VERBORGEN NATUURPARELTJE aan de toegangspoort van het ... · goede voornemens maakt, ook in de...
Transcript of VERBORGEN NATUURPARELTJE aan de toegangspoort van het ... · goede voornemens maakt, ook in de...
Driemaandelijks verenigingsblad van Natuurpunt Limburg - december 2013 - januari - februari 2014 - jaargang 10 - nummer 4
Afgiftekantoor 3500 Hasselt 1 - P409862
Afzender: Natuurpunt Limburg, Putvennestraat 112, 3500 Hasselt
VERBORGEN NATUURPARELTJEaan de toegangspoort van
het Nationaal Park Hoge Kempen
VoorwoordEen nieuw jaar, een nieuw begin?
Nieuwjaar is zowat hét moment waarop iedereen goede voornemens maakt, ook in de natuursector nemen velen zich voor om het proberen beter te doen dan vorig jaar. Iedereen behalve onze over-heden lijkt het wel.Op een ogenblik dat bij de bevolking de steun en waardering voor natuurbehoud en een gezonde leefomgeving nog nooit zo groot waren slagen onze overheden erin om voor de natuur slechte wetgevingen en akkoorden te maken.Als dit geschreven wordt is net het nieuwe Europese plattelandsbeleid goedgekeurd. Hoewel aanvankelijk een groene hervorming in de steigers stond met voldoende aandacht voor natuur is dit onder druk van de machtige landbouwlobby’s verwaterd en wordt het vergroeningspakket door een hele resem uitzonderingsmaatregelen helemaal uitgehold. Bovendien zette Europa de hakbijl in de middelen voor plattelandsontwikke-ling, waardoor meer doelgerichte financiering van natuurmaatregelen onder druk komt te staan. Nochtans kost het landbouwbeleid ieder Europese gezin jaarlijks 80 euro belastinggeld. Je zou daar-voor toch een wederdienst mogen verwachten.Alle hoop voor een groenere landbouw en plat-teland ligt nu bij Vlaanderen. Onze Vlaamse over-heid moet immers zorgen voor de implementatie van het Europees beleid in Vlaamse wetgeving. Die Vlaamse overheid is echter zelf ook niet goed bezig. De integratieoefening van de boswetgeving en de natuurwetgeving tot één samenhangend geheel, nodig om de beloftes voor een kwali-teitsvol Europees natuurnetwerk uit te bouwen in Vlaanderen, is ei zo na uitgedraaid op de ont-manteling van de natuursector. Begrippen zoals natuurreservaat, erkenning van verenigingen met als uitsluitend doel de natuur te beschermen en aankoopbeleid stonden niet meer in de eerste teksten van het wetsontwerp. Dit zou leiden tot een massale kapitaalsvernietiging. Bovendien was er bij de toekenning van subsidies (belas-tinggeld dus, door u en mij betaald) geen sprake meer van een resultaatsverbintenis en al helemaal niet van controles op het bereiken van de doelen. Wat maakte dat de beheervergoedingen een pure graaipot zou worden voor spelers die natuurbe-
houd niet zien als een doel maar enkel als een (gemakkelijk) middel om als grondeigenaar geld te verdienen met je eigendom zonder enig noe-menswaardig engagement. Gelukkig zijn deze eerste ontwerpen, na massaal protest flink bij-gestuurd, afwachten wat de Vlaamse regering er nu mee doet (gedaan heeft, tegen dat u dit leest). Hopelijk worden het toch nog goede voornemens voor 2014.De Vlaamse natuuradministratie is (onder druk van ...) intussen ook niet goed bezig. Daar waar een dier zoals de bever van bijna 100 jaar lang uitgestorven, nu schoorvoetend opnieuw zijn opwachting maakt, zou je verwachten dat we hier respect voor opbrengen en dit dier z’n gang laten gaan daar waar de menselijke schade beperkt blijft tot enkele omgeknaagde bomen of ondergelopen akkers. Niets is echter minder waar. De overheidsdienst die moet optreden om beschermde diersoorten effectief te beschermen en hiervoor beschermingsplannen moet maken, komt op de proppen met een plan dat er enkel in bestaat om bevers die zich buiten de Maasvallei durven te vertonen, weg te vangen en te deporte-ren. We hopen dat de analogie met het kerstekind het ANB tot andere inzichten kan brengen.Gelukkig hebben we in Limburg nog onze Provinciale overheid. Zoals je elders in dit blad kan lezen neemt de Provincie haar verantwoor-delijkheid op om de ongevraagd toegeschoven bevoegdheid voor Regionale Landschappen en Bosgroepen naar behoren in te passen in de Provinciale werking zonder aan daadkracht in te boeten.Niet vermeld door onze deputé, maar ook be-langrijk is de overname van bezoekerscentrum De Watersnip van het ANB nu natuureducatie niet langer tot de bevoegdheid van Vlaanderen hoort.Zo wordt 2014 misschien toch nog een jaar waar-in goede voornemens uitkomen. Wij duimen er alvast voor, u ook?
Tot binnenkort, Jos Ramaekers
Inhoudstafel
3 Agenda Natuurpunt Limburg Vogels op bezoek tijdens het grote vogelweekend
4 Bezoekerscentrum Welkom in bezoekerscentrum Kiewit
6 Dossier op tafel Ludwig Vandenhove een interview
8 Natuurgebieden cursus Natuurgebieden cursus Kempenbroek
9 Wandelbijlage Oude Weerd
14 Afdeling in de kijker Natuurpunt Lanaken
16 Natuur•weetjes De vogel van het jaar 2014…De kerkuil
18 Tuinrubriek Een vogel voor de kat?
20 Natuur•afdelingsactiviteiten Nieuwjaarswandelingen
Grote coverbeeld : Onderzoek © Natuurpunt Lanaken(L) Vogel tussen groen © H. Hilven(M) Koolmees © Natuurpunt (R) Roodborstje © ING Image
Smee
tshof
© N
atuu
rpun
t
AGENDA NATUUR•LIMBURG 3
VOGELS OP BEZOEK TIJDENS HET GROTE VOGELWEEKEND
De koude winterdagen zijn weer
daar. Tijd om de vogels in onze tuin
te helpen met zelfgemaakte vetbol-
len, lekkere nootjes of een geschilde
appel. Zo ben je verzekerd van heel
wat vogelgekwetter tijdens Het Grote
Vogelweekend op 1 en 2 februari. Tel
de mezen, mussen en lijsters in je tuin
en geef je resultaten online door. Op
30 en 31 januari kunnen ook scholen
hun schoolpleinvogels doorgeven via
de telling voor scholen.
Zo’n 14.000 deelnemers telden in 2013
meer dan 518.800 vogels in hun tuin.
Een absoluut record! Merels en kool- en
pimpelmezen blijven de klassieke be-
zoekers van onze tuinen. Toch prijkte
de vink bovenaan de top 10 tijdens de
telling van 2013. Door de strenge winter
kwamen zij talrijker dan voorheen naar
onze voederplaatsen.
Met deze massale tuinvogeltelling schets
je samen met duizenden andere tellers
een beeld van de vogelrijkdom in onze
tuinen en hoe we de vogels het beste
helpen tijdens de koude winterdagen.
Surf nu naar www.vogelweekend.be en
ontdek hoe je je tuin kan voorbereiden
op Het Grote Vogelweekend. Succes!
Doe je mee op 1 & 2 februari? www.vogelweekend.be
Grote vogelweekend bij Natuurpunt op domein Kiewit• Vrijdag 31 januari 2014
Creatieve Natuur Vrijdag
Help de vogels creatief de
winter door en kom naar onze
werkwinkel van 14u-16u
• Zondag 2 februari 2014
Grote Vogel Weekend gezins-
activiteiten (cupcakes voor
vogels maken, leren naar vogels
kijken, vogelwandeling, inschrijf
en details zie onze website in
januari) van 14u-17u
Tijdens het grote vogelweekend verrekijkers aan 15% korting
Kool
mee
s © N
atuu
rpun
t
4 B E Z O E K E R S C E N T R U M
WELKOM IN BEZOEKERS-CENTRUM KIEWIT
DE KOFFIE STAAT KLAAR!Kom na een wandeling eens binnen in ons Natuurpunt herenhuis en
geniet van de warmte, het mooie interieur en ontdek de leuke natuur-
artikels in onze winkel. Zolang het cafetaria op het domein gesloten
is ontvangen onze vrijwilligers jullie ook
graag voor een warme tas fairtrade kof-
fie, chocomelk, een biologisch sapje
of een frisse Gageleer of andere
pint. Met of zonder een natuur-
praatje, want vragen staat vrij.
Gezondheid!
Welkom in het bezoekerscentrum Kie-
wit: het startpunt van boeiende natuur-
activiteiten! Hier kan je terecht voor
een wandelexcursie of gezinsactiviteit,
tentoonstellingen over de dieren en
planten van het gebied. Met de uitge-
zette fiets- en wandelroutes kan je de
omgeving optimaal ontdekken. Ook
voor groepen en verenigingen staan de
deuren open. In de winkel vind je van
alles wat van pas komt in de natuur.
Van vogelgids tot wandelkaarten, van
vogelvoeder tot verrekijker. Natuurlijk
met de speciale ledenkorting!
Openingsuren:• woensdag-vrijdag
zaterdag en zondag van 13u00
tot 17u00 (vanaf 1 april:
weekend tot 18u00)
• krokusvakantie:
van zaterdag 1 tot zondag 9 maart:
dagelijks open behalve maandag
gesloten.
• paasvakantie:
van zaterdag 5 april tot en met
maandag 21 april: dagelijks open,
behalve zondag 20 april (Pasen)
en maandagen.
CREATIEVE NATUURVRIJDAGEN• Elke laatste vrijdag van de maand
14u-16u: bezoekerscentrum Kiewit
Vrijdag 31 januari, 28 februari,
28 maart, 25 april
U bent welkom in het bezoekerscen-
trum waar we natuur-crea-ideetjes uit-
wisselen. We gebruiken materiaal uit de
natuur of we maken iets voor vogels,
bijen,… Welke creatie het volgende keer
wordt, vind je terug op onze website:
www.natuurpuntlimburg.be
Het bezoekerscentrum Kiewit wordt uitgebaat
met de steun van Stad Hasselt en Provincie Limburg
5
GEZINSWANDELINGMET NATUURGIDS• Elke laatste zondag van de maand
14u-16u: bezoekerscentrum Kiewit
zondag 26 januari, 23 februari,
30 maart, 27 april
Elke laatste zondag van de maand, staat
de gids voor je klaar aan het bezoekers-
centrum. Hij of zij begeleidt je doorheen
het domein en natuurgebied op zoek
naar boeiende, mooie en indrukwek-
kende weetjes over de natuur.
NATUURONTDEKKINGS-TOCHTEN VOOR KINDEREN• woensdag 5 maart: Krokustocht
14u-16u: bezoekerscentrum Kiewit
Leuke natuurtochten met gids voor de
nieuwsgierigheid en leergierigheid van
kinderen aan te wakkeren.
OPENING BOEBOEKSSEIZOEN• zondag 6 april
14u-17u: bezoekerscentrum Kiewit
• Boeboeks paastocht voor kinderen
• Natuurknutsels
• Verhaaltjes
WINKELIn onze winkel presenteren we een uit-
gebreid assortiment voedersystemen en
vogelvoer. Met gevarieerd voer, kan u
de diversiteit aan vogels aanzienlijk ver-
hogen. En de conditie van je gevederde
tuinbezoekers verbeteren.
100% IJS - ANTARCTICA Een belevingsverhaal van Johan Lambrechts
Als er één symbool is in deze tijden van klimaatverandering, dan is het het
ongerepte Antarctica. 4.000 kilometer sneeuw en ijs, soms in een laag tot
4,5 kilometer dik. Temperaturen die kunnen dalen tot 85 graden onder nul.
Blizzards en onpeilbare onderaardse meren. Het gevoel dat je volledig van de
wereld bent. Maar weinig bekend is dat het continent ook een grote rol speelt
in ons huidige en toekomstige klimaatleven.
Tijdens deze lezing voor kinderen én volwassenen neemt Johan Lambrechts,
reisjournalist en schrijver van twee enthousiast onthaalde poolboeken, je mee
naar de koudste, ijzigste, winderigste en droogste plek ter wereld. Nergens an-
ders heeft de natuur zo’n onvoorstelbare proporties. Gekruid met veel anekdo-
tes en rijkelijk geïllustreerd met audio- en beeldmateriaal van reisfotografe Hilde
Vander Linden hoor en zie je het spannende verhaal van de avontuurlijke explo-
ratie van Antarctica, van de Belgica-expeditie tot de nieuwe, duurzame Prinses
Elisabethbasis die volledig draait op hernieuwbare energie. Daarna gaan we die-
per in op de rol van het continent als het klimaatgeheugen van onze planeet en
als thermometer van de gezondheidstoestand van de aarde.
Zo hoorde, voelde en zag je de Zuidpool nog nooit!
Johan Lambrechts (°1967) begon op zijn zestiende te schrijven voor het tienermaga-
zine Top en werd mediajournalist. Later werkte hij jarenlang voor televisie, onder meer
als reportagemaker voor het programma Spoorloos. Nu schrijft hij boeken en maakt
hij reportages, vooral over reizen en exploratie, voor magazines in België en Nederland.
Hij publiceerde de boeken ‘Antarctica – De Belgen op de pool’ (Standaard Uitgeverij,
tweede editie Sastrugi Books) en ‘De eerste winter op de Zuidpool’(Wablieft/Manteau).
Momenteel werkt hij mee aan een nieuwe brochure over o.a. het Belgische klimaaton-
derzoek, in opdracht van het Federaal Wetenschapsbeleid.
Maandag 3 februari: lezing 100% ijs-Antartica20u-22u: bezoekerscentrum KiewitTijdens deze lezing voor kinderen én volwassenen neemt Johan Lam-
brechts, je mee naar de koudste, ijzigste, winderigste en droogste plek
ter wereld. Nergens anders heeft de natuur zo’n onvoorstelbare pro-
porties. Zo hoorde, voelde en zag je de Zuidpool nog nooit!
• Meer info: 011 24 60 20 of www.natuurpuntlimburg.be
Inschrijving: Schrijf € 5,00 over op onze rekeningnr. 451-8537751-40
Anta
rctica
© H
ilde V
ande
r Lin
den
Wil jij graag vrijwilliger
worden bij Natuurpunt
bezoekerscentrum Kiewit ?
Contacteer dan Katleen
op tel. 011 24 60 23
6 D O S S I E R O P T A F E L
Vindt u dat ook, en hoe uit zich dat?
Het groene karakter van Limburg is en
blijft een troef. Er wordt veel over gepraat,
maar ik vraag mij af of iedereen ook echt
beseft wat dit in de praktijk betekent.
Over de toeristische mogelijkheden van
Limburg is er een grote consensus, maar
dit wordt niet altijd begrepen in de zin
dat we onze groene troeven moeten be-
houden, onderhouden en nog aantrek-
kelijker maken. En dat betekent vrouw-/
mankracht.
Diegenen, die praten over het grote
economische belang van toerisme voor
Limburg, mogen niet vergeten dat toe-
risten maar blijven komen als de natuur
duurzaam en goed onderhouden wordt.
Het wordt tijd dat we eens in echte eco-
nomische termen uitdrukken hoe be-
langrijk de natuur voor Limburg is.
Momenteel denk ik na hoe we samen met
de Universiteit (U) Hasselt en alle partners
de strikt economische en tewerkstellings-
impact van ‘groen Limburg’ zo exact mo-
gelijk in kaart kunnen brengen.
Binnen het Vlaamse natuurbeleid
is er een aparte rol weggelegd voor
Regionale Landschappen.
U bent als deputé van leefmilieu
voorzitter van de 3 regionale land-
schappen in Limburg. Wat is precies
het belang van deze organisaties voor
Limburg?
De Regionale Landschappen moeten alle
partners samenbrengen, die betrokken
zijn bij de OPEN ruimte. Zij moeten bij
uitstek het bindmiddel zijn met de ge-
meenten en met de natuurverenigin-
gen, zoals de lokale afdelingen van de
vzw Natuurpunt.
Regionale Landschappen werden tot
nu toe voornamelijk gefinancierd door
de Vlaamse overheid, maar door de
interne staatshervorming worden
deze organisaties vanaf januari 2014
overgeheveld naar de provincies.
Waarom gebeurt deze overheveling?
Deze bevoegdheidsherverdeling (‘over-
heveling’) is gebeurd in het kader van
de interne Vlaamse staatshervorming.
Hervormen staat op Vlaams niveau vaak
synoniem voor besparen. Alle financi-
ele middelen komen dus niet mee naar
Limburg.
Ruwweg krijgen we van Vlaanderen 1,15
miljoen Euro extra voor de Regionale
Landschappen en de Bosgroepen, even-
tueel te verhogen met 0, 35 miljoen Euro
LUDWIG VANDENHOVE
EEN INTERVIEWDe gemeente en provinciale verkie-
zingen liggen inmiddels ruim een jaar
achter ons. De inwerkperiode van
de nieuwe verkozenen is verstreken.
Bovendien wordt 2014 een jaar waarin
er heel wat verandert. Tijd dus om
onze gedeputeerde voor leefmilieu
eens aan het woord te laten over zijn
inzichten en prioriteiten.
Limburg staat bekend als een groene
provincie. Volgens sommigen, waar-
onder de milieubeweging is dat groe-
ne karakter ook een troef
Ludw
ig Va
nden
hove
©
7
onder ‘schoonmoedersvoorwaarden’.
Maar gelijktijdig vermindert Vlaanderen
het provinciefonds van 14 miljoen Euro
naar 6,4. Of nog, minder geld en meer
werk.
Heeft de overheveling invloed op de
werking van deze organisaties. Gaan
er andere accenten komen? RL’s
werken nu vaak rond ontsluiting,
achterstallig beheer en kleine land-
schapselementen, blijft dit zo?
Wat mij betreft niet. Naast de Regionale
Landschappen worden de Bosgroepen
overgeheveld naar het provinciale ni-
veau. Vermits in Limburg Regionale Land-
schappen en Bosgroepen gebied dek-
kend voor de ganse provincie werken,
biedt dit juist de mogelijkheid om het
provinciaal groen –en natuurbeleid nog
beter te stroomlijnen.
De Regionale Landschappen moeten blij-
ven doen wat ze altijd gedaan hebben.
Dit is trouwens decretaal zo geregeld.
Samenwerken in diversiteit: zo zie ik de
toekomst van de Regionale Landschap-
pen. Naast het Limburgs aspect moeten
de Regionale landschappen ruimte blij-
ven hebben voor hun eigenheid in de
eigen streek.
Ontsluiting, achterstallig beheer en kleine
landschapselementen blijven dus zeker
kunnen.
Hoe zit het met de onafhankelijkheid
van Regionale Landschappen.
Zij brengen nu via hun Algemene
vergadering en projectwerking alle
gebruikers van het platteland samen
rond de tafel. Gaat deze onafhanke-
lijke platformrol blijven of worden ze
een provinciale buitendienst?
Ik ben daar duidelijk in: zij moeten hun
onafhankelijke platformrol blijven spelen.
Wie mij kent, weet dat ik nog al op de
autonomie van gemeenten en organisa-
ties sta. Als democratisch verkozene kan
iedereen mij daarop elk ogenblik op aan-
spreken. Dit kan ook in de bestuursor-
ganen van de Regionale Landschappen,
vermits ik voorzitter van alle drie ben.
Heeft de overheveling naar de provin-
cies ook financiële gevolgen voor deze
organisaties?
Als de Vlaamse overheid zijn financiële
engagementen nakomt, is er geen enkel
probleem. Als dat niet gebeurt, is er mo-
gelijks een probleem.
Dan zal de financiering van de Regionale
Landschappen moeten bekeken wor-
den binnen de prioriteiten van het pro-
vinciale milieu- en natuurbeleid. Maar
ik reken op de Vlaamse regering: als zij
bevoegdheden overdraagt, ga ik ervan
uit dat ook de financiële middelen mee
overgedragen worden.
Anders is het aan iedereen, die begaan is
met biodiversiteit, duurzaamheid, groen,
milieu, natuur, etc. om dit te laten horen
aan de Vlaamse politici. Maak u geen zor-
gen: op mij kan u mee rekenen.
Projectwerking is voor Regionale
Landschappen nu belangrijk. Zeker
de Limburgse Landschappen slagen
er zo in hun reguliere middelen te ver-
veelvoudigen. Zullen ze in de toekomst
nog steeds projecten kunnen doen?
Natuurlijk, maar in Limburg in het alge-
meen en binnen de milieu –en natuur-
sector in het bijzonder moeten we eens
beseffen een onderscheid te maken tus-
sen de normale werking en de project-
werking.
Werken met projecten heeft voor- en
nadelen. Enerzijds zorgen ze voor extra
financiële ruimte voor de organisatie en
kunnen ze een multiplicatoreffect heb-
ben qua financiering. Anderzijds worden
de resultaten van zulke projecten, ook al
zijn ze vaak positief, te weinig ingescha-
keld in de normale werking, precies om-
wille van het wegvallen van de betrok-
ken personeelsleden (‘rapporten, die in
de kast belanden’).
Projectwerking is eigen aan de milieu-
en natuursector, maar ook aan Limburg.
In het actuele Strategisch Actieplan voor
Limburg (SALK)-debat heb ik dat even-
eens al dikwijls aangehaald. De project-
werking zou nooit in de plaats mogen
treden van de reguliere werking.
U bent als gedeputeerde ook voorzit-
ter van de Limburgse Bosgroepen.
Ook voor deze dienstverlenende or-
ganisaties aan boseigenaren staan er
belangrijke wijzigingen voor de deur.
Kan u daar wat meer over vertellen?
Zoals ik hoger al zei, moeten Bosgroepen
en Regionale Landschappen nog nau-
wer gaan samenwerken. Op het terrein
gebeurt dit trouwens al goed.
Vermits ze nu beide onder de bevoegd-
heid en verantwoordelijkheid van de
provincie Limburg vallen, moet dit mo-
gelijk zijn. Ik zie hierin ook een belangrij-
ke rol weggelegd voor bepaalde Vlaamse
overheidsinstanties als partner, zoals het
Agentschap voor Natuur en Bos (ANB)
en de Vlaamse Landmaatschappij (VLM).
Hetzelfde geldt voor de bevoegde pro-
vinciale diensten in de andere richting.
Tenslotte; Heeft u ook een goede
raad voor Natuurpunt en al zijn
vrijwilligers?
vzw Natuurpunt moet zijn rol blijven
spelen in het Vlaams en provinciaal na-
tuurbeleid en vooral de talrijke vrijwilli-
gers blijven koesteren.
Nu milieuadviesraden wellicht gaan op-
houden te bestaan in bepaalde gemee-
ten, omdat ze niet meer strikt noodzake-
lijk zijn voor subsidies, kunnen afdelin-
gen van vzw Natuurpunt hun rol (ge-
deeltelijk) overnemen.
Bedankt Ludwig,
we nemen uw advies ter harte!
Ludwig Vandenhove
gedeputeerde
dinsdag 24 december 2013
8 N AT U U R G E B I E D E N C U R S U S
Woon je in het Kempenbroek, ligt er
een natuurgebied in je achtertuin of
hou je van de streek en wil je best wat
meer weten over de natuurgebieden
van de streek, welke zijn het, waar lig-
gen ze, wat zijn de belangrijke natuur-
waarden en welk natuurbeheer wordt
er gevoerd,… dan is dit een cursus
voor jou!
De cursus bestaat uit 5 vrijdagavonden
gevolgd door 4 uitstappen op zaterdag-
ochtend en wordt afgesloten door de
bioblitz.
Zonder dat je speciale voorkennis nodig
hebt brengen de mensen uit het veld de
relaties van de natuur met landschap en
geschiedenis tot leven in een letterlijke
en figuurlijke tocht struinend doorheen
de grote natuurgebieden van de streek.
Het begeleidende team bestaat uit Gaby
Bollen, Patrick Hermans, Leo Corstjens,
Frans Verstraeten, Arnold Goossens, Robin
Rotsaert, Ruben Evens, Els Peusens, Jos
Ramaekers
De deelnemers ontvangen uitgebreide
informatie over de bezochte gebieden
en besproken onderwerpen.
De avondlessen vinden plaats in het
Mariahof, einde Mariahofstraat te Bree,
van 19.30u tot 22.00u.
• 25/4 Introductieles: Wat is Kempen-
Broek? Wie is wie in Kempen-Broek
• 02/5 Moerassen in al hun vormen,
vijvers en beken
• 09/5 Droge biotopen met heide, hei-
schrale graslanden en stuifduinen
• 16/05 Landbouw: kleinschalige land-
bouwlandschap.
• 23/05 Wat is monitoring, hoe doe je
het, welke zijn belangrijke soorten, …
Bezochte gebieden op zaterdag telkens
van 9.00u - 12.00u
• 03/5 Smeetshof-Wijffelterbroek
• 10/5 Heidegebied in het Nederlandse
grensgebied
• 17/5 St.-Maartensheide
• 24/5 Stamprooierbroek
Een korte intro over de gebieden ont-
vang je op de vrijdagavond voorafgaand
aan de excursie.
We sluiten de lessenreeks af met de bio-
blitz in juni. Datum en locatie nog te be-
palen. Op de bioblitz proberen we met
zoveel mogelijk mensen, en met hulp
van kenners, zoveel mogelijk dier- en
plantensoorten in het Kempenbroek bij
mekaar te vinden.
NATUUR-GEBIEDEN
CURSUS KEMPEN-
BROEK
Info en deelnameprijs:Wil je deelnemen aan deze cursus
over Grenspark Kempenbroek, dan
kan dat door het bedrag van €50,00
over te schrijven op het rekening-
nummer 451-8537751-40
Meer info is te bekomen op het
secretariaat van Natuur.Limburg
[email protected] of op
tel. 011 24 60 20
kem
penb
roek
© R
LKM
Omge
ving L
uysm
olen
© Jo
s Ram
aeke
rs
OUDE WEERDSTAPSTEEN TUSSEN
HOGE KEMPEN EN MAASVALLEI
wand
elrou
tes ©
Bar
t Hoe
lbee
k
Dankzij de logistieke en financiële steun
van het Regionaal Landschap Kempen
en Maasland, de provincie Limburg en
het gemeentebestuur kon Natuurpunt
in maart 2011 het voormalig grindwin-
ningsgebied te Oud-Rekem, beter ge-
kend als ‘De Cup’, aankopen. Het mooi-
ste dorp van Vlaanderen was in één
klap een prachtig stuk natuur rijker.
Er is altijd een verbondenheid geweest
tussen de Oude Weerd en de inwoners
van Oud-Rekem. Waar nu de Oude Weerd
ligt, stroomde vroeger de Maas. Zo’n 900
jaar geleden begon de Maas oostwaarts
op te schuiven waardoor de oude rivier-
arm stilaan begon te verlanden. Deze
gronden werden door de bewoners
in cultuur gebracht. Algauw werden
boomgaarden aangeplant, weilanden
aangelegd en graangewassen ingezaaid.
Door de aanleg van de Zuid-Willemsvaart
(1823) werd het landschap rondom
Oud-Rekem drastisch veranderd. De in-
dustrialisatie van het kleinschalig land-
bouwgebied was toen een feit. In de
19de eeuw begon men de vruchtbare
leembodems af te graven. Deze bodems
waren ook geschikt voor het vervaardi-
gen van bakstenen. Na de leemontgin-
ning kwam de grindexploitatie midden
20ste eeuw op gang. In 2000 werd, na-
dat de grindwinning eerder was stopge-
zet, de verwerking van het aangevoerde
grind definitief beëindigd. De diepe
grindgaten werden nagenoeg opgevuld
en de verwerkingsinstallaties werden
afgebroken. Enkel de kleine plas en de
loods blijven nu over als getuigen van
het grindverleden.
Na de aankoop werd onmiddellijk ge-
start met de inrichting van de Oude
Weerd. Het gebied van 29 ha onderging
op goed 3 jaar tijd een ware metamorfo-
se. Nu kunnen wandelaars genieten van
bloemrijke gras- en hooilanden, vinden
vogels beschutting in de aangeplante
houtkanten en kunnen amfibieën zich
voortplanten in de twee aangelegde
poelen.
POELEN De poelen hebben een zacht glooi-
ende oever en zijn ondiep. Vooral voor
de Bruine kikker die zijn eitjes vroeg in
het voorjaar legt, is dit belangrijk. Het
ondiepe water in de oeverzone wordt
immers vlug opgewarmd waardoor de
larven zich snel kunnen ontwikkelen.
Bovendien nemen ook de prooidier-
tjes toe, een belangrijke voedselbron
voor de Kleine watersalamander, die
soms maandenlang in de vegetatierijke
poelen verblijft. De Meerkikker en de
Gewone pad leggen hun eitjes niet in de
poelen, maar in de grindplas. Ze verkie-
zen dieper water.
ZIEPBEEK De Ziepbeek, die aan de voet van de
Langenberg in het Nationaal Park Hoge
Kempen ontspringt, vormt in de Oude
Weerd de natuurlijke grens tussen Re-
kem en Boorsem. Door de gebrekkige
werking van de overstorten in Rekem-
centrum, wordt er voortdurend huishou-
delijk afvalwater geloosd, waardoor het
stroomafwaarts deel een slechte water-
kwaliteit heeft. Een ander probleem zijn
de kruidruimingen. Het voedselrijk slib
wordt op de oevers gedeponeerd. Op
deze plaatsen groeit Reuzenbalsemien
weelderig die door haar explosieve groei
al grote stukken heeft ingepalmd en
hierdoor andere planten verdringt.
Ezelt
ocht
jes ©
Eric
Vand
erho
even
BEVERS In en rondom de grindplas leeft een be-
verkoppel met hun jongen. Ze hebben
in de oever een burcht gebouwd waar ze
via gangen ongezien het water kunnen
induiken. De bever vervult een unieke
rol in de waterrijke natuur. Als houthak-
ker zet hij het landschap naar zijn hand.
Knagend zorgt hij voor meer openheid
in de verboste oevers. Heel wat planten
en dieren profiteren daarvan.
HOOILAND Ongeveer een kwart van de Oude Weerd
wordt beheerd als hooiland. Deze voch-
tige graslanden ontstonden pas na het
opvullen van de grindgaten, maar ble-
ven gespaard van verbossing. Echte koe-
koeksbloem en Pinksterbloem bepalen
hier in het voorjaar het bloeiaspect. De
graslanden worden nu twee maal per
jaar gemaaid. Het maaisel wordt gekeerd
en op zwad gelegd alvorens het wordt
opgeraapt. Het hooi wordt verkocht als
veevoer. Het overschot aan hooi wordt,
enkel bij strenge winters, aan de ezels
gevoerd.
NATTE RUIGTEN Op onbeheerde plekken tref je natte
strooiselruigten aan. Ruigtekruiden ver-
dragen geen continu maaibeheer en be-
grazing. Ze zijn forser dan de echte hooi-
landsoorten. Heel wat fraaie planten
zijn kenmerkend voor dit vegetatietype:
Koninginnenkruid, Poelruit, Moerasspi-
rea en Grote kattenstaart. Ruigten zijn
ook belangrijk voor tal van insecten en
vogels. Ze vinden hier voedsel, nest- en
schuilplaatsen.
BLOEMRIJKE AKKERRANDEN De voormalige laagstamboomgaard en
aardbeiplantages werden omgevormd
tot graanakkers. Hier teelt een bioland-
bouwer nu oude graangewassen. De
brede akkerranden, die afgeboord zijn
met hagen, werden ingezaaid met een
mengsel van granen en akkerbloemen.
Deze bloemrijke stroken worden niet
behandeld met pesticiden en worden
niet gemaaid of geploegd. Zo krijgen
bedreigde akkervogels, zoals Geelgors
en Veldleeuwerik, opnieuw een plekje
waar ze zich het jaar rond verschuilen
en voedsel zoeken.
EZELTOCHTJES De graslanden in de Oude Weerd wor-
den door 9 ezels begraasd. Extensieve
begrazing is een veel gebruikte maatre-
gel in het hedendaagse natuurbeheer.
De resultaten van begrazing zijn minder
voorspel- en controleerbaar dan bij de
klassieke beheervormen. Het graasge-
drag van de dieren bepaalt waar welke
vegetaties zich kunnen ontwikkelen.
De ezels zijn tam, sociaal en zachtaardig.
Vandaar dat de lokale afdeling ezeltocht-
jes voor kinderen organiseert. Zo kun-
nen ze op een alternatieve manier de
natuur verkennen. De ezels zijn getraind
op vaste wandelroutes. Hierdoor weet
de ezel goed zijn eigen weg te vinden.
Echter voor de veiligheid van de kinde-
ren en die van de ezels, zal er steeds een
begeleider van Natuurpunt meelopen.
Beve
r © Jo
s Roe
ffaer
s
Wan
delaa
rs ©
Ann
eleen
Men
gels
Poel
Oude
Wee
rd ©
Loui
s Van
ham
Bloe
men
weid
e © Lo
uis V
anha
m
0 500m250
Akker
Heide
Bebouwing
Bos
Grasland
Blauwe wandeling 3,7 km
U bevindt zich hier
Groene wandeling 2,7 km
Startpunt
De
Zijp
beek
Oud-Rekem
Boom
gaar
dstr
aat
Monnikhof
Oud
e-W
eerd
estr
aat
Populierenlaan
WANDELROUTES Om de toegankelijkheid van de Oude
Weerd te verhogen, werden bijko-
mende wandelpaden aangelegd. In
het hooiland aan de grindplas zijn
de bezoekers vrij om te wandelen,
m.a.w. ze kunnen hier struinen. In de
begrazingsrasters daarentegen wor-
den geen wandelaars toegelaten.
Onder impuls van het Regionaal Land-
schap Kempen en Maasland werd
het wandelaanbod in de gemeenten
Lanaken en Maasmechelen flink uitge
breid. Dit nieuwe wandelgebied maakt
deel uit van het Rivier Park Maasvallei.
Je kan zonder problemen de cul-
tuurhistorische wandeling in de pit-
toreske stadskern van Oud-Rekem
combineren met een natuurwan-
deling. De Oude Weerd ligt slechts
op een boogscheut van het cen-
trum. Alle wandelingen zijn op een-
zelfde manier bewegwijzerd met uni-
forme palen en pictogrammen. De
startplaats in Oud-Rekem ligt aan de
Populierenlaan (parking Colmonter-
veld).
NATUUR.HUIS OUDE WEERDKanaal z/n, 3621 Rekem
Conservator: Louis Vanham, 0476 52 07 06
Voor ezeltochtjes of wandelingen met natuurgids:Eric Vanderhoeven, 0472 22 74 86
13RECLAME
ALALALLLLESREINIGEESREINIGEESREINIGERRRMUMUMULLLTTTI-SI-SI-SUUURRRFFFAAACCCEEESSS
ALLESREINIGERMULTI-SURFACES
2001459
2001459
2001459
2001459
2001459KAMILLEKAMILLEKAMILLE & MELKWEI & MELKWEI & MELKWEI
CAMOMILLECAMOMILLE & PETIT-LAIT & PETIT-LAIT
AFWASMIDDEAFWASMIDDEAFWASMIDDEAFWASMIDDEAFWASMIDDELLLLL
LIQUIDLIQUIDEE VAISSELLVAISSELLEE
ERUTANYBDEREWOP ERUTANYBDEREWOP
2001459
KAMILLE & MELKWEI
CAMOMILLE & PETIT-LAIT
AFWASMIDDEL
LIQUIDE VAISSELLE
2001453
2001453
2001453
CCCIIITROTROTROEEENNN AROMAROMAROMAAA
PARFUPARFUPARFUMMM
&&& ALOALOALOEEE VEVEVERRRAAA
&&& ALOALOALOEEE VEVEVERRRAAA
AFWASMIDDEAFWASMIDDEAFWASMIDDELLL
LLLIIIQUIDQUIDQUIDEEE VAISSELLVAISSELLVAISSELLEEE
CITROCITROCITRONNN
2001453
CITROEN AROMA
PARFUM
& ALOE VERA
& ALOE VERA
AFWASMIDDEL
LIQUIDE VAISSELLE
CITRON
2001789
2001789
2001789
ALALALLELELESRSRSREIEIEINININIGEGEGERRRCITROECITROECITROENNN AROMAROMAROMAAA
NETTOYANTNETTOYANTNETTOYANTMULTI-USAGESMULTI-USAGESMULTI-USAGESPARFUPARFUPARFUMMM CITROCITROCITRONNN
2001789
ALLESREINIGERCITROEN AROMA
NETTOYANTMULTI-USAGESPARFUM CITRON
Feel Good Cleaning Feel Good Cleaning
Onze producten zijn niet alleen uiterst doeltreffend, ze bevatten ook geen schadelijke stoffen. We dragen dus zorg voor je huis én je gezin en dat doen we natuurlijk ook voor de volgende generaties Zo kan je pas echt genieten met je gezin van een schoon en gezond huis. Meer weten? Surf naar www.ecover.com. /EcoverBelgium
Te verkrijgen in onze Natuur•winkel, 10% ledenkorting
14 A F D E L I N G I N D E K I J K E R
De gemeenten Lanaken en
Maasmechelen vormden lange tijd
één afdeling: Maasland-Zuid. Eind 2006
kwam hierin verandering. Onder impuls
van Ewoud L’Amiral werd een aparte af-
deling opgericht. Natuurpunt Lanaken
werd niet veel later als volwaardige
afdeling erkend op de Algemene
Ledenvergadering te Mechelen.
Natuurgebieden Al vrij snel kregen we van het gemeen-
tebestuur een bijzonder waardevol gras-
land van 2 ha langs de Asbeek in beheer.
Het grasland was toen sterk verruigd en
de verbossing was al aardig op gang
gekomen. Na het verwijderen van de
struikopslag werd een gefaseerd maai-
beheer ingesteld. Door de begeesterde
inzet van vrijwilligers en buurtbewoners
werd dit verborgen natuurpareltje aan
de toegangspoort van het Nationaal
Park Hoge Kempen op 5 jaar tijd omge-
vormd tot een soortenrijk hooiland.
In 2010 kregen we van het gemeente-
bestuur een terrein van 9 ha in beheer,
dat bij de bewoners van het gehucht
Herbricht als Biesweerd te boek staat.
Het natuurgebied ligt in het winter-
bed van de Grensmaas en bestaat uit
natte ruigten, struweel, een poel en
graslanden, die door paarden begraasd
worden. In de poel komt de zeldzame
Kamsalamander voor. Dankzij subsidies
konden we de bestaande toestand op-
knappen. Er werd een nieuw begra-
zingsraster met klaphekjes geplaatst,
een infobord voorzien en de poel werd
geschoond.
Natuurpunt kon in 2011 dankzij de be-
middeling en met financiële steun van
het Regionaal Landschap Kempen en
Maasland, de provincie Limburg en het
gemeentebestuur het voormalig terrein
(ca. 29 ha) van de grindexploitant nv De
Cup aankopen. Het gebied kreeg de
toepasselijke naam ‘Oude Weerd’, verwij-
NATUURPUNT LANAKEN
Foto boven : Poel Biesweerd © Louis VanhamFoto midden : Foto cursus © Bart HoelbeekFoto rechts : Wandelaars © Bart Hoelbeek
15
zend naar een oude Maasarm. De Oude
Weerd werd ingericht met typische land-
schapselementen van de Maasvallei:
meidoornhagen, houtkanten, bosjes en
poelen. Op de akkers teelt een bioland-
bouwer oude graangewassen en pikken
akkervogels hun graantje mee op de
bloemrijke akkerranden. De afgerasterde
graslanden worden door ezels begraasd,
die door hun graasgedrag voor een ge-
varieerde begroeiing zorgen. De hooi-
landen rondom de grindplas worden
gemaaid.
Activiteiten Doorheen het jaar organiseert de afdeling
verschillende activiteiten. Dit zijn meest-
al beheerwerken zoals hooien, wandel-
paden maaien, wilgen knotten, poelen
schonen, hagen en houtkanten aanplan-
ten, grachten onderhouden, padden
overzetten,… Maar er moet niet altijd ge-
werkt worden. Je kan ook aan excursies
of aan wandelingen met een natuurgids
in één van onze gebieden deelnemen.
Jaarlijks organiseren we ook tal van cur-
sussen.
Onze afdeling wil tevens een forum zijn
voor bewuste burgers die zich betrok-
ken voelen bij het gemeentelijk natuur-
en milieubeleid. Zo hebben we via de lo-
kale MiNa-raad inspraak in allerlei lokale
en regionale dossiers.
Samenwerken loont Natuurpunt Lanaken werkt al jaren sa-
men met een reeks partners die het
natuurbehoud in onze gemeente wil-
len vooruit helpen. Daarbij kiezen we bij
voorkeur voor een structurele samen-
werking, liefst op langere termijn. Het
is een win-win situatie. De partners vol-
doen aan de Vlaamse natuurwetgeving
(Natuur- en bosdecreet, Soortenbesluit,
…) en versterken hun groen imago.
Enkele voorbeelden van partnerships: nv
De Scheepvaart (beheer van kanaalta-
luds), Sappi nv (ecologisch maaibeheer),
Celanese nv (behoud van wilde bijen) en
gemeentebestuur Lanaken (uitwerken
van verschillende beheerplannen).
Onderzoek Informatie over de toestand en versprei-
ding van soorten is essentieel voor een
efficiënt natuurbehoud. Op basis van
deze kennis kunnen beslissingen wor-
den genomen over het beheer van onze
natuurgebieden, maar kan ook het be-
leid de juiste keuzes maken. De afdeling
doet vooral onderzoek naar dagvlinders,
vogels, vissen, amfibieën en planten. Het
is niet alleen een zaak van specialisten,
maar van iedereen die in de natuur geïn-
teresseerd is. Wie zijn waarnemingen no-
teert en doorgeeft, draagt al zijn steentje
bij.
Voor het beheren van bijna 40 ha La-
nakense natuur zijn heel wat tijd en
handen nodig. Als beheerwerken je wat
zeggen, kom dan zeker ons beheerteam
eens meehelpen. Er is voor iedereen een
klusje weggelegd. Je hebt geen groene
vingers, maar je wil toch actief zijn in de
afdeling? Geen probleem, we nodigen je
op één van onze gezellige vergaderin-
gen uit.
Contacteer onze secretaris:Piet Buntinx, 089 71 65 13
www.natuurpuntlanaken.be
16 NATUUR•WEETJES
De Vogel van het Jaar 2014 is... De kerkuilVogelbescherming Vlaanderen organi-
seert traditioneel een verkiezing voor
de vogel van het jaar. Voor volgend jaar
is dat de kerkuil. Dit komt niks te vroeg.
In de jaren ‘70 stond de kerkuil immers
op de Rode Lijst van de met uitster-
ven bedreigde broedvogels in België.
In 1982 was Vlaanderen nog amper
23 broedlocaties rijk. Anno 2013 schat
men dat er opnieuw zo’n 1.000 broed-
paren in Vlaanderen aanwezig zijn, maar
zowel 2012 als 2013 waren slechte
kerkuilenjaren. De strenge en sneeuw-
rijke winters gaven de populatie een
flinke knauw. Hopelijk wordt het vol-
gend jaar beter.
Life project 3watEr afgelopenIn de waterrijke Wijers werden de afgelo-
pen 4 jaar heel wat natuurwaarden ver-
beterd. Zo kwam er 10ha heide bij, wer-
den 140ha vijvers hersteld en ingericht
voor roerdomp en boomkikker en wer-
den vele poelen gegraven of hersteld.
Veel van deze ingrepen vonden plaats op
private eigendommen. Een primeur voor
Vlaanderen. Info www.3watEr.eu.
Provincie investeert in VleermuisbeschermingDe volgende twee jaren gaat het Regionaal
Landschap Haspengouw en Voeren, met
financiële steun van de provincie, extra aan-
dacht geven aan de vleermuizenpopulatie
in de omgeving van de groeven van Henis-
dael in Vechmaal. Hier overwinteren elk jaar
verschillende soorten vleermuizen. Samen
met de gemeente, eigenaar van de Water-
kuil, en Natuurpunt is een actieplan opge-
steld om de vleermuizen te beschermen.
De belangrijkste ingreep is om de ingang
van de mergelgrotten goed af te sluiten
voor ongenode bezoekers. De mergel
kuilen zijn de ideale winterverblijfplaats
voor vleermuizen maar vleermuizen mo-
gen in hun slaap niet verstoord worden.
Telkens als ze wakker worden, moeten ze
hun lichaamstemperatuur weer verhogen.
Dat kost veel energie die ze uit hun reser-
ves moeten putten, waardoor ze te weinig
overhouden om de winter door te komen.”
Ignace Schops Commandeur in de KroonordeIgnace Schops, bestuurder bij Natuurpunt
Limburg en Vlaanderen werd op 19 no-
vember samen met nog een twintigtal an-
deren op audiëntie ontvangen bij Koning
Filip en Koningin Mathilde. Op voordracht
van de heer vice-eerste minister en mi-
nister van Buitenlandse Zaken Didier
Reynders heeft de Koning hem het bur-
gerlijke ereteken van Commandeur in de
Kroonorde verleend. Als reden voor deze
bijzondere erkenning verwijst het Paleis
naar de reeks van bijzondere erkenningen
die Ignace Schops de voorbije jaren heeft
ontvangen voor zijn voortdurende inzet
voor natuurbehoud, biodiversiteit en de
strijd tegen klimaatverandering.
Grote modderkruiper ontdektIn Herk-de-Stad, in Limburg, kan men
sinds november 2013 met zekerheid zeg-
gen dat de grote modderkruiper die de
adoptiesoort is van de gemeente, rond-
zwemt in het plaatselijke natuurdomein
Schulensbroek. Niet dat iemand de in
ons land zeldzame vis al gezien heeft, het
is aangetoond via gespecialiseerd DNA-
onderzoek. Door het onderzoeken van
een waterstaal kan de aanwezigheid van
de daarin rondzwemmende diersoorten
worden bevestigd.
Bevers verspreiden zich over LimburgSteeds meer berichten duiken op over be-
vers op plaatsen waar ze tot voorheen niet
voorkwamen. Zo weten we al langer dat er
bevers wonen in de Maasvallei, en vorige
jaren kwamen daar de Abeek te Bocholt
en de Jeker in Tongeren reeds bij, maar in
de loop van 2013 kwamen er ook meldin-
gen uit de Goerenbeek te Lummen, de
Lossing te Molenbeersel, de Witbeek en
de Raambeek op de Nederlandse grens,
de Vritselbeek in Dilsen-Stokkem en on-
langs zelfs op de Demer te Diepenbeek.
Bevers doen ons alleszins nadenken over
een goed evenwicht tussen (bescherm-
de) natuur, economie en wat maatschap-
pelijke aanvaardbaar is.
Kerk
uil ©
Fran
cois
Van
Bauw
el
17
Op de valreep (1)Ons secretariaat en bezoekerscentrum op
domein Kiewit hebben sinds 23 december
duurzame verwarming.
Sinds die dag zijn we immers aangesloten
op het warmtenet van de stad Hasselt op
Domein Kiewit. Dit wordt aangedreven
door 2 pelletketels. Hasselt is nu nog op
zoek naar landbouwers en grondeige-
naars die geschikte houtsoorten willen
aanplanten op gronden die uit productie
gaan zodat we worden verwarmd met
echt duurzame lokale energie.
Aangezien we concessiehouder zijn inves-
teerden we met Natuurpunt Limburg mee
in de realisatie van dit warmtenet dat een
totale kostprijs heeft van 274.200 euro.
Inmiddels werden ook een aantal zon-
nepanelen geplaatst op het domein en
zijn er plannen voor de plaatsing van een
kleine windmolen, om het eigen elektrici-
teitsverbruik te dekken.
Met dit project toont Hasselt dat het
de ondertekening van de Convenant of
Mayors, waarbij alle Limburgse gemeen-
ten zich engageerden de CO2-uitstoot
op hun grondgebied tegen 2020 met
20 procent te verminderen, zeer serieus
neemt, besluit schepen Toon Hermans.
Op de valreep (2)De provincie Limburg besliste op haar
laatste vergadering van 2013 om het
Life+ project van Natuurpunt voor de
Bosbeekvallei (Life Itter en Oeter) extra
te ondersteunen met 500.000 euro.
Natuurpunt zelf investeert via het
Life project voor 3,8 miljoen euro in
de verbetering van de natuur in de
Bosbeekvallei tussen As en Neeroeteren.
Vanzelfsprekend wordt deze opgewaar-
deerde natuur ook opengesteld via wan-
delpaden en andere
bezoekersinfrastructuur zodat het ge-
bied ook een economi-
sche meerwaarde biedt
voor horeca en toerisme.
Meer info over life+ en het project vind
je op www.natuurpunt.be/nl/natuurbe-
houd/life/life-itter-en-oeter_1976.aspx
Behalve in Itter en Oeter investeert
Natuurpunt via Life+ projecten ook
nog in de Abeekvallei en in Vochtig
Haspengouw.
Het versnipperde waterlopenbeheer aan-
pakken was één van de doelstellingen
van de interne staatshervorming. Op dit
ogenblik telt Limburg 57 waterloopbe-
heerders voor de onbevaarbare waterlo-
pen: 44 gemeenten, 11 wateringen, de
provincie zelf en het Vlaamse Gewest.
Ook Infrax beheert een aantal waterlo-
pen in opdracht van de steden en ge-
meenten.
De provincie deed steden en gemeenten
het voorstel om alle waterlopen van der-
de categorie als tweede categorie te la-
ten herklasseren. Hierdoor kunnen deze
verder door de provincie beheerd wor-
den, en voor een groot deel de versnip-
pering van het waterbeheer oplossen.
Deze nieuwe aanpak bevordert de ge-
biedsgerichte werking. Ruimingswerken
kunnen uitgevoerd worden per hydro-
grafisch bekken en op die manier kun-
nen kosten bespaard worden. Ook voor
de natuur in de beken en valleien zou
een meer samenhangend beheer kan-
sen kunnen bieden.
Het Limburgse waterlandschap zal na
2014 duidelijker en uniformer uitzien
met een integraler beleid. Het is nu aan
de gemeenten om te beslissen of ze al
den niet meedoen.
Provincie bundelt beheer waterlopen
Hagedissen nabij het spoorwegstationOp een warme dag in het najaar ontdekte een Hasseltse
Natuurpunter enkele hagedissen in de omgeving van het
spoorwegstation van Hasselt. Na raadpleging van enkele spe-
cialisten bleek het te gaan om muurhagedissen. Deze warm-
teminnende dieren worden wel vaker gezien in de buurt van
steenrijke omgevingen. In Limburg kennen we ze vooral van
de omgeving van Maastricht, maar zo midden in Hasselt was
deze waarneming een complete verassing.
Inmiddels zijn het Agentschap Natuur en Bos en de NMBS op
de hoogte van deze bijzondere natuurparel. Toekomst verze-
kerd zullen we dan maar hopen…
Hagedis © Marc Rutten
TUINRUBRIEK18
De kalender staat deze maanden gevuld met koude winter-
dagen. De bessen en zadenvoorraad in het landschap zijn
ongeveer opgepeuzeld of verdwenen onder een sneeuwta-
pijt. Vogels zijn op zoek naar eten om de koude nachten te
overleven. Als het nog niet gebeurde is nu het moment aan-
gebroken om vogels te voeren, een leuke manier om de na-
tuur heel kort bij huis te halen. Vanuit je warme kamer kan je
genieten van het gefladder op de voedertafel, ontdekken hoe
acrobatisch de meesjes zijn, hoe dominant het lieflijk rood-
borstje is en hoe de heggenmus trippelt onder de struiken.
Maar het wordt plots een heel stuk minder romantisch als
poeslief een pasgevangen vogeltje komt presenteren. Hoort
dit bij de natuur of toch niet?
EEN VOGEL VOOR DE KAT?
Foto wilde kat © FVB Twee waarnemingen, één vorig jaar in Bocholt en één dit jaar in Voeren, doorbraken de lange stilte van de inheemse Wilde kat (Felis silvestris) in Vlaanderen. Maar ze blijft hier een zeer zeldzame verschijning.
19
De wilde kattenMinoe heeft het goed aangepakt. Op elk
continent, behalve op Antarctica, leven
er huiskatten. Hun globale populatie
wordt geschat op 600 miljoen. De toe-
stand van hun neven en nichten, de wil-
de katten is een stuk minder rooskleurig.
Het gros van de soorten heeft de status
‘kwetsbaar’ tot ‘ernstig bedreigd’.
De huiskatHoe is de huiskat erin geslaagd haar
voortbestaan te verzekeren? Ze heeft op
dat gebied haar sporen zelf verdiend. Ten
tijde van de eerste landbouwers sloot de
Afrikaanse wilde kat een bondgenoot-
schap met de mens. Ze ving muizen uit
de graanschuur en bewees zo een wel-
gekomen dienst voor de mens. Een slim-
me zet, zo blijkt tienduizend jaar later. De
mens viel dus eerst voor het nut van de
kat. Maar vervolgens, vele jaren later, vol-
stonden vaak enkel de charmes van de
ronkende poes om de bescherming van
de mens te genieten. Of hebt u naast een
kattenmand aan de stoof ook een graan-
schuur in de tuin? Straf gespeeld dus en
een winstgevende investering, zo bleek.
Want door toedoen van de mens zouden
in de eeuwen en millennia na de eerste
landbouwers talrijke diersoorten uitster-
ven. De huiskat daarentegen, won meer
en meer aan populariteit en verspreidde
zich gestaag. De poes domesticeerde
zichzelf, zo kunnen we stellen.
Zeldzame VelduilAan dat succesverhaal zit nu wel een
wrang kantje. Kattenliefhebbers knijpen
hun ogen er graag voor dicht, maar de
huiskat oefent ondertussen een zekere
impact uit op haar imperium. Heel wat vo-
gelliefhebbers zouden willen dat er “geen
kat kwam opdagen” en als zij toch kwam,
zouden ze haar liefst de bel aanbinden.
Volgens Brits onderzoek doodt één huis-
kat tot 34 vogels per jaar. In 2008 telde
ons land bijna twee miljoen poezen, één
op de vier gezinnen bezit minstens één
kat, bijgevolg is hun invloed op het aan-
tal vogels niet gering. Dat komt door “hy-
perpredatie”. In verstedelijkte gebieden in
Vlaanderen zijn er door het houden en
voederen van katten namelijk meer pre-
dators dan een natuurlijk systeem eigen-
lijk zou bevatten. Er zijn te veel katten, die
alle hun natuurlijk instinct volgen en “te”
is nooit goed. Zo is de huiskat een voed-
selconcurrent geworden van heel wat in-
heemse zoogdieren en grote roofvogels,
zoals de zeldzame Velduil.
Wis je dat…De productie van brokjes en forel-
mousse bezorgt elke kat een ecolo-
gische voetafdruk van 0,15 hecta-
re, zo blijkt uit het boek Time to Eat
the Dog (2009). Dat is het equiva-
lent van een Volkswagen Golf die
elk jaar 10.000 kilometer rijdt, bere-
kende The New Scientist.
Bron van informatie voor zoogdierenexperts De positieve kant van de zaak: de
kat haar vangsten vormen een be-
langrijke bron van informatie voor
zoogdierenexperts, om de versprei-
ding van muizensoorten in Vlaan-
deren in kaart te brengen. Ontdek
op de zoekkaart van de zoogdie-
renwerkgroep van Natuurpunt wel-
ke muizen je poes voor je mee-
brengt en meld de vangsten op
www.watvangtdekat.be, een pro-
ject van de zoogdierenwerkgroep.
Zij kunnen de gegevens goed ge-
bruiken.
Toch wel, mits enkele maatregelen te treffen kunnen we genie-
ten van onze poes en van de vogeltjes in de tuin.
• Je poes binnenhouden is de waterdichtste oplossing om
te voorkomen dat ze vogels pakt. Vooral bij valavond, de
vogels zijn nog snel een laatste hapje aan het zoeken om
de nacht in te gaan, maar zien de omgeving minder
goed dan overdag. Ook in het broedseizoen of tijdens
het voederen zijn ze kwetsbaarder.
• Let op dat de voederplank of het huisje zo staat opge-
steld dat er geen kat bij kan. Plaats ze daarom op mini-
maal 1,50 meter van de grond. Een eenvoudige oplos-
sing is een kattenkraag plaatsen. Een vlak en plooibaar
stuk metaal dat je vastmaakt rond de paal van het voe-
derhuisje of de stam van de boom waarin je vetbollen
hangen. De kraag van glad metaal gelijkt op een omge-
keerde lampenkap en is even goedkoop als doeltreffend,
geen kat ter wereld kan zo’n hindernis overwinnen.
• Om vogels die op de grond eten te beschermen kun jij
je eigen poes een belletje om haar nek gespen, zo ver-
raadt haar komst zich van te voren.
• Neem je verantwoordelijkheid als katteneigenaar. Over-
weeg je poes te castreren of steriliseren. Er zijn verwaar-
loosde en verwilderde kittens genoeg, die alleen maar
muizen en vogels op hun menu hebben staan.
Bron Natuurbericht 4 december 2013en Vogels in elke tuin welkom van Np
Kunnen we als kattenliefhebber dan best geen vogels aantrekken in onze tuin of mogen we geen kat houden?
Natuurpunt afdelingsactiviteiten
Wintergasten en watervogels
Busreis Zeeland 8.00u: parking GB Bilzen-Hoeselt
8.15u: carpoolparking E313
Diepenbeek
Zondag 23 februari 8.00u - 20.00u
Info: Jan Vandegoor 089 49 22 56
Inschrijven: € 15,00 / persoon
€ 10.00 / persoon tot 18 jaar
op BE15 7755 9046 9030
van Natuurpunt ZO-Limburg
Vallei van de Zwarte Beek Resterheide Begijnenstraat Hechtel,
parking Begijnenvijvers
Zondag 9 maart: 14.00u - 16.30u
Uitwaaiwandeling
Lozerbeemden Smeetshof, Smeetshofweg 1, Bocholt
Zondag 30 maart: 14.00u - 16.00u
Lentekriebels, A. Goossens 089 46 39 88
Nieuwjaarswandelingen
Bree Natuur.huis Mariahof Einde Mariahofstraat Bree
Zondag 19 januari: 9.00u - 12.00u
drankje na de wandeling
Info: Albert Hermans - 0495 54 68 69
Koersel Bezoekerscentrum de Watersnip Grauwe Steenstraat 7/2, Koersel
Zondag 19 januari: 14.00u - 16.30u
De natuurspeurdertjes
stappen het nieuwe jaar in.
Info: Jan Kenens 011 45 01 91
Mombeekvallei Hoek Sasput-Muntelbeekstraat,
Sint-Lambrechts-Herk
Zondag 19 januari: 14.00u - 16.30u
Wintertocht met halfweg
een hartig hapje en warme drank
Info: Alida Vanholst 011 31 24 21
ColofonDit tijdschrift wordt gratis verspreid op 6.900 exemplaren
aan de leden van Natuurpunt Limburg.
Werkten mee aan dit nummer: K. Bollen, J. Ramaekers, B. Hoelbeek,
L. Vandenhove, F. Vanbauwel, M. Rutten, D. Vercayie, J. Lambrechts, E. Peusens,
E. Christis, J. Roeffaers, E. Vanderhoeven, L. Vanham, G. Kerckhoven, A. Mengels
Volgende uitgave: maart 2014
Verantwoordelijke uitgever: Jos Coteur, Putvennestraat 112, 3500 Hasselt
Communicatievormgeving : www.drukkerij-grafico.be
Uitgave van : Natuurpunt Limburg - Putvennestraat 112 (secretariaat)
3500 Hasselt - tel. : 011 24 60 20 - [email protected]
www.natuurpuntlimburg.be.
Open: Ma-vrij : 9u-16u30
Voor deze activiteiten
is een verrekijker nodig
Schulensbroek NEC ’t Vloot,
Demerstraat 60, Lummen
Zondag 2 februari: 14.00u - 17.00u
Winterwatervogels kijken
Info: Piet Rymen 013 55 32 57
Maasbempter Greend Sporthal de Schietskuil,
Poelsweg 11, Maasmechelen
Zondag 9 februari: 14.00u - 16.30u
Gevederde wintergasten spotten
Info: Bertie Vanderlee 089 76 47 51
Kortessem Kruising Bornstraat
met Kasteelstraat
Zondag 16 februari: 14.00u - 17.00u
Winterwandeling in Jongenbos
Info: Kris Castro: 0473 89 56 02
Cursus Leren werken met peilbuizen in onze natuurgebieden
Natuur.huis te Gelinden, Kleinveldstraat 54
Zaterdag 22 februari om 20.00u
Lesgever: Jens Verwaerde - Inkom: € 2,50 voor niet-leden
en € 1,50 voor leden ter plaatse te betalen. Een cursus in
het kader van het project biodiversiteitambassadeurs Het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.