophisti.pl

ISBN: 978-83-929049-0-8Wszystkie prawa zastrzeżone.Żadna część książki nie może być wykorzystana bez zgody wydawcy.

125

W kolejnych wydaniach z serii TOREBKI ukażą się:

TOREBKI VINTAGE II

TOREBKI FASHION

TOREBKI ARTYSTYCZNE

TOREBKI ŚWIATA

sophisti.pl