Van diagnostiek naar een meerstemmig verhaal

Van diagnostiek naar een meerstemmig verhaal

www.paulienvankessel.nlwww.echtingesprek.nl

Diagnostiek en advies zijn in de praktijk van de hulpverlening steeds twee basispijlers geweest. …

De ongevraagde suggestie als men aanneemt dat men een diagnose kan stellen, is dat er iets vaststelbaars is in de persoon of in diens relaties wat oorzaak is van de problemen. Problemen worden verondersteld een ‘diepere oorzaak’ te hebben. Deze ‘fouten’ ……

Didier Tritsmans (2004), Het methodische vermoeden, pag. 37

www.paulienvankessel.nl


Het objectivisme beklemtoont het belang van objectieve kennis, die gegrond is in dé waarheid en via systematische studie objectief kan worden ontdekt. ………………………………..

De basisveronderstelling die hieraan ten grondslag ligt, is dat dingen als betekenisvolle entiteiten bestaan onafhankelijk van de activiteit van het bewustzijn of de ervaring van de mens.

Sermijn, J. (2008); Ik in veelvoud, pag.18


Een voorbeeld van deze kijk op psychiatrische stoornissen als ‘natural kinds’ vinden we terug in de wereldwijd gebruikte classicicatiesystemen DSM (diagnostic and statistical manual of mental disorders) en ICD (international classification of diseases and related health problems).

Sermijn, J. (2008); Ik in veelvoud, pag. 19


Toename aantal stoornissen

DSM-I:(1952), 60 stoornissen, DSM-II (1968): 180 stoornissen, DSM-III (1980): 265 stoornissen, DSM-IV (1994): 297 stoornissen.

Met de overgang van de DSM-II naar de DSM-III kan een wending van het psychoanalytische naar het biomedische model worden vastgesteld.……werd vanaf de DSM-III de nadruk gelegd op duidelijke criteria, bij voorkeur omschreven in termen van waarneembare symptomen, waaraan beantwoord moeten worden alvorens een diagnose gesteld kan worden (zie ook Shorter, 1997).

Sermijn, J. (2008); Ik in veelvoud, pag.29


………. Maar met niet minder vooruitziende blik had taakgroepvoorzitter Robert Spitzer betoogd dat het zonder duidelijke diagnosen steeds moeilijker zou worden om psychiatrische behandelingen van verzekeraars vergoed te krijgen. …….Met de DSM-III maakte het complexe verhaal van elk individu in de therapeutische praktijk plaats voor een complexe hoeveelheid afzonderlijke stoornissen die voorkomen in de bevolking.

Dehue, T. (2009), De depressie-epidemie, pag.46


Ook de huidige versie van de DSM doet geen uitspraken over de eventuele oorzaken van de beschreven problematiek en presenteert haar labels slechts als samenvattingen van een reeks bij elkaar gegroepeerde symptomen.In de praktijk pakt dit vaak anders uit. De ziekten van de DSM kregen al gauw de status van oorzakelijke entiteiten, zoals sommige leden van de taakgroep in de jaren zeventig vreesden. Terwijl bijvoorbeeld de term ADHD niet méér pretendeert te zijn dan een samenvattende beschrijving van een aantal gedragskenmerken, zijn kinderen en volwassenen nu toch druk en ongeconcentreerd omdat ze ADHD ‘hebben’.

Dehue, T. (2009), De depressie-epidemie, pag.47


Wie is die ‘iemand’, dat ‘zelf’ dat ‘ik’ dat gediagnosticeerd wordt en uitspraken doet zoals:ik heb ADHDik ben manisch-depressiefEnz.


Zelf en identiteit in historisch perspectief

• De traditionele opvatting• De moderne opvatting• De postmoderne opvatting• De dialogische opvatting

Hermans, H. (2011), Het dialogische zelf, Positionering en contrapositionering in een globaliserende samenleving


De traditionele opvatting

• Het zelf gedefinieerd door een plaats in een zinvol, hiërarchische kosmische orde

• Verbondenheid en morele verantwoordelijkheid • Van wetenschappelijke ontdekkingen werd vaak beweerd

dat ze in strijd waren met religieuze waarheden• Een star sociaal stelsel dat maatschappelijke vernieuwing

beperkte

Hermans, H. (2011), Het dialogische zelf, Positionering en contra-positionering in een globaliserende samenleving, pag. 101 - 105


De moderne opvatting

• Self-contained individualism (Sampson, 1985)• Geen inbedding in taal, cultuur en maatschappij• Zelf heeft zijn eigen grond agency en centralisering• Rationeel denken• Zoektocht naar onwrikbare zekerheden, wetenschap

en conceptuele analyse werden de maatstaf• Eigen keuze, vrijheid en volharding

Hermans, H. (2011), Het dialogische zelf, Positionering en contra-positionering in een globaliserende samenleving, pag 104 - 114


De postmoderne opvatting

• Zelf als linguïstische constructie • Fragmentatie als verlies van agency en centralisering• Decentralisering van het zelf • Machtsrelaties: wat waar is wordt in feite bepaald

door de sociale invloed van dominante sociale groepen en instituten in een bepaalde periode in de geschiedenis

Hermans, H. (2011), Het dialogische zelf, Positionering en contra-positionering in een globaliserende samenleving pag. 109 - 112


Het postmoderne idee dat discours mensen produceren, werpt dan ook een totaal ander licht op de vraag wie het ‘ik’ is dat gediagnosticeerd wordt. Het gediagnosticeerde ‘ik’ is dan niet zozeer een essentieel ‘ik’ dat tijdelijk of langdurig gestoord is, maar eerder een ‘ik’ dat een product is van het machtige, diagnostische discours.

Sermijn, J. (2008), Ik in het veelvoud, pag. 59


De interactie tussen subject en diagnose zou vanuit deze optiek (de moderne) dan ook beperkt blijven tot de bewustwording van het zelf dat het aan een mentale stoornis lijdt, het zich kan laten behandelen door een psychiater (gz-psycholoog) (medicamentieus en/of ondersteunende therapie) en het op een gepaste manier leren omgaan met de stoornis.



…. kan het (radicaal) postmoderne ‘ik’ beschouwd worden als het product van taal en discours ….. Talige constructen die mensen van een bepaalde tijd en cultuur met elkaar verbinden, als elementen van een psychiatrische discours. Dit discours wordt beschouwd als een machtig apparaat dat mensen produceert.



Zowel in de moderne als in de radicaal postmoderne notie krijgt het gediagnosteerde subject zeer weinig ruimte tot interactie met de aan haar/hem toegekende diagnose.

Moderne …de rol van het subject blijft beperkt tot het aanvaarden, laten behandelen en leren omgaan met haar/zijn stoornis.

Postmoderne …het subject wordt gereduceerd tot een kloon van de heersende discours



…. zich vragen stellen bij hun diagnose, toont dat personen niet louter slaven van discours zijn, maar in staat zijn tot enige vorm van reflexiviteit en bijgevolg tot interactie met de hun toegewezen diagnoses.

Ik sta niet achter de diagnose ……Waarom vinden ze mij …….?



Het zelf wordt niet enkel gepositioneerd door de Ander (het radicale postmoderne perspectief) maar als een agens neemt het positie in door over zichzelf te vertellen:… ik heb…, …ik ben…, …ik zie…, …ik voel… enzMensen worden niet enkel gepositioneerd door discours, zij kunnen zichzelf ook positioneren binnen de aanwezige discours. Onze subjectieve ervaring van onszelf …. wordt bepaald door de subjectposities die wij op een bepaald moment innemen in de aanwezige discours.



Wanneer het subject de diagnose aanvaardt, positioneert het zichzelf in de subjectpositie ‘ik lijd aan mentale stoornis X’ en zal het zich vereenzelvigen met deze subjectpositie.…….Het subject zal zichzelf op dat moment dan ook ervaren en beschrijven vanuit de positie van ‘mentaal gestoorde’.



De idee dat een subject de aan haar/hem toegekende diagnose kan anvaarden of verwerpen, dient geplaatst te worden binnen de postmoderne idee van een veranderlijk meervoudig zelf.



….. een zelf dat zichzelf reflexief vormgeeft via taal, sluit sterk aan bij het concept ‘narratieve zelf’ of ‘zelf als verhaal’…….Het zelf is geen inherent gegeven, geen stabiel centrum, maar iets dat voortdurend geconstrueerd en gereconstrueerd wordt in en door de verhalen die de persoon over zichzelf vertelt.Sermijn, J. (2008), Ik in het veelvoud, pag. 84


… zelf bestaat uit een multipliciteit van verhaalfragmenten die, afhankelijk van de ingang die de verteller neemt, elk een andere versie van zelfheid construeren. Het ‘zelf als verhaal’ kan steeds door verschillende ‘ikken’ verteld worden, waardoor er ….. geen noodzakelijke samenhang meer is van ruimte en tijd. Op het ogenblik dat iemand over zichzelf vertelt, spreekt hij/zij vanuit een momentaan, contextueel gepositioneerd ‘ik’.….. het ‘ik’ is meerstemmig



Hoewel dat ‘ik’ in se meerstemmig en veranderlijk is, kan het vanuit een menselijk verlangen naar ordening wel trachten om in haar/zijn vertellingen een samenhang, eenheid te creëren. Dat verhalen wordt ingevuld door de constructie van lokale, geordende, context-gebonden ‘microverhalen’.… elke vertelling is steeds lokaal en tijdelijk.



Globalisering

De toenemende onderlinge verbindingen tussen landen en culturen leiden niet alleen tot steeds meer contacten tussen verschillende culturele groepen, maar ook tot steeds meer contacten tussen culturen binnen één en dezelfde persoon.

Hermans, H. (2011), Het dialogische zelf, Positionering en contra-positionering in een globaliserende samenleving pag. 44


De dialogische opvatting

In de meest algemene zin kan het (het dialogische zelf) worden gedefinieerd als een dynamische veelheid van posities en stemmen in het landschap van de geest, met de mogelijkheid tot dialogische relaties tussen deze posities en stemmen.

Hermans, H. (2011), Het dialogische zelf, Positionering en contra-positionering in een globaliserende samenleving pag. 96

Van diagnostiek naar een meerstemmig verhaal

Healthcare

Transcript of Van diagnostiek naar een meerstemmig verhaal