· Web viewYel estikçe kokuların yetirir Sarı çiçek sarvan kurmuş oturur Karışmış...

9.Snf Trk Dili ve Edebiyat Ders Kitab Cevaplar,2017-2018Sayfa 16

SAYFA 16

1) Edebiyat sanattr, malmezesi dil olan gzel sanat etkinliidir. Duygu ve dncelerin sz veya yazyla estetik ve etkili anlatlmasdr.

2)"Edebiyat yapmak" deyimi bir konuda bo, gereksiz, ssl psl szler sylemek anlamlarna gelir. Gnlk hayatta da bu deyimi kullanrz.rnein; Brak edebiyat yapmay da dndn aka syle.

9. Snf Meb Yaynlar Trk Dili ve Edebiyat Kitab Sayfa 19 Cevab

1.Aada verilen grsellerin sizde artrd kelime veya kavramlar yaznz. Yazdklarnzn birbiriyle ilikisi olup olmadn tartnz.

Cevap:lk resimde maara duvarlarna izilmi ekilleri grmekteyiz. kinci resimde ise Msr inannn izleri grlmektedir. nc resimde Trklerin Orta Asya zamanndan kalma dikili talar ve aadaki ilk resimde ktphane dierinde ise bir yrk adr grlmektedir. Ksaca bence yaznn ya da bilginin tarih alarndan gnmze geirdii geliimler anlatlmaktadr.

2.Aada verilen kavramlarn dil ile ilikisi hakkndaki grlerinizi ksaca yaznz.

Cevap:Dil toplumun geleneini greneini yanstan canl bir kltrel varlktr. Tarih iinde balangtan gnmze her trl birikim dil sayesinde bugnden gelecee tanr. Kltrn en nemli taycs dildir desek yerinde olur.

9.Snf Trk Dili ve Edebiyat Kitab Cevaplar,Meb, Sayfa 21

SAYFA 21

Hazrlk

1. Edebiyatla bilim arasnda nasl bir iliki kurulabilir?

Edebiyatla bilim arasnda farkl ilikiler sz konusudur. Bu ilikinin temelinde her ikisinin de insan etkinlii olmas vardr. kisi de insana yneliktir.Edebiyat kendi alanndaki etkinlikleri gerekletirirken bilimden faydalanr. Her ikisi de birbirini etkiler. Ama edebiyat fizik, kimya, biyoloji gibi deneysel bilimlerle dolayl bir iliki iindedir.

2. Aadaki metinleri edebiyat ile bilim dallar arasndaki iliki asndan deerlendiriniz.

lk metin edebiyatla sosyoloji arasndaki ilikiyi aklyor.kinci metin edebiyatla felsefe arasndaki ilikiyi ve farklarn ortaya koyuyor.nc metin ise edebiyatla psikoloji bilimi arasndaki ilikiyi anlatyor. 9.Snf Trk Dili ve Edebiyat Kitab Cevaplar,Meb, Sayfa 23SAYFA 23

Metni Anlama ve zmleme1. Edebiyatn Bilimle likisi adl metne gre edebiyatn hangi bilim dallaryla iliki iinde olduunu belirtiniz.

Psikoloji, sosyoloji, tarih, corafya, gibi sosyal bilimlerle iliki iindedir.

2. Metne gre edebiyatn amacn yitirmemesi neye balanmtr? Aklaynz.

Bilimle ban koparmasna balanmtr.

3. Metne gre bilim ve dil arasndaki ilikiyi aklaynz.

Dil bilim iin bir aratr.

4. Metnin ana dncesinive yardmc dncelerini belirleyiniz.

Ana dnce:Edebiyatla bilim etkileim iinde varlklarn srdrr.

Yardmc dnceler:

Edebiyatla biim arasnda farkl ekillerde iliki sz konusudur.

Edebiyat ve bilim birbirlerinin yntemlerini kullanr.

Edebiyat ve bilim birbirine kaynaklk eder.

5. Metindeki ak ve rtk iletileri belirleyiniz.

Ak letiler:

Edebiyatla bilim arasnda eitli dzeylerde iliki sz konusudur.

Edebiyatn hibir zaman bilimle ban koparmamas gerekir.

Bilim gibi edebiyatn da edebi aratrmalarn da yntemi vardr.

Edebi eserler bilimsel eserlere ilham kayna olabilir.

rtk letiler:

Edebi yaptn dnyas birdir, toptandr.

Edebiyat geni bir evrensel birlik iindedir.

6. Jules Vernein (Jul Vern), Aya Seyahat romann Aya gidilmeden nce yazmasndan hareketle edebiyat ile bilim arasndaki ilikiyi deerlendiriniz.

Bu durum edebiyatn bilime kaynaklk ettiinin bir gstergesidir.

7. Edebiyatn Bilimle likisi adl metni ierdii bilgiler ve dnceler arasndaki tutarllk ynnden deerlendiriniz.

Metnin ierdii bilgiler ve dnceler tutarldr, birbiriyle elimemektedir.

9.Snf Trk Dili ve Edebiyat Kitab Cevaplar,Meb, Sayfa 24

Hazrlk

1. Gzel Sanatlar insanlarn, d dnyaya ynelik duygu, dnce ve izlenimlerini, izgi, renk, biim, ses, sz ve ritim gibi unsurlarla anlatmas; edebiyat, mzik, resim, heykel, mimari ve tiyatro gibi faaliyetlerle insanda etki yaratp coku ve hayranlk uyandrmasdr.

2. Edebiyatn gzel sanatlardan ayrlan ynleri maddeler halinde... BURADA

SAYFA 27

Metni Anlama-Yorumlama

1)Edebiyat adl metinden anlamn bilmediiniz kelime ve kelime gruplarn bulunuz......2)Edebiyat gzel sanatlarn bir koludur. Edebiyat; szde, yazda, dncede, hayalde gzellik demektir.Edebiyat; dil ile gerekletirilen,malzemesi dil olan gzel sanat etkinliidir.Edebi eser ncelikle sanat deeri olan eserdir.Edebi eserlerde dikkatle kullanlm bir dil vardr.Bilim nasl ki akla, manta, retmeye ynelik ise sanat da insan ruhunu doyurmaya, gzelletirmeye yneliktir.

3)Edebiyatn dier gzel sanat dallaryla benzer yn udur: Edebiyat dier gzel sanatlar gibi gzeli, estetik haz uyandracak ekilde anlatma abas iindedir.

4.Edebiyatn gzel sanatlardan ayrlan ynleri maddeler halinde...BURADA

5. Edebiyatn kulland malzeme, mecazlarla ve sanatlarn bireysel kullanmlaryla zaman iinde gelimitir.

6. Edebiyat adl metindeki ak ve rtk iletiler:

Ak iletiler:Bat'da gzel sanatlarla teorik konular gelitike, edebiyat da bu sanatlardan biri olarak benimsenmi, bylece edebiyatn dier gzel sanatlarla ortak estetik prensipleri paylatna dikkat ekilmitir.Gnlk konumada konumada ve dier alanlarda kullanlan dille edebi dil birbirinden olduka farkldr.Edebi eser herhangi aracya gerek olmakszn orijinal yapsyla her seviyeden okuyucusuna dorudan doruya ulaan tek sanattr.

rtk leti:Metin retici metin olduu iin rtk ileti yoktur.

7. Yahya Kemal Beyatl'nn Sleymaniye'de Bayram Sabah adl iirmimari ve tarihleilikilidir.

9.Snf Trk Dili ve Edebiyat Kitab Cevaplar,Meb, 28-30-31.Sayfa Cevaplar

SAYFA 28

Hazrlk

1) nsanlarn farkl edebi trlere ilgi duymasnn sebebi, insanlarn edebi zevk ve anlaylarnn birbirinden farkl olmasdr. Kimi iiri ok sever, kimi roman kimi de tiyatroyu...

2) Farkl edebi trlerin ortaya kmasnn nedeni toplumda meydana deimeler ve bu deiimlerden edebiyatn da etkilenmesidir.

3) lk metinde (iir) sanat metni olduu iin arma ak, ssl ve sanatl bir dil kullanlmtr. kinci metin retici olduu iin ise sade ve ak bir dil kullanlmtr.

lk metin iir eklinde ikinci metin dz yaz eklinde yazlmtr.

lk metinde ak, ikinci metinde fen bilgisi eitimi konusu ilenmitir.

lk metnin yazl amac duygular aktarmak, edebi zevk vermek, ikinci metnin yazl amac ise bilgilendirmektir.

30. SAYFA

Metni Anlama ve zmleme

1."Metin" adl yazya gre netinlerin snflandrlmasndagereklikle ilikileri, ilevleri, yazl amalar, hedef kitleleri, kullanlan anlatm biim ve teknikleri gibi ltler vardr.

2.Bilimsel, felsefi ve edebi metinlerle kiisel hayat konu alan metinler arasnda ne tr farkllklar vardr?

Yazarn yaamn yanstan veya yaamndan beslenen yaz trleridir. Bilimsel metinler ak ve kesin bir dille, delillere dayanarak anlatan metinlerdir. Felsefi metinler ise felsef konular ve felsefenin varlk, bilgi, deer gibi konularn ele alan metinlerdir.

Kiisel hayat konu alan metinler ( hatra (an), gezi yazs, biyografi, mektup, gnlk) ise bireysel duygu ve dnceleri yanstan ounluklaznel yazlardr.Bilimsel metinlernesnel metinlerdir, kiisel duygulara yer verilmez.

3.Metin yazar kullanaca metnin trn belirlerken yazl amacn, hedef kitlesini , kullanaca anlatm biim ve tekniklerini gz nnde bulundurur.

4.Her metnin kendine zg bir sesi vardr ifadesi her metnin kendine gre bir anlam olduunu, birbirinden farkl dil ve anlatm teknii kullanldn belirtir.

5.Metnin ana dncesi:Her metnin kendine zg bir anlatm biimi ve sesi vardr.

Yardmc Dnceler:Baz metinler retmeyi, bazlar dndrmeyi, kimileri sezdirip duygulandrmay amalar.

31.SAYFA

Etkinlik

Aadaki cmlelerin dilin kullanmndan doan hangi trleri(standart dil, az, ive, lehe, argo, jargon) rneklediini nedenleriyle belirleyiniz..

Dviz piyasalarnda bu hafta dalgalanma bekleniyor.JARGONAdam sokakta kstrp bir gzel marizlemiler. (ARGO)Haydah olorout.? (Naslsn?)(LEHE)Bir toplumun gelimesi eitime verdii neme baldr.(STANDART DL)Menden he ne soruma.(VE)Sene diyirem ! Ga gndr ariram, yoksan, e ben neyidim?(AIZ)


1.Aada verilen grseller hangi gzel sanat dallaryla ilgilidir? Bu sanatlarn hangisini kendinize yakn gryorsunuz? Niin?

Cevap:Resim Heykel Mimari Resim

Cevap:Bana en yakn gelenmziktir. nk hem dinlemeyi hem de ark sylemeyi ok seven bir karakterim olduu iin.

2.Aada verilen iir mi yoksa grsel mi sonbahar daha etkili anlatmtr? kisi arasndaki fark ortaya koyarak dncelerinizi aklaynz.

Cevap:Bence iir daha etkilidir. nk iir insandaki her bir duygu hcresini sonuna kadar altrmaktadr. Bunun yannda insann hayal gcnn zorlanmas sonucu ilk defa kullanlan ama oka etkili yeni bir anlatm yntemi kullanlmasn da iir salad iin.

SAYFA 40

1-3. sorular aadaki paraya gre cevaplaynz.

1. Metne gre edebiyatla dier gzel sanatlarn ilikisi ile ilgili neler sylenebilir?Metne gre edebiyat; dil ile gerekletirilen, malzemesi dil olan gzel sanat etkinliidir.Edebiyatn malzemesi dil dier sanat eserlerinin gzelliklerinin anlatlmasna araclk eder.Edebiyat dier gzel sanatlarla etkileim iindedir. rnein mimari ve resim edebiyata kaynaklk edebilir.

2. Bu metinde dilin hangi ilevde kullanldn aklaynz.Bu metinde dil, gndergesel ilevdedir.

SAYFA 41

3. Metne gre btn sanat eserlerinin anahtar olarak dnlen unsur hakknda neler sylenebilir?

Metne gre btn sanat eserlerinin anahtar dildir, sanat eserlerinin kendi diliyle anlattklarnn ayrca anlatlabilmesi yaz ve konuma dilinin araclyla olur.

4. Bugn sosyoloji, ulus kavramn, ayn topraklar zerinde yaayan, dil, kltr ve lk bakmndan birlik oluturan topluluk diye tanmlyor. Grld gibi dil, hem ulus olmann temel esidir, hem de kltr birliinin en nemli arac. Edebiyat ise kltr oluturan balca etmenler arasnda yer alr. Bu bilimsel gerekleri, o amaz sezgi gcyle daha o zamanlar grp kavrayan Atatrk, yaam boyunca dil ve edebiyata zel bir nem vermitir.

Do. Dr. Cahit Kavcar, Atatrkn Dil ve Edebiyat Konusundaki Grleri

Bu parann anlatmyla ilgili olarak aadakilerden hangisi sylenebilir?A) Benzetme yaplmtr. B) rneklemeden yararlanlmtr.C) Tanmlama yaplmtr.

D) Betimlemeye yer verilmitir. E) yklemeye bavurulmutur.

CEVAP: C

5. I. Fakat dil insanlarn kulland herhangi bir vastaya benzemez.II. Onun vastal sadece anlamay temin etmesi bakmndandr.III. Fertler ve nesiller arasnda anlama vastas olarak i grr.IV. Dil insanlar arasnda anlamay salayan tabii bir vastadr.V. nsanlar duygularn, dncelerini, fikirlerini, hkmlerini birbirlerine nakletmek, meramlarn birbirlerine anlatmak iin dil denilen vastaya bavururlar.

Muharrem Ergin, Trk Dil Bilgisi

Yukardaki numaralanm cmleler anlaml bir btn oluturacak biimde sralandnda hangisi batan nc olur?

A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

CEVAP: A

6. Edebiyatn balangcna ilikin sorular, bizi, genelde sanatn balangcna gtrmektedir. Sanatn douuysa insann yeryznde var oluuna, () insann doayla savamna dek uzanmaktadr. Doay dntrmeye ynelik, yaratc bir almadr burada sz konusu olan. Ama insan bununlayetinmez, doada bulunmayan nesneler yapmaya balar. Bylece ara yapmyla karmaklaan alma dzeni yeni bir bildirime dizgesinide gerekli klar ve dil ortaya kar. Aratrmaclara gre bu dil ilk aamada mzik ve dansla birliktedir. Baka bir deyile ritmiktir, ezgisel bir vurgu tar, elkol hareketleriyle btnlenir. te edebiyatn balangcn da bu aamada aramak gerekmektedir. nk onun anlatm arac dildir. Toplumsal geliime bal olarak dille birlikte serpilir, trlere ayrlr.

Bu paradan edebiyatn douu ve trlere ayrlyla ilgili hangi sonulara ulalabilir?

Edebiyatn douu insann doayla savamna dek uzanmaktadr. Toplumsal geliime bal olarak edebiyat da trlere ayrlmtr.

SAYFA 427-9. sorular aadaki paraya gre cevaplaynz.

Bazlar Sanat sanat iindir ve bazlar da Toplum iindir der. Sanat sanat iin olduu zaman dolayl olarak toplum iin de yararldr diyenler de vardr. Ama Atatrk iin edebiyat, "byk insanlk yolunda" uyarc, hedeflendirici ve yrtc olmaldr. Atatrk, gerek sohbetlerinde, gerek dikte ettii direktiflerinde edebiyatn toplumun ycelmesi ynnde kullanlmasn istemitir. Trk ocuu edebiyat yolundan ulusunun yceliini, salam karakterli olduunu renecek, devrimlere bu yoldan balanacak ve onu koruyacak; yine bu yoldan iyi hatip olarak ynlar olumlu ynlerde peinden srkleyecek. Atatrk, edebiyatn, sadece subjektif duygular yanstan bir aristokrasi rehavetine yastklk etmesine daima kar olmutur. Trk kahramanln dile getiren Yahya Kemali ve sosyal adaletsizlie isyan eden Tevfik Fikreti de bunun iin sevmitir, hrriyet diye kkreyen Namk Kemale bunun iin gnl vermitir.Sadi Borak, Atatrk ve Edebiyat

7. Metnin ana dncesi nedir?

Atatrk'e gre edebiyat "byk insanlk yolu"nda toplumun ycelmesi iin kullanlmaldr.8. Metnin yardmc dnceleri nelerdir?Edebiyat yoluyla Trk ocuu ulusunun yceliini renecektir.Edebiyat subjektif( znel) duygular yanstmamaldr.

Atatrk toplumcu sanatlar sevmitir.

9. Metinde dnceyi gelitirme yollarndan hangileri kullanlmtr?Tank gsterme, alnt yapma, rnekleme gibi dnceyi gelitirme yollar kullanlmtr.

Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri yukardaki paradan hareketle uygun ifadelerle doldurunuz.

a. ParadaKLTRveDLzerinde durulmutur.b. Parada kltrnNESLLER ARASI aktarmla olumasna dikkat ekilmitir.c. ParadaDL, nesillerin baarlarnn sonraki nesillere miras braklabilmesini salayan bir mekanizma olarak grlmektedir.. Paraya gredil, kltrn nesiller arasndaki aktarmn mmkn klanDKEY BLDRMNen st boyutudur.

SAYFA 4311. I. Bir dilin, yazl kaynaklarla izlenebilen tarih geliimi iinde ayrlm kollardr. (Yaz Dili)II. Bir dilin, tarih geliimi iinde yazl kaynaklarla izlenemeyen dnemlerinde ayrlm kollardr. (Lehe)III. Ortak dilden ayr olarak belirli topluluklarn, ses, yap, sz dizimi ve anlam bakmndan farkllk gsteren dili veya kelime daarcdr. (Argo)IV. Ayn meslek veya topluluktaki insanlarn ortak dilden ayr olarak kullandklar zel dil veya sz daarcdr. (Jargon)V. Bir dilin bir lke snrlar iindeki farkl yerleim blgelerinde ses, ekil, sz dizimi ve anlamca farkllaan konuma biimidir. (Az)

Yukardaki aklamalardan hangisi ayra iinde verilen kavramla uyumamaktadr?

A) I.B) II. C) III. D) IV. E) V.

CEVAP: A

12. Corafya, fizik, gkbilgisi, sosyoloji, psikoloji, tarih, arkeoloji, felsefe eriebildii her kaynaa uzanr edebiyat yazar. Belli sonular, bu sonulara gtren yntemihalk iin yorumlamak, halka amakla grevlidir bu eit edebiyat. Halk diye nitelenenlerse, uzman olmayanlarn okuyucu evresidir. Edebiyatta yaplan, bir dolaylamadr yleyse. Bilgin nermelerini, bilimsel bir dildeki varsaymlar, bilimce pekitirmeleri, bilim yasalarn, tm sorun-balamyla, elden geldiince anlayp anlatmak, halka anlalmalarn salamak iin kolaylatrmaktr edebiyatnn baars.

Nermi Uygur, nsan Asndan Edebiyat

Bu parada edebiyat-bilim ilikisiyle ilgili nelere deinilmitir?Bilim edebiyata kaynaklk eder. Edebiyat bilimsel verilerden yararlanr. Edebiyat bilimin halk tarafndan anlalmasn kolaylatrr.

13. Yllar nce bir belediye kuruluuna iletiim semineri vermem iin davet edildim. Seminer salonunda oturma dzeni U eklindeydi ve ben Unun ak ucunda durarak semineri sunuyordum. Gnaydn arkadalar! diyerek seminere baladm. Hi kimse yant vermedi; ancak yzme ilgiyle bakmaya devam ediyorlard.

Doan Ccelolu, letiim Donanmlar

Bu para iletiim unsurlar bakmndan deerlendirildiinde aadakilerden hangisi yanltr?

A) Kaynak: KonumacB) leti: Gnaydn arkadalar! ifadesiC) Alc: DinleyicilerD) Kod: TrkeE) Balam: Oturma dzeni

CEVAP: E

SAYFA 44

14. Aada verilen tanlayc dallanm aataki bilgilerden bazs doru, bazs yanltr. lk ifadeden balayp, cevap oklarn takip ederek doru ka ulanz.

CEVAP: 6.ka ulamanz gerekiyor.

Sanat metinleri okuyucuyu bilgilendirmek amacyla yazlr(Y)

Metinler, sanat metinleri ve retici metinler olmak zere ikiye ayrlr.(D)

letinin zel bir tarzda dzenlenmi haline kanal denir.(Y)6. IKI

46.SAYFA

Hazrlk

1. nsanlarn tanmadklar kimselere gvenmesinin ne gibi sorunlara yol aabileceini tartnz.

Tanmadmz insanlara gvenmek risklidir, birtakm problemlere sorunlara yol aabilir. Tanmadmz insanlara gvenerek maddi ve manevi zarara urabiliriz.

2. Hikye okumann kiiye kazandracaklar hakknda grlerinizi belirtiniz.

Hikaye okumak insann hayal gcn ve yaratacln gelitirir.

D dnyay renmemize ve tanmamza yardmc olur.

Kelime daarcmz zenginletirerek kendimizi daha iyi ifade edebiliriz.

Hikaye okumak ufkumuzu gelitirir.

Hikaye karakterleri araclyla farkl bir bak as kazanabiliriz.

yazd

3. Baz hikyelerde olaylara arlk verilirken bazlarnda yaamdan bir kesit ruhsal zmlemelerle yanstlr. Aadaki metinleri bu bilgi erevesinde deerlendiriniz

lk metindeolay hikayesiikinci metin dedurum(kesit) hikayesidir.

lk metinde olay anlatlrken ikinci metinde hikaye kahramannn cadde stndeki bir fotoraf dkkanyla ilgili izlenimleri anlatlmaktadr.

9. Snf Meb Yaynlar Trk Dili ve Edebiyat Kitab

52.SAYFA


1. "Nihayet, bir gn, bu korktuum, beklediim, merak ettiimhadise vuku buldu."cmlesindeki altizili kelimelerin anlamlarn metnin balamndan hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizin doruluunu szlkten kontrol ediniz.

hadise vuku buldu: Olay meydana geldi

2. Zincir adl metindeki ahs kadrosunun zelliklerini belirleyiniz.

Anlatc(yazar) :Gurbette yabanclk ve yalnzlk eken, can sklan ve gzlem yapmay seven biri...

Buldok cinsi kpek: Grnyle aksi, hrn ve somurtkan izlenimi veren bir kpek. Zincirini koparp iki gn sonra dndnde krnln kaybedip sakinleiyor.

Senagalli bir nefer:Buldok cinsi kpei gezdiren siyahi bir asker

9. Snf Meb Yaynlar Trk Dili ve Edebiyat Kitab Cevaplar

53.SAYFA

3. Metinde kullanlan bak as, anlatm nasl etkilemitir? Aklaynz.

Metinde kahraman anlatcnn bak as kullanlmtr.Kahraman anlatc, kendi dil ve slubunu kullanmas anlatm daha scak, samimi ve inandrc bir etkiye sahip olmasn salamtr.

4. Metinde anlatcnn ynlendirme yapp yapmadn, olaylar yorumlayp yorumlamadn deerlendiriniz.

Metinde anlatc olaylar kendi bak asna gre yorumlam, znel duygu ve dncelerini anlatmtr.

5. Hikyede yazara zg dil ve anlatm zelliklerini belirleyiniz.

Refik Halit gl bir gzlemcidir, bu zelliini bu hikayede de grebiliyoruz. Hikayede gereklii yakalayan konuma diline yakn sade, yaln bir anlatm vardr.

6. Okuduunuz hikyenin serim, dm ve zm blmlerini belirtiniz.

lk iki paragraf serim, son paragrafa kadar dm, son paragraf zm blmdr.

1.Etkinlik

a) Zincir adl hikayedeki evrensel deerleri belirleyiniz.

Yalnzlk, yabanclk, gurbet, can sknts, zgrlk gibi deerler

b. Metindeki evrensel deerlerin olay akna etkisini deerlendiriniz.

Metindeki olay ak bu deerler etrafnda kurgulanmtr.

2.Etkinlik

a) Zincir adl ykde ne kan yap unsurunu belirleyiniz.

a) ykde "ahs(kii)" unsuru n plandadr.

b. ne karlan bu yap unsurunun hikayenin kurgusudaki ilevini belirtiniz.

Olay ak ne karlan bu yap unsuru (ahs) etrafnda gerekleiyor.

9. Snf Meb Yaynlar Trk Dili ve Edebiyat Kitab

58.SAYFAZincir adl metni Jules Amcam adl metinle tr, biim, slup ve ierik asndan karlatrnz.

Tr:Zincir ve Jules amcam olay hikayesi trndedir.

Biim:Her iki metin de hikaye trnn biim zelliklerini gsterir, dzyaz eklindedir.

slup:Her iki hikaye de kahraman anlatcnn bak asyla yazlmtr. kisinin de dili akc, sade ve anlalrdr.

erik:Zincir adl hikayede bir kpein zincirliyken ve zincirinden kurtulunca yaadklar ve bunun sonucunda yaadklar anlatlrken; Jules amcam da bir ailenin yaad hayal krkl anlatlyor.

Daha ayrntl inceleme iin tklaynz

9. Snf Meb Yaynlar Trk Dili ve Edebiyat Kitab,2017-2018 Sayfa 59 Cevab

59.SAYFA

Hazrlk

1. Doann korunmasnn niin nemli olduunu aadaki grselden yola karak tartnz.

En byk zarar kendimize veririz. Yaam alanlarmz giderek azalr, canl trleri tkenir, ormanlar azalr, akarsular ve denizler kirlenir.

2. Doann korunmas iin neler yaplabileceini belirtiniz.

Her ey nce bilinli ve duyarl bir insan olmal ve yaadmz doann kymetini bilmeliyiz .Yaadmz evreyi kirletmemeliyiz.Akcierimiz ormanlar yangn tehlikesine kar korumal, aa dikmeliyiz.

evre gnlls olup doayla ilgili dernekleri (TEMA gibi) desteklemeliyiz.

Daha Fazlas Maddeler Halinde...TIKLA

.3. Aadaki metinlerin anlatm ynnden farklarn belirleyiniz.

lk metinde ilahi bak al anlatm; ikinci metinde kahraman anlatcnn bak as vardr.

SAYFA 64


1. Son Kular adl hikyedeki kahramanlarn olay akn etkileyen fiziksel, psikolojik ve ahlaki zelliklerini belirleyiniz.

Kahraman Anlatc:Hikayenin anlatcsdr. Doay ve hayvanlar seven, kk karlar iin doay tahrip eden insanlardan rahatsz olan, ok duyarl ve doann gelecei iin endielenen bir insandr.

Konstantin:Galata'da bir yazhanesi olan zahire tccardr. Kendi halinde yaayan, hesapl, bakalar tarafndan sevilen, mtevaz, akac bir tavr yannda canavar bir yn de vardr nk kulara kymaktadr. Yazar tarafndan beenilmemektedir.

Mhendis Ahmet Bey:Okumu bir insan olmasna ramen ocuklara imleri yoldurmakta, doay tahrip edip kk ocuklara kt rnek olmaktadr.

2. Hikyede ele alnan olay yer ve zaman ynnden inceleyiniz.

ykde anlatlanlar stanbul'da bir adada gemektedir. Ada, doa harikas olan tenha bir yerdir. Hikayedeki zaman gz mevsimidir.

3. Metinde birden fazla anlatc ve bak asnn bulunup bulunmadn, anlatcnn deimesine bal olarak bak asnn da deiip deimediini aklaynz.

Metinde kahraman ve ilahi bak as bulunmaktadr. Anlatc deimesine bal olarak bak as da deimitir.

4. Metinde kullanlan anlatm biim ve tekniklerini belirleyiniz.

Hikayede ykleyici anlatm biimi kullanlmtr. Arlkl olarak i konuma ve diyalog anlatm teknikleri kullanlmtr.

SAYFA 65


5. Metinde geen "dramudana, hviyet, maestro, mucip, zahire" kelimelerinin doru telaffuzuna ynelik almalar yapnz......6. Hikye trnn ortaya kmasnda szl ve yazl kltrn, toplumsal deiimlerin ve etkileimlerin etkisini belirtiniz.

Cevab burada

1.ETKNLK

Metin Anlatc ve Bak As

Ke penceresini, ite, ben, bu bakmdan insan evresinin bir damlas stne evrilmi bir mikroskop cam sayarm. Baktnz sanki bytr. Rasathaneler nasl gkleri ve yldzlar temaa iin havaya uzanm birer fen gz ise ke pencereleri de yeri ve yerde yaayanlar seyre yarar, zemine eilmi birer tecrbe gzldr.( Kahraman anlatcnn bak as)

Seneler var ki kular gelmiyor. Daha dorusu ben gremiyorum. Gzn gzel gnlerini pencereden grr grmez, Konstantin Efendinin bulunabilecei srtlar hesaplayarak yollara kyorum. Bir ku cvlts duysam kanm donuyor, yreim atmyor.( Kahraman anlatcnn bak as) Hani sessiz, zenginliini bile belli etmez, mtevaz adamd da Konu komusu da severdi hani. Hibir eye, hibir dedikoduya karmazd. Sabahleyin iine ksa ksa admlarla koarken, akam filesini doldurmu vapurdan karken grseniz; iriliine, sallapatiliine, Karamanl az konuuuna, basit ama, hesapl fikirlerine, () yine basit, sevimli akalarna kar, hakknda kt bir hkm de veremezdiniz. Kendi halinde, ii yolunda, hesapl yaayan bin bir tanesinden bir tanesiydi.(lahi bak as)

a.Zincir ile Son Kular hikyelerinden alnan bu paralar anlatc ve bak as ynnden deerlendiriniz.

lk iki metinde kahraman anlatcnn bak as kullanlmtr. Anlatm I. tekil kii azndan yaplmtr. Kahraman anlatc, kendi dil ve slubunu kullanmas anlatm daha scak, samimi ve inandrc bir etkiye sahip olmasn salamtr. 3.metinde ilahi bak al hakim anlatc kullanlmtr. Anlatc olaylarn ncesi ve sonrasn, kahramanlarn i dnyalarn ve zihninden geenleri bilmektedir.

b. Bu anlatc ve bak alarnn anlatma etkilerini deerlendiriniz.

Kahraman anlatc anlatmda olay yaayann kendi dil ve slubunu kullanmas anlatm daha scak, samimi ve inandrc bir etkiye sahip olmasn salamtr. lahi bak al anlatcda ise anlatcolaylara tam olarak hakim olduu iin olaylar yorumlama gc dierlerine gre daha gldr, olaylar ve kiileri daha ayrntl grmemizi salar.

c. Tablodaki metinlerde metin-okuyucu ilikisi asndan anlatcnn yazarn gerek kiilii ya da kurgu olup olmadn belirleyiniz.

Her sanatsal metin yazarnn hayatndan az ok izler. Edebi metinlerde anlatc kurmacadr; ama metnin yazarnn yaamnn izler tamaktadr. Yazar, var olan gereklii kurmaca gereklie dntrerek anlatmtr.

2. Etkinlik

Eskiden her mahallenin kendine ait hususi bir havas, bir tarz- hayat vard. imdi ise birbirinin kopyas ayn tiple, souk, cansz binlerce apartman, ruhsuz beton ktleleriyle btn ehirleri ayniletirmi, ehirlerin, mahallelerin ruhu yok olmutur. Artk her yer ayn ve hi kimse bir yere ait deil. Mahalleler kendine zg kimlii olan ve yine din / sosyal merkezler, kk arlar, emeler, kk imalathaneler ile birlikte kendine yeterli yerler idi. Her mahalle birbirinden bir duvarla olmasa bile bir aalk blge ile ya da bir dere gibi tabii bir engelle birbirinden ayrlyordu. Mahallede kendiliinden bir otokontrol vard nk herkes birbirini tanr, yabanclar derhal fark edilir, asayi kolayca salanrd.

Mustafa Kutlu, Nur

a. Metindeki sosyal ve kltrel geleri belirleyiniz.

Eskiden mahallerin kendine zg kimlii, mahalledekidayanma ve otokontrol kltr metindeki sosyal ve kltrel gelerdir.

b. Belirlediiniz deerleri iinde yaadnz toplumun deerleriyle karlatrnz.

Gnmzde de artk eski mahallelerdeki yaam tarz yok denilebilecek azalmtr.

SAYFA 66

3. Etkinlika. Grseldeki manzaray betimleyiniz.

Betimleyin

b. Yaptnz betimlemeden hareketle edebiyatn grsel sanatlarla ilikisini deerlendiriniz.

Grsel sanatlar gibi edebiyat da insan da coku ve estetik haz uyandrr.

4. Etkinlik

a. Son Kular adl metinden hareketle kimi insanlarn kk karlar iin doay tahrip etmektenkanmamalar nasl deerlendirilebilir? Tartnz.

Yorum sizin...

b. Hikyedeki sz konusu olaylar yaadnz evrede gzlemleseydiniz ne yapardnz? Tartnz.

Yorum sizin...

Son Kular adl hikye ile ilgili bir deerlendirme yazs yaznz.

rnek deerlendirme yazs iin tklaynz

b. Sra arkadanzn deerlendirmeleri ile kendi yorumlarnz karlatrnz.

SAYFA 70

Son Kular adl metni Krda Bir Gn adl metinle tr, biim, slup ve ierik bakmndan karlatrnz.

Tr:Her iki metnin tr durum(kesit) yksdr.

Biim:ki metin de dzyaz (nesir) biiminde yazlmtr.

slup:Her ikisi de sade, akc ve iten bir anlatma sahiptir.Son Kularadl metinde kahraman ve ilahi bak al anlatm birlikte kullanrkenKrda Bir Gnadl metinde ilahibak as kullanlmtr.Son Kularadl metinde i konuma tekniiKrda Bir Gnadl metinde ise diyalog teknii arlkl olarak kullanlmtr.

erik:ki metin de "doa" temasn ilemitir.Son Kularadl metinde kk karlar iin doay acmaszca tahrip eden insanlar anlatlrkenKrda Bir Gnadl metinde yal bir adam ve ksz iki yoksul ocuun frtnadan sonra doada yaadklar ve izlenimleri anlatlmtr.

SAYFA 71

Dil Bilgisi

1. siz, gsz kaldm gurbet ellerinde ke pencerem, kendimce Abdlhak Hamid'in "Krs-i temaa"s yerine geerdi. Deniz, Bozburuna doru ban alm gidiyor. Uzaklarda grnen, stanbulun neresi kim bilir? Sesler neden gelmiyor? Bunlarla bir yeil meydann kenarna varr, bunlar bir ufack aacn altna rtkan kafesiyle brakrlar, aacn her dalna kseleri balarlard. Hr kular, kafesteki rtkan kuun feryadna, dostluk, arkadalk, yalnzlk sesine doru bir kme gelirler.

Yukardaki paralarda bulunan isimleri trlerine gre gruplandrarak aadaki tabloda ilgiliblmlere yaznz. Bu isimlerin metindeki ilevlerini belirleyiniz.

zel isim :Abdlhak Hamit, Krsi-i Temaa, Bozburun, stanbul,Cins isim:pencere, deniz, sesler, meydan, aa, kafes, kular...Somut isim :pencere, deniz, sesler, meydan, aa, kafes, kular...Soyut isim:gurbet, hr, dostluk, arkadalk, yalnzlk...Tekil isim:pencere, deniz, meydann, aacn, dalna, kafesteki, dostluk, arkadalk, yalnzlk...oul isim :uzaklar, kularTopluluk ismi :kme

2. Aadaki cmlelerde isim tamlamalarn bularak bunlarn trn belirtiniz. Yalnzln iine sinersiniz.yalnzln ii: belirtili isim tamlamas

Ke penceresini, ite, ben, bu bakmdan insan evresinin bir damlas stne evrilmi bir mikroskop cam sayarm.(ke penceresi: belirtisiz isim tamlamas, insan evresinin bir damlas: zincirleme isim tamlamas, mikroskop cam: belirtisiz isim tamlamas)

Can skntsnn bir sesi vardr; bunu ancak, byle bir zamanda, o gurbet odasnda duyarsnz.(can skntsnnn bir sesi: zincirleme isim tamlamas, gurbet odas: belirtisiz isim tamlamas)

Kimi bir alln kenarndaki imenlikte btn eski ihtiamyla daha yeni balamtr.(alln kenar: belirtili isim tamlamas)

Bir apartman teras kadar ufak bu kr kahvesinin tahta masalar stnde hl karncalar gezer, hlsinekler kahve fincannn etrafna konarlar.( bir apartman teras: belirtisiz isim tamlamas, kr kahvesinin tahta masalar st: zincirleme isim tamlamas, kahve fincannn etraf: zincirleme isim tamlamas)

3. Aadaki parada noktalama iaretlerinin kullanm amalarn belirleyiniz.Zavall Senegalli, bir trl syleyemedii "j"leri deitirerek:"Susu! Susu!" diye ne kadar barsa, hatta belindeki kayla vursa nafile...Juju kyamet koparyor, hrlyor, einiyor, atlyor, zapt edilmez bir hle geliyor. O zaman, aresiz, ekeeke, koparr gibi tekrar eve sokuyorlar. Balkondan uzanan penyuvarl ve dank sal bir Frenk kars,slak kpek ty gibi koktuu vehmini veren etekleri havalanarak iltifat ediyor:"Juju! Juju! eri..."Ve sokan skneti de geri geliyor.

Paradaki noktalama iaretleri; duygu ve dnceleri daha ak ifade etmek, okumay ve anlamay kolaylatrmak, cmledeki duraklama noktalarn belirlemek, szn vurgu ve ton gibi zelliklerini belirtmek zere kullanlmtr.

4. Zincir adl metinde geen "mbalaa, lzum, ilm, fenni, halk olmak, sknet" kelimelerinin dorutelaffuzuna ynelik almalar yapnz.....

5. Zincir adl metinde gnmz yazm ve noktalama kurallarna uymayan kullanmlar belirleyiniz

Metinde geen "tirilyon" szc gnmzde "trilyon" ;"minimini" ikilemesi gnmzde ayr yazlyor "mini mini"halkolmak birleik kelimesi gnmzde "halk olmak" eklinde ayr yazlyor.

9. Snf Meb Yaynlar Trk Dili ve Edebiyat Ders Kitab Cevaplar Sayfa 72

SAYFA 72

b. Yazma Srecini UygulamaHikye yazma aamalar dorultusunda bir hikye yaznz.

Not: Hikye yazma almasnn dnda, incelediiniz metinlerden edindiiniz dnce ve izlenimleri konu alan farkl trlerde de yazma almas yapabilirsiniz.

SAYFA 73

Sunu hazrlama aamalar dorultusunda Trk edebiyatndaki durum ve olay hikyeciliiyle ilgili bir sunum yapnz.

Sunum bilgileri iin tklaynz

SAYFA 74

NTE LME VE DEERLENDRME ALIMALARI

1-5. sorular Halide Edip Advarn Mill Mcadele yllarna ait Himmet ocuk adl hikyesinden alnan aadaki paraya gre cevaplaynz.

1. Himmet ocuk adl hikyenin bu blmnden nasl bir olay rgs karlabilir?

Elvanlar Kynde yanlarna aldklar klavuzstanbul gazetecilerinin Yunan ordusunun yaptklarn incelemek iin neye gelmeleriGazetecilerin sorularHalide Onbayla karlamaHalide Onbann halkn iinde bulunduu durumu anlat

2. Hikyenin bu blmndeki olayn getii yerin zellikleriyle ilgili neler sylenebilir?

Hikayenin bu blm Elvanlar Ky'nde gemektedir, Elvanlar kynn bir ksm yanm ve perian haldedir. Kydeki insanlar a, yoksul ve mitsizdir.

3. Hikyeye yeni bir kahraman eklense kahramann zellikleri neler olabilir?

Hikayeye yeni bir kahraman eklense bu kahramann bu kadar olumsuzluk, yoksullluk ve mitsizlik iinde mcadeleyi asla elden brakmayan, azimli, cesur, inanl, vatansever gibi zelliklere sahip olmas gerekir.

4. Metinden yola klarak Anadolunun gemiteki ve gnmzdeki durumuyla ilgili hangi karmlarda bulunulabilir?

Gemite Milli Mcadele yllarnda Anadolu ve Anadolu insan ok zor koullar altnda mcadele veriyorlard. Yoksulluk ve aresizlik iindeydiler. Gnmzde ise Anadolu birok ynden gelimi durumdadr.

SAYFA 75

5. Elvanlarda ihtiyar bir klavuz aldk. Kyn bir ksm yanm, perian, herkes fersiz ve akn gzlerle kamyon denilen canavarn lzumsuz grltsne bakyordu. Herkesin ruhunda sonu gelmeyen eziliin, aln, her gnn gizli felaket ihtimallerinin yourduu mitsizlik ve ilgisizlik vard.

Bu paragrafta bulunan isimlerin zellikleri hakknda neler sylenebilir?Elvanlar:zel isim

klavuz, ky, gzler, canavar, grlt:cins isim

klavuz, ky, canavar, grlt...:tekil isimgzler, ihtimaller:oul isimklavuz, ky, gzler, grlt:somut isimruh, felaket, mitsizlik, ilgisizlik:soyut isim

6. Tablodaki metinlerde kullanlan anlatm tekniklerini belirleyerek ilgili yerlere yaznz.

lk metinde i konuma tekniiikinci metinde diyalog teknii

7. C

SAYFA 76

8) Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri bu paradan hareketle uygun ifadelerle doldurunuz.a. Parada .ykleyici.ve ..betimleyici.... anlatm biimlerine bavurulmutur.b. Parada anlatcbirinci tekilkiidir.c. Para ..kahraman anlatcnn..... bak asyla yazlmtr.

9. B

10. D

11. E

SAYFA 77

12. Paraya gre Sait Faikin eserleri, evresiyle atmalarnn aynas olarak grlmektedir. Buyargdan yola karak sanatnn hikyeciliini deerlendiriniz.

12.Sait Faik, eserleri ile kiilii arasnda yakn iliki bulunan sanatlardan biridir. Hikayeleri onun ailesiyle ve yaamn yadrgayan evresiyle yaad atmalar yanstr. Sait Faik daha nceki yerlemi sanat llerinden ve zentilerden uzak bir slupta hikayelerini kaleme almtr.

13. Parada ann yerlemi sanat llerini aan yeni ve gl bir sanat eserinin yeermesihangi koula balanmtr? Aklaynz.

13.Parada ann yerlemi sanat llerini aan yeni ve gl bir sanat eserinin yeermesisanatnn ailesiyle ve evresiyle yaad atmalara balanmtr.

14. Parada geen artiste kendi slbunda bir yaama, edebiyat, zentilerden, romantik ucuzluklardankurtarmak, hikyeyi edebiyat yapanlarn elinden kurtarma ifadeleriyle anlatlmakistenen nedir? Aklaynz.

"Artiste kendi slubunda bir yaama"ifadesiyleevreye aldr etmeden, iinden geldii gibi bir yaam tarz srme,edebiyat, zentilerden, romantik ucuzluklardankurtarmakifadesiyletakliti olmamak, zgn olmak,hikyeyi edebiyat yapanlarn elinden kurtarma ifadesi isetoplum iin faydas olmayan ssl ve sanatl bir slupla yazan edebiyatlarn aksine yaln, sade bir dille toplum iin sanat anlayla hikaye yazmaanlatlmaktadr.

15.Sait Faik, toplumsal da bireyseli de gz ard etmeden, etik ile estetii potasnda erittii yepyenibir yk dnyas kurmu, bylece, biz, kendisinden sona gelen gen yazarlara da yol amt. Birokkez, Dostoyevskinin,Hepimiz Gogoln Paltosundan geliyoruzdemesi gibi, bizler de (1950kua denilen ykcler, ama ayn zamanda Vsat O. Benerler, Yusuf Atlganlar, Bilge Karasular,Nezihe Meriler de) Sait Faikten geliyoruz, diye yazdm.

Ferit Edg, Sait Faik / Bir nc

Metinde alt izili szle anlatlmak istenen nedir? Aklaynz.

Cevap:Hepimiz Gogoln Paltosundan geliyoruzszyle Gogol'un kendisinden sonra gelen yazarlar etkiledii anlatlmtr.

16. C

SAYFA 78

17. C

18.lk kutudaki bilgi doru (D) ikinci kutudaki bilgi yanl (Y) nc kutudaki bilgi yanl (Y) olduu iinCEVABI: 4. IKI

9.Snf Trk Dili ve Edebiyat Kitab Cevaplar, 2017-2018, Sayfa 80

sayfa 80OKUMA

HAZIRLIKAadaki metinlerin biim ynnden farkllklarn belirleyiniz.

Gzelliin On Par'etmeziiri hece lsyle yazlm 5 drtlkten olumutur.Ne Byle Sevdalar Grdm Ne Byle Ayrlklaradl iir ise bir bent iki drtlkten olumutur . Bu iir serbest tarzdadr.

SAYFA 83


1. Yayla Duman adl iirin temasn belirleyiniz.

iirin temas doadr.

2. iirdeki betimlemeler resim sanatyla nasl ilikilendirilebilir? Aklaynz.

iirin anlamsal kurgusunda gzlemin ve betimlemenin nemli bir etkisi vardr. air, doay bir ressam dikkatiyle izlemi, grdklerini kendi bak asna gre yorumlam ve tablo gibi iir yazmtr.

3. Gzelin sa ve gzleriyle yayla duman arasnda nasl bir iliki kurulmutur? Aklaynz.

Yayla duman her yere dalr ve yaylr. air de yayla duman olup sevgiliye kavumak istiyor.

4. Son drtlkte airin yayla dumannn iinde kaybolma istei ile duygu dnyas arasndaki ilikiyi aklaynz.

air, hayatn gereklerinden, grlt ve kalabalklarndan kap uzaklamak istiyor. Bir duman kadar dnya arl ve doaya ait yaam srmek istiyor. ZGN VE KALTEL

SAYFA 84

a. Yukardaki nazm biimlerini ait olduklar iir geleneine gre tabloya iaretleyiniz.

b. Tespitlerinizden hareketle nazm biimi ile iir gelenei arasndaki ilikiyi aklaynz.

Her iir geleneinin (halk iiri, Divan iiri, Bat etkisindeki iir gelenei) kendine zg nazm biimleri vardr. Bu nazm biimlerinin olumasnda iir geleneini etkileyen farkl kltrlerle etkileim vardr. rnein Arap ve ran edebiyatndan etkilenen Divan iiri geleneinde ark ve tuyu nazm ekilleri haricinde dier biimler, Arap ve ran edebiyatlarndan alnmtr.

a. Yukardaki iirin temasn belirleyiniz.

Gece ve doa

b. Yukardaki iirin nazm birimini belirleyiniz.

Drtlktr.

SAYFA 85

Hazrlk

1. Aadaki szleri birbiriyle ilikilendirerek aklaynz.

iirde ilk dize Tanr vergisi, gerisi aln teridir. [Valery (Valeri)]iir kelimelerle yazlr. [Mallarm (Malarme)]Bir iir hibir dile tercme edilemez hatta yazlm grnd dile bile. [Cocteau (Kokto)]

iir yazmada yetenekten daha ok almak nemlidir. nk iir emek iidir ve gzel iir ancak ok abalayarak ortaya kar. Malzemesi kelimeler olan iire airininkltrel birikimi, sanat zevki, dnya gr, mizac ve tecrbeleri yansr, bu yzden her iiri kendine zg bir derinlii vardr.

2. Aadaki iiri dzyazya eviriniz. Elde ettiiniz metnin iir ile ayn etkiyi salayp salamadn deerlendiriniz.

Hoyrattr bu akamstler daima.

Gn saltanatyla gitti mi bir defa

Yalnzlmzla doldurup her yeri

Bir renk l iinde bahemizden,

Bir el karmaya balar bohamzdan

Lavanta iei kokan kederleri;

Hoyrattr bu akamstler daima.

Dzyazya evrilmi hali

Bu akamstler daima hoyrattr. Gn saltanatyla bir defa gitti mi her yeri yalnzlmzla doldurup bir renk l iinde bahemizden, lavanta iei kokan kederleri bohamzdan bir el karmaya balar.

Elde edilen metin iir ile ayn etkiyi salamaz. nk iir, dzyazya evrildiinde ahenk unsurlar ve anlam kaybolmaktadr.

sayfa 92


1. Gznemilekilmi birmgibi evler, Yolumun zafertk, glgedentakemerler dizelerindeki alt izili kelimelerin anlamlarn metnin balamndan hareketle tahmin ediniz. Tahminlerinizin doruluunu szlkten kontrol ediniz.

mil ekilmek:Birinin gzlerini kzgn mille kr etmek (mil:Trl ilerde kullanlmak iin yaplan ince ve uzun metal ubuk)

ama:Grme engelli, kr

tk:enliklerde sokaklara kurulan ssl kemer, enlik kemeri

kemerler: Mimaride; ki stun veya aya birbirine stten yarm ember, bask eri, yonca yapra vb. biimlerde balayan ve zerine gelen duvar arlklarn, iki yanndaki ayaklara bindiren tonoz balant

2. Kaldrmlar adl iirin temasn belirleyiniz.

Yalnzlk / Gemie zlem.

3. Kaldrmlar, ileke yalnzlarn annesi / Kaldrmlar, iimde yaam bir insandr dizeleriyle anlatlmak istenen nedir? Aklaynz.

air bu dizelerle dikkatleri kaldrmlara eker ve adeta onlara snr. Nitekim kaldrmlar ileke yalnzlarn annesine benzetir. Bu bir eit snma psikolojisinin da vurumudur. Kaldrmlarn, iinde yaam bir insan olduunu ifade eden air, bu drtlkte kendisini tamamen kaldrmlarla zdeletirir.

4. iirdeki ak ve rtk iletileri belirleyiniz.

iirdeki tm ak ve rtk iletiler iin tklaynz

5. Kaldrmlarda airin iinde bulunduu dekor, neresi olduu belirtilmeyen byk bir ehrin sokaklardr. iir, airi bu dekor ortasnda gsteren bir msra ile balyor:Sokaktaym, kimsesiz bir sokak ortasnda.airin hareket halinde olmasna ramen, bir dehlizi andran bu dar, karanlk ve kapal dekor devameder. Kaldrmlar ve sokak kelimelerinin sk sk tekrarlanmasyla bu kasvetli mekn, bir musallat fikir, daha doru bir deyile, airin hayatna ekil veren bir kader haline geliyor. Onun dnyas bu dar ve karanlk sokaklardan ve kaldrmlardan ibarettir.

Mehmet Kaplan, iir Tahlilleri 2

Yukardaki metinde Mehmet Kaplan, Necip Fazl Ksakrekin Kaldrmlar iiriyle ilgili grlerini dile getirmektedir. Metindeki grlerle kendi dncenizi karlatrnz.

Kaldrmlar iirinde air i dnyasndaki yalnzlk, korku ve lm gibi duygularn gece karanlnda byk bir ehrin uzayp giden kaldrmlaryla ve bu kaldrmlarda yapt yolculuktaki gzlemleriyle somutlatrmtr.1. EtkinlikNaslda nlyor kulaklarm,Dalar, ormanlar srkleniyor sularlaCokun Ertepnar

a. Yukardaki dizelerde asonanslar ve aliterasyonlar bulunuz.

Asonans: En ok tekrar eden sesler "a, "

Aliterasyon: "l" nszyle aliterasyon yaplmtr.

b. Dizelerdeki asonans ve aliterasyonlarn iire katksn belirtiniz.

Dizedeki asonans ve aliterasyonlar iirin ahenkli olmasn salyor.

SAYFA 93

2. EtkinlikBurcu burcu yayla kokar, ellerinTrk trk, mni mni dillerinDilver Cebeci

"lerin" redif; "l" yarm kafiye

sahici mi elinden tuttuum o kartal kanadsen tuttun acdan benim ellerim kanadTurgut Uyar

"kanad" cinasl kafiye

Htras bile yabanc gelir.Hayata beraber baladmzDostlarla da yollar ayrld bir bir;

Cahit Stk Taranc

Redif yok, "-ir" tam kafiyedir.

Ak tolgal beylerbeyi haykrd: lerle!Bir yaz gn getik Tunadan kaafilelerle

Yahya Kemal Beyatl

"lerle" zengin kafiye

a. Yukardaki iirlerin kafiyelerini bulunuz.Yukarda iirlerin altnda

b. iirlerde kulanlan kafiyelerin trlerini kutucuklara yaznz.

iirlerin kafiye trleri de yukarda verildihttp:///

3. Etkinlik

Ne sabah greyim / ne sabah grneyim;Gndzler size kalsn /verin karanlklar!Islak bir yorgan gibi / smsk brneyim;rtn, stme rtn / serin karanlklar.

a. Yukardaki dizelerde ly ve duraklar bulunuz.

14'l hece lsyle yazlmtr. Duraklar 7+7

b. l ve duran iire katksn ifade ediniz.l iirde ritim ve ahengi salar.Hece lsnde durak, dizelerde mzikalitenin, iirin tmnde bir i ahengin domasn salar.

4. Etkinlik

Ne arzum, ne emelim,Yaralanm bir elim,Ben gurbette deilim,Gurbet benim iimde!Kemalettin Kamu

a. Yukardaki dizelerdeki el szcn iki ayr anlama (organ ad, yabanc) gelebilecek ekilde ayr ayr okuyunuz.

b. Okuyuunuzdan hareketle doru telaffuzun iirin anlamna salad katky deerlendiriniz.Doru telaffuz anlam deeri katar, anlamn kavranmasn kolaylatrr, duygular belirginletirir.

SAYFA 94

5. Etkinlik

iirler( LK R SERBEST LS, 2.S HECE LS, 3.S ARUZ LS)Karda, senin dediklerin yok,

Halay ekilen toprak bu toprak deil. SERBEST L k hele Anadoluya,Kamyonlarla gel, kanlarla gel gayr,O kadar uzak deil.

Gm bir dumanla kapand her yer;Yer ve gk bu akam yayla duman; HECE LSSrler, imenler, sar iekler,Beyaz kar, yeil am yayla duman! Cennette bugn glleri am grrz de ARUZ LSHl o kzl htra titrer gzmzde!

a. Yukardaki iirlerin l trlerini tablo zerine iaretleyiniz.

( LK R SERBEST L, 2.S HECE LS, 3.S ARUZ LS)

b. Kullanlan l trlerinin iirlere katksn aklaynz.Kullanlan l trleri iirdeki ahengi ve ritmi salayan unsurlardandr.6. Etkinlik

KLM

()

Sakladm baharlar nerde bu kilim iin,Nerde yllarca nce, ben sana..Ne yaptn baharlar, baharsz ok i, topraklardaok i, iek hi yok hani bu kilimde?Hani beyaz, beyaz, beyaz Beyazlar ne yaptn?ok i bu kzgn yaz, i bu karak!Bri biraz klarda plak, ok i!ok i bu lk, bu en bol renk: Kara! Ben sanaHi kara koyma demitim, nerden dt, ok i()ok i kesik ksrk, i atlak alt.()

Behet Necatigil

a. Yukardaki iiri bir arkadanza yksek sesle okutunuz.

b. iirdeki seslerinin telaffuzunun iirin ieriini yanstmadaki roln tartnz.

"Kilim" iirinde sesinin srekli yinelenmesi iirin anlamn glendiriyor. Sesteki sivrilik, tizlik, anlamdaki olumsuzlua katkda bulunuyor, pekitiriyor: "inenir -ok i a- ayaklar altnda yabans.

SAYFA 95

a) Yukardaki iirin ahenk ve ekil zelliklerini belirleyiniz.

iirdeki tm ahenk ve ekil zellikleri iin tklaynz

b. Bu iirde dizelerin uzunluu ksal aracl ile ierik grsel olarak iire yanstlmutur. Yandan bakldnda uzun ve ksa dizeler aracl ile iirinin biimi grsel olarak yelkenli bir gemiyi andrmaktadr.

9.Snf Trk Dili ve Edebiyat Kitab Cevaplar, 2017-2018,

Sayfa 96-97APRAZ KAFYE

imde damla damla bir korku birikiyor; (a)Sanyorum, her sokak ban kesmi devler(b)stme camlarn, hep simsiyah, dikiyor; (a)Gzne mil ekilmi bir m gibi evler. (b)

Necip Fazl Ksakrek

DZ KAFYEBen de duman olsam senin yerine, (a)Dalsam dalarn u maherine; (a)Gzelin sana ve gzlerine (a)Ben girsem, ben dolsam yayla duman! (b)

mer Bedrettin Uakl

SARMAL KAFYE

Belki rylarndr bu tze am gller, (a)Bu yumuak aydnlk dallarn tepesinde, (b)Bitmeyen ak trks kumrularn sesinde, (b)Rys mrmzn nk eyaya siner (a)

Ahmet Hamdi Tanpnar

MAN TP KAFYE

Bu dalar m o dalar (a)Top sesleriyle alar, (a)O kanl mcery (b)Syler, syler de alar. (a)

Hseyin Suad Yaln

a. Yukardaki iirlerin kafiye rgsn tespit ederek tablodaki uygun yerlere rnekteki gibi yaznz.Cevab yukarda verildib. Kafiye rgsnn iire katksn yukardaki rneklerden hareketle ifade ediniz.

Kafiye rgs iirde ahengi ve mzikaliteyi salar.SAYFA 97

Hazrlk

Aadaki dizeler sizde ne gibi armlar yapmaktadr? Aklaynz

Bahar seller gtrd bouldu yaz K mevsimini artryorKrld kristal vakitler gz kadehiSezai Karako, K

Btn renkler ayn hzla kirleniyordu,Birincilii beyaza verdiler.

zdemir Asaf, Jri

Btn deerlerin yozlat, kirlendii gnmzde en ok drstlk, doruluk ve erdem bozuluyor.

Ilk karanlk ark sylerdi,Ay perdi susam topra.Kemanlar inlerNeyler du eder,Ve gzel sesler avuturdu her derdi.Halide Nusret Zorlutuna, Urfa Geceleri

Bir yaz gecesinde ok scak ve kurak iklime sahip bir yerdeki elence ortamn artryor.

Sekin bir kimse deilimsmimin ba harflerinde kimliimBalanmam dilerimA. Cahit Zarifolu, Sultan

Allah'n bykl karsnda kendini sradan, gnahkar ve ACiZ hisseden birinin balany dilemesini artryor

Alamadandillerim dolamadanyumruum zlmeden gecenin karsndaafaktan utanmayp utandrmadan akzerime yreimden baka muska takmadankonumak istiyorum.smet zel, Mazot

Duygularn samimi, akc bir ekilde anlatmak aa vurmak isteyen birini artryor

Bulutlarn knndaMis kokulu gvercinleri gkyznnldrtrlar insan gzl kedileriAy doar kuyulara yalnayakTelgrafn tellerinde gemi leleriOktay Rifat, Peremli Sokak

Gerekstl, akl ve mantkla izah zor birtakm durumlar, airin bilinaltnn davurumunu artryor.

SAYFA 100


1. Aknc adl iirde ocuklar gibi en olanlar kimlerdir, mutluluklarnn sebebi nedir? Aklaynz.

1.ocuklar gibi en olan aknclardr. Mutluluklarnn sebebi byk bir orduyu yenmeleridir.

2. iirdeki olaanst geleri belirleyerek bunlarn anlatma katksn belirtiniz.

2.Yerden yedi kat ara kanatlandkifadelerinde olaanstlk vardr. Bu dizede aknclarn ruhu kulara benzetilmi ve kapal istiare yaplmtr.

imek gibi bir semte atldk yedi koldan

imek gibi Trk atlarnn getii yoldandizelerinde Trk atlarnn imek kadar hzl olduu belirtilmitir. Olaanst geler szn anlatm gcn ve etkileyiciliini artrmtr.

3. Drdnc beyitte dolu dizgin boanan atlar ifadesiyle anlatlmak istenen nedir? Aklaynz.

3.At, dizginini gevetip son hzla koturarak, ok hzl srerek, son hzla gitmesi anlatlmaktadr.

4. iirde nasl bir sava ortam tasvir edilmitir? Aklaynz.

4.iir geen "Bin atl o gn dev gibi bir orduyu yendik!" dizelerinde sayca az olan Trk aknclarnn kendilerinden sayca ok fazla olan byk bir orduyla savat, doludizgin ilerleyen atlarn, sonunda zafer mutluluunun olduu bir sava ortam tasvir edilmitir.

5. Aknc adl iirdeki mill ve manevi deerleri belirleyiniz.

5.Vatan sevgisi, fetih ve aknclk, din ve vatan uruna lenlerin ehitlik mertebesine ykselmesiiirdeki milli ve manevi deerlerdir.

SAYFA 101

Hazrlk

Aadaki metinlerin konularn belirleyiniz.

Konular iirlerin altnda belirtilmitir.

Cehennem olsa gelen, gsmzde sndrrz;

Bu yol ki Hak yoludur, dnme bilmeyiz, yrrz!

Der mi tek ta, sandn, harm-i nmsun?

Meerki harbe giren son nefer ehd olsun.

Mehmet Akif Ersoy, Berlin Htralar

Vatan iin birlik ve beraberlikle sonuna kadar mcadele edilecei

arh bozulmu dnya slah olmuyor

Ehli fukarann yz glmyor

Ruhsati de dediini bilmiyor

Yaz belli deil hat belli deil

Ruhsat

Yozlam, bozulmu dnya ve toplum dzenine eletiri

Yamur yaar mor snbller bitirir

Yel estike kokularn yetirir

Sar iek sarvan kurmu oturur

Karm gllere imenin dalar

Karacaolan

Baharla birlikte tabiatta meydana gelen deiimler

Bir gn gelir de unuturmu insan

En sevdii hatralar bile

Bari sen her gece yorgun sesiyle

Saat on ikiyi vurduu zaman

Beni unutma

mit Yaar Ouzcan, Beni Unutma

airin unutulmama istei

Gzel dil, Trke bize,

Baka dil, gece bize.

stanbul konumas

En saf, en ince bize.

Ziya Gkalp, Lisan

Trkenin gzellii

9.Snf Trk Dili ve Edebiyat Kitab Cevaplar, Meb,2017-2018 Sayfa 104-105


1. Kzlrmak Kylar adl iirin temasn belirtiniz.

1.iirin temas Anadolu'yu olduundan farkl gsteren aydnlara bir ar olarak"Anadolu ve Anadolu'nun gerei"dir.

2. alayan ne, / Akan kim, / Kzlrmak deil. dizelerinde alayan ne, akan kim szyle airin neleri ifade ettiini belirtiniz.

2.Bu ifadelerle sefaletle bouan Anadolu kyls anlatlmtr.

3.Para para yarlm kz ardnda,Parma pare, trna ak deil.Utanr elin ayan,Korkarsn yakndan grsen,Eli el deil, aya ayak deil.

Bu bentte air, Anadolu insann nasl betimlemitir? Aklaynz.3.aire gre Anadolu insann elleri atlam, parmaklar morarmtr.

4. iirin son bendinde Gemi zamanlar geleceklerden parlak deil. dizesiyle anlatlmak istenen nedir? Aklaynz.

4.Anadolu'nun ve Anadolu insannn kaderinin gemi zamanlardan daha iyi olmayacan anlatmak istiyor.

5. Kzlrmak Kylar adl iirde anlatlan Anadolu ile bugnk Anadoluyu kendi hayatnz ve evrenizden hareketle karlatrp sosyal ve kltrel bakmdan deerlendiriniz.

5.iirde anlatlan Anadolu baz aydnlar tarafndan olduundan farkl gsterilen, aslnda ihmal edilmi, sefalatle bouan insanlarn olduu bir yerdir. Bu bilgiler nda bugnk Anadolu sizce sosyal ve kltrel bakmdan nasldr? Yorumu size brakyoruz.

SAYFA 105

Hazrlk

Aadaki metinlerin dil ve anlatm ynnden farklarn belirleyiniz.

Uun Kular adl iirde ahenkli, sanatl, iirsel bir dil ve anlatm kullanlmtr. Mehmet Kaplan'a ait metinde ise dil gndergesel ilevde olup, sade ve ak bir anlatma sahiptir.

iirde anlam arma aktr. Verilendzyazda ise anlam arma ak deildir.

Sayfa 110


1. Btn iin gcn yaamak olacak. szyle anlatlmak istenen nedir? Aklaynz.1."Hibir beklentiye girmeden, karlk beklemeden" yaanmas gerektii anlatlmtr.

2. Yaamaya Dair adl iirde dikilmesi istenen aa olarak niin zeytin seilmitir? Aklaynz.

2.Zeytin aac uzun mrl ve dayanklolduu iin binlerce yl yaayabilen ve Anadolu'da "lmez aac" olarak bilinen bir aatr. Bu yzden air zeytin aacn semitir.

3. iirde lmszle ulamann yolu olarak gsterilen nedir? Aklaynz.

3.iirde bakalar iin fedakarlkta bulunmak, bakalarn yaatmak iin yaamak dncesi lmszle ulamann yolu olarak gsterilmitir.

4. iirde syleyici ile hitap edilen kii arasndaki ilikiyi belirleyiniz.

4.iirdeki syleyici yaamay ciddiye alan, yaama tutkuyla bal biridir. Hitap ettii kii de yaama drt elle ve tutkuyla sarlmasn istedii kiilerdir.

5. Yaamaya Dair adl iirin temasn belirleyiniz.

5.iirin temas "yaama sevgisi"

6. Yaamaya Dair adl iirdeki evrensel deerleri belirleyiniz.

6.Yaam sevmek, bakalar iin fedakarlk yapmak, beklentiye girmemek, insanl sevmek, almak

1. Etkinlik

a. Yaamaya Dair adl iirdeki ahenk unsurlarn belirleyiniz.

Tm ahenk unsurlar iin tklayn

b. Yaamaya Dair adl iirdeki imgeleri ve sz sanatlarn belirleyiniz.

iirdeki imgeler ve sz sanatlar iin tklayn

2.Etkinlik

a. Yukardaki tabloda verilen iirlerin konularn belirleyiniz.

Kaldrmlar iirinin Konusu:Yalnzlk, korku ve lm duygularnn etkilerini tm benliinde hisseden bir insann sesiYayla Duman iirinin Konusu:DoaAknc iirinin Konusu:Eski Trk aknclarnn kahramanlklarKzlrmak Kylar iirinin Konusu:Anadolu'yu olduundan farkl gsteren aydnlara kar eletiriYaamaya Dair iirinin Konusu:Yaama tutkuyla balanlmas gerektii

ZGN VE KALTEL

b. Bu belirlemelerden hareketle iirlerin trlerini tablodaki ilgili yerlere iaretleyiniz.

KaldrmlarLirik iir

Yayla DumanPastoral iir

AkncEpik iir

Kzlrmak KylarSatirik iir

Yaamaya DairDidaktik iir

SAYFA 111

3.Etkinlik

Bir gn yine dolu dizgin boanan atlarmzla

Yerden yedi kat ara kanatlandk o hzla...

Edeb sanat:Mbalaa(Abartma), kincidizede ise aknclarn ruhu kulara benzetilmi ve kapal istiare yaplmtr.

Aklama:Bir olayn olduundan daha ok gsterilmesi mbalaadr. stiare, benzetmenin iki temel esinden sadece birinin (sadece benzeyen ya da sadece kendisine benzetilen) kullanlmasyla yaplan edeb sanattr.

Ilk karanlk ark sylerdi,

Ay perdi susam topra.

Edebi Sanat:Tehis (kiiletirme)

Aklama:Ilk karanlk ve ay na insani bir zellikler kazandrlmtr.

Uzanverse gvdem, talara boydan boya;

Alsa buz gibi talar alnmdan bu atei.

Edebi Sanat:Tebih(benzetme)

Aklama: Talar buza benzetilmitir.

stanbul konumas

En saf, en ince bize

Edebi Sanat:Mecaz- Mrsel (ad aktarmas)

Aklama:stanbul konumas denilerek Trke kastedilmitir.

a. Yukardaki iirlerde bulunan edeb sanatlar ve bu sanatlarn nasl yapldn ilgili yerlere yaznz.

a.Yukarda akland.

b. Edeb sanatlarn iire katksn bu rneklerden hareketle aklaynz.

Edebi sanatlar iiri imgeli, sanatl ve estetik bir hale getirir, anlatm glendirir ve etkileyicilii salar.

4. Etkinlik

Beni ierine aldn a gibi,

Doldun gzlerime bir rya gibi;

Ben de gne gibi, yce da gibi

inde kaybolsam yayla duman!

a. Yukardaki drtlkte geen tebihleri bulunuz.

"a gibi, rya gibi, gne gibi, da gibi" ifadelerinde tebih vardr.

b. Bulduunuz tebihlerin gelerini tabloya yaznz.

Sayfa 112

a. Yukardaki dizelerde yer alan imgeleri bularak tabloya yaznz.

b. Bu imgelerin sizde artrd anlamlar karlarna yaznz.

mge

artrd Anlam

akaklarnakar yamas

izgili yz

Salarn beyazlamas

Yzdeki krklklar

Bin gemle balanan yaz at

Gittike ykselen ba Allaha kalkyor.

Bu dizedeki imgelerle atn aha kalktn, zincirlerini ve seyislerini umursamadn, ona gem vurmann bo bir ura olduunu anlatyor. Bu dizelerde at Trk milletini karlayan bir sembol olarak kullanlmtr. Yani iirde Trk milleti aha kalkan, zincirlerini ve seyisini nemsemeyen, gem vurulamayan bir ata benzetilmi; ama Trk milleti sylenmemitir.

Kocaman gzlkler, beyaz gmlek

Labaratuvar ortamnda insanlk iin alan bilimsel alma yapan insanlar

imde damla damla bir korku birikiyor

Korkusunun gittike artmas

stme camlarn hep simsiyah dikiyor

Gzne mil ekilmi ama gibi evler

Evlerin karanlkta siyah camlarnn gzne mil ekilmi mya benzetilmesi ve sanki bu camlarn bilhassa aire bakyormuasna alglan...

Yzyllarca sren uykusuna dalmak

Gereklerin farknda olmamak, olup bitenlerin farknda olmadan yaamak

ELSANIN GZLER

yle derin ki gzlerin imeye eildim de

Btn gneleri prl prl orada grdm

Orada btn mitsizleri bekleyen lm

yle derin ki her eyi unuttum ilerinde

Usuz bir denizdir bulanr ku glgelerinde

Sonra birden gne kar o bulanklk geer

Yaz meleklerinin eteklerinden bulutlar bier

Gklerin en mavisi budaylar zerinde

Karanlk bulutlar bouna datr rzgr

Gklerden aydndr gzlerin bir ya belirince

Camn krlan yerindeki maviliini de

Yamur sonu semalarn da kskandrrlar.

.................................

Ben bu radiumu bir pekbilent tandan kardm

Benim de yand parmaklarm memnu ateinde

Bulup yeniden kaybettiim cennet lke

Gzlerin Perumdur benim Golkondum, Hindistanm

Kinat parampara oldu bir akam zeri

Her kurtulan ate yakt stnde bir kayann

Grdm denizin zerinde parlarken Elsann

Gzleri Elsann gzleri Elsann gzleri.

Louis Aragon, Ak iirleri, Trkesi: Orhan Veli, Yayma Hazrlayan: Fahri zdemir

SAYFA 113

Elsann Gzleri adl iiri Yayla Duman, Kaldrmlar, Kzlrmak Kylar, Yaamaya Dair adl metinlerle tr, biim, slup ve ierik asndan karlatrnz

TR:

Elsa'nn Gzleri lirik iir;

Yayla Duman pastoral;

Kaldrmlar lirik,

Kzlrmak Kylar satirik(yergi);

Yaamaya Dair didaktik iir trndedir.

BM:

Elsann Gzleriadl iir be drtlkten;

Yayla Duman drtlkten;

Kaldrmlariiri sekiz drtlkten;

Kzlrmak Kylar yedi bentten olumu

Yaamaya Dairadl iir ise uzun ve ksa dizelerden oluan birimden olumutur.

SLUP:

Elsa'nn Gzleriimgeli, sanatl bir syleyile lirik bir slupla;

Yayla Duman:Sade, yaln, imgeli bir iir diliyle pastoral bir hava iinde

Kaldrmlar: Zengin imgelerle ykl arma ok ak, sanatl bir ustalk isteyen bir dille oluturulmu.

Kzlrmak Kylar:Eletirel bir slup, arma ak imgeli bir anlatmla oluturulmu

Yaamaya Dair:Hitabet syleyiinin ar bast daha anlalr, sade bir dille yazlmtr.

ERK:

Elsa'nn Gzleri adl iirairin sevdii kadna akn

Kaldrmlar iirinin Konusu:Yalnzlk, korku ve lm duygularnn etkilerini tm benliinde hisseden bir insann sesiYayla Duman iirinin Konusu:DoaAknc iirinin Konusu:Eski Trk aknclarnn kahramanlklarKzlrmak Kylar iirinin Konusu:Anadolu'yu olduundan farkl gsteren aydnlara kar eletiriYaamaya Dair iirinin Konusu:Yaama tutkuyla balanlmas gerektii

Sayfa 114

Dil Bilgisi1. Gm bir dumanla kapand her yer;Yer ve gk bu akam yayla duman;Srler, imenler, sar iekler,Beyaz kar, yeil am yayla duman!

Yukardaki drtlkte renkli olarak belirtilmi kelimeleri kararak drtl okuyunuz, aynetkiyi hissettiniz mi? Bu almadan hareketle bu kelimelerin trn ve ilevini belirleyiniz.

Renkli olarak belirtilmi kelimeleri karttmzda iirin anlamnda daralmalar ve bozulmalar olur. Bu durum iirin ahengini ve anlamn olumsuz etkiler. Bu kelimelerin tr sfattr. Sfatlarn metindeki ilevi betimlenen varlklarla ilgili genel ve zel ynleri, nitelikleri ve bu niteliklerin duyularmz zerinde yapt etki verilerek anlatmn daha estetik ve ahenkli olmasn salar.

2. Kara gkler kl rengi bulutlarla kapank;Evlerin bacasn kolluyor yldrmlar.n cin uykuda, yalnz iki yolda uyank;Biri benim, biri de serseri kaldrmlar.

imde damla damla bir korku birikiyor;Sanyorum, her sokak ban kesmi devler...stme camlarn, hep simsiyah, dikiyor;Gzne mil ekilmi bir m gibi evler.

Kaldrmlar, ileke yalnzlarn annesi;Kaldrmlar, iimde yaam bir insandr.Kaldrmlar, duyulur, ses kesilince sesi;Kaldrmlar, iimde kvrlan bir lisandr.

a. iirde geen sfatlar bulup bu sfatlarn trn belirtiniz.

iirde geen tm sfatlar iin tklaynz

b. iirde geen sfat-fiilleri bularak sfat-fiil eklerini gsteriniz.

iirde geen sfat-fiiller iin tklaynz

c. Bulduunuz sfatlarn metindeki ilevlerini belirleyiniz.

Sfatlarn metindeki ilevi betimlenen varlklarla ilgili genel ve zel ynleri, nitelikleri ve bu niteliklerin duyularmz zerinde yapt etki verilerek anlatmn daha estetik ve ahenkli olmasn salar.

SAYFA 115

3. Karda, senin dediklerin yok,Halay ekilen toprak bu toprak deil.k hele Anadoluya,Kamyonlarla gel, kanlarla gel gayr,O kadar uzak deil.

Yukardaki paradan hareketle noktalama iaretlerinin kullanlma amalarn belirleyiniz.

Noktalama iaretleri, duygu ve dncelerimizi daha ak bir ekilde dile getirmek, tmcenin yapsn ve duraklama notalarn belirlemek , okuma ve anlamay kolaylatrmak , szn vurgu ve tonlama gibi zelliklerini belirtmek iin kullanlr.

4. Tak , tak, ayak sesimi a kpekler iitsin;Yolumun zafer tk, glgeden ta kemerler.Hl o kzl htra titrer gzmzde!

Yukarda farkl iirlerden alnm dizelerdeki alt izili kelimelerde dzeltme iareti neden kullanlmtr? Aklaynz.

Yazllar ayn; anlamlar ve sylenileri ayr olan kelimeleri ayrt etmek iin okunular uzun olan nllerin zerine konur. rnein yukardaki dizelerdeki tak kelimesinin dzeltme iaretiyle yazlnca anlam farkldr.

tak:Tahta vb. bir eye vurulduunda veya silah patlaynca kan tok ve sert ses

tk:Mill bayramlarda veya nemli bir olay anmak iin dzenlenen enliklerde, geit yaplacak caddelere geici olarak kurulan, yazlar ve ieklerle sslenen kemer

YAZMA ALIMALARI

Bir iire benzeterek dize, beyit, drtlk, bent yazma veya iiri devam ettirme almalar yapnz.

Aadaki iire benzeterek harika bir iir yazabilirsiniz...

BR DNYA DNRMBir dnya dnrmlk gnden beri;Alm da masallar glHrsn, kinin kaps kapanm,Yzlerdeki glmseme ocuksu,Gzlerde sevginin yanm...Bir dnya dnrm,

Bir dnya dnrm:ylesine gnlk gnelik,Orda her ey iyilik, gzellik, dostluk stneBir dnya dnrm bir dnyaAkln aydnlndaDuygunun selinde ykanm.

Cokun ERTEPINAR

SZL LETM ALIMALARI

Cumhuriyet Dnemine ait iirler ezberleyiniz.

Ezberlediiniz iirlerden oluan bir dinleti hazrlayp dinletiyi snfta sununuz.

Not: iir dinletisi hazrlama srecinde EBAdaki ierikten yararlanabilirsiniz.

9.Snf Trk Dili ve Edebiyat Kitab Cevaplar, 2017-2018, Sayfa 116-117-118-119Sayfa 116

NTE LME VE DEERLENDRME CEVAPLARI1-6. sorular aadaki iire gre cevaplaynz.

1. Bu iirin ezberlenmesini kolaylatran unsurlar nelerdir? iirden rnekleyiniz.

Bu iirin ezberlenmesini kolaylatran unsurlar l, kafiye, redif, aliterasyon, asonas gibi ahenk geleridir.

rnek:

lk bentteki "er" ve "n" sesleri tam uyak; "n" sesi ise aliterasyondur.

2. iirdeki Hayata beraber baladmz / Dostlarla da yollar ayrld bir bir ve Gkyznn baka rengi de varm! / Ge fark ettim tan sert olduunu. dizelerinde anlatlmak istenenle ilgili neler sylenebilir?

Hayata beraber baladmz / Dostlarla da yollar ayrld bir birdizeleriyle Genlik yllarnda her zaman beraber olduu arkadalarnn, dostlarnn artk yannda olmadn hepsiyle yollarnn ayrldn ve hayatta yapayalnz kaldn anlatmak istiyor.

Gkyznn baka rengi de varm! / Ge fark ettim tan sert olduunu.dizeleriyle ise

air belli bir yatan sonra artk gereklerin gzne gzktn; artk hayatn tozpembeliini ap gerekleri grebildiini anlatmak istiyor.

3. Otuz Be Ya adl iirde syleyicinin zellikleri ile ilgili neler sylenebilir?Otuz Be Ya adl iirde syleyici yava yava yalandnn farkna varan, genlik gnlerindeki o enerjisinin ve canlln kalmadn dnen ve gittike lme yakn hisseden biridir.

4. Otuz Be Ya iirinin ismi ile dize says arasnda nasl bir ilgi kurulabilir? Aklaynz.iir 35 dizeden olumaktadr. nsan hayatnn yarsn 35 ya olarak dnen air toplam 35 dize yazarak iirinin ismi ile dize arasnda ilgi kurmutur.

www.

5. Otuz Be Ya adl iirdeki sfatlar bularak bunlarn trn ve metindeki ilevlerini belirleyiniz.

lk bentte:

delikanl amzdaki:niteleme sfat

2.bentte:

bu:iaret sfat

izgili: niteleme sfat

gzler altndaki mor:niteleme sfat

yllar yl dost bildiim:niteleme sfat

3.bentte:

hangi :soru sfat

o(gnler,evk,heyecan): iaret sfat

bu:iaret sfat

gleryzl:niteleme sfat

4.bent:

hayal meyal:niteleme sfat

ilk:niteleme sfat

hayata beraber baladmz:niteleme sfat

5.bent:

baka:belgisiz sfat

her:belgisiz sfat

bu:iaret sfat

6.bent:

her:belgisiz sfat

bu:iaret sfat

kanc:soru sfat

7.Bent:

ka:soru sfat

bir:asl say sfat

taht misali:niteleme sfat

o:iaret sfat

6. Cahit Stk Taranc, Fransada renciyken Fransann Alman ordular tarafndan igaline tank olmu, Fransadan Cenevreye gemek iin tehlikeli bir yolculua kmtr. Bu yolculuk esnasndabombalanan ehirleri, len insanlar grm, lm korkusu benliine yerlemitir.

Yukardaki bilgilerden yararlanarak Otuz Be Ya iiri ile airin hayat arasnda nasl bir ilikikurulabilir? Aklaynz.

iirlerinde lm ve yalnzlk temasna ska yer veren Cahit Stk'nn 35 Ya iirinde de bu temalar gryoruz. nsan mrnnn yarsn 35 ya olarak nitelendiren airin yaadklarn lm korkusuna ve karamsar bir ruh halinin olumasna sebep olmutur.

7. Aadaki iirlerin konularna gre trlerini nedenleri ile birlikte belirtiniz.

Bu vatan topran kara barnda

Sradalar gibi duranlarndr.

Bir tarih boyunca onun urunda

Kendini tarihe verenlerindir.

Orhan aik Gkyay

Tr: Epik iirdir.Nedeni vatan, kahramanlk, cesaret gibi temalar ilemesidir.

daha dokunmadan kurudu irem

llere bir trl yaamyorum

yeni bir kounun balangcnda

biraz deprem sonras

biraz ehir hlys

bir kalp yangnndan geriye kalan

siyah gzlerine beni de gtr

artk bu yerlere samyorum

Nurullah Gen

Tr:Lirik iirdir. Nedeni ak gibi duygusal bir temay ilemesidir.

Ne atom bombas,

Ne Londra Konferans;

Bir elinde cmbz,

Bir elinde ayna;

Umurunda m dnya!

Orhan Veli

Tr:Satirik iirdir. Nedeni ise bir kiiyi eletirmesi, eletirel bir anlatm olmasdr.

SAYFA 118

Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri iirden hareketle uygun ifadelerle doldurunuz.

a. iirde ....drtlk... nazm birimi kullanlmtr.

b. iir .....13'l hece... lsyle yazlmtr.

c. iirde .apraz... kafiye dzeni kullanlmtr.

. iirde ...kiiletirme.... ve ....benzetme...... sz sanatlarna bavurulmutur.

9. E

SAYFA 119

10. B

11. E

12. D

SAYFA 120

13. D

14. 3. IKI

Kr ve doa gzelliklerini

konu edinen

iirlere pastoral iir

denir.(D)

Ar bir aydnlk,

bildiin afak deil.

dizesinde say sfat

kullanlmtr.(Y)

iirin nzm trnn konusu belirler.( D) 3.IKI

SAYFA 122

OKUMA ALIMALARI

Hazrlk

1. Olaylarn abartlarak ve olaanst geler kullanlarak anlatlmasnn nedenlerini tartnz.Bunun nedeni dikkat ekmek, okurun veya dinleyenin ilgisini canl tutmaktr.

2. Okuduunuz veya dinlediiniz bir masaln sizi etkileyen ynlerini belirtiniz.

Olaanst zellikte kii ve olaylarn olmas, ders vermesi, iyilerin mutlaka kazanmas, akc anlatmn olmas vb.

3. Aadaki grsellerle ilgili neler syleyebilirsiniz?

Masals bir dnyayla ilgili grsellerdir.

SAYFA 126Metni Anlama ve zmleme

1. Tasa Kuu adl metindeki tekerlemenin masala katksn belirtiniz.

Dikkat ekmek ve ilgi uyandrmak ve artc bir etki yaratmak iin kullanlmtr.

2. Masaln temasn ve konusunu belirtiniz.

Masaln Temas:Kayg

Masaln Konusu:Ar kaygnn neden olduu skntlar

www.

3. Masaldaki olaanstlkleri belirtiniz.

Masaldaki Olaanstlkler:

Tasa kuu diye bir varln olmas

Tasa kuunun Sln kz kanatlar altna alp bir baheye gtrmesi

Sln kz tasalannca kularn dilinin tutulmas

Aalarn Sln kza meyvelerinden vermemesi

Sln kz susaynca btn btn rmaklarn kurumas

"Oh dede" diye ak sal birinin ortaya kmas, sonra bir anda yok olmas

Oh dedenin Sln kzn dileklerini gerekletirmesi

4. Masal kahramanlarnn kiilik zelliklerini belirleyiniz.

Sln Kz:Ar kayg duyan ve ktmserlii yznden pek ok sknt yaayan bir kz.

Anne:Kznn kayglarn gidermeye alan, hayata olumlu bakan bir kiilik

Tasa Kuu:Masalda avare insanlara musallat olup dnyay zindan eden ku olarak betimlenmi.

Oh dede:Bir anda ortaya karak Sln kzn dileklerini gerekletiren ak sal bir ihtiyar.

5. Tasa Kuu adl metinde ne kan yap unsurunun kurgudaki ilevini deerlendiriniz.

Olay rgs, kiiler, yer ve zaman metnin yap unsurlardr. Bu masalda yap unsurlarndan "olay rgs" ne kmaktadr. Olay rgs , olaanst veya geree yakn olaylardan oluan ve metnin akn salayan bir btndr.

6. Tasa Kuu adl metindeki ak ve rtk iletileri belirleyiniz.

Ak letiler:

Bir memleketin birinde Sln kz derler bir kz varm.

Bir yannda kular akyor yank yank... Bir yannda sular akyor oluk oluk...

rtk letiler:

SAYFA 127

Hazrlk

Trk ve dnya edebiyatndaki masallardan alnan aadaki paralar dil ve anlatm ynndenkarlatrnz.

Her iki masalda da sade, yaln bir dil kullanlmtr. ki masalda da ykleyici anlatm tr kullanlmtr. lk masalda halk syleyileri varken ikinci masalda yoktur.

lk masalda tekerleme varken ikinci masalda tekerleme ile giri yoktur.

2017-2018, Sayfa 131-132


1. ehzade ile Gulyabani adl masalda anlam zelliklerini etkileyen kltrel ve mitolojik unsurlar belirleyiniz.

2. Beni koru ki Allah da seni korusun! Beni ldrme ki, Allah da senin cann almasn! szyle anlatlmak istenen nedir? Aklaynz.

Bu szle yaplan iyiliklerin karlksz kalmayacan, iyilik yapann iyilik bulacan anlatyor.

3. Masaldaki temel atmay belirleyiniz.

yilik-ktlk atmas

4. Masaln olay rgsn belirleyiniz.

Kral Yunan,Hekim Ryan' huzuruna artr ve kendisini ldrecei phesiyle onu ldrteceini syler.

Hekim Ryan kendisini affetmesi iin Kral'a yalvarr.

Hekim ne kadar yalvarsa da Kral onu ldrmekte srar eder.

Hekim son bir istek olarak evine gidip ilerini yoluna koymasn ister ve kitaplndaki paha biilemez srlarla dolu bir kitab da alp Kral'a hediye edeceini syler.

Kral adamlaryla birlikte Hekim Ryan'n evine gitmesine izin verir.

Hekimin getirdii kitap zehirlidir ve Kral kitap yapraklarn evirdike zehir kanna ilemeye balar ve Kral lr.

Anlatc, eer Kral Hekim Ryan' affetseydiTanr'nn da sras gelince onu balayacan syler.

5. Metindeki zaman ve meknn zelliklerini belirleyiniz.

ZAMAN:Masaldaki olaylar belirsiz bir zamanda gemektedir.MEKAN:Masaldaki olaylar kraln saraynda gemektedir.

6. Metinde anlatc ve bak asnn ilevini belirleyiniz.

III.tekil kii aznda anlatm vardr. Olaylar lahi bak asyla anlatlmtr. Anlatc olaylarn ncesi ve sonrasyla her eyi bilir.

7. ehzade ile Gulyabani metni ile Tasa Kuu metnini biim zellikleri asndan karlatrnz.

Tasa Kuu adl metinde deme blm (tekerleme) ve dilek blm varken ehzade ile Gulyabani adl metindebu blmler yoktur.

SAYFA 132

Hazrlk

Hayvanlar birok edeb eserde niin insan gibi dndrlm ve konuturulmutur? Aadakimetinden hareketle tartnz.

nsan gibi dndrlp konuturulan hayvanlarn ahsnda toplumda var olan insan tiplerini eletirerek ahlaki dersler vermek amalanr.Daha ayrntl bilgi iin tklayabilirsinSayfa 135-136


1. Metinde Geen Kelime ve Kelime Gruplarnda verilenler dnda bilmediiniz kelime ve kelime gruplarnn anlamn metindeki balamndan hareketle tahmin ediniz, tahmininizin doruluunu kaynaklardan yararlanarak kontrol ediniz.

Metni okuyup anlamn bilmediiniz kelimeleri belirleyiniz.2. Harnme adl metindeki olay rgsn belirleyiniz.

HARNAME OLAY RGS

Yk tamaktan clz kalm eein otlayan semiz kzleri grmesi.

Yanlarna gidip onlara neden byle yularsz ve gl olduklarn sormas.

kzlerin, kendilerinin buday ttklerini, bu ilemin insanlara gerekli olduunu sylemesi.

Eein bu sze inanarak, buday tarlasna dalp budaylar inemesi.

Tarla sahibinin eein kulaklarn ve kuyruunu kesmesi.

Yolda pir eekle karlamas ve pir eein onu azarlamas.

3. Harnme adl metnin tema ve konusunu belirleyiniz.

Temas:Elindekiyle yetinme

Konusu:Eein kiiliinde, yeteneinin stne kmak isteyen bir insann iine dt kt durum ele alnyor, bu tr kiilerin karlaabilecekleri g durumlar anlatlyor.

4. Btl isteyu hakdan ayrldum / Boynuz umdum kulakdan ayrldum dizeleriyle anlatlmak istenen nedir? Aklaynz.

"Elindekiyle yetinmeyip daha fazlasn isterken elindekinden de olmak" anlatlmtr.

5. Harnmedeki temel atmay belirleyiniz.

Harnme'deki temel atma, "adalet ve eitsizliktir. Bu atma sahibi tarafndan eein kulaklar ve kuyruunun kesilmesiyle sonulanmtr.

6. Harnmede dil hangi ilevde kullanlmtr? Aklaynz.

Harname'de dil iirsel(sanatsal) ilevdedir.

7. Harnme adl eser ile airin hayat arasndaki ilikiyi deerlendiriniz.

Metin ve trle aklamada da yazd gibinl bir gz hekimi olan divan airi eyhye, elebi Sultan Mehmetin gz hastaln tedavi ettii iin Tokuzlu ky tmar olarak verilmitir. eyh, Tokuzlu kyne giderken tmarn eski sahiplerinin saldrsna uram; bana gelenleri Harnmede sembolik biimde anlatmtr.

8. Harnme ile Tasa Kuu adl metinleri tr, biim ve slup asndan karlatrnz.

TR:Harname fabl trnde Tasa Kuu masal trndedir.

BM:Harname mesnevi nazm biiminde, Tasa Kuu ise dzyaz biiminde yazlmtr.

SLUP:Harname, dnemine gre yaln, bir dille yazlmtr. Ama gnmze gre ar ve sanatl bir dili vardr. Tasa Kuu adl masalda ise sade ve yaln bir dil kullanmtr.

SAYFA 136

Hazrlk1. nsanlarn hangi zellikleri hangi hayvanlarla temsil edilebilir? Tartnz.

Cevab iin tklaynz

2. Kimseyi hafife almamak gerekir. sznden ne anlyorsunuz? Aklaynz.

Kimseyi kk grmemek, nemsiz saymamak gerekir.

Sayfa 137


1. Aslanla Fare adl fabln konusunu ve temasn bulunuz.

Konusu:Farenin kendisine iyilii dokunan aslan dt tuzaktan kurtarmas

Temas:yilik

2. Fablda verilen mesajla olay arasndaki ilikiyi aklaynz.

Fabldaki olay rgs "iyilik yapan iyilik bulur." mesaj etrafnda kurgulanmtr.

3. Fabllarda verilen mesajlarn dnyann her yerinde geerli olmas bu trn hangi zelliini gsterir? Aklaynz.

Evrensel olduunu gsterir.

4. La Fontaineden alnan fabln blmlerini (serim, dm, zm, t) gsteriniz.

Serim:Aslann toprakla oynarken penesine gelen fareyi ldrmemesi

Dm:Aslann tuzaa yakalanmas

zm:Farenin alar kemirerek aslan kurtarmas

t:Herkes herkese yardm etmelidir.

5. Metinde anlatc ve bak asnn ilevini belirleyiniz.

Metinde anlatc her eyi bilen ilahi bak al hakim anlatcdr.

6. Harnme ile Aslanla Fare metinlerini tr, biim, ierik ve anlatm teknikleri bakmndan karlatrnz.

TR:Harname mesnevi Aslanla Fare fabl trndedir.

Biim:Her ikisi de manzum (iir) biimde yazlmtr.

erik:Her ikisinde de sembolik kahramanlar araclyla t verilmektedir.

Anlatm Teknikleri:Harname'de ykleyici ve betimleyici anlatm; Aslanla Fare adl fablda ise ykleyici anlatm ar basmaktadr. ki metinde de sembolik (alegorik) anlatm teknii kullanlmtr.

7. Masal ve fabl trlerini karlatrarak tablodaki boluklar doldurunuz.

Masal Fabl

Masallarn ou sonradan yazya geirilmitir.Fabllar da sonradan yazya geirilmitir.

Masallar dzyaz eklindedir.Fabllar genellikle manzum ekildedir.

Masallar genellikle bir tekerlemeyle balar.Fabllarda tekerleme yoktur.

Masallarda dilek blm vardr.Fabllarda t blm vardr.

Sayfa 138

Dil Bilgisi1. Daha da ne diller dkm ama, Sln kz hangi eytana uymusa, bu d kulann ardna atpkendini avarelie vermi...Tasa kuunun gzledii de bu deil mi! Kala, gz arasnda varp kanatlar arasna alm onu...Sln kz, bir de gzn ap bakm ki, ne baksn; misli, menendi yok bir bahe! Bir yannda kularakyor, yank yank... Bir yannda sular akyor oluk oluk... Aalarnda da trl meyve, trl koruk... O kulara kumru mu desem, kanarya m desem, ne desem! O sulara eker mi desem erbet mi desem, ne desem! Meyvesini de ne siz sorun ne ben syleyim; bulunsa bulunsa, Erem balarnda bulunur belki...

Yukardaki parada balalar bulunuz ve bunlarn paradaki ilevlerini belirleyiniz.

Cevap:"da", "ise", "la" (ile), "ki", "ne...ne" "belki"

Balalarn ilevianlamca ilgili cmleleri, kavramlar, nermeleri ya da grevde szckleri birbirine balamaktr.

2. Sonunda Kral Yunan, hekime, Seni ldrtmedike gven bulamayacam, rahata kavuamayacam.nk senin, elime aldm bir eyle beni kurtardn gibi, koklatacan bir eyle ya da bir baka yolla, beni ldreceine kuvvetle inanyorum, Hekim ona, Efendimiz, benim dlm bu mu olacakt, sen iyilii, ktlkle mi karlarsn? demi.

Yukardaki parada edatlar bulunuz ve bunlarn paradaki ilevlerini belirleyiniz.Cevap:"(i)le", "gibi" "mi,mu" Edatlarn ilevi szckler arasnda anlam ilgileri kurmaktr.

3. Aadaki cmlelerde nlemleri bulunuz ve bunlarn paradaki ilevlerini belirleyiniz. ASln kzm demi; ne diye kara kara dnp durursun?

"A"

Amankzm; dnyada her ey insann elinde, avcunda deil

"aman"

Ahu aalar Tuba olsa; eil desem, eilse; dorul desem, dorulsa!"ah" Sln kz; rahat bir nefes alp, ooh! demi; oh deyince de ak sal biri peydah olmu.

"ooh"

Cevap:nlemler, "kzma, korkma, acma, sevinme, ama gibi anszn beliren trl duygular anlatmaya yarar.

4. Aadaki cmlelerden hareketle de nin yazl ile ilgili hangi kurallara ulalabilir?

stelik, dilerinden trnaklarndan arttrdklaryla kyn stnde bir da, dan stnde de bir bakurmular, kurmular ama, bu defa da kzn yreine bir kuruntu dm.

Dada, da olmu; bada da, ba olmu ya, insan bulduka bunar derler; Sln kz, imdi de kendini bir tasaya kaptrmasn m! Kitapta, bu hayret verici ey de yazl! demi.

Cevap: Hal eki olan "de-da" bitiik, "dahi,bile" anlamna gelen "de-da" balac ayr yazlr.

5. Aadaki cmlelerden hareketle ki nin yazl ile ilgili hangi kurallara ulalabilir? Efendimiz, eer lmm gerekten zorunlu ise, bana bir sre tan ki, evime gideyim! Bam vurdurursan, kitab a ve sayarak sayfa evir; sonra soldaki sayfadan satr oku! Bylece, ey ifrit, bil ki, Kral Yunan, Hekim Ryan balasayd, Tanr da sras gelince onu balayacakt. Bir de gelmi evre ister; evrede gller, sendeki diller; ben gider oldum, duymasn eller...

Cevap: Sfat yapan "ki" ile "ilgi zamiri olan "ki" bitiik yazlr; bala olan "ki" ise ayr yazlr.

6. Aadaki cmlelerde nlem iaretinin kullanm amalarn belirleyiniz. Tasa kuunun gzledii de bu deil mi! Kala, gz arasnda varp kanatlar arasna alm onu...

Cevap: Cevap beklemeyen, herhangi bir durumu tasdik etmek iin kullanlan cmlelerde kullanlr.

Hekim, Ayn tarzda amaya devam et! demi;

Cevap: ar, emir, hitap bildiren cmlelerde nlem iareti konulur. Ey kral! Bu kitab al!

Cevap:Seslenme ve hitap szlerinden sonra kullanlr.

SAYFA 144

1. Bu masaln plann oluturan blmleri aadaki tabloda belirtiniz.

Deme:lk cmledeki tekerleme blmSerim:Kelolan ve anasnn tantldblm (lk paragraf)Dm:kinci paragraftan son iki paragrafa kadar dm blmdr.zm:Kelolan'n kard gelinin sslenmi bir kabak olduunun anlald ksm ve annesinin kaba Kelolan'n kafasnda paralad blm.Dilek:Metnin son cmlesi

2. Metnin yap unsurlar ile ilgili neler sylenebilir?

Kiiler:Kelolan, annesi, oban, kervancba, dn sahibi, gelinOlay rgs:Annesinin Kelolan' alp para kazanmas evden yollamas

Kelolan'n ekmeini emanet ettii obann koyununu almas, koyunu emanet ettii kervancbann halsn almas, halsn emanet ettii dn sahibinin kzn alp kamas

Kard gelinin sslenmi kabak kmas, annesinin Kelolan' dvmesi

Mekn:KyZaman:Belirsiz zaman

3. Masalda mekn ve zamann deiimi nasl verilmitir?

Cevap: Mekan ve zaman ok hzl gemektedir.

4. Masaldaki olaanstlklerle ilgili neler sylenebilir?

Masalda ok fazla olaanstlk yoktur.

5. Masalda geen edat ve balalar bularak bunlarn metindeki ilevlerini belirleyiniz.

"ile, gibi, deil" edatlar vardr. Bunlarn ileviszckler arasnda eitli anlam ilgileri kurmaktr.

6. Aadakilerden hangisi masaln zelliklerinden biri deildir?

A) Duyulan gemi zamanla anlatlmasB) Eitici zellik tamasC) Mill duygulara yer vermesiD) Sonradan yazya geirilmesiE) Kahramanlarn olaanst zellik tamas

Cevap: C

9. Snf Meb Yaynlar Trk Dili ve Edebiyat Ders Kitab Sayfa 145 CevabSAYFA 145

7. K KATIRBiri yulaf ykl iki katr gidiyordu;Birinde tahsildarn paralar.Para tayan biraz fazla kibirleniyordu;Duymuyordu bile srtndaki arl.Pek de edal adm atyordu,ngran akrdataraktan.Derken bir ka adam kt uzaktan.Haydutlar, para aryorlard;Para da yalnz memurun katrnda vard.Hayvan yakalayp durduttular;Katrck dayaklar yedike inliyordu;Ne bekledim, bama neler geldi diyordu.u arkada nasl da syrld tehlikeden!Mahvolan, helk olan sadece ben.teki: Dostum, dedi yoldana,Her zaman rahat etmez byk iler grenler;Sen de bir fakirin iini grseydin eerBunun hi biri gelmezdi bana.Orhan Veli Kank, La Fontainein MasallarCevap:

Aadaki cmlelerde bo braklan yerleri bu fabldan hareketle uygun ifadelerle doldurunuz.

a. Fablda YKLEME. anlatm biiminden yararlanlmtr.b. Fabl; serim, DM., ZM., T.blmlerinden olumaktadr.c. Fablda birDERS verme amalanmtr.. Fabl R (MANZUM). ekilde yazlmtr.d. FabldaYER ve ZAMAN belirsizdir.e. Fablda SADE. bir dil kullanlmtr.

8. (I) Masallar; deme, serim, dm, zm ve dilek blmlerinden oluur. (II) Deme blm;dinleyicinin ilgisini ekme amac tayan, masalda anlatlanlarla ilgisi bulunmayan bir tekerlemeylebalar. (III) Serim blmnde olaya giri yaplr. (IV) Asl olay dilek blmnde anlatlr.(V) Dilek blm Onlar ermi muradna, biz kalm kerevetine. gibi kalplam szlerle son bulur.

Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinde bilgi yanl vardr?A) I. B) II. C) III.D) IV. E) V

Cevap: D

9. Snf Meb Yaynlar Trk Dili ve Edebiyat Ders Kitab Sayfa 146 Cevab9. HOROZLA NC

Bir horoz inci bulur, kuyumcuya gider:Al, una bak, der,prl prl, ne zr ne kusuru var.Fakat sen bana bir avu msr ver,benim iime o yarar.Bir cahile bir kitap miras kalr.Adam kitab alr,komusu kitapya gider:Bak, ne gzel kitap, der,fakat sen bana be on kuru ver,benim iime o yarar.Nzm Hikmet, La Fontaineden Masallar

Bu fablda;

I. Tehis ve intak sanatlarndan yararlanld,II. Fabln kahramanlarndan birinin hayvan olduu,III. Fablda zamann belli olduu

bilgilerinden hangilerine ulalabilir?A) Yalnz I B) Yalnz IIC) I ve IID) I ve III E) II ve III

Cevap: C

10. Dinleyicinin szl tepkide bulunmad, konuulan sessizce dinledii dinleme eididir. Dinleyicinin dinledikleriyle ilgili zihinsel faaliyetlerini etkinletirmek amalanr. Dinleyicinin sessizlii, konumacya, sylediklerinin kabul grdizlenimi verir. Bu dinleme trnde konumac dinleyenin kendisini anlayp anlamad konusunda kesin bir yargya ulaamaz.Buna gre pasif dinleme ile ilgili olarak;I. Empati kurulduu,II. Zihinsel srecin etkinletii,III. Karlatrma yapld

bilgilerinden hangilerine ulalabilir?

A) Yalnz I B) Yalnz II C) I ve II D) I ve III E) II ve III

Cevap: B

11. Aadakilerden hangisi etkili dinlemenin zelliklerinden biridir?

A) Dinleme belli bir ama gzetilerek yaplr.B) Dinleme srasnda baka bir ile uralabilir.

C) Dinleme srasnda not alnmaz.

D) Yarglayc bir tutum iinde dinleme yaplr.

E) nyargl bir ekilde dinleme gerekleir.

Cevap: A

http://www./2017/09/2017-2018-9sinif-turk-dili-ve-edebiyati.html

9. Snf Meb YaynlarTrk Dili ve Edebiyat Ders Kitab Sayfa 147 Cevab12. le kelimesi cmlede edat veya bala grevinde kullanlabilir.Bu bilgiden yola karak;I. Kylerin birinde bir Kelolan ile anas yaarm.II. Her seferinde sayfalar byk bir glkle alm.III. Evveli bir varm bir yokmu bir dervi ile bir kocakar varm.

cmlelerinden hangilerinde ile kelimesi edat olarak kullanlmtr?A) Yalnz IB) Yalnz IIC) Yalnz IIID) I ve IIIE) II ve III

Cevap: B

13. Aadaki cmlelerin hangisinde ne ne balac kelime gruplarn birbirine balamaktadr?A) Ne kimsenin bir tyne dokunur ne de yerdeki karncay incitirmi.B) Ne bir dada yamurumuz var ne bir bada yapramz var.C) Meyvesini de ne siz sorun ne ben syleyim.D) Ne altn oluk ne gm oluk bir damla su vermi.E) Tasa dediin ne korkuya benzer ne kuruntuya benzer.

Cevap: D

14. Aadaki cmlelerin hangisinde, ayrala gsterilen yere iki nokta (:) konulmaldr?A) nszler( ) srekli olup olmadklarna ve ses yolunda titreyip titremediklerine gre adlandrlr.B) Sreksiz sert , k, p, t nszleriyle biten kelimeler, nlyle balayan bir ek aldnda bu kelimelerin sonunda bulunan , k, p, t sert nszleri yumuar( ) c, g (), b, d nszlerine dnr.C) Trkedeki sesler, ses yolundan klarna gre iki gruba ayrlr( ) nller ve nszler.D) Szel derslerden tarih, felsefe, corafya( ) saysal derslerden fizik, kimya, biyoloji alyorum.E) ekim ekleri kelimelerin dier kelimelerle ba kurmasn, cmlede grev almasn salayan( ) hlini, saysn, zamann, kiisini bildiren eklerdir.

Cevap: C

15. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl yoktur?A) Yanardadan pskren mama deiik ekiller alm.B) Bu aracn arpma sonucu egzosu delinmi.C) Egdml alrsak ii daha abuk bitiririz.D) Dmanla gs gse mcadele ettiler.E) Eski dmanlar imdi can cier oldular.

Cevap: D9. Snf Meb Yaynlar Trk Dili ve Edebiyat Ders Kitab Sayfa 148 Cevab

16. CEVAP 2.IKI



1.Aada verilen cmlelerde geen alt izili kelime veya kelime gruplarnn anlamlarn cmlenin balamndan hareketle tahmin ediniz. Tahminlerin iz i szlkten kontrol ediniz.

a) evremizdeki binalar nedeniyle gn iinde daha az gne na maruz kalyoruz.

Maruz: 1.arz edilen, sunulan, verilen. 2.bir olayn ya da durumun etkisinde ya da karsnda bulunan.

b) Gne vcutta D vitamininin salglanmas iin gerekli temel bir bileen.

Bileen: bir bileke oluturan glerden her biri

c) Gnmzde birok insann muzdarip olduu obezite, diyabet, fel, depresyon ve kalp hastalklar riskini artryor.

Muzdarip : Muzdarip Izdrapl, ac eken anlamlarna gelirken Muzdarip etmek deyimi zdrap vermek, zmek anlamlarna gelmektedir

2.Okuduunuz metnin ana dncesini ve yardmc dncelerini belirleyiniz.

Cevap:Ana dnce gne nlarnn vcudumuzda yaratm olduu etkilerdir. Yardmc dnceler olarak ise az gne ya da yetersiz gne na maruz kalmann zararlar ile yeterli derecede gne alanlarn bundan nasl faydalandklardr.

3.Aada verilen cmlelerdeki ak veya rtk iletileri belirleyiniz.

a) Gne insanlar iin sadece bir enerji kayna deil.

Ak iletileri: Gne tek ynl deildir.

rtk ileti: Gne nlar aklnza gelmeyecek birok faydas.

b) evremizdeki binalar nedeniyle gn iinde daha az gne na maruz kalyoruz.

Ak iletileri: Gn iinde az a maruz kalnmas.

rtk ileti: Neden gn ndan mahrum kaldmz.

c) Gne vcutta D vitamininin salglanmas iin gerekli temel bir bileen.

Ak iletileri: D vitamini iin gerekli koullar.

rtk ileti: D vitaminin gereklilii

) Doal kla etkileimin artmas, gnlk ritimdeki dengesizliklerin yol at fizyolojik ve bilisel problemlerinin azalmasna yardmc olabilir.

Ak iletileri: Doal n etkileri

rtk ileti: Gn iindeki yorgunluumuzun sebebi

4.Okuduunuz metnin tr zelliklerini belirleyiniz.

Cevap:Bu metin bir makaledir. Makalede bir gr ya da bulu bilimsel bir gelime aklayc bir dille kantlarla okura sunulur. Ama okurun bilgilendirilmesidir. Dil gstergesel ilevde kullanlmaktadr.

Eletirel Okuma

1.Okuduunuz metni iir Kayna Bilmeceler adl metinle karlatrarak metinlerin benzer ve farkl ynlerini gsteriniz.

Benzer zellikler:

Yaznn kullanlmas

kisinin de metin olmas

kisinin bir ama uruna yazlmas

Farkl zellikler:

levi bakmndan farkl dilin kullanlmas

Yazl amalar

Birinin duygulara dierinin fikirlere dayanmas

Birinin yoruma ak dierinin kapal olmas

2.Okuduunuz metinde anlatlanlar kendi hayatnz veya evrenizdeki olay ve durumlarla karlatrnz.

Cevap:Benim de evremde ne yazk ki apartmanlara hapsolmu bir ok insan var. Onlar da gneten mahrum kalmaktadrlar. Bu da onlarn yeterince D vitamini alamamasna neden olmakta hastalanmalarna yol amaktadr. Oysa biraz ksalar gnee doysalar ne de gzel olacaktr.

Sayfa 166 Cevab

4.Makale tr ile ilgili aada verilen cmlelerin nne bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

(D) Makalede ne srlen gr veya tezlerin kantlanmas gerekir.

(Y) Makale, yazarn zgn dncelerini iermelidir.

(D) Makaleler bilimsel metinler grubunda yer alr.

(Y) Makalede yazarn edeb bir dil kullanmas inandrcl artrr.

(D) Makaleler ok farkl konularda yazlabilir.

(D) Makaleler gazete ve bilimsel dergilerde yaymlanr.

(Y) Makaleler be sayfadan az olmayan metin trleridir.

(D) Makale tr gazete ile birlikte gelimitir.

(D) Makaleler nemli konularda yazlmaldr.

(D) Makaleler bilimsel ve tarafsz bir anlatm diliyle kaleme alnr.

SAADET

Tap burda Tap urda

Tap kapnn arkasnda Tap gklerin ortasnda Pencerenizden grnr Gzlerinizden srnr Bin bir kisveye brnr ()

Ne Hinttedir ne indedir Gzlerimin iindedir Bazen bana benden yakn Bazen bana benden uzak Yine benim iimdedir

Bedri Rahmi Eybolu

5.Yukarda verilen metin aadaki trlerden hangisiyle benzerlik gsterir?

A) Trk B) Hikye C) Masal D) Bilmece E) Ninni

Doru cevap:D

Sayfa 166 Cevab

4.Makale tr ile ilgili aada verilen cmlelerin nne bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

(D) Makalede ne srlen gr veya tezlerin kantlanmas gerekir.

(Y) Makale, yazarn zgn dncelerini iermelidir.

(D) Makaleler bilimsel metinler grubunda yer alr.

(Y) Makalede yazarn edeb bir dil kullanmas inandrcl artrr.

(D) Makaleler ok farkl konularda yazlabilir.

(D) Makaleler gazete ve bilimsel dergilerde yaymlanr.

(Y) Makaleler be sayfadan az olmayan metin trleridir.

(D) Makale tr gazete ile birlikte gelimitir.

(D) Makaleler nemli konularda yazlmaldr.

(D) Makaleler bilimsel ve tarafsz bir anlatm diliyle kaleme alnr.

SAADET

Tap burda Tap urda

Tap kapnn arkasnda Tap gklerin ortasnda Pencerenizden grnr Gzlerinizden srnr Bin bir kisveye brnr ()

Ne Hinttedir ne indedir Gzlerimin iindedir Bazen bana benden yakn Bazen bana benden uzak Yine benim iimdedir

Bedri Rahmi Ey

· Web viewYel estikçe kokuların yetirir Sarı çiçek sarvan kurmuş oturur Karışmış...

Documents

Transcript of · Web viewYel estikçe kokuların yetirir Sarı çiçek sarvan kurmuş oturur Karışmış...