Arbeidsmarkttrends in beeldZorg & welzijn Zeeland

Voorjaar 2017

Colofon

Deze publicatie is een uitgave van ViaZorg. Tekst & vormgeving ViaZorg Adres Stationspark 2 - 4462 DZ GoesE-mail info@viazorg.nl Telefoon 0113-250073

Deze publicatie is als PDF-bestand te downloaden van de website: www.viazorg.nl

Met deze ‘Arbeidsmarkttrends in beeld’ brengen wij u op de hoogte van de laatste trends en

ontwikkelingen op de arbeidsmarkt van zorg en welzijn, zowel landelijk als in Zeeland.

In deze rapportage komen de volgende thema’s aan bod:

pagina

• Arbeidsmarktontwikkelingenzorgenwelzijn 2

• Kansrijkeberoepen 3

• Ziekteverzuim 4

• Zorgdebatenarbeidsmarktbrief 5

• Vacatureontwikkeling 7

• Aanmeldingenzorg-enwelzijnsopleidingen 8

1

Arbeidsmarktontwikkelingen zorg en welzijn

In zorg en welzijn in Zeeland werken 22.750 mensen. De sector is goed voor

zo’n 14% van alle banen van werknemers in Zeeland. De helft van de werk-

nemers (50%) werkt in de verpleging, verzorging en thuiszorg (VVT), 18%

in de ziekenhuizen, 13% in de gehandicaptenzorg. De overige branches

zijn kleiner.

Voormeercijfersoverhetaantalwerk-

nemersenpersoneelskenmerkenver-

wijzenwijnaarhetRegioportret

Zeeland 2016 op www.viazorg.nl.

Zorgsector

Deafgelopenjarenzijnerverschillende

maatregelengenomenomdezorg

betaalbaarentoegankelijktehouden.

Ditheeftsinds2012eenremmend

effectgehadopdevraagnaarpersoneel.

Hetaantalbanenvanwerknemersgroeide

tot2012,indeperiode2012-2016heefter

eenkrimpvandewerkgelegenheidplaats-

gevonden van 5 - 10%. Volgens prognoses

vanCPB,UWVenOnderzoeksprogramma

Arbeidinzorgenwelzijnwordtvoorde

komendejarenweereengroeiverwacht.

Hetaantalbanenin2012zalechterniet

meerwordengeëvenaard.Desterkste

groeiwordtverwachtindethuiszorg,en

ookdewerkgelegenheidindehuisartsen-

zorgenoverigezorgblijftgroeien.

Welzijn & maatschappelijke dienstverle-

ning, jeugdzorg en kinderopvang

Deomvangvandewerkgelegenheid

wordtinsterkematebepaalddoorover-

heidsbeleidendebeschikbaremiddelen.

Zodaaldedewerkgelegenheidinde

kinderopvangonderanderedoorhet

verhogenvandebijdragedieoudersen

werkgeverssinds2012moetenbetalen,

maarookdehogewerkloosheideneen

dalingvanhetaantalkinderenheeft

2

werknemers naar branche

04

0507

06 08 01

02

03

01 Ziekenhuizen: 18%

02 GGZ: 6%

03 Gehandicaptenzorg: 13%

04 VVT: 50%

05 Jeugdzorg: 3%

06 Kinderopvang: 4%

07 WMD: 2%

08 Zorg overig: 3%

Opditmomentlijkthetgrootsteeffectvan

aldezemaatregelenuitgekristalliseerd.

Sommigemaatregelenzijn(deels)inge-

trokkenofverzacht.

Indekomendejarenblijftdeontwikkeling

vandewerkgelegenheidsterkafhankelijk

vandebeschikbaargesteldemiddelen,

maarookvandematewaarindezedaad-

werkelijk(kunnen)wordenvertaaldin

personelebezettingbijaanbieders.

geleidtotmindervraagnaarpersoneel.

Sinds2016heefthetkabinetdekinder-

bijslagtoeslagweerverhoogdenstijgthet

aantaljongekinderendatnaardekinder-

opvang gaat weer.

Welzijn&maatschappelijkedienstverlening

wordtgekenmerktdooreenterugtrekken-

deoverheid.Desectorwordthoofdzakelijk

gefinancierddoorgemeentenenhadmet

nametot2013temakenmetbezuinig-

ingen. De burger wordt aangespoord zelf

initiatieventenemen.Sindsdienvergt

bijvoorbeeldvluchtelingenopvangweer

meerinzet.

Dejeugdzorgissinds2015gedecentrali-

seerdnaargemeenten.Hulpmoetvooral

preventiefzijnennietzwaarderdannodig.

Ditgaatgepaardmeteenkortingopbud-

getten en dus een dalende werkgelegen-

heid.

Bronnen:

- RegioPlus - Regioportret Zeeland 2016

- UWV - Factsheet arbeidsmarkt zorg (13 -03-2017)

- UWV - Factsheet arbeidsmarkt WJK (13-03-2017)

Kansrijke beroepen

In de zorg zijn weer meer krapteberoepen dan twee jaar geleden, toen veel

organisaties nog middenin grote reorganisatierondes zaten. De afgelopen

jaren zijn er veel banen in de zorg verdwenen. De kwetsbare groepen

bevinden zich vooral op de laagste beroepsniveaus (niveau 1 en 2), zoals

helpenden in de thuiszorg en zorghulpen. In de eerste maanden van 2016

domineerden faillissementen en reorganisaties in de zorg nog het nieuws,

maar inmiddels zijn er duidelijke tekenen dat de arbeidsmarkt in de zorg

weer aantrekt.

Huidige krapteberoepen landelijk

OpmiddelbaarberoepsniveauzijndekrapteberoepenverzorgendeIG

(mbo3)enverpleegkundige(mbo4).Bijbeidefunctiesisereentoenamein

hetaantalopenstaandevacatures.Deoverstapvanuitlagereniveausnaar

dezeberoepenisvaaklastigtemaken.

Ophogerberoepsniveauisereentekortaanwijkverpleegkundigen,

praktijkverpleegkundigenengespecialiseerdverpleegkundigeziekenhuis

(hbo).Devraagstijgtdoorbeleidswijzigingen,maarerisnognietdirect

voldoendegekwalificeerdaanbodbeschikbaar.Ookgespecialiseerdverpleeg-

kundigeninziekenhuizenzijnmoeilijktevinden(bijvoorbeeldSEHof

IC).Overstappenvanheteneziekenhuisofspecialismenaarhetandereis

vaaknietzomaarmogelijk,vanwegeervaringenspecifiekediploma’s.

3

Opwetenschappelijkberoepsniveauiserbehoefteaanspecifiekmedisch

specialisten(verzekeringsartsen,bedrijfsartsen,specialistouderengeneeskunde/

verpleeghuisarts,klinischgeriater,artsverstandelijkgehandicapten,artsjeugd-

gezondheidszorgenmaag-lever-darm-arts)enpsychiaters.Vooralvacaturesvoor

specialistouderengeneeskundezijnlastigtevervullen.Veelafgestudeerdegenees-

kundigenverkiezeneencarrièreineenziekenhuis,maardaarishetjuiststeeds

lastigeromeenspecialisatieplaatstevinden.Demaag-darm-leverartsvormthierop

eenuitzondering.Ditheeftechtertemakenmethetin2014geïntroduceerde

bevolkingsonderzoekdarmkankerenzalkomendejarenwaarschijnlijkverdwijnen.

Verwachting komende jaren

HetministerievanVWSverwachtvoordekomendejarenwerkgelegenheidsgroeiinde

zorg.Demeesteingrepenzijndoorgevoerd,eendeelisgeschrapt,endoordevergrijzing

neemtde(potentiële)vraagnaarzorgnogsteedstoe.OokUWVverwachtenigegroei,

maardeontwikkelingblijftonzeker.Alserinderdaadsprakeisvangroeiishetwaar-

schijnlijkdatdekraptewatbetreftverzorgendenIGenmbo-enhbo-verpleegkundigen

dekomendejarenzalblijvenbestaan.Bovendienkunnenerindegehandicaptenzorg

problemenontstaanbijdewervingvansociaalpedagogischhulpverleners(hbo).

Krapteberoepen langdurige zorg Zeeland

Inhetvoorjaar2017heeftViaZorgeenuitvraaggedaanonderwerkgeversindelang-

durigezorgnaardetekortberoepenopditmomentenover3-5jaar.Opditmomentiser

indeouderenzorgmetnameeentekortaanverzorgendenIGeninminderemate(wijk-)

verpleegkundigen(zowelmboalshbo)enspecialistouderengeneeskunde.IndeGGZ

kamptmenmetnamemettekortenaanspecialistischverpleegkundigen,medisch

4

specialistenenpsychiaters.Indegehandicaptenzorgzijnopditmomentnauwelijks

tekorten.

Over3-5jaarverwachtmenindeouderenzorgnogsteedstekortenaanverzorgenden

IG,maarmenverwachtookdathettekortaanverpleegkundigenopzowelmbo-als

hbo-niveautoeneemt.OokdeGGZverwachtdatnaastdefunctieswaaraannualeen

tekortis,behoefteontstaataanverpleegkundigen.Indegehandicaptenzorgverschilt

perorganisatieaanwelkeberoepenmenverwachteentekorttehebben.

Bronnen:

- UWV - Kansrijke beroepen: waar is de arbeidsmarkt krap? Landelijk overzicht (04 -02-2017)

- ViaZorg – Inventarisatie kritische beroepen langdurige zorg (maart 2017)

Ziekteverzuim

Eind 2016 heeft Vernet een (landelijk) onderzoek uitgevoerd onder bijna

1.600 werknemers in de zorg, gericht op eigen regie en verantwoordelijk-

heid van zorgmedewerkers rondom verzuim en inzetbaarheid. Veel zorg-

medewerkers spreken over stress, een hoge werkdruk en een gebrek aan

personeel.

Ruimdehelftvandewerknemersindezorg(56procent)vindtdatwerkgeversmeer

kunnendoenomuitvalenziekteverzuimonderhunpersoneeltevoorkomen.Vooral

medewerkersvanziekenhuizen(64procent)enverpleeg-enverzorgingshuizeneninde

thuiszorg(68procent)verwachtenopditgebiedmeerinspanningvanhunwerkgever.

Zemenendatdewerkgeverbijvoorbeelddoorderoostersaantepassen,meerperso-

neelaantenemenofbeternaardewerknemersteluisterenuitvalkanvoorkomen.

Tegelijkhebbenzorgmedewerkerseengrootverantwoordelijkheidsgevoelomziekte-

verzuimtevoorkomen,omdatde‘zorgvoorpatiëntennoueenmaalaltijdmoetdoor-

gaan’.Vanderespondentenonderneemt80procentactiviteitenommogelijkeuitvalte

vermijden.Dangaathetomzakenalsgezondleven,sporten,ergonomischwerkenen

vrijnemenom‘bijtetanken’.

Werkgeversindezorgwillendatwerknemersmeerinvloedkrijgenophuneigeninzet-

baarheid,inplaatsvanditaanhentedicteren.Hiermeewillenzehetverzuimpercentage

endeverzuimkostenomlaagbrengen.Deuitkomstenbiedenzorgorganisatiesinzichten

enideeënbijdeaanpakvanhetverzuimenhetverhogenvandeinzetbaarheidvanhun

personeel.

Bron:

- Vernet: Rapport onderzoek eigen regie werknemers - ‘Eigen regie en verantwoordelijkheid van zorg

medewerkers rondom verzuim en inzetbaarheid’ (december 2016)

Zorgdebat en arbeidsmarktbrief Woensdag 29 maart vond in de Tweede kamer het Algemeen Overleg over personeelstekorten in de zorg plaats.

Daarbij kwamen de volgende items voorbij:

Innavolgingvanhetdebatverscheenop

7april2017dekamerbrief‘Gezamenlijke

arbeidsmarktagendaouderenzorg’, waarin

dethema’snumerusfixusopHBO-V,imago

vandesectorenwerkloosheidonder50+ers

ookopgenomenzijn.Hierondervolgende

hoofdpuntenuitdearbeidsmarktbrief.

Arbeidsmarktanalyse

Dearbeidsmarkttoonttekenenvanherstel.

Sinds2014neemthetaantalopenstaande

vacaturesweertoeensteedsmeerwerkge-

versgevenaanmoeilijkvervulbarevaca-

turestehebben.Eriswelpersoneel

beschikbaar,maareriseenmismatch

• De scholingsvouchers

• Numerus fixus op de HBO-V en in relatie daarmee de stageproblematiek in de zorg

• Imago van de sector en de (on)aantrekkelijkheid voor mensen om hierin te werken

• Werkloosheid onder 50+ ers

Overdescholingsvouchersmeldde

demissionairstaatssecretarisVanRijndat

hetaantalprojectenwaarinwordtinge-

zetopzijinstroomenwaarinactiefophet

bestaanvandescholingsvouchersgewezen

wordt,toeneemt.Endaarmeeneemthet

gebruikvandescholingsvouchersooktoe.

InhetdebatgafVanRijnaandathijbegin

april2017wilkomenmeteenimpactanaly-

sevanhetkwaliteitskaderzorg.Daarbijzal

hijingaanopzoweldekwantiteits-alsde

kwaliteitsaspecten.Verderishijsamenmet

socialepartnersaanhetverkennenofhij

kankomentoteenarbeidsmarktagendadie

zichrichtopdevollebreedtevandezorg.

5

tussenachtergrondenkwalificatiesvan

personeelenerzijdsenbehoeftebijwerk-

geversanderzijds.Indeperiode2017-2020

wordteentekortverwachtaanpersoneel

voor verzorgende en verpleegkundige

beroepenensociaalagogischefuncties

ophbo-niveau.Erwordteenoverschot

verwachtaanpersoneelmeteenwelzijns-

achtergrond(metnameniveau1-4.)

Dezeverkenningenhoudennoggeen

rekeningmethetkwaliteitskaderver-

pleeghuizenwatleidttotextravraagnaar

personeeldatoploopttot45.000FTE

in2022.Hetisdaaromzaakomzosnel

mogelijkintespelenopdezemismatchop

korteenlangeretermijn.

Ophetgebiedvanopleidenblijktdatde

instroomindeopleidinghbo-verpleeg-

kundedeafgelopenjarensterkisgeste-

gen.UitderegionaleaanpakvanRegio-

PlusenhetZorgpactkomenverschillen-

deknelpuntenenbelemmeringennaar

voren,zoalsdebegeleideonderwijstijd,

debegeleidingscapaciteitbijwerkgevers

voor voldoende kwalitatief goede stages

endebevoegdhedenvangastdocen-

ten.Onderanderehetmakenvanlokale

afsprakenheeftgeleidtotoplossingenin

devormvannieuwevormenvanlerenin

depraktijk.

Meer opleiden, beter matchen en

een beter imago

Indeafgelopenperiodeheefthet

ministeriesamenmetdesocialepartners

zakeninganggezetomaandeperso-

neelsvraagtevoldoen.Komendejaren

wordt ingezet op de volgende aanvullen-

demaatregelen:

•Meeropleiden

•Betermatchen

•Eenbeterimago

Meer opleiden

oRegionalesectorplannenzorg:

de bestaande infrastructuur van de

regionale sectorplannen is op korte

termijninzetbaar

oAfbouwnumerusfixeshbo-verpleeg-

kundedoorbijhetLandelijkOverleg

Opleidingen Verpleegkunde en de Ver-

enigingvanHogescholenaante

dringenophetafschaffenvande

laatstenumerifixienhetstimuleren

vanhetbeschikbaarkomenvanvol-

doendegoedestageplaatsendoorhet

stagefonds(€112miljoenin2017).

Erdientnietalleenmeerteworden

opgeleid,maarookbreder,zodat

zorgverlenersbreedenflexibelinzet-

baarzijn.Hiervoorzijndeinitiële

opleidingeningerichtmetbrede

basiskennis.

oOmopleidingsbeslissingenoplange

termijntestimuleren,oormerkthet

ministerievanVWSmiddelenenstelt

dezeopbasisvanbehaaldeoplei-

dingsresultatenbeschikbaaraan

werkgevers. Het veld wordt aange-

spoord de opleidingsgelden te gebrui-

ken,zodatvoldoende(enversneld)

kan worden opgeleid. 6

Beter matchen

o Via Youchooz.nlisdeafgelopenjaren

samenmetdesocialepartnersgeïn-

vesteerd in uitgebreide keuze-infor-

matievooraankomendestudenten.

Hetministeriezetinoponderhouden

vanYouChooz.nlenverbredenervan

naarwerkzoekenden,zij-instromers,

herintredersenhuidigpersoneel.

o Via ‘Sterkinjewerk,Zorgvoorjezelf’

vanCNVenRegioPlusisstevigingezet

oploopbaanoriëntatieen-begeleiding

van45+ers.Dedoelgroepvandit

projectwordtverbreednaarwerk-

lozen,werkzoekenden,zij-instromers

enherintreders.Defocusblijftopde

ouderemedewerker.ViaRegioPlusis

eenlandelijkdekkendnetwerkvan

regionalebrancheoverstijgende

loopbaanportals ontwikkeld.

Een beter imago

oAfgelopenjarenheefthetministerie

verschillendeinitiatievenonder-

steund,gerichtophetversterkenvan

hetimagovandesector(o.a. de Week

vanzorgenwelzijn,decampagne

‘Daarzitmeerachter’enhetlespakket

‘AanJOUhebbenwewat’. Het

ministerievanVWSismetde

socialepartnersingesprekomte

kijkenhoeeringezamenlijkheid

uitwerking kan worden gegeven aan

hetverbeterenvanhetimagoende

aantrekkelijkheidvanhetwerkenin

de zorg.

Gezamenlijke arbeidsmarktagenda

ouderenzorg

HetministerievanVWSismetsociale

partners in overleg, onder leiding van

prof.Dr.RomkevanderVeen,omte

komentoteengezamenlijkearbeids-

marktagendavoordeouderenzorg.

Thema’sindezeagendazijn:

•Beterzichtopactueleontwikkelingen

enarbeidsmarktgevolgenvanveran-

derendezorgvraagverschuivingenin

hetzorglandschap,waarbijmeer

informatieoporganisatieniveaukan

bijdragenaaneenbeterebasisvoor

strategischpersoneelsbeleid.

•Ervoorzorgendatmensenlanger,

gezonderenblijerindezorgwerkenen

permanentontwikkelen,lerenopde

werkvloer en interprofessioneel leren.

Ditvraagtomverbeterdeaansluiting

tussenonderwijsenarbeidsmarkt.

•Eenoptimaleinzetvanhethuidige

personeel door taakdifferentiatie,

arbeidsbesparendetechnologie,aan-

dachtvooromvangvandecontractenen

slimmebrancheoverstijgendeoplos-

singenvoorschaarspersoneel.

Deagendamoetvoordezomervan2017

inconceptgereedzijn.

Bronnen:

- RegioPlus : Samenvatting Algemeen Overleg in

de Tweede Kamer over de personeelstekorten in

de zorg (29-03-2017)

- Ministerie van VWS - Kamerbrief Gezamenlijke

arbeidsmarktagenda (07-04-2017)

VacatureontwikkelingIn de ‘Arbeidsmarkttrends in beeld’ van najaar 2016 was te zien dat het aantal vacatures op ZZ.nl (de Zeeuwse vacaturesite voor zorg en welzijn) toeneemt. In de periode oktober 2016 tot maart 2017 is het aantal vacatures alleen nog maar verder toegenomen. In maart 2017 zijn er 237 nieuwe vacatures geplaatst. Dat is bijna tweemaal zoveel als in dezelfde maand vorig jaar en 3,5 keer zoveel als in maart 2015.

Nieuwe vacatures op ZZ.nl

7

Bron: Viazorg - www.ZZ.nl

0

50

100

150

200

250

mrt-17

jan-17nov-16

sep-16jul-16

mei-16mrt-1

6jan-16

nov-15sep-15

jul-15mei-15

mrt-15

jan-15

Opleidingsniveau vacatures op ZZ.nl

10%

27%

27%

21,5%

13,5%

Van de 237 nieuwe vacatures op ZZ.nl is slechts 10%

voor lager opgeleid personeel (geen opleiding, voort-

gezet onderwijs, MBO niveau 1 en niveau 2). 27% voor

personeel op niveau 3, 27% op niveau 4, 21,5% voor

personeel op HBO-niveau en 13,5% voor HBO+, WO en

postdoctoraal opgeleid personeel.

8

Aanmeldingen zorg- en welzijnsopleidingen

In Zeeland kan er bij drie opleidingsinstituten een zorg- of welzijnsopleiding worden gevolgd: Hoornbeeck College en Scalda voor een mbo-opleiding en de HZ University of Applied Sciences voor een hbo-opleiding.

Inonderstaandetabelisdestandvanzakenvanaanmeldingenvoorkomendschooljaar2017-2018per1april2017opgenomenenwordt

dezevergelekenmetdeaanmeldingenvanhethuidigeschooljaar.Hetaantalaanmeldingenvoordeeltijd-opleidingenenBBL-trajectenzal

naarverwachtingnogstijgen.Dezeaanmeldingenkomentussennuenoktobernogbinnen,omdatereerstgoedkeuringmoetzijnvande

werkgeveromhetleerwerktrajecttestarten.

Hoornbeeck College Scalda HZ University of Applied Sciences

WerkelijkingestroomdSchooljaar2016-2017

Aanmeldingenper 01-04-2017 Schooljaar2017-2018

WerkelijkingestroomdSchooljaar2016-2017

Aanmeldingenper 01-04-2017 Schooljaar2017-2018

WerkelijkingestroomdSchooljaar2016-2017

Aanmeldingenper 01-04-2017 Schooljaar2017-2018

HelpendeZorg&WelzijnBBLniveau2 4

Dienstverlening niveau 2 17 24 139 129

VerzorgendeIGBOL-niveau3 37

VerzorgendeIG-MaatschappelijkezorgBOL-niveau3

14 126 99

VerzorgendeIG-MaatschappelijkezorgBBL-niveau3

4

VerzorgendeIGBBL-niveau3 10 58 68

VerpleegkundeBOL-niveau4 33 27 71 96

VerpleegkundeBOLenBBL niveau 4, versneld

51 41

VerpleegkundigeHBO,niveau6,voltijd 134 161

Verpleegkundige HBO, niveau 6, versneld 42 56

Totaal instroom zorgopleidingen 101 69 445 433 176 217

Zorgopleidingen

Hoornbeeck College Scalda HZ University of Applied Sciences

WerkelijkingestroomdSchooljaar2016-2017

Aanmeldingenper 01-04-2017 Schooljaar2017-2018

WerkelijkingestroomdSchooljaar2016-2017

Aanmeldingenper 01-04-2017 Schooljaar2017-2018

WerkelijkingestroomdSchooljaar2016-2017

Aanmeldingenper 01-04-2017 Schooljaar2017-2018

SAW*niveau3 16

SAW*niveau4(incl.onderwijsassistent) 67 52 98

SAW*niveau3&4,voltijd 147 116

SAW*niveau3&4,deeltijd 62 6

Maatschappelijkezorg,niveau4 35

Onderwijsassistent,niveau4,voltijd 93 112

Onderwijsassistent,niveau4,deeltijd 33

Socialwork,niveau6,voltijd 161 63

Socialwork,niveau6,deeltijd 56 11

Totaal instroom welzijnsopleidingen 83 87 335 332 217 74

Bronnen:

- Hoornbeeck College

- Scalda

- HZ University of Applied Sciences

*SAWstaatvoorSocialAgogischWerk

Welzijnsopleidingen

9