Verschijningsvormen van dementie op jonge leeftijd, verschillen en ...
Transcript of Verschijningsvormen van dementie op jonge leeftijd, verschillen en ...
Verschijningsvormen van dementie op
jonge leeftijd, verschillen en overeenkomsten
Freek Gillissen
Verpleegkundig consulent dementie
Alzheimercentrum VUMC
Herkenning preseniele dementie
• Vroege verschijnselen:
Subtiele gedragsverandering (apathie,
prikkelbaarheid)
Overzichtsverlies
Afname belastbaarheid
Dysfunctioneren op het werk
Facadegedrag
Wel / geen inzicht?
Factoren van belang
• Voorgeschiedenis
• Premorbide functioneren
• Aanwijsbare overbelasting? Externe
factoren?
• Stemming?
• Subjectieve klachten
Belang van de hetero-anamnese !
• Verschillen thuis-werk? Vakanties?
• Beloop
• Veranderde cognitie
• Functioneren
• Persoonlijkheid / gedrag
• Emoties, stemming
• Familie-anamnese
• Medicatie / intoxicaties
• Voorgeschiedenis, risicofactoren
Herkenning van preseniele dementie
Cave:
• Depressie kan optreden in kader dementie
• Afwezigheid van subjectieve klachten
• De patiënt gedraagt zich in de spreekkamer
normaal
• Aanvullend onderzoek kan normaal zijn
• Psychosociale factoren kunnen gevolg zijn
Belang van diagnostiek
• Verklaringsmodel
• Juridische / financiële consequenties
• Prognose
• Uitsluiten behandelbare oorzaken
• Begeleiding
• Zorg
Patiënt/Partner/relatie
• Conflicten door gedragsstoornissen.
• Partners gaan aan zichzelf twijfelen.
• Afwijkend sexueel gedrag.
• Wanhoop partner.
• Rouw partner.
• Echtscheidingsproblematiek
Kinderen
• Onbegrip, aversie, agressie t.o.v.
patient
• Schaamte naar vrienden toe
• Gemis van opa/oma rol, gedrag naar
kleinkinderen
• Rouw
Werkgever
• Ziektewet, WIA.
• Kwaliteit van arbeid slecht.
• Arbeids gerelateerde ongelukken.
• Arbeidsconflict.
• Onbegrip mbt situatie werknemer(zowel
patiënt als partner).
• Zelfstandigen gaan vaak failliet
Varianten van ziekte van Alzheimer
• Gewone geheugenvariant
• Frontale variant
• Logopene variant
• Posterieure Corticale atrophy
Ziekte van Alzheimer
• Geheugenstoornis (amnesie)
•Voornamelijk inprentingsstoornis
•Later ook lange termijn geheugenstoornis•Leidt tot desoriëntatie
Ziekte van Alzheimer
• Taalstoornis (afasie)
• Woordvindstoornis
• Begripsstoornis
Frontale variant
• Kan imponeren als FTD,
gedragsveranderingen zijn aanwezig,
maar geheugenstoornissen staan op de voorgrond.
Logopene variant
• In eerste instantie is taal aangedaan
Posterieure corticale atrophy
• Begint met een “visus beperking”
mensen gaan in eerste instantie naar
opticien/oogarts. Pas in tweede instantie geheugen aangedaan.
Ziekte van Alzheimer
• Stoornis in het
handelen (apraxie)
Ziekte van Alzheimer
• Stoornis in het
ruimtelijk inzicht
(agnosie)
Ziekte van Alzheimer
• Stoornis in planning en organisatie
Ziekte van Alzheimer
Niet cognitieve neuropsychiatrische
symptomen• Depressie
• Agitatie
• Apathie
• Angst
• Wanen
• Hallucinaties
• Decorumverlies
• ‘Facadegedrag’
Fronto Temporale Lobaire degeneratie
(Pick)
• Fronto Temporale Dementie
• - Apathische type
• - Ontremde type
• - Stereotype dwangmatige type
• Semantische dementie
• Primair Progressieve afasie
Frontotemporale dementie klinisch-diagnostische criteria
(Neary, Snowden 1998)
Kerncriteria
• Sluipend begin, geleidelijk progressief
• Inadequaat persoonlijk gedrag
• Inadequaat sociaal gedrag
• Emotionele afvlakking
• Geen ziekte-inzicht
Apathische type Ontremde type Stereotiep-
dwangmatige
type
initiatiefarmoede
vlak affect
executieve stoornissen
perseveratie
omgevingsafhankelijkheid
impulsiviteit
Inadequaat affect: euforie,
emotioneel labiel
Ontremd koop-, eet-, sexueel gedrag
omgevingsafhankelijkheid
Ritualistisch
Inflexibel
Repetitief gedrag:
rijmpjes, standaardzinnen,
stereotiepe
bewegingen
Semantische dementie
• Multimodaal verlies van semantische
kennis
• Bij relatief episodisch geheugen
• Vaak gepaard met gedragsverandering
(egocentrisch, dwangmatig, depressie)
Progressieve niet vloeiende afasie
• Geïsoleerde vnl expressieve afasie
• Na jaren gevolgd door
begripsstoornissen, executieve
stoornissen, gedragsverandering
• Uiteindelijk mutisme
Frontotemporale dementie Gedragssymptomen
• Sociaal gedrag
• Hygiëne en persoonlijke verzorging
• Eet-/drinkgewoontes en hyperoraliteit
• Slaap
• Sexualiteit
• Dwangmatig gedrag
• Afleidbaarheid
• Utilisatiegedrag
• Motorisch gedrag
Frontotemporale dementie Emotionele
symptomen
• Depressie
• Angst
• Euforie
• Snelle stemmingsschommelingen
• Vlak
• Inadequaat
• Empathie
• Pijnsensatie
Frontotemporale dementie Cognitieve
symptomen
• Inzicht
• Planning en organisatie
• Geheugen
• Taal
• Ruimtelijke oriëntatie
• Verminderde inspanning
• Sociale cognitie
Lewy body dementie
• Kenmerkend, fluctuaties, hallucinaties,
bewegingsstoornis.
• Cave; REMslaapstoornis, Temporale
epilepsie, Apnoesyndroom.
Belang voor bedrijfsartsen
• (beginnende) dementie kan oorzaak zijn
voor disfunctioneren op het werk
• Belangrijkste differentiaal diagnose:
depressie, burn-out, overspannenheid, nerveus-functionele klachten
• Signalering
• Bedankt voor uw aandacht.
Meer kunt u vinden op de volgende
website:
• www.alzheimercentrum.nl
• www.pick.nl
• www.alzheimernederland.nl