VERİ TOPLAMA

Ne öğrenilecek

• Veri toplamaya neden ihtiyaç duyulmaktadır• Veri Toplama sorunları• Veri toplama planı• Veri toplama yöntemleri

• Gözlem• Görüşme• Anket sorgulama• Odaklanma grupları• örnekleme

Veri Toplama nedir

• Veri toplama, proje geliştirme ve karar verme sürecinin daha sağlam olmasına yardım eder. Veri toplamakla, başlıca nitelik değerlerini ve onları nasıl ölçe bileceğimizi tanımlaya biliriz.

• Veri toplama, proje sürecince üretilen nitelik değerleri üzere yararlı bilginin elde edilmesi ve bu işin planlaştırılmasıdır

• Verinin toplanması, araştırma sürecinin başarılı olması için yeterli olmaya bilir. Esas mesele: “Verinin toplanması” değil, “ Yararlı verinin elde edilmesidir”

Veri Toplamasına neden ihtiyaç duyulmaktadır

• Kararverme için verilere ihtiyaç duyulmaktadır

• Veri Toplama, proje takımına, araştırma sürecinin yürütülmesi, hizmetin ve ürünün nitelik değerlerinin iyileştirilmesi için gereken bilgileri elde etme imkanını sağlar.

Veri Toplama planı

• Veri Toplama, öznel değil, nesnel bilgilere odaklanmakla düzgün karar oluşturmaya yardımcı oluyor

• Veri Toplama planı oluşturulurken öznel kararların elenmesine çaba gösterilmelidir. Bu, projenin her hangi adımında muhakeme yürütme kıstaslarını ve yolunu oluşturmak için sade yöntemdir

• Bu halde veri toplayıcılarının, veri toplama süreci boyunca kullana bilecekleri standart yöntemleri olacaktır

Veri Toplama planı-devamı• Veri Toplama planı aşağıdaki sorulara cevap

bulmalıdır:– Neden bu veriler gereklidir? Veriler toplandıktan

sonra ne yapılacak?• Araştırmacının verileri toplamak için bir amacı olmalıdır

– Veriler nereden toplanılacak? Verilerin toplanılacağı yer kesin tanımlanmalıdır; bunun için • Proje sürecinin akışı izlenmelidir:

– Eğer süreç, X adımını yapmakla değiştiriliyor ise, o zaman proje ürününün veya hizmetin önemli kalite özelliği olan Y iyileşecektir

• Değişiklikler beklenen adımlar tanımlanmalıdır• Bu adımlar için ve sürecin başlangıcı ve sonu için veriler

toplanılmalıdır

Veri Toplama planı_devamı

• Veri Toplama planı, planlama aşamasında oluşturulmalıdır.

• Büyük zaman gerektirmesine rağmen planlama aşaması oldukça önemlidir, çünkü, bu doğru verileri elde temek için bir kılavuzdur.

Veri Toplama planı-devamı

• Ne tür veriler toplanılacak? • Genellikle, veriler 2 esas sınıfa ayrılıyor:

nitelik verileri ve değişken verileri:• nitelik verileri, nitelikler veya kusurlar hakkında

sayısal bilgi veriyor;• Değişkenler verileri süreçte üretilen önemli nitelik

özelliklerinin ölçümüne dayanıyor

• Verileri kimler toplayacak? kim verilere daha yakın ise,yani uygun süreçte çalışanlar verileri toplamalıdır

Düzgün veriler nasıl toplanmalıdır?

• Veri, süreci iyileştirmek için toplanılıyor, sürecin ürettiği ürün için değil. – durumu en iyi ifade eden verileri seçmek gerekiyor.– örnek boyutları küçük olmalıdır;

- veri toplama sıklıkla yapılmalıdır;

-Toplanan verinin değeri, verinin özelliğine, maliyetine, veri ardışıklığına bağlıdır

Veri Toplama sorunları

Ne Toplanmalıdır?Nerede Toplanmalıdır?Ne zaman toplanmalıdır?Niçin toplanmalıdır?Nasıl toplanmalıdır?Kim toplamalıdır?

VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ

Veri Toplama yöntemleri

• Veri toplama yöntemleri , araştırma nesneleri (insanlar, nesneler, olaylar) ve onların oluşma ortamları hakkında bilgileri düzenli olarak toplama imkanı veriyor.

• Verilerin toplanmasında düzenlilik sağlanmalıdır. Eğer veriler tesadüfen toplanmışsa araştırma sorularının yanıtlanması zor olacak.

Veri Toplama Yöntemleri

Özelliğine bağlı olarak bilgileri çıkarmak ve değerlendirmek için çeşitli yöntemler kullanılmaktadır:

• Veri formları ile resmi kaynaklardan (emniyet veya okul kayıtları) verilerin alınması;

• El altında olan bilgilerin kullanılması • Gözlem• Görüşme (yüzbeyüz) • Yazılı anket • Odaklanma gruplarının oluşturulması • Belge tarama

Eldeki verilerin kullanılması• Genellikle, her hangi konuda daha evvel başkaları tarafından toplanmış

verileri bulmak mümkündür. (bunların çözümlenmiş veya yayınlanmış olması önemli değil). Bu verilerin kaynaklarını bulmak ve onları elde etmek her bir veri toplama işi için iyi başlangıç noktası ola bilir.

• Örneğin, Sağlık bilgi sistemi verilerinin, nüfus kayıtlarının çözümlenmesi kendi başına bir araştırmadır. Genellikle ise, bu araştırmalar diğer veri toplama yöntemlerinin de kullanıldığı tam araştırmanın bir parçasıdır

• Bilgi verenlerin kullanımı da eldeki verilere erişmek için önemli bir yöntemdir. Bilgi verenler, bilgili toplum liderleri ve hedef grubun bilgili üyeleri ola bilir. Onlar araştırmanın çeşitli aşamalarına katıla bilirler (çözümleme aşamasından tavsiyelerin geliştirilmesine dek)

• Gazeteler ve yayınlanmış bilgiler, örneğin, hastalık tarihleri diğer bir kaynak türleridir

GÖZLEM

• Gözlem , varlıkların, nesnelerin veya olayların davranış ve özelliklerini düzenli olarak seçme, izleme ve kaydetme işlemlerini kapsayan yöntemdir. İnsan davranışının çok kullanıldığı veri toplama yöntemidir. Bu farlı yollarla mümkündür:

– Katılımcı Gözlem: Gözlemci gözlemlediği duruma katılır. (örneğin, hastaneye kaldırılmış hekim hastane prosedürlerini “dahilden” gözlemleye biliyor

– Katılımsız gözlem: Gözlemci açık veya gizli durumu izler, ama katılmaz

• Gözlemler açık veya gizli ola bilir • İnsan davranışlarının gözlemi her bir araştırmanın parçası ola bilir, fakat

çok zaman gerektirdiği için küçük çaplı araştırmalarda kullanılıyor.• Gözlem, belirlenmiş ölçüm kullanmakla yapılıyorsa, ona ölçme de denir

Katılımlı gözlem• İki yöntem

– Gözlemcinin katılması- araştırmacının bir kümenin içine girerek , içeriden biri olarak gözlem yapması

– Kümenin gözlemi- araştırmacı, dışarıdan bir üye olarak değerlendirilir Daha çok kümelerin gözlemi için söz konusu olan bir yöntemdir

• Katılımlı gözlem araştırmacının ikili konuma sahip olduğunu belirten bir kavramdır. Araştırmacı hem gözlemcidir hem de gözlemlediği sürece katılmaktadır.

• Katılımlı gözlemde genellikle öğrenilmek istenen şeyler:– Konuyla ilgili şeylerin nerede yapılması– İnsanların hangi ortak bilgi veya fikre sahip olmaları– Eylemleri kimin başlatması; nasıl tepkilerin olması;– Yapılan işlerin ne zaman ve ne kadarlık dönemde yapılması

Görüşme

• Görüşme• Düzenlenmemiş görüşmeler• Yanıtlayıcı görüşmeler• Doğal küme görüşmeleri• Oluşturulmuş küme görüşmeleri

Görüşme

• Düzenlenmemiş görüşme– Gayri-resmi görüşme– Belli bir kümenin içinde, o küme hakkında iyi bilgiye sahip

olduğuna inanılan bir kişinin araştırmacı ile karşılaşması ve görüşme yapması

• Yanıtlayıcı Görüşme– Araştırmacının görüşmek üzere seçtiği kişinin belli bir grubu,

kesimi temsil ettiği kabul edilir. Bu kişiyle yapılan görüşmeden elde edilen bilgiler araştırılan konuya ilişkin önemli bilgiler sağlayabilir

Görüşme-devamı

• Doğal küme görüşmeleri- en önemli özelliği “doğal “toplumsal ortamlarda nelerin olup-bittiğini öğrenmeye çalışmaktır.Örneğin, “normal bir televizyon izleme gecesinde neler olduğuna ilişkin gözlemler

• Oluşturulmuş küme görüşmesi- araştırma amacıyla oluşturulmuş bir kümeyle yapılan görüşme– Yanıtlayıcı görüşmesiyle, doğal küme görüşmesini bir araya

getirme; – örneğin, araştırmacının belli bir aileyi, doğal ortama mümkün

kadar uyarlanmış bir mekana çağırması ve belli bir televizyon dizisini izlerken ve sonrasında görüşmeler gerçekleştirmesi

Görüşme nasıl yapılmalıdır

• İsimsizliğin garanti edilmesi• Aslına uygunluğun sağlanması• Yönlendirici sorulardan kaçınılması• Görüşmecinin terimleri kendinin tanıtması• Odaklanmanın unutulmaması• Önceden hazırlık yapılmalı• Yargılayıcı olmamalı• Görüşmeyle ilgili not alınması

Yazılı anket sorgulama

• Bu veri toplama yönteminde sorgular yazılı biçimde yanıtlayıcılara sunulur ve onlar da yazılı biçimde cevap veriyorlar.

• Yazılı anket sorgulama aşağıdaki yollarla gerçekleştirile bilir:– Anketler mektupla gönderilir; mektupta yanıtlayıcının

soruları nasıl yanıtlamak gerektirdiği hakkında açıklayıcı talimat bulunuyor.

– Yanıtlayıcıların tümü veya bir kısmı aynı zamanda aynı yerde toplanılıyor ,sesli veya yazılı talimatlar veriliyor ve onlardan anketleri doldurmaları isteniyor veya

– Anketler elle teslim edilir ve sonradan toplanılıyor.

Yazılı anket sorgulama yönteminin artı yönleri

• Büyük araştırma ortamlarını ifade etmek için yararlıdır• Konu üzere pek çok soru sorulmasını mümkün kılar.

Düşük maliyet. Araştırmayı yönetmek için her taraflı eğitime gerek yoktur. İşlem ve tahliller, genelde çok basittir ve pek çok diğer yöntemlerden ucuzdur.Sapma hatasında küçülme. Anket sorgusu, görüşenin kişisel nitelikleri görüşme başarısı sonucu olan sapmayı küçültür. Çok yüksek özerklik. Görüşme yapanının olmayışı yanıtlayıcı için çok büyük esneklik sunar. Bu özellikle hassas konular üzere anket yapıldığı zaman yararlıdır. Böyle ki, yanıtlayıcı, çoğu zaman hassas konularda yüzbeyüz cevap vermemeyi tercih eder.

Yazılı anket sorgulama yönteminin eksi yönleri

• Yanıtlayıcılar için tasarlanan sorular, yanıtlayıcıların bazıları için uygun olmaya bilir

• Sorular basit olmalıdır. Sorular yeterli kadar anlaşılan ve düz olmalıdır

• Araştırmacıların belirgin olmayan soruları araştırma imkanı yoktur.

Tartışma odak grupları

• 6-12 kişilik grup, bir raportörün yönetiminde belirli bir konuyu serbestçe tartışıyorlar.

• Diğer yöntemlerle alınması mümkün olmayan bilgileri almak için kullanılıyor.

• Katılımcılar genelde biri-birini tanımazlar. Onların konu hakkında belirli bir yakınlığı, ilgisi bulunmaktadır. (örneğin, çocuk çeteleri konusu tartışıldığı zaman bu çocukların ebeveynleri)

• Genelde birden fazla grup oluşturuluyor. Böyle ki, tek bir grup sorun hakkında genel fikirler yürütmekte yetersiz ola bilir

• Odak grupları, ihtiyaçların değerlendirilmesinde, planların geliştirilmesinde, yeni fikirlerin kontrol edilmesinde veya mevcut programların iyileştirilmesinde yararlıdır

Odak gruplarının artı yönleri

• Esneklik, moderatöre, derine çözümleme yapma ve katışımcılara, yanıtlarını daha ayrıntılı sunmasını isteme imkanı veriyor

• Sonuçlar çabuk tanınır. • Büyük araştırmalar ve kişisel görüşmelere

oranda daha az maliyetlidir

Odak grupları yönteminin eksi yönleri

• Başarılı bir moderatörün olması çok önemlidir. • Verilerin niteliksel özelliğinden dolayı

çözümleme zamanı gruplar arasındaki farklar sorun oluştura bilir

• Grupları bir yere toplamak zordur. İnsanların belirlenmiş yere belirlenmiş zamanda gelmeleri için zaman ayırmaları gerekiyor.

• Katılımcılar cevaplarında bazen samimi olmuyorlar

ÖRNEKLEME

• Örnekleme, belirlenmiş araştırma kümesi içinden araştırma birimlerinin seçilmesidir.

• Bazı araştırma kümeleri az sayıda üye içerdiği için onların hepsi örnek olarak götürüle bilir. Gerçekte ise araştırmalar çok büyük kümeler üzerinde odaklanmış oluyor.

• Seçme zamanı aşağıdaki sorulara cevap bulunmalıdır:• Örnekleme almak istediğiniz insanların (veya diğer

araştırma nesnelerinin) hangi grubu sizi ilgilendirir?• Örnekleme küme sayısının boyutu nasıl olmalıdır?• Örnekleme küme elemanları nasıl seçilmelidir?

Örnekleme-devamıSorun Araştırma

kümesi Araştırma birimi

X bölgesinde bebeklerin yeterli beslenmemesi

X bölgesindeki İlk okullarda eğitimin seviyesinde düşme

Özel hastanede hipertansiyon hastaların kayıtlarındaki yanlışlıklar

X bölgesindeki 6-24 aylık tüm çocuklar

X bölgesindeki tüm ilk okullar

Özel hastanedeki hipertansiyon hastalarının tüm kayıtları

X bölgesinde 6-24 aylık bir çocuk

X bölgesindeki bir okul

Özel hastanedeki bir hipertansiyon hastasının bir kaydı

Veri Toplama Yöntem ve araçları

Veri toplama yöntemleri Veri toplama araçları

Elde olan bilgilerin kullanılması Kontrol listesi, veri derleme formları

gözlem Göz, diğer duyu organları, kalem/kağıt, saat, mikroskop

Görüşme Görüşme kılavuzu, kontrol listesi, anket, kayıt cihazı

Yazılı anket anket

Veri Toplama Yöntemlerinin Karşılaştırılması

Yöntem Artı yönleri sınırlamalar

Eldeki bilgilerin kullanılması

Pahalı değilGeçmişe göre değişim yönünü inceleme imkanı

Her zaman verilere erişmek mümkün değil

gözlem Daha ayrıntılı ve içeriye yönelik bilgiOlgular üzere veri toplamaAnket cevaplarını sınama imkanı

Öznellik, gözlemci yalnız onu ilgilendirenleri görüyorVeri toplayıcısı durumu etkileyebilir

görüşme Eğitimli ve eğitimsiz her kes için;Sorguları sınıflandıra bilme; Yazılı anketlere göre cevap ala bilme oranı daha yüksek

Veri toplayıcısı durumu etkileyebilir

Yazılı anket Pahalı değilDaha çok bilgi kaynağıKaynakların gizliliği

Eğitimsiz kaynaklarca kullanılamazSoruların yanlış anlaşılması mümkündür