TRƯỜNG THPT QUANG TRUNG – ĐÀ NẴNG

1/ Veà noäi dung:I/ NOÄI DUNG CUÏ THEÅ:

* Chuû nghóa nhaân ñaïo vaø tö töôûng nhaân vaên:

* Tinh thaàn yeâu nöôùc:

b. Giaù trò phaûn aùnh vaø pheâ phaùn hieän thöïc trong ñoaïn trích “Vaøo phuû chuùa Trònh” cuûa Leâ Höõu Traùc:

2/ Veà theå loaïi:

a. Baûng phaân loaïi:

c. Nhöõng giaù trò veà noäi dung vaø ngheä thuaät trong saùng taùc cuûa Nguyeãn Ñình Chieåu:

* Tính quy phaïm veà thi phaùp VHTÑ:* Khuynh höôùng phaù vôõ tính quy phaïm:

II/ VAÄN DUÏNG ÑAËC ÑIEÅM CUÛA VHTÑ VAØO VIEÄC TÌM HIEÅU TAÙC PHAÅM:

CAÛNH ÑEÏP

HÖÔNG SÔNÑEÀN THÔØ

PHAN CHU TRINH

CHAÂN DUNG PHAN CHU

TRINH

Laën loäi thaân coø khi quaõng vaéng….

CHAÂN DUNG

TRAÀN TEÁ XÖÔNG

CHAÂN DUNG

TRAÀN TEÁ XÖÔNG

TAÄP THÔ

NGUYEÃN KHUYEÁN

ÑEÀN THÔØ NGHÓA SÓ

CAÀN GIUOÄC

CHAÂN DUNG NGUYEÃN ÑÌNH

CHIEÅU

TAÄP THÔ

CAO BAÙ QUAÙT

BAØI CA NGAÉN ÑI

TREÂN CAÙT

CAO BAÙ QUAÙT ÑOÃ AÙ NGUYEÂN

CHAÂN DUNG NGUYEÃN COÂNG

TRÖÙ

Khoâng Phaät, khoâng Tieân,

khoâng vöôùng tuïc

TAÄP THÔ HOÀ XUAÂN

HÖÔNG

NÔI ÔÛ CUÛA HOÀ XUAÂN

HÖÔNG

CHAÂN DUNG HOÀ XUAÂN

HÖÔNG

CHAÂN DUNG NGOÂ THÌ

NHAÄM

BAÛN CHÖÕ NOÂM CHINH PHUÏ

NGAÂM

NGÖÔØI CUNG NÖÕ TRONG

CUNG OAÙN NGAÂM

BAÛN CHÖÕ NOÂM TRUYEÄN

KIEÀU

TAÙC PHAÅM TRUYEÄN KIEÀU

TÖÔÏNG ÑAÏI THI HAØO NGUYEÃN DU

CAÙC TAÙC GIA VHTÑ

TÖØ TK XVIII ÑEÁN HEÁT TK XIX

1/ Veà noäi dung:

* Tinh thaàn yeâu nöôùc:

+ Tình yeâu thieân nhieân ñaát nöôùc.

+ YÙ thöùc ñoäc laäp, töï chuû, töï cöôøng.

+ Loøng caêm thuø giaëc, tinh thaàn quyeát chieán thaéng keû thuø xaâm löôïc.

+ Töï haøo veà truyeàn thoáng lòch söû vaø chieán coâng thôøi ñaïi.+ Bieát ôn, ca ngôïi nhöõng ngöôøi ñaõ hy sinh vì toå quoác.

I/ NOÄI DUNG CUÏ THEÅ:

- Caûm höùng yeâu nöôùc ñöôïc theå hieän raát phong phuù vaø ña daïng:

- Beân caïnh ñoù coøn xuaát hieän nhöõng noäi dung môùi:

+ Vaên teá nghóa só Caàn Giuoäc: Ngôïi ca vaø caûm phuïc nhöõng anh huøng nghóa só ñaõ hy sinh vì toå quoác.

+ Vònh khoa thi Höông: pheâ phaùn nhöõng caùi nhoá nhaêng do cheá ñoä thuoäc ñòa nöûa PK, loãi thôøi gaây ra.

+ Xin laäp khoa luaät: Bieát lo cho sôn haø xaõ taéc baèng caû taâm huyeát

+ Chieáu caàu hieàn: thu phuïc hieàn taøi ñeå ra giuùp trieàu ñaïi chính nghóa

+ Caâu caù muøa thu, Baøi ca caûnh ñeïp Höông Sôn: thöôûng thöùc veû ñeïp queâ höông ñaát nöôùc.

mang aâm höôûng bi traùng

yù thöùc veà vai troø cuûa ngöôøi hieàn taøi ñ/v ñaát nöôùc.

tö töôûng cach taân ñaát nöôùc.

* Chuû nghóa nhaân ñaïo vaø tö töôûng nhaân vaên:- Baét nguoàn töø truyeàn thoáng nhaân ñaïo cuûa ngöôøi Vieät Nam, vöøa tieáp thu tö töôûng tích cöïc cuûa Nho, Phaät, Laõo; taäp trung vaøo v/ñ con ngöôøi, ñaáu tranh vôùi moïi theá löïc ñen toái ñeå khaúng ñònh nhöõng giaù trò chaân chính cuûa con ngöôøi.+ Vaøo phuû chuùa Trònh: soáng thanh baïch khoâng bò danh lôïi caùm doã.+ Truyeän Luïc Vaân Tieân: ñeà cao ñaïo lí nhaân nghóa.

+ Töï tình II: noùi thaúng tình caûm vaø khaùt voïng cuûa mình.+ Baøi ca ngaát ngöôûng: soáng thöïc loøng.

+ Baøi ca ngaén ñi treân baõi caùt: löïa choïn con ñöôøng mình phaûi ñi.

+ Khoùc Döông Khueâ: noãi ñau maát baïn.+ Thöông vôï: caûm thöông cho noãi vaát vaû, gian lao vì choàng con cuûa ngöôøi vôï hieàn thuïc.+ Caâu caù muøa thu, Baøi ca caûnh ñeïp Höông Sôn: thöôûng thöùc veû ñeïp queâ höông ñaát nöôùc.

Nhöõng ñöùc tính toát ñeïp cuûa con ngöôøi Vieät Nam

- Nhöõng bieåu hieän cuûa noäi dung naøy nhaèm ñeà cao truyeàn thoáng ñaïo lí, khaúng ñònh quyeàn soáng cuûa con ngöôøi - khaúng ñònh con ngöôøi caù nhaân:

+ Truyeän Kieàu: ñeà cao vai troø tình yeâu muoán choáng laïi ñònh meänh.

+ Chinh phuï ngaâm: leân aùn cuoäc chieán tranh phi nghóa ñaõ chia caét tình yeâu löùa ñoâi.+ Thô Hoà Xuaân Höông: Khao khaùt soáng, khao khaùt haïnh phuùc baèng tình yeâu ñích thöïc daùm noùi leân moät caùch thaúng thaén nhöõng öôùc muoán cuûa ngöôøi phuï nöõ vôùi moät caù tính ngang taøng, maïnh meõ.+ Truyeän Luïc Vaân Tieân: con ngöôøi nghóa hieäp vaø haønh ñoäng theo chuaån möïc ñaïo ñöùc Nho giaùo.+ Baøi ca ngaát ngöôûng: choïn caùch soáng rieâng ra ngoaøi khuoân khoå cuûa tö töôûng chính thoáng.

Khaúng ñònh con ngöôøi caù nhaân laø cô baûn nhaát. Vì caûm höùng nhaân ñaïo coù nhöõng bieåu hieän môùi khi höôùng vaøo quyeàn con ngöôøi, yù thöùc veà caù nhaân ñaäm neùt hôn ( quyeàn soáng, quyeàn haïnh phuùc, taøi naêng caù nhaân…).

2/ Veà theå loaïi:

a. Baûng phaân loaïi:

Soá TTTheå loaïi Ñaëc

ñieåm veà theå

loaïi

Teân taùc phaåm Nhöõng ñieåm chính veà noäi

dung vaø ngheä thuaät

1 Kí

- Theå hieän tröïc tieáp caùi toâi caù nhaân.- Vieát veà nhöõng dieàu xaûy ra ñ/v taùc giaû vaø khoâng hö caáu.

- Vaøo phuû chuùa

Trònh(Trích

Thöôïng kinh kí söï-Leâ Höõu Traùc).

- ND: Soáng thanh baïch khoâng bò danh lôïi caùm doã.- NT:Buùt phaùp kí söï – keát hôïp chaát hieän thöïc vaø tröõ tình.

2Thôluïc baùt

- Theå hieän söï tìm toøi, saùng taïo cuûa ngöôøi Vieät.- Goàm 2 doøng luïc baùt noái tieáp nhau. Chæ coù vaàn baèng.- Ñaéc duïng cho loaïi hình truyeän Noâm vaø dieãn ca lòch söû.

- Truyeän Kieàu

(Nguyeãn Du).

- Leõ gheùt thöông( Trích

Truyeän Luïc Vaân

Tieân – Nguyeãn

Ñình Chieåu).

- ND: Ñeà cao vai troø tình yeâu- muoán choáng laïi ñònh meänh.- NT: Keát hôïp taøi tình ngoân ngöõ baùc hoïc vaø bình daân. Taøi taû caûnh, taû tình, taû taâm traïng…- ND: Yeâu nhöõng ngöôøi moät loøng vì daân, gheùt nhöõng keû gieo ñau khoå cho daân.- NT: Duøng ñieäp ngöõ, thaønh ngöõ, tieåu ñoái, töø laùy giaøu saéc thaùi bieåu caûm.

3

Thôsong

thaát

luïc baùt

- Laø moät saùng taïo ñoäc ñaùo cuûa daân toäc ta.- Moãi khoå goàm: 2 doøng song thaát-gieo vaàn traéc vaø 2 doøng luïc baùt-gieo vaàn baèng.- Ñaéc duïng cho loaïi hình ngaâm, than, vaõn…

-Khoùc Döông Khueâ

(NguyeãnKhuyeán)

4

Thô

haùt noùi

- Laø loaïi hình ñoäc ñaùo, saùng taïo cuûa Vieät Nam böôùc phaùt trieån môùi cuûa thô ca daân toäc vaø söï taøi hoa cuûa ngöôøi saùng taùc.- Tính töông ñoái töï do trong gieo vaàn, ngaét nhòp, soá löôïng aâm tieát moãi doøng…

- ND: Soáng thöïc loøng choïn caùch soáng rieâng ra ngoaøi khuoân khoå cuûa tö töôûng chính thoáng.- NT: Bieåu hieän nhöõng tö töôûng, tình caûm phoùng tuùng, laõng maïn.

- ND: Thöôûng thöùc veû ñeïp queâ höông ñaát nöôùc.- NT:Taøi hoa, laõng maïn, gaén vôùi yù nieäm TG

-ND: Noãi ñau maát baïn. -NT: Noùi giaûm, nhaân hoaù, töø laùy, ñieån tích, … giaøu hình aûnh vaø saéc thaùi bieåu caûm

-Baøi ca ngaát ngöôûng

(Nguyeãn Coâng Tröù).

- Baøi ca phong caûnh

Höông Sôn(Chu Maïnh

Trinh).

5

ThôÑöôø

ng luaät

-Coù nguoàn goác töø Trung Hoa – nieâm luaät nghieâm ngaët.-Song do tính haøm suùc, thô Ñöôøng luaät vaãn coù söùc bieåu caûm maïnh meõ thaønh theå thô cuûa ngöôøi Vieät.

- ND:Ñau loøng tröôùc caûnh nöôùc maát nhaø tan. -NT: Ngoân ngöõ ñaäm saéc thaùi Nam Boä.

- ND:Noùi thaúng tình caûm vaø khaùt voïng cuûa mình.-NT: Söùc maïnh bieåu caûm cuûa töø ngöõ vaø yù nghóa aån duï cuûa hình töôïng ngheä thuaät.

- ND: Veû ñeïp u tónh cuûa saéc thu vaø noãi loøng u uaån cuûa nhaø thô.-NT: Saùng taïo baèng chöõ Noâm, bieåu loä tinh teá vaø saâu saéc caùc khía caïnh taâm hoàn Vieät, töø ngöõ-vaàn ñieäu ñem laïi söùc bieåu caûm lôùn.

- ND: Caûm thöông cho noãi vaát vaû, gian lao vì choàng con cuûa ngöôøi vôï hieàn thuïc.-NT: Ngoân ngöõ giaûn dò maø tinh teá, taøi hoa, gôïi caûnh gôïi tình.

- ND:Pheâ phaùn nhöõng caùi nhoá nhaêng do cheá ñoä thuoäc ñòa nöûa PK, loãi thôøi gaây ra.- NT: Tieáng cöoøi saâu cay, giaøu chaát hieän thöïc. 14

- Chaïy giaëc(Nguyeãn Ñình

Chieåu).- Töï tình II(Hoà Xuaân

Höông).

-Caâu caù muøa thu(Nguyeãn Khuyeán),

-Thöông vôï,

-Vònh khoa thi höông

(Traàn Teá Xöông).

6 Ca, haønh

- Baét nguoàn töø Trung Hoa.- Khoâng bò goø boù veà vaàn luaät vaø dieãn ñaït ñöôïc nhöõng v/ñ phoùng khoaùng, töï do.

- ND: Löïa choïn con ñöôøng mình phaûi ñi.- NT: Duøng hình aûnh bieåu tröng-coù nhieàu neùt môùi veà: caùch xöng hoâ, caâu hoûi, caûm thaùn theå hieän noãi day döùt khoân nguoâi.

7 Chieáu

- Chieáu: thuoäc VH chöùc naêng haønh chính-do vua ban xuoáng – ñieàu traàn, bieåu, taáu, sôù…do beà toâi daâng leân vua.- Ngheä thuaät thuyeát phuïc qua caùch laäp luaän, chöùng cöù chaët cheõ, xaùc thöïc…

- ND: Thu phuïc hieàn taøi ñeå ra giuùp trieàu ñaïi chính nghóa tö töôûng canh taân ñaát nöôùc.- NT: Lôøi leõ vöøa taâm huyeát vöøa coù söùc thuyeát phuïc cao, laäp luaän chaët cheõ.- ND: Bieát lo cho sôn haø xaõ taéc baèng caû taâm huyeát yù thöùc veà vai troø cuûa ngöôøi hieàn taøi ñ/v ñaát nöôùc.-NT:Laäp luaän chaët cheõ, xaùc thöïc, taâm huyeát

- Baøi ca ngaén

ñi treân baõi caùt

(Cao Baù Quaùt).

- Chieáu caàu hieàn(Ngoâ Thì Nhaäm)

- Xin laäp khoa luaät

(Nguyeãn Tröôøng Toä).

8 Vaên teá

- Thuoäc loaïi hình VH chöùc naêng nghi leã-mang tính chaát tín ngöôõng.- Vaên teá nhöõng anh huøng nghóa só thaám ñaäm chaát bi traùng.

- Vaên teánghóa só

Caàn Giuoäc(Nguyeãn

Ñình Chieåu).

- ND: Ngôïi ca vaø caûm phuïc nhöõng anh huøng nghóa só ñaõ hy sinh vì toå quoác mang aâm höôûng bi traùng.- NT: tính chaát ñaïo ñöùc – tröõ tình vaø maøu saéc Nam Boä qua ngoân ngöõ, hình töôïng ngheä thuaät.

- Böùc tranh chaân thöïc veà cuoäc soáng nôi phuû chuùa: thaâm nghieâm giaøu sang, xa hoa maø thieáu sinh khí.

- Mieâu taû sinh ñoäng, keát hôïp chaát hieän thöïc vaø tröõ tình.

b. Giaù trò phaûn aùnh vaø pheâ phaùn hieän thöïc trong ñoaïn trích “Vaøo phuû chuùa Trònh” cuûa Leâ Höõu Traùc:

c. Nhöõng giaù trò veà noäi dung vaø ngheä thuaät trong saùng taùc cuûa Nguyeãn Ñình Chieåu:

- Noäi dung:

+ Ñeà cao ñaïo lí nhaân nghóa (Truyeän Luïc Vaân Tieân).+ Loøng yeâu nöôùc ngôøi saùng (Vaên teá nghóa só Caàn Giuoäc) veû ñeïp bi traùng cuûa hình töôïng ngöôøi anh huøng noâng daân ñaõ laøm neân lòch söû.- Ngheä thuaät:Tính chaát ñaïo ñöùc – tröõ tình vaø maøu

saéc Nam Boä qua ngoân ngöõ,hình töôïng ngheä thuaät.

Chaân dung NGUYEÃN ÑÌNH CHIEÅU

Truyeän LUÏC VAÂN TIEÂN

Trai thôøi trung hieáu laøm ñaàu, Gaùi

thôøi tieát haïnh laøm caâu trao mình.

Ñeàn thôø NGHÓA SÓ CAÀN

GIUOÄC

II/ VAÄN DUÏNG ÑAËC ÑIEÅM CUÛA VHTÑ VAØO VIEÄC TÌM HIEÅU TAÙC PHAÅM:

Giôùi thieäu chung

- Khaùi nieäm tính quy phaïm: “quy” laø thöôùc, “phaïm” laø khuoân- laø nhöõng giôùi haïn maø ngöôøi saùng taùc phaûi tuaân theo khuoân thöôùc, kieåu maãu coù saün, thaønh coâng thöùc.

- Bieåu hieän: veà quan ñieåm nt, tö duy nt, thi lieäu, vaên lieäu, theå loaïi…coù tính oån ñònh cao.

Tö duy ngheä thuaät:

- VHTÑ thöôøng dieãn ñaït theo kieåu maãu ngheä thuaät coù saün, thaønh coâng thöùc.

Quan nieäm thaåm mó:

- Thieân veà caùi ñeïp trong quaù khöù, söï tao nhaõ-thanh cao.

- Öa söû duïng ñieån coá, ñieån tích, thi lieäu Haùn hoïc…

Buùt phaùp ngheä thuaät:

- Thieân veà öôùc leä, töôïng tröng (tính quy phaïm).Theå loaïi:- Giöõ vai troø quan troïng ( Xem baûng phaân loaïi). Tuy nhieân, caùc taùc giaû taøi naêng saùng taïo thöôøng phaù vôõ tính quy phaïm.

NGUYEÃN KHUYEÁN

(1835 – 1909)

MUØA THU CAÂU CAÙ Nguyeãn Khuyeán

Ao thu laïnh leõo nöôùc Ao thu laïnh leõo nöôùc trong veo,trong veo,

Moät chieác thuyeàn caâu Moät chieác thuyeàn caâu beù teûo teo.beù teûo teo.

Soùng bieác theo laøn hôi Soùng bieác theo laøn hôi gôïn tí,gôïn tí,

Laù vaøng tröôùc gioù Laù vaøng tröôùc gioù kheõ ñöa veøo.kheõ ñöa veøo.

Taàng maây lô löûng trôøi Taàng maây lô löûng trôøi xanh ngaét,xanh ngaét,

Ngoõ truùc quanh co Ngoõ truùc quanh co khaùch vaéng teo.khaùch vaéng teo.

Töïa goái buoâng caàn Töïa goái buoâng caàn laâu chaúngñöôïc,laâu chaúngñöôïc,

Caù ñaâu ñôùp ñoäng Caù ñaâu ñôùp ñoäng döôùi chaân beøodöôùi chaân beøo.

Khuynh höôùng phaù vôõ tính quy phaïm qua ” Muøa thu caâu caù”:

+ Baøi thô laáy ñeà taøi töø cuoäc soáng thoân queâ phaù vôõ ñeà taøi.

+ Caûnh thu mang neùt rieâng cuûa muøa thu ñoàng baèng Baéc Boä

phaù vôõ tính öôùc leä

(muøa thu thöôøng coù caùc hình aûnh nhö thu thieân, thu thuyû, thu phong, thu hoa, thu ba, thu dieäp…)

Nhaø thô phaùt hieän ñöôïc moái quan heä giaøu giaù trò nhaân vaên giöõa thieân nhieân va ñôøi soáng con ngöôøi – hình töôïng thô chaân thöïc, sinh ñoäng, gaàn guõi vôùi taâm hoàn daân toäc.+ Baøi thô ñöôïc saùng taïo baèng chöõ Noâm, bieåu loä tinh teá vaø saâu saéc caùc khía caïnh taâm hoàn Vieät, töø ngöõ-vaàn ñieäu ñem laïi söùc bieåu caûm lôùn. Nguyeãn Khuyeán laø baäc thaày trong vieäc ñöa töø laùy vaøo thô.

Giôùi thieäu chung…..

-Ñaëc ñieåm veà thi phaùp VHTÑ.

CUÛNG COÁ:

-Tinh thaàn yeâu nöôùc vaø tö töôûng nhaân ñaïo cuûa neàn VHTÑ VN.