negende editienegende editie

STEPHEN P. ROBBINSSTEPHEN P. ROBBINS MARY COULTERMARY COULTER

Verandering en Verandering en innovatieinnovatie

HoofdstukHoofdstuk

1212

Management

12–2

OverzichtOverzicht

Drijvende kracht achter verandering; twee zienswijzen op het Drijvende kracht achter verandering; twee zienswijzen op het veranderingsprocesveranderingsproces

• Bespreek de externe en interne krachten voor veranderingBespreek de externe en interne krachten voor verandering..• Zet de metaforen voor verandering van de kalme zee en de wilde Zet de metaforen voor verandering van de kalme zee en de wilde

bergrivier tegenover elkaarbergrivier tegenover elkaar..• Leg Lewins driestappenmodel van het veranderingsproces uitLeg Lewins driestappenmodel van het veranderingsproces uit..• Bespreek de omgeving waarmee managers tegenwoordig te Bespreek de omgeving waarmee managers tegenwoordig te

maken hebben.maken hebben.

VeranderingsmanagementVeranderingsmanagement• Definieer organisatieverandering.Definieer organisatieverandering.• Stel interne en externe bronnen van verandering tegenover Stel interne en externe bronnen van verandering tegenover

elkaarelkaar..

• Beschrijf hoe managers structuur, technologie en mensen Beschrijf hoe managers structuur, technologie en mensen kunnen veranderenkunnen veranderen..

12–3

Overzicht (vervolg) Overzicht (vervolg)

VeranderingsmanagementVeranderingsmanagement

• Leg uit hoe mensen weerstand bieden tegen verandering Leg uit hoe mensen weerstand bieden tegen verandering en hoe dat kan worden verminderden hoe dat kan worden verminderd..

Hedendaagse vraagstukken over Hedendaagse vraagstukken over veranderingsmanagementveranderingsmanagement

• Leg uit waarom verandering van de organisatiecultuur zo Leg uit waarom verandering van de organisatiecultuur zo moeilijk is en hoe managers dit kunnen doenmoeilijk is en hoe managers dit kunnen doen..

• Beschrijf medewerkerstress en hoe managers Beschrijf medewerkerstress en hoe managers werknemers kunnen helpen met stress om te gaanwerknemers kunnen helpen met stress om te gaan..

• Bespreek wat ervoor nodig is om verandering succesvol Bespreek wat ervoor nodig is om verandering succesvol te laten plaatsvindente laten plaatsvinden..

12–4

Overzicht (vervolg) Overzicht (vervolg)

Innovatie stimulerenInnovatie stimuleren

• Leg uit waarom innovatie meer is dan alleen creativiteitLeg uit waarom innovatie meer is dan alleen creativiteit..

• Beschrijf de systeemvisie op innovatieBeschrijf de systeemvisie op innovatie..

• Beschrijf de structurele, culturele en HR-variabelen die Beschrijf de structurele, culturele en HR-variabelen die noodzakelijk zijn voor innovatienoodzakelijk zijn voor innovatie..

• Leg uit wat ideekampioenen zijn en waarom ze belangrijk Leg uit wat ideekampioenen zijn en waarom ze belangrijk zijn voor innovatiezijn voor innovatie..

12–5

Wat is verandering?Wat is verandering?

• OrganisatieveranderingOrganisatieverandering Veranderingen onder personeel, in de Veranderingen onder personeel, in de

organisatiestructuur of verandering van technologie.organisatiestructuur of verandering van technologie.

• Kenmerken van veranderingKenmerken van verandering Constant, maar varieertConstant, maar varieert Onzekere omgeving, maar niet geheel Onzekere omgeving, maar niet geheel

onvoorspelbaaronvoorspelbaar Zorgt voor bedreigingen, maar ook kansenZorgt voor bedreigingen, maar ook kansen

Het beheren van verandering is een inherent Het beheren van verandering is een inherent onderdeel van het takenpakket van managersonderdeel van het takenpakket van managers..

12–6

De drijvende kracht achter veranderingDe drijvende kracht achter verandering

• Externe krachtenExterne krachten MarktMarkt

Wetten en regels van Wetten en regels van de overheidde overheid

TechnologieTechnologie

ArbeidsmarktArbeidsmarkt

Economische Economische veranderingenveranderingen

• Interne krachtenInterne krachten Veranderingen in Veranderingen in

bedrijfsstrategiebedrijfsstrategie

PersoneelsbestandPersoneelsbestand

Attitude van Attitude van werknemerswerknemers

Nieuwe apparatuurNieuwe apparatuur

12–7

Twee zienswijzen op het Twee zienswijzen op het veranderingsprocesveranderingsproces

• De kalme zeeDe kalme zee Lewins beschrijving van het veranderingsproces als Lewins beschrijving van het veranderingsproces als

het doorbreken van de status-quo in een organisatiehet doorbreken van de status-quo in een organisatie OntdooienOntdooien van de status-quo van de status-quo Overgang naar een Overgang naar een nieuwe statusnieuwe status BevriezenBevriezen van status om de verandering permanent te van status om de verandering permanent te

makenmaken

• De wilde bergrivierDe wilde bergrivier Door het gebrek aan een stabiele, voorspelbare Door het gebrek aan een stabiele, voorspelbare

omgeving moeten managers en organisaties zich omgeving moeten managers en organisaties zich constant aanpassen om te overleven.constant aanpassen om te overleven.

12–8

12–9

VerandermanagersVerandermanagers

• Verandermanager• Iemand die fungeert als katalysator en de Iemand die fungeert als katalysator en de

verantwoordelijkheid neemt om het veranderingsproces verantwoordelijkheid neemt om het veranderingsproces te leiden.te leiden.

• Soorten verandermanagersSoorten verandermanagers Managers: interne ondernemersManagers: interne ondernemers Niet-managers: veranderingsspecialistenNiet-managers: veranderingsspecialisten Externe adviseurs: experts op het gebied van Externe adviseurs: experts op het gebied van

implementatie van veranderingenimplementatie van veranderingen

12–10

12–11

Typen veranderingTypen verandering

• StructureelStructureel Verandering van Verandering van

structuurcomponenten of structuurcomponenten of het formele ontwerp voor het formele ontwerp voor het bedrijf.het bedrijf.

• TechnologischTechnologisch Introductie van nieuwe Introductie van nieuwe

apparatuur, middelen of apparatuur, middelen of werkmethodenwerkmethoden. . Automatisering: Automatisering: machines machines

nemen taken over die nemen taken over die voorheen door mensen voorheen door mensen werden uitgevoerd.werden uitgevoerd.

DigitaliseringDigitalisering

• MenselijkMenselijk Veranderingen in attitude, Veranderingen in attitude,

verwachtingen en gedrag.verwachtingen en gedrag.

• Organisatieontwikkeling Organisatieontwikkeling (OO)(OO) Technieken of programma’s Technieken of programma’s

voor het veranderen van voor het veranderen van mensen en de aard en mensen en de aard en kwaliteit van intermenselijke kwaliteit van intermenselijke werkrelatieswerkrelaties..

12–12

OrganisatieontwikkelingOrganisatieontwikkeling

• Organisatieontwikkeling (OO)Organisatieontwikkeling (OO) Technieken of programma’s voor het veranderen van Technieken of programma’s voor het veranderen van

mensen en de aard en kwaliteit van intermenselijke mensen en de aard en kwaliteit van intermenselijke werkrelatieswerkrelaties..

• Mondiale OOMondiale OO OO-technieken die voor organisaties in het ene land OO-technieken die voor organisaties in het ene land

werken, zijn niet noodzakelijkerwijs geschikt voor werken, zijn niet noodzakelijkerwijs geschikt voor organisaties of divisies in andere landen.organisaties of divisies in andere landen.

12–13

12–14

Weerstand tegen veranderingWeerstand tegen verandering

• Waarom mensen verandering tegenwerkenWaarom mensen verandering tegenwerken

OnzekerheidOnzekerheid

Angst voor het verlies van verworvenheden, zoals Angst voor het verlies van verworvenheden, zoals status, geld, gezag, vriendschap, gemak of andere status, geld, gezag, vriendschap, gemak of andere zaken.zaken.

De overtuiging dat de verandering niet in De overtuiging dat de verandering niet in overeenstemming zal zijn met de doelen en belangen overeenstemming zal zijn met de doelen en belangen van de organisatie en dus schadelijk voor het bedrijf.van de organisatie en dus schadelijk voor het bedrijf.

12–15

Figuur 12.4Figuur 12.4 Maatregelen om weerstand te verminderenMaatregelen om weerstand te verminderen

• Voorlichting en communicatieVoorlichting en communicatie

• ParticipatieParticipatie

• Ondersteuning en begeleidingOndersteuning en begeleiding

• OnderhandelingOnderhandeling

• Manipulatie en coöptatieManipulatie en coöptatie

• DwangDwang

12–16

Hedendaagse vraagstukken overHedendaagse vraagstukken oververanderingsmanagement veranderingsmanagement

• Het veranderen van de organisatiecultuurHet veranderen van de organisatiecultuur

Een bedrijfscultuur is van nature weerbarstig tegen Een bedrijfscultuur is van nature weerbarstig tegen veranderingverandering..

Omstandigheden waarin een verandering kan Omstandigheden waarin een verandering kan plaatsvindenplaatsvinden:: Er vindt een crisis plaats.Er vindt een crisis plaats.

Er komt een andere leiding.Er komt een andere leiding.

Het bedrijf is jong en klein.Het bedrijf is jong en klein.

De cultuur is zwak.De cultuur is zwak.

12–17

Figuur 12.5Figuur 12.5 Strategieën voor het managen van een cultuuromslagStrategieën voor het managen van een cultuuromslag

• Zet de toon door managementgedrag: topmanagers in het bijzonder Zet de toon door managementgedrag: topmanagers in het bijzonder moeten positieve rolmodellen zijnmoeten positieve rolmodellen zijn..

• Creëer nieuwe verhalen, symbolen, rituelen om de huidge te vervangenCreëer nieuwe verhalen, symbolen, rituelen om de huidge te vervangen..

• Selecteer, promoot en ondersteun werknemers die de nieuwe waarden Selecteer, promoot en ondersteun werknemers die de nieuwe waarden aannemenaannemen..

• Herontwerp socialisatieprocessen om ze in lijn te brengen met de Herontwerp socialisatieprocessen om ze in lijn te brengen met de nieuwe waardennieuwe waarden..

• Wijzig het beloningssysteem om de acceptatie van nieuwe normen aan Wijzig het beloningssysteem om de acceptatie van nieuwe normen aan te moedigente moedigen..

• Vervang ongeschreven normen door duidelijke gespecificeerde Vervang ongeschreven normen door duidelijke gespecificeerde verwachtingenverwachtingen..

• Schud bestaande subculturen op door transfers, rotatie en/of Schud bestaande subculturen op door transfers, rotatie en/of ontslagenontslagen..

• Probeer consensus te creëren door werknemersparticipatie en een Probeer consensus te creëren door werknemersparticipatie en een klimaat te creëren met een hoog vertrouwensniveauklimaat te creëren met een hoog vertrouwensniveau..

12–18

Hedendaagse vraagstukken overHedendaagse vraagstukken oververanderingsmanagement (vervolg)veranderingsmanagement (vervolg)

• Omgaan met stress van werknemersOmgaan met stress van werknemers StressStress

De opgewonden toestand waarin mensen zich bevinden als De opgewonden toestand waarin mensen zich bevinden als zij geconfronteerd worden met mogelijkheden, beperkingen zij geconfronteerd worden met mogelijkheden, beperkingen of verlangens die te maken hebben met datgene wat zij of verlangens die te maken hebben met datgene wat zij wensen, en waarvan de uitkomst onzeker, maar wel wensen, en waarvan de uitkomst onzeker, maar wel belangrijk isbelangrijk is. .

Functionele stressFunctionele stress

– Stress waardoor een werknemer in beslissende situaties Stress waardoor een werknemer in beslissende situaties op de toppen van zijn kan presterenop de toppen van zijn kan presteren..

Hoe Hoe potentiële stress wordt omgezet in echte stresspotentiële stress wordt omgezet in echte stress Als er onzekerheid is over de uitkomst.Als er onzekerheid is over de uitkomst. Als de uitkomst belangrijk is.Als de uitkomst belangrijk is.

12–19

12–20

12–21

Hedendaagse vraagstukken overHedendaagse vraagstukken oververanderingsmanagement (vervolg)veranderingsmanagement (vervolg)• Stress verminderenStress verminderen

Selectie van geschikte werknemers.Selectie van geschikte werknemers.

Vaardigheden van sollicitant moeten passen bij functievereisten.Vaardigheden van sollicitant moeten passen bij functievereisten.

Een realistisch beeld geven van de Een realistisch beeld geven van de functievereistenfunctievereisten tijdens de tijdens de selectie.selectie.

Betere communicatie.Betere communicatie.

Gebruik van een planningsmethode, zoals MBO.Gebruik van een planningsmethode, zoals MBO.

Herontwerp van werkzaamheden.Herontwerp van werkzaamheden.

Uitbreiden van de rol in het beslissingsprocesUitbreiden van de rol in het beslissingsproces..

Extra sociale ondersteuningExtra sociale ondersteuning en therapie. en therapie.

Programma’s voor lichamelijke gezondheid.Programma’s voor lichamelijke gezondheid.

12–22

Hedendaagse vraagstukken overHedendaagse vraagstukken oververanderingsmanagement (vervolg)veranderingsmanagement (vervolg)

• Succesvolle veranderingSuccesvolle verandering Managers moeten zich richten op het klaarstomen Managers moeten zich richten op het klaarstomen

van de organisatie voor veranderingvan de organisatie voor verandering..

Managers moeten hun eigen rol in het proces Managers moeten hun eigen rol in het proces begrijpenbegrijpen..

Managers moeten de rol van individuele werknemers Managers moeten de rol van individuele werknemers vergrotenvergroten..

12–23

Figuur 12.8Figuur 12.8 Kenmerken van een veranderingsvaardige organisatieKenmerken van een veranderingsvaardige organisatie

• Verbind het heden en Verbind het heden en de toekomstde toekomst..

• Maak leren tot Maak leren tot leefwijze.leefwijze.

• Ondersteun en Ondersteun en moedig dagelijkse moedig dagelijkse verbeteringen en verbeteringen en verandering actief verandering actief aanaan..

• Zorg voor gevarieerde Zorg voor gevarieerde teams.teams.

• Moedig buitenbeentjes Moedig buitenbeentjes aan.aan.

• Bescherm doorbraken.Bescherm doorbraken.

• Integreer technologie.Integreer technologie.

• Kweek vertrouwen en Kweek vertrouwen en verdiep hetverdiep het..

12–24

Innovatie stimulerenInnovatie stimuleren

• CreativiteitCreativiteit De mogelijkheid om ideeën op unieke wijze te De mogelijkheid om ideeën op unieke wijze te

combineren of om ongebruikelijke associaties te combineren of om ongebruikelijke associaties te leggenleggen..

• InnovatieInnovatie Het omzetten van een creatief idee in winstgevende Het omzetten van een creatief idee in winstgevende

producten, diensten of werkmethodenproducten, diensten of werkmethoden..

• IdeeënkampioenenIdeeënkampioenen Mensen die actief en enthousiast nieuwe ideeën Mensen die actief en enthousiast nieuwe ideeën

ontwikkelen, voor ondersteuning zorgen, weerstand ontwikkelen, voor ondersteuning zorgen, weerstand wegnemen en vernieuwende ideeën implementerenwegnemen en vernieuwende ideeën implementeren..

12–25

Gegevens: Boston Consulting GroupDe winnaar werd bepaald door jaarlijkse aandeelhoudersrendementen over tien jaar te vergelijken.Bij een gelijke stand van een staatsbedrijf en een particuliere onderneming, kreeg het staatsbedrijf de voorkeur.

12–26

12–27

12–28

Innovatie stimuleren en ondersteunenInnovatie stimuleren en ondersteunen

• Structurele variabelenStructurele variabelen Organische structuurOrganische structuur

Goede toegankelijkheid tot middelenGoede toegankelijkheid tot middelen

Frequente communicatie tussen afdelingenFrequente communicatie tussen afdelingen

Extreme tijdsdruk op creatieve activiteiten Extreme tijdsdruk op creatieve activiteiten minimaliserenminimaliseren

Expliciete ondersteuning voor creativiteitExpliciete ondersteuning voor creativiteit

12–29

Innovatie stimuleren en ondersteunen Innovatie stimuleren en ondersteunen (vervolg)(vervolg)

• Culturele variabelenCulturele variabelen Acceptatie van onduidelijkheidAcceptatie van onduidelijkheid

Tolerantie van het onpraktischeTolerantie van het onpraktische

Weinig externe beheercontrole-instrumentenWeinig externe beheercontrole-instrumenten

Tolerantie van risico’sTolerantie van risico’s

Tolerantie van conflictenTolerantie van conflicten

Gerichtheid op het doel en niet op de middelenGerichtheid op het doel en niet op de middelen

Gerichtheid op het open systeemGerichtheid op het open systeem

Positieve feedbackPositieve feedback

12–30

Innovatie stimuleren en ondersteunen Innovatie stimuleren en ondersteunen (vervolg)(vervolg)

• Human resource-variabelenHuman resource-variabelen Actief trainen en ontwikkelen van personeel, zodat Actief trainen en ontwikkelen van personeel, zodat

hun kennis zich blijft vernieuwen.hun kennis zich blijft vernieuwen.

Werknemers moeten weten dat ze niet zullen worden Werknemers moeten weten dat ze niet zullen worden ontslagen om kleine foutenontslagen om kleine fouten..

Werknemers worden aangemoedigd ‘kampioenen’ Werknemers worden aangemoedigd ‘kampioenen’ van innovatie te wordenvan innovatie te worden..