Van – Merkez – Bakraçlı Köyü - Varakavank (Վարագայ Վանք) manastırı

Yedi kilise (Եէտի Քիլիսէ - Եօթը Եկեղեցիներ)

armenian on web17 Mayıs 2010Arda~şes S./Hocasar~yanhttp://team-aow.discuforum.info/t5929-Van-Merkez-Bakracl-Koyu-Varakavank-manast-r.htm#p18589

Foto : Hovhannes Avedaghdyan 1834 senesi

1911'de çekilen resmi (Bachmann,1913,s.34)

Bakacık köyü'nde 1833 Varaka Vank kilisesi.1950’ye kadar ayakta olan bu kilise o tarihte resmi kurumlar tarafından yıkılmış.

Varaka Vank, Van (Վան, urartuca Tuschpa) ili merkezine 9 km. uzaklıkta bulunan ve bugün Kürtlerin yaşadıkları Erek (Baraka) Dağı yamaçlarında kurulmuş olan Bakraçlı Köyü’nde (Seşunis köyün ermenice ismi ?) bulunmaktadır. Biraz ilerisinde ise komokse dahil Yukarı Varag Manastırı bulunur. Tarihi Eremenistan’ın Vaspuragan bölgesine aittirler.

VII. yüzyılda inşaasına başlanan manastır (Kral Gagik Arstruni) Vaspurakan Kralı Senekerim-Hovhannes (1003–1022) tarafından tamamlanmıştır. Yedi kilise ismini ise, değişik zamanlarda eklenen Surp Sopi (Sainte Sophie, Azize Sophia Kilisesi), Surp Hovannes (Saint-John, Aziz Yahya Kilisesi), Surp Astvatsatsin (Sainte-Mère-de-Dieu ,

Meryem Ana Kilisesi), Surp Kevork (Saint-Georges , Aziz Kevork Jamatunu), Surp Nşan (Saint-Signe , Kutsal Seal Şapeli), Surp Haç (Sainte-Croix, 1817, Kutsal Haç Kilisesi), Surp Sion (Saint-Sion, 1849, Aziz Sion Kilisesi) ile oluşmuştur. Hiristiyan inancında önemli yeri olan Yedi Kilise’nin büyük bir bölümü günümüze ulaşamamıştır.

Vaspurakan zamanında en zengin ve en çok tanınan manastırı ve Van Ermeni Apostolik Kilisesi başpiskoposunun merkezi olmuştur. (1)

Azize Sofya Kilisesi ile (solunda) Aziz Yahya Kilisesi'nin 1915 öncesi Foto: Virtual Ani

1893 Meryem Ana Kkilisesi

Yedi kiliseler

1 – Surp Sopi (Azize Sofya) Kilisesi 2 – Surp Hovannes (Aziz Yahya) Kilisesi 3 – Maryam Asdvadzadzin (Meryem Ana) Kilisesi 4 – Surp Kevork (Aziz Kevork) Jamatunu 5 – Surp Nşan (Kutsal Seal) Şapeli 6 – Surp Haç (Kutsal Haç) Kilisesi7 – Surp Sion (Aziz Sion) Kilisesi 8 - Çankuleli sundurma (Porches de cloche)Resim : Virtual Ani

Çan kulesi, Surp Kevork ve Maryam AsdvadzadzinResim: Virtual Ani

Varaka Surp Haç 1900Foto: Vartan A. Hampikian

Tarihçe

Ermeni kaynakları, III. yüzyılın sonlarında Azize Gayene ve Hripsime Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği haçın bir parçasını buraya getirdiklerini yazarlar (2); haçın bu parçası bir keşiş tarafından Varag Dağı’nda Varagavank Manastırı’na götürülmüştür. VII. yüzyıldan sonra da bu haç parçası iki kere kaybolmuş, 664’de bulunmuştur. Kral Serekerim’in (Sénéqérim-Hovhannès de Vaspourakan ) bu manastırı genişleterek yenilemesi de bu haça bağlanmaktadır. Senekerim, bu haç parçasını Sivas’ın dışındaki Surp Nişan Ermeni Manastırı’na götürmüşse de ölümünden sonra haçın parçası Varagavank Manastırı’na geri getirilmiş ve Eski Van’daki Surp Nişan Kilisesi’nde (Catholicos Nersès III le Bâtisseur) (3) korunmuştur. Van’ın 1915 yılında Rus işgali sırasında haç parçası kaybolmuştur.

Varagavank Manastırı’nın en eski kilisesi St.Sophia Kilisesi’dir. Güneyde bulunan bu kiliseyi 981 yılında Senekerim-Hovannes’in eşi olan Ani Kralı Gagik I’in kızı Huşuş (Khouchouch) tarafından yaptırılmıştır. Kubbeli, yonca planlı olan bu kilise 1648 depreminde çökmüştür. Günümüze yalnızca apsisi gelebilmiştir. İkinci kilise St.Sophia Kilisesi’nin kuzey duvarına Aziz Yuhanna (Surp Ohannes) Kilisesi eklenmiştir. Bu kilise üç apsitli, üzeri kubbeli bir yapı idi. 1915 yılına kadar ayakta olan kilise yıkılmış ve günümüze gelememiştir. Bu iki kilise de manastırın birinci grup kiliseleri olarak isimlendirilmiştir.

Manastırın ikinci grubunda ana kiliseyi Kutsal Meryem adına (Mayram Asdvadzadzin) 1003–1021 yıllarında yapılan kilise oluşturmaktadır. Bu kilisenin Senekerim tarafından yaptırıldığı sanılmakta olup, 1648 depreminde zarar görmüş ve daha sonraki yıllarda da onarılmıştır. En çok kalıntıları ile günümüze ulaşan bölümlerden birini oluşturmaktadır.

Ermeni mimarisinde Azize Hripsime Tipi olarak isimlendirilen bu kilise kaba moloz taştan yapılmıştır. Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen bir araziye yapılan kilise, dört yonca yaprağı plan tipindedir. Yonca planlı mekânın ortasına konik bir kubbe yerleştirilmişse de bu bölüm günümüze gelememiştir. İç mekân dört yöne açılan yarım daire şeklindeki nişler ve onların köşesine yerleştirilen odalardan meydana gelmiştir. Kapı dıştan içe doğru kademelenme yapan çeşitli silme ve bordürlerle çerçevelenmiştir. Çerçeve, sivri kemerli olarak kapıyı kuşatmaktadır. Burası zengin bir süsleme anlayışı ile tertip edilmiştir. Mukarnaslar, rumiler, haç motifleri ve kaval silmeler bu hareketliliği artırıcı unsurlardır.

Batı cephesinin ortasında girişi olan bölüm daha sonra yapılan büyük bir hol (Surp Kevork - jamatun) ile kapatılmıştır. Jamatunun kapısı üzerindeki bir kitabeden bu bölümün Mimar Tiratur tarafından 1648 yılında

yapıldığı öğrenilmektedir. Büyük olasılıkla eski bir yapının üzerine yapılan bu bölüm 14.00x14.00 m. ölçüsünde kesme taştan kare planlı olarak yapılmış ve içerisi dokuz sahna ayrılmıştır. Bunlardan orta sahnın üzeri yüksek bir kubbe ile örtülmüştür. Sivri kemerlerle birbirinden ayrılmış bölümlerin her biri kubbe ile örtülmüştür. Kubbeli tonozlara sahiptir. Jamatundan kiliseye geçiş kapısı özellikle çok süslüdür. Jamatunun içerisinde Kral Abgar, Azize Hripsime, Azize Gayane, baş melek Mikael ve Cebrail başta olmak üzere diğer dini kişilerin freskleri bulunuyordu. Jamatonun bölümleri sivri kemerlerle birbirlerinden ayrılmış olup, her biri ayrı ayrı kubbelerle örtülmüştür.

Kilisenin naosu üzerini kubbe örtmekte olup, tuğladan olan bu kubbenin içeriden silindirik, dışarıdan da onikigen olduğu sanılmaktadır. Kilise çeşitli silme ve bordürlerle kademeli olarak çevrelenmiştir. Ayrıca zengin bir taş işçiliği de burada görülmektedir. Dış cephedeki bezemeler arasında mukarnaslar, Rumiler, haç motifleri ve silmeler dikkati çekmektedir. Mermer giriş tuğla örgüler ve nişlerde iki renkli taşlara yer verilmiş ve içerisi fresklerle kaplanmıştır. Ancak bunların büyük bir kısmı dökülmüş günümüze ulaşamamıştır.

Manastırın ikinci grubu yapılarından olan ve günümüzde yıkılmış olan St.Seal Şapeli (Surp Haç) Kutsal Meryem Ana Kilisesi’nin kuzeybatısında ve ona bitişik olarak yapılmıştır. Meryem Ana Kilisesi’nden bir koridorla bu kiliseye geçilmektedir. Jamatunun kuzey duvarına doğu-batı doğrultusunda Kutsal Haç Kilisesi 1817 yılında eklenmiştir. Bu yapı tek neflidir ve bir süre manastırın kütüphanesi olarak kullanılmıştır. Malzeme olarak kaba yonu taşlar kullanılmıştır. Şapel tamamen yıkılmıştır. Bazı kaynaklarda bu yapıdan Aziz Sion Kilisesi olarak söz edilmiştir.

Kutsal Meryem Ana Kilisesi’nin jamatonunun güney duvarına St.Sion Kilisesi 1849 yılında eklenmiştir. İki sıra tuğla, bir sıra taş örgü duvarlı bu kilise dikdörtgen planlı ve tek neflidir. Üzeri doğu-batı doğrultusunda beşik bir tonozla örtülmüştür. Apsis yarım yuvarlak olup, duvar içerisindedir. Kilisenin batısına eklenen çan kulesi üç gözlü bir revak üzerine oturmuştur. Ancak kule yıkılmış, yalnızca iki sütunu günümüze gelebilmiştir. İki yandan duvarlarla kapatılmış üç gözün üzerleri beşik tonozla örtülüdür.

Zelzele sonucu tahrip olan manastır, 1684 yılında onarılmış, 1857 yılında Jarankavoradz (Zharangavorats) eklenmiş fakat 1896 yılında Osmanlı ve Hamidiye Alaylarına dayanamıyan manastır, Türk Ordusu’nun 30 Nisan 1915 Van kuşatması ile yıkılmış, 8 maıs 1915’de de yakılarak mevcudietine son verilmiştir.Yıkıntıları ile de maalesef kürt köy evleri yapılmış.

Ünlü yazar Raffi burada öğretmenlik yapmıştır.

1915 öncesi …

Van Yöresinde ilk yerleşim M.Ö. 5 000 yıllarında rastlanmakta, kentin ise M.Ö. 3 000 yıllık bir geçmışı vardır. M.Ö. IX. yüzyılda Urartu Krallığı’nın başkenti olmuştur. Ermeni tarihine göre Kraliçe Semiramis tarafında alınması güç bir kale ile çevrilmiştir. (4) Her ne kadar Pers ve Büyük Iskender idaresine geçmise de M.Ö. II yüzyılda Ermeni Krallığı’nın bir parçası olmuştur. Daha sonralar Bizans, Araplar, Selçuklular, Moğollar, Karakoyunlular, Timur, Osmanlılar eline geçmiş olduğundan Vaspurakan Ermeni Krallıkları başkentini kentten kente taşımışlardır. 1570 yılında Özerk Osmanlı Eyaleti olarak tanınmıştır. (5)

1915 sonrası …

Birinci Dünya Savaşı’nın ilk yıllarında Van Ermenilerinin bir kısmı ilerleyen Rus Imparatorluğu silahlı kuvvetleri ve Doğu Kafkasya’dan gelen Ermenilere birleşmiş, artan Osmanlı ve Kürt baskısına karşı ayaklanmışlardır. Sevr andlaşması ile Ermenistan’ın kuruluması kararı alınır fakat Kuvai Milliye karşı çıkar.

Rusya’da başlayan Ekim Devrimi nedeniyle Rus kuvvetleri çekilince, Ermeni nüfusunun tümü Osmanlı ve onların kurdukları Hamidiye Alayları ve Kürt aşiretleri saldırılarına ve kıyımlarına karşı koyamamışlardır. 1915’te Osmanlı idaresi, meseleyi kökten halletmek için tüm ermeni ahaliyi tehcire yollamıştır. Böylece 1889 yılında başlayan ermeni nüfusu ciddi sürüm ve kıyımı 1927 yılına kadar sürer. (6) Ermenilerden kalma tarihi eser, kiliseler ise talan edilip yıkılır.

1921’de imzalanan Kars andlaşması Türkiye’nin Doğu sınırını çizse de Ermeni tarafı bunu halen tanımamaktadır. (7)

1915’de nüfus dağılımıResim: Wikimedia

Manastır kompleksinden görüntüler

Foto : enduroclup

Foto : Moto-Park

Foto : Moto-Park

Çöken kubbeler

Foto: Gomidas Institute 2000

Foto: Enduroclub

Foto! Moto-Park

Foto: Medz Yeghern

Jamadun

GirişiFoto: Vartan A. Hampikian

Iç görüntü

KitabeFoto: Moto-Park

Foto : Armenian architectur digital Jamadun

Varagavank Manastırı Surp Haç 1989 Foto: Virtual Ani

2000 senesindeFoto: Moto-Park

2004 senesindeFoto: Wikipedia

Freskler

Foto: Moto-Park

Foto: Moto-Park

Foto: Moto-Park

Foto: Moto-Park

Foto: Levon R.

Foto: Virtual Ani

Foto: Armenian architecture digital

Foto: Moto-Park

Foto: Armenian architecture digital

Foto: Moto-Park

Foto: Picasa Gagik

Foto: Picasa Gagik

Foto: Levon R.

Karşılatırmalı fotolar

Binlerce Ermeni kültür eserlerinin « kasti » imhasında Türkiye’nin « ihmal » politikası görülmektedir ; bu durum, « tutum olarak » 1923 Lozan andlaşması maddelerine aykırıdır. Bunun yanında UNESCO gibi kurumlardan, toprakları üzerinde bulunan tarihi anıtların korunmasını sağlamak için aldığı ödenekleri bu yönde kullanmamaktadır. Ön görülen Anayasa değişikliği azınlıkların vatandaşlık hak ve görevlerini yaniden belirlemektedir ; bu yönde dini vecibelerin yerine getirebilmeleri için hak talep edebilmektedir: önemi olan kanunların tahakkuku. Yoksa daha çooook tarihi eserlerimiz yok edileceklerdir !

Şehit olan din adamlarından birkaçı

Kaynak: Teotig

Türkçe

 

Հայերեն

Papaz Vrtanes Devgants

Doğum tarihi 1835; 1862 yılında papaz olarak atandı.

Վրթանէս Ծ.ՎրդՏեւկանց

Ծն.1835-ին, ձեռնադր

Türkçe

 

Հայերեն

Papaz Arisdages Gadekciyan

Doğum tarihi 1858; 1902papaz olarak atandı.

Արիստակէս ՎրդԿատեկճեան

Ծն.1858-ին, ձեռնադր

Kaynaklar :

- Wikimedia, Van (Türkei), aus Wikipedia, der freien Enzyklopädie,- Site Web : Eywah, Van kilisesi ve Manastırları (http://www.eywah.biz/van-kilise-ve-manastirlari-t11593.html?s=628f7c56593625a32f4db6899d2199cc&)- En-fr.Wikipedia, Varagavank- http://www.archive.org/stream/diespracheundli01pipegoog/diespracheundli01pipegoog_djvu.txt- Virtual Ani- Teotig

Dip notlar :

1 – En. Wikipedia, Varagavank2 - Gérard Dédéyan (dir.), Histoire du peuple arménien, Privat, Toulouse, 2007 (ISBN 978-2-7089-6874-5), p. 288.3 - Claude Mutafian (dir.), Arménie, la magie de l'écrit, Somogy, Paris, 2007 (ISBN 978-2-7572-0057-5), p. 223.4 - Robert W. Thomson (Hrsg.), Thomas Artsruni, History of the House of the Artsrunik. Detroit, Wayne State University Press 1985, 3695 - James R. Russell, Besprechung von Robert W. Thomson (Hrsg.), Thomas Artsruni, History of the House of the Artsrunik. Middle East Journal 43/2, 1989, 313 f.6 - Van (Türkei), aus Wikipedia, der freien Enzyklopädie, http://travelingluck.com/Asia/Turkey/Van/_315495_Erek+Da%C4%9F%C4%B1.html#local_map7 - Empfehlung 7511 betr. die Stabilität und Sicherheit im Südkaukasus. In: http://www.bundestag.de/. Deutscher Bundestag, S. 4, abgerufen am 28. März 2009 (PDF, Deutsch).

Fotograflar:

- Motor-Park- Wikimedia- Enduroclup- Raa Magazine- Picasa Gagik- Vartan A. Hampikian- Virtual An- LEON

armenian on web17/05/2010Arda~şes S./Hocasar~yan