Van Gogh Museum Visitatie 2012

8
‘Het museum brengt de wens om innovatief te zijn in de praktijk en laat zien dat het kiest voor kwaliteit en niet voor de makkelijke weg naar succes.’ Samenvatting Visitatie Van Gogh Museum, 2012

description

Verslag van de beoordeling door de Visitaite Commissie van het Van Gogh Museum n.a.v. de visitatie in 2012.

Transcript of Van Gogh Museum Visitatie 2012

1

‘Het museum brengt de wens om innovatief te zijn in de praktijk en laat zien dat het kiest voor kwaliteit en niet voor de makkelijke weg naar succes.’

Samenvatting Visitatie Van Gogh Museum, 2012

2

Een betere opening van een visitatierapport kun je je als museum niet wensen. De visitatie-commissie die eind 2011 het Van Gogh Museum bezocht, is lovend, maar heeft uiteraard ook aanbevelingen hoe het nog beter kan. We zetten de belangrijkste conclusies uit het visitatie-rapport van juni 2012 op een rij.

De commissie keek zeer kritisch naar het Van Gogh Museum. “Het museum kan zich meten met vergelijkbare instellingen als Musée d’Orsay en instellingen (...) zoals de National Gallery en Tate in Londen en het Metropolitan Museum of Art en MoMA in New York. De collectie van wereldbelang, de grote aantallen bezoekers en hoge verwachtingen stellen hoge eisen aan de instelling en het museum legt de lat voor zichzelf op alle museale aspecten hoog. De commissie heeft bij de beoorde-lingen de lat ook hoog gelegd.” Dat het Van Gogh Museum op meerdere aspecten de kwalificatie ‘excellent’ heeft gekregen, is in dat licht een groot compliment.

Boeiende tentoonstellingenHet Van Gogh Museum heeft een brede vaste collectie. Er zijn 200 schilderijen van Van Gogh en talloze tekeningen, prenten en brieven, maar daarnaast ook een verzameling werken van tijdgenoten. Zo krijgen bezoekers een beeld van de ontwik-keling van Van Gogh en kunnen ze deze vergelijken met andere kunstenaars uit deze periode. “De wijze waarop het museum de werken van Van Gogh en die van tijdgenoten met elkaar vermengt en presenteert, wil de commissie als excellent beoordelen.”

3

‘Wat een prachtig museum! Een wereldberoemde collectie, veel bijzondere exposities, en een directie die zich zeer bewust is van het unieke karakter van het museum en daar vervolgens ook het museale handelen op afstemt.’

Ook de tijdelijke tentoonstellingen, zowel in als buiten het museum, vallen in de smaak. Bij de onderwerpkeuze zoeken we altijd naar een verband met het werk of leven van Van Gogh of zijn tijdgenoten, maar kiezen daarbij doelbewust voor opvallende invalshoeken. Bekende en minder bekende onderwerpen en kunstenaars wisselen we af. Dit waarderen zowel de bezoekers als de visitatiecommissie.

Gevarieerd publiekHet Van Gogh Museum is al jarenlang onverminderd populair bij binnenlandse en buitenlandse bezoekers. We proberen al deze bezoekers zo goed mogelijk te bedienen met activiteiten op maat. Dat doen we met onder meer de MuseumPlusBus, educatieve programma’s en de Vrijdagavonden, waarop we een programma bieden dat is toegesneden op mensen van 18-35 jaar. De visitatiecommissie is tevreden over de kwaliteit van de educatieve programma’s en constateert dat “er in de organisatie veel creativiteit aanwezig is.” Wel heeft zij als aanbeveling het doelgroepbeleid verder te ontwikkelen. Er liggen met name kansen voor de leeftijdsgroep 12 tot 18 jaar. Ook het benutten van uitgebreide gegevens over bezoekers en waardering kan het diverse programma van het Van Gogh Museum naar een nog hoger plan tillen.

WetenschapHet Van Gogh Museum is een autoriteit op het gebied van Van Gogh en de opgebouwde reputatie is sterk, vindt de commissie. De collectie van het museum is van wereldformaat en de commissie concludeert dat men internationaal op wetenschap-pelijk gebied een bijbehorende rol speelt. Het wetenschappelijk onderzoek van het Van Gogh Museum beoordeelt de commissie als ‘excellent’. Het besluit van de staatsecretaris om het budget voor wetenschappelijk onderzoek in te trekken terwijl het

4

museum op dit vlak zo goed presteert verbaast de commissie. Het museum beschouwt het onderzoek als de grondslag van tentoonstellingen, (educatieve) activiteiten en publicaties. Wetenschappelijk onderzoek is voor ons het fundament voor alle activiteiten. Dat uit zich ook in samenwerkingsverbanden met universiteiten en andere instellingen. We leveren volgens de commissie een duidelijke bijdrage aan (kunst)historisch en materiaaltechnisch wetenschappelijk onderzoek. “Het Van Gogh Museum is zonder enige twijfel in binnen- en buitenland de referentie instelling en het kenniscentrum inzake leven en werk van Van Gogh en heeft in deze een unique selling point met wereldwijde relevantie.”

KennisdelingDe kennis die het Van Gogh Museum met wetenschappelijk onderzoek opdoet, wordt breed gedeeld. Niet voor niets zijn de kernwoorden van ons wetenschappelijk beleid “kwalitatief hoogstaand, creatief en innovatief, toegankelijk en zichtbaar, samenhangend en gemeenschappelijk.” We werken hard aan het (digitaal) beschikbaar maken van werken en kennis. De commissie roemt onder meer Vangoghsatelierpraktijk.nl, vangoghletters.org en hetgeheugenvannederland.nl, en het feit dat bijvoorbeeld vangoghletters.org ook in het museum zelf voor bezoekers toegankelijk is via computers. “De projecten en databases die ter beschikking staan, zijn voor zowel professionals als algemeen publiek geschikt.” Ook de inzet van nieuwe media in het algemeen beoordeelt de commissie als ‘goed’. Het Van Gogh Museum ziet social media als platform om in gesprek te gaan met het publiek, en experi-menteert met vormen als de iPhone-app met schilderijen,

5

tekeningen en video-interviews. Ook de website levert een schat aan informatie, maar al voor de visitatie hebben we geconstateerd dat we daar tegen technische grenzen aanlopen. We hebben dan ook plannen om de website te vernieuwen en meer informatie toegankelijk te maken. De commissie onderschrijft deze doelstelling van harte.

Beheer van de collectieDe visitatie bevestigt dat de aanwinsten van de afgelopen jaren zich kenmerken door hoge kwaliteit en de collectie hebben versterkt. Het museum heeft zijn collectiebeleid en -beheer op orde, zowel de registratie en documentatie als de restauratie en conservering. Ook weten we waar bepaalde werken buiten onze collectie zich bevinden en onderhouden we goede contacten met eigenaren. Het nieuwe collectieplan, waar ten tijde van de visitatie de laatste hand aan gelegd werd, moet ervoor zorgen dat het museum in de huidige markt met hoge marktprijzen zo snel en efficiënt mogelijk kan reageren op nieuwe aankoopmo-gelijkheden.

Regelmatig gaan werken van Van Gogh en tijdgenoten naar het buitenland voor exposities. Tentoonstellingen in onder andere Azië zijn bijzonder succesvol en hebben naast het toegankelijk maken van de collecties, ook als bijkomend voordeel dat ze bijdragen aan de eigen inkomsten van het museum. De commissie onderstreept dat het Van Gogh Museum goed om gaat met behoudsmatige grenzen; men maakt een verantwoorde belangenafweging tussen de materiële toestand van de werken en de mogelijkheid om werken te laten reizen.

‘De door wetenschappelijke inspanningen opgebouwde reputatie is sterk.’

6

RenovatieOp het moment van de visitatie was al gestart met de voorbereiding voor een omvangrijke renovatie van het museumgebouw. Die is nodig om de grote bezoekers-aantallen te kunnen verwerken. Een grote wens bij deze renovatie is een entree aan het Museumplein. Deze voorkomt lange rijen voor het museum. De commissie hoopt dat het museum de wens van een extra ingang aan het Museumplein weet te realiseren. Daarbij is het museum afhankelijk van andere partijen, zoals de Rijksgebouwendienst.

Meer naar buiten gericht“Het Van Gogh Museum is een groot en succesvol museum en dergelijke organisaties lopen het risico zelfgenoegzaam te worden,” zo stelt de visitatiecommissie. Het Van Gogh Museum heeft dit onderkend, en is al in 2008 gestart met een organisatieverandering. Deze heeft er onder meer voor gezorgd dat er een projectbureau en een marketing afdeling aan de organisatie zijn toegevoegd.

De commissie ziet de organisatieverandering als een positieve ontwikkeling. Ze constateert bovendien dat men er tijdens dit intensieve traject “in geslaagd is om tentoon-stellingen, publicaties en projecten van hoge kwaliteit te realiseren en dit toont de algehele kwaliteit, betrokkenheid en flexibiliteit van de organisatie aan.” De commissie verwacht dat met de afronding van de organisatie verandering meer ruimte zal ontstaan om de blik naar buiten te richten, en bijvoorbeeld ook buitenlandse sponsormogelijkheden te onderzoeken. Een verwachting die wij graag zullen waarmaken!

‘De commissie hoopt dat het museum een extra ingang aan het Museumplein weet te realiseren.’

7

‘De commissie hoopt dat het museum een extra ingang aan het Museumplein weet te realiseren.’

Geleidelijk naar een 10De conclusie van de visitatiecommissie, na beoordeling van alle formele aspecten, is dan ook zeer positief. “De instelling weet op zowel het collectievlak als het publieks- en presentatievlak hoge kwaliteit te leveren en is in staat om verschillende museale aspecten op een aantrekkelijke manier over te brengen aan zijn publiek. Een compliment daarvoor is op zijn plaats.” Toch is volgens de commissie juist die kwaliteit een kleine valkuil. “Het sterke streven naar hoge kwaliteit gecombineerd met een perfectionistische houding brengt het risico met zich mee dat met de uitvoering te lang wordt gewacht, omdat men het tot in de puntjes verzorgd wil hebben. Met andere woorden: een project dat bij de start al een acht verdient, kan in de loop van de uitvoering naar een negen of tien groeien. (...) Het streven naar perfectie komt voort uit de gedachte dat voor dit museum alleen het allerbeste goed genoeg is. De commissie is er van overtuigd dat het museum hoge kwaliteit zal blijven leveren als men het perfectionisme enigszins laat varen.”

De commissie noemt het bijzonder dat een organisatie die in de jaren tachtig nog een beperkt publiek ontving en een ‘louter’ monografisch karakter had, zich heeft ontwikkeld tot een museum met een groot (internationaal) publiek dat ook op wetenschappelijk gebied een belangrijke rol speelt op wereld-niveau. “Niet alleen waar het Van Gogh zelf betreft, maar ook zijn tijdgenoten en kunst/cultuurhistorische context. De resultaten op velerlei vlak zijn van een hoog niveau, en tonen dat het museum ambitieus en vooruitstrevend is. De commissie complimenteert het Van Gogh Museum met dit resultaat en hoopt dat het met zijn opmerkingen en aan bevelingen de organisatie in de toekomstige ontwikkelingen kan ondersteunen.”

‘De resultaten op velerlei vlak zijn van een hoog niveau, en tonen dat het museum ambitieus en vooruitstrevend is.’

8

Visitatie Van Gogh Museum

Het Van Gogh Museum is eind 2011, in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en

Wetenschap, gevisiteerd. De visitatie van de museale bedrijfsvoering bestaat uit een

zelfevaluatie en een site visit door een onafhankelijke commissie. Het doel is een goed,

compleet en gevalideerd inzicht te krijgen in de krachten en zwaktes van de organisatie.

De visitatiecommissie bestond uit:

• L. Groenman, voormalig Tweede Kamerlid D66;

• M. Sellink, directeur Musea Brugge;

• J. Vranken, directeur Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen;

• L.E.H. Vredevoogd, voormalig voorzitter College van Bestuur van de Universiteit Leiden,

tevens voorzitter commissie;

• M. Westra, Vice President, Corporate Communications, Philips Lighting;

• R.E. Roskam, toegevoegd secretaris van de commissie en opsteller van het rapport.

Voor de onderbouwing van het oordeel van de commissie en het volledige rapport verwijzen

wij u naar de Vereniging van Rijksmusea (www.derijksmusea.nl)

Van Gogh Museum AmsterdamPaulus Potterstraat 71071 CX AmsterdamT +31 (0)20 570 52 00F +31 (0)20 570 52 22

[email protected]

adres