Uvs Tarialan Mon

ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈ

2007 - 2015

Õàðõèðàà, 2007

Íýýëòòýé Íèéãýì Õ¿ðýýëýíãèéí “Îðîí íóòãèéí óäèðäëàãà áà òºðèéí ¿éë÷èëãýýã øèíý÷ëýõ ñàíàà÷ëàãà” õºòºëáºð, Íýýëòòýé Íèéãýì Ôîðóì áîëîí Áîäëîãî Ñóäëàëûí Òºâèéí äýìæëýãòýéãýýð Óâñ àéìãèéí Òàðèàëàí ñóìûí òºð çàõèðãààíààñ ñóìûíõàà èðãýä, áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ¿¿ä, òýäãýýðèéí òºëººëºëòýé õàìòðàí îðîëöîîíû çàð÷ìààð ýíýõ¿¿ ñòðàòåãèéã áîëîâñðóóëàâ. Íýýëòòýé Íèéãýì Õ¿ðýýëýí, “Îðîí íóòãèéí óäèðäëàãà áà òºðèéí ¿éë÷èëãýýã øèíý÷ëýõ ñàíàà÷ëàãà”, Íýýëòòýé Íèéãýì Ôîðóì ýíýõ¿¿ ñòðàòåãèéí àãóóëãà, ìýäýýëëèéí áàòàëãààæèëò, ÷àíàðûí òàëààð õàðèóöëàãà õ¿ëýýõã¿é.

Íýýëòòýé Íèéãýì Ôîðóì

Îðîí íóòãèéí óäèðäëàãà áà òºðèéí ¿éë÷èëãýýã øèíý÷ëýõ

ñàíàà÷ëàãà

Áîäëîãî ñóäëàëûí òºâ

Òàðèàëàí ñóì

Õÿíàí òîõèîëäóóëñàí: Á.Ìºíõñî¸ë, Ñ.Àìãàà, Ñ.Öîëìîí, Ö.Ãîìáîñ¿ðýí, Á.Ýðäýíýáààòàð

Ýõèéã áýëòãýñýí: ×.ÝðäýíýáàòÕàâòàñíû äèçàéíåð: Ö.Îäîí÷èìýã

Õýâëýñýí ãàçàð: “ADMON” ÕÕÊ, Ìîíãîë

© Çîõèîã÷èéí ýðõèéã Óâñ àéìãèéí Òàðèàëàí ñóìûí ÇÄÒÃ ýçýìøèíý.

DDC338.9’517Ý-17

ISBN 978-99929-0-376-7ISBN 978-99929-0-376-7

ÓÂÑ ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÀÐÈÀËÀÍ ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈ iii

Ãàð÷èã

ªìíºòãºë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v

Òîâ÷èëñîí ¿ã. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vi

ªìíºõ ¿ã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . vii

Îðøèë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ix

Á¿ëýã 1. Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí íèéòëýã àñóóäëóóä. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1

1.1. Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæèëä ñòðàòåãèéí à÷ õîëáîãäîë . . . . . . . . . . . . . 1

1.2. Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí ¿íäýñëýë . . . . . . . . . . . . . . . 3

1.3. Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí àãóóëãà, ìºí ÷àíàð . . . . . . . . 5

Á¿ëýã 2. Ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ ¿éë àæèëëàãàà . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

2.1. ¯íäñýí çàð÷èì, àðãà ç¿é . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

2.2. Ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõàä áàðèìòàëñàí çîõèîí áàéãóóëàëòûí

áà çîõèöóóëàëòûí àðãà õýìæýý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

2.3. Îëîí íèéòèéí îðîëöîî áà çºâøèëöºë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.4. Áèçíåñèéí îð÷íû ñóäàëãàà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

2.5. ÑÂÎÒ øèíæèëãýý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

2.6. Àëñûí õàðàà-çîðèëãî-çîðèëò-õºòºëáºð-òºñºë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

2.7. Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18

2.8. Ñòðàòåãèéí õýðýãæ¿¿ëýëò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

2.9. Ñòðàòåãè õýðýãæ¿¿ëýõ çîõèîí áàéãóóëàëòûí àñóóäëóóä . . . . . . . . . . . . . 20

2.10. Ñòðàòåãèéí ñàíõ¿¿æèëò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

Á¿ëýã 3. Óâñ àéìãèéí Òàðèàëàí ñóìûí òàíèëöóóëãà . . . . . . . . . . . . 21

3.1. Ãàçàð ç¿é, öàã óóðûí íºõöºë, áàéãàëèéí íººö áàÿëàã . . . . . . . . . . . . . . . 22

3.2. Ýäèéí çàñãèéí ¿íäñýí áà òóñëàõ ñàëáàð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

3.3. Õ¿í àì ç¿é, õ¿íèé íººö, ÷àäàâõè . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25

3.4. Îðîí íóòãèéí óäèðäëàãûí çîõèîí áàéãóóëàëò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

3.5. Ãàäààä, äîòîîä õàðèëöàà . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

3.6. Àõóé, ñî¸ë, èðãýíøèë, ¿íäýñíèé îíöëîã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

ÓÂÑ ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÀÐÈÀËÀÍ ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈiv

Á¿ëýã 4. Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí òîéì, õýòèéí òºëºâ. . . . 30

4.1. Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí îäîîãèéí áàéäàë,

õýòèéí òºëºâ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30

4.2. Äýä á¿òýö, ¿éë÷èëãýý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

4.3. Çàõ çýýë, ìàðêåòèíã . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

4.4. Ñóìàíä õýðýãæèæ áàéãàà òºñºë, õºòºëáºð¿¿ä . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Á¿ëýã 5. Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãè . . . . . . . . . . . . . 39

5.1. Áèçíåñèéí îð÷íû ñóäàëãààíû ä¿í. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

5.2. ÑÂÎÒ øèíæèëãýý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

5.3. Ñóìûí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí àëñûí õàðàà, çîðèëãî . . . . . . . . . . . . . . . . 47

5.4. Àëñûí õàðàà-çîðèëãî-çîðèëò-õºòºëáºð-òºñëèéí ìàòðèö . . . . . . . . . . . . . 48

5.5. Ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòèéí ìàòðèö . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

5.6. Òºñëèéí ýðýìáýëñýí ìàòðèö . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

5.7. Áèçíåñèéã äýìæèõ ñòðàòåãèéí ÷èãëýë¿¿ä . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

5.8. Òºñëèéí òîâ÷ òàíèëöóóëãà. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65

ÓÂÑ ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÀÐÈÀËÀÍ ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈ v

ªìíºòãºë

Ìîíãîë øèã øèëæèëòèéí ýäèéí çàñàãòàé îðíóóäûí õºãæëèéí òýðã¿¿ëýõ çîðèëãóóäûí òîîíä

øèíýýð òºðºí ãàð÷ áóé õóâèéí õýâøëèéíõýíä çîðèóëæ áèçíåñ ýðõëýõ òààëàìæòàé îð÷èí

á¿ðä¿¿ëýõ, îðîí íóòãèéí ýäèéí çàñãèéí õºãæèëä (ÎÍÝÇÕ) çîðèóëñàí íýãäìýë, îëîí òàëò

òºëºâëºãººã ººðñäèéí ñàíàà÷èëãààð áîëîâñðóóëàõ ÿâäàë îðäîã.

Ñ¿¿ëèéí æèë ãàðóé õóãàöààíä Íýýëòòýé Íèéãýì Õ¿ðýýëýí áîëîí Íýýëòòýé Íèéãýì Ôîðóìààñ

Ìîíãîë óëñûí 4 ñóìàíä îðîí íóòãèéí àðä èðãýäèéí öààøäûí õºãæëèéí õýðýãöýýãýý èë¿¿

ñàéí òºëºâëºæ, óäèðäàõ ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ àæëûã ñàíàà÷èëàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. Ýíýõ¿¿

“Îðîëöîã÷äûí õàìòûí àæèëëàãààíä òóëãóóðëàí îðîí íóòãèéí ýäèéí çàñãèéã õºãæ¿¿ëýõ

íü” (DELTA) õýìýýõ òºñëèéã ºìíº íü ÍÍÕ, Äýëõèéí Áàíêíààñ Ç¿¿í Åâðîïò õýðýãæ¿¿ëñýí

òóðøëàãàä ¿íäýñëýí õýðýãæ¿¿ëñýí þì. ¯¿íèé ¿íäñýí ñàíàà íü îðîí íóòãèéí õ¿í àìûí

òîìîîõîí á¿ëã¿¿ä, ò¿¿íèé äîòîð òºð çàñàã, õóâèéí õýâøèë, èðãýíèé íèéãìèéíõýí õàìòðàí

õºãæëèéí òààòàé íºõöºë, áîëîìæóóäûã øèíæëýõ, àëñûí õàðàà, çîðèëãî, çîðèëòóóäàà

òîäîðõîéëîõ, óëìààð òýäãýýðò õ¿ðýõýä ÷èãëýñýí òîäîðõîé, à÷ õîëáîãäîë á¿õèé òºñºë,

àëõìóóäûã áîëîâñðóóëæ ãàðãàõàä îðøèæ áàéñàí þì.

Òàíû ºìíº áàéãàà ñòðàòåãèéí áàðèìò áè÷èã áîëîí ò¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä ÷èãëýñýí ¿éë

àæèëëàãàà íü òóñ òºñëººñ ãàð÷ áóé õàìãèéí àíõíû áèåò ¿ð ä¿íã¿¿ä þì. Õàðèí ñóìûí

ò¿âøèíä áèé áîëîîä áàéãàà õºãæëèéí øèíý ò¿íøëýë¿¿ä, òóõàéí ñóìäûí “áèçíåñ ýðõýëæ”

áàéãàà øèíý àðãà áàðèë áóþó èë¿¿ îëíûã õàìàðñàí, îðîëöîîò õýëáýð íü í¿äýíä òýð á¿ð

èë õàðàãäàõã¿é ¿ð ä¿íã¿¿ä þì. Öààøèä ýíýõ¿¿ òºëºâëºëòèéí àðãà ç¿éã áóñàä ÿíç á¿ðèéí

øèéäâýð ãàðãàõ ¿éë ÿâöàä õýðýãëýõ áîëîìæòîé, õýðýãëýõ ÷ ¸ñòîé þì.

Ýíý çàâøààíûã òîõèîëäóóëàí Óâñ àéìãèéí Òàðèàëàí ñóìûí àðä èðãýä, Áîäëîãî ñóäëàëûí

òºâèéíõºí áîëîí ýíýõ¿¿ ñòðàòåãèéã àìæèëòòàé áîëîâñðóóëàõàä õóâü íýìðýý îðóóëñàí áóñàä

á¿õ ìýðãýæèëòí¿¿äýä òàëàðõëàà èëýðõèéëýõèéã õ¿ñ÷ áàéíà.

Ï.Ýðäýíýæàðãàë

Íýýëòòýé Íèéãýì ÔîðóìûíÃ¿éöýòãýõ çàõèðàë

Ñêîòò Àáðàìñ

Áóäàïåøòèéí ÍÍÕ-èéí Îðîí íóòãèéí çàõèðãàà, òºðèéí àëáàíû øèíý÷ëýëèéí ñàíàà÷èëãûí Îðëîã÷ çàõèðàë

ÓÂÑ ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÀÐÈÀËÀÍ ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈvi

Òîâ÷èëñîí ¿ã

ÎÕÀÒÎÍÝÕ Îðîëöîã÷äûí õàìòûí àæèëëàãààíä òóëãóóðëàí îðîí íóòãèéí

ýäèéí çàñãèéã õºãæ¿¿ëýõ

ÎÍÝÇÕÑ Îðîí íóòãèéí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãè

ÆÄ¯ Æèæèã äóíä ¿éëäâýð

ÄÅËÒÀ “Îðîëöîã÷äûí õàìòûí àæèëëàãààíä òóëãóóðëàí îðîí íóòãèéí

ýäèéí çàñãèéã õºãæ¿¿ëýõ” òºñëèéí àíãëè íýðèéí ýõíèé

¿ñãèéí õóðààíãóé

ÑÝÇÕÑ Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãè

ÇÄÒÃ Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð

ÈÒÕ Ñóìûí èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðàë

ÈÒÕÒ Ñóìûí èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷èä

ÀÀÍ Àæ àõóéí íýãæ

ÕÕÀÀÃ Õ¿íñ, õºäºº àæ àõóéí ãàçàð

ÍÍÔ Íýýëòòýé Íèéãýì Ôîðóì

ÎÍÓÒ¯ØÑ Îðîí Íóòãèéí Óäèðäëàãà, Òºðèéí ¯éë÷èëãýýã Øèíý÷ëýõ

Ñàíàà÷ëàãà

ÁÑÒ Áîäëîãî Ñóäëàëûí Òºâ

ÓÂÑ ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÀÐÈÀËÀÍ ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈ vii

ªìíºõ ¿ã

Òóñ ñóì 4900 ãàðóé õ¿í àì, 1100 îð÷èì ºðõòýé, 135.8 ìÿíãàí òîëãîé ìàëòàé. Çàñàã çàõèðãààíû 6 áàãòàé, ¿¿íýýñ 3 áàãò íü öýöýðëýã, ñóðãóóëü, õ¿í ýìíýëãèéí ñàëáàð àæèëëàäàã. Àðä èðãýä íü ìàë àæ àõóé, ãàçàð òàðèàëàí õîñëîí ýðõýëäýã, ñ¿¿ëèéí ¿åä óóë óóðõàéí ñàëáàð íýëýýä ýð÷èìòýé õºãæèæ, æèìñ æèìñãýíý, ÷àöàðãàíà òàðèàëàõ, ôåðìåð, ñóóðèí àæ àõóé áèé áîëîõ õàíäëàãà äàâàìãàéëæ áàéãàà ñóì þì.

Õ¿í àìûí 85.6 õóâü íü ¿íäýñíèé öººíõ õîòîí ÿñòàí. Áèé õóóð, àðäûí óðëàã, ñî¸ë, àæèë÷ õºäºëìºð÷ çàí ÷àíàðààðàà óëñäàà àëäàðøñàí, øàøíû ºâºðìºö çàí ¿éëòýé, áàéãàëü, öàã óóðûí ýðñ òýñ áàéäàë, Õàðõèðàà, Ìÿíãàí, Õºõèéí ñ¿ðëýã ºíäºð óóë, íóóðûí õºâººíèé íàì äîð ãàçðûí àëü àëèíä äàñàí çîõèöñîí àìüäðàëòàé àðä ò¿ìýí áèëýý.

Çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñàãò øèëæèõ øèëæèëò äóóñàõ òèéø õàíäàæ, óëñ îðíû ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ÿâö òýíöâýðæèõ, ýäèéí çàñãèéí ºñºëò áèé áîëæ òîãòâîðæèõ õàíäëàãà áîäèòîé ¿éë ÿâö áîëæ ºðíºæ áàéãàà ºíººãèéí íºõöºëä îðîí íóòãèéí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí õýòèéí ÷èãëýëèéã îíîâ÷òîé çºâ òîäîðõîéëîõ øààðäëàãà áèäýíä òóëãàðñàí þì. Ìîíãîë óëñûí õºãæëèéí ýíýõ¿¿ çóðâàñ ¿åä Íýýëòòýé Íèéãýì Õ¿ðýýëýíãèéí “Îðîí íóòãèéí óäèðäëàãà, òºðèéí ¿éë÷èëãýýã øèíý÷ëýõ ñàíàà÷ëàãà” õºòºëáºð, Íýýëòòýé Íèéãýì Ôîðóìîîñ ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ “Îðîëöîã÷äûí õàìòûí àæèëëàãààíä òóëãóóðëàí îðîí íóòãèéí ýäèéí çàñãèéã õºãæ¿¿ëýõ - ÄÅËÒÀ” òºñëèéã òóñãàé øàëãóóðààð ñîíãîñîí çàðèì ñóìäàä õýðýãæ¿¿ëñíèé äîòîð Óâñ àéìãèéí Òàðèàëàí ñóì áàãòñàí áèëýý. 330 ãàðóé ñóìäààñ ÄÅËÒÀ òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõýýð øàëãàðàí ñîíãîãäîæ, ñóìûíõàà õ¿÷ áîëîëöîîã äàé÷ëàí àæèëëàñíûõàà õ¿÷èíä ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí èæ á¿ðýí áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðóóëàí ãàðãàëàà. Èíãýñíýýð îðîí íóòãèéí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéã öýãöòýé áîäëîãî, óÿëäóóëàí çîõèöóóëñàí ñòðàòåãè, îëîí íèéòèéí ÷èí õ¿ñýë, èäýâõòýé îðîëöîîíä òóëãóóðëàí õºãæ¿¿ëýõ àñóóäëûã ¿ëãýð æèøýý÷ýýð øèéäâýðëýõ áîëîìæ áèäíèé ºìíº íýýãäýæ áàéíà.

Ýíýõ¿¿ ñòðàòåãèä òóñ ñóìûí àðä èðãýäèéí õºäºëìºð÷, àâúÿàñëàã çàí ÷àíàð, ¿çýñãýëýíò ãàçàð íóòàã, óëàìæëàãäàí èðñýí àðäûí ÿçãóóð óðëàã, áèé õóóðûí ºëãèé íóòàã áîëñîí õîòîí çîí îëíîî ò¿øèãëýí ñóìûíõàà ýäèéí çàñãèéí ÷àäàâõèéã õºãæ¿¿ëýõ, ¿¿íä ñóì îðíîî ãýñýí ÷èí ñýòãýëòýé íóòãèéí óóãóóë ñóóãóóë èðãýä, ýðäýìòýí ñóäëàà÷èä, àæ àõóéí íýãæ, àëáàí áàéãóóëëàãóóä, îþóòàí ñóðàã÷äûí èäýâõ

ÓÂÑ ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÀÐÈÀËÀÍ ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈviii

ñàíàà÷ëàãà îðîëöîîã íýìýãä¿¿ëýõ, èë òîä áàéäàë, õàðèóöëàãûí òîãòîëöîîã õºãæ¿¿ëýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ, òºðºëõ íóòàãòàà á¿òýýë÷ýýð çîðèëãîòîé àìüäðàí ýäèéí çàñãàà õàìòðàí õºãæ¿¿ëýõ îð÷èíã á¿ðä¿¿ëýõ çîðèëãî îðøèæ áàéíà. Îðîí íóòãàà õºãæ¿¿ëýõèéã ýðìýëçñýí îëîí íèéòèéí íèéòëýã çîðèëãî, õºãæëèéí øèíý ýðèíä àëõàí îðîõ õ¿ðýõ õ¿ñýë òýì¿¿ëëèéã îíîâ÷òîé òîìú¸îëñîí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ àæëûí õ¿ðýýíä ñóìûí òºð, çàõèðãàà áà õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýë, õàìòûí àæèëëàãààã áýõæ¿¿ëýõ, õºãæëèéí ¿éë ÿâöàä îëîí íèéòèéí îðîëöîî, õóâü íýìðèéã ºðãºæ¿¿ëýõ çàìààð ñóì îðíû áèçíåñèéí öààøäûí õºãæèëä íýí òààòàé îð÷íûã á¿ðä¿¿ëýõýä ÄÅËÒÀ òºñºë ç¿é çîõèõ ¸ñîîð íºëººëñíèéã òàëàðõàëòàéãààð òýìäýãëýæ áàéíà.

Õóâèéí õýâøëèéã äýìæèõýä òºðèéí ç¿ãýýñ ¿ç¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýý, áèçíåñèéí îð÷íûã ñàéæðóóëàõ îëîí òàëò çîðèëãî, çîðèëòóóäûã íÿãò óÿëäóóëàí òºëºâëºñºí ó÷ðààñ ýíýõ¿¿ ñòðàòåãèä òóñãàãäñàí òºñë¿¿ä, áèçíåñ õºãæ¿¿ëýõ ÷èãëýë¿¿äèéã àìüäðàëä áîäèòîé õýðýãæ¿¿ëýõ íü æèæèã äóíä ¿éëäâýðèéã õºãæ¿¿ëýõ, àæëûí áàéð íýìýãä¿¿ëýõ, ÿäóóðëûã áóóðóóëàõ çýðýã ¿íäýñíèé õºãæëèéí çàíãèëàà àñóóäëûã îðîí íóòàãò áîäèòîé õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæ îëãîæ áóéí çýðýãöýý ñóìûí òºñâèéí îðëîãûã íýìýãä¿¿ëýõýä òîäîðõîé õóâü íýìýð ¿ç¿¿ëíý.

Ìàíàé ñóì èðýýä¿éä ºâºðìºö õóðäàöòàé õºãæèõ øèíæèéã àãóóëñàí áàéäàã. Ó÷èð íü ãýâýë àéìãèéí òºâä îéð ó÷èð Óëààíãîì õîòûã òºðºë á¿ðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íýýð õàíãàõ îëîí òºðëèéí ¿éëäâýð áàéãóóëàõ, åð íü öààøèä áèåý äààí õºãæèõ áîëîëöîîòîé ãýæ ¿çäýã. Ñóìûí òºð, çàõèðãàà ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí òºëºº ýðõ ¿¿ðãèéíõýý äàãóó õàðèóöëàãàà õ¿ëýýí ìàíëàéëàí îðîëöîõ áîëîâ÷ ýð÷èìòýé õºãæèæ áóé ýíý íèéãýìä íèéãìèéí õºãæëèéí õýðýãöýý øààðäëàãààð îðîí íóòàã ýäèéí çàñãàà áèå äààí õºãæ¿¿ëýõ áîëîìæ àðãà çàìûã ñóäëàí ýðýëõèéëæ õýðýãæ¿¿ëýõ ¸ñòîé.

Îðîí íóòàãò, ò¿¿íèé äîòîð ñóìäàä ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýý äîðâèòîé õºãæèõã¿é áàéãààãèéí íýã øàëòãààí íü òºñºâ, ñàíõ¿¿æèëòèéí ýõ ¿¿ñâýð áàéíãà äóòàãääàã ÿâäàë þì. Ýíýõ¿¿ ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä ººðèéí õ¿÷ õºäºëìºð, ìýäëýã ÷àäâàð, òóðøëàãà, íººö áîëîìæîî äàé÷ëàõ òóñ ñóìûíõíû ÷èí ñýòãýë, èäýâõ ñàíàà÷ëàãà, ç¿òãýë õàìãààñ ÷óõàë õýäèé ÷ çàñãèéí ãàçàð, õàíäèâëàã÷èä, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, ñàíõ¿¿ãèéí ò¿íø¿¿ä, õºðºíãº îðóóëàã÷äûí ñàíõ¿¿ãèéí áà òåõíèêèéí òóñëàìæ, äýìæëýãã¿éãýýð ¿ð ä¿íä õ¿ðýõ áîëîìæ íýí õîìñ þì.

¯¿íèé ó÷èð ýíýõ¿¿ òîâõèìëûã ºðãºí òîëèëóóëàõûí ÿëäàìä ìàíàé ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæèë, õ¿í àðäûí ñàéí ñàéõíû òºëºº áèäýíòýé õàìòðàí àæèëëàõ òàëààð õàíäèâëàã÷èä, õºðºíãº îðóóëàã÷èä, ñàíõ¿¿ãèéí áà èðãýíèé íèéãìèéí áàéãóóëëàãóóäààñ ãàðãàñàí àëèâàà ñàíàë ñàíàà÷ëàãûã á¿ðíýý õ¿ëýýí àâ÷ äýìæèí àæèëëàõ áîëíî ãýäãýý èëýðõèéëæ áàéíà.

Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéã áîëîâñðóóëàõàä ã¿í òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëñýí ÍÍÕ, ÍÍÔ, ÁÑÒ-èéí óäèðäëàãà, àæèëòíóóä, çºâëºõ¿¿ä áîëîí áóñàä õ¿ì¿¿ñò ñóìûí òºð çàõèðãàà, íèéò èðãýäèéã òºëººëºí ã¿í òàëàðõàë äýâø¿¿ëæ áàéíà. Ìºí íýã áàã áîëæ õàìòðàí àæèëëàñàí Ö.Ãîìáîñ¿ðýí, ×.Ñ¿ðýíõîðëîî, Ì.Ëõàãâàñ¿ðýí íàðò áîëîí ñóìûíõàà àæ àõóéí íýãæ, òºðèéí áà èðãýíèé íèéãìèéí áàéãóóëëàãóóä, èðãýääýý òàëàðõëàà èëýðõèéëüå.

Ñóìûí ìààíü íóòãèéí çàõèðãàà áèå äààñàí, èðãýäèéí îðîëöîî íü èë òîä äýìæèãäýí àæèë ¿éëñ ºðíºí õýðýãæèõ áîëòóãàé ãýæ åðººå.

Óâñ àéìãèéí Òàðèàëàí ñóìûí Çàñàã äàðãà Ñ.Öîëìîí

ÓÂÑ ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÀÐÈÀËÀÍ ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈ ix

Îðøèë

Ìîíãîë óëñûã á¿õýëä íü õàìàðñàí ýäèéí çàñàã-íèéãìèéí øèíý÷ëýëòèéí õ¿ðýýíä

òóñ ñóìûí õºãæëèéí õ¿ðñýí ò¿âøèíã õàäãàëàõ, öààøèä àõèóëàõ, ¿ð àøãèéã íü

îëîí íèéòýä æèãä õ¿ðòýýõýä ñóìûí òºð, çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà, áèçíåñ ýðõëýã÷èä

ò¿ëõ¿¿ àíõààðàõ ÿâäàë õîéøëóóëøã¿é çîðèëò áîëæ áàéíà. Èðýýä¿éä õºãæèë

ºðãºæèí òýëýõ ñóóðü áîëîõ øèíý çàõ çýýëä ºðñºëäºõ ÷àäâàðàà äýýøë¿¿ëýõ àñóóäàë

õºãæëèéí øèíý çîðèëãîòîé õîëáîãäîí ñóìûíõíû ºìíº ÷óõëààð òàâèãäàõ áîëëîî.

Çàõ çýýëä øèëæèõ øèëæèëòèéí ÿâöàä áîëîí ò¿¿íèé äàðààõ æèë¿¿äýä ñóìûí ýäèéí

çàñãèéí õºãæèë, áèçíåñèéí á¿òýö, ÷àäàâõèä îëîí ÷óõàë äýâøèë, ººð÷ëºëò¿¿ä áèé

áîëñîí áºãººä ýíý ¿éë ÿâö îäîî ÷ ¿ðãýëæèëñýýð áàéíà. Çàõ çýýëä øèëæèõýýñ ºìíº

òºðèéí áà õîðøîîëëûí ºì÷èéí òîì àæ àõóéíóóä ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýíä äàâàìãàéëæ

áàéñàí áîë ýä¿ãýý õóâèéí ºì÷èä ñóóðèëñàí æèæèã, äóíä ¿éëäâýðëýë ýíýõ¿¿ áàéð

ñóóðèéã ýçýëñýí ÿâäàë ýäèéí çàñàã, áèçíåñèéí õºãæëèéí àñóóäëûã øèíýëýã àðãà

áàðèëààð àâ÷ ¿çýõ áîäèò øààðäëàãûã áèé áîëãîæ áàéãàà õ¿÷èí ç¿éë þì.

Ýäèéí çàñãèéí òîãòâîðòîé õºãæëèéã ñóìûí ò¿âøèíä õàíãàõàä òóñëàëöàà äýìæëýã

àâàõ, ñàíõ¿¿æèëòèéí ýõ ¿¿ñâýð îëîõûí òóëä õàíäèâëàã÷èä, õºðºíãº îðóóëàã÷äûã

òàòàõ äîðâèòîé àðãà õýìæýý õýðýãæ¿¿ëæ, àìüä àæèë ºðí¿¿ëýõ öàã ¿å èðýýä áàéíà.

Òºð-õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýëèéã îðîí íóòãèéí áèçíåñ îð÷íûã ñàéæðóóëàõ

÷èãëýëä óëàì ã¿íçãèéð¿¿ëýõ õýðýãòýé áàéíà.

Ñóìûí òºð, çàõèðãàà, òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãóóäààñ ä¿ðýì æóðàì,

çîõèöóóëàëò ãàðãàõäàà ñóìûíõàà ýäèéí çàñãèéã öýöýãë¿¿ëýí õºãæ¿¿ëýõèéí òóëä áèçíåñ

ýðõëýã÷äýýñ èäýâõòýé ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ áîëîìæèéã õàíãàõ, òýäýíä òóëãàð÷

áóé àñóóäëóóäûã øèéäâýðëýõ ÿâäëûã ýí òýðã¿¿íä òàâüäàã áàéõ ç¿é ¸ñíû øààðäëàãà

òºäèéã¿é øèíý õàíäëàãà, øèíý àðãà áàðèëûí ¿íäñèéí ¿íäýñ áîëîõ ó÷èðòàé.

Ñóìûíõàà áèçíåñèéã èäýâõæ¿¿ëýõ, ýäèéí çàñãèéí òîãòâîðòîé ºñºëò áèé áîëãîõ,

õ¿í àìûí àìüäðàëûí ÷àíàðûã òàñðàëòã¿é ñàéæðóóëàõàä îðîí íóòãèéí áèçíåñèéí

ºðñºëäºõ ÷àäâàð, á¿òýýìæèéã äýýøë¿¿ëýõ øèíý ¿çýë áàðèìòëàë, øèíýëýã àðãà

çàìààð õàíäàõ íýí òºâºãòýé ¿¿ðýã õàðèóöëàãûã îðîí íóòãèéí óäèðäëàãà, áèçíåñ

ýðõëýã÷èä ººðòºº õ¿ëýýõ øààðäëàãàòàé áîëëîî.

Èéì íºõöºëä îäîî ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé áèçíåñèéã òîãòâîðæóóëàí

÷àäàâõèæóóëàõ, øèíýýð áèçíåñ ýðõëýõ, õºðºíãº îðóóëàëòûã òàòàõ õàðüöàíãóé

òààòàé íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõ ÿâäëûã ñóìûí çàõèðãàà ñòðàòåãèéí çîðèëòûí õýìæýýíä

òàâüæ àæèëëàõ ¸ñòîé þì. Öààä àãóóëãààðàà, ýíý íü íººö áîëîìæîî îðîí

íóòãèéíõàà õºãæëèéí òºëºº çîõèñòîé àøèãëàõ, õýðýãëýã÷äèéí ýðýëò òààøààëä

ÓÂÑ ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÀÐÈÀËÀÍ ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈx

íèéöñýí á¿òýýãäýõ¿¿í, àæèë ¿éë÷èëãýýã çàõ çýýëä ãàðãàõ òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîë

á¿õèé ÷èãëýë¿¿äýý îíîâ÷òîé òîäîðõîéëîõ, ýíý äàãóó äóíä õóãàöààíä õýðýãæ¿¿ëýõ

ñòðàòåãèéã èæ á¿ðíýýð áîëîâñðóóëàõàä ñóìûíõàí ººðñäºº èõýýõýí õ¿÷èí ÷àðìàéëò

ãàðãàõ øààðäëàãàòàé ãýñýí ¿ã. Ñóìûí ýäèéí çàñãàà àìæèëòòàé õºãæ¿¿ëæ,

òîãòâîðæóóëàõ àñóóäàëä èéí õàíäâààñ á¿õ áîëîìæ, íººöºº õàìãèéí óõààëãààð ¿ð

ºãººæòýé àøèãëàõ àðãà çàìàà îëæ ñàÿ ÷àäíà.

Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãè (ÝÇÕ)-èéí çîðèëãî, çîðèëò, òºñë¿¿äèéíõýý

õàðèëöàí óÿëäààã ñàéòàð õàíãàõ àñóóäëûã îëîí íèéòèéí îðîëöîî, õàìòûí

àæèëëàãààíû ¿íäñýí äýýð ã¿éöýòãýõ, ò¿íø¿¿ä, îðîëöîã÷äûí ÷àäàâõè, ÷èí ýðìýëçëèéã

òóñãàñàí áàéõ çàð÷ìûã ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ ÿâöàä áàðüæ àæèëëàâ. Èéíõ¿¿ íèéòýýð

÷àðìàéí àæèëëàõ çàìààð ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ

àæëàà àìæèëòòàé äóóñãàëàà. Ýäèéí çàñãèéã õºãæ¿¿ëýõ, èðãýäèéí àìüäðàëûí ÷àíàðûã

äýýøë¿¿ëýõýä ñóìûíõíû á¿õ á¿ëýã, äàâõàðãà ººðèéí îðîëöîî, õóâü íýìðýý îðóóëàõ

áîëîìæèéã ýíý ñòðàòåãè á¿ðä¿¿ëæ ºãñíèéã òýìäýãëýõ íü ç¿éòýé.

1.1. Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí à÷ õîëáîãäîë

Þóíû ºìíº, ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí èæ

á¿ðýí ñòðàòåãèòýé áîëñîí ÿâäàë ÄÅËÒÀ òºñëººñ

òóñ ñóìàíä ¿ç¿¿ëñýí áîäèòîé äýìæëýãèéí øóóä

¿ð ä¿í ìºí ãýäãèéã îíöëîí òýìäýãëýõ íü ç¿éòýé.

Ñóìûí óäèðäëàãà, áèçíåñ ýðõëýã÷èä, èðãýä îðîí

íóòãèéíõàà õºãæëèéí òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîë

á¿õèé àñóóäëààð “ÿìàð ÷ ò¿âøèíä õ¿íòýé í¿¿ð

óëàéõã¿é òóëæ ÿðèõ, õýëöýõ” íýí ÷óõàë áîëîìæîîð

õàíãàãäëàà õýìýýí ñòðàòåãèéíõýý à÷ õîëáîãäëûã

çàíãèäàí òîìú¸îëæ áàéíà. Ñóìûíõíû õ¿ñýë

òýì¿¿ëýë, ÷èí ýðìýëçëèéã òóñãàñàí “Ýäèéí çàñãèéí

õºãæëèéí äóíä õóãàöààíû ñòðàòåãè” íü õºãæëèéí

àñóóäëààð ºðãºí õ¿ðýýòýé ò¿íøëýë, õîðøèëò,

õàìòûí àæèëëàãààã ºðí¿¿ëýõ õýòèéí óäèðäàìæ

áîëîõîîñ ãàäíà ñóìûí ýäèéí çàñàã-íèéãìèéí

õºãæëèéí ÿâö, ºðíºëèéã ¿íýëýõ, äýâøèãäýí áóé

ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈÉÍ ÍÈÉÒËÝÃ ÀÑÓÓÄËÓÓÄ

Á¯ËÝÃ 1

2

ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈÉ

Í Í

ÈÉ

ÒËÝ

Ã À

ÑÓÓ

ÄË

ÓÓÄ

ÓÂÑ ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÀÐÈÀËÀÍ ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈ

Á¯ËÝÃ 1

øèíý çîðèëãî, çîðèëòûã îëîí íèéòèéí îðîëöîîòîéãîîð òîäîðõîéëîí øèéäâýðëýæ

áàéõ øààðäëàãàä òºãñ íèéöñýí áàðèìò áè÷èã áîëæ ÷àäñàí þì.

Ñóìûí õºãæëèéí èðýýä¿éí ÷èã áàðèìæààòàé õîëáîîòîé ¿çýë áàðèìòëàëûí áà

ñòðàòåãèéí ÷èãëýë¿¿äèéã òîäîðõîéëîõ, øèíý÷ëýí òîìú¸îëîõ õýðýãöýý øààðäëàãà

öîî øèíýýð ãàð÷ èðýýã¿é, ÄÅËÒÀ òºñëººñ ºìíº ÷ ãýñýí ÿðèãääàã áàéñàí áèëýý.

Õàìãèéí ãîë íü ñóìûí òºð, çàõèðãààíû áà îðîí íóòàãò òºðèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ

áàéãóóëëàãóóäûí õóâüä îëîí æèëèéí ºìíººñ òóëãàìäñààð èðñýí ýíý àñóóäëûã

çîõèñòîé øèéäâýðëýæ õàðààõàí ÷àäààã¿é ÿâæ èðñýíä õýðãèéí ó÷èð îðøèæ áàéãàà

þì. Ýíý òàëààñ íü àâ÷ ¿çâýë, ÄÅËÒÀ òºñëèéã ìàíàé ñóìàíä õýðýãæ¿¿ëñýí íü öàã

¿åý îëñîí ÷óõàë ¿éë ÿâäàë áîëñîí áèëýý.

Èðãýäèéí àìüäðàëûí ÷àíàðûã äýýøë¿¿ëýõ, òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé øóóðõàé áàéäàë,

õ¿ðòýýìæèéã ñàéæðóóëàõ, îðîí íóòãèéí áèçíåñèéí õºãæèë, ýäèéí çàñãèéí

ºñºëòèéã õàíãàõ îð÷èíã á¿ðä¿¿ëýõ, îðîí íóòãèéí áèçíåñèéã äýìæèõýä ñóìûí

óäèðäëàãûí ç¿ãýýñ òàâüæ áóé õ¿÷èí ÷àðìàéëòûã îíîâ÷òîé ÷èãë¿¿ëýõ àñóóäàë

áîäèòîé òóëãàðàõûí öàãò ¿ð ºãººæòýé, õýðýãæèõ áîëîìæòîé ñòðàòåãèéã õýòèéí

áàðèìæààòàé áîëîâñðóóëàõ àðãà ç¿éí áà ìýðãýæëèéí äýìæëýã, ìýäýýëýë äóòàãääàã,

òýð ÷èíýýãýýð ñóìûí õºãæèë óäààøðàõàä õ¿ðäýã áàéñàí þì.

Îðîí íóòãèéí ýäèéí çàñãèéã çàõ çýýëä íèéö¿¿ëýí ñàëáàðëóóëàí ºðãºæ¿¿ëýõ,

òºð, õóâèéí õýâøëèéí õàìòûí àæèëëàãààã çîõèñòîé ººð÷ëºõ òàëààð ñóìûí òºð,

çàõèðãààíû ç¿ãýýñ çîõèõ õ¿÷èí ÷àðìàéëò òàâüæ èðñýí áèëýý. Õàìãèéí ãîë íü

á¿òýýë÷ ò¿íøëýë, ºðãºí õàìòûí àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä ñóìûí ýäèéí çàñãèéí

õºãæëèéã ýð÷èìæ¿¿ëýõ çîõèñòîé ìåõàíèçì áèé áîëãîõ, çàõ çýýëèéí çºâ ãîëüäðîëä

îðóóëàõàä òýäãýýð àðãà õýìæýý òºäèéëýí ¿ð á¿òýýëòýé áîëæ ÷àäààã¿é þì.

Ýä¿ãýý ñóìàíä áàéãàà ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýíèé áèçíåñ òýð á¿ð ñàíàñàí

õýìæýýãýýð ºðãºæèí òýëýõã¿é, øèíýýð áèçíåñ ýðõëýõ ñàíàà÷ëàãà îðîëäëîãî

á¿õýí àæèë õýðýã áîëæ õàðààõàí ÷àäàõã¿é áàéãàà íü áèçíåñèéí ºñºëòèéã äýìæèõ

ñàíõ¿¿ãèéí íàéäâàðòàé ýõ ¿¿ñâýð äóòìàã áàéãààòàé õîëáîîòîé. Ò¿¿íýýñ ãàäíà

áèçíåñ ýðõëýõ îð÷èí íü áèçíåñèéí ÷àäàâõèéã äýýøë¿¿ëýõýä òýð á¿ð òààëàìæòàé

áóñ áàéãàà ÿâäàë çîõèõ ñºðºã íºëººòýé ãýæ ä¿ãíýæ áîëíî.

Åð íü ñóìûí òºð, çàõèðãàà íü ýäèéí çàñãèéí õºãæèë, áèçíåñèéí äýâøëèéã èäýâõã¿é

àæèãëàã÷ þì óó õºíäëºíãººñ øóóä îðîëöîã÷ áèø, õàðèí ýäèéí çàñãèéí ºñºëò, àæèë

ýðõëýëò, àìüäðàëûí ÷àíàðûã äýýøë¿¿ëýõ ãîë íºõöºë áîëîõ áèçíåñèéã õºãæ¿¿ëýõýä

ýðõç¿éí çîõèöóóëàëò, øààðäëàãàòàé áóñàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëäýã, ¿éë àæèëëàãààíäàà

õàìòûí àæèëëàãààíû çàð÷ìûã õýðýãæ¿¿ëýõèéã á¿õ òàëààð ýðìýëçäýã, ººðºº

ñàíàà÷èëäàã, îëîí íèéòèéã ìàíëàéëàí ÷èãë¿¿ëäýã ò¿íø áàéõûã òóéëààñ ýðõýìëýõ

öàã èðýýä áàéíà.

3ÓÂÑ ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÀÐÈÀËÀÍ ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈ

Á¯ËÝÃ 1

Ñóìûí òºð, çàõèðãàà íü ÿíç á¿ðèéí ñîíèðõîë á¿õèé áèçíåñèéí áà èðãýíèé

íèéãìèéí á¿ëã¿¿äèéã õºãæëèéí àñóóäàë äýýð çîõèîí áàéãóóëæ òºâëºð¿¿ëýõ,

õàìòðàí àæèëëàõ àðãà õýëáýðýýð òýäíèéã äýìæèõ á¿ðýí ÷àäàâõèòàé áàéãóóëëàãà

ìºí áîëîõûã ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ ÿâöàä õóðèìòëóóëñàí òóðøëàãà ìààíü

õàðóóëëàà. Îëîí óëñûí áàéãóóëëàãààñ ¿ç¿¿ëñýí äýìæëýãèéí à÷ààð îðîí íóòàãòàà

áèçíåñèéã äýìæèí õºãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã ¿ð àøèãòàé çîõèîí áàéãóóëàõ,

çîõèöóóëàõàä ñóìûí òºð, çàõèðãààíû ç¿ãýýñ ÿâóóëàõ ¿éë àæèëëàãààíû ìåõàíèçìàà

òîäîðõîéëæ àâëàà, øèíýýð ñýòãýõ, àæèëëàõ òààòàé íºõöºë á¿ðäëýý.

ÄÅËÒÀ òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä îðîëöñîí õàíäèâëàã÷ áà õýðýãæ¿¿ëýã÷

áàéãóóëëàãóóä, òºñëèéã ã¿éöýòãýã÷èä áèäíèé õàìòûí ÷àðìàéëòààð á¿òñýí ýäèéí

çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãè ìààíü ìàíàé ñóìûí ýäèéí çàñàã, áèçíåñ öýöýãëýí

õºãæèõ áàòàëãàà áîëæ ÷àäñàí ãýäýãò ã¿íýý èòãýæ áàéíà.

1.2. Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí ¿íäýñëýë

Ñóìûíõíàà îëîí íèéòèéí ÷èí ýðìýëçýëä òóëãóóðëàí òýäíèé èäýâõòýé îðîëöîî,

äýìæëýãòýéãýýð àíõ óäàà áîëîâñðóóëñàí ñóìûí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãè íü îðîí

íóòãèéí ýäèéí çàñàã áà áèçíåñèéí õºãæëèéã äýìæèõ îð÷èíã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ

òàëààð òóëãàìäàæ áóé áîëîí èðýýä¿éí ÷èã õàíäëàãàòàé õîëáîîòîé íýí òýðã¿¿íèé

àñóóäëûã îðîëöîîíû çàð÷èìä òóëãóóðëàí òîäîðõîéëîõ õàìãèéí äºõºìòýé, õýðýãæèõ

áîëîìæòîé àðãà çàìûã ýðýëõèéëñýí õàìòûí õ¿÷èí ç¿òãýëèéí ¿ð ä¿í áèëýý.

Òýðã¿¿ëýõ à÷ õîëáîãäîëòîé õýìýýí õàìòààðàà òîäîðõîéëñîí çîðèëãîî àìæèëòòàé

õýðýãæ¿¿ëñíýýð ñòðàòåãèéí ¿ð øèìèéã îëîí íèéòýä õ¿ðòýýõ, îëîí íèéòèéí ç¿ãýýñ

ç¿é çîõèñòîé õ¿ðòýõ ñóóðü íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëæ ÷àäàõ þì.

Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí áîäëîãî, òºðèéí ¿éë÷èëãýýã ñóìûí òºð, çàõèðãààíààñ

õýðýãæ¿¿ëæ áóé àðãà çàì, õýëáýð íü ýðãýýä ýäèéí çàñãèéí äîòîîä áîëîìæ, äàâóó

áàéäàë, ãàäààä òààòàé íºõöëèéã àëü áîëîõ ºãººæòýé àøèãëàõ, áèçíåñèéã òîãòîîí

áàðèõ, ºðãºæ¿¿ëýõ, õºðºíãº îðóóëàëòûã òàòàõ ÷èãëýëýýð ÿâóóëàõ ¿éë àæèëëàãààíû

÷àíàð, ¿ð ä¿íä øóóä áîëîí äàì íºëºº ¿ç¿¿ëäýã, òýð ÷èíýýãýýð îðîí íóòãèéí ýäèéí

çàñàã, áèçíåñò çàéëøã¿é õàðãàëçàõ õ¿÷èí ç¿éë þì.

Áèçíåñ ýðõëýã÷èä, áàéãóóëëàãà, èðãýäýä òýãø ¿éë÷ëýõ çîõèñòîé îð÷èíã á¿ðä¿¿ëýõ

ÿâäàë òºð, çàõèðãààíû ¿íäñýí çîðèëãî ìºí. ¯íýí ÷àíàðòàà àëèâàà áèçíåñèéí

õ¿ðýý, ò¿¿íèé õýìæýý äàëàéö áîë áèçíåèéí îð÷íûã áèçíåñòýé õîëáîäîã õ¿÷èí

ç¿éë õàðààõàí áèø. Ýíý ÷ ó÷ðààñ ñóìûí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ ÿâöàä

ºì÷ëºë, çîõèîí áàéãóóëàëòûí õýëáýð, õýìæýýãýýð íü ÿëãàâàðëàõ¿éãýýð ¿éëäâýðëýë,

¿éë÷èëãýý ÿâóóëæ áóé èðãýä, áèçíåñ ýðõëýã÷èäòýé õàìòðàí àæèëëàõ íèéòëýã

çàð÷ìûã ñóìûí òºð, çàõèðãààíààñ áàðèìòàëñàí áîëíî.

4

ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈÉ

Í Í

ÈÉ

ÒËÝ

Ã À

ÑÓÓ

ÄË

ÓÓÄ


Á¯ËÝÃ 1

Îðîí íóòãèéí òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð, õ¿ðòýýìæèéã íýìýãä¿¿ëýõ, ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæèëä òààã¿é íºëººëæ áàéãàà, íºëººëæ áîëçîøã¿é îð÷íû áîëîí áóñàä õ¿÷èí ç¿éëñèéã çàëðóóëàõ, çººëð¿¿ëýõ, ñààä áýðõøýýë, ýðñäýëèéã áàãàñãàõ, äàâàí òóóëàõ àðãà çàìûã àãóóëãûí áîëîîä õýëáýðèéí õóâüä îíîâ÷òîé ñîíãîõîä ñòðàòåãèéí ¿íäñýí áàðèìæàà ÷èãëýñýí áîëíî. Ñòðàòåãèéí ãîë òîìú¸îëîë, á¿òöèéã ýöýñëýí áîëîâñðóóëàõààñ ºìíº ÿâóóëñàí áèçíåñ îð÷íû ñóäàëãàà áîëîí ÑÂÎÒ øèíæèëãýý íü ýäèéí çàñàã, áèçíåñèéí õºãæëèéí îäîîãèéí áàéäàë, õ¿ðñýí ò¿âøèíã òîäðóóëàõ, õýòèéí ÷èãëýë õàíäëàãûí òàëààð ñóìûíõíû ¿íýëýìæ, òºñººëëèéã õàðóóëñàí ñóóðü ìýäýýëýë á¿ðä¿¿ëýõýä à÷ õîëáîãäîëòîé áîëëîî.

Ñóìûí òºð, çàõèðãàà áîëîí îëîí íèéòèéí õàìòûí õ¿÷èí ÷àðìàéëòûí áîäèò ¿ð ä¿í,

ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí èë¿¿ ºíäºð ò¿âøèíä õ¿ðýõèéí òºëºº èðãýä, áèçíåñèéíõýí,

òºð, îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãóóäûí íèéòëýã õ¿ñýë òýì¿¿ëýë, èðýýä¿éí òóõàé

ñàíàë òºñººëëèéã òºëººëæ áàéãàà ãýäýã ¿íäýñëýëýýð áèäíèé áîëîâñðóóëñàí äóíä

õóãàöààíû ñòðàòåãèéí àãóóëãûã íü òîäîðõîéëîõ áîëîìæòîé.

Ñóìûíõàà îð÷ìûí á¿ñ íóòãèéí õ¿íèé áà áàéãàëèéí íººö, ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí

ºíººãèéí áà èðýýä¿éí òºëºâ áàéäàë, ñî¸ë, ò¿¿õèéí ºâ ñàí çýðýã ÷óõàë à÷ õîëáîãäîë

á¿õèé õýä õýäýí õ¿÷èí ç¿éëñèéã ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõàä õàðãàëçàí ¿çñýí áîëíî.

Ýöýñò íü, ìàíàé ñóìûí õàðüöàíãóé äàâóó òàëóóä, îëîí íèéòèéí èäýâõ ç¿òãýë, ÷èí

ýðìýëçýëòýé õîëáîîòîé àëèâàà áîëîìæ á¿õíèéã ñòðàòåãèä òóñãàõûã ýðìýëçëýý.

“Ìîíãîë óëñûí çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæ, ò¿¿íèé óäèðäëàãûí

òóõàé” õóóëèéí 8 äóãààð ç¿éëèéí 1-ä “Çàñàã çàõèðãàà, íóòàã äýâñãýðèéí íýãæèéí

óäèðäëàãà íü ...íóòàã äýâñãýðèéíõýý ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí àìüäðàëûí àñóóäëûã áèå

äààí çîõèîí áàéãóóëæ...”, “Ñóì, ä¿¿ðãèéí Õóðàë íü òóõàéí íóòàã äýâñãýðèéíõýý

ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí áîëîí çîõèîí áàéãóóëàëòûí ÿìàð ÷ àñóóäëûã õýëýëöýæ

áèå äààí øèéäâýðëýõ ýðõòýé”, ìºí õóóëèéí 18.1.2-èéí “à”-ä “íóòàã äýâñãýðèéí

ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí õºãæëèéí õýòèéí áîëîí æèëèéí ¿íäñýí ÷èãëýëèéã áàòëàõ,

òýäãýýðò íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ;” õýìýýí çààñàí íü ñóìûí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãè

áîëîâñðóóëàõ ýðõ ç¿éí ¿íäýñëýë áîëæ ºãëºº.

Õóâèéí õýâøëèéíõíýýñ èõýýõýí èäýâõ ÷àðìàéëò, ñàíàà÷ëàãà ãàðãàæ ñóìûí òºð

çàõèðãààòàé õàìòðàí àæèëëààã¿éñýí áîë ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ òóõàé áîäîõûí

÷ õýðýãã¿é áàéñíûã çîðèóä òýìäýãëýí õýëýõ íü ç¿éòýé. Ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ

¿éë àæèëëàãàà íü ººðºº ñóìûíõíû äóíä çîõèõ õ¿ëýýëò áèé áîëãîñîí òºäèéã¿é

õ¿ëýýëòýý àìæèëòòàé, áîäèò ¿ð ºãººæòýé àæèë õýðýã áîëãîõ, ñòðàòåãèéã ¿ð ä¿íòýé

õýðýãæ¿¿ëýõýä õ¿ëýýõ ¿¿ðýã õàðèóöëàãûí òàëààð ýíý àæèëä îðîëöñîí, õóâü íýìðýý

îðóóëñàí õ¿ì¿¿ñ íèéòëýã îéëãîöòîé áîëëîî

.

5ÓÂÑ ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÀÐÈÀËÀÍ ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈ

Á¯ËÝÃ 1

Á¿òýýë÷ õàìòûí àæèëëàãàà, õ¿÷èí ÷àðìàéëòûí ¿ð æèìñ áîëñîí ñòðàòåãè ìààíü

àìæèëòòàé õýðýãæèíý ãýäýãò ñóìûí òºð, çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà, èðãýä, áèçíåñ

ýðõëýã÷èä, èðãýíèé íèéãìèéí áàéãóóëëàãóóä á¿ðýí èòãýæ áàéíà. Ñòðàòåãèä

òóñãàñàí òºñºë, áèçíåñèéí õºãæëèéã äýìæèõ ÷èãëýëýý ¿ð ä¿íòýé õýðýãæ¿¿ëýõ

çàìààð àëñûí õàðàà, çîðèëãî, çîðèëòäîî õ¿ðýõýä áàéãàà íººö áîëîìæîî òóéëûí

çîõèñòîé õóâààðèëàí àøèãëàõ áîëîí ÷àäàâõè, äàâóó òàëàà õàðèóöëàãàòàé

çîõèöóóëàõ àñóóäàë îëîí íèéòýä ¿ð ºãººæèéã õ¿ðòýýõ áîëîìæèéã õàíãàõ òàëààñàà

íýí ÷óõàë ãýäãèéã öîõîí òýìäýãëýæ áàéíà.

Òàðèàëàí ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéã ñóìûí Èðãýäèéí

Òºëººëºã÷äèéí 2007 îíû 6 äóãààð ñàðûí 29-íèé ºäðèéí õóðàëäààíààð õýëýëöýæ

ñóìûí õºãæëèéí äóíä õóãàöààíû ÷èã áàðèìæàà, ÿëàíãóÿà áèçíåñ õºãæèõ îð÷èí,

òºðèéí ¿éë÷èëãýýã øèíý øàòàíä ãàðãàí ñàéæðóóëàõ àëñûí õàðààã îíîâ÷òîé

òîìú¸îëæ, ýíý õ¿ðýýíä ñòðàòåãèéí çîðèëãî, çîðèëòóóä, òºñë¿¿äèéã çºâ òîäîðõîéëæ

÷àäñàí ãýæ ¿çýí ñàíàë íýãòýé ñàéøààí áàòàëëàà.

1.3. Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí ìºí ÷àíàð, àãóóëãà

Áèçíåñèéí îð÷èíã öààøèä óëàì ñàéæðóóëæ, áîëîâñðîíãóé áîëãîõîä îëîí íèéòèéí

îðîëöîî, õ¿÷èí ÷àðìàéëòûã äýìæèí èäýâõæ¿¿ëýõ, îðîí íóòãèéí õºãæëèéí

õýðýãöýý øààðäëàãûã õàðãàëçàí õàíäèâëàã÷èä, õºðºíãº îðóóëàã÷äààñ äýìæëýã

òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëæ áîëîõ ãîë ÷èãëýë¿¿äèéã îðîëöîîíû çàð÷ìààð òîãòîîñîí ÿâäàë

ñòðàòåãèéí ¿íäñýí àãóóëãûã òîäîðõîéëæ áàéíà. Îðîí íóòàãòàà áèçíåñ õºãæ¿¿ëýõ

îð÷íûã ñàéæðóóëàõàä òóëãàìäàæ áóé öàã ¿åèéí áà õýòèéí øèéäâýðëýâýë çîõèõ

àñóóäëóóäûí òàëààðõè îëîí íèéòèéí ìýäëýã, õàíäëàãà äýýð òóëãóóðëàí ñòðàòåãèéã

áîëîâñðóóëñàí íü ò¿¿íèé ìºí ÷àíàðûã èëýðõèéëíý.

Àðãà ç¿éí õóâüä îðîí íóòãèéí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéã òºëºâëºõºä áàðèìòàëæ

áàéãàà ñ¿¿ëèéí ¿åèéí ¿çýë áàðèìòëàë, îíîë-ïðàêòèêèéí ¿íäñýí àñóóäëóóäûã

ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ àæèëëàãààíû á¿õ øàòàíä õàðãàëçñàí áîëíî.

Òàðèàëàí ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí ãîë çàð÷ìûã òîâ÷ëîí

òîäîðõîéëáîë:

Äóíä õóãàöààíû ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòèéã õàíãàõ àñóóäëûã ñóìûí òºð,

çàõèðãàà, èðãýä, áèçíåñèéí áà îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãàòàé á¿õ ò¿âøèíä

õîëáîõ çàìààð ýäèéí çàñãèéí òîãòâîðòîé ºñºëò áèé áîëãîõ, òºðèéí ç¿ãýýñ

¿ç¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýã ÷àíàðæóóëàõ,

6

ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈÉ

Í Í

ÈÉ

ÒËÝ

Ã À

ÑÓÓ

ÄË

ÓÓÄ


Á¯ËÝÃ 1

Áèçíåñèéã ºðãºæ¿¿ëýõ, ñàëáàðëóóëàí õºãæ¿¿ëýõ, øèíýýð áèçíåñ ýõëýõýä

áèçíåñèéí îð÷íîîð äàìæóóëàí ñóìûí òºð, çàõèðãààíààñ ¿ç¿¿ëýõ äýìæëýãòýé

õîëáîîòîé òºñë¿¿äèéã îðîëöîã÷äûí òóðøëàãà ìýäëýã, ñàíàë òºñººëºë äýýð

¿íäýñëýí òîäîðõîéëîõ,

Îðîí íóòãèéí áîäëîãî áîëîâñðóóëàã÷èä, áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí õàìòûí

àæèëëàãàà, õ¿÷èí ÷àðìàéëòûã íýãòãýõ çàìààð õºãæëèéí àëñûí õàðàà, íèéòëýã

çîðèëãîî ñòðàòåãèéí õýëáýðýýð òîäîðõîéëîõ æèøýýã ñóìûí îëîí íèéòýä

áîäèòîéãîîð õàðóóëàõ,

Îðîí íóòãèéí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí äýâøëèéã õàíãàõ, ºñºëò áèé áîëãîõ,

îëîí íèéòèéí á¿òýýë÷ îðîëöîî, õóâü íýìðèéã ºðãºæ¿¿ëýõýä îðîëöîã÷äûã

õºòëºõ õýðýãë¿¿ð áîëîõ òàëààñ íü ñòðàòåãè òºëºâëºëòèéã òàíèóëàí îéëãóóëàõ,

Ñàíõ¿¿ãèéí áà òåõíèêèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëäýã õàíäèâëàã÷èä, õºðºíãº

îðóóëàã÷äàä õàíäàõ, íºëººëºõ àðãà õýðýãë¿¿ð áîëãîí àøèãëàõ ¿íäýñëýë,

áîëîìæòîé íü õîëáîí ñòðàòåãèéã õ¿ëýýí àâàõ íèéòëýã õàíäëàãà îéëãîëòûã

îëîí íèéòèéí äóíä áýõæ¿¿ëýõ,

Õàìòà÷ óóð àìüñãàëûã áýõæ¿¿ëæ, íýýëòòýé, àæèë õýðýã÷ áàéäëûã õàíãàõ,

ýäèéí çàñàã, áèçíåñýý öýöýãë¿¿ëýí õºãæ¿¿ëýõ õýðýãöýý øààðäëàãàä

ìýäðýìæòýé îð÷èíã á¿ðä¿¿ëýõ çýðýã áîëíî.

2.1. ¯íäñýí çàð÷èì, àðãà ç¿é

Îëîí íèéòèéí èäýâõòýé, ÷èí ýðìýëçýëò îðîëöîîã

õºõ¿¿ëýí äýìæèõ ÿíç á¿ðèéí àðãà õýðýãñëèéã

àøèãëàõ áîëîìæèéã õàíãàõ ¿íäýñëýëýýð ñóìûí

ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéã áîëîâñðóóëàõ

¿éë àæèëëàãààã çîõèîí áàéãóóëëàà. Ýíý çîðèëãîîð

áèé áîëãîñîí àëáàí ¸ñíû á¿òöèéí õ¿ðýýíä áîëîí

íýýëòòýé õýëýëö¿¿ëýã, çºâøèëöºë çýðýã áóñàä àðãà

õýìæýýãýýð äàìæóóëàí îëîí íèéòèéã ýíýõ¿¿ ¿éë

àæèëëàãààíä á¿òýýë÷ýýð îðîëöóóëæ ÷àäñàí þì.

Îëîí íèéòèéí ñàíàëûí ¿íäñýí äýýð ñóìûí ýäèéí

çàñàã, áèçíåñèéí õºãæèë, òîãòâîðòîé ºñºëòèéã

õàíãàõ íèéòëýã áà ãîë ãîãöîî àñóóäëàà õàìòûí

îþóí óõààíààð òîäîðõîéëîõ çàð÷ìûã õàíãàõàä

ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã á¿õýëä íü

÷èãë¿¿ëýâ.

ÑÒÐÀÒÅÃÈ ÁÎËÎÂÑÐÓÓËÀÕ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀ

Á¯ËÝÃ 2

ÓÂÑ ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÀÐÈÀËÀÍ ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈ8

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ Á

ÎË

ÎÂÑ

ÐÓÓË

ÀÕ

¯ÉË

ÀÆ

ÈË

ËÀ

ÃÀÀ

Á¯ËÝÃ 2

À. ¯íäñýí çàð÷èì. Òàðèàëàí ñóìûí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãèéã áîëîâñðóóëàõàä

áàðèìòàëñàí ãîë çàð÷ìóóä:

Ýäèéí çàñãèéí ºñºëò, áèçíåñèéí õºãæëèéã íèéãìèéí àìüäðàë, áàéãàëü

îð÷èí, èðãýäèéí àìüæèðãààíû ÷àíàðûí òóëãàìäñàí àñóóäëóóäòàé õîëáîõ, çºâ

òýíöâýðæ¿¿ëýõ,

Îðîí íóòãèéí áèçíåñèéí õºãæèë, õºðºíãº îðóóëàëòûí óóð àìüñãàëûã

ñàéæðóóëàõàä ñóìûí òºð, çàõèðãààíû áàéãóóëëàãààñ ã¿éöýòãýõ ¿¿ðãèéã

òîäîðõîé áîëãîõ,

Ýäèéí çàñãèéí îëîëò, áèé áîëñîí ºñºëòèéã òîãòâîðæóóëàõàä òºð-õóâèéí

õýâøëèéí ò¿íøëýë, õàìòûí àæèëëàãààã ÷èãë¿¿ëýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ,

Ñòðàòåãè òºëºâëºëòèéã îëîí íèéòèéã õàìàðñàí á¿òýýë÷ ¿éë àæèëëàãààíû

õýëáýðýýð ñóìûí ò¿âøèíä çîõèîí áàéãóóëæ çàíãèäàõ,

Îäîî áàéãàà áèçíåñèéã äýìæèõ, îðîí íóòàãòàà òîãòîîí áàðèõ àñóóäëûã øèíý

áèçíåñ áèé áîëãîõòîé ýí òýíö¿¿ àâ÷ ¿çýõ,

Ãàäààä ýõ ¿¿ñâýð, õ¿÷èí ç¿éëä äóëäóéäàõûã ýðìýëçýõýýñ èë¿¿ äîòîîä íººö

áîëîìæîî ýíý ÷èãëýëä äàé÷ëàõàä àíõààðàõ,

Òºð-õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýëèéã ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí àñóóäëààð

áîäëîãî, ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýðýãë¿¿ð áîëãîí àøèãëàõ,

Á. Àðãà ç¿éí àñóóäëóóä. Ñóìûí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãèéã áîëîâñðóóëàõ àæëûã

Íýýëòòýé Íèéãýì Õ¿ðýýëýíãèéí “Îðîí íóòãèéí óäèðäëàãà áà òºðèéí ¿éë÷èëãýýã

øèíý÷ëýõ ñàíàà÷ëàãà” õºòºëáºðººñ Äýëõèéí Áàíêòàé õàìòðàí áîëîâñðóóëæ

Àëáàíè, Êîñîâî çýðýã îðíû õýä õýäýí õîòûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãè

òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõàä õýðýãëýãäýæ áàòàëãààæñàí àðãà ç¿éãýýð ã¿éöýòãýëýý.

Ñóìûí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã ïðîöåññèéí õóâüä çºâ

çîõèîí áàéãóóëàõàä íýí çîõèìæòîé, ýìõ öýãöòýéãýýñ ãàäíà áèçíåñèéí õºãæëèéí

îð÷èíã áîäëîãî, çîðèëãîòîé ñàéæðóóëàõàä ÷èãëýãäñýí àëñûí õàðàà, çîðèëãî,

çîðèëò, ò¿¿í÷ëýí òºñë¿¿äèéã äóíä õóãàöààíû áàðèìæààòàéãààð îëîí íèéòèéí äóíä

õàðèëöàí îéëãîëöîëä òóëãóóðëàí áîëîâñðóóëàõàä òîõèðîìæòîé õýìýýí ýíýõ¿¿ àðãà

ç¿éã ñîíãîñîí áîëíî.

Îðîí íóòãèéí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ, èäýâõæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã ñòðàòåãè

áîëîâñðóóëàõ àðãà ç¿éí õ¿ðýýíä õàìòðóóëàí õýðýãæ¿¿ëëýý. Þóíû ºìíº áèçíåñ

õºãæèõºä àõèö ººð÷ëºëò àâ÷ðàõ òýíöâýðæñýí îð÷èí á¿ðä¿¿ëýõ çàìààð èðãýäèéí

àìüäðàëûí ÷àíàðûã äýýøë¿¿ëýõ, ýäèéí çàñãèéí òîãòâîðòîé ºñºëò áèé áîëãîõîä

ñóìûíõíû õ¿÷èí ÷àðìàéëò, áàéãàà íººö áîëîìæèéã óÿëäóóëàí çîõèöóóëàõ àñóóäàë

ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ àðãà ç¿éí ¿íäýñëýë áîëñîí þì.

ÓÂÑ ÀÉÌÃÈÉÍ ÒÀÐÈÀËÀÍ ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈ 9

Á¯ËÝÃ 2

2.2. Çîõèîí áàéãóóëàëòûí áà çîõèöóóëàëòûí àðãà õýìæýý

Ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõàä áàðèìòàëñàí çîõèîí áàéãóóëàëòûí çàð÷èì íü ñóìûí

ÇÄÒÃ, òºñëèéí ¿íäñýí áàãààñ ãàäíà îëîí íèéò, îðîëöîã÷äûã ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ

¿éë àæèëëàãààíä ò¿íøëýëèéí æóðìààð, çîõèîí áàéãóóëàëòòàéãààð øóóä îðîëöóóëàõ

áîëîìæèéã õàíãàõàä ÷èãëýãäñýí áîëíî.

Ñóìûí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõ, õÿíàëò ¿íýëãýýòýé

õîëáîãäñîí àðãà õýìæýýã õàðèóöñàí áèå äààñàí òºëººëëèéí á¿òöèéã ñóìûí ÈÒÕ

þì óó Çàñàã äàðãûí øèéäâýðýýð òîìèëæ àæèëëóóëàõ çàìààð èðãýäèéí îðîëöîîã

¿íäñýíä íü õàíãàëàà.

Òºëºâëºëòèéí Êîìèññ

Òºëºâëºëòèéí êîìèññûã ñóìûí ÈÒÕ-ûí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí 2007 îíû íýãä¿ãýýð ñàð

9-íèé ºäðèéí õóðàëäààíû òîãòîîëîîð òîìèëîí àæèëëóóëñàí áèëýý. Çàñàã äàðãààð

àõëóóëñàí òóñ êîìèññ ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ àæëûã çîõèöóóëàëò, óäèðäàìæààð

ÑÝÇÕ-èéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõàä îðîëöñîí òºëººëëèéí á¿òýö

Òºðèéí óäèðäëàãûí

òºëººëºë

Ñóìûí ÈÒÕ Ñóìûí ÇÄÒÃ Áàãèéí çàñàã

äàðãà

Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí

òºëººëºë

Áîëîâñðîë Ýìíýëýã Ýð÷èì õ¿÷ Ñî¸ë

Áèçíåñèéí òºëººëºë

Òàðèàëàí÷èä ¯éëäâýðëýë

ýðõëýã÷èä ¯éë÷èëãýý

ýðõëýã÷èä

Îëîí íèéòèéí òºëººëºë

Ýìýãòýé÷¿¿ä Çàëóó÷óóä ªíäºð íàñòàí Øàøíû Áóñàä ÒÁÁ

ÒªËªÂËªËÒÈÉÍ ÊÎÌÈÑÑ

ÍÍÔÎÍÓÒ¯ØÑ

ÁÑÒ

Êîìèññûí äàðãà áóþóÑóìûí çàñàã äàðãà

Òºñëèéí ¿íäñýí áàã

Àæëûí õýñã¿¿ä

Ñóìûí ÈÒÕ


ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ Á

ÎË

ÎÂÑ

ÐÓÓË

ÀÕ

¯ÉË

ÀÆ

ÈË

ËÀ

ÃÀÀ

Á¯ËÝÃ 2

õàíãàõ, àæëûí ÿâö, ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòýä õÿíàëò ¿íýëãýý õèéõòýé õîëáîîòîé

àñóóäëààð øèéäâýð ãàðãàõàä ãîë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýñýí þì. Ñóìûí ýäèéí çàñàã-

áèçíåñèéí õºãæëèéí àñóóäëààð çºâøèëöºõ, øèéäâýð ãàðãàõàä îðîëöîõ ìýäëýã

òóðøëàãà, ÷èí õ¿ñýë çýðãýýð íü õ¿ì¿¿ñèéã ñîíãîæ, òºëºâëºëòèéí êîìèññûí

á¿ðýëäýõ¿¿íä îðóóëñàí áîëíî.

Ñóìûí çàñàã äàðãà áîëîí ÈÒÕ-ûí äàðãà, ñóìûí ¿íäñýí áàãèéí ãèø¿¿äýýñ ãàäíà

êîìèññûí óäèðäëàãûí äîð áàéãóóëàãäñàí àæëûí õýñýã òóñ á¿ðýýñ 2-3 õ¿íèéã

á¿ðýëäýõ¿¿íä íü îðóóëæ ýíý êîìèññûã áàéãóóëñàí þì.

Òºëºâëºëòèéí êîìèññ íü ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëàõààñ

ãàäíà òºðèéí áà õóâèéí õýâøëèéí áàéãóóëëàãóóäûí èäýâõòýé, ÷èí ýðìýëçýëòýé

îðîëöîîã õàíãàõ, òýäíèé äóíä ºðãºí õ¿ðýýòýé ÿðèëöëàãà, çºâøèëöëèéã îëîí

õýëáýðýýð çîõèîí áàéãóóëàõ, ºðí¿¿ëýõýä àíõààð÷ èðëýý. Ýíý êîìèññ ñòðàòåãèéí

õýðýãæèëòèéã çîõèöóóëàõ, õÿíàëò ¿íýëãýýãýýð õàíãàõ, øààðäëàãàòàé çàñâàð

ººð÷ëºëòèéí àñóóäëààð íýãäñýí øèéäâýð ãàðãàõ ÷èãëýëýýð ÄÅËÒÀ òºñºë äóóññàíû

äàðàà ¿ðãýëæ¿¿ëýí àæèëëàõ þì.

Òºëºâëºëòèéí Êîìèññûí á¿ðýëäýõ¿¿í:

1. Ò.Öîëìîí

Çàñàã äàðãà, ÈÒÕ-ûí òºëººëºã÷

(òºñëèéí ¿íäñýí áàãèéí ãèø¿¿í)

2. Õ.Áàò÷óëóóí

ÈÒÕ-ûí äàðãà, ÈÒÕ-ûí òºëººëºã÷

3. Ä.Ãîìáîñ¿ðýí

Çàñàã äàðãûí îðëîã÷ áºãººä òºðèéí

ñàíãèéí òºëººëºã÷ (òºñëèéí ¿íäñýí

áàãèéí àõëàã÷)

4. ×.Ñ¿ðýíõîðëîî

ÈÒÕ-ûí àæèëòàí, ÈÒÕ-ûí òºëººëºã÷


5. Ì.Ëõàãâàñ¿ðýí

“Òóÿà-Óâñ” õîðøîîíû äàðãà


6. À.Æàìñðàí

Õóâèàðàà áèçíåñ ýðõëýã÷ (áèçíåñèéí

òºëººëëèéí àæëûí õýñãýýñ)

7. Æ.Íàìñðàé

Ñóìûí ìàëûí ýì÷, ÈÒÕ-ûí

òºëººëºã÷ (áèçíåñèéí òºëººëëèéí

àæëûí õýñãýýñ)

8. Ñ.Íÿìñàìáóó

ÇÄÒÃ-ûí ÕÕÀÀ-í ò¿øìýë, ÈÒÕ-ûí

òºëººëºã÷ (òºðèéí áàéãóóëëàãûí


9. Ñ.Ìÿãìàðæàâ

Àõëàõ ñóðãóóëèéí ñóðãàëòûí

ìåíåæåð (òºðèéí áàéãóóëëàãûí


10. Ã.Õ¿ðýëäýý

Èðãýí (èðãýíèé íèéãýì, îëîí

íèéòèéí òºëººëëèéí àæëûí

õýñãýýñ)

11. È.Öýýëýé

Ýìýãòýé÷¿¿äèéí õîëáîîíû äàðãà

(èðãýíèé íèéãýì, îëîí íèéòèéí


12. Õ.Õºòºº

Ìàë÷äûí çºâëºõ, ìàëûí ýì÷

(ìàë÷äûí òºëººëëèéí àæëûí õýñãýýñ)


Ìàë÷èí (ìàë÷äûí òºëººëëèéí

àæëûí õýñãýýñ)


Á¯ËÝÃ 2

Òºñëèéí ¿íäñýí áàã

ÑÝÇÕ-èéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ ýíý á¿òöèéí öºì áîëæ àæèëëàñàí òºñëèéí

¿íäñýí áàã íü ÑÝÇÕ-èéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõàä ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýñýí áºãººä

öààøäàà õýðýãæèëòýä õÿíàëò ¿íýëãýý õèéõ, çàñâàð ººð÷ëºëò îðóóëàõ ¿íäýñëýë

ñàíàë áîëîâñðóóëàõ àñóóäëûã õàðèóöàí ¿éë àæèëëàãààãàà ¿ðãýëæë¿¿ëýí ÿâóóëàõ

áîëíî. Òºñëèéí ¿íäñýí áàã íü òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷ áà ã¿éöýòãýã÷ áàéãóóëëàãóóä,

ò¿íø¿¿ä áîëîí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí àñóóäëûã ñîíèðõîí îðîëöîõ õ¿ñýëòýé

èðãýä, áàéãóóëëàãóóäòàé õàìòðàí àæèëëàõàä èõýýõýí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýñýí áîëíî.

Òºñëèéí ¿íäñýí áàãèéã Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæààð äîð äóðäñàí á¿ðýëäýõ¿¿íòýéãýýð

áàéãóóëæ àæèëëóóëëàà.

1. Ö.Ãîìáîñ¿ðýí

Òºñëèéí ¿íäñýí áàãèéí àõëàã÷,

Çàñàã äàðãûí îðëîã÷

2. Ñ.Öîëìîí

Ñóìûí Çàñàã äàðãà

3. ×.Ñ¿ðýíõîðëîî

ÈÒÕ-ûí àæèëòàí

4. Ì.Ëõàãâàñ¿ðýí

“Òóÿà-Óâñ” õîð øîîíû äàðãà

5. Ý.×èìýäöýðýí

Áèçíåñ õºãæëèéí àëáàíû ìåíåæåð

Òºñëèéí ¿íäñýí áàãèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä ÿíç á¿ðèéí ìýðãýæëèéí õ¿ì¿¿ñèéã ñîíãîæ

îðóóëñàí íü ñòðàòåãèéã èæ á¿ðýí áîëîâñðóóëàõàä ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé áîëîâ.

Àæëûí õýñýã

Ñóìûí õºãæëèéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõàä çºâëºõ ¿¿ðýãòýé àæëûí 4 õýñýã

áàéãóóëæ òºëºâëºëòèéí êîìèññûí øóóä óäèðäëàãûí äîð àæèëëóóëàâ. Àæëûí

õýñýã á¿ð ÿíç á¿ðèéí òºëººëëèéã îðîëöóóëñàí 5-ààñ äýýø ãèø¿¿íòýé, äîòðîî

ñóìûí ÈÒÕ-ààñ 2-îîñ äîîøã¿é õ¿íèéã òºðèéí óäèðäëàãûí àæëûí õýñýãò çààâàë

îðóóëàõ çàð÷èì áàðèìòàëñàí áºãººä òºñëèéí ¿íäñýí áàãèéí íýã ãèø¿¿í àæëûí

õýñãèéí àõëàã÷ààð àæèëëàâ. Àæëûí õýñýã áàéãóóëñàí ãîë çîðèëãî íü îëîí

íèéòèéí îðîëöîîã òºëººëëèéí æóðìààð õàíãàõ áîëîìæèéã ºðãºæ¿¿ëýõ ÿâäàë

áàéëàà. Èéíõ¿¿ àæëûí õýñã¿¿ä îëîí íèéòèéã ÄÅËÒÀ òºñëèéí ñóìàí äàõü áàã,

á¿òö¿¿äòýé õîëáîõ ¿¿ðãèéã ÷óõëààð ã¿éöýòãýæ èðëýý.

Òºðèéí óäèðäëàãà, ¿éë÷èëãýýíèé àæëûí õýñýã:

1. Õ.Áàò÷óëóóí

ÈÒÕ-ûí äàðãà

2. Í.Õàäààõ¿¿

ÇÄÒÃ-ûí äàðãà

3. Ï.Ýðäýíý

ÇÄÒÃ-ûí íÿãòëàí áîäîã÷


ÕÕÀÀ-í ò¿øìýë


ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ Á

ÎË

ÎÂÑ

ÐÓÓË

ÀÕ

¯ÉË

ÀÆ

ÈË

ËÀ

ÃÀÀ

Á¯ËÝÃ 2

5. Ì.×îéñ¿ðýí

Áàéãàëü îð÷íû õÿíàëòûí óëñûí

áàéöààã÷

6. ß.Íîðîâ

Òàòâàðûí áàéöààã÷

7. Õ.Òîãòîõ

Õºõºº áàãèéí çàñàã äàðãà

8. Á.Çóëàà

Õ¿í ýìíýëãèéí ñàëáàðûí íÿãòëàí

áîäîã÷

9. Í.È÷èíõîðëîî

Íèéãìèéí äààòãàëûí áàéöààã÷

10. Ò.Áààòàðñàéõàí

Íèéãìèéí õàëàìæèéí àæèëòàí

11. Ã.Áààñàíæàâ

Àõëàõ ñóðãóóëèéí íÿãòëàí áîäîã÷

12. Õ.Ò¿ìýíæàðãàë

Ñî¸ëûí òºâèéí ýðõëýã÷

13. ×.Öîãîî

Áàéãàëü õàìãààëàã÷

14. Ìî.Æàìñðàí

Õ¿í ýìíýëãèéí ñàëáàðûí ýðõëýã÷

15. Ø.Äàâààñàìáóó

Ìÿíãàí áàãèéí õ¿íèé ýì÷

16. Á.Äºø

Áàãà ñóðãóóëèéí ñóðãàëòûí

ìåíåæåð

17. Á.Áàòòóëãà

Áàãø

18. Ñ.Ìÿãìàðæàâ

Àõëàõ ñóðãóóëèéí ñóðãàëòûí

ìåíåæåð

19. À.Òîëÿ

Öýöýðëýãèéí ýðõëýã÷

20. Á.Áàòòºãñ

Áàãø

1. Ò.Ñàìáóó

ÇÄÒÃ-ûí íÿðàâ

2. Á.Ìàøëàé

Õóâèàðàà áèçíåñ ýðõëýã÷

3. Ê.Îþóíöýöýã


4. Ã.Õ¿ðýëäýé

Èðãýí

5. Ì.Áÿìáàà

Àëáàí áóñ áîëîâñðîëûí áàãø

6. È.Äîðæñ¿ðýí

Ìàëûí èíäåêñ æ¿¿ëñýí äààòãàë

òºñëèéí àæèëòàí

7. Ì.Äóëàìæàâ

Íîìûí ñàí÷

Îëîí íèéò, èðãýíèé íèéãìèéí àæëûí õýñýã:

8. È.Öýýëýé

Ýìýãòýé÷¿¿äèéí õîëáîîíû äàðãà

9. Ò.Ñàíæ

ªíäºð íàñòàí

10. Òýãøæàðãàë

Àëòàé-Ñî¸íû òºñëèéí èäýâõæ¿¿ëýã÷


Á¯ËÝÃ 2

1. ¯.Àþóø


2. Æ.Íàìñðàé

Ìàëûí ýì÷

3. Ö.Äàìäèíñ¿ðýí


4. À.Æàìñðàí


5. Áàã.Æàìñðàí

“Òóÿà-Óâñ” õîðøîîíû íÿãòëàí

áîäîã÷

6. Î.Öîíõèî


7. ª.Àãâààíäîðæ


Áèçíåñèéí òºëººëëèéí àæëûí õýñýã:

8. Ò.Æàâ


9. Á.Íàéäàí


10. Ó.Àëòàíñ¿õ


Ìàë÷äûí òºëººëëèéí àæëûí õýñýã:1. Á.Îòãîíáàÿð

Ìÿíãàí áàãèéí ìàë÷èí

2. ª.Áàò÷óëóóí

Õºõºº áàãèéí õàäëàí÷

3. Õ.Õºòºº

Ìàë÷äûí çºâëºõ, ìàëûí ýì÷

4. À.×èìýä-Î÷èð


5. Ìî.Íàöàãäîðæ


6. Áó.Ñàìáóó

“Àëòàíäóóëãà” ÕÊ-èéí íÿãòëàí

áîäîã÷

7. Áî.Çóíäóé

Õºõºº áàãèéí ìàë÷èí



9. È.Òàðàíï¿ðýâ

“Ç¿¿í ãîë” ìàë÷äûí á¿ëãèéí àõëàã÷

10. Í.Ìààìóó


2.3. Îëîí íèéòèéí îðîëöîî áà çºâøèëöºë

Ñóìûí ýäèéí çàñàã-áèçíåñèéã õºãæ¿¿ëýõ îëîí íèéò õ¿ëýýí çºâøººðñºí, õýðýãæèõ

áîëîìæòîé ÷èãëýë¿¿äèéã ¿çýë áàðèìòëàë ñàéòàé, õýòèéí áàðèìæààòàé, ÷àíàðòàé

áîëîâñðóóëàõ ÿâäàë ñóìûí òºð çàõèðãààíû õóâüä íýëýýä òóëãàìäñàí àñóóäàë

áàéñààð èðñýí áèëýý. Ãýõäýý õºãæëèéí ñòðàòåãèý ÿìàð àðãà ç¿éãýýð áîëîâñðóóëàõàà

á¿ðýí ã¿éöýä òºñººëæ ÷àäààã¿é, ñóìûíõàà èðãýä, áàéãóóëëàãóóäûã îðîëöóóëàõ àðãà

çàìàà ¿íäýñëýëòýé òºëºâëººã¿é ÿâæ èðñýí òàë áàéñíûã èë òîä õýëýõ íü ç¿éòýé.

Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí àñóóäëûã äàí ãàíö çàõèðãààíû ¿¿ðýã, õàðèóöàõ

àæèë ìýòýýð îéëãîäîã ÿâäàë îëîí íèéòèéí äóíä ò¿ãýýìýë áàéñíû äýýð òýä ººðñäºº


ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ Á

ÎË

ÎÂÑ

ÐÓÓË

ÀÕ

¯ÉË

ÀÆ

ÈË

ËÀ

ÃÀÀ

Á¯ËÝÃ 2

ýíý ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîæ, õóâü íýìýð îðóóëàõ èðãýíèé ¿¿ðãýý òºäèéëýí ñàéí

óõààðààã¿é ÿâæ èðñýí þì.

Ñóìûíõàà õºãæëèéí ¿éë ÿâöàä õóâü íýìðýý îðóóëàõ èðãýíèé ìýäëýã îéëãîëòûã

áàòæóóëàõ, ÷èí ýðìýëçëèéã äýìæèõýä òºñëèéí ýõíýýñ àíõààð÷ çîõèõ àðãà õýìæýý àâ÷

èðëýý. Ýíý ÷èãëýëýýð õýðýãæ¿¿ëñýí ýõíèé øàòíû àðãà õýìæýý áîëîõ áèçíåñ îð÷íû

ñóäàëãàà, ÑÂÎÒ øèíæèëãýý íü èðãýä, áèçíåñ ýðõëýã÷èä, èðãýíèé íèéãìèéí îëîí

òºëººëëèéã õàíãàëòòàé õýìæýýíä õàìàð÷ ÷àäñàí þì. Ò¿¿í÷ëýí îëîí íèéòýä îéëãîëò

ºãºõ, îðîëöîîã ºðí¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã óóëçàëò, ÿðèëöëàãà, áàãèéí èðãýäèéí õóðàë

çýðýã àðãà õýìæýýíèé ¿åä òàíèóëàí ñóðòàë÷ëàõ, ìýäýýëýë ãàðãàõ, õýâëýë ìýäýýëëèéí

õýðýãñëýýð äàìæóóëàõ çýðãýýð õýðýãæ¿¿ëýâ. Ýäãýýð àðãà õýìæýý, ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð

ä¿íä ñóìûíõàà èðãýäèéí äèéëýíõèä íü òîäîðõîé ìýäýýëýë õ¿ðñýí íü òºñëèéí àæèë

àíõíààñàà îðîëöîîã ñàéòàð õàíãàæ, îëîí íèéòèéã èäýâõæ¿¿ëæ ÷àäñàíûã ãýð÷èëíý.

Ñóìûíõàà ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõàä òºð çàõèðãàà, áèçíåñ ýðõëýã÷èä, òºðèéí

¿éë÷èëãýýíèé áîëîí îëîí íèéò, èðãýíèé íèéãìèéí áàéãóóëëàãûí òºëººëºë, õóâü

õ¿ì¿¿ñ çýðýã íèéòäýý 60 øàõàì õ¿í àëáàí ¿¿ðãèéíõýý äàãóó áîëîí òºëººëëèéí

æóðìààð øóóä îðîëöîâ. Ñòðàòåãè òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àæèë, àðãà õýìæýýíä àëü

áîëîõ îëîí áàéãóóëëàãà, õ¿íèéã îðîëöóóëàõûã áàéíãà õè÷ýýæ àæèëëàñíû ¿ð ä¿íä

õ¿ì¿¿ñèéí ñýòãýëãýýíä ººð÷ëºëò îðæ, òºñºë, ò¿¿íèé ¿ð ä¿íã æèíõýíý “ºì÷ëºã÷èä”

áîëîõîî îéëãîõ, ìýäðýõ ÷óõàë íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëæ ÷àäñàí ãýæ ¿çýæ áàéíà.

2.4. Áèçíåñèéí îð÷íû ñóäàëãàà

Áèçíåñèéí îð÷íû ñóäàëãàà ÿâóóëàõ, ò¿¿íèé ¿ð ä¿íã ñóìûí ýäèéí çàñàã-íèéãìèéí

õºãæëèéí îëîí æèëèéí ñòàòèñòèê ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýð áàòàëãààæóóëàõ íü ñóìûí ýäèéí

çàñãèéí õºãæëèéí ºíººãèéí ò¿âøèí, ºðñºëäºõ ÷àäâàð, õýòèéí òºëºâ, òóëãàìäàæ áóé

àñóóäëûã ¿íäýñëýë, áàðèìæàà ñàéòàé òîäðóóëàõ õàìãèéí áîëîìæòîé àðãà õýðýãñýë þì.

Áèçíåñèéí îð÷íû ñóäàëãààíû õ¿ðýýíä áèçíåñèéí õºãæèë, îðîí íóòãèéí áèçíåñèéã

äýìæèõ îð÷íû àñóóäëààð îðîëöîã÷äûí ñàíàë áîäîë, ¿íýëýìæèéã ñóäëàõ ñàíàë

àñóóëãûã òàâàí á¿ëýãò õàìààðàõ 41 àñóóëòààð ÿâóóëñíààñ ãàäíà ñóìûí ýäèéí

çàñãèéí ¿íäñýí ñòàòèñòèê ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä áîëîí áóñàä ìýäýýëëèéã ñ¿¿ëèéí 5-10 æèëèéã

õàìðóóëàí öóãëóóëæ, ä¿í øèíæèëãýý õèéëýý. Áèçíåñèéí îð÷íû ñóäàëãààíû ä¿íã

ÑÂÎÒ øèíæèëãýý õèéõ, öààøèëáàë áèçíåñ îð÷íû òàëààð ñóìûí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãèä

òóñãàãäàõ ãîë ¿íäýñëýë, ä¿ãíýëò¿¿äèéã òîìú¸îëîõ ñóóðü ìàòåðèàë áîëãîí àøèãëàâ.

Ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéã äýìæèõ, áèçíåñ õºãæèõ òààòàé îð÷èí á¿ðä¿¿ëýõýä ñóìûí

òºð çàõèðãààíû ç¿ãýýñ ýä¿ãýý ã¿éöýòãýæ áóé ¿¿ðãèéã õóâèéí õýâøëèéíõíèé


Á¯ËÝÃ 2

¿íýëãýýíä òóëãóóðëàí òîäîðõîéëñîí ÿâäàë ýíý ñóäàëãààíû íýã ÷óõàë ¿ð ä¿í áîëñîí

þì. Òóõàéëáàë:

1. Îðîí íóòãèéí áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí ñàíàë ä¿ãíýëòèéã óë ñóóðüòàé òàíüæ

îéëãîõîä øààðäëàãàòàé ìýäýý, òîî ìàòåðèàë, áàðèìò ìýäýýë öóãëóóëàõ

2. Ñóìûí ýäèéí çàñàã-íèéãìèéí àìüäðàëä îðøèí áóé äàâóó áà ñóë òàëóóä,

áèçíåñýý ºðãºæ¿¿ëýõ, ºñºëò áèé áîëãîõ, õàäãàëàõàä áèçíåñ ýðõëýã÷äýä

òóëãàð÷ áóé àñóóäëóóäòàé õîëáîî á¿õèé ìýäýý áàðèìò õóðèìòëóóëàõ

3. Áèçíåñèéí îð÷èíã ñàéæðóóëàõ, áîëîâñðîíãóé áîëãîõ øààðäëàãà, òóëãàìäàæ

áóé àñóóäëóóäûã òóõàé á¿ð íü ìýäýð÷ àæèëëàõûí òóëä îðîí íóòãèéíõíû

¿íýëýìæ, ñàíàë áîäëûã ñóäëàõ çýðýã áîëíî.

Ýíý ñóäàëãààã á¿õ øàòàíä àìæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëàõàä áèä á¿õ òàëààð

àíõààð÷ àæèëëàñíûã îíöëîí òýìäýãëýõ íü ç¿éòýé. Ñóìûíõàà áèçíåñ ýðõëýã÷äèéã

ýíý ñóäàëãààíä ºðãºí õàìðóóëñíû äýýð òýäíèé ãàðãàñàí ñàíàë çºâëºìæèéã ÝÇÕ-èéí

ñòðàòåãèä òóñãàñàí ÿâäàë îðîí íóòãèéí ýäèéí çàñãèéã õºãæ¿¿ëýõ øààðäëàãà, àðãà

çàìûí òàëààð íèéòëýã îéëãîëòîä õ¿ðýõýä ÷óõàë ò¿ëõýö ºãñºí þì. Èéì áàéäëààð

ñóìûí ýäèéí çàñãèéí ºñºëòºä æèíòýé íºëºº ¿ç¿¿ëñýýð èðñýí, öààøäàà ÷ ýíý

íºëºº íü óëàì ºñºõ áèçíåñèéí á¿ëã¿¿äèéí ñàíàë ¿íýëýìæèéã ñóìûíõàà ÝÇÕ-èéí

ñòðàòåãèä òóñãàõ ¿íäñýí ìýäýýëëýýð õàíãàæ ºãñºíä áèçíåñ îð÷íû ñóäàëãààíû à÷

õîëáîãäîë îðøèæ áàéãàà ãýæ ¿çýæ áóé áîëíî. Òºð-õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýëèéã

òîãòâîðæóóëàõ ñóìûí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãèéã áàéíãà õÿíàí ñàéæðóóëàõ óðò õóãàöààíû

óäèðäàìæ áîëîõ òàëààñàà áèçíåñèéí îð÷íû ñóäàëãààíû ¿ð ä¿í, ä¿ãíýëò¿¿ä ÷óõàë

à÷ õîëáîãäîëòîé þì.

2.5. ÑÂÎÒ øèíæèëãýý

Áèçíåñ îð÷íû ñóäàëãààíû ä¿íã çàäëàí øèíæëýõ, ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ºíººãèéí áàéäàë áîëîí èðýýä¿éí ÷èã õàíäëàãûã òîäîðõîéëîõ, áèçíåñèéí îð÷íûã ñàéæðóóëàõòàé õîëáîîòîé àñóóäëóóäûã øèéäâýðëýõ ñòðàòåãèéí ÷èãëýë¿¿äèéã òîãòîîõ çîðèëãîîð ÑÂÎÒ øèíæèëãýýã ÿâóóëëàà. Ñóìûí áèçíåñ ýðõëýã÷äýä òóëãàð÷ áàéãàà ãîë àñóóäëóóäûã òîäîðõîéëæ, ýåðýã áîëîí ñºðãººð èëýð÷ áîëîõ á¿õ òàëóóä, òýäãýýðèéí çîõèñòîé øèéäëèéã õîñëîëîîð çýðýãö¿¿ëýí òîìú¸îëîõîä ÑÂÎÒ øèíæèëãýýíèé çîðèëãî, õàíäëàãà ÷èãëýãäñýí áîëíî. Èíãýñíýýð òºñººëºí áóé çîðèëãîäîî õ¿ðýõ õàìãèéí çîõèñòîé, õýðýãæèõ áîëîìæòîé õóâèëáàðûã ñîíãîõ áîëîí ñóìûí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãèéã äýýð äóðüäñàí õàíäëàãàä òóëãóóðëàí áîëîâñðóóëàõ ¿íäýñëýëèéã òîäîðõîéëæ ÷àäëàà.

Äàâóó òàë áà áîëîìæèéã ºíäºð ¿ð ä¿íä õ¿ðýõ ñòðàòåãèéí èðýýä¿éí ÷èãëýë ãýäýã àãóóëãààð àâ÷ ¿çýí íÿãòëàí òîäðóóëàõàä ÑÂÎÒ øèíæèëãýý ÷óõàë õýðýãë¿¿ð áîëæ


ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ Á

ÎË

ÎÂÑ

ÐÓÓË

ÀÕ

¯ÉË

ÀÆ

ÈË

ËÀ

ÃÀÀ

Á¯ËÝÃ 2

ºãëºº. ¯¿íèé ÷àöóó îðøèí áóé ñóë òàë áà ñààä áýðõøýýëèéã äàâàí òóóëàõûí òóëä õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã òîäîðõîéëëîî. Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæèë, áèçíåñ îð÷íû ºíººãèéí áàéäëûã íàðèéâ÷ëàí ¿íýëýõ, ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí ãîë øèéäëèéã ÑÂÎÒ øèíæèëãýýãýýð òîãòîîëîî.

ÑÂÎÒ øèíæèëãýýã õèéõäýý áèçíåñ îð÷íû ñóäàëãààíààñ ãàðñàí ä¿ãíýëòèéã ñóìûí îëîí íèéòýýð õýëýëö¿¿ëñýí ä¿í, ýäèéí çàñãèéí õîëáîãäîõ ñóäàëãààíä èë¿¿òýé ò¿øèãëýñýí áîëíî. Òºðèéí ¿éë÷èëãýý, áèçíåñèéí õºãæëèéí ÷èãëýëýýð ÑÂÎÒ øèíæèëãýýíèé ìàòðèöèéí 4 ýëåìåíòèéã òîäîðõîéëñíîîð “Äàâóó òàë-Áîëîìæ”, “Äàâóó òàë-Ñààä áýðõøýýë”, “Ñóë òàë-Áîëîìæ”, “Ñóë òàë-Ñààä áýðõøýýë”-èéí ÑÂÎÒ õîñëîëûã íàðèéâ÷ëàí øèíæëýõ áîëîìæ õàíãàãäñàí þì. Áàçàæ õýëáýë, ñóìûí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãèéí àëñûí õàðàà, çîðèëãî, çîðèëòûã òîìú¸îëæ, òºñë¿¿äèéã

ñîíãîõîä ÑÂÎÒ øèíæèëãýýíèé ä¿í ñóóðü ìýäýýëýë áîëæ ºãëºº.

2.6. Àëñûí õàðàà-çîðèëãî-çîðèëò-õºòºëáºð-òºñºë

Àëñûí õàðàà: Ñòðàòåãèéí àëñûí õàðàà íü ñóìûí íèéò èðãýäèéí ÷èí ýðìýëçýë,

õýòèéí õ¿ñýë òýì¿¿ëëèéã òóñãàõààñ ãàäíà õýòèéí èðýýä¿éä õ¿ðýõ ò¿âøèíãèéí

òàëààðõè òýäíèé òºñººëëèéã íýãòãýí èëýðõèéëäýã áèëýý. Ò¿¿í÷ëýí ñòðàòåãèéí

çîðèëãî, çîðèëòîä õ¿ðýõýä îëîí íèéòèéã àëñûí õàðàà õºòºëæ ÷àäíà. Íèéãýì-

ýäèéí çàñãèéí áà áèçíåñèéí õºãæèë, ýäèéí çàñãèéí ÷àäàâõè, áàéãàëèéí íººö

áàÿëàã, áèçíåñèéí äàäëàãà òóðøëàãà, óëàìæëàë, ¸ñ çàíøèë, ÿçãóóð óðëàã çýðýã

ýä¿ãýý öàãèéí íºõöºë áîëîìæ, áîäèò áàéäàë äýýð òóëãóóðëàí ñòðàòåãèéã õýðõýí

õýðýãæ¿¿ëýõèéã òîäîðõîéëæ ºãäºã.

Íººö áîëîìæîî àëü ÷èãëýëä ò¿ëõ¿¿ çîðèóëàõ, ¿ð àøèãòàé äàé÷ëàí àøèãëàõàä

ñóìûí çàõèðãàà, îëîí íèéòýä õºòº÷ áîëäîã àëñûí õàðààã ñóìûí ýäèéí çàñãèéí

õºãæëèéí ¿éë ÿâö, ñòðàòåãèéí ¿íäñýí á¿ðäýë õýñã¿¿äèéã öîãöîîð õàìàðñàí, äóíä

õóãàöààíä õ¿ðýõ ¿ð àøãèéí áàðèìæàà, ÷èãëýëòýéãýýð òîìú¸îëñîí ãýæ ¿çýæ áàéíà.

Àëñûí õàðàà ìààíü ñóìûí ýäèéí çàñàã, áàéãàëü îð÷èí, àõóé ñî¸ë, ò¿¿õýí óëàìæëàë

äýýð ñóóðèëñàí áîëîõûã íîòëîõ îíöëîã íºõöºë áàéäëûã òîäðóóëàõûã îðîëäëîî.

Àëñûí õàðàà óÿí õàòàí, ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ÿâöàä ãàð÷ áîëîõ ººð÷ëºëòºä

íèéö¿¿ëýí õÿíàí ººð÷ëºõ, ñàéæðóóëàõ áîëîìæòîéãîîð òîìú¸îëîãäñîí áîëîõûã

òýìäýãëýí õýëýõ íü ç¿éòýé þì.

Çîðèëãî: Îðîí íóòãèéí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãè íü óãààñàà îðîí çàéí

áà öàã õóãàöààíû õýìæ¿¿ðýýð òîäîðõîéëîãäîõ äýâøèë, àõèö ººð÷ëºëò áèé áîëãîõ

òóõàé àñóóäàë áèëýý. Õ¿ð÷ áîëîõ äýâøèë, õýðýãæ¿¿ëýí áèé áîëãîõ ººð÷ëºëòèéã


Á¯ËÝÃ 2

óðüä÷èëàí òºñººëæ, òîäîðõîéëîõ ¿íäñýí äýýð ñòðàòåãèéíõýý ¿ð ä¿í, ºãººæèéã

õýðõýí òîìú¸îëîõîî øèéäýõ ÷èã áàðèìæàà àâàõàä ñóìûíõàíä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ

¿¿äíýýñ ñòðàòåãèéí çîðèëãî òîäîðõîéëîõ àñóóäàëä õàíäñàí þì. Àëñûí õàðààíäàà

àìæèëòòàé õ¿ðýõýä õºòëºí çàëàõ ¿íäñýí ÷èãëýëèéã òîäîðõîéëîõîîñ çîðèëãîî

òîìú¸îëîõ àæëàà ýõëýñýí áîëíî. Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí íèéòëýã áà

òóñãàé àñóóäëóóäàä òóëãóóðëàñàí, ñòðàòåãèéí òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýë¿¿äèéã áàãòààñàí

áàéõ øààðäëàãûã òàâüæ àæèëëàëàà. Àëñûí õàðàà áà çîðèëòûí àìüä õîëáîîã

õàíãàõóéöààð çîðèëãîî òîìú¸îëîõîä àíõààðëàà.

Çîðèëò: Çîðèëãîîð äàìæèí àëñûí õàðààíä õ¿ðýõ, ò¿¿í÷ëýí õºòºëáºð, òºñºëòýé

çîðèëãûã õîëáîõ ÷óõàë õýðýãë¿¿ð íü çîðèëò þì. Ñòðàòåãè áîëîí òóñãàéëñàí

çîðèëãî, òºñëèéí õýðýãæèëòèéã õÿíàëò ¿íýëãýý õèéõýä àøèãëàõ õ¿ðýõ ò¿âøèíãèéí

¿ç¿¿ëýëò, òîîí õýìæèãäýõ¿¿íòýéãýýð çîðèëòûã òîìú¸îëîõ çàð÷ìûã áàðèìòëàëàà.

Òîâ÷õîí õýëýõýä, çîðèëòûã çîðèëãûí øóóä ¿ðãýëæëýë áàéõààð òºñººëæ àæèëëàñàí

áîëíî. Ñóìûí áèçíåñ îð÷íû ñóäàëãàà, ÑÂÎÒ øèíæèëãýýãýýð òîãòîîãäñîí

äàâóó òàëàà áýõæ¿¿ëýõ, ñóë òàëàà äàâàí òóóëàõ, áîëîìæèéã çºâ àøèãëàõ, ñààä

áýðõøýýëèéã ¿íäýñëýëòýé òîîöîæ àæèëëàõ áîëîìæèéã ñòðàòåãèéí çîðèëòóóä

ñóìûíõàíä îëãîæ áàéãàà þì.

Õºòºëáºð: Õàìòàä íü õýðýãæ¿¿ëñíýýð òîäîðõîé çîðèëò õàíãàãäàõ òàëààñ íü

õàðæ õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû ÷èãëýëýýð íü òºñë¿¿äèéã á¿ëýãëýõ çàìààð

òîìú¸îëñîí õýä õýäýí õºòºëáºðèéã ñòðàòåãèä îðóóëëàà. ªºðººð õýëáýë, çîðèëòûã

çîðèëãîîñ øóóä ñàëáàðëóóëàí ãàðãàõàä òºâºãòýé áàéñíû ó÷èð õºòºëáºðèéã èéíõ¿¿

çàâñðûí øàòëàë ìàÿãòàéãààð áîëîâñðóóëñàí þì. Öààøäàà òºñë¿¿äèéã íýãòãýí áèå

äààñàí òîìîîõîí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ ñóóðü ìàòåðèàë áîëîõ ó÷ðààñ ñòðàòåãèéí

õºòºëáºðò èéíõ¿¿ à÷ õîëáîãäîë ºãñºí áîëíî.

Òºñºë: Óëàìæëàëò àðãà÷ëàëààð áîë ñòðàòåãè òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àæèë ¿éë

àæèëëàãààíû òºëºâëºãººãººð ¿íäñýíäýý øóâòàðäàã áèëýý. Õàðèí ¿éë àæèëëàãààíû

òºëºâëºãººíèé îðîíä òîäîðõîé õºòºëáºðººñ óëàìæëóóëàí õàðèëöàí õîëáîî

á¿õèé òºñë¿¿äèéã ñòðàòåãèäýý òóñãàñàí íü áèäíèé õýðýãëýñýí àðãà ç¿éí øèíýëýã

õàíäëàãà áîëëîî. Èéíõ¿¿ òºñºë íü “àëñûí õàðàà-çîðèëãî-çîðèëò-õºòºëáºð-òºñºë”

ãýñýí ãèíæèí õîëáîîíû òºãñãºë õýñýã áîëæ áàéãàà þì. Òîâ÷ òàíèëöóóëãûã

òºñºë òóñ á¿ðýýð áîëîâñðóóëæ ñòðàòåãèä òóñãàñàí áîëíî. Òºñëèéí òàíèëöóóëãàä

òîâ÷ òîäîðõîéëîëò, õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í, çîðèëòîò á¿ëýã, òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõýä

îðîëöîã÷èä, áîëîìæèò õóâü íýìýð îðóóëàã÷èä, óðüä÷èëñàí áîëîìæ, çýõýö íºõöºë,

ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ, øààðäàãäàõ õºðºíãº îðóóëàëò, õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà, ¿ð

ä¿íãèéí òîãòâîðæèëòèéí òàëààðõè òîâ÷ ìýäýýëëèéã áàãòààëàà.

Òîäðóóëàí õýëýõýä, òºñºë ñîíãîõ, áîëîâñðóóëàõ àæëûã õýä õýäýí øàò

äàìæëàãàòàéãààð õýðýãæ¿¿ëñýí áîëíî. Îëîí íèéòèéí õýëýëö¿¿ëýã, àæëûí


ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ Á

ÎË

ÎÂÑ

ÐÓÓË

ÀÕ

¯ÉË

ÀÆ

ÈË

ËÀ

ÃÀÀ

Á¯ËÝÃ 2

õýñã¿¿äèéí ñàíàëûã òºñëèéí ¿íäñýí áàãèéí õýìæýýíä íýãòãýí áîëîâñðóóëæ

ãàðãàñàí õóâèëáàðûã Òºëºâëºëòèéí Êîìèññîîð õýëýëöýí çîõèõ çàñâàð, íýìýëò

ººð÷ëºëò îðóóëæ òºñë¿¿äèéã ýöýñëýí áîëîâñðóóëëàà.

Òàðèàëàí ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèä íèéòäýý 35 òºñºë òóñãàãäñàí

áîëíî.

Áèçíåñèéí õºãæëèéã äýìæèõ ÷èãëýë¿¿ä. Ýäèéí çàñãèéí ºñºëò áèé áîëãîõ,

ñóì îðíîî õºãæ¿¿ëýõýä íóòãèéí áèçíåñèéí ¿¿ðýã îíöãîé ÷óõàë ó÷ðààñ áèçíåñèéí

õºãæëèéã äýìæèõ ñòðàòåãè ÷èãëýë¿¿äèéã îðîëöîã÷äûí õàìòààð òîäîðõîéëæ

ñòðàòåãèä òóñãàæ ºãëºº. Íèéòäýý 27 ÷èãëýëèéã òîâ÷èëñîí òîäîðõîéëîëòòîéãîîð

ýíýõ¿¿ ñòðàòåãèä îðóóëàâ. Òºñëèéí ¿íäñýí áàã, àæëûí õýñã¿¿ä, Òºëºâëºëòèéí

êîìèññûí øóãàìààð áîëîí îëîí íèéòòýé õèéñýí óóëçàëò, çºâøèëöººíººð äýýðõè

÷èãëýë¿¿äèéã òîãòîîñîí áîëíî.

2.7. Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í

Ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëñíýýð îëîí òàëòàé, òîîíû õóâüä ÷ öººíã¿é ÷óõàë ¿ð ä¿í ãàðíà

õýìýýí òºñººëæ áàéãàà áºãººä õ¿ëýýãäýæ áóé çàðèì ãîë ¿ð ä¿íã òîäðóóëáàë:

Ñóìûí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä ñóìààñ îðóóëàõ õºðºíãº, õóâü

õàíäèâûã æèë á¿ðèéí òºñºâ, òºëºâëºãººíä òóñãàõ àñóóäëûã øèéäâýðëýõýä

ÈÒÕ, ÇÄÒÃ-ò ÷èãëýë áîëæ ºãºõ,

Ñòðàòåãèéí äýä õýñã¿¿äèéí õýðýãæèëòèéã õàðèóöñàí àëáà, áàéãóóëëàãà,

àæèëòíû ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëàõ ÷àäàâõè, áîëîìæèéã äýýøë¿¿ëýõ,

Ñòðàòåãèä òóñãàãäñàí òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýë òºñë¿¿äèéã òºð-õóâèéí õýâøëèéí

ò¿íøëýëèéí õ¿ðýýíä õàìòðàí ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ áîëîìæèéã ºðãºæ¿¿ëýõ,

ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä îðîëöîõ, õóâü õàíäèâ îðóóëàõ ñîíèðõîë

á¿õèé îðîí íóòãèéí, ¿íäýñíèé, îëîí óëñûí áèçíåñ ýðõëýã÷èä, õºðºíãº

îðóóëàã÷èä, õàíäèâëàã÷äûã òàòàõ, òýäýíä õàíäàõ áîëîìæ ñàéæðàõ,

Ñóìûí ýäèéí çàñãèéã õºãæ¿¿ëýõ ÷àäàâõè, îðîí íóòãèéí íººö áîëîìæ

òîäîðõîéëîãäñîí, àøèãëàëò, ýðãýëòýä çîõèõ õýìæýýãýýð îðñîí áàéõ,

Áèçíåñ, áèçíåñ îð÷íû õîëáîãäîëòîé ìýäýýëëèéí ñ¿ëæýý áèé áîëæ òºëºâøèõ,

áýõæèõ,

Òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãûí ÷àäàâõè äýýøèëæ, ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð

ñàéæðàõ,


Á¯ËÝÃ 2

2.8. Ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ

ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãè íü ñóìûí òºð, çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ¿¿ä, áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí õóâüä ýäèéí çàñàã-áèçíåñèéí õºãæëèéí áîäëîãî, ãîë ãîãöîî àñóóäëóóäààð ÷èãëýë àâàõ àëáàí ¸ñíû áàðèìò áè÷èã ìºí. Ýíý àãóóëãààðàà òóõàéí ¿åèéí øààðäëàãà, íºõöºë áàéäëààñ õàìààðóóëàí ñòðàòåãèéã áàéíãà õÿíàí ººð÷èëæ, øèíý÷èëæ áàéõ ¸ñòîé.

Òàðèàëàí ñóìûí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àæèë õîîðîíäîî íÿãò óÿëäàà á¿õèé 4 ¿íäñýí àðãà õýìæýýãýýð äàìæèí õýðýãæèíý.

Ñàíõ¿¿ãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã èäýâõæ¿¿ëýõ, ñàíõ¿¿æèëò îëîõ, Òºð-õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýëèéã õýðýãæ¿¿ëýõ, Õÿíàëò ¿íýëãýýã õóãàöààòàé òºëºâëºí õýðýãæ¿¿ëýõ, Õÿíàí ñàéæðóóëàõ, íýìýëò ººð÷ëºëò õèéõ,

Ñòðàòåãè õýðýãæèõ õóãàöàà ñóìûí îäîîãèéí áà äàðàà÷èéí ñîíãóóëèàð òîìèëîãäîõ óäèðäëàãûí á¿ðýí ýðõèéí õóãàöààíààñ óðò áàéõ ó÷ðààñ ò¿¿íèé õóâü çàÿà íü øèíý óäèðäëàãà ¿éë àæèëëàãààíû çàë ãàìæ ÷àíàðûã öààøèä õýð õàäãàëæ, îëîí íèéòèéí

îðîëöîîã õýðõýí õàíãàñíààñ èõýýõýí õàìààðíà.

Ñòðàòåãèý õýðýãæ¿¿ëýõ ãîë ýòãýýä áîëîõûí õóâüä õºðºíãº, ñàíõ¿¿ãèéí ýõ ¿¿ñâýð

îëîõ, ãàðãàõ ¿¿ðýã õàðèóöëàãà ñóìûí òºð, çàõèðãààíä íîãäîæ áàéãààã áèä îéëãîæ

àæèëëàõ ¸ñòîé. Åð íü ñòðàòåãèä øèíý÷ëýõ, íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàõ ñàíàë áýëòãýõ,

ÈÒÕ-ààð áàòëóóëàõ àñóóäëûã ñóìûí ÇÄÒÃ õàðèóöàõ íü ç¿éòýé ãýæ ¿çýæ áóé áîëíî.

ªºðººð õýëáýë, ñòðàòåãèéí áîëîîä òºñëèéí õýðýãæèëòèéã çîõèöóóëàõ, ñòðàòåãèéã

õÿíàõ, çîõèõ íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëæ áàéõ àñóóäëûã Òºëºâëºëòèéí êîìèññòîé

õàìòðàí ñóìûí ÇÄÒÃ ñàíàà÷èëæ, ãàðãàñàí øèéäâýðèéí áèåëýëòèéã õàðèóöàõ

þì. Ñàíõ¿¿ãèéí áà òåõíèê àæèëëàãààíû òóñëàëöàà äàìæëýã àâàõ àñóóäëààð

ñóìûí çàõèðãàà õàíäèâëàã÷èä, çàñãèéí ãàçàð, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãà, õºðºíãº

îðóóëàã÷èäòàé õàìòðàí àæèëëàíà.

Ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòèéí ÿâö ã¿íçãèéðýõèéí õýðýýð ýíý ¿éë ÿâöàä îðîëöîõ îëîí

íèéòèéí ñîíèðõîë, èäýâõ äýýøëýõ íü ìýäýýæ. Èéìýýñ îðîëöîã÷èäòîé õàìòðàí

ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòèéí áàéäëûã áàéíãà õÿíàæ, ¿íýëæ áàéõ íü àëäàà îíîîãîî

ä¿ãíýæ, øèíýýð äýâøèãäýí ãàð÷ èðýõ àñóóäëóóä, øààðäëàãûã îíîâ÷òîé òîäîðõîéëîí

ñòðàòåãèéí õ¿ðýýíä øèéäâýðëýõ áîëîìæèéí õàíãàæ ºãíº. Òºñºë ìààíü ñóìûíõíû

ºì÷ ó÷ðààñ õÿíàëò ¿íýëãýýã õàìòðàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéõ ¿¿ðýã ñóìûí óäèðäëàãà, îëîí

íèéòýä îíîãäîõ þì. Òºëºâëºëòèéí êîìèññ ýíý àæèëä ÷óõàë ¿¿ðýã ã¿éöýòãýõ áîëíî.


ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ Á

ÎË

ÎÂÑ

ÐÓÓË

ÀÕ

¯ÉË

ÀÆ

ÈË

ËÀ

ÃÀÀ

Á¯ËÝÃ 2

2.9. Ñòðàòåãè õýðýãæ¿¿ëýõ çîõèîí áàéãóóëàëòûí àñóóäëóóä

Ñòðàòåãèéí õýðýãæèëò, õÿíàëò ¿íýëãýýíèé àñóóäëûã õàðèóöñàí Òºëºâëºëòèéí êîìèññ

àæèëëàæ áàéãàà òóõàé ºìíº ºã¿¿ëñýí áèëýý. Òóñ êîìèññ æèëäýý 1-2 óäàà õóðàëäàæ,

ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòèéí òàëààð òºñëèéí ¿íäñýí áàãèéí àõëàã÷èéí òàéëàí, õÿíàëò

¿íýëãýýíèé ä¿íã àâ÷ õýëýëöýæ çîõèõ øèéäâýð ãàðãàæ áàéõ þì. Ò¿¿í÷ëýí æèëä íýã

óäàà, áàðèìæààëáàë àðâàí õî¸ðäóãààð ñàðä ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòèéí ÿâö, ¿ð ä¿íã

õýëýëöýæ, ñòðàòåãèä îðóóëàõ íýìýëò ººð÷ëºëòèéã áàòëóóëàõààð ÈÒÕ-ä îðóóëàõ ñàíàë

áýëòãýíý. Êîìèññûí á¿ðýëäýõ¿¿í ººð÷ëºãäºæ áîëîõ ÷ ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòèéã á¿õ

òàëààð äýìæèõ, õÿíàëò ¿íýëãýý õèéõ àæèë ¿¿ðýã íü õýâýýð áàéõ þì.

ÇÄÒÃ íü ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòèéã õàíãóóëàõ àñóóäëûã øóóä õàðèóöàõ áà äàðààõ

¿éë àæèëëàãààã ã¿éöýòãýíý.

Òºëºâëºëòèéí êîìèññûí ¿éë àæèëëàãààã õýâèéí ÿâóóëàõ çàõèðãààíû áà àæèë

ÿâóóëëàãàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ,

Ñòðàòåãèä íýð çààæ òóñãàãäñàí áîëîí õýðýãæèëòèéí áóñàä ¿å øàòàíä øèíýýð

îðîëöîã÷äîîñ õàðèóöàõ ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëàõ,

Ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòèéã îëîí íèéòýä áàéíãà ìýäýýëæ, òýäíèé ñàíàë

çºâëºãººã òóñãàõ, îëîí íèéòèéí îðîëöîîã èäýâõæ¿¿ëýõ øèíý àðãà

õýëáýð¿¿äèéã ñàíàà÷èëæ íýâòð¿¿ëýõ

Ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòèéí ÿâöàä 2 æèë òóòàìä íýã óäàà õÿíàëò ¿íýëãýý õèéæ,

õýðýãæèëò òóõàéí ¿åèéí øààðäëàãà, íºõöºë áàéäàëòàé óÿëäóóëàí íýìýëò

òîäîòãîë õèéõ, ÈÒÕ-ààð áàòëóóëàõ, áóñàä òºñºë õºòºëáºðò òóñãóóëàõ.

2.10. Ñòðàòåãèéí ñàíõ¿¿æèëò

Óëñûí òºñâººñ òîäîðõîé õºðºíãº îðóóëàëò àâàõ òàëààð õººöºëäºõèéí ÷àöóó îðîí

íóòãèéí èðãýä, íóòãèéí çºâëºë áèçíåñ¿¿ä, õàíäèâëàã÷èä, õºðºíãº îðóóëàã÷èä,

îëîí óëñûí áàéãóóëëàãóóäààñ õºðºíãº îðóóëàëò õèéõ ÿâäëûã äýýä çýðãýýð äýìæèí

àæèëëàæ, ýíýõ¿¿ ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ñàíõ¿¿æèëòèéí àñóóäëûã õàìòðàí

øèéäâýðëýõ çîðèëò òàâèõ þì. Îðîí íóòãèéíõíààñ ñòðàòåãèä òóñãàãäñàí àðãà

õýìæýýíä øóóä õºðºíãº îðóóëàõ íü ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ñàíõ¿¿ãèéí ýõ ¿¿ñâýð

á¿ðä¿¿ëýõ òîìîîõîí áîëîìæèéã õàíãàíà.

ÓÂÑ ÀÉÌÃÈÉÍÒÀÐÈÀËÀÍ ÑÓÌÛÍ ÒÀÍÈËÖÓÓËÃÀ

Ò¿¿õèéí õóóäàñíààñ. Òóñ ñóì 1925 îíû 12 äóãààð

ñàðä áàéãóóëàãäñàí áºãººä ÓÈÕ-ûí 1999 îíû

130-ð òîãòîîëîîð Õàðõèðàà ñóìûã òàòàí áóóëãàæ òóñ

ñóìòàé íýãòãýñíýýð ãàçàð íóòàã, íººö, ¿éëäâýðëýëèéí

áà áèçíåñèéí õýìæýý íýìýãäñýí òºäèéã¿é, òºðèéí

¿éë÷èëãýýíèé öàð õ¿ðýý èõýýõýí òýëñýí áèëýý.

Òàðèàëàí ñóì ýä¿ãýý àéìàãòàà õ¿í àì, ¿éëäâýðëýëèéí

õýìæýýãýýðýý òîìä îðîõ çàñàã çàõèðãààíû íýãæ áîëæ

ºðãºæèí õºãæñººð áàéíà.

Á¯ËÝÃ 3


ÓÂÑ

ÀÉ

ÌÃÈ

ÉÍ

ÒÀ

ÐÈÀ

ËÀ

Í Ñ

ÓÌÛ

Í Ò

ÀÍ

ÈË

ÖÓÓ

ËÀ

ÃÀ

Á¯ËÝÃ 1Á¯ËÝÃ 3

3.1. Ãàçàð ç¿é, öàã óóðûí íºõöºë, áàéãàëèéí íººö áàÿëàã

Áàéãàëèéí á¿ñ: Èõ íóóðóóäûí õîòãîð

Ýäèéí çàñãèéí ìóæ: Áàðóóí á¿ñ, á¿ñèéí òóëãóóð òºâ íü Õîâä õîò

Íóòàã äýâñãýð, ò¿¿íèé òîãòîö. Èõ íóóðóóäûí õîòãîðûí äàâòàãäàøã¿é ºâºðìºö

õýâ øèíæ á¿õèé äàëàéí òºâøíººñ äýýø 1100-1600 ìåòð ºðãºãäñºí ãàçàð íóòàãò

îðøäîã. Òóñ ñóìûí ãàçàð íóòãèéí îíöëîã íü 4126 ìåòð ºíäºð ºðãºãäñºí ìºíõ öàñò

Õàðõèðàà óóëààñ “Äýëõèéí áàéãàëèéí öîãöîëáîð” õýìýýí õ¿ëýýí çºâøººðºãäñºí

Óâñ íóóðûí õºâºº îð÷ìîîð 800 ìåòð õ¿ð÷ íàìñàõ ºíäºðëºãèéí ººð÷ëºëòººð

íºõöºëäñºí ãýæ ¿çäýã áàéíà.

Òàðèàëàí ñóì 247.8 ìÿíãàí ãà íóòàã äýâñãýðòýé. Íóòàã äýâñãýðèéí 93.7%-èéã ÕÀÀ-í

ýäýëáýð ãàçàð, 1.1%-èéã îé ìîä, 0.4% íü óñíû íººö ãàçàð ýçýëäýã.

Àëòàéí íóðóóíû õîéò òºãñãºë áîëîõ Õàðõèðàà-Ò¿ðãýíèé óóëñûí òîãòîö íü Öàãààí ñàëàà, Õàðãàéò, Ãóðâàí õîðîî, Áóðãàñòàé, Îðëîãî, Íàìèð çýðýã ãîëóóä, Óâñ íóóð, èõ áàãà Àäóóí íóóð, ßñò, Øàðíóóð, Õºõíóóð çýðýã îëîí íóóðòàéãààðàà îíöëîã. Íèéòäýý 14 ãîë ãîðõè, 8 íóóð, 18 áóëàã øàíä ãàäàðãûí óñíû íººöèéã á¿ðä¿¿ëäýã. Ãîâü, ýëñýí öºëä óðãàäàãààñ áóñàä ÷èéãñýã, òàãèéí, õóóðàéñàã îëîí ç¿éëèéí ìîä, áóò, ñººã, ºâñëºã óðãàìàë áèé. Çýðëýã àí àìüòäûí ºëãèéí íóòàã ãýæ ¿çýæ áîëîõ áà àãíóóðûí áà àæèãëàõ, ñóäëàõàä ñîíèðõîëòîé àìüòäààñ ãàäíà í¿¿äëèéí áîëîí ñóóðèí øóâóóä àìüäàðäàã.

Òàðèàëàí ñóìûí íóòàã äýâñãýðèéí á¿òýö, á¿ðýëäýõ¿¿í

Íèéò íóòàã äýâñãýðÕýìæýý, ãà Á¿òýö, %

247800 100.0

1. ÕÀÀ-í ýäýëáýð ãàçàð 232093.9 93.7

1.1. Áýë÷ýýð 225813 91.1

1.2. Õàäëàí 1679.7 0.7

1.3. Òàðèàëàíãèéí òàëáàé 1346.4 0.5

1.3.1 ¯¿íýýñ: òàðèàëäàã òàëáàé 296.9 0.1

1.3.2 àòàðæñàí ãàçàð 850 0.3

2. Îéí íººö 2849 1.1

3. Óñíû ýäýëáýð ãàçàð 968 0.4

4. Òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçàð 7501 3.0

5. Çàì, øóãàì ñ¿ëæýýíèé ãàçàð 3703.5 1.5

6. Õîò, ñóóðèíû ýäýëáýð ãàçàð 195.7 0.1

7. Óóë óóðõàéí ãàçàð 488.9 0.2



Öàã óóð. Íóòàã äýâñãýðèéí ºâºðìºö òîãòîö íü ýõ ãàçðûí öàã óóðûí ýðñ òýñ ºâºðìºö íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëäýã. Çóíäàà 35-40 õýì õ¿ðòýë õàëæ, ºâºëäºº 32-40 õýì õ¿ðòýë õ¿éòýðäýã. Äóëààíû óëèðàëä íàì äîð ãàçðàà çóíä 35-40 õýì õ¿ðòýë õàëæ áàéõàä óóëàðõàã õýñãýýðýý 15-20 õýì áàéäàã íü íýí òààòàé. Öàã óóðûí ýíýõ¿¿ ºâºðìºö áàéäàë õ¿éòíèé óëèðàëä íýãýí àäèë àæèãëàãäàíà. Òóõàéëáàë, ºâºë îëîí æèëèéí äóíäæààð -30 õýì õ¿éòðýõ áà õ¿éòíèé îðãèë ¿å áîëîõ íýãä¿ãýýð ñàðä -40 õýì äàâæ õ¿éòðýõ ÿâäàë æèë á¿ð äàâòàãäàíà. Ìîíãîë îðíû áóñàä á¿ñ íóòãààñ ÿëãààòàé íü õ¿éòðýëò, äóëààðàëòûí øèëæèëò ààæèì, ñàðûí õýëáýëçýë áàãàòàé ÿâàãääàãààðàà îíöëîãòîé.

Áàéãàëèéí áàÿëàã.Í¿¿ðñíèé îðä: Õàð òàðâàãàòàéí îðä ñóìûí òºâººñ 90, Äîâò 25, Áóðãàñòàé 40, Áààëü 25 êì çàéä îðøèíî. Àëòíû îðä: Õóæèðòûí îðä ñóìûí òºâººñ 84, Ìýýðýí 34, Áîð õàâöàë 110, Ñàíãèéí øèðýã 86, Íàìèðûí ýõ 115, Áóðãàñòàéí ãîë 35 êì çàéòàé.Áàðèëãûí ìàòåðèàë: Îâîîòûí øîõîé ñóìûí òºâººñ 35, Òîîñãîíû øàâàð 5, Ýëñ õàéðãà ÷óëóó 2-3 êì. Äàâñ, õóæèð: Óâñ íóóðûí õºâººíèé äàâñ, õóæèð ñóìûí òºâººñ 50, Øàð á¿ðäèéí õóæèð 20 êì.

Áàéãàëèéí ¿çýñãýëýíò ãàçàð. Ìºíõ öàñò Õàðõèðàà, Ò¿ðãýí, Íàìèðûí ýõíèé óóëñ, Ààãàé, Õàéäàà, Àäóóí íóóð, Ãóðâàí õîðîî ñóìûí òºâººñ 120 êì, Õîíõèéí õîî 90 êì, Àðöàò õîî, Ø¿ðòèéí óëààí 150 êì, Õºõºº-Ìÿíãàíû óóë 10 êì çàéòàé. Ò¿¿í÷ëýí ò¿¿õèéí äóðñãàëò áà äàâòàãäàøã¿é ¿çýñãýëýíò ãàçðóóä áîëîõ Õàëãàéòûí äýíæèéí õèðãèñ¿¿ð, õ¿í õºøºº õ¿ðýõýä 15 êì, Ìÿíãàíû õºíäèé 15 êì, Áóðãàñòàéí ÷óëóóæñàí òîãòîöòîé òîëãîä 25-30 êì, Ãàëäàí áîøèãòûí óíõðàã, áóõ 1-5 êì, Äàðàëòàò óñëàëòûí ñèñòåìèéí òîëãîéí áàðèëãà 2 êì, ìåõàíèê áà ãàð óñàëãààòàé õ¿ðòýë 10 êì, ÿíãèðûí ñ¿ã çóðàã 5 êì, Óâñ íóóðûí áàðóóí õàÿà õºâºº õ¿ðýõýä 50 êì ÿâíà.

Òóñ ñóìûí íóòàã äýâñãýð òºðºë á¿ðèéí ºíãºò áà ¿íýò ìåòàëë çýðýã àøèãò ìàëòìàëûí íººöººð õàðüöàíãóé áàÿëàã áºãººä Õàð òàðâàãàòàé, Äîâòûí í¿¿ðñíèé óóðõàé áîëîí Õóæèðò, Ìýýðýí, Áîð õàâöàë, Ñàíãèéí øèðãèéí àëòíû øîðîîí

îðäóóäàä áàéíãûí îëáîðëîëò ÿâóóëæ áàéíà.

3.2. Ýäèéí çàñãèéí ¿íäñýí áà òóñëàõ ñàëáàð

Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí ¿íäñýí ñàëáàð íü óëàìæëàëò ãàçàð òàðèàëàí, áýë÷ýýðèéí

ìàë àæ àõóé þì. Çàõ çýýëä øèëæèõýýñ ºìíº òºðèéí áà õîðøîîëëûí ºì÷èä

áàéñàí ìàë àæ àõóé, ãàçàð òàðèàëàí, áóñàä ¿éëäâýðëýë á¿ðìºñºí òàðñíààð

õóâèéí æèæèã ¿éëäâýðëýë, õóäàëäàà, ¿éë÷èëãýýíèé ÷èãëýëèéí îëîí òîîíû æèæèã


ÓÂÑ

ÀÉ

ÌÃÈ

ÉÍ

ÒÀ

ÐÈÀ

ËÀ

Í Ñ

ÓÌÛ

Í Ò

ÀÍ

ÈË

ÖÓÓ

ËÀ

ÃÀ


áèçíåñ¿¿ä øèíýýð òºðºí ãàðëàà. Õýäèéãýýð äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé

á¿òöýä òóñãàãäñàíààð í¿¿ðñíèé 2, àëòíû 3 óóðõàéãààñ á¿ðäñýí óóë óóðõàéí

îëáîðëîõ ¿éëäâýð ñóìûí ýäèéí çàñãèéí ¿íäñýí ñàëáàðûí íýã õýìýýí òîîöîãääîã

÷ ñóìûí ýäèéí çàñàãò ¿ç¿¿ëýõ íºëºº íü áàãà þì. Èéì ó÷ðààñ òóñ ñóìûí õóâüä

ìàë àæ àõóé, ãàçàð òàðèàëàíãàà ýäèéí çàñãèéí ¿íäñýí ñàëáàðò òîîöäîã. Ñ¿¿ëèéí

æèë¿¿äýä ìàë àæ àõóé, ãàçàð òàðèàëàíãèéí ñàëáàðûí äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íä

ýçëýõ õóâèéí æèí ºñºõ õàíäëàãàòàé áàéíà. 2001 îíòîé õàðüöóóëáàë ìàë àæ àõóéí

ñàëáàð òîãòâîðòîé, áóñàä ñàëáàðóóä ºñºëò áóóðàëòòàé áîëîâ÷ ñóìûí äîòîîäûí íèéò

á¿òýýãäýõ¿¿í ä¿íãýýðýý 62.1% ºñ÷ýý.

ÄÍÁ-èé ºñºëò, 2001=100%

350.0

300.0

250.0

200.0

150.0

100.0

50.0

0.02001 2002 2003 2004 2005 2006

ÄÍÁ ñóìûí ä¿íãýýð

Ìàë àæ àõóé

Ãàçàð òàðèàëàí

Õóäàëäàà, ¿éë÷èëãýý

Óóë óóðõàé, îëáîðëîõ ¿éëäâýð

2006

2005

2004

2003

2002

2001

0 20 40 60 80 100

ÄÍÁ-èé á¿òýö, %

Ìàë àæ àõóé

Õóäàëäàà, ¿éë÷èëãýý

Óóë óóðõàé, îëáîðëîõ ¿éëäâýð

Ãàçàð òàðèàëàí

47,1 17,1 29,1 6,7

51,4 15,0 24,6 7,0

34,2 13,0 44,8 8,0

29,7

22,7

24,7 11,6 59,4 4,3

18,7 53,7 4,9

15,6 47,3 7,4



Áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààíä àæ àõóéí íýãæ 7, õóâèàðàà áèçíåñ ýðõëýã÷ 26, ìàë÷èí

ºðõ 647 îðîëöîæ áàéíà.

3.3. Õ¿í àì ç¿é, õ¿íèé íººö, ÷àäàâõè

2006 îíû ýöñýýð òóñ ñóì 4906 õ¿í àìòàé áàéñíû 46.45% íü 0-15 íàñíû õ¿¿õýä,

31.15% íü 16-35 íàñíû çàëóó÷óóä, 22.4% íü 36-ààñ äýýø íàñíû, 5.2% íü

òýòãýâðèéí íàñíû àõìàäóóä, 50.3% íü ýìýãòýé÷¿¿ä áàéíà. ªíäºð íàñíû áîëîí

õàëàìæèéí òýòãýâýð àâäàã 490 õ¿í áàéíà. Åðºíõèé áîëîâñðîëûí á¿ðýí äóíä áà

áàãà 3 ñóðãóóëüä 1200-ààä õ¿¿õýä, èõ äýýä ñóðãóóëü, êîëëåæèä òóñ ñóìûí õàðúÿàò

160 ãàðóé õ¿¿õýä ñóðàëöàæ áàéãàà áºãººä æèëä äóíäæààð 160-171 õ¿¿õýä ìýíäýëæ

õ¿í àìûí öýâýð ºñºëò 27.6 ïðîìèëü áàéíà.

Áèçíåñèéí íýãæèéí òîîíû ºñºëò

Áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí òºðºë 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Àæ àõóéí íýãæ 15 16 16 13 12 7

Õóâüöààò êîìïàíè 1 1 1 1 1 1

ÕÕÊ 2 2 2 2 2 2

Õîðøîî 12 13 13 10 9 4

Ìàë÷èí ºðõ 679 688 701 677 661 647

Õóâèàðàà õºäºëìºð ýðõëýã÷ 14 16 19 18 20 26

Áèçíåñèéí íýãæèéí òîî 718 720 736 608 693 680

Íèéò áà èäýâõòýé õ¿í àì, àæèëëàãñäûí ºñºëò

6000

5000

4000

3000

2000

1000

02001 2002 2003 2004 2005 2006

Ñóìûí íèéò õ¿í àì

Ýäèéí çàñãèéí èäýâõòýé õ¿í àì

Àæèë ýðõýëäýã õ¿í àì áóþó àæèëëàãñàä

Õ¿í

àì

ûí

òî

îÕ

¿í à

ìû

í ò

îî


ÓÂÑ

ÀÉ

ÌÃÈ

ÉÍ

ÒÀ

ÐÈÀ

ËÀ

Í Ñ

ÓÌÛ

Í Ò

ÀÍ

ÈË

ÖÓÓ

ËÀ

ÃÀ


Õºäºëìºðèéí íàñíû èäýâõòýé õ¿í àìûí 98.5 õóâü íü àæèë ýðõýëäýã. Ñóìûí õ¿í

àìûí òîî, ò¿¿íèé äîòîð àæèëëàãñäûí òîî ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä áóóð÷ áàéãàà íü îðîí

íóòãèéí óäèðäëàãûí àíõààðëûã òàòàæ áàéãàà þì. Àæèëëàãñäûí òîîã ñàëáàðààð

àâ÷ ¿çâýë, ìàë àæ àõóéä äèéëýíõ õýñýã íü áóþó 71.0%, ãàçàð òàðèàëàíä 17.8%,

áîëîâñðîëûí ñàëáàðò 3.9%, õóäàëäàà, ¿éë÷èëãýýíä 2.7%, ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðò

1.8%, òºðèéí áàéãóóëëàãàä 1.5%, óóë óóðõàéí ¿éëäâýðò 1% íü àæèëëàæ áàéíà.

2006 îíû áàéäëààð àëáàí ¸ñíû á¿ðòãýëòýé àæèëã¿é 31 õ¿í áàéñàí íü õºäºëìºðèéí

íàñíû õ¿í àìûí 1.5% íü áîëæ áàéãàà þì. 2006 îíû áàéäëààð ñóìûí íèéò ºðõèéí

41,4 õóâü íü ÿäóó, íýí ÿäóó ãýñýí àíãèëàëä áàãòàæ áàéñàí íü ñóìûí ýäèéí çàñãèéí

õºãæëèéí ýìçýã àñóóäàë þì. Õ¿í àìûí àìüæèðãààíû ò¿âøèí ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä

ñàéæðàõ õàíäëàãàòàé áîëîâ÷ ºñºëòèéí õóðäàö íü óäààí áàéíà.

Àæèëã¿éäëèéí ñóäàëãàà

60

50

40

30

20

10

0

2001 2002 2003 2004 2005 2006

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

Àæèëã¿é÷¿¿äèéí òîî Àæèëã¿éäëèéí ò¿âøèí, %

46

2835 41

51

31

1.9

1.21.4

1.7

2.3

1.5

Ñóìûí õ¿í àìûí àìüæèðãààíû ò¿âøèí, íèéò ºðõºä ýçëýõ õóâèàð

2006

2005

2004

2003

2002

2001

0.0 20.0 40.0 60.0 80.0 100.0

ßäóó ºðõèéí ýçëýõ õóâü

Äóíä îðëîãîòîé ºðõèéí ýçëýõ õóâü

Íýí ÿäóó ºðõèéí ýçëýõ õóâü

30.1 11.3 58.5

29.6 12.8 57.6

30.3 13.7 56.0

30.4 14.1 55.5

31.2 14.8 54.0

32.4 14.3 53.4



3.4. Ñóìûí îðîí íóòãèéí óäèðäëàãûí çîõèîí áàéãóóëàëò

Òàðèàëàí ñóìûí íóòãèéí óäèðäëàãûí á¿òýö, çîõèîí áàéãóóëàëò îðîí íóòãèéí

òºðèéí óäèðäëàãûí òîãòñîí æóðìûí äàãóó äàðààõ áàéäëààð á¿ðýëäýæ áàéíà.

Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçàðÀæëûí àëáàä

Ñóìûí Çàñàã äàðãàÑóìûí ÈÒÕ-ûí

Òýðã¿¿ëýã÷äèéí äàðãà

Ñóìûí Èðãýäèéí Òºëººëºã÷äèéí Õóðàë

Íóòãèéí óäèðäëàãûí á¿òýö

Ñóìûí íóòãèéí óäèðäëàãà ÈÒÕ, ÇÄÒÃ, áàã ãýñýí 3 øàòëàëààñ á¿ðäýõ áà ÈÒÕ 2,

ÇÄÒÃ 12, áàã 6 àæèëëàãñàäòàé. Íóòãèéí çàõèðãààíû çàðäëûã îðîí íóòãèéí òºñâººñ

ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ áºãººä ýð¿¿ë ìýíä, áîëîâñðîëûí áàéãóóëëàãà óëñûí íýãäñýí

òºñâººñ, íèéãìèéí äààòãàë, íèéãìèéí õàëàìæèéí àæèëòàí, òàòâàð, öàãäàà, óñ öàã

óóðûí àæèãëàã÷ 7 õ¿í áàéãóóëëàãûí áîñîî òîãòîëöîîãîîð àéìãèéíõàà ñàëáàðààñ

ñàíõ¿¿æäýã.

Îðîí íóòãèéí òºñâèéí çàðëàãà áàéíãà íýìýãäýæ áàéãàà áîëîâ÷ òºñâèéí îðëîãî íü

íýìýãäýõã¿é, õàðèí ÷ áóóðàõ õàíäëàãàòàé áàéíà. 2001 îíä îðîí íóòãèéí îðëîãîîð

òºñâèéí çàðëàãàà íºõºæ áàéñàí áîë 2006 îíä òºñºâò çàðäëûíõàà äºíãºæ 34.3

õóâèéã îðîí íóòãèéí îðëîãîîð íºõºæ, ¿ëäñýí õýñãèéã óëñûí òºñâººñ àâ÷ýý.

Òàðèàëàí ñóìûí çàñàã çàõèðãààíû íýãæèéí çîõèîí áàéãóóëàëò

Òàðèàëàí ñóì

Áóðãàñòàé áàã Òàðâàãàòàé áàã Ìÿíãàí áàã

Òîëü áàã Õºõºº áàã Õàðõèðàà áàã


ÓÂÑ

ÀÉ

ÌÃÈ

ÉÍ

ÒÀ

ÐÈÀ

ËÀ

Í Ñ

ÓÌÛ

Í Ò

ÀÍ

ÈË

ÖÓÓ

ËÀ

ÃÀ


Áàãèéí ýäèéí çàñãèéí ¿ç¿¿ëýëò

ªðõèéí òîî

Õ¿í àìûí òîî

Ìàëûí òîî, òîëãîé

Òàðèàëàíãèéí òàëáàé, ãà

Ñóìûí òºâººñ çàé, êì

Áóðãàñòàé 180 842 31529 10 70

Òàðâàãàòàé 137 655 33723 20 75

Ìÿíãàí 205 913 31404 70 60-120

Òîëü 81 343 5458 5 90

Õºõºº 345 1609 24396 1165 0

Õàðõèðàà 147 668 9327 300 15

Ñóìûí ä¿í 1095 5030 135837 1560

Ñóìûí òºñâèéí îðëîãî, çàðëàãà, ñàÿ òºãðºã

¯ç¿¿ëýëò¿¿ä¯ç¿¿ëýëò¿¿ä 20012001 20022002 20032003 20042004 20052005 20062006

Îðîí íóòãèéí òºñâèéí îðëîãîÎðîí íóòãèéí òºñâèéí îðëîãî 61.4 33.9 17.3 16.1 23.7 19.6

Õ¿í àìûí îðëîãûí àëáàí òàòâàð 7.0 4.2 4.3 5.8 6.7 5.5

Áóóíû àëáàí òàòâàð 0.2 0.3 0.3 0.3 0.3 0.3

¯íäñýí õºðºíãèéí õóðààìæ 0.6 0.5 0.6 0.5

Àøèãò ìàëòìàëûí íººöèéí òºëáºð 42.6 18.9 7.5 4.9 7.5 6.3

Îéí õóðààìæ 0.4 0.4 0.4 0.3 0.5 0.5

Ãàçðûí òºëáºð 2.3 1.6 2.2 1.7 1.2 1.7

Óñ àøèãëàñíû òºëáºð 1.2 0.6 0.5 0.5 3.6 2.3

Òýýâðèéí õýðýãñëèéí òàòâàð 2.5 2.9

Õ¿¿ òîðãóóëü 0.1 0.3 0.5 0.2 0.1 0.4

ªºðèéí îðëîãî 3.7 3.6 0.4 1.1 2.4 0.5

Áóñàä îðëîãî 1.4 1.1 0.6 0.8 0.8 1.6

Îðîí íóòãèéí òºñâèéí çàðëàãàÎðîí íóòãèéí òºñâèéí çàðëàãà 41.4 43.3 38.2 44.4 55.9 57.2

Öàëèí 16.9 17.5 17.7 20.3 20.3 26.4

Íèéãìèéí äààòãàëûí øèìòãýë 4.6 4.6 4.7 5.7 5.4 7.0

Ãýðýë öàõèëãààí 0.4 0.4 0.4 0.4 0.5 0.6

Òýýâýð øàòàõóóí 3.4 3.9 4.1 5.4 6.5 6.9

Õàëààëò 5.3 3.1 2.7 4.2 4.4 5.2

Øóóäàí õîëáîî 0.4 0.8 0.8 1.2 1.0 1.3

Àëáàí òîìèëîëò 1.1 1.0 0.9 1.0 1.4 1.9

Òýòãýìæ óðàìøèë 1.1 1.1 1.2 1.8 1.7 1.3

Áóñàä 8.2 10.9 5.7 4.4 14.7 6.6

Òºñâèéí òàòààñÒºñâèéí òàòààñ -20 9.4 20.9 28.3 32.2 37.6



3.5. Äîòîîä, ãàäààä õàðèëöàà

Ñóìûí îðîí íóòãèéí òºð, çàõèðãàà, òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéãóóëëàãà, áèçíåñ

ýðõëýã÷èä àéìãèéí ÈÒÕ, çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð, ò¿¿íèé õàðüÿà ãàçàð õýëòýñ,

ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãóóäòàé õàðúÿàëëûí áà àæèë ¿éë÷èëãýý, ìýðãýæëèéí ÷èãëýëýýð

àæèë òºðëèéí áàéíãûí õàðèëöàà õîëáîîòîé àæèëëàäàã. Áèçíåñ ýðõëýã÷èä, àæ àõóéí

íýãæ¿¿ä Õîâä àéìãèéí Áóëãàí ñóìàí äàõü áîîìòîîð ÁÍÕÀÓ-òàé, Óâñ àéìãèéí Äàâñò

ñóìûí Õàíäãàéò áîîìòîîð ÎÕÓ-ûí Òóâà óëñòàé õèëèéí õóäàëäàà, æèæèã ¿éëäâýðèéí

÷èãëýëýýð õàìòðàí àæèëëàäàã. Öààøäàà ¿éëäâýðëýë õóäàëäààíû ÷èãëýëýýð áàéíãûí

ò¿íøèéí õàðèëöàà òîãòîîæ àæèëëàõ íü ÷óõàë à÷ õîëáîãäîëòîé ãýæ ¿çýæ áàéíà.

Áàÿí-ªëãèé àéìàã, Òóðê, Êàçàêñòàí óëñòàé õàðèëöàà õîëáîî òîãòîîæ, áîëîâñðîë,

áèçíåñ, øàøíû ÷èãëýëèéí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéíà. Àéìãèéí òºâ, Óëààíáààòàð

õîò, Äàðõàí-Óóë, Îðõîí, Ñýëýíãý àéìàãò àìüäàðäàã íóòãèéí óóãóóë èðãýäòýé

áàéíãûí õîëáîî õàðèëöàà òîãòîîæ, íóòãèéí çºâëºë áàéãóóëàí àæèëëàæ áàéãàà íü

èðãýä õîîðîíäûí õàðèëöààíû ÷óõàë õýëáýð áîëäîã.

3.6. Àõóé, ñî¸ë, èðãýíøèë, ¿íäýñíèé îíöëîã

Óëàìæëàëò àõóé, ñî¸ë, çàí çàíøëààðàà Ìîíãîë óëñûí õýìæýýíä íýí ºâºðìºöºä

òîîöîãäîõ õîòîí õýìýýõ ¿íäýñíèé öººíõ Òàðèàëàí ñóìûí íèéò õ¿í àìûí 85.6%-

èéã ýçýëäýã, õîòîí ÿñòíû ºëãèé íóòàã þì. Ò¿¿õýíä òýìäýãëýñíýýð Îéðàäûí Ãàëäàí

Áîøèãò õààí òàðèàëàíãèéí àæèë ýðõë¿¿ëýõ çîðèëãîîð Äîðíîä Òóðêåñòàíû Õîòàí

õîòîîñ 200 ãàðóé ºðõèéã í¿¿ëãýæ èð¿¿ëñíýýð ìîíãîë äàõü õîòîí ÿñòàí ¿¿ñýí

á¿ðýëäñýí òóõàé ò¿¿õèéí íîì ñóäàðò òýìäýãëýñýí áàéäàã. Îëîí çóóí æèëèéí

òóðøèä àõóé ¸ñ çàíøèë íü íýëýýä ìîíãîëæñîí áîëîâ÷ ºâºðìºö ñî¸ë, ¸ñ çàíøèë íü

õàäãàëàãäàí ¿ëäýæ, ò¿¿íýý õîé÷ ¿åäýý ºâë¿¿ëýõèéã ÷óõàë÷èëæ áàéäàã. Õîòîí ÿñòàí

ìóñóëüìàí øàøèí ø¿òäýã óëàìæëàëòàé. Îäîî òóñ ñóìàíä 7 îâîã áàéãàà áºãººä

óðãèéí áè÷ãýý íàðèéí õºòºëäºã.

Òàðèàëàí÷óóäûí äàâóó òàë íü ìàë àæ àõóéãààñ ãàäíà òàðèàëàí, ÿëàíãóÿà ãàð

óñàëãààòàé òàðèàëàí ýðõëýõ ¿å óëàìæèëñàí òóðøëàãàà õàäãàëæ ÷àäñàí, ÿñíû

õºäºëìºð÷ ÷àíàð íü ºíäðººð ¿íýëýãääýã ÿâäàë þì.

Òàðèàëàí ñóìûí õ¿í àìûí äóíä ¿íäýñíèé ÿçãóóð óðëàã áîëîõ áèé õóóð, ºâºðìºö

õºãæìèéí çýìñýã (èêýë), áèé áèåëãýý õýìýýõ ¿íäýñíèé ÿçãóóð óðëàã èõýä äýëãýð÷

íèéòèéí õ¿ðòýýë áîëñîí áàéíà. Òóñ ñóìûíõàí ¿íäýñíèé ºâºðìºö ¸ñ çàíøèë, ñî¸ë

áîëîâñðîë, ÿçãóóð óðëàãäàà ò¿øèãëýí àÿëàë æóóë÷ëàë, àðäûí ýìíýëýã, ñî¸ë, óðëàãèéí

áèçíåñ õºãæ¿¿ëýõ, çàëóó õîé÷ ¿åäýý ºâë¿¿ëýõèéã ýðõýì çîðèëãîî áîëãîæ áàéäàã.

ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÒÎÉÌ, ÕÝÒÈÉÍ ÒªËªÂ

Á¯ËÝÃ 4

4.1. Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí îäîîãèéí áàéäàë, õýòèéí òºëºâ

Ìàë àæ àõóé. 2006 îíû ýöñèéí áàéäëààð ñóìûí

ä¿íãýýð íèéò 135837 òîëãîé ìàë, ¿¿íèé äîòîð 616

òýìýý, 2292 àäóó, 4729 ¿õýð, 76573 õîíü, 51627 ÿìàà

òîîëîãäæýý. Ñóìûí õýìæýýãýýð íèéò 647 ìàë÷èí ºðõ,

1407 ìàë÷èíòàé. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ìàë öººòýé ºðõèéí

òîî áóóð÷, îëîí ìàëòàé ºðõèéí òîî íýìýãäýæ áàéãàà íü

ìàë÷äûí àìüæèðãàà ñàéæðàõ õàíäëàãàòàé áàéãààãèéí

íýã íîòîëãîî ãýæ ¿çäýã. Ñóìûí àæ àõóéí íýãæ 6, àëáàí

áàéãóóëëàãà 2187 òîëãîé ìàëòàé áàéíà. Íèéò ìàëûí

85.3% íü ìàë÷èí ºðõºä õàìðàãäàæ áàéãàà áºãººä íýã

ìàë÷èí ºðõºä äóíäæààð 207 òîëãîé ìàë íîãäîæ áàéíà.


Á¯ËÝÃ 4

Ìàë÷èí ºðõèéã ìàëûí òîîãîîð á¿ëýãëýñýí ¿ç¿¿ëýëò

Ìàëûí òîîíû á¿ëýã 2001 2002 2003 2004 2005 2006

100 õ¿ðòýë ìàëòàé 717 701 649 339 585 503

101-200 ìàëòàé 190 209 243 233 232 255

201-500 ìàëòàé 93 103 137 159 184 204

501-999 ìàëòàé 6 8 11 15 17 21

1000-ààñ äýýø ìàëòàé 4 3 2 4 5 6

Ä¿í 1010 1024 1042 1038 1023 989

Ñóìûí ìàëûí òîî ä¿íãýýðýý òîãòâîðòîé íýìýãäýæ áàéãàà áîëîâ÷ ÿëàíãóÿà ÿìàà

èë¿¿ õóðäàöòàé ºñ÷, áîä ìàëûí ºñºëò òºäèéëºí òîãòâîðòîé áèø, ñ¿¿ëèéí æèë

áóóðàõ õàíäëàãàòàé áàéíà.

Ìàëûí òîî ºñºõèéí õàìò áýë÷ýýðèéí õàíãàìæ 65.8 õóâüä õ¿ð÷, öààøäàà ìàë ºñºëò

ýíý õýâýýð ¿ðãýëæèëáýë áýë÷ýýðèéí à÷ààëàë ¿ëýìæ íýìýãäýõ, öààøèëáàë õýòðýõ

òºëºâòýé áàéíà. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä òýæýýë áýëòãýëèéí õýìæýý 4877 òí-ä õ¿ð÷ 2001

îíîîñ 30.6 õóâèàð ºññºí áîëîâ÷ íýã ìàëä íîãäîõ õýìæýý íü äîðâèòîé íýìýãäýýã¿é

áàéíà. Èéìä áýë÷ýýðèéí äààö õ¿ðýëöýýã¿é áîëñîí íºõöºë áàéäàë, õ¿í àì òºâëºðñºí

õîòûí îéðîëöîî áàéðøèë, ãàçàð òàðèàëàí ýðõëýõ äàäëàãà òóðøëàãàäàà òóëãóóðëàí

ìàë àæ àõóéã ýð÷èìæ¿¿ëýõ, ñààëèéí ¿õýð, òàõèà, øóâóó çýðýã óëàìæëàëò áóñ

ñàëáàðûã õºãæ¿¿ëýõ ÿâäëûã ìàë àæ àõóéí òàëààð áàðèìòëàõ ãîë ÷èãëýë ãýæ ¿çýæ

áàéíà. Ýíý çîðèëòûã õàíãàõûí òóëä îðîí íóòãèéí óäèðäëàãûí ç¿ãýýñ ìàë àæ àõóéã

ýð÷èìæ¿¿ëýõ áîäëîãî çºâëºìæ áîëîâñðóóëàõ, ñàéí ÷àíàðûí õýýëò¿¿ëýã÷ýýð õàíãàõ

àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ, áýë÷ýýðèéí õ¿ðýëöýý, óñàí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõàä

õ¿÷èí ÷àðìàéëò ãàðãàõ íü ÷óõàë áàéíà.

Ìàëûí íèéò òîî

Òýìýý

Àäóó

¯õýð

Õîíü

2001

160.0

150.0

140.0

130.0

120.0

110.0

100.0

90.0

80.02002 2003 2004 2005 2006

Ìàëûí òîîíû ºñºëò, 2001=100%

ßìàà


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Ò

ÎÉ

Ì, Õ

ÝÒÈ

ÉÍ

Òª

Ëª

Â

Á¯ËÝÃ 4

Ãàçàð òàðèàëàí. Òàðèàëàí ñóì îëîí çóóíû òýðòýýãýýñ ãàçàð òàðèàëàíãèéí

¿éëäâýðëýë ýðõýëæ èðñýí ò¿¿õýí óëàìæëàëòàé, òàðèàëàíä òîõèðîìæòîé ¿ðæèë øèìòýé

ãàçàð íóòàãòàé. 2006 îíä 1570 ãà-ä òàðèàëàëò õèéñíèé 260 îð÷èì ãà-ä íü ¿ð òàðèà, 20

ãà-ä íü òºìñ, 10 ãà-ä íü õ¿íñíèé íîãîî, 1285 ãà-ä íü ìàëûí òýæýýëèéí òàðèìàë óðãàìàë

òàðèàëæýý. Ãàçàð òàðèàëàíãèéí ¿éëäâýðëýëèéã àæ àõóéí 4 íýãæ, 5 áàéãóóëëàãà, 710

ºðõ ýðõýëæ áàéíà. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ¿ð òàðèà, òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîíû òàðèàëàëò áàãà

çýðýã áóóð÷, õàðèí óñàëãààòàé íºõöºëä öàðãàñ òàðèàëæ, ìàëûí òýæýýë áýëòãýõ ÿâäàë

èëò íýìýãäæýý. Á¿õ òºðëèéí òàðèìàë óðãàìëûí ãà-èéí óðãàö òîãòâîðòîé áàéãàà íü

òàðèàëàíãèéí ¿éëäâýðëýë ýðõëýõ áîëîìæ ñàéòàéã õàðóóëæ áàéíà.

Òóñ ñóìûí ãàçàð òàðèàëàíãèéí ¿éëäâýðëýëä óñàëãààíû ñèñòåì èõ ¿¿ðýã

ã¿éöýòãýäýã. “Àëòàí äóóëãà” ÕÊ óñàëãààíû òîíîã òºõººðºìæºº çàñàæ ñýëáýõèéí

çýðýãöýý òàëáàéãàà íýìýãä¿¿ëæ òåõíèê øèíý÷ëýë õèéæ àæèëëàñíààð 2004 îíû

óðãàö õóðààëòûí àæëààð óëñûí òýðã¿¿íèé êîìïàíèàð øàëãàð÷ áàéâ. Öààøäàà

ãàçàð òàðèàëàíãèéí òåõíèêèéí øèíý÷ëýë õèéõ, òàðèàëàíãèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã

ñóìàíäàà áîëîâñðóóëæ ýöñèéí

á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàõ, óñàëãààòàé

õàäëàí íýìýãä¿¿ëýõ, öàðãàñíû ¿ð

¿éëäâýðëýæ áîðëóóëàõ, ÷àöàðãàíà,

æèìñ æèìñãýíý òàðèàëàõ, àðâàé,

öàðãàñûã íóòãèéí áðåíä á¿òýýãäýõ¿¿í

áîëãîõ çîðèëò òàâüæ áàéíà. Ãàçàð

òàðèàëàíãèéí ñàëáàðò äýâøèë ãàðãàõ

¿íäñýí íºõöºë íü Ãàëäàí áîøèãòûí

ñóâãèéã ñýðãýýæ, ¿åðèéí õàìãààëàëò

õèéõ, óñíû õàíãàìæèéã íýìýãä¿¿ëýõ

ÿâäàë ãýæ òîîöäîã.

250.0

200.0

150.0

100.0

50.0

0.0

2001 2002 2003 2004 2005 2006

¯ð òàðèà

Òºìñ

Õ¿íñíèé íîãîî

Óñàëãààòàé õàäëàí

Òàðèàëàíãèéí òàëáàéí ººð÷ëºëò, 2001=100%


Á¯ËÝÃ 4

Óóë óóðõàé, îëáîðëîõ ¿éëäâýð. Òàðèàëàí ñóì í¿¿ðñ, àëò, áàðèëãûí ìàòåðèàë

çýðýã áàéãàëèéí áàÿëàãòàé. ªìíº äóðüäñàí÷ëàí òóñ ñóìàíä îäîî í¿¿ðñíèé 2 óóðõàé,

àëòíû 3 óóðõàé àæèëëàæ áàéíà.

Óóë óóðõàéí ¿éëäâýðëýë ýðõýëæ áàéãàà àæ àõóéí íýãæ¿¿ä:

Õàð òàðâàãàòàéí í¿¿ðñíèé óóðõàé 1964 îíîîñ àæèëëàæ áàéãàà, Óâñ, Õîâä

àéìãèéí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, èðãýäèéí í¿¿ðñíèé õýðýãöýýã õàíãàäàã.

Ìºí Ìýýðýíãèéí àëòíû óóðõàéä îëáîðëîëò õèéäýã.

“Äàöàí òðåéä” ÕÊ 1997 îíîîñ àæèëëàæ áàéãàà. Õóæèðò, Ñàíãèéí øèðãèéí àëòíû

îðäîä îëáîðëîëò õèéäýã. 1999 îíä ÎÕÓ-ûí “Ñåëãåäð-Ìîíãîëèÿ” ÕÕÊ-òàé õàìòàð÷

Áóðãàñòàé ãîëä àëòíû îëáîðëîëò õèéæ æèëä 250 êã àëò îëáîðëîæ áàéñàí.

“Ýðäýñ-Óâñ“ ÕÕÊ 1997 îíîîñ àæèëëàæ áàéãàà, Äîâòûí í¿¿ðñíèé óóðõàéä

îëáîðëîëò õèéäýã. ªºðèéí àéìàãò àëáàíû í¿¿ðñíèé áîðëóóëàëò õèéäýã.

Öààøèä ¿éëäâýðëýëýý íýìýãä¿¿ëæ ãýð àõóéí õýðýãöýýíèé í¿¿ðñ ãàðãàõ çîðèëò

òàâèí àæèëëàæ áàéíà.

Ñóìûí õýìæýýãýýð æèëäýý 40.0 ìÿíãà îð÷èì òí í¿¿ðñ, 30-250 êã àëò îëáîðëîæ

áàéíà. Öààøèä îëáîðëîõ ¿éëäâýðèéí òàëààð áàðèëãûí ìàòåðèàëûí ¿éëäâýðëýë

øèíýýð ¿¿ñãýí õºãæ¿¿ëýõ, îëáîðëîõ ¿éëäâýðëýë ÿâóóëæ áàéãàà áîëîí ÿâóóëæ

äóóññàí ãàçðóóäàä òåõíèêèéí áà áàéãàëèéí íºõºí ñýðãýýëòèéã ñòàíäàðòûí

õýìæýýíä õèéõýä èë¿¿ àíõààðàë õàíäóóëàí õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí

íýãæ¿¿äòýé õàìòðàí àæèëëàõ ÷èãëýëòýé áàéíà.

Áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýð. Òàðèàëàí

ñóìàíä õºäºº àæ àõóéí á¿òýýãäýõ¿¿í

äàõèí áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýð ñóë

õºãæñºí. Ãàçàð òàðèàëàíä ò¿øèãëýñýí

ãóðèë, àðâàéí ãóðèë, ìàëûí òýæýýëèéí

¿éëäâýð, ìàë àæ àõóéí á¿òýýãäýõ¿¿í

áîëîâñðóóëàõ ÷èãëýëýýñ ãàäíà ýñãèéíèé

æèæèã ¿éëäâýð àæèëëàäàã. Öààøäàà

õºäºº àæ àõóéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Ò

ÎÉ

Ì, Õ

ÝÒÈ

ÉÍ

Òª

Ëª

Â

Á¯ËÝÃ 4

áîëîâñðóóëàëòûí ò¿âøèíã äýýøë¿¿ëýõýä ÷èãëýñýí õ¿íñíèé íîãîî, æèìñ

æèìñãýíèéã ñàâëàõ, ìàõ, ñ¿¿, ºëºí áîëîâñðóóëàõ, õàäãàëàõ áîëîí ìºíãºíèé

óðñãàëûã ñóìûí äîòîð øèíãýýõ çîðèëãîîð õ¿í àìûí ºðãºí õýðýãëýýíèé áàðàà

á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ñóìûíõàà äîòîîäîä ¿éëäâýðëýõ çîðèëãî òàâüæ, áèçíåñèéí îð÷íûã

ñàéæðóóëàõ àæëûã ¿¿íä ÷èãë¿¿ëýõ çîðèëò äýâø¿¿ëæ áàéíà

Õóäàëäàà, ¿éë÷èëãýý. Ñóìûí ýäèéí çàñàãò äàâàìãàéëàõ áàéõ ñóóðü ýçýëäýã òîìîîõîí

ñàëáàðûí íýã íü õóäàëäàà, ¿éë÷èëãýý þì. Òóñ ñóìàíä àæ àõóéí 3 íýãæ, 14 èðãýí

õóäàëäàà ýðõýëæ, ¿éë÷èëãýýíèé ÷èãëýëýýð àæ àõóéí 1 íýãæ, 33 èðãýí ¿éë àæèëëàãàà

ÿâóóëæ áàéíà. Èðãýäýä ÷èãëýñýí õóäàëäàà ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã îð÷èí ¿åèéí

øààðäëàãûí ò¿âøèíä õ¿ðãýõèéí òóëä çàì

òýýâýð, õàðèëöàà õîëáîî, õóóëü ýðõ ç¿é,

ò¿íøëýë çýðýã ñóìûí ãàäààä äîòîîä äýä

á¿òöèéã ñàéæðóóëàõ íü ÷óõàë þì.

Àÿëàë æóóë÷ëàë. Îäîîãîîð ñóìûí

íóòàã äýâñãýð äýýð ãàäààäûí àí÷èä

èðæ àãíóóð õèéæ áàéãààãààñ ººðººð

àÿëàë æóóë÷ëàë õºãæººã¿é áàéíà.

Àéìàã, ñóìûí òºâä îéð áàéðøèë á¿õèé Õàðõèðàà, Ò¿ðãýíèé óóëñ, Óâñ íóóð çýðýã

áàéãàëèéí ¿çýñãýëýíò ãàçàð íóòàã, îé ìîä, àãíóóðûí àí àìüòàí, íóòãèéí ºâºðìºö

ñî¸ë, ÿçãóóð óðëàãò ò¿øèãëýñýí àÿëàë æóóë÷ëàë õºãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé áºãººä

¿¿íèéã ñóìûí õºãæëèéí èðýýä¿éí íººöèéí íýã ãýæ òîîöäîã.


Á¯ËÝÃ 4

4.2. Äýä á¿òýö, ¿éë÷èëãýý

Çàì. Òàðèàëàí ñóì àéìãèéí òºâººñ 31 êì, óëñûí íèéñëýëýýñ 1350 êì àëñëàãäñàí,

àéìãèéí òºâòýé ñàéæðóóëñàí øîðîîí çàì, óëñûí íèéñëýëòýé 400 êì õàòóó

õó÷èëòòàé, 385 êì íü ñàéæðóóëñàí øîðîîí, 565 êì øîðîîí çàìààð õîëáîãäîíî.

Ñóìûí äîòîð á¿õýëäýý õýýðèéí øîðîîí çàìòàé, äàâààíû çàì çàñàãäààã¿é, çàìûí

íºõöºë ¿íäñýíäýý òààðóó. Ñóìûí òºâèéã àéìãèéí òºâòýé õàòóó õó÷èëòòàé çàìààð

õîëáîõ, ñóìûí òºâèéí äîòîîä çàìûã ñàéæðóóëàõ íü àÿëàë æóóë÷ëàë õºãæ¿¿ëýõ,

áèçíåñ ýðõëýã÷èä, èðãýäèéí áèçíåñèéã äýìæèõ ÷óõàë õ¿÷èí ç¿éë áîëîõ þì.

Ýð÷èì õ¿÷. Ñóìûí òºâ, Õàðõèðàà áàã ÎÕÓ-ààñ îðæ èðñýí áàðóóí á¿ñèéí ýð÷èì

õ¿÷íèé ñèñòåìä õîëáîãäñîí, ýð÷èì õ¿÷íèé íàéäâàðòàé ýõ ¿¿ñâýðòýé. Áóñàä

áàãóóä áîëîí õºäººãèéí ìàë÷äàä öàõèëãààíû øóãàì õ¿ðýýã¿é. Ìàë÷äûí 40 ãàðóé

õóâü íü íàðíû ñýðãýýãäýõ ýð÷èì õ¿÷íèé ýõ ¿¿ñâýðòýé áîëîîä áàéíà. ªíäºð

õ¿÷äýëèéí øóãàìòàé ãàçðóóä öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷ýýð õàíãàãäñàí áîëîâ÷ òºâ

øóãàìààñ ñàëáàðëàñàí äàìæóóëàõ øóãàì, äîòîîä õîëáîëòóóä ìóóäàæ, çàñâàð õèéõ

øààðäëàãàòàé áîëñîí.

Õ¿í ýìíýëýã. 1931 îíä áàéãóóëàãäàí 1941 îíä áàãà ýì÷èéí, 1971 îíä èõ ýì÷èéí

ñàëáàð áîëîí áýõýææýý. Îäîî èõ ýì÷ 3, áàãà ýì÷ 10, íèéò 33 îðîí òîîòîé, 2 ñàëáàð

ýìíýëýãòýé 32.8 ñàÿ òºãðºãèéí ¿íäñýí õºðºíãºòýé, ÝÕÎ àïïàðàò áîëîí øèíæèëãýýíèé

òîíîã òºõººðºìæòýé, äóóäëàãûí ìàøèí, õºäººãèéí áàãèéí 4 ýì÷ ìîòîöèêëüòýéãýýð àðä

èðãýäýä ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ áàéíà. Ýìíýëãèéí áàéðûã ºðãºòãºõ, áàãàæ,

òîíîã òºõººðºìæèéí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ, ãýðèéí íºõöºëä îéðòóóëñàí ýõ÷¿¿äèéí

àìðàõ áàéð øèíýýð áàéãóóëàõ øààðäëàãàòàé áàéíà.

Áîëîâñðîë. Ñóìûí ñóðãóóëü àíõ 1940 îíä áàéãóóëàãäàæ, 1950 îíä 4 àíãè á¿õèé

àíõíû õè÷ýýëèéí áàéð àøèãëàëòàíä îðñîí áºãººä 1967 îíä 7 æèëèéí, 1970 îíä

8 æèëèéí, 1993 îíä 10 æèëèéí ñóðãóóëü áîëæ ºðãºææýý. Ñóìûí òºâ äýõ àõëàõ

ñóðãóóëü, Õàðõèðàà, Òîëü áàãèéí áàãà ñóðãóóëèéí 32 á¿ëýãò 1100 õ¿¿õýä ñóðàëöàæ,

äîòóóð áàéðàíä 290 õ¿¿õýä ñóóæ, 38 áàãø, 28 àæèëëàãñàä àæèëëàæ áàéíà. Õ¿í

àìûí ºñºëòººñ øàëòãààëàí äóíä ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí áîëîí äîòóóð áàéðûí

õ¿ðýëöýý áàãà, òîõèæèëò õàíãàëòã¿éãýýñ õè÷ýýëèéí áà äîòóóð áàéðûã ºðãºòãºõ

øààðäëàãàòàé áîëîîä áàéíà.

Õ¿¿õäèéí öýöýðëýã. 1955 îíä áàéãóóëàãäñàí. Îäîî ¿íäñýí 3 á¿ëýãò 150-

ààä õ¿¿õýä, öàãèéí 1 á¿ëýãò 26 õ¿¿õýä áàéíãà õàìðóóëäàã. Áýëòãýë á¿ëýãò 140-

160 õ¿¿õäèéã õàìðóóëàí ñóðãóóëèéí ºìíºõ áýëòãýëèéã õàíãàæ áàéíà. ßñëèéí

çîðèóëàëòòàé õóó÷èí áàéðàíä àæèëëàäàã õ¿¿õäèéí öýöýðëýãèéí áàðèëãûã ºðãºòãºæ

ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîâñðîëûí õàìðàëòûí íýìýãä¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé áîëñîí.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Ò

ÎÉ

Ì, Õ

ÝÒÈ

ÉÍ

Òª

Ëª

Â

Á¯ËÝÃ 4

Ñî¸ëûí òºâ. 1943 îíä “Óëààí ãýð” íýðòýéãýýð àíõ ¿¿ñ÷, 1964 îíä Îðîí íóòàã

ñóäëàõ êàáèíåò íýðòýéãýýð ºðãºæèí áàéãóóëàãäñàí. 2003 îíä àæ àõóéí íýãæ,

áàéãóóëëàãà, õóâü õ¿ì¿¿ñèéí õàíäèâààð 350 õ¿íèé ñóóäàëòàé ñî¸ëûí òºâ, 130-ààä

¿çìýðòýé ìóçåé àøèãëàëòàíä îðóóëàí àæèëëóóëæ áàéíà. Ñî¸ëûí òºâèéã ò¿øèãëýí

õîòîí ÿñòíû ÿçãóóð óðëàãèéã çàëóó ¿åä ºâë¿¿ëýõ ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ,

áàéíãûí àæèëëàãààòàé óðëàãèéí õàìòëàã áèé áîëãîõ çîðèëò òàâüæ áàéãàà áºãººä

ýíý íü ñóìûí óðëàãèéí àâúÿàñíóóä îðîí íóòàãòàà òîãòâîðòîé àæèëëàõ, àÿëàë

æóóë÷ëàë õºãæèõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõýä ò¿ëõýö áîëîõ þì.

Õîëáîî. Óòñàí õàðèëöàà 1948 îíä áàéãóóëàãäñàí áºãººä 1983 îíîîñ “Ýêðàí ÊÐ-1”

ñòàíö ñóóðèëàãäàæ ¿íäýñíèé, “Îðáèò”, 1992 îíîîñ “Àçèàñàò” ñòàíö áàéãóóëàãäàæ

¿íäýñíèé òåëåâèçèéí íýâòð¿¿ëýã õ¿ëýýí àâ÷ ¿çýæ áàéíà. 2001 îíä á¿õ áàãèéã

ðàäèî õîëáîîãîîð õàíãàñàí “ÂÈÑÀÒ” ñèñòåìä øèëæñýíýýð óëñ, õîò õîîðîíä øóóä

ÿðèõ áîëîìæòîé áîëñîí. 2002 îíîîñ ªâºðìîíãîëûí àíòåí áàéðëóóëàí îðîí íóòãèéí

íýâòð¿¿ëýã ÿâóóëæ áàéíà. 2007 îíîîñ Èíòåðíåòèéí ¿éë÷èëãýý íýâòýð÷ áàéíà.

Áàíêíû ñàëáàð àíõ 1978 îíä óëñûí áàíêíû ñàëáàð íýðòýéãýýð áàéãóóëàãäàí,

ÕÀÀÍ áàíêíû ñàëáàð áîëîí ºðãºæñºí áàéíà. 2004 îíîîñ “Õàñ” áàíêíû ÿâóóëûí

¿éë÷èëãýý àæèëëàæ ýõýëñýí. Ýäãýýð áàíêíû ñàëáàðóóä áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí

íýãæ, èðãýäýä òºëáºð òîîöîî, õàäãàëàìæ, çýýëèéí ¿éë÷èëãýý ÿâóóëæ áàéíà.

Ìàë ýìíýëãèéí ñàëáàð. 1933 îíä àíõ áàéãóóëàãäñàí áºãººä 1936 îíä ìàëûí

áàãà ýì÷èéí ñàëáàð, 1964 îíîîñ ºðãºæèí èõ ýì÷èéí ñàëáàð áîëæ 1999 îíîîñ

õóâü÷ëàãäàí îäîî õóâèéí õýâøëèéí 2 õîðøîî áîëæ 7 ìýðãýæèëòýíòýé àæèëëàæ

áàéíà.

4.3. Çàõ çýýë, ìàðêåòèíã

Òàðèàëàí ñóìûí á¿òýýãäýõ¿¿íèé áîðëóóëàëò, õàíãàí íèéë¿¿ëýõ çàõ çýýë íü ñóìûí

ãàçàðç¿éí áàéðøèë, äîòîîäûí ¿éëäâýðëýë, èðãýäèéí õýðýãëýýíèé øèíæ ÷àíàðààð

òîäîðõîéëîãäîæ áàéíà. Õºäºº àæ àõóéí ò¿¿õèé ýä, áîëîâñðóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã

èõýâ÷ëýí àéìãèéí çàõ çýýëä õ¿ðãýí õóäàëäàæ, ºðãºí õýðýãëýýíèé áàðààã àéìãèéí

òºâ, Óëààíáààòàð õîò, õèëèéí áîîìòóóäààñ òàòäàã.

Àéìãèéí òºâòýé îéð áàéðøäàã ó÷ðààñ ñóìûí èðãýäýä ÷èãëýñýí õóäàëäàà,

¿éë÷èëãýý àéìãèéí òºâèéí çàõ çýýë ð¿¿ òàòàãäàæ, ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæèëä

ìóó íºëººëäºã òàë áèé. Öààøäàà àéìãààñ àâäàã ñóìûí äîòîîä õýðýãöýýíèé áàðàà

á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ººðèéí ¿éëäâýðëýëýýð õàíãàõ, ¿¿íèé òóëä àéìãèéí òºâèéíõººñ

äóòóóã¿é ÷àíàðòàé ¿éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýý á¿ðä¿¿ëýõ, ¿íäýñíèé áîëîí ãàäààä çàõ


Á¯ËÝÃ 4

çýýëä ãàðàõ, àÿëàë æóóë÷ëàë õºãæ¿¿ëýõ çîðèëò òóëãàð÷ áàéíà. Ýíý çîðèëòûã õàíãàõ

çîðèëãîîð àðâàéí ãóðèë, öàðãàñíû ¿ð çýðýã áðåíä á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýëèéã

ºðãºòãºõ, ÷àíàðûã íü îð÷èí ¿åèéí øààðäëàãûí õýìæýýíä õ¿ðãýõ, ãàõàé, òàõèàíû

ìàõ, ñ¿¿, æèìñ æèìñãýíý çýðýã ýðýëò èõòýé øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðãàõ, õóäàëäàà

¿éë÷èëãýýíèé íºõöëèéã ýðñ ñàéæðóóëàõ øààðäëàãàòàé áàéíà.

4.4. Ñóìàíä õýðýãæèæ áàéãàà òºñºë, õºòºëáºð¿¿ä

Äýëõèéí Áàíêíû “Òîãòâîðòîé àìüæèðãàà” òºñºë 2002 îíä õýðýãæèæ

ýõýëñíýýñ õîéø îðîí íóòãèéí ñàíàà÷ëàãûí ñàíãèéí õ¿ðýýíä ñóðãóóëü, öýöýðëýãò

õàëààëò òàâèõ, àõëàõ ñóðãóóëüä 96 õîñ øèðýý ñàíäàë, ñóìûí õàëóóí óñíû

õàëààëòûí çàñâàð, õ¿í ýìíýëãèéã ÝÕÎ àïïàðàò, äóóäëàãûí ìàøèí, áàãèéí ýì÷

íàðûã ìîòîöèêëîîð õàíãàõ çýðýã 51.8 ñàÿ òºãðºãèéí, áýë÷ýýðèéí ìàë àæ àõóéí

ýðñäýëèéí óäèðäëàãûí ñàíãààñ 1 êîìïàíèä òîíîã òºõººðºìæèéí çýýë, 10 õîðøîîíä

õºíãºëºëòòýé çýýë îëãîæ, áýë÷ýýðèéí 2, óíäíû óñíû 1 õóäàã çàñâàðëàõ, áýë÷ýýð,

ýðñäýëèéí ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ òºëºâëºãºº, çºâëºìæ, çóðàãëàë ãàðãàõ çýðýã

55.8 ñàÿ òºãðºãèéí, çýýëèéí ýðãýëòèéí ñàíãààñ 6.0 ñàÿ òºãðºãèéí çýýë îëãîæ, íèéò

ä¿íãýýðýý 113.6 ñàÿ òºãðºãèéí ºðòºã á¿õèé ¿éë àæèëëàãàà õýðýãæñýí þì.

ÍÍÔ-ûí ÄÅËÒÀ òºñºë: “Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí 2007-2015

îíû ñòðàòåãè” áîëîâñðóóëàõ, áèçíåñèéí õºãæëèéí àëáà áàéãóóëàõ òºñëèéã

ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ õýðýãæ¿¿ëëýý. 2007-2008 îíä ñóìûí òºâèéã òîõèæóóëàõ, áàéãàëü

îð÷íûã íºõºí ñýðãýýõ ÷èãëýëýýð õî¸ð òºñºë øèíýýð ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ õýðýãæ¿¿ëýõ

àæèëäàà îðîîä áàéíà

Á¿òýýãäýõ¿¿íýý áîðëóóëàõ ¿íäñýí çàõ çýýë

Óâñ àéìãèéí Òàðèàëàí ñóìûí çàõ çýýë

Õàíãàí íèéë¿¿ëýõ ¿íäñýí çàõ çýýë

Àéìãèéí òºâ 31 êìÓëààíáààòàð 1350 êì

Àéìãèéí òºâ 31 êìßðàíòûí áîîìò 750 êì

Õàíäãàéòûí áîîìò 120 êì

Ñóìûí äîòîîä çàõ çýýëÄýýä òàë íü 200 êì


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Ò

ÎÉ

Ì, Õ

ÝÒÈ

ÉÍ

Òª

Ëª

Â

Á¯ËÝÃ 4

Äýëõèéí Áàíêíû “Ìàëûí èíäåêñæ¿¿ëñýí äààòãàë” òºñºë: Ìàë÷äûí ìàëûã

ýðñäýëèéí äààòãàëä õàìðóóëàõ ÷èãëýëýýð àæèëëàæ, 2006 îíû áàéäëààð 88 ìàë÷èí

ºðõ ìàëàà ýíý äààòãàëä õàìðóóëæýý.

Í¯Á-ûí õºðºíãº îðóóëàëòòàé Àëòàé-Ñî¸íû òºñºë: Áàéãàëü õàìãààëëûí

ñóðãàëòóóä ÿâóóëæ, ãàçðûí äààìàë, áàéãàëü õàìãààëàã÷äûã ÷àäàâõèæóóëàõ, ìàë÷äûã

ñ¿¿ öàãààí èäýý áîëîâñðóóëàõ, æîëîî÷ íàðûã “îéí çîõèñòîé õýðýãëýý”, 4 õ¿íèéã

õºòº÷èéí, Õºõºº áàãèéí èðãýäèéã òºñºë áè÷èõ àðãà ç¿éí ñóðãàëòàä õàìðóóëæýý.

ªñâºðèéí áàéãàëü õàìãààëàã÷ áèé áîëãîõ çîðèëãîîð áàéãàëüòàé òàíèëöàõ

20 õ¿¿õýäòýé àÿëàë çîõèîí áàéãóóëæ, Õóñòàéí áàéãàëèéí öîãöîëáîð ãàçàðò

1 õ¿íèéã òóðøëàãà ñóäëóóëàí “Íºõºðëºë õºãæëèéí íààäàì”-ä 3 õ¿íèéã îðîëöóóëñàí

áàéíà. Íóòãèéí èðãýä áàéãóóëëàãàä òóñëàìæ áîëãîæ, ñóìûí ÈÒÕ-ä 5õ4 õýìæýýòýé

àñàð, 4 áàãò áàãèéí õîëáîîíû çàé õóðààãóóð îëãîæýý.

ÑÓÌÛÍ ÝÄÈÉÍ ÇÀÑÃÈÉÍ ÕªÃÆËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

5.1. Áèçíåñèéí îð÷íû ñóäàëãààíû ä¿í

Îðîí íóòãèéí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ àæëûí

õ¿ðýýíä õýðýãæ¿¿ëñýí ¿éë àæèëëàãààíû íýã íü ñóìûí

áèçíåñèéí îð÷íû ñóäàëãàà áàéâ. Ñóäàëãààã 2006 îíû

8, 9-ð ñàðä ÿâóóëëàà. Ýíýõ¿¿ ñóäàëãàà íü ÎÍÝÇÕ-èéí

ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõàä øààðäàãäàõ ñóóðü ìýäýýëýë

õóðèìòëóóëàõ çîðèëãîòîé áºãººä ýíý ÿâöàä ñóìûí

ýäèéí çàñàã, áèçíåñèéí õºãæëèéí òóõàéí ¿åèéí

áàéäàë, õýòèéí òºëâèéã îéëãîæ ìýäýõ, îëîëòòîé òàëóóä

áà òóëãàìäàæ áóé àñóóäëûí òàëààð áîäèòîé ìýäýýëýë

àâàõ òóðøëàãà äàäëàãà ýçýìøèõýä íü îðîí íóòãèéíõàíä

òóñëàõ çîðèëãûã äàâõàð àãóóëæ áàéëàà. Ñóäàëãààíû

ä¿íã îëîí íèéòýýð õýëýëö¿¿ëæ òýäíèé ñàíàëûã àâñàí

áîëíî.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí òóõàé òîâ÷

Áèçíåñèéí îð÷íû ñóäàëãààíä áèçíåñ ýðõëýã÷ 46 àæ àõóéí íýãæ, èðãýäèéí 50%,

1022 ìàë÷äûí 4.9% íü õàìðàãäñàí íü ñóìûí á¿õ áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí 6.8% áîëæ

áàéíà.

Ñóäàëãààíä ºì÷ëºã÷ ýçýí 67, ã¿éöýòãýõ çàõèðàë 4, áóñàä àæèëòàí 2 îðîëöëîî.

Íèéòäýý 50 ìàë÷èí õàìðàãäñàíû äîòîð ÷èíýýëýã ìàë÷èí 8.0, áîëîìæèéí

àìüæèðãààòàé íü 62.0, ÿäóó íü 30.0 õóâèéã ýçýëæ, òºëººëëèéã áîëîìæèéí

ò¿âøèíä õàíãàâ.

Ñóäàëãààíä îðîëöîã÷äûã ýðõýëæ áóé ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýíèé òºðëººð

íü õóâààâàë, ìàë àæ àõóéí 54, ãàçàð òàðèàëàíãèéí 21, ¿éëäâýðëýëèéí 5,

õóäàëäààíû 13, ¿éë÷èëãýýíèé 9, óóë óóðõàéí 3 íýãæèéí òºëººëºë õàìðàãäæýý.

Ñóäàëãààíä õàìðàãäàãñäûí áèçíåñ ýðõýëñýí õóãàöààã íü àâ÷ ¿çâýë 9.5% íü

5 õ¿ðòýë æèë, 23.3% íü 6-12 æèë, 67.1% íü 13-ààñ äýýø æèë àæèëëàñàí

õ¿ì¿¿ñ áàéâ.

Àæ àõóéí íýãæ, ìàë÷èí ºðõèéí 73.9% íü 5 õ¿ðòýë, 21.7% íü 6-50, çºâõºí

4.3% íü 50-ààñ äýýø òîîíû àæèëëàãñàäòàé.

Ñóìûí áèçíåñèéí ºðãºæèëò. Òàðèàëàí ñóìàíä ìàë÷äûí 84.0%, áóñàä áèçíåñ

ýðõëýã÷äèéí 69.3% íü ººðèéí ýðõýëæ áóé áèçíåñèéã ºðãºæèæ áàéãàà ãýæ ¿íýëñýí

íü òóñ ñóìàíä áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãàà åðºíõèé õàíäëàãààðàà ºðãºæèæ áàéãààã

èëýðõèéëæ áàéíà. Ãýõäýý ìàë÷äûí 1/6, áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí 1/3 íü ººð÷ëºëò

ãàðààã¿é ãýñíèéã àíõààðâàë çîõèõ àñóóäàë þì.

Áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí á¿òýýãäýõ¿¿íýý áîðëóóëäàã çàõ çýýë. Òóñ ñóìûí áèçíåñ

ýðõëýã÷èä á¿òýýãäýõ¿¿í, àæèë ¿éë÷èëãýýíèéõýý 2/3-èéã ñóìàí äîòðîî áîðëóóëäàã

áàéíà. Ãýòýë ìàë÷èä á¿òýýãäýõ¿¿íèéõýý 60 õóâèéã àéìãèéí òºâä õ¿ðãýí áîðëóóëæ

áàéãàà íü îéð áàéðøäàãòàé õîëáîîòîé. Òóñ ñóìûí áèçíåñ ýðõëýã÷èä ¿íäýñíèé áîëîí

á¿ñ íóòãèéí çàõ çýýëä îðîëöîî áàãàòàé õýâýýðýý áàéíà. Áîðëóóëàëòûí òîäîðõîé

õýñýã àéìãèéí òºâ ð¿¿ øèëæèæ áàéãàà íü òîìîîõîí çàõ çýýëòýé õîëáîãäîõ ãýñýí

ýåðýã òýì¿¿ëýë áîëîâ÷ ìºíãºíèé óðñãàëûã ãàäàãøëóóëàõ ñºðºã íºëººòýé.

Áèçíåñèéí èðýýä¿éí õýòèéí òºëºâèéí òàëààðõ áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí

¿íýëãýý. Ñóìûí ä¿íãýýð ñóäàëãààíä îðîëöîã÷äûí 74.0 õóâü, ¿¿íèé äîòîð áèçíåñ

ýðõëýã÷äèéí 95.7, ìàë÷äûí 64.0 õóâü íü áèçíåñèéíõýý èðýýä¿éã ººäðºã, ºñºí

õºãæèõ áîëîìæòîé ãýæ ¿íýëñíèéã ñýòãýë ç¿éí áîëîí èðýýä¿éäýý èòãýõ èòãýë ñàéí

áàéãàà ãýæ ¿çýæ áàéíà.

Ìýðãýæèëòýé àæèëëàãñäûí õàíãàìæ, õýðýãöýý. Ñóäàëãàààíä îðîëöñîí

áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí 65.2 õóâü íü áèçíåñýý ºðãºæ¿¿ëýõýä ìýðãýæèëòýé àæèëëàõ õ¿÷

õýðýãòýé ãýæ õàðèóëæýý. Ñóäàëãààíû ä¿í íü îðîí íóòãèéíõíèé ìýðãýæèë, äàäëàãûã

äýýøë¿¿ëýõ òàëààð ñóìàíäàà õýðýãæ¿¿ëæ áîëîõ ñóðãàëòûí ÷èãëýëèéí òàëààð ÷óõàë


Á¯ËÝÃ 5

ìýäýýëýë áîëñîí þì. Îðîí íóòãèéí áèçíåñèéíõýí õàìãèéí ýðýëòòýé ñóðãàëòûí

òîîíä ñàíõ¿¿, á¿ðòãýë, êîìïüþòåð, òåõíîëîãè, ìåíåæìåíò, ìàðêåòèíã çýðýã

÷èãëýëèéã îðóóëæ à÷ õîëáîãäîë ºã÷ áàéíà. Ìàë÷äûí òóõàéä ÷àäâàðàà áýõæ¿¿ëýõ,

òåõíîëîãè áà ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ, ìàëûí àøèã øèì, á¿òýýãäýõ¿¿íèé

÷àíàðûí õÿíàëòûí ñóðãàëò, äàäëàãàæóóëàëòûí àðãà õýìæýý øààðäëàãàòàé ãýæýý.

Áèçíåñèéí ºðñºëäººí. Ñóäàëãààíä õàìðàãäñàí õ¿ì¿¿ñèéí ¿çýæ áàéãààãààð ñóìàíäàà

áîëîí àéìãèéí òºâèéí çàõ çýýëä áèçíåñèéí ºðñºëäººí èë¿¿ àæýý. Ìàë÷èä ¿íäýñíèé

õýìæýýíä ºðñºëäºíº ãýäãèéã òàéëáàðëàæ áàéãààãààñ õàðâàë òóñ ñóìûíõàí ïàòåíòèéã

íü ýçýìøäýã “Àðâàéí ãóðèë”, “Áýä - öàðãàñ ºâñ” çýðýã á¿ñèéí áà àéìãèéí áðýíä

á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ºðºãæ¿¿ëýõèéã ñîíèðõîæ áóéòàé õîëáîîòîé þì.

Áèçíåñ, áîðëóóëàëòàà ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýý. Áàðàà ¿éë÷èëãýýíèé íýð

òºðºë, ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ, ¿íèéã áóóðóóëàõ, õýðýãëýã÷, çàõèàëàã÷àà çºâ ñîíãîõ

ÿâäàë õýðýãëýã÷äèéã èë¿¿ òàòàõ, áîðëóóëàëòàà íýìýãä¿¿ëýõ ãîë àðãà çàì ãýæ ¿çýæ

áàéíà. Ñóìûí áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí õóâüä ýíý íü áèçíåñýý ºðãºæ¿¿ëýõèéí çýðýãöýý

áîðëóóëàëòàà íýìýãä¿¿ëýõ àñóóäëûã óÿëäààòàé àâ÷ ¿çñýí íü áèçíåñýý õºãæ¿¿ëýõ

áîëîìæèéã çºâ òºñººëæ áàéãààãèéí èëðýë þì.

Áèçíåñèéã õºãæ¿¿ëýõýä áèçíåñèéí õîëáîî, áàéãóóëëàãóóäûí òóñëàëöàà.

Ìàë÷äûí 70%, áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí 28.6% íü áèçíåñèéí õîëáîî, áàéãóóëëàãóóä

òóñàëäàãã¿é ãýæýý. Ãýâ÷ îðîí íóòãèéí ýäèéí çàñàã, áèçíåñ õºãæèõýä áèçíåñèéí

õîëáîî, áàéãóóëëàãóóäûí äýìæëýã òóñëàëöààã àâàõ àñóóäëûã õî¸ð òàëòàé àâ÷ ¿çýõ

¸ñòîé. Áèçíåñèéí õîëáîî, áàéãóóëëàãóóä ìàë÷äàä áàðàã õ¿ðäýãã¿é íèéòëýã ä¿ð

çóðàã ýíý ñóìàí äýýð àæèãëàãäëàà.

Áèçíåñýý öààøèä ºðãºæ¿¿ëýõ ñîíèðõîë. Ñóäàëãààíä îðîëöîã÷äûí òàë îð÷èì

íü ñóìàíäàà, 30 ãàðóé õóâü íü àéìãèéí òºâä áàéðøóóëæ ºðãºòãºõ, 10-30 õóâü íü

÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ, ýð÷èìæ¿¿ëýõ, õàðèí 60 ãàðóé õóâü íü ¿éëäâýðëýëèéíõýý

õýìæýýã íü òîìðóóëíà ãýñýí ä¿í ìàë÷èä, áèçíåñ ýðõëýã÷èä áèçíåñýý öààøèä

ºðãºòãºõ ñîíèðõîëòîé áàéãààã õàðóóëëàà.

Øèíýýð áèçíåñ ýðõëýõ áîëîí ºðãºòãºõºä òîõèîëäîæ áóé ãîë áýðõøýýë¿¿ä.

Áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí õóâüä õàìãèéí íîöòîé áýðõøýýë¿¿ä íü õºðºíãº, ñàíõ¿¿ãèéí

äóòàãäàë, òåõíîëîãèéí áà äýä á¿òöèéí àñóóäàëòàé õîëáîîòîé àæýý. Áýë÷ýýð, óñíû

õ¿ðýëöýý ìóó, öààøäàà óëàì õ¿íäðýõ òºëºâòýé áîëæ áàéãàà ñºðºã ¿ð äàãàâàð á¿õèé

ýêîëîãèéí ººð÷ëºëò¿¿äèéã ãîë áýðõøýýë õýìýýí ìàë÷èä íýðëýæ áàéíà. Ìýäýýëýë

ìóó áàéãààã õî¸ð á¿ëãèéíõýí àëü àëü íü äóðüäæýý.

Çýýëèéí õ¿¿ ºíäºð, øàòàõóóíû ¿íý ºñºæ áàéãàà, ¿éëäâýðëýë ÿâóóëàõ áàéð

äóòàãäàëòàé çýðýã ãàäíûí õ¿÷èí ç¿éëñ áóþó ñààä áýðõøýýëèéí ÷àíàðòàé


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

àñóóäëóóäûã áèçíåñ ýðõëýã÷èä, ìàë÷äûí àëü àëü íü ãîë áýðõøýýëä òîîöîæ áàéíà.

Ñóì, çàõ çýýëýýñ õîë íóòàãëàäàã, á¿òýýãäýõ¿¿íèé áîðëóóëàõ áîëîìæ ìóó áàéäãèéã

ìàë÷èä áýðõøýýë õýìýýí ¿çäýã àæýý.

Îðîí íóòãèéí çàõèðãàà, áèçíåñ¿¿äèéí õàìòûí àæèëëàãàà. Îðîí íóòãèéí

çàñàã çàõèðãààòàé àæèëëàõàä çàðöóóëàõ æèëä õóãàöàà õàðüöàíãóé áîãèíî (áèçíåñ

ýðõëýã÷äèéíõýýð 19, ìàë÷äûíõààð 14 õîíîã) áîëîâ÷ ýíýõ¿¿ õóãàöààã áîëîìæèéí

ãýæ ¿çýæ áàéíà. Ýíý íü ýäèéí çàñàã-íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã òºð-

õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýë, õàìòûí àæèëëàãààíä òóëãóóðëàí õýðýãæ¿¿ëýõ

÷èãëýëèéã ñòðàòåãèä òóñãàõ ¿íäýñëýë áîëíî.

Ñóìûí çàõèðãààíû ç¿ãýýñ áèçíåñò ó÷èð÷ áóé ñºðºã íºëººëºë. Ñóìûí òºð

çàõèðãààíû ¿éë àæèëëàãààíààñ áîëæ áèçíåñò íîöòîé ñºðºã íºëººëºë ó÷ðàõ íü

õàðüöàíãóé áàãà ãýñýí åðºíõèé ä¿í ñóäàëãààíààñ ãàð÷ áàéíà. Ãýõäýý ¿éë÷èëãýýíèé

òºëáºð õóðààìæ íü ºíäºð, ìºðäºãäºæ áóé õóóëü òîãòîîìæ, çîõèöóóëàëòàä

äàâõàðäàë ãàðäàã, çºð÷èëääºã, ýñâýë ñóìûí çàõ çýýë äýõ øóäðàãà áóñ ºðñºëäººíèéã

õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó çîõèöóóëàõ òàëààð ¿ð íºëºº á¿õèé àðãà õýìæýý àâäàãã¿é,

çàðèì àñóóäëààð íèéòëýã ìºðäºõ, òîäîðõîé æóðàì áàéõã¿é ãýõ ìýò çàðèì àñóóäëóóä

íºëººëäºã ãýñýí ñàíààã ñóäàëãààíä îðîëöîã÷èä èëýðõèéëæýý.

Ñóìûí òºð, çàõèðãààíààñ õ¿ñ÷ áàéãàà äýìæëýã. Áèçíåñ ýðõëýã÷äýýñ õ¿ñýæ

áóé äýìæëýãèéí åðºíõèé õàíäëàãà, àãóóëãà íü áèçíåñ ºðãºæ¿¿ëýõ, øèíýýð ýõëýõýä

òîõèîëäîõ áýðõøýýëòýé íýëýýä óÿëäààòàé áàéíà. Õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýð îëîõ, äýä

á¿òöèéã ñàéæðóóëàõ, çàõ çýýë îëîõ, áîðëóóëàëòàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ çýðýã çóó÷ëàõ

áà óëàìæëàí øèéäâýðë¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíýýñ ãàäíà ìýäýýëëýýð õàíãàõ ñåìèíàð,

ñóðãàëò, äàäëàãàæóóëàëòûí àðãà õýìæýý çîõèîí áàéãóóëàõ àæëóóä áàãòàæ áàéíà.

Áýë÷ýýð àøèãëàëò, õàìãààëàëò, óñíû õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ, á¿òýýãäýõ¿¿í

À. Áèçíåñ ýðõëýã÷èä Á. Ìàë÷èä

Ñàíõ¿¿-ýäèéí çàñãèéí ÷àäàâõè ìóó

Çàì ìóó

Çàõ çýýëýýñ õîë

Ìàëûí õóëãàé

Áàéãàëü öàã óóðûí áýðõøýýë

Áýë÷ýýðèéí äààö, õ¿ðýëöýý õîìñ

Óñíû ýõ ¿¿ñâýð, õ¿ðýëöýý ìóó

Çàõ çýýëýýñ àëñëàãäìàë

Áàéãàëü öàã óóðûí áýðõøýýë

Òýýâðèéí çàðäàë ºíäºð

Òîíîã òºõººðºìæ õóó÷èðñàí

Õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýð äóòàãäàõ

Çàì ìóó

Ìýäýýëýë ìóó

21.7

21.7

43.5

43.5

43.5

60.9

65.2

16.0

18.0

22.0

28.0

32.0

38.0

40.0


Á¯ËÝÃ 5

áîðëóóëàëò, õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýð îëîõ, áàíêòàé õàðèëöàõàä çóó÷ëàõ, òºñºë

õýðýãæ¿¿ëæ ìàë÷äûã õàìðóóëàõ, ìàë÷äûí õîðøèëòûã äýìæèõ çýðýã ýä¿ãýý íýí

òóëãàìäñàí àñóóäëóóäûã õºíäºæ ñóìààñ àðãà õýìæýý àâàõ, äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõèéã

õ¿ññýíèéã ìàë÷èí çîíû ýðýëò ãýæ îéëãîõ íü ç¿éòýé.

Áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãàà, ºñºëòºä íºëººëæ áóé õ¿÷èí ç¿éëñ. Áèçíåñ

ýðõëýã÷äèéí õóâüä áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààíä èõ íºëºº á¿õèé õ¿÷èí ç¿éëñèéí

òîîíä äýä á¿òöèéí ñàëáàðóóäààñ àâòîçàì, àãààðûí òýýâýð, íèéòëýã ¿éë÷èëãýýíýýñ

õîëáîî, ýð÷èì õ¿÷, óñàí õàíãàìæ, àìüæèðãààíû ÷àíàðûã õàðóóëàõ õ¿÷èí ç¿éëñýýñ

òàòâàð, ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýý ÿâóóëàõ áàéð, áóñàä õ¿÷èí ç¿éëñýýñ àâèëãàë,

ñàíõ¿¿ãèéí ýõ ¿¿ñâýð îëîõ áîëîìæ, áèçíåñò äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýíèé

áîëîìæ çýðãèéã îðóóëñàí íü áîäèò áàéäàëòàé íýëýýä ä¿éæ áàéíà.

Ìàë÷äûí ¿çýæ áàéãààãààð áýë÷ýýðèéí óñàí õàíãàìæ, õýâ æóðìûí çºð÷èë, ãýìò

õýðýã, ñàíõ¿¿æèëò îëîõ áîëîìæèéã òýäíèé áèçíåñ ¿éë àæèëëàãààíä õàìãèéí èõ

íºëººòýé, ò¿¿í÷ëýí áèçíåñèéí äýìæëýã àâàõ áîëîìæ õîìñäóó íü çîõèõ íºëºº

¿ç¿¿ëæ áàéíà ãýæ òîäîðõîéëæýý. Ìàë àæ àõóé ýðõëýã÷äèéí ¿éë àæèëëàãàà

ÿâóóëàõàä ìàëûí õóëãàéã áóóðóóëàõ, íèéãìèéí ñºðºã ¿ð äàãàâàð á¿õèé áóñàä ãýìò

õýðãýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, àâèëãàë ãàð õàðàõ ÿâäëûã àðèëãàõ, ñàíõ¿¿æèëòèéí ýõ

¿¿ñâýð îëîõ áîëîìæ, áèçíåñ äýìæèõ ¿éë÷èëãýý òààðóóõàí áàéãààä öààøèä àíõààðàõ

íü ç¿éòýé.

Ñóìàí äàõü õàìãèéí ºñºëòòýé ñàëáàðóóä. Ìàë÷èä, áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí ¿çýæ

áàéãààãààð ñ¿¿ëèéí 5 æèëèéí áàéäëààð õàìãèéí èõ ºñºëòòýé ñàëáàðûí òîîíä ìàë

àæ àõóé, ãàçàð òàðèàëàí, óóë óóðõàé, õóäàëäàà ¿éë÷èëãýý îðæ áàéíà. Ýíý íü ãîë

òºëºâ òîîíû ºñºëòèéã õàðãàëçàí ýðýìáýëñýí ¿ç¿¿ëýëò áºãººä õºäººãèéí ýäèéí

çàñàã-áèçíåñèéí ãîë íî¸í íóðóó áîëñîí ñàëáàðóóä ºñºëòòýé áàéãàà íü ýäèéí

çàñãèéí ºñºëò áèé áîëãîõ òààòàé äàâóó òàë þì.

Ñóìàí äàõü õàìãèéí èõ óíàëòòàé ñàëáàð. Ñ¿¿ëèéí 5 æèëä àõóéí ¿éë÷èëãýý,

ýð¿¿ë ìýíä, äýä á¿òýö, ìàë ýìíýëýã, óñàí õàíãàìæ çýðýã ñàëáàðóóä õàìãèéí èõ

óíàëòòàé áàéãàà ãýæ áèçíåñ ýðõëýã÷èä, ìàë÷èä ¿çñýí áàéíà. Òºðèéí áà õóâèéí

õýâøëèéí ¿éë÷èëãýýíèé ñàëáàðûã óíàëòòàé ãýæ ä¿ãíýæ áàéãàà íü ñóìûí ýäèéí

çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí ÷èã áàðèìæààã áèçíåñèéí îð÷èí, òºðèéí ¿éë÷èëãýýã

ñàéæðóóëàõàä ÷èãë¿¿ëýõ íü ÷óõàë áîëîõûã íîòîëãîî ãýæ ¿çýæ áàéíà.

Õºðºíãº îðóóëàëòûã òàòàæ áàéãàà ñàëáàðóóä. Àëò, í¿¿ðñ çýðýã àøèãò

ìàëòìàëûí íººö, òàðèàëàíä òîõèðîìæòîé íºõöºë, àæèëñàã, áîëîâñðîëòîé õ¿íèé

íººöºä ò¿øèãëýñýí ñàëáàðóóä õºðºíãº îðóóëàëòûã òàòàæ áàéíà ãýæ ñóäàëãààíä

îðîëöîãñîä ¿çæýý. Ò¿¿í÷ëýí áàéíãûí ýð÷èì õ¿÷, àéìãèéí òºâä îéð îðøäîã, ìàë àæ

àõóé ýðõýëæ èðñýí óëàìæëàë çýðýã íºõöë¿¿ä òîäîðõîé äàâóó òàëûã íºõöºëä¿¿ëæ


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

áóé àæýý. Öààøäàà ýäãýýð äàâóó òàëä ò¿øèãëýõýýñ ãàäíà áóñàä ñàëáàðûí õºãæëèéã

ò¿ëõ¿¿ äýìæèõ çàìààð ýäèéí çàñãèéí áîäèòîé ºñºëòèéã òîãòâîðæóóëàõ ÿâäàë

ñòðàòåãèéí ÷óõàë çîðèëò áàéõ íü ìýäýýæ þì.

Áèçíåñèéí õºãæèëä ñààä áîëæ áóé ñóë òàëóóä. Ìàë àæ àõóé çîíõèëñîí

ýäèéí çàñãèéí ñóóðü á¿õèé ñóìäòàé àäèë áàéãàëèéí áýðõøýýëýýñ àâàõóóëààä

áèçíåñ òîãòâîðòîé ýðõëýõýä øààðäëàãàòàé ñàíõ¿¿ãèéí ñóë ÷àäàâõè, òåõíèê-

òåõíîëîãè õîöðîãäñîí, ìàòåðèàë, øàòàõóóí, òýýâðèéí çàðäëûí ºñºëò, áàíê-çýýëèéí

òààëàìæã¿é íºõöºë, ìàë àæ àõóéä íýí ÷óõàë óñíû áà áýë÷ýýðèéí õîìñäîë,

ñóðãàëò-ìýäýýëýë äóòàãäàëòàé çýðýã îëîí õ¿÷èí ç¿éëñèéã òóñ ñóìûí áèçíåñèéí

õºãæèëä òààëàìæã¿é íºëººëäºã õýìýýí òîäîðõîéëæýý. Àâòî çàì, áàíê, ¿éëäâýðëýë,

¿éë÷èëãýýíèé áàéð çýðýã äýä á¿òöèéã ñàéæðóóëàõûí õàìò àðõèäàëò, àæèëã¿éäýë,

ìàëûí õóëãàé, õ¿íä ñóðòàëòàé òýìöýë ÿâóóëàõ àñóóäëààð îíîâ÷òîé øèéäâýð ãàðãàæ

õýðýãæ¿¿ëýõ íü ÷óõàë áàéíà.

Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí îð÷èí, õºãæëèéí ººð÷ëºëò. Áèçíåñ ýðõëýã÷äèéí

82, ìàë÷äûí 97% íü òóñ ñóìàíä áèçíåñ ýðõëýõ îð÷èí ñàéæèðñàí ãýæ ¿çñýí íü

òýäíèé áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãàà ººäðºã áàéãàà ãýñýí ºìíºõ õàðèóëòòàé íèéöýæ

áàéíà. Íýã òàëààñ ýíý íü áèçíåñ õºãæ¿¿ëýõ òààòàé îð÷èí á¿ðä¿¿ëýõýä ñóìûí

òºð, çàõèðãààíû ç¿ãýýñ çîõèõ õýìæýýíä àíõààð÷ èðñýíòýé õîëáîîòîé ä¿ãíýëò

ìºí. Ñóìûí ä¿íãýýð, ñàíàë àñóóëãàä îðîëöîã÷äûí 20 îð÷èì õóâü ñóìûí ýäèéí

çàñàã õóðäàöòàé ºñ÷ áàéãàà, 60 ãàðóé õóâü íü äóíä çýðýã ãýæ ¿íýëæýý. Ñ¿¿ëèéí 5

æèëä øèíýýð àëòíû óóðõàé íýýãäñýí, ãàçàð òàðèàëàíãèéí ¿éëäâýðëýë ºðãºæñºí,

ìàë ñ¿ðãèéí òîî òîëãîé ºñ÷ áàéãàà çýðýã òîîíû áà ÷àíàðûí ºñºëòèéã ¿íäýñëýí

ñóäàëãààíä õàìðàãäàãñäûí îëîíõè íü ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ºñºëòèéã

äóíä çýðýã ãýæ ¿íýëæ áàéãàà íü ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ºñºëòèéí õóðäàöàä ñýòãýë

õàíãàëóóí áèø áàéãààãèéí èëðýë ãýæ òîîöîæ áîëîõ þì.

5.2. ÑÂÎÒ øèíæèëãýý

Ñóìûí áèçíåñèéí îð÷íû òàëààðõè îëîí íèéòèéí ¿íýëãýýíèé ä¿íä òóëãóóðëàí

ñóìûí õºãæëèéí äîòîîä îð÷íû äàâóó áîëîí ñóë òàë, ãàäààä îð÷íû áîëîìæ, ñààä

áýðõøýýëèéã ÑÂÎÒ øèíæèëãýýíèé ìàòðèöààð òîäîðõîéëîâ.


Á¯ËÝÃ 5

ÑÂ

ÎÒ

øè

íæ

èëã

ýýí

èé

ìà

òðè

ö

Äî

òîî

ä î

ð÷í

ûÄ

îòî

îä

îð

÷íû

Ãàäà

àä

îð

÷íû

Ãà

äàà

ä î

ð÷í

û

Äà

âóó

òàë

Äà

âóó

òàë

Ñóë

òà

ëÑ

óë ò

àë

Áî

ëîì

æÁ

îëî

ìæ

Ñà

àä

áýð

õøýý

ëÑ

àà

ä á

ýðõø

ýýë

1.

Õ¿í

àì

íü

áýë

÷ýýð

èé

í ì

àë

àõó

é,

ãàçà

ð ò

àð

èà

ëàí

ãèé

í ¿

éëä

âýð

ëýë

ýðõë

ýõ ó

ëàì

æëà

ëò ä

àäë

àãà

òó

ðø

ëàãà

òàé

.

2.

Ñóì

ûí

èð

ãýä

íü

àé

ìãè

éí

áóñ

àä

ñóì

äàà

ñ è

ë¿¿

àæ

èëñ

àã.

3.

Ìà

ë à

æ à

õóé

, ãà

çàð

òà

ðè

àëà

í

ýðõë

ýõ ò

îõè

ðî

ìæ

òîé

áýë

÷ýýð

, ãà

çàð

í

óòà

ãòà

é

4.

Àëò

, í¿¿

ðñ,

øî

õîé

çýð

ýã á

àé

ãàëè

éí

à

øè

ãò ì

àëò

ìà

ëûí

áà

ÿëà

ã í

ºº

öòý

é.

5.

Àÿë

àë

æóó

ë÷ëà

ë õº

ãæ¿¿

ëýõ

áà

éãà

ëèé

í ¿

çýñã

ýëýí

ò á

îëî

í ò

¿¿õ,

ñî

¸ëû

í ä

óðñã

àëò

ãà

çàð

, ÿçã

óóð

óð

ëàãè

éí

ºâ

óëà

ìæ

ëàëò

àé

.

6.

Áè

çíåñ

ýð

õëýõ

àð

ãà ó

õàà

í, ä

àäë

àãà

òó

ðø

ëàãà

òº

ëºâø

ñºí

, áè

çíåñ

ýý

ºð

ãºòã

ºõ,

øè

íýý

ð í

ýìýã

ä¿¿ë

ýõ

ñîí

èð

õîëò

îé

.

7.

Õ¿í

àì

õà

ðüö

àí

ãóé

îëî

í ò

óë

õóäà

ëäà

à ¿

éë÷

èëã

ýýí

èé

áî

ëîì

æè

éí

á

àãò

àà

ìæ

á¿õ

èé

çà

õ çý

ýëòý

é.

8.

Áà

éð

øëû

í õ

óâüä

àé

ìãè

éí

òº

âä î

éð

9.

Îëî

í í

èé

òèé

í ñ

àí

àà

÷ëà

ãà, á

¿òýý

ë÷

èäý

âõ

ñàé

æè

ð÷

áà

éãà

à.

10

. Ò

îì

îî

õîí

¿é

ëäâý

ðëý

ë ýð

õýëä

ýã

áè

çíåñ

¿¿ä

íü

áà

ãà ç

ýðãè

éí

ýð

ñäëè

éã

äàà

æ ã

àð

àõ

ýäè

éí

çà

ñãè

éí

÷à

äàâõ

èòà

é.

1.

Áè

çíåñ

ýð

õëýã

÷äè

éí

õº

ðº

íãè

éí

õó

ðè

ìòë

àë,

ñà

íõ¿

¿ãè

éí

ýõ

¿¿ñâ

ýð

äóòì

àã

2.

Îð

îí

íóò

ãèé

í ò

ºñâ

èé

í õ

¿ðýë

öýý

ìóó

, çà

ðö

óóëà

õ ýð

õ õÿ

çãà

àð

ëàãä

ìà

ë.

3.

Àæ

èë

ýðõë

ýëòè

éí

ò¿â

øè

í ä

îî

ãóóð

, à

æè

ëã¿é

÷¿¿ä

èé

í á

îëî

âñð

îë,

ì

ýðãý

æè

ë õà

íãà

ëòã¿

é.

4.

Ìýð

ãýæ

èëò

ýé à

æè

ëëà

ãñäû

í

ýðýë

òèé

ã î

ðî

í í

óòãè

éí

ñóð

ãàëò

àà

ð

õàí

ãàæ

÷à

äàõã

¿é á

àé

ãàà

.

5.

Áè

çíåñ

ýð

õëýã

÷äè

éí

õî

ðø

èëò

, õà

ìòû

í à

æè

ëëà

ãàà

ñóë

, òóñ

òóñ

äàà

õó

âèà

õè

÷ýýæ

àæ

èëë

àäà

ã.

6.

Ñà

éí

õ¿÷

èí

÷à

äàë

á¿õ

èé

æè

æè

ã äó

íä

¿éëä

âýð

õº

ãæº

ºã¿

é.

7.

Òåõ

íè

ê, ò

åõí

îëî

ãè, á

àé

ãóóë

àì

æ

õîö

ðî

ãäñî

í.

8.

Õà

íãà

í í

èé

ë¿¿ë

ýõ ò

ºâë

ºð

ñºí

çà

õ çý

ýëýý

ñ õý

ò õî

ë.

9.

Áýë

÷ýýð

èé

í ä

àà

ö õ

ýòýð

÷ á

óé, ó

ñàí

õà

íãà

ìæ

õ¿ð

ýëö

ýýã¿

é.

10

. Ç

î÷è

ä á

óóäà

ë, à

õóé

í ¿

éë÷

èëã

ýý

õàí

ãàëò

ã¿é

.

11

. ¯

éëä

âýð

ëýë,

¿é

ë÷è

ëãýý

ÿâó

óëà

õ çî

ðè

óëà

ëòû

í á

àé

ð õ

¿ðýë

öýý

ã¿é

.

12

. Æ

èæ

èã

äóí

ä á

èçí

åñ ý

ðõë

ýã÷è

ä ýð

ñäýë

èé

ã äà

àõ

÷àäâ

àð

ã¿é

, ýð

ñäýë

ýýñ

õàì

ãàà

ëàõ

òîãò

îëö

îî

íä

õàì

ðà

ãäà

àã¿

é.

1.

Òº

âëº

ðñº

í ý

ð÷è

ì õ

¿÷í

èé

ñè

ñòåì

ä õî

ëáî

ãäñî

í.

2.

Ñóì

ûí

òº

â í

ü Ì

îá

èêî

ì,

Ñêà

éòå

ëèé

í ñ

¿ëæ

ýýòý

é.

3.

Îëî

í ó

ëñû

í á

àé

äàë,

õà

ìòû

í

àæ

èëë

àãà

à á

èçí

åñè

éí

õº

ãæè

ëä ò

àà

òàé

íº

ëºº

ëäº

ã.

4.

Õº

ãæëè

éí

òº

ñºë

õºòº

ëáº

ð

õýð

ýãæ

¿¿ëý

õ á

îëî

ìæ

òîé

5.

¯í

äýñí

èé

ÿçã

óóð

óð

ëàã,

º

â ñî

¸ëû

ã ãà

äàà

äàä

èõ

ñîí

èð

õäî

ã

1.

Ìà

ë à

æ à

õóé

, ãà

çàð

òà

ðè

àëà

íãè

éí

¿é

ëäâý

ðëý

ë á

àé

ãàëü

, öà

ã óó

ðà

àñ

øóó

ä õà

ìà

àð

àëò

àé

.

2.

Áà

íêí

û ç

ýýëè

éí

õóã

àö

àà

í

ü á

îãè

íî

, õ¿¿

íü

ºí

äºð

, á

àð

üöà

à õ

ºð

ºí

ãº ø

àà

ðää

àã.

3.

Ìà

ëûí

õóë

ãàé

èõ,

îëî

í

íè

éòè

éí

àþ

óëã¿

é á

àé

äàë,

õó

óëè

éí

õýð

ýãæ

èëò

ñóë

.

4.

Çà

ìû

í í

ºõö

ºë

òóé

ëûí

ìóó

.

5.

Õº

äºº

ãèé

í ì

àë÷

èä

ýð÷è

ì

õ¿÷,

õî

ëáî

îí

û ¿

éë÷

èëã

ýýí

ä õà

ìð

àãä

àà

ã¿é

.

6.

Óëñ

ûí

òº

ñâè

éí

õº

ðº

íãº

î

ðóó

ëàëò

áà

ãà.

7.

Òº

âëº

ðëè

éã

ñàà

ðóó

ëàõ

¿éë

ÿâö

óäà

àø

ðà

ëòà

é.

8.

Á¿ñ

÷èëñ

ýí õ

ºãæ

ëèé

í ¿

çýë

áà

ðè

ìòë

àë

òîäî

ðõî

éã¿

é.

9.

Ñóì

ûí

õº

ãæè

ë, ¿

íäý

ñíè

é

öº

ºí

õèé

ã äý

ìæ

èõ

äýì

æëý

ã á

àãà

.

10

. Ò

àòâ

àð

ûí

õóó

ëü, ä

¿ðýì

çà

àâà

ð á

èçí

åñè

éí

õº

ãæè

ëä

ñºð

ºã

íº

ëºº

ëäº

ã,

11

. Ò

îì

áè

çíåñ

èé

í í

ºëº

ºëº

ë õà

íãà

ëòã¿

é.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

Äî

òîî

ä î

ð÷í

ûÄ

îòî

îä

îð

÷íû

Ãàäà

àä

îð

÷íû

Ãà

äàà

ä î

ð÷í

û

Äà

âóó

òàë

Äà

âóó

òàë

Ñóë

òà

ëÑ

óë ò

àë

Áî

ëîì

æÁ

îëî

ìæ

Ñà

àä

áýð

õøýý

ëÑ

àà

ä á

ýðõø

ýýë

11

. C

óìû

í ó

äèð

äëà

ãà á

èçí

åñè

éí

¿é

ë à

æè

ëëà

ãàà

ã äý

ìæ

èæ

õà

ìòð

àí

à

æè

ëëà

äàã.

12

. Á

èçí

åñè

éí

ºð

ñºëä

ºº

íä

ñóì

ûí

çà

õèð

ãàà

íû

îð

îëö

îî

áà

ãà

13

. Î

ÕÓ

, ÁÍ

ÕÀ

Ó-

òàé

ãà

äàà

ä õó

äàëä

àà

íû

õà

ðè

ëöà

àòà

é.

14

. Ý

ð÷è

ìæ

ñýí

ìà

ë à

æ à

õóé

, ãà

çàð

òà

ðè

àëà

í, î

ëáî

ðëî

õ ¿é

ëäâý

ðëý

ëä

õºð

ºí

ãº î

ðóó

ëàõ,

øè

íý

ñàëá

àð

óóä

¿¿ñã

ýí õ

ºãæ

¿¿ëý

õ á

îëî

ìæ

õà

ðüö

àí

ãóé

ñà

éí

13

. Á

èçí

åñè

éí

ìýä

ýýëý

ë, ì

ýäýý

ëëè

éí

ñà

í á

¿ðäý

ýã¿é

.

14

. Ãà

çàð

çî

õèî

í á

àé

ãóóë

àëò

ûí

åð

ºí

õèé

òº

ëºâë

ºãº

º á

îëî

âñð

óóëà

àã¿

é.

15

. Á

àé

ãàëü

õà

ìãà

àëà

õ ö

ýãö

òýé

áî

äëî

ãî

áî

ëîâñ

ðî

ãäî

îã¿

é

16

. Á

èçí

åñò

èäý

âõòý

é, á

¿òýý

ë÷ õ

ýñãè

éí

ì

àí

ëàé

ëàë,

íè

éòý

ä ¿ç

¿¿ëý

õ í

ºëº

ºëº

ë õà

íãà

ëòã¿

é.

17

. Ì

àë

àæ

àõó

éí

¿é

ëäâý

ðëý

ë ýð

÷èì

æýý

ã¿é

, áî

ëîâñ

ðóó

ëàõ

¿éëä

âýð

ñóë

õº

ãæñº

í.

18

. Á

èçí

åñè

éí

õî

ëáî

îä,

õà

íäè

âëà

ã÷,

îëî

í ó

ëñû

í á

àé

ãóóë

ëàãó

óäòà

é

òîãò

îî

ñîí

õî

ëáî

î á

àãà

.

19

. Á

ýëýí

÷ëýõ

ñýò

ãýëã

ýý á

óóð

àõã

¿é

áà

éãà

à


Á¯ËÝÃ 5

5.3. Ñóìûí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí àëñûí õàðàà, çîðèëãî

Ñóìûí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí àãóóëãûã äàðààõ áàéäëààð òîäîðõîéëñîí áîëíî. ¯¿íä:

1. Ñòðàòåãèéí àëñûí õàðàà, çîðèëãî

2. Ñòðàòåãèéí çîðèëãî, çîðèëò, õºòºëáºð, òºñºë

3. Áèçíåñèéí õºãæëèéã äýìæèõ ÷èãëýë¿¿ä

4. Ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ìàòðèö

5. Òºñºë ýðýìáýëýõ ìàòðèö

6. Òºñëèéí õóðààíãóé òîäîðõîéëîëò

Ñòðàòåãèéí àëñûí õàðàà, çîðèëãî

Àëñûí õàðàà:Àëñûí õàðàà: Îíãîí áàéãàëèéí ¿íýò áàÿëàã, õºäºëìºð÷ ò¿¿õýí óëàìæëàë, ¿íäýñíèé ¸ñ çàíøèë, ÿçãóóð óðëàãààðàà èðãýäèéíõýý àæèëëàæ àìüäðàõ, ñóð÷ áîëîâñðîõ òààòàé îð÷íûã á¿ðä¿¿ëýí, ººðèéí ¿éëäâýðëýæ áîëîâñðóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿íýýð ýäèéí çàñãàà áýõæ¿¿ëæ, èðãýäèéíõýý àìüæèðãààíû ò¿âøèíã äýýøë¿¿ëñýí ñóì áàéõ

Çî

ðè

ëãî

1:

Çî

ðè

ëãî

1: Á

àé

ãàëè

éí

íº

ºö

èé

ã çî

õèñò

îé

àø

èãë

àõ,

õà

ìãà

àëà

õ,

íº

õºí

ñýð

ãýýõ

Çî

ðè

ëãî

2:

Çî

ðè

ëãî

2: ¯

íäý

ñíè

é ¸

ñ çà

íø

èë,

ÿç

ãóóð

óð

ëàã,

ñî

¸ë,

ò¿¿

õ äó

ðñã

àëò

ãà

çðû

ã õà

ìãà

àëà

õ, º

âë¿¿

ëýõ,

àÿë

àë

æóó

ë÷ëà

ëûã

õºãæ

¿¿ëý

õ

Çî

ðè

ëãî

3:

Çî

ðè

ëãî

3: Á

îëî

âñð

îë,

ýð

¿¿ë

ìýí

äèé

í ¿

éë÷

èëã

ýýí

èé

íº

õöëè

éã

ñàé

æð

óóëà

õ, ì

ýðãý

æè

ëòýé

àæ

èëë

àõ

õ¿÷

áýë

òãýõ

, àì

üäð

àëû

í õ

ýâè

éí

í

ºõö

ºë

á¿ð

ä¿¿ë

ýõ

Çî

ðè

ëãî

4:

Çî

ðè

ëãî

4: Ó

ëàì

æëà

ëò

¿éëä

âýð

ëýëè

éã

áî

ëîâñ

ðî

íãó

é

áî

ëãî

í ì

àð

êåòè

íãè

éã

ñàé

æð

óóëà

õ

Çî

ðè

ëãî

5:

Çî

ðè

ëãî

5: Ñ

óìû

í á

èçí

åñè

éí

î

ð÷í

ûã

ñàé

æð

óóëæ

, îëî

í í

èé

òèé

í

èäý

âõè

éã

ºð

í¿¿

ëýõ


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

5.4

. Àëñ

ûí

õà

ðà

à-

çîð

èëã

î-

çîð

èëò

-õº

òºëá

ºð

-òº

ñëè

éí

ìà

òðè

ö

Àëñ

ûí

õà

ðà

à: Î

íãî

í á

àé

ãàëè

éí

¿í

ýò á

àÿë

àã,

õº

äºëì

ºð

÷ ò¿

¿õýí

óëà

ìæ

ëàë,

¿í

äýñí

èé

¸ñ

çàí

øè

ë, ÿ

çãóó

ð ó

ðëà

ãàà

ðà

à è

ðãý

äèé

íõý

ý à

æè

ëëà

æ

àì

üäð

àõ,

ñóð

÷ á

îëî

âñð

îõ

òàà

òàé

îð

÷íû

ã á

¿ðä¿

¿ëýí

, ºº

ðè

éí

¿é

ëäâý

ðëý

æ á

îëî

âñð

óóëñ

àí

á¿ò

ýýãä

ýõ¿¿

íýý

ð ý

äèé

í ç

àñã

àà

áýõ

æ¿¿

ëæ, è

ðãý

äèé

íõý

ý à

ìüæ

èð

ãàà

íû

ò¿â

øè

íã

äýýø

ë¿¿ë

ñýí

ñóì

áà

éõ

Çî

ðè

ëãî

(Çî

)Ç

îð

èëã

î (Ç

î)

Çî

ðè

ëò (Ç

ò)Ç

îð

èëò

(Çò)

Õº

òºëá

ºð

(Õº

)Õ

ºòº

ëáº

ð (Õ

º)

Òº

ñºë

(Ò)

Òº

ñºë

(Ò)

No

No

Çî

1:

Çî

1: Á

àé

ãàëè

éí

í

ºº

öè

éã

çîõè

ñòî

é

àø

èãë

àõ,

õà

ìãà

àëà

õ, í

ºõº

í

ñýð

ãýýõ

Çî

1:Ç

ò1:

Çî

1:Ç

ò1: Î

éæ

óóëñ

àí

áà

îé

í

çóð

âàñ

áà

éãó

óëñà

í ò

àëá

àé

í

õýì

æýý

3 ã

à á

àé

ãàà

ã 2

01

0 ã

ýõýä

8 ã

à á

îëã

îæ

º

ðãº

æ¿¿

ëýõ

Çî

1:Ç

ò1:Õ

º1

:Ç

î1

:Çò1

:Õº

1: Á

àé

ãàëü

, à

ìüä

ðà

õ î

ð÷í

û

õàì

ãàà

ëàëò

Çî

1:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î1

:Çò1

:Õº

1:Ò

1: Ñ

óìû

í á

àé

ãàëü

îð

÷íû

áà

éäë

ûí

¿í

ýëãý

ý õè

éõ

1

Çî

1:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î1

:Çò1

:Õº

1:Ò

2: Ñ

óìû

í ò

ºâ

èé

í ò

ºâ

ëºð

ñºí

õî

ãèé

í ö

ýãè

éí

òà

ëáà

éã

áà

ãàñã

àõ

2

Çî

1:Ç

ò1:Õ

º2

:Ç

î1

:Çò1

:Õº

2: Î

éí

íº

õºí

ñý

ðãý

ýëò,

îé

æóó

ëàëò

Çî

1:Ç

ò1:Õ

º2

:Ò1

:Ç

î1

:Çò1

:Õº

2:Ò

1: Î

éí

çóð

âà

ñ á

¿õè

é í

óòà

ã, æ

èì

ñ æ

èì

ñãýí

èé

í

òàëá

àé

í î

éæ

óóëà

ëò, ñ

óìû

í ò

ºâ

èé

í ö

ýöýð

ëýãæ

¿¿ëý

ëò3

Çî

1:Ç

ò3:

Çî

1:Ç

ò3: À

øè

ãëà

ëò

áà

ãàòà

é á

àé

ãàà

20

00

0 ã

à

áýë

÷ýýð

èé

ã 2

01

0 î

í ã

ýõýä

, 2

00

00

ãà

áýë

÷ýýð

èé

ã 2

01

5

îí

ãýõ

ýä ò

óñ ò

óñ á

àé

íãû

í

àø

èãë

àëò

àä

îð

óóëà

õ

Çî

1:Ç

ò3:Õ

º1

: Ç

î1

:Çò3

:Õº

1:

Áýë

÷ýýð

èé

í õ

àì

òûí

ì

åíåæ

ìåí

ò í

ýâòð

¿¿ëý

õ

Çî

1:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î1

:Çò3

:Õº

1:Ò

1: Á

ýë÷ý

ýð, á

ýë÷ý

ýð ä

ýõ á

óñà

ä í

ºº

öè

éí

à

øè

ãëà

ëò, ç

îõè

öóó

ëàëò

ûã

ñàé

æð

óóëà

õ óð

ò õó

ãàö

àà

íû

òº

ëºâë

ºãº

º, æ

óðà

ì á

îëî

âñð

óóëæ

õýð

ýãæ

¿¿ëý

õ4

Çî

1:Ç

ò3:Õ

º2

: Ç

î1

:Çò3

:Õº

2:

Áýë

÷ýýð

èé

í ó

ñàí

õà

íãà

ìæ

èé

ã ñà

éæ

ðóó

ëàõ

Çî

1:Ç

ò3:Õ

º2

:Ò1

:Ç

î1

:Çò3

:Õº

2:Ò

1: Ã

àëä

àí

áî

øè

ãòû

í ñ

óâãè

éã

ñýð

ãýýæ

, òî

ëãî

éí

õý

ñýãò

¿åð

èé

í õ

àì

ãàà

ëàëò

õè

éõ

5

Çî

1:Ç

ò3:Õ

º2

:Ò2

:Ç

î1

:Çò3

:Õº

2:Ò

2: Õ

àâ

àð

-í

àì

ðû

í á

ýë÷ý

ýðò

õóäà

ã ø

èí

ýýð

ãà

ðãà

õ 6

Çî

2:

Çî

2: ¯

íäý

ñíè

é ¸

ñ çà

íø

èë,

ÿçã

óóð

óð

ëàã,

ñî

¸ë,

ò¿¿

õ äó

ðñã

àëò

ãà

çðû

ã õà

ìãà

àëà

õ,

ºâë

¿¿ëý

õ, à

ÿëà

ë æ

óóë÷

ëàëû

ã õº

ãæ¿¿

ëýõ

Çî

2:Ç

ò1:

Çî

2:Ç

ò1: 2

00

9 î

í ã

ýõýä

æ

èë

á¿ð

20

0-

àà

ñ äî

îø

ã¿é

æ

óóë÷

èí

, àì

ðà

ã÷ õ

¿ëýý

í

àâà

õ ÷à

äàâõ

è á

èé

áî

ëãî

õ

Çî

2:Ç

ò1:Õ

º1

:Ç

î2

:Çò1

:Õº

1: À

ÿëà

ë,

æóó

ë÷ëà

ëûí

áè

çíåñ

èé

ã äý

ìæ

èõ

Çî

2:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î2

:Çò1

:Õº

1:Ò

1: Ó

ëàà

íãî

ì-

Òà

ðè

àëà

í ÷

èãë

ýëè

éí

31

êì

çà

ñìà

ë çà

ì ò

àâè

õ7

Çî

2:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î2

:Çò1

:Õº

1:Ò

2: À

ÿëà

ë æ

óóë÷

ëàëû

í õ

ºòº

ëáº

ð, ò

àí

èëö

óóëã

à,

ìýä

ýýëë

èé

í ã

àð

ûí

àâ

ëàãà

õýâ

ë¿¿ë

ýõ8

Çî

2:Ç

ò2:

Çî

2:Ç

ò2: ¯

íäý

ñíè

é ¸

ñ çà

íø

èë,

ÿçã

óóð

óð

ëàãè

éí

ñó

ðãà

ëòû

ã 2

00

7 î

íî

îñ

ýõëý

í ò

îãò

ìî

ë çî

õèî

í

áà

éãó

óëæ

, æè

ë á

¿ð 1

00

-à

àñ

äîî

øã¿

é õ

¿í õ

àì

ðóó

ëàõ

Çî

2:Ç

ò2:Õ

º1

:Ç

î2

:Çò2

:Õº

1: ¯

íäý

ñíè

é

¸ñ

çàí

øè

ë, ÿ

çãóó

ð

óðëà

ãèé

ã º

âë¿¿

ëýõ,

äý

ëãýð

¿¿ëý

õ

Çî

2:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î2

:Çò2

:Õº

1:Ò

1: ¯

íäý

ñíè

é ¸

ñ çà

íø

èë,

ÿçã

óóð

óð

ëàãè

éí

ñó

ðãà

ëòû

í õ

ºòº

ëáº

ð, ã

àð

ûí

àâ

ëàãà

, ¿ç¿

¿ëýõ

ìà

òåð

èà

ë á

ýëòã

ýõ9

Çî

2:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò2

: Ç

î2

:Çò2

:Õº

1:Ò

2: ¯

íäý

ñíè

é õ

ºãæ

ìè

éí

çýì

ñãýý

ð õ

àí

ãàãä

ñàí

ÿç

ãóóð

óð

ëàãè

éí

õà

ìòë

àã

ÇÄ

ÒÃ-

ûí

äýð

ãýä

áà

éãó

óëà

õ1

0

Çî

2:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò3

:Ç

î2

:Çò2

:Õº

1:Ò

3: Ñ

î¸

ëûí

òº

âè

éí

çà

ñâà

ð, ò

îõè

æè

ëò1

1

Çî

2:Ç

ò2:Õ

º2

:Ò4

:Ç

î2

:Çò2

:Õº

2:Ò

4: ¯

íäý

ñíè

é ì

è÷è

ä, ç

óðõà

éí

áà

éð

òàé

áî

ëîõ

12


Á¯ËÝÃ 5

Çî

ðè

ëãî

(Çî

)Ç

îð

èëã

î (Ç

î)

Çî

ðè

ëò (Ç

ò)Ç

îð

èëò

(Çò)

Õº

òºëá

ºð

(Õº

)Õ

ºòº

ëáº

ð (Õ

º)

Òº

ñºë

(Ò)

Òº

ñºë

(Ò)

No

No

Çî

3:

Çî

3: Á

îëî

âñð

îë,

ýð

¿¿ë

ìýí

äèé

í

¿éë÷

èëã

ýýí

èé

í

ºõö

ëèé

ã ñà

éæ

ðóó

ëàõ,

ì

ýðãý

æè

ëòýé

à

æè

ëëà

õ õ¿

÷ á

ýëòã

ýõ,

àì

üäð

àëû

í õ

ýâè

éí

í

ºõö

ºë

á¿ð

ä¿¿ë

ýõ

Çî

3:Ç

ò1:

Çî

3:Ç

ò1: 2

01

5 î

í ã

ýõýä

ñó

ìû

í ñ

óðãó

óëü,

öýö

ýðëý

ã,

ýìí

ýëãè

éí

áà

éð

ûí

à

÷àà

ëëû

ã á

àãà

ñãà

æ,

¿íäý

ñíè

é ñ

òàí

äàð

òàä

õ¿ð

ãýõ

Çî

3:Ç

ò1:Õ

º1

: Ç

î3

:Çò1

:Õº

1:

Ñóó

ðü

áî

ëîâñ

ðî

ëûí

¿é

ë÷è

ëãýý

íè

é í

ºõö

ëèé

ã ñà

éæ

ðóó

ëàõ

Çî

3:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î3

:Çò1

:Õº

1:Ò

1: À

õëà

õ ñó

ðãó

óëè

éí

õè

÷ýýë

èé

í á

à ä

îòó

óð

áà

éð

ûí

èõ

çàñâ

àð

, ºð

ãºòã

ºë,

òî

õèæ

èëò

13

Çî

3:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î3

:Çò1

:Õº

1:Ò

2: Ö

ýöýð

ëýãè

éí

ºð

ãºòã

ºë

14

Çî

3:Ç

ò1:Õ

º2

:Ç

î3

:Çò1

:Õº

2: Ý

ð¿¿

ë ì

ýíäè

éí

¿é

ë÷è

ëãýý

íè

é

íº

õöëè

éã

ñàé

æð

óóëà

õ

Çî

3:Ç

ò1:Õ

º2

:Ò1

:Ç

î3

:Çò1

:Õº

2:Ò

1: Ñ

óìû

í õ

¿í ý

ìí

ýëãè

éí

ºð

ãºòã

ºë,

òî

íî

ã òº

õºº

ðº

ìæ

èé

í ø

èí

ý÷ëý

ë1

5

Çî

3:Ç

ò2:

Çî

3:Ç

ò2: 2

00

7 î

íî

îñ

æè

ë á

¿ð 5

0-

èà

ñ äî

îø

ã¿é

õ¿í

èé

ã ñó

ðãà

õ, ä

àäë

àãà

æóó

ëàõ

÷àäà

âõè

á¿ð

ä¿¿ë

ýõ

Çî

3:Ç

ò2:Õ

º1

: Ç

î3

:Çò2

:Õº

1:

Íóò

ãèé

í è

ðãý

äèé

í

ìýð

ãýæ

ëèé

í ÷

àäà

âõè

éã

äýýø

ë¿¿ë

ýõýä

äýì

æëý

ã ¿ç

¿¿ëý

õ

Çî

3:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î3

:Çò2

:Õº

1:Ò

1: Ç

ÄÒ

Ã-û

í ä

ýðãý

ä ñó

ðãà

ëòû

í á

àé

ð ã

àð

ãàæ

òî

õèæ

óóëà

õ1

6

Çî

3:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î3

:Çò2

:Õº

1:Ò

2: Ì

ýðãý

æ¿¿

ëýõ

áî

ëîí

äà

âòà

í ñ

óðãà

õ ñó

ðãà

ëòû

í ý

ðýë

òèé

í ñ

óäà

ëãà

à ÿ

âóó

ëàõ

17

Çî

3:Ç

ò3:

Çî

3:Ç

ò3: 2

01

0 î

í ã

ýõýä

ì

àë

õóëã

àé

í ã

ýìò

õýð

ãèé

ã 5

0%

áà

ãàñã

àõ

Çî

3:Ç

ò3:Õ

º1

:Ç

î3

:Çò3

:Õº

1: Ì

àëû

í

õóëã

àé

ã á

àãà

ñãà

õÇ

î3

:Çò3

:Õº

1:Ò

1:

Çî

3:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò1

: Öà

ãäà

àãè

éí

òà

ñàãò

àé

áî

ëæ, ¿

éë÷

èëã

ýýí

èé

õ¿

ðýý

ã º

ðãº

òãº

õ1

8

Çî

3:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î3

:Çò3

:Õº

1:Ò

2: Ì

àë÷

äûã

õºäº

ëãº

ºí

ò õî

ëáî

îí

û ñ

¿ëæ

ýýí

ä õà

ìð

óóëà

õ 1

9

Çî

3:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò3

:Ç

î3

:Çò3

:Õº

1:Ò

3: Ì

àëû

í õ

ºäº

ëãº

ºí

èé

ã õÿ

íà

õ äî

õèî

ëëû

í

ñèñò

åì í

ýâòð

¿¿ëý

õ2

0

Çî

3:Ç

ò4:

Çî

3:Ç

ò4: 2

01

5 î

í ã

ýõýä

ñï

îð

òîî

ð õ

è÷ý

ýëëý

ãñäè

éí

òî

îã

40

% í

ýìýã

ä¿¿ë

ýõ

Çî

3:Ç

ò4:Õ

º1

:Ç

î3

:Çò4

:Õº

1: Á

èåè

éí

òà

ìè

ð, ñ

ïî

ðòû

ã äý

ìæ

èõ

Çî

3:Ç

ò4:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î3

:Çò4

:Õº

1:Ò

1: Ç

ÄÒ

Ãàçð

ûã

ò¿ø

èãë

¿¿ëý

í ÷

èé

ðýã

æ¿¿

ëýõ

òàí

õèì

áà

éãó

óëà

õ2

1

Çî

3:Ç

ò4:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î3

:Çò4

:Õº

1:Ò

2: Í

èé

òèé

í á

èåè

éí

òà

ìè

ð, ñ

îí

èð

õîã÷

äûí

ñï

îð

ò õº

ãæ¿¿

ëýõ,

äýì

æè

õ ñà

í á

èé

áî

ëãî

õ2

2


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

Çî

ðè

ëãî

(Çî

)Ç

îð

èëã

î (Ç

î)

Çî

ðè

ëò (Ç

ò)Ç

îð

èëò

(Çò)

Õº

òºëá

ºð

(Õº

)Õ

ºòº

ëáº

ð (Õ

º)

Òº

ñºë

(Ò)

Òº

ñºë

(Ò)

No

No

Çî

4:

Çî

4: Ó

ëàì

æëà

ëò

¿éëä

âýð

ëýëè

éã

áî

ëîâñ

ðî

íãó

é

áî

ëãî

í

ìà

ðêå

òèí

ãèé

ã ñà

éæ

ðóó

ëàõ

Çî

4:Ç

ò1:

Çî

4:Ç

ò1: 2

01

5 î

í ã

ýõýä

ì

àë

àæ

àõó

éí

íè

éò

á¿ò

ýýãä

ýõ¿¿

íè

é 5

õóâ

èé

ã ýð

÷èì

æñý

í à

æ à

õóé

ãàà

ñ ¿é

ëäâý

ðëý

õ

Çî

4:Ç

ò1:Õ

º1

:Ç

î4

:Çò1

:Õº

1:

Ýð

÷èì

æñý

í ì

àë

àæ

à

õóé

í õ

ºãæ

ëèé

ã äý

ìæ

èõ

Çî

4:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î4

:Çò1

:Õº

1:Ò

1: Ý

ð÷è

ìæ

ñýí

ìà

ë à

æ à

õóé

õº

ãæ¿¿

ëýõ

äóí

ä õó

ãàö

àà

íû

õº

òºëá

ºð

áî

ëîâ

ñðóó

ëàõ

23

Çî

4:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î4

:Çò1

:Õº

1:Ò

2: Ì

àë

ýìí

ýëýã

, ¿ð

æëè

éí

àëá

ûã

ºð

ãºòã

ºõ,

òî

íî

ã òº

õºº

ðº

ìæ

èé

í ø

èí

ý÷ëý

ë õè

éõ

¿íäý

ñëýë

ñà

íà

ë á

îëî

âñð

óóëà

õ2

4

Çî

4:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò3

:Ç

î4

:Çò1

:Õº

1:Ò

3: Ì

àëû

í ¿

¿ëäý

ð ó

ãñà

àã

ñàé

æð

óóëà

õàä

çóó÷

ëàõ

¿éë÷

èëã

ýý í

ýâòð

¿¿ëý

õ2

5

Çî

4:Ç

ò2:

Çî

4:Ç

ò2: 2

01

0 ã

ýõýä

õó

äàëä

àà

¿é

ë÷è

ëãýý

íè

é

æè

æè

ã á

èçí

åñè

éã

ýð¿¿

ë à

õóé

í ø

àà

ðäë

àãà

õà

íãà

ñàí

á

àé

ðà

àð

10

0%

õà

íãà

õ

Çî

4:Ç

ò2:Õ

º1

:Ç

î4

:Çò2

:Õº

1:

Õóä

àëä

àà

íû

íº

õöº

ë,

àõó

éí

¿é

ë÷è

ëãýý

ã ñà

éæ

ðóó

ëàõà

ä äý

ìæ

ëýã

¿ç¿¿

ëýõ

Çî

4:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î4

:Çò2

:Õº

1:Ò

1: Õ

¿íñí

èé

çà

õûí

áà

ðè

ëãà

2

6

Çî

4:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î4

:Çò2

:Õº

1:Ò

2: Õ

óäà

ëäà

à, à

õóé

í ¿

éë÷

èëã

ýýí

èé

íýã

äñýí

òº

âèé

í ç

îð

èóë

àëò

òàé

áà

ðè

ëãà

27

Çî

5:

Çî

5: Ñ

óìû

í

áè

çíåñ

èé

í î

ð÷í

ûã

ñàé

æð

óóëæ

, îëî

í

íè

éòè

éí

èäý

âõè

éã

ºð

í¿¿

ëýõ

Çî

5:Ç

ò1:

Çî

5:Ç

ò1: 2

01

2 î

í ã

ýõýä

á

èçí

åñ ä

ýìæ

èõ

òºð

èé

í

¿éë÷

èëã

ýýí

ä ñý

òãýë

õà

íà

ìæ

òàé

áà

éäë

ûã

90

%-

èà

ñ äî

îø

ã¿é

õýì

æýý

íä

õ¿ð

ãýõ

/î

ðî

ëöî

ã÷äû

í ñ

àí

àë

àñó

óëãà

àð

òî

ãòî

îõ/

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

: Òº

ðè

éí

á

îëî

í ç

àõè

ðãà

àí

û

¿éë÷

èëã

ýýã

ñàé

æð

óóëà

õ á

îëî

ìæ

á¿ð

ä¿¿ë

ýõ

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

1: Ñ

óìû

í ã

àçà

ð ç

îõè

îí

áà

éãó

óëà

ëòû

í å

ðº

íõè

é

òºëº

âëº

ãºº

áî

ëîâñ

ðóó

ëàõ

28

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

2: Ñ

óì, á

àãè

éí

òº

ð, ç

àõè

ðãà

àí

û á

àé

ðû

í

çàñâ

àð

, ºð

ãºòã

ºë,

òî

õèæ

èëò

29

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò3

:Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

3: Ñ

óìû

í ò

ºâ

èé

í ã

óäà

ìæ

, õî

ðî

îëë

ûã

õàÿã

æóó

ëàõ,

çà

ì, ç

àì

ûí

òýì

äãè

éã

ñàé

æð

óóëà

õ3

0

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò4

:Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

4: Ò

ºð

èé

í à

ëáà

íä

àæ

èëë

àãñ

äûí

îð

îí

ñóó

öí

û

õàí

ãàì

æè

éã

ñàé

æð

óóëà

õ (3

2 à

éëû

í î

ðî

í ñ

óóö

)3

1

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò5

:Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

5: Í

ýã ö

ýãè

éí

¿é

ë÷è

ëãýý

íýâ

òð¿¿

ëýõ

32

Çî

5:Ç

ò2:

Çî

5:Ç

ò2: 2

01

5 î

í ã

ýõýä

á

èçí

åñ ý

ðõë

ýã÷ä

èé

í

ñàé

æð

óóëñ

àí

äýä

á¿ò

öè

éí

¿é

ë÷è

ëãýý

íä

õàì

ðà

ãäà

ëòû

ã 2

0 õ

óâè

àñ

80

õóâ

üä õ

¿ðãý

õ.

Çî

5:Ç

ò2:Õ

º1

:Ç

î5

:Çò2

:Õº

1: Ñ

óìû

í

òºâè

éí

ýð

÷èì

õ¿÷

, äó

ëàà

íû

õà

íãà

ìæ

èé

ã ñà

éæ

ðóó

ëàõ

Çî

5:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î5

:Çò2

:Õº

1:Ò

1: Ñ

óìû

í ò

ºâ

èé

ã äó

ëàà

íû

íýã

äñýí

ñ¿ë

æýý

íä

õàì

ðóó

ëàõ

33

Çî

5:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò2

: Ç

î5

:Çò2

:Õº

1:Ò

2: Ñ

óìû

í ò

ºâ

èé

í ö

àõè

ëãà

àí

û ø

óãà

ì

ñ¿ëæ

ýýí

èé

øè

íý÷

ëýë

34

Çî

3:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò3

:Ç

î3

:Çò3

:Õº

1:Ò

3: Ñ

óìû

í ò

ºâ

èé

í ã

ýðýë

ò¿¿ë

ãèé

ã ñà

éæ

ðóó

ëàõ

35


Á¯ËÝÃ 5

5.5

. Ñóì

ûí

ýäè

éí

çà

ñãè

éí

õº

ãæëè

éí

ñòð

àòå

ãèé

í õ

ýðýã

æè

ëòè

éí

ìà

òðè

öÒºñëèéí äóãààð Òºñëèéí äóãààð

Òº

ñëè

éí

êî

ä, í

ýðÒ

ºñë

èé

í ê

îä,

íýð

ªð

òºã

ªð

òºã

Ñà

íõ¿

¿æè

ëòÑ

àí

õ¿¿æ

èëò

Ò¿í

ø¿¿

äÒ

¿íø

¿¿ä

Õýð

ýãæ

¿¿-

Õýð

ýãæ

¿¿-

ëýëò

ëýëò

Õýðýãæèëòèéí Õýðýãæèëòèéí áàéäàë áàéäàë

Àø

èã

õ¿ð

òýã÷

èä

Àø

èã

õ¿ð

òýã÷

èä

Îð

îí

Î

ðî

í

íóò

àã

íóò

àã

Óëñ

ûí

Ó

ëñû

í

òºñº

âòº

ñºâ

Õà

íäè

â -Õ

àí

äèâ -

ëàã÷

èä

ëàã÷

èä

Ýõëýõ Ýõëýõ

Äóóñàõ Äóóñàõ

ñàÿ

òºã.

ñàÿ

òºã.

‘00

0 $

‘00

0 $

%ñà

ÿ ñà

ÿ òº

ã.òº

ã.%

ñàÿ

ñàÿ

òºã.

òºã.

%ñà

ÿ ñà

ÿ òº

ã.òº

ã.

1Ç

î1

:Çò1

:Õº

1:Ò

1:

Çî

1:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

: Ñóì

ûí

á

àé

ãàëü

îð

÷íû

áà

éäë

ûí

¿í

ýëãý

ý õè

éõ

5.0

4.3

00

10

05

00

Çà

ñàã

äàð

ãûí

òà

ìãû

í

ãàçà

ðÓ

óë ó

óðõà

éí

êî

ìï

àí

èóä

Ìýð

ãýæ

ëèé

í

áà

éãó

óëëà

ãóóä

20

09

20

09

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

ä Ó

óë ó

óðõà

éí

êî

ìï

àí

èóä

2Ç

î1

:Çò1

:Õº

1:Ò

2:

Çî

1:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

: Ñóì

ûí

òº

âèé

í ò

ºâ

ëºð

ñºí

õî

ãèé

í ö

ýãè

éí

òà

ëáà

éã

áà

ãàñã

àõ

20

.01

7.2

10

20

09

01

8Ç

àñà

ã äà

ðãû

í ò

àì

ãûí

ãà

çàð

Áè

çíåñ

ýð

õëýã

÷èä

áà

á

àé

ãóóë

ëàãó

óäÈ

ðãý

äÕ

àí

äèâë

àã÷

èä

20

08

20

08

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

ä

3Ç

î1

:Çò1

:Õº

2:Ò

1:

Çî

1:Ç

ò1:Õ

º2

:Ò1

: Îé

í

çóð

âàñ

á¿õ

èé

íóò

àã,

æ

èì

ñ æ

èì

ñãýí

èé

í

òàëá

àé

í î

éæ

óóëà

ëò,

ñóì

ûí

òº

âèé

í

öýö

ýðëý

ãæ¿¿

ëýëò

30

.02

5.8

20

63

09

50

15

Çà

ñàã

äàð

ãûí

òà

ìãû

í

ãàçà

ðÁ

èçí

åñ ý

ðõë

ýã÷è

ä à

æ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

äÌ

ýðãý

æëè

éí

á

àé

ãóóë

ëàãó

óäÕ

àí

äèâë

àã÷

èä

20

08

20

15

Ýõý

ëñýí

, Ñ

ÕÁ

Ñóì

ûí

íè

éò

èð

ãýä

Àæ

àõó

éí

íýã

æ,

áà

éãó

óëëà

ãóóä

Òýì

äýãë

ýãýý

: ÑÕÁ - ñ

àíõ¿

¿æèë

ò õè

éæ á

àéãà

à


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

Òºñëèéí äóãààð Òºñëèéí äóãààðÒ

ºñë

èé

í ê

îä,

íýð

Òº

ñëè

éí

êî

ä, í

ýðª

ðòº

ãª

ðòº

ãÑ

àí

õ¿¿æ

èëò

Ñà

íõ¿

¿æè

ëòÒ

¿íø

¿¿ä

Ò¿í

ø¿¿

äÕ

ýðýã

æ¿¿

-Õ

ýðýã

æ¿¿

-ëý

ëòëý

ëò


Àø

èã

õ¿ð

òýã÷

èä

Àø

èã

õ¿ð

òýã÷

èä

Îð

îí

Î

ðî

í

íóò

àã

íóò

àã

Óëñ

ûí

Ó

ëñû

í

òºñº

âòº

ñºâ

Õà

íäè

â -Õ

àí

äèâ -

ëàã÷

èä

ëàã÷

èä



ñàÿ

òºã.

ñàÿ

òºã.

‘00

0 $

‘00

0 $

%ñà

ÿ ñà

ÿ òº

ã.òº

ã.%

ñàÿ

ñàÿ

òºã.

òºã.

%ñà

ÿ ñà

ÿ òº

ã.òº

ã.

4Ç

î1

:Çò3

:Õº

1:Ò

1:

Çî

1:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò1

: Á

ýë÷ý

ýð, á

ýë÷ý

ýð

äýõ

áóñ

àä

íº

ºö

èé

í

àø

èãë

àëò

, çî

õèö

óóëà

ëòû

ã ñà

éæ

ðóó

ëàõ

óðò

õóãà

öà

àí

û ò

ºëº

âëº

ãºº

, æ

óðà

ì á

îëî

âñð

óóëæ

õý

ðýã

æ¿¿

ëýõ

6.0

5.2

50

30

05

03

Çà

ñàã

äàð

ãûí

òà

ìãû

í

ãàçà

ðÌ

àë

á¿õ

èé

èð

ãýä,

àæ

à

õóé

í í

ýãæ

¿¿ä

“Òî

ãòâî

ðòî

é à

ìüæ

èð

ãàà

” òº

ñºë

20

08

20

08

ÑÕ

ÁÇ

àñà

ã äà

ðãû

í

òàì

ãûí

ãà

çàð

Ñóì

ûí

íè

éò

èð

ãýä

Ìà

ë÷è

ä

5Ç

î1

:Çò3

:Õº

2:Ò

1:

Çî

1:Ç

ò3:Õ

º2

:Ò1

: Ãà

ëäà

í

áî

øè

ãòû

í ñ

óâãè

éã

ñýð

ãýýæ

, òî

ëãî

éí

õýñ

ýãò

¿åð

èé

í õ

àì

ãàà

ëàëò

õè

éõ

50

.04

3.0

00

00

10

05

0Õ

àí

äèâë

àã÷

èä

Çà

ñãè

éí

ãà

çàð

Áè

çíåñ

ýð

õëýã

÷èä

20

09

20

10

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

äÁ

èçí

åñ ý

ðõë

ýã÷è

äÃà

çàð

òà

ðè

àëà

íãè

éí

àæ

à

õóé

í í

ýãæ

ªð

õèé

í ò

àð

èà

ëàí

ýð

õëýã

÷èä

6Ç

î1

:Çò3

:Õº

2:Ò

2:

Çî

1:Ç

ò3:Õ

º2

:Ò2

: Õ

àâà

ð-

íà

ìð

ûí

á

ýë÷ý

ýðò

õóäà

ã ø

èí

ýýð

ãà

ðãà

õ

50

.04

3.0

00

70

35

30

15

Çà

ñãè

éí

ãà

çàð

Õ

àí

äèâë

àã÷

èä

Áè

çíåñ

ýð

õëýã

÷èä

20

07

20

15

Ýõý

ëñýí

, Ñ

ÕÁ

Ñóì

ûí

íè

éò

èð

ãýä

Áè

çíåñ

ýð

õëýã

÷èä

7Ç

î2

:Çò1

:Õº

1:Ò

1:

Çî

2:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

: Ó

ëàà

íãî

ì-

Òà

ðè

àëà

í

÷èãë

ýëè

éí

31

êì

çà

ñìà

ë çà

ì ò

àâè

õ

30

00

.02

57

7.3

00

10

03

00

00

0Ç

àñã

èé

í ã

àçà

ðÇ

ÄÒ

ÃÕ

àí

äèâë

àã÷

èä

20

09

20

11

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

äÁ

èçí

åñè

éí

á

àé

ãóóë

ëàãó

óä

8Ç

î2

:Çò1

:Õº

1:Ò

2:

Çî

2:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

: À

ÿëà

ë æ

óóë÷

ëàëû

í

õºòº

ëáº

ð, ò

àí

èëö

óóëã

à,

ìýä

ýýëë

èé

í ã

àð

ûí

à

âëà

ãà õ

ýâë¿

¿ëýõ

3.0

2.6

50

1.5

00

50

1.5

ÇÄ

ÒÃ

Õà

íäè

âëà

ã÷è

äÁ

èçí

åñ ý

ðõë

ýã÷è

äÌ

ýðãý

æëè

éí

á

àé

ãóóë

ëàãó

óä

20

08

20

08

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í ò

ºð

, çà

õèð

ãàà

íû

á

àé

ãóóë

ëàãó

óäÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

äÁ

èçí

åñ ý

ðõë

ýã÷è

ä


Á¯ËÝÃ 5


ºñë

èé

í ê

îä,

íýð

Òº

ñëè

éí

êî

ä, í

ýðª

ðòº

ãª

ðòº

ãÑ

àí

õ¿¿æ

èëò

Ñà

íõ¿

¿æè

ëòÒ

¿íø

¿¿ä

Ò¿í

ø¿¿

äÕ

ýðýã

æ¿¿

-Õ

ýðýã

æ¿¿

-ëý

ëòëý

ëò


Àø

èã

õ¿ð

òýã÷

èä

Àø

èã

õ¿ð

òýã÷

èä

Îð

îí

Î

ðî

í

íóò

àã

íóò

àã

Óëñ

ûí

Ó

ëñû

í

òºñº

âòº

ñºâ

Õà

íäè

â -Õ

àí

äèâ -

ëàã÷

èä

ëàã÷

èä



ñàÿ

òºã.

ñàÿ

òºã.

‘00

0 $

‘00

0 $

%ñà

ÿ ñà

ÿ òº

ã.òº

ã.%

ñàÿ

ñàÿ

òºã.

òºã.

%ñà

ÿ ñà

ÿ òº

ã.òº

ã.

9Ç

î2

:Çò2

:Õº

1:Ò

1:

Çî

2:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò1

: ¯

íäý

ñíè

é ¸

ñ çà

íø

èë,

ÿç

ãóóð

óð

ëàãè

éí

ñó

ðãà

ëòû

í õ

ºòº

ëáº

ð,

ãàð

ûí

àâ

ëàãà

, ¿ç¿

¿ëýõ

ì

àòå

ðè

àë

áýë

òãýõ

10

.08

.61

01

00

90

9È

ðãý

äÕ

àí

äèâë

àã÷

èä

Áè

çíåñ

ýð

õëýã

÷èä

Ìýð

ãýæ

ëèé

í

áà

éãó

óëëà

ãóóä

20

07

20

15

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

ä

10

Çî

2:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò2

: Ç

î2

:Çò2

:Õº

1:Ò

2:

¯í

äýñí

èé

õº

ãæì

èé

í

çýì

ñãýý

ð õ

àí

ãàãä

ñàí

ÿç

ãóóð

óð

ëàãè

éí

õà

ìòë

àã

ÇÄ

ÒÃ-

ûí

äý

ðãý

ä á

àé

ãóóë

àõ

10

.08

.60

00

01

00

10

ÇÄ

ÒÃ

Õà

íäè

âëà

ã÷è

ä Ì

ýðãý

æëè

éí

á

àé

ãóóë

ëàãó

óä

20

08

20

11

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

äÀ

ðäû

í

àâú

ÿàñò

íóó

ä

11

Çî

2:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò3

: Ç

î2

:Çò2

:Õº

1:Ò

3:

Ñî

¸ëû

í ò

ºâè

éí

çà

ñâà

ð,

òîõè

æè

ëò

20

.01

7.2

00

10

02

0.0

00

Çà

ñãè

éí

ãà

çàð

ÇÄ

ÒÃ

20

09

20

09

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

ä

12

Çî

2:Ç

ò2:Õ

º2

:Ò2

: Ç

î2

:Çò2

:Õº

2:Ò

2:

¯í

äýñí

èé

ìè

÷èä,

çó

ðõà

éí

áà

éð

òàé

áî

ëîõ

50

.04

3.0

10

05

00

00

0È

ðãý

äÕ

àí

äèâë

àã÷

èä

20

07

20

10

Ýõý

ëñýí

, Ñ

ÕÁ

Ñóì

ûí

íè

éò

èð

ãýä

13

Çî

3:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î3

:Çò1

:Õº

1:Ò

1: Ä

óíä

ñóð

ãóóë

èé

í õ

è÷ý

ýëè

éí

á

à ä

îòó

óð á

àé

ðû

í

èõ

çàñâ

àð

, ºð

ãºòã

ºë,

òî

õèæ

èëò

40

0.0

34

3.6

00

70

28

03

01

20

Çà

ñãè

éí

ãà

çàð

ÇÄ

ÒÃ

Õà

íäè

âëà

ã÷è

ä Ä

óíä

ñóð

ãóóë

ü

20

08

20

11

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

ä Ä

óíä

ñóð

ãóóë

èé

í

ñóð

àã÷

èä

14

Çî

3:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

: Ç

î3

:Çò1

:Õº

1:Ò

2:

Öýö

ýðëý

ãèé

í º

ðãº

òãº

ë3

0.0

25

.80

01

00

30

00

Çà

ñãè

éí

ãà

çàð

ÇÄ

ÒÃ

Õà

íäè

âëà

ã÷è

ä

20

08

20

08

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

äª

ñâº

ð í

àñí

û

õ¿¿õ

ä¿¿ä


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5


ºñë

èé

í ê

îä,

íýð

Òº

ñëè

éí

êî

ä, í

ýðª

ðòº

ãª

ðòº

ãÑ

àí

õ¿¿æ

èëò

Ñà

íõ¿

¿æè

ëòÒ

¿íø

¿¿ä

Ò¿í

ø¿¿

äÕ

ýðýã

æ¿¿

-Õ

ýðýã

æ¿¿

-ëý

ëòëý

ëò


Àø

èã

õ¿ð

òýã÷

èä

Àø

èã

õ¿ð

òýã÷

èä

Îð

îí

Î

ðî

í

íóò

àã

íóò

àã

Óëñ

ûí

Ó

ëñû

í

òºñº

âòº

ñºâ

Õà

íäè

â -Õ

àí

äèâ -

ëàã÷

èä

ëàã÷

èä



ñàÿ

òºã.

ñàÿ

òºã.

‘00

0 $

‘00

0 $

%ñà

ÿ ñà

ÿ òº

ã.òº

ã.%

ñàÿ

ñàÿ

òºã.

òºã.

%ñà

ÿ ñà

ÿ òº

ã.òº

ã.

15

Çî

3:Ç

ò1:Õ

º2

:Ò1

:Ç

î3

:Çò1

:Õº

2:Ò

1: Ñ

óìû

í

õ¿í

ýì

íýë

ãèé

í º

ðãº

òãº

ë,

òîí

îã

òºõº

ºð

ºì

æè

éí

ø

èí

ý÷ëý

ë

10

0.0

85

.90

05

05

05

05

0Ç

àñã

èé

í ã

àçà

ðÕ

àí

äèâë

àã÷

èä

ÇÄ

ÒÃ

Àé

ìãè

éí

Ýð

¿¿ë

ìýí

äèé

í

ãàçà

ðÑ

óìû

í õ

¿í ý

ìí

ýëýã

20

07

20

09

Ýõý

ëñýí

, Ñ

ÕÁ

Ñóì

ûí

íè

éò

èð

ãýä

16

Çî

3:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î3

:Çò2

:Õº

1:Ò

1: Ç

ÄÒ

Ã-û

í ä

ýðãý

ä ñó

ðãà

ëòû

í

áà

éð

ãà

ðãà

æ ò

îõè

æóó

ëàõ

10

.08

.62

02

50

53

03

ÇÄ

ÒÃ

Õà

íäè

âëà

ã÷è

äÈ

ðãý

ä, á

àé

ãóóë

ëàãó

óä

20

07

20

08

Ýõý

ëñýí

, Ñ

ÕÁ

Ñóì

ûí

òº

ðè

éí

áà

õó

âèé

í õ

ýâø

ëèé

í

áà

éãó

óëëà

ãóóä

Í

èé

ò è

ðãý

ä

17

Çî

3:Ç

ò2:Õ

º1

:Ç

î3

:Çò2

:Õº

1:

Ò2

: Ìýð

ãýæ

¿¿ëý

õ á

îëî

í ä

àâò

àí

ñóð

ãàõ

ñóð

ãàëò

ûí

ýð

ýëòè

éí

ñó

äàëã

àà

ÿâó

óëà

õ

1.0

0.9

10

01

00

00

ÇÄ

ÒÃ

Õà

íäè

âëà

ã÷è

äÌ

ýðãý

æëè

éí

á

àé

ãóóë

ëàãó

óä

20

08

20

08

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

äÁ

èçí

åñ ý

ðõë

ýã÷è

ä

18

Çî

3:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò1

: Ç

î3

:Çò3

:Õº

1:Ò

1:

Öà

ãäà

àãè

éí

òà

ñàãò

àé

á

îëæ

, ¿é

ë÷è

ëãýý

íè

é

õ¿ð

ýýã

ºð

ãºòã

ºõ

30

.02

5.8

00

10

03

00

0Ç

ÄÒ

ÃÕ

àí

äèâë

àã÷

èä/

Àâñ

òðà

ëèé

í ç

àñã

èé

í

ãàçà

ðÌ

ýðãý

æëè

éí

á

àé

ãóóë

ëàãó

óä

20

10

20

11

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

äÇ

ÄÒ

ÃÖ

àãä

àà

ãèé

í

àæ

èëò

íóó

ä

19

Çî

3:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò2

: Ç

î3

:Çò3

:Õº

1:Ò

2:

Ìà

ë÷äû

ã õº

äºëã

ºº

íò

õîëá

îî

íû

ñ¿ë

æýý

íä

õàì

ðóó

ëàõ

40

.03

4.4

00

00

10

04

0Õ

àí

äèâë

àã÷

èä

Õóâ

èé

í õ

ýâø

èë

20

08

20

15

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

ä


Á¯ËÝÃ 5


ºñë

èé

í ê

îä,

íýð

Òº

ñëè

éí

êî

ä, í

ýðª

ðòº

ãª

ðòº

ãÑ

àí

õ¿¿æ

èëò

Ñà

íõ¿

¿æè

ëòÒ

¿íø

¿¿ä

Ò¿í

ø¿¿

äÕ

ýðýã

æ¿¿

-Õ

ýðýã

æ¿¿

-ëý

ëòëý

ëò


Àø

èã

õ¿ð

òýã÷

èä

Àø

èã

õ¿ð

òýã÷

èä

Îð

îí

Î

ðî

í

íóò

àã

íóò

àã

Óëñ

ûí

Ó

ëñû

í

òºñº

âòº

ñºâ

Õà

íäè

â -Õ

àí

äèâ -

ëàã÷

èä

ëàã÷

èä



ñàÿ

òºã.

ñàÿ

òºã.

‘00

0 $

‘00

0 $

%ñà

ÿ ñà

ÿ òº

ã.òº

ã.%

ñàÿ

ñàÿ

òºã.

òºã.

%ñà

ÿ ñà

ÿ òº

ã.òº

ã.

20

Çî

3:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò3

:Ç

î3

:Çò3

:Õº

1:Ò

3: Ì

àëû

í

õºäº

ëãº

ºí

èé

ã õÿ

íà

õ äî

õèî

ëëû

í ñ

èñò

åì

íýâ

òð¿¿

ëýõ

50

.04

3.0

00

00

10

05

0Õ

àí

äèâë

àã÷

èä

ÇÄ

ÒÃ

Öà

ãäà

àãè

éí

òà

ñàã

20

09

20

15

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

ä

21

Çî

3:Ç

ò4:Õ

º1

:Ç

î3

:Çò4

:Õº

1:

Ò1

: ÇÄ

ÒÃà

çðû

ã ò¿

øè

ãë¿¿

ëýí

÷è

éð

ýãæ

¿¿ëý

õ òà

íõè

ì

áà

éãó

óëà

õ

10

0.0

85

.90

05

05

05

05

0Ç

àñã

èé

í ã

àçà

ðÕ

àí

äèâë

àã÷

èä

Çà

ñàã

äàð

ãûí

òà

ìãû

í

ãàçà

ð

20

09

20

10

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

äË

èö

åé ä

óíä

ñóð

ãóóë

ü

22

Çî

3:Ç

ò4:Õ

º1

:Ò2

: Ç

î3

:Çò4

:Õº

1:Ò

2:

Íè

éòè

éí

áè

åèé

í ò

àì

èð

, ñî

íè

ðõî

ã÷äû

í ñ

ïî

ðò

õºãæ

¿¿ëý

õ, ä

ýìæ

èõ

ñàí

á

èé

áî

ëãî

õ

5.0

4.3

10

05

00

00

ÇÄ

ÒÃ

Õà

íäè

âëà

ã÷è

äÕ

óâè

éí

õýâ

øè

ë

20

08

20

15

ÑÕ

ÁÇ

ÄÒ

ÃÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

ä

23

Çî

4:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

: Ç

î4

:Çò1

:Õº

1:Ò

1:

Ýð

÷èì

æñý

í ì

àë

àæ

à

õóé

õº

ãæ¿¿

ëýõ

äóí

ä õó

ãàö

àà

íû

õº

òºëá

ºð

á

îëî

âñð

óóëà

õ

1.0

0.9

10

01

00

00

ÇÄ

ÒÃ

Õà

íäè

âëà

ã÷è

äÌ

ýðãý

æëè

éí

á

àé

ãóóë

ëàãó

óä

20

08

20

08

ÑÕ

ÁÇ

ÄÒ

ÃÌ

àë÷

èä,

òà

ðè

àëà

í÷è

ä

24

Çî

4:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î4

:Çò1

:Õº

1:Ò

2: Ì

àë

ýìí

ýëýã

, ¿ð

æëè

éí

à

ëáû

ã º

ðãº

òãº

õ,

òîí

îã

òºõº

ºð

ºì

æè

éí

ø

èí

ý÷ëý

ë õè

éõ

¿íäý

ñëýë

ñà

íà

ë á

îëî

âñð

óóëà

õ

30

.02

5.8

20

60

08

02

4Ç

ÄÒ

ÃÕ

àí

äèâë

àã÷

èä

Óâñ

àé

ìãè

éí

ÕÕ

ÀÀ

Ã

20

08

20

10

ÑÕ

ÁÇ

ÄÒ

ÃÕ

óâè

éí

ìà

ë ýì

íýë

ã¿¿ä

Ýð

÷èì

æñý

í ì

àë

àæ

àõó

é ý

ðõë

ýã÷è

ä

Òýì

äýãë

ýý: ÑÕÁ - Ñ

àíõ¿

¿æèë

ò õè

éæ á

àéãà

à


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5


ºñë

èé

í ê

îä,

íýð

Òº

ñëè

éí

êî

ä, í

ýðª

ðòº

ãª

ðòº

ãÑ

àí

õ¿¿æ

èëò

Ñà

íõ¿

¿æè

ëòÒ

¿íø

¿¿ä

Ò¿í

ø¿¿

äÕ

ýðýã

æ¿¿

-Õ

ýðýã

æ¿¿

-ëý

ëòëý

ëò


Àø

èã

õ¿ð

òýã÷

èä

Àø

èã

õ¿ð

òýã÷

èä

Îð

îí

Î

ðî

í

íóò

àã

íóò

àã

Óëñ

ûí

Ó

ëñû

í

òºñº

âòº

ñºâ

Õà

íäè

â -Õ

àí

äèâ -

ëàã÷

èä

ëàã÷

èä



ñàÿ

òºã.

ñàÿ

òºã.

‘00

0 $

‘00

0 $

%ñà

ÿ ñà

ÿ òº

ã.òº

ã.%

ñàÿ

ñàÿ

òºã.

òºã.

%ñà

ÿ ñà

ÿ òº

ã.òº

ã.

25

Çî

4:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò3

:Ç

î4

:Çò1

:Õº

1:Ò

3:

Ìà

ëûí

¿¿ë

äýð

óãñ

àà

ã ñà

éæ

ðóó

ëàõà

ä çó

ó÷ëà

õ ¿é

ë÷è

ëãýý

íýâ

òð¿¿

ëýõ

20

.01

7.2

20

40

08

01

6Ç

àñã

èé

í ã

àçà

ðÇ

ÄÒ

ÃÕ

àí

äèâë

àã÷

èä

20

07

20

12

Ýõý

ëñýí

, Ñ

ÕÁ

ÇÄ

ÒÃ

Ñóì

ûí

íè

éò

èð

ãýä

26

Çî

4:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò1

: Ç

î4

:Çò2

:Õº

1:Ò

1:

Õ¿í

ñíè

é ç

àõû

í á

àð

èëã

à

10

.08

.65

05

00

50

5Ç

àñã

èé

í ã

àçà

ðÇ

ÄÒ

ÃÕ

àí

äèâë

àã÷

èä

20

08

20

09

ÑÕ

ÁÕ

óâè

éí

õýâ

øè

ëÑ

óìû

í í

èé

ò ì

àë÷

èä,

èð

ãýä

27

Çî

4:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò2

: Ç

î4

:Çò2

:Õº

1:Ò

2:

Õóä

àëä

àà

, àõó

éí

¿é

ë÷è

ëãýý

íè

é í

ýãäñ

ýí

òºâè

éí

çî

ðè

óëà

ëòòà

é

áà

ðè

ëãà

20

0.0

17

1.8

10

20

00

90

18

0Ç

àñã

èé

í ã

àçà

ðÕ

óâè

éí

õýâ

øè

ëÕ

àí

äèâë

àã÷

èä

20

11

20

13

ÑÕ

ÁÑ

óìû

í í

èé

ò è

ðãý

äÁ

èçí

åñ ý

ðõë

ýã÷è

ä

28

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

: Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

1:

Ñóì

ûí

ãà

çàð

çî

õèî

í

áà

éãó

óëà

ëòû

í

åðº

íõè

é ò

ºëº

âëº

ãºº

á

îëî

âñð

óóëà

õ

12

.01

0.3

10

1.2

40

4.8

50

6Õ

àí

äèâë

àã÷

èä

Àé

ìãè

éí

ãà

çðû

í à

ëáà

20

08

20

09

ÑÕ

ÁÇ

ÄÒ

Ã

29

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

2: Ñ

óì,

áà

ãèé

í ò

ºð

, çà

õèð

ãàà

íû

á

àé

ðû

í ç

àñâ

àð

, º

ðãº

òãº

ë, ò

îõè

æè

ëò

13

0.0

11

1.7

20

26

50

65

30

39

Çà

ñãè

éí

ãà

çàð

ÇÄ

ÒÃ

Õà

íäè

âëà

ã÷è

ä

20

07

20

10

Ýõý

ëñýí

, Ñ

ÕÁ

ÇÄ

ÒÃ

Ñóì

ûí

íè

éò

èð

ãýä

30

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò3

: Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

3:

Ñóì

ûí

òº

âè

éí

ãóä

àì

æ,

õîð

îî

ëëû

ã õà

ÿãæ

óóëà

õ,

çàì

, çà

ìû

í ò

ýìäã

èé

ã ñà

éæ

ðóó

ëàõ

25

.02

1.5

00

00

10

02

5Õ

àí

äèâë

àã÷

èä

20

08

20

09

ÑÕ

ÁÇ

ÄÒ

ÃÑ

óìû

í ò

ºâè

éí

è

ðãý

ä


Á¯ËÝÃ 5


ºñë

èé

í ê

îä,

íýð

Òº

ñëè

éí

êî

ä, í

ýðª

ðòº

ãª

ðòº

ãÑ

àí

õ¿¿æ

èëò

Ñà

íõ¿

¿æè

ëòÒ

¿íø

¿¿ä

Ò¿í

ø¿¿

äÕ

ýðýã

æ¿¿

-Õ

ýðýã

æ¿¿

-ëý

ëòëý

ëò


Àø

èã

õ¿ð

òýã÷

èä

Àø

èã

õ¿ð

òýã÷

èä

Îð

îí

Î

ðî

í

íóò

àã

íóò

àã

Óëñ

ûí

Ó

ëñû

í

òºñº

âòº

ñºâ

Õà

íäè

â -Õ

àí

äèâ -

ëàã÷

èä

ëàã÷

èä



ñàÿ

òºã.

ñàÿ

òºã.

‘00

0 $

‘00

0 $

%ñà

ÿ ñà

ÿ òº

ã.òº

ã.%

ñàÿ

ñàÿ

òºã.

òºã.

%ñà

ÿ ñà

ÿ òº

ã.òº

ã.

31

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò4

: Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

4:

Òº

ðè

éí

àëá

àí

ä à

æè

ëëà

ãñäû

í î

ðî

í

ñóóö

íû

õà

íãà

ìæ

èé

ã ñà

éæ

ðóó

ëàõ

(32

àé

ëûí

î

ðî

í ñ

óóö

)

24

0.0

20

6.2

00

10

02

40

00

Çà

ñãè

éí

ãà

çàð

20

08

20

15

ÑÕ

ÁÇ

ÄÒ

ÃÒ

ºð

èé

í à

ëáà

í

õàà

ã÷è

ä

32

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò5

:Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

5: Í

ýã

öýã

èé

í ¿

éë÷

èëã

ýý

íýâ

òð¿¿

ëýõ

8.0

6.9

25

20

07

56

ÇÄ

ÒÃ

Õà

íäè

âëà

ã÷è

äÁ

èçí

åñ ý

ðõë

ýã÷è

ä

20

07

20

08

ÑÕ

ÁÍ

èé

ò è

ðãý

äÁ

èçí

åñ ý

ðõë

ýã÷è

äÇ

ÄÒ

Ã

33

Çî

5:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î5

:Çò2

:Õº

1:Ò

1: Ñ

óìû

í

òºâè

éã

äóëà

àí

û í

ýãäñ

ýí

ñ¿ëæ

ýýí

ä õà

ìð

óóëà

õ

30

0.0

25

7.7

00

10

03

00

00

Çà

ñãè

éí

ãà

çàð

Õà

íäè

âëà

ã÷è

ä2

01

02

01

3Ñ

ÕÁ

ÇÄ

ÒÃ

Àëá

àí

áà

éãó

óë-

ëàãà

, àæ

àõó

éí

í

ýãæ

¿¿ä

34

Çî

5:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î5

:Çò2

:Õº

1:Ò

2: Ñ

óìû

í

òºâè

éí

öà

õèëã

àà

íû

ø

óãà

ì ñ

¿ëæ

ýýí

èé

ø

èí

ý÷ëý

ë

50

.04

3.0

00

10

05

00

0Ç

àñã

èé

í ã

àçà

ð

ÇÄ

ÒÃ

Õà

íäè

âëà

ã÷è

äÝ

ð÷è

ì õ

¿÷í

èé

á

àé

ãóóë

ëàãà

20

09

20

10

ÑÕ

ÁÍ

èé

ò è

ðãý

äÁ

èçí

åñ ý

ðõë

ýã÷è

ä

35

Çî

3:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò3

:Ç

î3

:Çò3

:Õº

1:Ò

3: Ñ

óìû

í

òºâè

éí

ãýð

ýëò¿

¿ëãè

éã

ñàé

æð

óóëà

õ

30

.02

5.8

00

00

10

03

0Ç

àñã

èé

í ã

àçà

ð

ÇÄ

ÒÃ

Õà

íäè

âëà

ã÷è

äÝ

ð÷è

ì õ

¿÷í

èé

á

àé

ãóóë

ëàãà

20

08

20

08

ÑÕ

ÁÇ

ÄÒ

ÃÀ

ëáà

í

áà

éãó

óëëà

ãà, à

æ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

äÑ

óìû

í ò

ºâè

éí

è

ðãý

ä


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

5.6

. Òº

ñºë

ýðýì

áýë

ñýí

ìà

òðè

ö

Ýð

ýìá

ýÝ

ðýì

áý

Òº

ñëè

éí

Ò

ºñë

èé

í

ìà

òðè

ö

ìà

òðè

ö

äàõü

äà

õü

äóãà

àð

äóãà

àð

Òº

ñëè

éí

êî

ä, í

ýðÒ

ºñë

èé

í ê

îä,

íýð

Õà

òóó

(Õ),

Õà

òóó

(Õ),

Çº

ºëº

í (Ç

)Ç

ºº

ëºí

(Ç)

Íýí

Í

ýí

÷óõà

ë÷ó

õàë

×óõ

àë

×óõ

àë

×óõ

àë

×óõ

àë

áè

øá

èø

Äóí

äàæ

Ä

óíäà

æ

îí

îî

îí

îî

13

4Ç

î5

:Çò2

:Õº

1:Ò

2:

Çî

5:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò2

: Ñóì

ûí

òº

âèé

í ö

àõè

ëãà

àí

û ø

óãà

ì ñ

¿ëæ

ýýí

èé

øè

íý÷

ëýë

õ 1

32

12

.75

23

2Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

5:

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò5

: Íýã

öýã

èé

í ¿

éë÷

èëã

ýý í

ýâòð

¿¿ëý

õç

11

50

2.6

9

33

Çî

1:Ç

ò1:Õ

º2

:Ò1

:Ç

î1

:Çò1

:Õº

2:Ò

1: Î

éí

çóð

âàñ

á¿õ

èé

íóò

àã,

æè

ìñ

æè

ìñã

ýíè

éí

òà

ëáà

éí

îé

æóó

ëàëò

, ñó

ìû

í ò

ºâè

éí

öýö

ýðëý

ãæ¿¿

ëýëò

õ8

61

2.6

9

47

Çî

2:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î2

:Çò1

:Õº

1:Ò

1: Ó

ëàà

íãî

ì-

Òà

ðè

àëà

í ÷

èãë

ýëè

éí

31

êì

çà

ñìà

ë çà

ì ò

àâè

õõ

11

41

2.6

3

51

3Ç

î3

:Çò1

:Õº

2:Ò

1:

Çî

3:Ç

ò1:Õ

º2

:Ò1

: Ñóì

ûí

õ¿í

ýì

íýë

ãèé

í º

ðãº

òãº

ë, ò

îí

îã

òºõº

ºð

ºì

æè

éí

ø

èí

ý÷ëý

ëõ

10

60

2.6

3

61

4Ç

î3

:Çò1

:Õº

1:Ò

2:

Çî

3:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

: Öýö

ýðëý

ãèé

í º

ðãº

òãº

ëõ

97

02

.56

72

9Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

2:

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

: Ñóì

, áà

ãèé

í ò

ºð

, çà

õèð

ãàà

íû

áà

éð

ûí

çà

ñâà

ð, º

ðãº

òãº

ë,

òîõè

æè

ëòõ

10

51

2.5

6

83

0Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

3:

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò3

: Ñóì

ûí

òº

âèé

í ã

óäà

ìæ

, õî

ðî

îëë

ûã

õàÿã

æóó

ëàõ,

çà

ì, ç

àì

ûí

òý

ìäã

èé

ã ñà

éæ

ðóó

ëàõ

õ9

61

2.5

0

91

3Ç

î3

:Çò1

:Õº

1:Ò

1:

Çî

3:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

: Äóí

ä ñó

ðãó

óëè

éí

õè

÷ýýë

èé

í á

à ä

îòó

óð á

àé

ðû

í è

õ çà

ñâà

ð,

ºð

ãºòã

ºë,

òî

õèæ

èëò

õ8

71

2.4

4

10

23

Çî

4:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î4

:Çò1

:Õº

1:Ò

1: Ý

ð÷è

ìæ

ñýí

ìà

ë à

æ à

õóé

õº

ãæ¿¿

ëýõ

äóí

ä õó

ãàö

àà

íû

õº

òºëá

ºð

á

îëî

âñð

óóëà

õç

87

12

.44

11

25

Çî

4:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò3

:Ç

î4

:Çò1

:Õº

1:Ò

3: Ì

àëû

í ¿

¿ëäý

ð ó

ãñà

àã

ñàé

æð

óóëà

õàä

çóó÷

ëàõ

¿éë÷

èëã

ýý

íýâ

òð¿¿

ëýõ

ç7

90

2.4

4

12

2Ç

î1

:Çò1

:Õº

1:Ò

2:

Çî

1:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

: Ñóì

ûí

òº

âèé

í ò

ºâë

ºð

ñºí

õî

ãèé

í ö

ýãè

éí

òà

ëáà

éã

áà

ãàñã

àõ

õ7

81

2.3

8

13

24

Çî

4:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î4

:Çò1

:Õº

1:Ò

2: Ì

àë

ýìí

ýëýã

, ¿ð

æëè

éí

àëá

ûã

ºð

ãºòã

ºõ,

òî

íî

ã òº

õºº

ðº

ìæ

èé

í

øè

íý÷

ëýë

õèé

õ ¿í

äýñë

ýë ñ

àí

àë

áî

ëîâñ

ðóó

ëàõ

ç7

81

2.3

8

14

35

Çî

3:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò3

:Ç

î3

:Çò3

:Õº

1:Ò

3: Ñ

óìû

í ò

ºâè

éí

ãýð

ýëò¿

¿ëãè

éã

ñàé

æð

óóëà

õõ

86

22

.38

15

1Ç

î1

:Çò1

:Õº

1:Ò

1:

Çî

1:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

: Ñóì

ûí

áà

éãà

ëü î

ð÷í

û á

àé

äëû

í ¿

íýë

ãýý

õèé

õ ç

69

12

.31


Á¯ËÝÃ 5

Ýð

ýìá

ýÝ

ðýì

áý

Òº

ñëè

éí

Ò

ºñë

èé

í

ìà

òðè

ö

ìà

òðè

ö

äàõü

äà

õü

äóãà

àð

äóãà

àð

Òº

ñëè

éí

êî

ä, í

ýðÒ

ºñë

èé

í ê

îä,

íýð

Õà

òóó

(Õ),

Õà

òóó

(Õ),

Çº

ºëº

í (Ç

)Ç

ºº

ëºí

(Ç)

Íýí

Í

ýí

÷óõà

ë÷ó

õàë

×óõ

àë

×óõ

àë

×óõ

àë

×óõ

àë

áè

øá

èø

Äóí

äàæ

Ä

óíäà

æ

îí

îî

îí

îî

16

5Ç

î1

:Çò3

:Õº

2:Ò

1:

Çî

1:Ç

ò3:Õ

º2

:Ò1

: Ãà

ëäà

í á

îø

èãò

ûí

ñóâ

ãèé

ã ñý

ðãý

ýæ, ò

îëã

îé

í õ

ýñýã

ò ¿å

ðè

éí

õà

ìãà

àëà

ëò õ

èé

õõ

31

21

2.3

1

17

6Ç

î1

:Çò3

:Õº

2:Ò

2:

Çî

1:Ç

ò3:Õ

º2

:Ò2

: Õà

âàð

-í

àì

ðû

í á

ýë÷ý

ýðò

õóäà

ã ø

èí

ýýð

ãà

ðãà

õ õ

77

22

.31

18

19

Çî

3:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î3

:Çò3

:Õº

1:Ò

2: Ì

àë÷

äûã

õºäº

ëãº

ºí

ò õî

ëáî

îí

û ñ

¿ëæ

ýýí

ä õà

ìð

óóëà

õ õ

41

20

2.2

5

19

27

Çî

4:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î4

:Çò2

:Õº

1:Ò

2: Õ

óäà

ëäà

à, à

õóé

í ¿

éë÷

èëã

ýýí

èé

íýã

äñýí

òº

âèé

í ç

îð

èóë

àëò

òàé

á

àð

èëã

àõ

68

22

.25

20

28

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

1: Ñ

óìû

í ã

àçà

ð ç

îõè

îí

áà

éãó

óëà

ëòû

í å

ðº

íõè

é ò

ºëº

âëº

ãºº

á

îëî

âñð

óóëà

õç

68

12

.19

21

33

Çî

5:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î5

:Çò2

:Õº

1:Ò

1: Ñ

óìû

í ò

ºâè

éã

äóëà

àí

û í

ýãäñ

ýí ñ

¿ëæ

ýýí

ä õà

ìð

óóëà

õõ

41

11

2.1

9

22

16

Çî

3:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î3

:Çò2

:Õº

1:Ò

1: Ç

ÄÒ

Ã-û

í ä

ýðãý

ä ñó

ðãà

ëòû

í á

àé

ð ã

àð

ãàæ

òî

õèæ

óóëà

õõ

51

00

2.1

9

23

31

Çî

5:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò4

:Ç

î5

:Çò1

:Õº

1:Ò

4: Ò

ºð

èé

í à

ëáà

íä

àæ

èëë

àãñ

äûí

îð

îí

ñóó

öí

û õ

àí

ãàì

æè

éã

ñàé

æð

óóëà

õ (3

2 à

éëû

í î

ðî

í ñ

óóö

)õ

75

42

.19

24

4Ç

î1

:Çò3

:Õº

1:Ò

1:

Çî

1:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò1

: Áýë

÷ýýð

, áýë

÷ýýð

äýõ

áóñ

àä

íº

ºö

èé

í à

øè

ãëà

ëò, ç

îõè

öóó

ëàëò

ûã

ñàé

æð

óóëà

õ óð

ò õó

ãàö

àà

íû

òº

ëºâë

ºãº

º, æ

óðà

ì á

îëî

âñð

óóëæ

õýð

ýãæ

¿¿ëý

õç

11

50

2.1

3

25

8Ç

î2

:Çò1

:Õº

1:Ò

2:

Çî

2:Ç

ò1:Õ

º1

:Ò2

: Àÿë

àë

æóó

ë÷ëà

ëûí

õº

òºëá

ºð

, òà

íè

ëöóó

ëãà

, ìýä

ýýëë

èé

í ã

àð

ûí

à

âëà

ãà õ

ýâë¿

¿ëýõ

ç3

12

02

.06

26

17

Çî

3:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î3

:Çò2

:Õº

1:Ò

2: Ì

ýðãý

æ¿¿

ëýõ

áî

ëîí

äà

âòà

í ñ

óðãà

õ ñó

ðãà

ëòû

í ý

ðýë

òèé

í

ñóäà

ëãà

à ÿ

âóóë

àõ

ç1

15

02

.06

27

26

Çî

4:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î4

:Çò2

:Õº

1:Ò

1: Õ

¿íñí

èé

çà

õûí

áà

ðè

ëãà

õ

66

32

.06

28

11

Çî

2:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò3

:Ç

î2

:Çò2

:Õº

1:Ò

3: Ñ

î¸

ëûí

òº

âèé

í ç

àñâ

àð

, òî

õèæ

èëò

õ1

15

02

.06

29

18

Çî

3:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î3

:Çò3

:Õº

1:Ò

1: Ö

àãä

àà

ãèé

í ò

àñà

ãòà

é á

îëæ

, ¿é

ë÷è

ëãýý

íè

é õ

¿ðýý

ã º

ðãº

òãº

õç

57

32

.00

30

20

Çî

3:Ç

ò3:Õ

º1

:Ò3

:Ç

î3

:Çò3

:Õº

1:Ò

3: Ì

àëû

í õ

ºäº

ëãº

ºí

èé

ã õÿ

íà

õ äî

õèî

ëëû

í ñ

èñò

åì í

ýâòð

¿¿ëý

õç

21

22

2.0

0

31

10

Çî

2:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î2

:Çò2

:Õº

1:Ò

2: ¯

íäý

ñíè

é õ

ºãæ

ìè

éí

çýì

ñãýý

ð õ

àí

ãàãä

ñàí

ÿçã

óóð

óð

ëàãè

éí

õà

ìòë

àã

ÇÄ

ÒÃ-

ûí

äýð

ãýä

áà

éãó

óëà

õç

01

42

1.8

8

32

9Ç

î2

:Çò2

:Õº

1:Ò

1:

Çî

2:Ç

ò2:Õ

º1

:Ò1

: ¯í

äýñí

èé

¸ñ

çàí

øè

ë, ÿ

çãóó

ð ó

ðëà

ãèé

í ñ

óðãà

ëòû

í õ

ºòº

ëáº

ð,

ãàð

ûí

àâ

ëàãà

, ¿ç¿

¿ëýõ

ìà

òåð

èà

ë á

ýëòã

ýõç

11

14

1.8

1


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

Ýð

ýìá

ýÝ

ðýì

áý

Òº

ñëè

éí

Ò

ºñë

èé

í

ìà

òðè

ö

ìà

òðè

ö

äàõü

äà

õü

äóãà

àð

äóãà

àð

Òº

ñëè

éí

êî

ä, í

ýðÒ

ºñë

èé

í ê

îä,

íýð

Õà

òóó

(Õ),

Õà

òóó

(Õ),

Çº

ºëº

í (Ç

)Ç

ºº

ëºí

(Ç)

Íýí

Í

ýí

÷óõà

ë÷ó

õàë

×óõ

àë

×óõ

àë

×óõ

àë

×óõ

àë

áè

øá

èø

Äóí

äàæ

Ä

óíäà

æ

îí

îî

îí

îî

33

22

Çî

3:Ç

ò4:Õ

º1

:Ò2

:Ç

î3

:Çò4

:Õº

1:Ò

2: Í

èé

òèé

í á

èåè

éí

òà

ìè

ð, ñ

îí

èð

õîã÷

äûí

ñï

îð

ò õº

ãæ¿¿

ëýõ,

äý

ìæ

èõ

ñàí

áè

é á

îëã

îõ

ç2

95

1.8

1

34

12

Çî

2:Ç

ò2:Õ

º2

:Ò2

:Ç

î2

:Çò2

:Õº

2:Ò

2: ¯

íäý

ñíè

é ì

è÷è

ä, ç

óðõà

éí

áà

éð

òàé

áî

ëîõ

õ1

96

1.6

9

35

21

Çî

3:Ç

ò4:Õ

º1

:Ò1

:Ç

î3

:Çò4

:Õº

1:Ò

1: Ç

ÄÒ

Ãàçð

ûã

ò¿ø

èãë

¿¿ëý

í ÷

èé

ðýã

æ¿¿

ëýõ

òàí

õèì

áà

éãó

óëà

õõ

19

41

.56

Òºñº

ë ý

ðýì

áýë

ñýí à

ðãà

ç¿é

Ñóì

ûí

ÝÇÕ-è

éí

ñòðà

òåãè

ä òó

ñãàã

äñàí

òº

ñë¿¿

äèéã

¿í

ýõýý

ð ÷ó

õàë

øàà

ðäëà

ãàòà

é ýñ

ýõ

ãýñý

í ø

àëãó

óðàà

ð îð

îí

íóòã

èéí

îðîë

öîã÷

äûí

ñàíà

ëä ò

óëãó

óðëà

í ýð

ýìáë

ýñýí

áîë

íî.

Òºñ

ëèéã

ýðý

ìáý

ëýõ

àæèë

ëàãà

àíû ¿

å ø

àòóó

ä:

¯å

øàò

1:

Òºñ

ë¿¿ä

èéã

ýäèé

í çà

ñãèé

í àã

óóëã

ààð

íü õ

àòóó

(õ)

, çº

ºëºí

(ç)

ãýæ

àíã

èëàõ

¯å

øàò

2:

Òºñ

ºë á

¿ðèé

í ÷ó

õàë

øàà

ðäëà

ãàòà

é ýñ

ýõèé

ã îð

îëöî

ã÷äî

îð ¿

íýë¿

¿ëýõ

¯å

øàò

3:

Îðî

ëöîã

÷äûí

îíîî

íû ä

¿íã

íýãò

ãýæ

, òº

ñºë

á¿ð

äýýð

äóí

äàæ

îíî

î òî

äîðõ

îéëî

õ

¯å

øàò

4:

Õàì

ãèéí

îëî

í îí

îî à

âñàí

òºñ

ëèéã

ýõý

íä í

ü òà

âüæ

óðó

óäóó

ëàõ

ìàÿ

ãààð

ýðý

ìáý

ëýõ

¯å

øàò

5:

Øèí

ý÷ëý

í òî

ãòîî

ñîí

ýðýì

áèéí

äàã

óó ò

ºñëè

éí ý

ðýìáè

éí ì

àòðè

ö õè

éõ


Á¯ËÝÃ 5

5.7

. Áè

çíåñ

èé

ã äý

ìæ

èõ

ñòð

àòå

ãèé

í ÷

èãë

ýë¿¿

ä

¯í

äñýí

÷è

ãëýë

¯í

äñýí

÷è

ãëýë

Äýì

æè

õ ¿é

ë à

æè

ëëà

ãàà

Äýì

æè

õ ¿é

ë à

æè

ëëà

ãàà

Òî

â÷ ò

îäî

ðõî

éëî

ëòÒ

îâ÷

òî

äîð

õîé

ëîëò

Õî

ëáî

î á

àð

èõ

áà

éãó

óëëà

ãà,

Õî

ëáî

î á

àð

èõ

áà

éãó

óëëà

ãà,

óòà

ñ óò

àñ

Øè

íýý

ð í

ýýõ

¿éë÷

èëã

ýý1

. Æ

óóë÷

íû

áà

àç

áà

éãó

óëæ

àæ

èëë

óóëà

õÁ

àé

ãàëè

éí

¿çý

ñãýë

ýíò

ãàçà

ð, ¿

íäý

ñíè

é ÿ

çãóó

ð ó

ðëà

ã,

ò¿¿õ

ñî

¸ëû

í ä

óðñã

àëò

ãà

çàð

ò ò¿

øè

ãëýí

ñóì

ûí

òº

âèé

í

îé

ð ã

àäà

àäû

í æ

óóë÷

èä,

äî

òîî

äûí

àì

ðà

ã÷, æ

óóë÷

äàä

çîð

èóë

ñàí

áà

éí

ãûí

àæ

èëë

àãà

àòà

é á

àà

ç á

àé

ãóóë

íà

.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Ìà

ë à

æ à

õóé

í ø

èí

ý ñà

ëáà

ðóó

äûã

¿¿ñã

ýí õ

ºãæ

¿¿ëý

õ ÷è

ãëýë

2.

Ñ¿¿

íè

é ¿

íýý

íè

é ô

åðì

á

àé

ãóóë

àõ

Àé

ìà

ã ñó

ìû

í ò

ºâè

éí

èð

ãýäè

éí

õýð

ýãö

ýýã

õàí

ãàõ

çîð

èëã

îî

ð º

íäº

ð à

øè

ã ø

èì

òýé

òóñ

á¿ð

5-

10

¿í

ýýòý

é 4

ô

åðì

áà

éãó

óëí

à.

ÇÄ

ÒÃ,

ÕÕ

ÀÀ

-í

ò¿ø

ìýë

Ì

àë

ýìí

ýëýã

¿ð

æëè

éí

àëá

àóò

àñ:

50

45

88

62

3.

Ãàõà

éí

àæ

àõó

é

áà

éãó

óëà

õ À

éì

ãèé

í ò

ºâè

éí

ìà

õíû

õýð

ýãö

ýýí

ä çî

ðè

óëñà

í ã

àõà

éí

àæ

à

õóé

ã Ò

ýýë,

Õî

òãî

ðû

í ÷

èãë

ýëä

áà

éãó

óëí

à.

ÇÄ

ÒÃ,

ÕÕ

ÀÀ

-í

ò¿ø

ìýë

Ì

àë

ýìí

ýëýã

¿ð

æëè

éí

àëá

àóò

àñ:

50

45

88

62

4.

Òà

õèà

íû

àæ

àõó

é à

õóé

á

àé

ãóóë

àõ

Àé

ìà

ã, ñ

óìû

í ò

ºâè

éí

ºí

äºã,

ìà

õíû

õýð

ýãö

ýýí

ä çî

ðè

óëñà

í

òàõè

àí

û æ

èæ

èã

àæ

àõó

éã

Òýý

ë, Õ

îòã

îð

ûí

÷è

ãëýë

ä á

àé

ãóóë

íà

.

ÇÄ

ÒÃ,

ÕÕ

ÀÀ

-í

ò¿ø

ìýë

Ì

àë

ýìí

ýëýã

¿ð

æëè

éí

àëá

àóò

àñ:

50

45

88

62

5.

Öà

ðãà

ñíû

¿ð

¿é

ëäâý

ðëý

ëÑ

óìû

í ä

îòî

îä,

òà

ðè

àëà

ëòû

ã í

ýìýã

ä¿¿ë

ýõ, ã

àäà

àä

çàõ

çýýë

ä í

èé

ë¿¿ë

ýõ ÷

èãë

ýëýý

ð Ò

ýýëè

éí

áî

îì

, Õà

ð ò

îëã

îé

ä ø

èí

ý òà

ðè

àëà

íãè

éí

òà

ëáà

é, à

æ à

õóé

áè

é á

îëã

îí

î.

ÇÄ

ÒÃ,

ÕÕ

ÀÀ

-í

ò¿ø

ìýë

óò

àñ:

50

45

88

62

Àëò

àí

äóóë

ãà Õ

ÊÒ

óÿà

-Ó

âñ õ

îð

øî

î

Æè

ìñ,

æè

ìñã

ýíè

éí

àæ

àõó

é

õºãæ

¿¿ëý

õ ÷è

ãëýë

6.

×à

öà

ðãà

íû

òà

ëáà

é

áà

éãó

óëà

õ Ãà

äàà

ä äî

òîî

äûí

çà

õ çý

ýëä

÷àö

àð

ãàí

à í

èé

ë¿¿ë

ýõ à

æ

àõó

éã

Ñà

ì ä

àì

÷àà

ä 3

ãà

òà

ëáà

éòà

éãà

àð

áà

éãó

óëí

à.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

7.

Æè

ìñ,

æè

ìñã

ýíè

éí

òà

ëáà

é á

àé

ãóóë

àõ

Ãàäà

àä

äîòî

îäû

í ç

àõ

çýýë

ä çî

ðè

óëà

í ÷

àö

àð

ãàí

à, æ

èì

ñ æ

èì

ñãýí

ý ¿é

ëäâý

ðëý

õ à

æ à

õóé

ã Ò

ýýëè

éí

øóã

óé, Ñ

àì

äà

ì÷à

àä

5 ã

à ò

àëá

àé

òàé

ãàà

ð á

àé

ãóóë

íà

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

ÕÕ

ÀÀ

-í

ò¿ø

ìýë

Èð

ãýä,

àæ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

ä


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¯í

äñýí

÷è

ãëýë

¯í

äñýí

÷è

ãëýë

Äýì

æè

õ ¿é

ë à

æè

ëëà

ãàà

Äýì

æè

õ ¿é

ë à

æè

ëëà

ãàà

Òî

â÷ ò

îäî

ðõî

éëî

ëòÒ

îâ÷

òî

äîð

õîé

ëîëò

Õî

ëáî

î á

àð

èõ

áà

éãó

óëëà

ãà,

Õî

ëáî

î á

àð

èõ

áà

éãó

óëëà

ãà,

óòà

ñ óò

àñ

¯ð

òà

ðè

à, ò

ºì

ñ, õ

¿íñí

èé

í

îãî

îí

û ¿

éëä

âýð

ëýëè

éã

õºãæ

¿¿ëý

õ ÷è

ãëýë

8.

Òº

ìñ,

õ¿í

ñíè

é

íî

ãîî

íû

òà

ðè

àëà

ëòû

ã í

ýìýã

ä¿¿ë

ýõ

Èð

ãýä,

àæ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

äèé

í ò

ºì

ñ, õ

¿íñí

èé

òà

ðè

àëà

ëòû

ã í

ýìýã

ä¿¿ë

ýõ, ÷

àí

àð

òàé

¿ð

ýýð

õà

íãà

õ, ñ

óðãà

ëò ¿

ç¿¿ë

ýõ

ñóð

ãóóë

ü ÿâ

óóëà

õ, ò

óðø

ëàãà

ñóä

ëóóë

àõ

çýð

ýã à

ðãà

õýì

æýý

ã õý

ðýã

æ¿¿

ëíý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

ÕÕ

ÀÀ

-í

ò¿ø

ìýë

Èð

ãýä,

àæ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

ä

9.

Óñà

ëãà

àòà

é ã

àçà

ð

òàð

èà

ëàí

Èð

ãýä,

àæ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

äèé

í õ

àäë

àí

, òà

ðè

àí

û ã

àçà

ðò

óñí

û

ñóâã

èé

ã õ¿

ðãý

õ, ò

ýäí

èé

ã ãà

ð á

îëî

í ì

åõà

íè

ê óñ

àëã

àà

íû

òå

õíè

ê òº

õºº

ðº

ìæ

ºº

ð õ

àí

ãàõ,

óñà

ëãà

àòà

é ã

àçà

ð ò

àð

èà

ëàí

ýð

õëýõ

àð

ãà ç

¿éä

ñóð

ãàõ

àð

ãà õ

ýìæ

ýýã

õýð

ýãæ

¿¿ëí

ý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

ÕÕ

ÀÀ

-í

ò¿ø

ìýë

Èð

ãýä,

àæ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

ä

10

. Ãà

çàð

òà

ðè

àëà

íãè

éí

òå

õíè

êèé

í ø

èí

ý÷ëý

ëÃà

çàð

òà

ðè

àëà

í ý

ðõý

ëäýã

èð

ãýä,

àæ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

äèé

ã í

óòà

ã î

ðí

û í

ºõö

ºëä

çî

õèö

ñîí

áà

ãà î

âðû

í á

¿òýý

ìæ

º

íäº

ðòý

é ò

åõí

èê,

òî

íî

ã òº

õºº

ðº

ìæ

, áà

ãàæ

õýð

ýãñë

ýýð

õà

íãà

õ, õ

óó÷è

í ò

åõí

èê¿

¿äè

éã

øè

íý÷

ëýõ

àð

ãà õ

ýìæ

ýýã

õýð

ýãæ

¿¿ëí

ý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

ÕÕ

ÀÀ

-í

ò¿ø

ìýë

Èð

ãýä,

àæ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

ä

11

. Í

àð

èé

í í

îãî

îí

û

õ¿ëý

ìæ

Àé

ìà

ã, ñ

óìû

í ò

ºâè

éã

øè

íý

íî

ãîî

ãîî

ð ò

àñð

àëò

ã¿é

õà

íãà

õ çî

ðè

ëãî

îð

õ¿ë

ýìæ

áà

éãó

óëà

õ, à

æè

ëëà

ã÷äû

ã ñó

ðãà

õ,

øà

àð

äàãä

àõ,

¿ð

, áî

ðäî

îãî

îð

õà

íãà

õ à

ðãà

õýì

æýý

ã õý

ðýã

æ¿¿

ëíý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

ÕÕ

ÀÀ

-í

ò¿ø

ìýë

Èð

ãýä,

àæ

àõó

éí

íýã

æ,

áà

éãó

óëëà

ãà

12

. Õ

àëò

àð

àð

âàé

òà

ðè

àëæ

, à

ðâà

éí

¿ð

¿é

ëäâý

ðëý

õÀ

æ à

õóé

í í

ýãæ

, èð

ãýäè

éí

àð

âàé

í ò

àð

èà

ëàëò

ûã

íýì

ýãä¿

¿ëýõ

, ãà

äàà

ä äî

òîî

ä çà

õ çý

ýëä

çîð

èóë

æ à

ðâà

éí

¿ð

¿é

ëäâý

ðëý

õ à

ðãà

õýì

æýý

ã õý

ðýã

æ¿¿

ëíý.

ÇÄ

ÒÃ

ÕÕ

ÀÀ

-í

ò¿ø

ìýë

óò

àñ:

50

45

88

62

Àëò

àí

äóóë

ãà Õ

ÊÕ

îëá

îãä

îõ

èð

ãýä

13

. Ò

ºì

ñ, õ

¿íñí

èé

íî

ãîî

íû

çî

îð

ü á

àé

ãóóë

àõ

Èð

ãýä

àæ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

äèé

í ò

àð

èà

ëñà

í ò

ºì

ñ õ¿

íñí

èé

í

îãî

îã

óðò

õóãà

öà

àí

ä õà

äãà

ëæ á

îð

ëóóë

àõ

áî

ëîì

æ

îëã

îõ

íýã

äñýí

àãó

óëà

õ á

àé

ãóóë

æ ¿

éë÷

ëýõ

àð

ãà õ

ýìæ

ýýã

õýð

ýãæ

¿¿ëí

ý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Õî

ëáî

ãäî

õ à

æ à

õóé

í í

ýãæ

Îð

îí

íóò

ãèé

í á

àé

ãàëè

éí

ò¿

¿õè

é ý

ä à

øè

ãëà

õ ÷è

ãëýë

14

. Ò

îî

ñãî

, áëî

êíû

¿é

ëäâý

ð

áà

éãó

óëà

õÎ

ðî

í í

óòà

ãò î

ëäî

öòî

é á

àð

èëã

ûí

ìà

òåð

èà

ëä ò

¿øè

ãëýí

ñó

ì, à

éì

ãèé

í õ

ýðýã

öýý

ã õà

íãà

õ òî

îñã

î, õ

àé

ðãà

, áëî

êíû

¿é

ëäâý

ðëý

ë ø

èí

ýýð

íýý

æ à

æè

ëëóó

ëàõ

¿éë

àæ

èëë

àãà

à

õàì

ðà

ãäà

íà

. 2-

3 í

ýãæ

áà

éõ

áî

ëîì

æòî

é.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62


Á¯ËÝÃ 5

¯í

äñýí

÷è

ãëýë

¯í

äñýí

÷è

ãëýë

Äýì

æè

õ ¿é

ë à

æè

ëëà

ãàà

Äýì

æè

õ ¿é

ë à

æè

ëëà

ãàà

Òî

â÷ ò

îäî

ðõî

éëî

ëòÒ

îâ÷

òî

äîð

õîé

ëîëò

Õî

ëáî

î á

àð

èõ

áà

éãó

óëëà

ãà,

Õî

ëáî

î á

àð

èõ

áà

éãó

óëëà

ãà,

óòà

ñ óò

àñ

Äî

òîî

äûí

õýð

ýãö

ýýã

õàí

ãàõ

¿éëä

âýð

ëýë

õºãæ

¿¿ëý

õ ÷è

ãëýë

15

. Ç

ºº

ëºí

õà

òóó

î¸

äëû

í

öåõ

Ñóì

ûí

èð

ãýäè

éí

äî

òîî

ä õý

ðýã

öýý

ã õà

íãà

õ, à

æëû

í

áà

éð

áè

é á

îëã

îõ

çîð

èëã

îòî

é ç

ºº

ëºí

, õà

òóó

î¸

äëû

í ö

åõ

áà

éãó

óëà

õ, ó

ã ¿é

ë à

æè

ëëà

ãàà

íä

ñîí

èð

õñî

í è

ðãý

äèé

ã ñó

ðãà

õ, ì

ýðãý

ø¿¿

ëýõ

àð

ãà õ

ýìæ

ýý ç

îõè

îí

áà

éãó

óëí

à. 2

-3

í

ýãæ

áà

éõ

áî

ëîì

æòî

é.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Íè

éãì

èé

í õ

àëà

ìæ

èé

í

àæ

èëò

àí

16

. Ò

åõí

èêè

éí

çà

ñâà

ð

¿éë÷

èëã

ýýí

èé

òº

âÕ

ÀÀ

-í

òåõ

íè

ê, à

âòî

ìà

øè

í, ì

îòî

öè

êëü,

æè

æè

ã ¿é

ëäâý

ðè

éí

òåõ

íè

ê òº

õºº

ðº

ìæ

, ãýð

àõó

éí

öà

õèëã

àà

í ò

îí

îã

òºõº

ºð

ºì

æè

éã

îð

îí

íóò

àãò

àà

çà

ñâà

ðëà

õ á

àé

ðòà

é á

îëî

õ,

òîí

îã

òºõº

ºð

ºì

æº

ºð

õà

íãà

õ, à

æëû

í á

àé

ð á

èé

áî

ëãî

õ,

ñóð

ãàëò

çî

õèî

í á

àé

ãóóë

àõ

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Àæ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

ä

17

. Ãý

ðè

éí

ìî

äîí

ýäë

ýëè

éí

ö

åõÃý

ðè

éí

ìî

ä, ì

îäî

í ý

äëýë

èé

í ñ

óìû

í ä

îòî

îä

õýð

ýãö

ýýã

õàí

ãàõ,

çà

ñâà

ðëà

õ á

îëî

ìæ

á¿ð

ä¿¿ë

ýõ, ø

èí

ý à

æëû

í

áà

éð

áè

é á

îëã

îõ,

áà

ãàæ

õýð

ýãñë

èé

í ò

óñëà

ëöà

à ¿

ç¿¿ë

ýõ,

ñîí

èð

õñî

í è

ðãý

äèé

ã ñó

ðãà

õ à

ðãà

õýì

æýý

õýð

ýãæ

èí

ý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Àæ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

ä

18

. Ó

íäà

à, ö

ýâýð

óñí

û

¿éëä

âýð

Óí

äàà

, öýâ

ýð ó

ñíû

ñóì

ûí

äî

òîî

ä õý

ðýã

öýý

ã õà

íãà

õ çî

ðè

ëãî

îð

òî

íî

ã òº

õºº

ðº

ìæ

ºº

ð õ

àí

ãàõ,

ñî

íè

ðõñ

îí

è

ðãý

äèé

ã ñó

ðãà

õ à

ðãà

õýì

æýý

ã õý

ðýã

æ¿¿

ëíý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Àæ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

ä

19

. Ò

àëõ

íà

ðè

éí

áî

îâí

û

öåõ

Òà

ëõ í

àð

èé

í á

îî

âíû

ñóì

ûí

äî

òîî

ä õý

ðýã

öýý

ã õà

íãà

õ,

øè

íý

àæ

ëûí

áà

éð

áè

é á

îëã

îõ,

õî

ëáî

ãäî

õ á

àãà

æ, ò

åõí

èê

òîí

îã

òºõº

ºð

ºì

æº

ºð

õà

íãà

õ, ñ

îí

èð

õñî

í è

ðãý

äèé

ã ñó

ðãà

õ à

ðãà

õýì

æýý

ã õý

ðýã

æ¿¿

ëíý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Àæ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

ä


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¯í

äñýí

÷è

ãëýë

¯í

äñýí

÷è

ãëýë

Äýì

æè

õ ¿é

ë à

æè

ëëà

ãàà

Äýì

æè

õ ¿é

ë à

æè

ëëà

ãàà

Òî

â÷ ò

îäî

ðõî

éëî

ëòÒ

îâ÷

òî

äîð

õîé

ëîëò

Õî

ëáî

î á

àð

èõ

áà

éãó

óëëà

ãà,

Õî

ëáî

î á

àð

èõ

áà

éãó

óëëà

ãà,

óòà

ñ óò

àñ

Ñóì

ûí

äî

òîð

¿é

ëäâ

ýðëý

ñýí

ò¿

¿õè

é ý

äèé

í

áî

ëîâñ

ðóó

ëàëò

ûí

ò¿â

øè

íã

äýýø

ë¿¿ë

ýõ ÷

èãë

ýë

20

. Ì

àëû

í ò

ýæýý

ëèé

í

¿éëä

âýð

Èð

ãýä,

àæ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

äèé

í õ

àäë

àí

, òà

ðè

àëà

íãè

éí

á

¿òýý

ãäýõ

¿¿í

ä ò¿

øè

ãëýí

ìà

ëûí

òýæ

ýýë

áýë

òãýõ

¿é

ëäâý

ð

áà

éãó

óëà

õ à

ðãà

õýì

æýý

õýð

ýãæ

èí

ý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Àëò

àí

äóóë

ãà Õ

Ê

21

. Õ

¿íñí

èé

íî

ãîî

, æ

èì

ñ, æ

èì

ñãýí

ý á

îëî

âñð

óóëà

õ, ñ

àâë

àõ

öåõ

Èð

ãýä,

àæ

àõó

éí

íýã

æ¿¿

äèé

í õ

¿íñí

èé

íî

ãîî

, æè

ìñ,

æ

èì

ñãýí

èé

ã ãý

ðýý

íè

é ¿

íäñ

ýí ä

ýýð

áî

ëîâ

ñðóó

ëàõ,

ñà

âëà

õ ¿é

ëäâý

ð á

àé

ãóóë

àõ

àð

ãà õ

ýìæ

ýý õ

ýðýã

æè

íý.

Óã

àð

ãà

õýì

æýý

íü

õ¿í

ñíè

é í

îãî

î, æ

èì

ñ, æ

èì

ñãýí

èé

òà

ðè

àëà

ëòû

ã í

ýìýã

ä¿¿ë

ýõ, à

æëû

í á

àé

ð á

èé

áî

ëãî

õîä

÷óõà

ë õ¿

÷èí

ç¿é

ë á

îëí

î.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Àæ

àõó

éí

íýã

æ, è

ðãý

ä

22

. Á

îã

áóä

àà

íû

¿é

ëäâý

ðè

éí

òåõ

íè

êèé

í

øè

íý÷

ëýë

õèé

õ

Óã

àð

ãà õ

ýìæ

ýýí

èé

õ¿ð

ýýí

ä î

äîî

áà

éãà

à á

îã

áóä

àà

íû

¿é

ëäâý

ðè

éí

òî

íî

ã òº

õºº

ðº

ìæ

èé

ã ø

èí

ý÷ëý

õ, á

àé

ðû

ã çà

ñâà

ðëà

õ, à

æè

ëëà

ãñäû

ã ñó

ðãà

æ ä

àäë

àãà

æóó

ëàõ

àæ

èë

õèé

ãäýí

ý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Òóÿ

à-

Óâñ

õî

ðø

îî

23

. À

ðâà

éí

ãóð

èëû

í

¿éëä

âýð

èé

í ò

åõí

èêè

éí

ø

èí

ý÷ëý

ë, º

ðãº

òãº

ë

Àð

âàé

í ã

óðè

ëûí

¿é

ëäâý

ðè

éí

òî

íî

ã òº

õºº

ðº

ìæ

èé

ã ø

èí

ý÷ëý

õ, õ

¿÷è

í ÷

àäë

ûã

íýì

ýãä¿

¿ëýõ

, áà

éð

ûã

çàñâ

àð

ëàõ,

à

æè

ëëà

ãñäû

ã ñó

ðãà

æ ä

àäë

àãà

æóó

ëàõ

àæ

èë

õèé

ãäýí

ý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Àëò

àí

ò¿ð

¿¿ í

ºõº

ðëº

ë

24

. Ãó

ðè

ëûí

¿é

ëäâý

ðè

éí

º

ðãº

òãº

ëÓ

ã à

ðãà

õýì

æýý

íè

é õ

¿ðýý

íä

îäî

î à

æè

ëëà

æ á

àé

ãàà

ãó

ðè

ëûí

¿é

ëäâý

ðè

éí

òî

íî

ã òº

õºº

ðº

ìæ

èé

ã ø

èí

ý÷ëý

õ,

àæ

èëë

àãñ

äûã

øè

íý

òåõí

èê

äýýð

ñóð

ãàæ

äà

äëà

ãàæ

óóëà

õ à

æè

ë õè

éãä

ýíý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Àæ

àõó

éí

íýã

æ, è

ðãý

ä

25

. Ñ

¿¿ á

îëî

âñð

óóëà

õ ö

åõÑ

¿¿, ö

àãà

àí

èäý

ýíè

é à

éì

àã,

ñóì

ûí

õýð

ýãö

ýýã

õàí

ãàõ,

ø

èí

ý à

æëû

í á

àé

ð á

èé

áî

ëãî

õ, õ

îëá

îãä

îõ

áà

ãàæ

, òåõ

íè

ê òî

íî

ã òº

õºº

ðº

ìæ

ºº

ð õ

àí

ãàõ,

ñî

íè

ðõñ

îí

èð

ãýäè

éã

ñóð

ãàõ

àð

ãà õ

ýìæ

ýýã

õýð

ýãæ

¿¿ëí

ý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Òà

âàí

çà

ñàë

õîð

øî

îÀ

æ à

õóé

í í

ýãæ

, èð

ãýä

26

. ª

ëºí

ãèé

í à

íõà

í ø

àòí

û

áî

ëîâñ

ðóó

ëàëò

Ìà

ë÷äû

í ò

¿¿õè

é ý

äèé

ã á

îëî

âñð

óóëæ

ãà

äàà

ä çà

õ çý

ýëä

ãàð

ãàõ,

àæ

ëûí

áà

éð

áè

é á

îëã

îõ

çîð

èëã

îòî

é. ¯

éëä

âýð

èé

í

òåõí

èê,

áà

ãàæ

õýð

ýãñë

ýýð

õà

íãà

õ, à

æè

ëëà

ãñäû

ã ñó

ðãà

õ,

ìýð

ãýø

¿¿ëý

õ à

ðãà

õýì

æýý

õýð

ýãæ

¿¿ëí

ý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Òóÿ

à-

Óâñ

õî

ðø

îî

, èð

ãýä

27

. Í

îî

ñ, ý

ñãè

é, ý

ñãè

é

ãóòë

ûí

¿é

ëäâý

ð

Ìà

ë÷äû

í ò

¿¿õè

é ý

äèé

ã á

îëî

âñð

óóëæ

äî

òîî

ä ãà

äàà

ä çà

õ çý

ýëä

ãàð

ãàõ,

àæ

ëûí

áà

éð

áè

é á

îëã

îõ

çîð

èëã

îòî

é.

¯é

ëäâý

ðè

éí

òåõ

íè

ê, á

àãà

æ õ

ýðýã

ñëýý

ð õ

àí

ãàõ,

à

æè

ëëà

ãñäû

ã ñó

ðãà

õ, ì

ýðãý

ø¿¿

ëýõ

àð

ãà õ

ýìæ

ýý

õýð

ýãæ

¿¿ëí

ý.

ÇÄ

ÒÃ,

óòà

ñ: 5

04

56

30

1,

50

45

88

62

Ç.Ò

ýãø

æà

ðãà

ë, è

ðãý

ä


Á¯ËÝÃ 5

5.8. Òºñëèéí òîâ÷ òàíèëöóóëãà

¹1¹1 Òºñºë:Òºñºë: Çî1:Çò1:Õº1:Ò1: Ñóìûí áàéãàëü îð÷íû áàéäëûí ¿íýëãýý õèéõ

Õºòºëáºð:Õºòºëáºð: Çî1:Çò1:Õº1: Áàéãàëü, àìüäðàõ îð÷íû õàìãààëàëò

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ìàíàé ãàðèã äýýð, ò¿¿íèé äîòîð Èõ íóóðóóäûí õîòãîðûí á¿ñ íóòàãò ÿâàãäàæ áóé äóëààðàëò, õóóðàéøèëò çýðýã ãëîáàëü áà á¿ñ íóòãèéí ÷àíàðòàé õ¿÷èí ç¿éëñèéí ñºðºã íºëºº óëàì õ¿÷òýé áîëæ áàéíà. Ò¿¿íýýñ ãàäíà óóë óóðõàé, ãàçàð òàðèàëàí, ìàëûí òîî òîëãîéí ºñºëò, áýë÷ýýðèéí òàëõëàãäàëò, à÷ààëàë íýìýãäýõ çýðýã òóñ ñóìûí ýäèéí çàñàã-íèéãìèéí õºãæëèéí ºâºðìºö çàðèì ¿éë ÿâö áàéãàëü îð÷èíä òààëàìæã¿é íºëººëæ áóé øèíæ òºðõ àæèãëàãäàõ áîëëîî. Èéíõ¿¿ îäîîãîîð ìýäýãäýæ áóé ººð÷ëºëò áîëîí öààøèä ãàð÷ áîëîõ õóâèðëûí áàéäëûã ¿íýëýõ, óëìààð îéðûí æèë¿¿äýä áîëîí äóíä õóãàöààíä îð÷íû ººð÷ëºëò áà àíòðîãåíè/òåõíèêèéí íºëººëºëä ºðòºæ áîëçîøã¿é áàéãàëü-ýêîëîãèéí á¿ðäýë, íººöèéí ¿íýëãýý õèéõ øààðäëàãàòàé. Ýíý ¿íäñýí äýýð ñóì ººðèéí ýðõ õýìæýýíèé õ¿ðýýíä àâàõ àðãà õýìæýý, ¿éë àæèëëàãàà, òýäãýýðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà çàì, ìåõàíèçìûã òóñãàñàí çºâëºìæ ãàðãàíà.

Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í:Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í: Òóñ ñóìûí íóòàã äýâñãýð äýýðõè áîëîí

îð÷ìûí áàéãàëü-ýêîëîãèéí ¿íýëãýý õèéãäýíý

Áàéãàëü îð÷íîî õàìãààëàõ, çîõèñòîé àøèãëàõàä èðãýä, àæ àõóéí áà îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãà, òºð-çàõèðãààíààñ õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãàà, ìåõàíèçì òîäîðõîéëîãäîíî

Áàéãàëü-îð÷íû ººð÷ëºëòèéã ñóìûí õýìæýýíä õÿíàõ, òîäîðõîéëîõ ýíãèéí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòèéí ñèñòåì áîëîâñðîãäîíî

Áàéãàëü-îð÷íû ººð÷ëºëòºä òºð, îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãà, èðãýä õÿíàëò òàâèõ áîëîìæòîé áîëíî.

Çîðèëòîò á¿ëýã:Çîðèëòîò á¿ëýã: Ñóìûí íèéò èðãýä Óóë óóðõàéí êîìïàíèóä

Òºñºëä õàìðàãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä:Òºñºëä õàìðàãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä: Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð Óóë óóðõàéí êîìïàíèóä Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãóóä

Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò ýòãýýä: Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò ýòãýýä: Çàñãèéí ãàçàð Óóë óóðõàéí êîìïàíèóä Áèçíåñ ýðõëýã÷èä Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãóóä

Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä: Õàìòðàí àæèëëàõ áà äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ

áàéãóóëëàãóóäòàé çºâøèëöñºí Øààðäëàãàòàé ìýäýýëýë àâàõ

áàéãóóëëàãóóäûã òîãòîîñîí áàéõ

Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ: Óëñûí òºñâèéí ñàíõ¿¿æèëò îëäîõã¿é áàéõ

Øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿æèëò, ä¿í, ñàÿ òºãðºã: 5.0Øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿æèëò, ä¿í, ñàÿ òºãðºã: 5.0

Óíàà - 0.4 Çºâëºõ àæèëëóóëñíû õºëñ - 0.2 Õýýðèéí ñóäàëãààíû çàðäàë - 0.4 ¯íýëãýý, íººöèéí çóðàãëàë õèéõ - 4.0

Õîëáîî áàðèõ áàéãóóëëàãà, õ¿í:Õîëáîî áàðèõ áàéãóóëëàãà, õ¿í: Òàðèàëàí ñóìûí ÇÄÒÃ

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2009 îíä ýõýëæ íýã æèë

Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà òîãòâîðòîé ¿ðãýëæèëíý.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹2¹2 Òºñºë:Òºñºë: Çî1:Çò1:Õº1:Ò1: Ñóìûí òºâèéí òºâëºðñºí õîãèéí öýãèéí òàëáàéã áàãàñãàõ

Õºòºëáºð:Õºòºëáºð: Çî1:Çò1:Õº1: Áàéãàëü, àìüäðàõ îð÷íû õàìãààëàëò

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ñóìûí òºâèéí àæ àõóéí áàéãóóëëàãà, àéë ºðõèéí òîî íýìýãäñýí áîëîí øèíýýð áàðèëãà áàéãóóëàìæ áàðèõ, çàñâàðëàõ àæèë ºìíºõ æèë¿¿äèéã áîäâîë õàðüöàíãóé èõýññýíèé óëìààñ àõóéí õîã õàÿãäëûã çîõèîí áàéãóóëàëòòàé öóãëóóëàõ, òýýâýðëýõ, çîðèóëàëòûí öýãò õàÿõ àñóóäëûã ÿàðàëòàé öýãöëýõ øààðäëàãàòàé áàéíà. Ñóìûí òºâèéí õîã õàÿãäëûí òºâëºðñºí öýãèéí ýçëýõ òàëáàé óëàì òýëýõ áîëñîí ó÷ðààñ þóíû ºìíº õîã õàÿãäëûã áººãíºð¿¿ëýõ, îâîîëîõ çýðãýýð õóìèõ, òàëáàéí ãàäóóð íü õàøëàãà õèéõ, õºðñ, óñàíä õîð íºëºº áàãàòàé õýñãèéã íü õºðñºíä äàëäàëæ áóëàõ, õîãèéí ñàâ õèéæ áàéðëóóëàõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõýä ýíý òºñºë ÷èãëýãäýíý.

Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í:Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í: Õîã õàÿãäëûí çàäãàé öýãèéã õàìãààëàëòòàé áîëãîõ Õîãèéí öýãèéã èéíõ¿¿ öýãöýëñíýýð öààøèä õîã

çàäãàé õàÿõ, õºðñ, óñ, îð÷íûã áîõèðäóóëàõ ÿâäàë áóóðàõ

Ñóìûí òºâèéí àãààðûí áîõèðäîë, òîîñæèëò áàãàñàõ

Çîðèëòîò á¿ëýã:Çîðèëòîò á¿ëýã: Ñóìûí íèéò èðãýä

Òºñºëä õàìðàãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä:Òºñºëä õàìðàãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä: Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð Áèçíåñ ýðõëýã÷èä

Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò ýòãýýä:áîëîìæèò ýòãýýä: Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð Áèçíåñ ýðõëýã÷èä áà

áàéãóóëëàãóóä Èðãýä Õàíäèâëàã÷èä

Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä: Õîãèéí öýãèéí òàëáàé áàãàñãàõ òºñºëä îðîëöîõ

ñóìûí áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæèéã òîãòîîõ Òîì îâðûí ºíäºð õ¿÷èí ÷àäàëòàé òåõíèê õºëñººð

àâ÷ àæèëëóóëàõ àñóóäëûã óðüä÷èëàí òîõèðîëöîõ

Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ: Áàéõã¿é


Õîã äàëäàëæ áóëàõ í¿õ áàéãóóëàõ -15.0 Õàøàà õàìãààëàëò áàðèõ - 2.0 Õîãèéí ñàâ õèéõ, áàéðëóóëàõ - 0.3 Àæëûí õºëñ - 5.0 Ýêñêàâîòîð õºëñºëñºí çàðäàëä - 23.0 Ñóðòàë÷èëãàà, ìýäýýëëèéí çàðäàë - 0.2 Õºðñ áîëîâñðóóëàõ, ñóóëãàö òàðèàëàõ - 4.5


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2008 îíîîñ íýã æèë



Á¯ËÝÃ 5

¹3¹3 Òºñºë: Òºñºë: Çî1:Çò1:Õº2: Îéí çóðâàñ á¿õèé íóòàã, æèìñ æèìñãýíèéí òàëáàéí îéæóóëàëò, ñóìûí òºâèéí öýöýðëýãæ¿¿ëýëò

Õºòºëáºð:Õºòºëáºð: Çî1:Çò1:Õº2: Îéí íºõºí ñýðãýýëò, îéæóóëàëò

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ýíý òºñºë íü îéí íººöèéã íºõºí ñýðãýýõ, ñóìûí òºâ, ò¿¿íèé îð÷ìûã öýöýðëýãæ¿¿ëýõ ãýñýí 2 ¿íäñýí õýñãýýñ á¿ðäýíý. Ñóìûí îéí íººö áàãàñ÷ áàéãààòàé õîëáîîòîéãîîð îéí íºõºí ñýðãýýëòèéã ñóìûí èðãýäèéí îðîëöîîòîéãîîð ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷èäòàé õàìòðàí õèéæ ã¿éöýòãýíý. Ñóìûí òºâèéã öýöýðëýãæ¿¿ëýõ, ç¿ëýãæ¿¿ëýõ àæëûí õ¿ðýýíä ñóìûí òºâèéí ãîë ãóäàìæèíä ìîä òàðèõ, àéë ºðõ àëáàí áàéãóóëëàãûí îð÷íûã öýöýðëýãæ¿¿ëýõ, ÷ºëººò öàãèéí öýöýðëýãèéã ºðãºæ¿¿ëýí òîõèæóóëæ èðãýäèéí àìðàõ ãàçàð áèé áîëãîõ þì. Ñóìûí òºâèéí òîîñæèëò, àãààðûí áîõèðäëûã áóóðóóëæ îð÷íû àðèóí öýâðèéã ñàéæðóóëàõàä ÷óõàë àðãà õýìæýý áîëíî. Õàíäèâëàã÷èä, õºðºíãº îðóóëàã÷èä, äýìæèã÷äèéí áîäëîãî, çîðèëãî, ñîíèðõîë, õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéí îëäîöîîñ õàìààðóóëàí ýíýõ¿¿ òºñëèéã õýñýã÷èëñàí áàéäëààð õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé.

Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í:Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í: Õ¿÷òýé àøèãëàãäñàí îéí á¿ñ, òàëáàéä îéæóóëàõ àæèë

ýõëýíý Îé á¿õèé òàëáàé, íººö íýìýãäýíý. Ñóìûí òºâ, ò¿¿íèé îð÷ìûí íîãîîí á¿ñ, öýöýðëýãæèëò

ñàéæèðíà Ìîä áóòûã öýöýðëýãæ¿¿ëýõ áà îðëîãî íýìýãä¿¿ëýõ

÷èãëýëýýð òàðèõ õýìæýý ºðãºæèíº

Çîðèëòîò á¿ëýã:Çîðèëòîò á¿ëýã: Ñóìûí íèéò èðãýä Àæ àõóéí áàéãóóëëàãóóä

Òºñºëä õàìðàãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä:Òºñºëä õàìðàãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä: Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð Áèçíåñ ýðõëýã÷èä Îéí áîëîí áàéãàëü õàìãààëëûí ìýðãýæëèéí

áàéãóóëëàãà

Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò ýòãýýä:ýòãýýä: Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð Áèçíåñ ýðõëýã÷èä àæ àõóéí

íýãæ¿¿ä Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãóóä Õàíäèâëàã÷èä

Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä: Íºõºí ñýðãýýëò øààðäëàãàòàé ãàçðóóäûã

óðüä÷èëàí òîãòîîõ Îð÷íû èðãýä, õîëáîãäîõ õ¿ì¿¿ñèéã ìîä ñóóëãàõ

àæèëä ñóðãàõ, äàäëàãàæóóëàõ Àéë ºðõ, àæ àõóéí áàéãóóëëàãóóä áýëòãýëýý õàíãàõ

Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ: Îéæóóëàõ áà öýöýðëýãæ¿¿ëýõ

÷èãëýëýýð òàðüñàí ìîä, áóò, æèìñíèé ñóóëãàöûã ìàë ñ¿éòãýõ

Ãàí ãàíäàëò òîõèîëäîõ


Õàøàà õàìãààëàëò áàðèõ - 8.5 Àæëûí õºëñ - 6.0 Õºðñ áîëîâñðóóëàõ - 6.5 Óñàëãààíû øóóäóó òàòàõ - 4.0 Ñàëàà ñóâàã òàòàõ - 2.0 Ñóóëãàö õóäàëäàí àâàõ, òàðèõ - 3.0


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2008-2015 îíä Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà òîãòâîðòîé ¿ðãýëæèëíý.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹4¹4 Òºñºë: Òºñºë: Çî1:Çò3:Õº1:Ò1: Áýë÷ýýð, áýë÷ýýð äýõ áóñàä íººöèéí àøèãëàëò, çîõèöóóëàëòûã ñàéæðóóëàõ óðò õóãàöààíû òºëºâëºãºº, æóðàì áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî1:Çò3:Õº1: Áýë÷ýýðèéí õàìòûí ìåíåæìåíò íýâòð¿¿ëýõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Õóäàã, óñ õ¿ðýëöýýã¿éãýýñ áîëîí áýë÷ýýðèéã óëèðëûí áà í¿¿äýëëýí àøèãëàõ õóâààðèéã ìºðäºõã¿é àøèãëàæ áàéãààãààñ äààö íü õýòðýõ, óëìààð òàëõëàãäàæ ìóóäàõ, ìàë÷äûí õîîðîíä ìàðãààí ¿¿ñýõ çýðýã ñºðºã ¿çýãäýë íýìýãäýõ õàíäëàãàòàé áàéíà. Ýíý íü áýë÷ýýðèéã äààö, á¿òýýìæèä íü çîõèöóóëàí óëèðëûí õóâààðüòàéãààð òîäîðõîé õóãàöààíä ýýëæëýí àøèãëàõàä ìàë÷äûã ñóðãàõ, ¿¿íèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ýðõç¿éí ¿íäýñ á¿õèé çîõèöóóëàëò, òºëºâëºëòèéã áîëîâñðóóëæ á¿ëãèéí õýìæýýíä ìºðä¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã íýí äàðóé àâàõûã øààðäàæ áàéãàà þì. Ñàíàë áîëãîæ áóé òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëñíýýð áýë÷ýýðèéã á¿ëãýýð áóþó õàìòûí ìåíåæìåíòýýð àøèãëàõ, õàìãààëàõ àñóóäëûã øèéäâýðëýõ áîëîìæ á¿ðäýíý

Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í:Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í:

Áýë÷ýýðèéã äààö, á¿òýýìæèä íü çîõèöóóëàí óëèðëûí õóâààðüòàéãààð àøèãëàõàä ìàë÷äûã ñóðãàõ

Ýíý àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ ýðõç¿éí ¿íäýñ á¿õèé çîõèöóóëàëò, àðãà çàìûã øèíý÷ëýí áîëîâñðóóëàõ

Áýë÷ýýðèéã á¿ëãýýð áóþó õàìòûí ìåíåæìåíòýýð àøèãëàõ çîõèöóóëàëò íýâòýð÷ ýõëýõ

Áýë÷ýýðèéí ìàðãààí áàãàñàõ

Çîðèëòîò á¿ëýã:Çîðèëòîò á¿ëýã:

Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð Ñóìûí íèéò èðãýä Ìàë÷èä

Òºñºëä õàìðàãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä:Òºñºëä õàìðàãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä:

Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð Íèéò ìàë÷èä Ìàë á¿õèé èðãýä, àæ àõóéí íýãæ¿¿ä

Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò ýòãýýä:áîëîìæèò ýòãýýä:

Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð Ìàë á¿õèé èðãýä, àæ àõóéí

íýãæ¿¿ä “Òîãòâîðòîé àìüæèðãàà” òºñºë

Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:

Ìàë÷äûí á¿ëã¿¿äèéí áýë÷ýýðèéí çààãèéã çóðàãëàëä áóóëãàñàí áàéõ

Ìàë÷äûí á¿ëýãò õàìðàãäàõ ìàë÷èí ºðõ òîäîðõîé áàéõ Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí òºëºâëºãºº

òîãòìîë õèéãääýã áàéõ

Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:

Ãàí çóä áîëîõ Ãàäíààñ ìàë, ìàë÷èä áººíººð

îðæ èðýõ Óñíû àñóóäàë

Øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿æèëò, ä¿í, ñàÿ òºãðºã: 6.0 Øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿æèëò, ä¿í, ñàÿ òºãðºã: 6.0

Áýë÷ýýð àøèãëàëòûí ò¿¿âýð ñóäàëãààíû çàðäàë - 0.8 Áýë÷ýýðèéí òºëºâ áàéäëûí ¿íýëãýýíèé çºâëºõ õºëñëºõ - 0.6 Ñóìûí áýë÷ýýðèéí øèíý÷èëñýí çóðãèéã õýâë¿¿ëýõ - 3.4 Áýë÷ýýðèéã ìàë÷äàä á¿ëãýýð àøèãëóóëàõ àðãà õýìæýý çîõèîí áàéãóóëàõ çàðäàë - 0.8 Ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãààíû çàðäàë - 0.4


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2008 îíîîñ 2 æèë Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà òîãòâîðòîé ¿ðãýëæèëíý.


Á¯ËÝÃ 5

¹5¹5 Òºñºë: Òºñºë: Çî1:Çò3:Õº2:Ò1: Ãàëäàí áîøèãòûí ñóâãèéã ñýðãýýæ, òîëãîéí õýñýãò ¿åðèéí õàìãààëàëò õèéõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî1:Çò3:Õº2: Áýë÷ýýðèéí óñàí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Òàðèàëàí÷óóä ýðò ¿åýñ áýë÷ýýðèéí ìàë àæ àõóéãààñ ãàäíà ºðõèéí òàðèàëàí ýðõëýæ èðñýí óëàìæëàëòàé. ÕÀÀ-í ¿éëäâýðëýëèéí ýäãýýð ºâºðìºö äýä ñàëáàðûã òîãòâîðòîé õîñëîí ýðõëýõýä 17-ð çóóíä áàéãóóëñàí Ãàëäàí áîøèãòûí õýìýýí àëäàðøñàí ãàð óñàëãààíû ñóâàã àñàð èõ ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ èðñýí þì. Öàãèéí óðòàä ýëäýâ øîðîî, ÷óëóó õóðèìòëàãäñàí õýñãýýð ñóâãèéí ã¿í áàãàññàíààñ ãàäíà ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä øèð¿¿í áîðîî îðæ óóëûí ¿åð îëîíòîé áóóõ áîëñíîîñ óóëûí õýö äàãàæ ÿâñàí õýñýã íü óñíû ýëýãäýëä îðîõ íü ýëáýãøëýý. Èðãýäèéí àìüæèðãààíä òóñòàéí äýýð ò¿¿õèéí ¿íý öýíý á¿õèé îáúåêò áîëîõ ýíý ñóâãèéã óã òºðõ áàéäëûã íü àëäàãäóóëàõã¿éãýýð ñýðãýýõ, ¿åðèéí õàìãààëàëòòàé áîëãîõûí òóëä ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí îðîëöîî á¿õèé òºñëèéã õàíäèâëàã÷äààñ ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã àâàõ çàìààð ñàíàà÷ëàí õýðýãæ¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé áàéíà.


Àëäàðò Ãàëäàí áîøèãòèéí ñóâàã óíàãàí òºðõººðºº ñýðãýýãäýíý

Æèæèã òàðèàëàí ýðõëýã÷èä èíæåíåðèéí õèéöòýé óñàëãààíû ñèñòåìýýñ õàðààò áàéäàë àðèëæ, ºðõèéí òàðèàëàí (¿ð òàðèà, õàäëàí, íîãîî, æèìñíèé áóò) ýðõëýã÷äèéí óñàëãàà áàòàëãààòàé áîëíî

Òàðèàëàíä òîõèðîìæòîé ãàçðûí àøèãëàëò ñàéæèðíà Ò¿¿õèéí ¿íýò ºâºº ñýðãýýñýíä àðä èðãýäèéí ñýòãýë

õàíàìæ íýìýãäýíý


Ñóìûí íèéò èðãýä Áèçíåñ ýðõëýã÷èä Ãàçàð òàðèàëàíãèéí àæ àõóéí

íýãæ ªðõèéí òàðèàëàí ýðõëýã÷èä


Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð Íèéò èðãýä


Õàíäèâëàã÷èä Çàñãèéí ãàçàð Áèçíåñ ýðõëýã÷èä

Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä: Øààðäàãäàõã¿é Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ: Áàéõã¿é


Ñóâàã ñýðãýýõ çóðàã õèéõ - 1.5 Ñóâàã óõàõ, öýâýðëýõ òåõíèê õºëñëºõ, àæëûã ã¿éöýòãýõ - 20.0 Òîëãîéí áà òàõèðëàñàí õýñýã ¿åðèéí õàìãààëàëò, äàëàí áàðèõ - 24.0 Ãîë áóõààñ ñàëàà ñóâàã òàòàõ, óñíû õààëò øèíýýð áàðèõ - 4.5




ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹6¹6 Òºñºë: Òºñºë: Çî1:Çò3:Õº2:Ò2: Õàâàð-íàìðûí áýë÷ýýðò õóäàã øèíýýð ãàðãàõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî1:Çò3:Õº2: Áýë÷ýýðèéí óñàí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Õóäàã, èë óñíû õ¿ðýëöýý óëèðëààð ººð÷ëºãääºã, ìºí óíäàðãà ìóóòàéãààñ áîëæ õ¿í, ìàë óñààð äóòàãäàõ, áýë÷ýýðèéí àøèãëàëò æèãä áóñ áàéõ, îð÷èí íü áîõèðëîãäîõ, óñ àøèãëàã÷äûí õîîðîíä ìàðãààí ¿¿ñýõ çýðýã ñºðºã ¿çýãäýë èõñýõ õàíäëàãàòàé áàéíà. Èéìýýñ òóñ ñóìûí íàìàðæàà-õàâàðæààíû á¿ñ íóòàãò íýð á¿õèé ãàçàð 20 îð÷èì õóäàã øèíýýð ãàðãàõ, çàñâàðëàæ òîõèæóóëàõ çàìààð óñàí õàíãàìæèéã äýýøë¿¿ëýõ, õàìòààð àøèãëàõ çîõèñòîé ìåíåæìåíò íýâòð¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé.


Èíæåíåðèéí áà ãàð õóäãèéí òîî íýìýãäýæ, óñàí õàíãàìæ ñàéæðàõ

Áàéãàëèéí óñíû ýõ ¿¿ñâýð¿¿äèéã òºð îëîí íèéòèéí õàìãààëàëòàíä àâàõ

Óñ àøèãëàõ õàìòûí ìåíåæìåíò íýâòýð÷ ìàðãààí áàãàñàõ

Óñíû òóõàé õóóëü îðîí íóòàãò õýðýãæèõ


Ñóìûí íèéò èðãýä Áèçíåñ ýðõëýã÷èä


Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð Íèéò èðãýä


Çàñãèéí ãàçàð Õàíäèâëàã÷èä Áèçíåñ ýðõëýã÷èä


Õàìãààëàëòàíä àâàõ áàéãàëèéí óñíû ýõ ¿¿ñâýð¿¿äèéã óðüä÷èëàí òîãòîîñîí áàéõ

Õóäàã óñ öýã øààðäëàãàòàé áàéðøëóóäûã òîãòîîñîí áàéõ

Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ: Õóäãèéí çàñâàð ¿éë÷èëãýý

ìóó õèéãäýõ Ìàë îëíîîð áººãíºð÷

óíäàðãûã ìóóòãàõ


Óñò öýãèéí õàéãóóë õèéëãýõ - 3.0 Ã¿íèé 5 õóäàã øèíýýð ãàðãàõ - 21.0 Ýâäýðñýí ã¿íèé 5 õóäàã ñýðãýýí çàñâàðëàõ - 13.0 Ã¿í óíäàðãàòàé 8 ãàð õóäàã øèíýýð ãàðãàõ - 5.2 Ãàð õóäãèéã öýâýðëýõ, õàøëàãûã çàñàõ, ñîëèõ - 1.4 Ã¿í ºðìèéí õóäãèéí áàéð áàðèõ - 3.8 Óñíû îíãîö õèéõ, áàéðëóóëàõ - 0.6


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 8 æèë, 2007 îíîîñ Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà òîãòâîðòîé ¿ðãýëæèëíý.


Á¯ËÝÃ 5

¹7¹7 Òºñºë: Òºñºë: Çî2:Çò1:Õº1:Ò1: Óëààíãîì-Òàðèàëàí ÷èãëýëèéí 31 êì çàñìàë çàì òàâèõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî2:Çò1:Õº1: Àÿëàë, æóóë÷ëàëûí áèçíåñèéã äýìæèõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Óëààíãîì õîòûã Òàðèàëàí ñóìûí òºâòýé õîëáîõ çàì òàâèõ òºñëèéã (i) àéìãèéíõàà òºâä îéðõîí îðøäîã äàâóó òàëàà àøèãëàí çàõ çýýëä õ¿÷òýé íýâòðýõ, á¿òýýãäýõ¿¿íýý òîãòìîë íèéë¿¿ëýõýä òýýâðèéí àñóóäëûã õºíãºâ÷ëºõ (ii) ñóìûíõàà áàéãàëü, óëàìæëàëò ¸ñ çàíøèë, ñî¸ë-ò¿¿õèéí ºâºðìºö áàéäëûã àøèãëàí ãàäààä, äîòîîäûí æóóë÷äûã õ¿ëýýí àâàõàä çàì õàðèëöààíààñ ó÷èð÷ áóé áýðõøýýëèéã àðèëãàõ õî¸ð ãîë àñóóäëûã øèéäâýðëýõ, äºõºì ¿ç¿¿ëýõ øààðäëàãûí óëìààñ äýâø¿¿ëæ áàéãàà áîëíî.


Ñóìûí èðãýäèéí á¿òýýãäýõ¿¿íýý çàõ çýýëä áîðëóóëàõ, ¿éë÷èëãýýíä õ¿ðýõ íºõöºë ñàéæðàõ

Æóóë÷èä, àÿëàã÷äûã õ¿ëýýí àâàõ áîëîìæ íýìýãäýõ

Çàì õàðèëöàà ñàéæèð÷ òýýâðèéí çàðäàë áóóðàõ


Ñóìûí íèéò èðãýä Áèçíåñèéí áàéãóóëëàãóóä


ÇÄÒÃ

Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò ýòãýýä:Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò ýòãýýä:

Çàñãèéí ãàçàð ÇÄÒÃ Õàíäèâëàã÷èä

Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä: Çàì çàñâàðûí çóðàã, òºñºâ ãàðãàõ

Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ: Óëñûí òºñºâò ýõ ¿¿ñâýð òóñãàãäàõã¿é

Øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿æèëò, ä¿í, ñàÿ òºãðºã: 3000.0Øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿æèëò, ä¿í, ñàÿ òºãðºã: 3000.0 (Çóðàã, òºñâèéã ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãààð õèéëãýõ)


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2009 îíîîñ 3 æèë Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñëèéí äàðàà èðãýäýä õ¿ðýõ ¿ð ä¿í òîãòâîðòîé áàéíà.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹8¹8 Òºñºë: Òºñºë: Çî2:Çò1:Õº2:Ò2: Àÿëàë æóóë÷ëàëûí õºòºëáºð, òàíèëöóóëãà, ìýäýýëëèéí ãàðûí àâëàãà õýâë¿¿ëýõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî2:Çò1:Õº1: Àÿëàë, æóóë÷ëàëûí áèçíåñèéã äýìæèõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Òàðèàëàí ñóìàíä àÿëàë æóóë÷ëàëûã áèå äààñàí ñàëáàð áîëãîí õºãæ¿¿ëýõ áîëîìæ îäîîãîîð ñàéí á¿ðäýýã¿é ÷ æóóë÷èä, çî÷èä, àÿëàã÷äûã òàòàõ, òýäýíä ¿ç¿¿ëýõ, ñóðòàë÷ëàõ, òàíèóëàõ ç¿éë èõ áèé. Óâñ àéìàãò èðæ áóé ãàäààäûí æóóë÷èä, äîòîîäûí àÿëàã÷äàä óëàìæëàëò ñî¸ë, ¸ñ çàíøèë, àðäûí óðëàãèéí ºëãèé íóòàãò áîëñîí ñóìàà, õ¿í àðäûíõàà àâúÿàñ ÷àäàâõèà ñóðòàë÷ëàõ, öààøèä ¿íäýñíèé àÿëàë æóóë÷ëàëûí ñ¿ëæýýíä îðîõûí òóëä àÿëàë æóóë÷ëàëûí õºòºëáºð, òàíèëöóóëãà, ìýäýýëëèéí ãàðûí àâëàãà õýâë¿¿ëýí ãàðãàæ èäýâõòýé ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ øààðäëàãàòàé áàéíà. Ñóìûí òºð çàõèðãààíààñ àÿëàë æóóë÷ëàë õºãæ¿¿ëýõèéã ýðìýëçýæ áóé èðãýä, áàéãóóëëàãûíõàà ñàíàà÷ëàãûã á¿ðýí äýìæèæ áàéãàà. Íàðèéí ìýðãýæèë, óð ä¿é, ñóðòàë÷èëãààíû ºâºðìºö àðãà àæèëëàãàà øààðäàõ ýíý àæëûã òºñºë õýëáýðýýð õýðýãæ¿¿ëýõ íü ç¿éòýé ãýæ ¿çýæ áóé áîëíî.


Ñóìûí àÿëàë æóóë÷ëàëûí õºòºëáºð, ñóäàëãààíû ìàòåðèàëòàé áîëíî

Ñóìàà ñóðòàë÷ëàõ, àÿëàë æóóë÷ëàëûã òàòàõ áîëîìæ íýìýãäýíý

¯íäýñíèé ñ¿ëæýýíèé õ¿ðýýíä æóóë÷èä, àÿëàã÷äûã õ¿ëýýí àâàõàä èðãýä, áàéãóóëëàãûí îðîëöîî íýìýãäýíý


Ñóìûí òºð, çàõèðãààíû áàéãóóëëàãóóä Ñóìûí íèéò èðãýä Áèçíåñ ýðõëýã÷èä


ÇÄÒÃ Àÿëàë æóóë÷ëàëûí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãà Àæ àõóéí íýãæ, èðãýä

Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò ýòãýýä:ýòãýýä:

ÇÄÒÃ Õàíäèâëàã÷èä Áèçíåñ ýðõëýã÷èä Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãóóä

Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä: Øààðäëàãàã¿é Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ: Áàéõã¿é


Òàíèëöóóëãà, õºòºëáºð, ìýäýýëýë-ñóðòàë÷èëãààíû ìàòåðèàë áýëòãýõ - 1.0 Áîëîâñðóóëñàí ìàòåðèàë õýâë¿¿ëýõ - 2.0




Á¯ËÝÃ 5

¹9¹9 Òºñºë: Òºñºë: Çî2:Çò2:Õº1:Ò1: ¯íäýñíèé ¸ñ çàíøèë, ÿçãóóð óðëàãèéí ñóðãàëòûí õºòºëáºð, ãàðûí àâëàãà, ¿ç¿¿ëýõ ìàòåðèàë áýëòãýõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî2:Çò2:Õº1: ¯íäýñíèé ¸ñ çàíøèë, ÿçãóóð óðëàãèéã ºâë¿¿ëýõ, äýëãýð¿¿ëýõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Òàðèàëàí ñóìûíõàí ¿íäýñíèé ¸ñ çàíøèë, ÿçãóóð óðëàãèéí íýí ¿íýòýé ºâèéã óäàì äàìæóóëàí õàäãàëæ áîëîâ÷ èðñýí çàëóó ¿åèéíõýíäýý óëàìæëóóëàí ýçýìø¿¿ëýõ àñóóäàë îëîí òàëûí øàëòãààíóóä, òóõàéëáàë, îð÷èí öàãèéí ñî¸ë, ìýäýýëýë, óðëàãèéí íºëºº, õ¿ì¿¿ñèéí ñîíèðõîëä ãàð÷ áóé çàðèì ººð÷ëºëò, ìàòåðèàëëàã áààçûí õîìñäîë çýðãýýñ ¿¿äýëòýéãýýð ñóëðàõàä õ¿ðýýä áàéíà. ßçãóóð óðëàãàà áèåòýýð, óðëàã óðàí ñàéõíû àðãà õýìæýýíèé õ¿ðýýíä ñóðòàë÷ëàõààñ ãàäíà çàëóó÷óóäàä ñèñòåìòýé çààæ ýçýìø¿¿ëýõ, îëîí íèéòèéí ìýäýýëëèéí áà õóâü õýðýãëýýíèé ÿíç á¿ðèéí õýðýãñýëä çîðèóëàí áàðèìòæóóëàõ ÿâäàë õîéøëóóëøã¿é ÷óõàë áîëæ áàéíà.


ßçãóóð óðëàã, ¸ñ çàíøëûã çàëóó ¿åä ñóðòàë÷ëàõ, çààæ ýçýìø¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã îëîí íèéòèéã õàìàðñàí ñóðãàëòûã õýìæýýíä ÿâóóëàõ áîëîìæ á¿ðäýíý

Áàðèìòæóóëñàí áà ¿ç¿¿ëýõ ìàòåðèàë áàéäëààð îëîí íèéòýä õ¿ðãýõ, ñàí á¿ðä¿¿ëæ õàäãàëàõ íºõöºë á¿ðäýíý

¯íäýñíèé ¸ñ çàíøèë, ÿçãóóð óðëàãàà èðãýäèéí áîëîâñðîë, àÿëàë æóóë÷ëàë, óðëàãèéí àðãà õýìæýýíèé ºâºðìºö õýðýãë¿¿ð áîëãîí àøèãëàíà


Ñóìûí íèéò èðãýä


Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãà Îëîí íèéòèéí áà áîëîâñðîë, óðëàã ñî¸ëûí

áàéãóóëëàãà


Èðãýä Õàíäèâëàã÷èä Áèçíåñ ýðõëýã÷èä Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãóóä



Ñóðãàëòûí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ - 0.3 Ãàðûí àâëàãà, ¿ç¿¿ëýõ ìàòåðèàë áýëòãýõ - 1.4 Ãàðûí àâëàãà, ¿ç¿¿ëýõ ìàòåðèàë õýâë¿¿ëýõ - 4.2 Ñóìûí àÿëàë æóóë÷ëàëûí ÂÅÂ ñàéò õèéëãýõ - 2.2 Ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ - 2.0


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 8 æèë 2007-2015 îíä



ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹10¹10 Òºñºë: Òºñºë: Çî2:Çò2:Õº1:Ò2: ¯íäýñíèé õºãæìèéí çýìñãýýð õàíãàãäñàí ÿçãóóð óðëàãèéí õàìòëàã ÇÄÒÃ-ûí äýðãýä áàéãóóëàõ


Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Õîòîí çîíû óëàìæëàëò ò¿¿õ-ñî¸ëûí áà óðëàãèéí ºâºðìºö ¿éëäëèéã íèéòëýã õýðýãëýãääýã àðãà àæèëëàãàà, çýìñãýýð á¿ðýí õàðóóëàõ ÿìàð ÷ áîëîìæã¿é. Ñóìûíõàà óðàí ãàðòàí, ÷àäâàðëàã èðãýäèéã îðîëöóóëàí ñàéí ñàíààò õ¿ì¿¿ñ, áàéãóóëëàãà, õàíäèâëàã÷äûí ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýãòýéãýýð öîîð, áèé õóóð, áîñîî ëèìáý ãýõ ìýò õààíà ÷ õýðýãëýãääýãã¿é õºãæìèéí çýìñýã õèéõ, ÿçãóóð óðëàãèéí õàìòëàã áàéãóóëàõ òºñëèéã ÇÄÒÃ-ûí èâýýë äîð õýðýãæ¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé.


¯íäýñíèé õºãæìèéí çýìñãèéã ñóìàíäàà õèéäýã áîëíî. ßçãóóð óðëàãèéí õàìòëàã ÇÄÒÃ-ûí äýðãýä áàéãóóëæ

¿íäýñíèé ¸ñ çàíøèë, ÿçãóóð óðëàãàà ºâë¿¿ëýõ, äýëãýð¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã ñèñòåìòýé ÿâóóëíà

Îëîí íèéòýä ¿ç¿¿ëýõ óðëàã ñî¸ëûí ¿éë÷èëãýý íýìýãäýíý


Ñóìûí íèéò èðãýä Àðäûí àâúÿàñòíóóä


Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãà Àðäûí àâúÿàñòíóóä


ÇÄÒÃ Õàíäèâëàã÷èä Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãóóä


Àðäûí àâúÿàñòíóóäûã òîäðóóëàõ Õºãæìèéí çýìñýã õèéõ óðàí ãàðòíóóäûã îëîõ Õºãæìèéí çýìñýã õèéõ ìàòåðèàë, õèéöèéí ñóäàëãàà



ßçãóóð óðëàãèéí çýìñýã õèéõ - 2.6 ßçãóóð óðëàãèéí ñóðãàëò ÿâóóëàõ - 0.4 ßçãóóð óðëàãèéí õàìòëàãèéí õóâöàñ õýðýãëýë àâàõ, õèéëãýõ - 3.5 ßçãóóð óðëàãèéí õàìòëàãèéí ñóðãóóëèëàëò - 0.6 ßçãóóð óðëàãèéí õàìòëàãèéí ¿ç¿¿ëáýðèéí õºòºëáºð, òàíèëöóóëãà áýëòãýõ, õýâë¿¿ëýõ - 0.6 Êëèï õèéëãýõ, DVD, CD ãàðãàõ - 2.3


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2008 îíîîñ 3 æèë Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà õàìòëàã òîãòâîðòîé àæèëëàíà.


Á¯ËÝÃ 5

¹11¹11 Òºñºë: Òºñºë: Çî2:Çò2:Õº1:Ò3: Ñî¸ëûí òºâèéí çàñâàð, òîõèæèëò


Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ñî¸ë, óðëàãèéí ¿éë÷èëãýý, ñóðãàëò ÿâóóëàõ ãîë áàéð áîëîõ ñî¸ëûí òºâèéí áàðèëãà, ò¿¿íèé äîòîîä ýä õîãøèë, òîíîã òºõººðºìæ õóó÷èð÷ èðãýä, æóóë÷äàä ¿éë÷èëãýý ÿâóóëàõ øààðäëàãûã õàíãàæ ÷àäàõã¿é õ¿ðýýä áàéíà. Òºñëººð õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíä òºâèéí ãîë çààëíû òààç, õàíàíä çàñâàð õèéõ, øàëûã ñîëèõ, îðîí íóòàã ñóäëàõ ìóçåéí ºðººã çàñâàðëàõ, òàéçíû çàñàë ãýðýëò¿¿ëãèéã ººð÷ëºõ, äóóíû òåõíèêèéã øèíý÷ëýõ, ìóçåéí ¿çìýðèéí òàâèóð, ãîë çààëíû ñàíäàë øèðýýã øèíý÷ëýõ çýðýã ¿éë àæèëëàãàà õàìðàãäàæ áàéíà. Ýäãýýð àæëûã õýñýã÷ëýí õèéõ áîëîìæòîé.

Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í:Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í: Ñî¸ë óðëàãèéí àðãà õýìæýý ñóìàíäàà

ÿâóóëàõ áîëîìæ ñàéæèðíà ßçãóóð óðëàãèéí ñóðãàëòûã æèëèéí òóðø

çîõèîí áàéãóóëàõ áîëîìæòîé áîëíî. Îëîí íèéòýä ¿ç¿¿ëýõ óðëàã ñî¸ëûí ¿éë÷èëãýý

íýìýãäýíý


Òºñºëä õàìðàãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä:Òºñºëä õàìðàãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä: Çàñãèéí ãàçàð Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð

Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò ýòãýýä:ýòãýýä: Çàñãèéí ãàçàð ÇÄÒÃ Õàíäèâëàã÷èä

Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä: Ñî¸ëûí òºâèéí çàñâàðûí çóðàã, òºñºâ

áýëòãýõ


Øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿æèëò, ä¿í, ñàÿ òºãðºã:Øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿æèëò, ä¿í, ñàÿ òºãðºã: 20.0 20.0

Ñî¸ëûí òºâèéí áàðèëãûí èõ çàñâàð - 10.0 Ìóçåéí ¿çìýðèéí òàâèóð, õîðãûã øèíý÷ëýõ, ñóóðèëóóëàõ - 1.5 ¯çìýð õóäàëäàí àâ÷ áàÿæèëò õèéõ - 2.0 Äóóíû òåõíèê, õýðýãñýë, ãýðýë õóäëàäàí àâàõ, óãñðàõ, áàéðëóóëàõ - 1.2 Òºâèéí ãîë çààëíû ñàíäëûã á¿ðýí ñîëèõ - 1.2 Ãàäààä îð÷íûã òîõèæóóëàõ - 0.6 Õàëààëòûí ñèñòåìèéã ºðãºòãºõ - 3.5


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2009 îíîîñ 1 æèë Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà ñî¸ëûí òºâèéí ¿éë àæèëëàãàà òîãòâîðòîé ÿâàãäàíà


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹12¹12 Òºñºë: Òºñºë: Çî2:Çò2:Õº2:Ò2: ¯íäýñíèé ìè÷èä, çóðõàéí áàéðòàé áîëîõ


Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: ¯íäýñòíèé ÿçãóóð áà íèéòëýã çàí ¿éëèéã çàëóó ¿åä öààøèä ºâë¿¿ëýí ¿ëäýýõ, ò¿ãýýí äýëãýð¿¿ëýõ áîëîìæ á¿ðä¿¿ëñýí, øàøíû ºâºðìºö çàí ¿éëèéã èëòãýñýí áàéðòàé áîëíî. Ýíý òºñëèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä ñ¿ì, çóðõàéí áàéð áàðèõ, øàøíû çàí ¿éëèéí áà ýä ºëãèéí ç¿éëñèéã áýëòãýõ, õàìòàðñàí ñóðãóóëü áèé áîëãîõ, áóñàä ñóì õèéäòýé õàðèëöàà õîëáîî òîãòîîæ õàìòðàí àæèëëàõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëíý.


Èðãýäèéí äóíä àðõè, òàìõè õýðýãëýõ, õóëãàé, ãýìò õýðýã õèéõ çýðýã ñºðºã ¿ð äàãàâàð á¿õèé ¿éëäëèéã áàãàñãàõàä øàøíû ç¿ãýýñ íºëººëºõ

¯íäýñíèé öººíõèéí ºâºðìºö ø¿òëýã, çàí ¿éëèéã ºâë¿¿ëæ ¿ëäýýõ, óëàìæëóóëàõ áîëîìæ á¿ðä¿¿ëýõ

¯íýí÷ýýð õºäºëìºðëºæ àìüäðàõ èòãýë ¿íýìøëèéã çàëóó ¿åä òºëºâëø¿¿ëýõ ñâºð




ÇÄÒÃ Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãà


ÇÄÒÃ Èðãýä Õàíäèâëàã÷èä


Áàéðûí çóðàã òºñºë ãàðãàõ Çóðõàé÷äûã òîäðóóëàõ



Õóó÷èí áàðèëãûí äýýâýð, õî¸ð òàëûí õàíûã áóóëãàõ- 0.6 Ìè÷èä çóðõàéí áàéðíû çîðèóëàëòààð øèíý÷ëýí áàðèõ - 40.0 Äîòîîä ÷èìýãëýë, òîõèæèëò - 2.5 Øàøíû ýä ºëãèéí ç¿éë õóäàëäàí àâàõ, áýëòãýõ, áàéðëóóëàõ - 3.0 Õàìòàðñàí ñóðãóóëèéí òàíõèì áàéãóóëæ òîõèæóóëàõ - 2.6 Õóðàë íîìûí çîðèóëàëòòàé òîõèæèëò õèéõ - 1.3


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2009 îíîîñ 2 æèë Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà òîãòâîðòîé àæèëëàíà.


Á¯ËÝÃ 5

¹13¹13 Òºñºë: Òºñºë: Çî3:Çò1:Õº1:Ò1: Äóíä ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí áà äîòóóð áàéðûí èõ çàñâàð, ºðãºòãºë, òîõèæèëò

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî3:Çò1:Õº1: Ñóóðü áîëîâñðîëûí ¿éë÷èëãýýíèé íºõöëèéã ñàéæðóóëàõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Òóñ ñóìûí ëèöåé ñóðãóóëüä 1000 ãàðóé õ¿¿õýä ñóðàëöàæ áàéíà. 1-4 ä¿ãýýð àíãèóä 2 ýýëæýýð õè÷ýýëëýæ, 150 õ¿¿õäèéí áàãòààìæòàé äîòóóð áàéðàíä 300 õ¿¿õýä áàéðëàæ, 60 ãàðóé õ¿¿õýä äîòóóð áàéðàíä îðæ ÷àäàõã¿é áàéíà. Ñóðãóóëèéí áàðèëãà ñóðãàëòûí òåõíèê õýðýãñýë, òîíîã òºõººðºìæ, ¿ç¿¿ëýí òàíèóëàõ ìàòåðèàë îð÷èí ¿åèéí øààðäëàãààñ õîë õîöîð÷ ñóðãàëòûí ÷àíàðò òààëàìæã¿é íºëººëæ áàéíà. Ñóìûí ñóðãóóëèéí áàéð, òåõíèê, òîíîã õýðýãñëèéí á¿õèé ë íºõöëèéã ¿íäýñíèé ñòàíäàðòûí õýìæýýíä õ¿ðãýæ, ñóðãàëòûí ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ áîëîìæ, íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõýä òºñëèéí çîðèëãî îðøèíî. Óã òºñëººð õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû á¿ðýëäýõ¿¿íä äóíä ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí áà äîòóóð áàéðûí ºðãºòãºë, îäîî áàéãàà áàéðûí èõ çàñâàð, ñóðãàëòûí òåõíèê õýðýãñýë, òîíîã òºõººðºìæ, ¿ç¿¿ëýí òàíèóëàõ ìàòåðèàëûí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ àñóóäàë áàãòàæ áàéãàà áîëíî.


Ñóìûí ñóðãóóëèéí ñóðãàëò ÿâóóëàõ íºõöºë ¿íäýñíèé ñòàíäàðòàä õ¿ðýõ

Ñóðãàëòûí ÷àíàð äýýøëýõ Áàãøëàõ á¿ðýëäýõ¿¿í, ÷àíàð ñàéæðàõ


Äóíä ñóðãóóëèéí ñóðàã÷èä Ñóìûí íèéò èðãýä


Çàñãèéí ãàçàð ÇÄÒÃ Äóíä ñóðãóóëü


Çàñãèéí ãàçàð Õàíäèâëàã÷èä

Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä: Ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí áà äîòóóð áàéðûí ºðãºòãºëèéí

çóðàã òºñºâ ãàðãàõ Ñóðãóóëèéí îäîî áàéãàà õè÷ýýëèéí áà äîòóóð áàéðûí èõ

çàñâàðûí òºñºâ õèéõ Ñóðãàëòûí òåõíèê õýðýãñýë, òîíîã òºõººðºìæ, ¿ç¿¿ëýí

òàíèóëàõ ìàòåðèàëûí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ ñàíàë, òºñºâ áýëòãýõ

Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ: Ñàíõ¿¿æèëòèéí àñóóäàë

óëñûí òºñºâò òóñãàãäàõã¿é áàéõ


Õè÷ýýëèéí áà äîòóóð áàéðíû èõ çàñâàð, ºðãºòãºë - 340.0 Ñóðãàëòûí òîíîã òºõººðºìæ øèíý÷ëýõ - 24.0 Äîòóóð áàéðíû äîòîîä òîíîã òºõººðºìæ, çººëºí ýä, ñî¸ë-àõóéí çîðèóëàëòòàé òåõíèê

ìàòåðèàëûí çàðäàë - 18.5 Ãàäààä îð÷íû òîõèæèëò - 3.0 Ýìýãòýé õ¿¿õäèéí äîòóóð áàéðíû òóñãàé òîõèæèëò - 14.0

Õîëáîî áàðèõ áàéãóóëëàãà, õ¿í:Õîëáîî áàðèõ áàéãóóëëàãà, õ¿í: Òàðèàëàí ñóìûí ëèöåé äóíä ñóðãóóëèéí çàõèðãàà

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2008-2011 îíä 3 æèë

Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñëèéí äàðàà ñóðãóóëèéí ¿éë àæèëëàãààíû ñàéæðàëò òîãòâîðòîé áàéíà.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹14¹14 Òºñºë: Òºñºë: Çî3:Çò1:Õº1:Ò4: Öýöýðëýãèéí ºðãºòãºë, òîõèæèëò

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî3:Çò1:Õº1:Ò4: Ñóóðü áîëîâñðîëûí ¿éë÷èëãýýíèé íºõöëèéã ñàéæðóóëàõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Òàðèàëàí ñóì õ¿í àì îëîíòîé, ÿëàíãóÿà òºðºëò ºíäºð ó÷ðààñ öýöýðëýãèéí áàéð, õ¿ðýëöýý øààðäëàãà õàíãàõã¿é áîëñîîð óäàæ áàéíà. Ñóìûí öýöýðëýãèéí áàðèëãà 1980-ààä îíä áàðèãäñàí áºãººä ºíãºðñºí õóãàöààíä ºðãºòãºë, çàñâàð, òîõèæèëò õèéãäýýã¿é áîëíî. Öýöýðëýãèéí áàðèëãûã ºðãºòãºñíººð ºñâºð íàñíû õ¿¿õäèéí çºâ õ¿ì¿¿æëèéã òºëºâø¿¿ëýõ, öýöýðëýãèéí ñóðãàëòûí îð÷èí, ìàòåðèàëëàã áààçûã áýõæ¿¿ëæ, ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîâñðîëûã ñàéæðóóëàõ íýã ¿íäýñ áîëîõ þì. Òºñëººð öýöýðëýãèéí áàéðûã ºðãºòãºõ, òîíîã òºõººðºìæèéí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ, áàãø, àæèëëàãñäûí ÷àäàâõèéã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëíý.


Öýöýðëýãèéí ñóðãàëòûí îð÷èí ñàéæèð÷, ìàòåðèàëëàã áààçûã áýõæ¿¿ëíý.

Öýöýðëýãò õàìðàãäàõ õ¿¿õäèéí òîî íýìýãäýíý.


Ñóìûí íèéò èðãýä ªñâºð íàñíû õ¿¿õä¿¿ä


Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð




Áàðèëãûí çàñâàðûí çóðàã, òºñºâ õèéõ



Öýöýðëýã, ÿñëèéí áàéðíû ºðãºòãºë - 24.0 Ñóðãàëòûí áà ¿ç¿¿ëýí òàíèóëàõ ç¿éëñ, òîíîã òºõººðºìæ øèíý÷ëýõ - 2.5 Äîòîîä òîíîã òºõººðºìæ, ñî¸ë-àõóéí çîðèóëàëòòàé òåõíèê ìàòåðèàë - 1.0 Òîãëîîì-àìðàëòûí òàëáàé, ãàäààä îð÷íû òîõèæèëò - 1.0 ßíç á¿ðèéí íàñíû õ¿¿õä¿¿äèéí ñóðãóóëèéí ºìíºõ áîëîâñðîëä çîðèóëñàí

òóñãàé òîõèæèëò - 1.5




Á¯ËÝÃ 5

¹15¹15 Òºñºë: Òºñºë: Çî3:Çò1:Õº2:Ò1: Ñóìûí õ¿í ýìíýëãèéí áàðèëãûí ºðãºòãºë, òîíîã òºõººðºìæèéí øèíý÷ëýë

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî3:Çò1:Õº2: Ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿éë÷èëãýýíèé íºõöëèéã ñàéæðóóëàõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ñ¿¿ëèéí 10 ãàðóé æèë çàñâàð ºðãºòãºë õèéãäýýã¿é òºðèéí õàëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé öººõºí îáúåêòèéí òîîíä îðîõ ñóìûí õ¿í ýìíýëãèéí áàðèëãà õóó÷èðñíû äýýð ñóìûí õ¿í àì 3000 ãàðóé áàéõ ¿åèéí òîîöîîãîîð áàðèãäñàí, ò¿¿íýýñ õîéø áàãòààìæ, õ¿÷èí ÷àäëûã íýìýãä¿¿ëýýã¿é áîëíî. Èéì ó÷ðààñ ýìíýëãèéí ¿éë÷èëãýýã ò¿ðãýí øóóðõàé áîëãîõ, àìáóëàòîðèîð áîëîí õýâòýæ ýì÷ë¿¿ëýã÷äýä ¿ç¿¿ëýõ ýì÷èëãýýíèé ÷àíàðûã äýýøë¿¿ëýõýä ýìíýëãèéí áàðèëãûã ºðãºòãºæ, õ¿¿õäèéí, õàëäâàðò, íºõºí ñýðãýýõ øèíý òàñãóóä òóñàä íü íýýæ àæèëëóóëàí õ¿í àìä ¿ç¿¿ëýõ ýð¿¿ë ìýíäèéí ÷àíàðæóóëàõ øààðäëàãà òàâèãäàæ áàéíà. Òºñëèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä ýìíýëãèéí òîíîã òºõººðºìæèéã øèíý÷èëæ îð÷èí ¿åèéí áàãàæ õýðýãñëýýð õàíãàõ, çººëºí ýäèéí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ, ýõèéí àìàðæèõ áàéð øèíýýð áàéãóóëàõ àñóóäàë áàãòàõ áîëíî.

Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í:Õ¿ëýýãäýæ áóé ¿ð ä¿í: Õ¿í ýìíýëãèéí õ¿ëýýí àâàõ, ýì÷èëãýýíèé áà äàðààõ îð÷èí

ñàéæèð÷, ìàòåðèàëëàã áààçûã áýõæ¿¿ëíý. Õºäººãèéí èðãýäýä ¿ç¿¿ëýõ ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿éë÷èëãýýíèé

áàéäàë, ÷àíàð ñàéæðàí øóóðõàé áîëíî.


Òºñºëä õàìðàãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä:Òºñºëä õàìðàãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä: Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð Àéìãèéí Ýð¿¿ë ìýíäèéí ãàçàð Ñóìûí õ¿í ýìíýëýã

Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò ýòãýýä:áîëîìæèò ýòãýýä: Çàñãèéí ãàçàð Õàíäèâëàã÷èä

Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä: Áàðèëãûí çàñâàðûí çóðàã, òºñºâ õèéõ Øèíýýð ñóóðèëóóëàõ òîíîã òºõººðºìæèéí òîäîðõîéëîëò

ãàðãàõ

Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ: Óëñûí òºñºâò

òóñãàãäàõã¿é áàéõ

Øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿æèëò, ä¿í, ñàÿ òºãðºã:Øààðäàãäàõ ñàíõ¿¿æèëò, ä¿í, ñàÿ òºãðºã: 100.0100.0

Ýìíýëãèéí áàðèëãûí ºðãºòãºë - 50.0 Õ¿¿õäèéí, õàëäâàðò, íºõºí ñýðãýýõ øèíý òàñãóóä òóñàä íü òîõèæóóëàõ, àæèëëóóëàõ - 12.0 Ýõèéí àìàðæèõ áàéðûã òóñàä íü òîõèæóóëàõ - 3.0 Ýìíýëãèéí ¿çëýã, ýì÷èëãýý, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ áàãàæ òºõººðºìæèéã øèíý÷ëýõ - 10.0 Áàãóóä äàõü ýìíýëãèéí ÿâóóëûí ¿éë÷èëãýýíèé áàãàæ òºõººðºìæèéã øèíý÷ëýõ - 6.0 Ò¿ðãýí òóñëàìæèéí ìàøèí - 10.0 Áàãèéí ýì÷ íàðûí óíàà - 6.2 Çººëºí ýäëýë ñîëèõ - 2.8


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2007- 2009 Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà ¿ð ä¿íã øóóä òîãòâîðòîé àøèãëàæ ýõëýíý.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹16¹16 Òºñºë: Òºñºë: Çî3:Çò2:Õº1:Ò1: ÇÄÒÃ-ûí äýðãýä ñóðãàëòûí áàéð ãàðãàæ òîõèæóóëàõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî3:Çò2:Õº1: Íóòãèéí èðãýäèéí ìýðãýæëèéí ÷àäàâõèéã äýýøë¿¿ëýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: ÄÅËÒÀ òºñëèéí õ¿ðýýíä ÿâóóëñàí áèçíåñ îð÷íû ñóäàëãààãààð ìýðãýøñýí áà äàäëàãà ýçýìøñýí àæèëëàõ õ¿÷ äóòàãäàëòàé, ñóìûí ÇÄÒÃ-ààñ ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ àðãà õýìæýýã ººðèéí õàðúÿàëàëäàà õýðýãæ¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé ãýñýí ä¿ãíýëò ãàðñàí áèëýý. Àéìãèéí òºâ, áóñàä ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàãäàæ áàéãàà ñóðãàëòàä õ¿ì¿¿ñýý îðîëöóóëàõ áîëîìæòîé ÷ ñóìûí ýäèéí çàñàã-íèéãìèéí ºâºðìºö áàéäàë, õýðýãöýýíä òýð á¿ð òîõèðäîãã¿é, çàðäàë ºíäºð. Ò¿¿í÷ëýí îðîí íóòãèéí áèçíåñèéã õºãæ¿¿ëýõýä ñóìûí ìýðãýæëèéí áà õ¿í õ¿÷íèé ÷àäàâõèéã á¿ðýí ä¿¿ðýí àøèãëàõ, ñóìûí áàéãóóëëàãóóä òºðºë á¿ðèéí ñóðãàëò, ¿ç¿¿ëýí òàíèóëàõ, ñóðòàë÷ëàõ àðãà õýìæýý çîõèîí áàéãóóëàõàä çîðèóëàëòûí, õàìãèéí ãîë íü õýäèéä ÷ îëäîöòîé òîõèæóóëñàí áàéð äóòàãäàëòàé áàéíà. ÇÄÒÃ-ààñ ¿ç¿¿ëýõ òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðýýíä ñóðãàëòûí áàéðààð õàíãàæ äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ, ¿¿íèé òóëä íóòãèéí çàõèðãààíû áàðèëãûí çàðèì ºðººã çàñàõ, òîõèæóóëàõ àæèëä äýìæëýã àâàõààð ýíýõ¿¿ òºñëèéã ñàíàë áîëãîæ áàéíà.


Ìýðãýæëèéí, äàäëàãàæóóëàõ, äàâòàí ñóðãàëò ÿâóóëàõ çîðèóëàëòûí òîõèæóóëñàí ñóðãàëòûí áàéðòàé áîëíî.

Ñóìûí èðãýäèéí àæèë ýðõëýõ ÷àäâàð äýýøèëíý Ñóðãàëòûí áàéðààð äàìæóóëàí ñóìûí ýäèéí çàñãèéí

õºãæèëä èðãýäèéí îðîëöîîã äýýøë¿¿ëýõ


Ñóìûí òºðèéí áà õóâèéí õýâøëèéí áàéãóóëëàãóóä

Íèéò èðãýä


ÇÄÒÃ


ÇÄÒÃ Õàíäèâëàã÷èä Èðãýä, áàéãóóëëàãóóä


Çàñâàð õèéõ áàéðíû çóðàã, òºñºâ õèéõ Øèíýýð ñóóðèëóóëàõ òîíîã òºõººðºìæèéí

òîäîðõîéëîëò ãàðãàõ



Ñóðãàëòûí áàéðíû çîðèóëàëòààð ºðºº çàñâàðëàõ, øèíýýð òîõèæóóëàõ - 6.0 ¯ç¿¿ëýí, ñóðòàë÷èëãààíû áà äàäëàãàæóóëàëòûí çîðèóëàëòòàé ç¿éëñ îëæ áýëòãýõ,

ñóóðèëóóëàõ - 2.0 Ñóðãàëòûí õºòºëáºð, ãàðûí àâëàãà, òàðààõ ìàòåðèàë áýëòãýõ, õýâë¿¿ëýõ - 2.0


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2007-2008 îíä Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà òîãòâîðòîé àæèëëàíà.


Á¯ËÝÃ 5

¹17¹17 Òºñºë: Òºñºë: Çî3:Çò2:Õº1:Ò2: Ìýðãýæ¿¿ëýõ áîëîí äàâòàí ñóðãàõ ñóðãàëòûí ýðýëòèéí ñóäàëãàà ÿâóóëàõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî3:Çò2:Õº1: Íóòãèéí èðãýäèéí ìýðãýæëèéí ÷àäàâõèéã äýýøë¿¿ëýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Îäîîãîîð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà áèçíåñýý ºðãºæ¿¿ëýõ, øèíýýð áèçíåñ ýõëýõýä òîõèîëäîæ áóé íýã áýðõøýýë áîë ñóìàíä ìýðãýæèëòýé, òóðøëàãàòàé àæèëëàõ õ¿÷èí äóòàãäàëòàé áàéãàà ÿâäàë þì. ÇÄÒÃ-ûí áîëîìæèéã àøèãëàí ñóðãàëòûí áàéðààð õàíãàõ çàìààð ñóðãàëò, äàâòàí ñóðãàõ àðãà õýìæýýã ñóäàëãààíû ¿íäñýí äýýð òºëºâëºí õýðýãæ¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé þì. Òºñëèéí çîðèëãî íü ñóìàíä ÿâóóëàõ (Çî3:Çò2:Õº1:Ò1: ÇÄÒÃ-ûí äýðãýä ñóðãàëòûí áàéð ãàðãàæ òîõèæóóëàõ òºñºëòýé óÿëäóóëàõ) ñóðãàëòûí ãîë ÷èãëýëèéã òîãòîîæ, ñóìûí ÝÇÕ-èéí ñòðàòåãèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä èðãýä, áàéãóóëëàãûí èäýâõòýé îðîëöîîã õàíãàõàä ÷èãëýíý. Óã ñóäàëãààã ÿâóóëàõàä ñàíõ¿¿ãèéí áà ìýðãýæëèéí òóñëàëöàà øààðäëàãàòàé áºãººä ñóìûí ýäèéí çàñàã-íèéãìèéí õºãæëèéí îäîîãèéí áàéäàë, ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí õ¿ðýýíä õýðýãæ¿¿ëýõ òºñºë, áèçíåñèéã äýìæèõ ÷èãëýëèéí äàãóó ñóðãàëò, äàâòàí ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí ¿íäýñëýë áîëîí ñóðãàã÷ áýëòãýõ, ãàðûí àâëàãà áýëòãýõ ÷èãëýëèéã òîäîðõîéëíî.


Ñóðãàëò, äàâòàí ñóðãàëòûí ýðýëò òîäîðõîéëîãäîíî Ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí õ¿ðýýíä

õýðýãæ¿¿ëýõ òºñºë, áèçíåñèéã äýìæèõ ÷èãëýëèéí äàãóó ñóðãàëò, äàâòàí ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí ¿íäýñëýë áîëîâñðîãäîíî




Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð Áèçíåñ ýðõëýã÷èä






Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2008 îíä 3 ñàð Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà ¿ð ä¿íã òîãòâîðòîé àøèãëàíà.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹18¹18 Òºñºë: Òºñºë: Çî3:Çò3:Õº1:Ò1: Öàãäààãèéí òàñàãòàé áîëæ, ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðýýã ºðãºòãºõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî3:Çò3:Õº1: Ìàëûí õóëãàéã áàãàñãàõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ìàëûí õóëãàé èõñýõèéí çýðýãöýý àëòíû õî¸ð óóðõàé, í¿¿ðñíèé óóðõàé àøèãëàëòàä îðæ àëáàí áà àëáàí áóñààð îëîí àéë ºðõ, õ¿ì¿¿ñ ãàçàð á¿ðýýñ öóãëàð÷, ÿíç á¿ðèéí õýðýã çºð÷èë ãàðàõ íü íýìýãäýõ òºëºâòýé áîëëîî. Íóòãèéíõíû ñýòãýëèéã õàìãèéí èõýýð çîâîîñîîð èðñýí ìàëûí õóëãàéã áàãàñãàõ, òàñëàí çîãñîîõîä ÷èãëýãäñýí ìàëûí õºäºëãººíèéã õÿíàõ äîõèîëëûí ñèñòåì íýâòð¿¿ëýõ, ìàë÷äûí õ¿÷èéã çºâ çîõèîí áàéãóóëæ ìàë íóòãààñ ãàðãàõ, äàìæóóëàõ ãîë ãàðöûã õÿíàëòàä àâàõ çýðýã øèíý àðãà õýìæýýã òóðøèõàä öàãäààãèéí õ¿÷èéã àøèãëàõ øààðäëàãà óëàì íýìýãäñýýð áàéíà. Èéìä öàãäààãèéí õýñãèéã òàñàã áîëãîí ºðãºòãºí çîõèîí áàéãóóëàõ, ¿¿íèé òóëä àæëûí òîõèðîìæòîé áàéð çàñâàðëàæ áýëòãýõ, òîõèæóóëàõ øààðäëàãàòàé àðãà õýìæýý àâñíààð ñóìûí õýìæýýíä ýð¿¿ãèéí íºõöºë áàéäëûã áóóðóóëàõ, ãýìò õýðãèéí ãàðàëòûã áàãàñãàõ áîëîìæ á¿ðäýíý ãýñýí ¿íäýñëýëýýð ýíýõ¿¿ òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ñàíàëûã äýâø¿¿ëæ áàéíà.


Íºõöºë øàëòãààíòàé íü òýìöýõ çàìààð ãýìò õýðãèéã áóóðóóëàõ áîëîìæ óðüäûíõààñ íýìýãäýíý

Öàãäààãèéí áàéãóóëëàãûí õ¿÷íèé õàíãàìæ, àæèëëàõ íºõöºë ñàéæèð÷, ãýìò õýðãýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ øèíý àðãà òóðøèí íýâòð¿¿ëýõ ÷àäâàð íü äýýøèëíý

Èðãýä-öàãäààãèéí òàñãèéí àæëûí óÿëäàà õîëáîî óëàì áýõæèæ ìàëûí õóëãàéã ¿ëýìæ áóóðóóëíà.


Ñóìûí íèéò èðãýä ÇÄÒÃ Öàãäààãèéí àæèëòíóóä


ÇÄÒÃ Àéìãèéí öàãäààãèéí õýëòýñ


ÇÄÒÃ Õàíäèâëàã÷èä /Àâñòðàëèéí

çàñãèéí ãàçàð/ Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãóóä


Àæëûí áàéð çàñâàðëàõ/øèíýýð áàðèõ áàéðøëûã òîãòîîõ

Øèíýýð àæèëä îðîõ àæèëòíû îðîí áàéð, ãýð á¿ëèéíõíèé àæëûí áàéðíû àñóóäëûã øèéäâýðëýõ




Öàãäààãèéí õýñãèéí áàéðûã òàñãèéí çîðèóëàëòòàé áîëãîæ ºðãºòãºõ - 15.0 Àæèëëàõ íºõöëèéã ñàéæðóóëàõ - 2.0 Óíààòàé áîëãîõ - 12.0 ¯éë àæèëëàãààíû ýõëýëèéí çàðäàë - 1.0

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2010-2011 Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà òîãòâîðòîé ¿ðãýëæèëíý.


Á¯ËÝÃ 5

¹19¹19 Òºñºë: Òºñºë: Çî3:Çò3:Õº1:Ò2: Ìàë÷äûã õºäºëãººíò õîëáîîíû ñ¿ëæýýíä õàìðóóëàõ


Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ñóìûí ìàë÷èä æèëèéí 8 ñàð îð÷ìûã Õàðõèðàà-Ò¿ðãýí, Íàìèðûí íóðóóíä ºíãºðººäºã, áèåýð èðýõ, õ¿íýýð õýë äàìæóóëàõààñ ººðººð ñóì, áàãòàé õîëáîî áàðèõ àðãà, õýðýãñýë áàéõã¿é. ¯¿ðýí òåëåôîíû “Ìîáèêîì”, “Ñêàéòåë” ñ¿ëæýýíä õîëáîãäñîí áîëîâ÷ ñóìûí òºâèéí áàðóóí ºíäºð óóëñàä õàëõëàãääàãààñ ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðýý íü óóë áàãàòàé òýãø ãàçðûã áîäâîë íýí õÿçãààðëàãäìàë, òºâºãã¿é øèéäâýðëýæ áîëîõ øàëòãààíû óëìààñ ìàë÷äûí ýðýëòèéã õàíãàæ ÷àäàõã¿é áàéíà. Ìàë÷äûã õºäºëãººíò õîëáîîíä õàìðóóëàõ àñóóäëûã õî¸ð ÷èãëýëýýð øèéäâýðëýõ áîëîìæ áèé. (i). ñóìààñ 40 îð÷èì êì-ò, ìàë÷äûí ºâºë-õàâàð (ñóìààñ õîëäñîí, õîëáîî áàðèõàä áýðõøýýëòýé, õàìãèéí õ¿íä óëèðàë)-ûí áýë÷ýýðèéí õ¿ðýýëýë äóíä õàìãèéí îéðõîí áàéãàà Õàð òàðâàãàòàéí óóðõàéí òîñãîíä àíòåííà òàâüáàë ýíý àñóóäëûã ¿íäñýíä íü øèéäâýðëýíý. (ii). Ò¿¿í÷ëýí áàã, òîñãîíä, àéë ºðõ áººíä¿¿ ãàçðààð ñàíñðûí õîëáîîíû ñóóðèí àíòåííà áàéðëóóëæ íýã öýãýýñ õîëáîî áàðèõ áîëîìæîîð õàíãàõ çýðýã áîëíî.


Õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðýý ºðãºæèíº. Ìàë÷èä õîëáîîíû îð÷èí ¿åèéí ñèñòåì àøèãëàõ

áîëîìæòîé áîëíî. Ñóìûí çàõèðãàà, áàã, òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé áà

õóâèéí õýâøëèéí áàéãóóëëàãóóäààñ öàã ¿åèéí áà áóñàä òºðºë á¿ðèéí ìýäýýëëèéã öàã àëäàëã¿é, øóóðõàé, ¿íýí çºâ äàìæóóëàõ, õ¿ëýýí àâàõ áîëîìæ




ÇÄÒÃ Õîëáîîíû áàéãóóëëàãà


Õàíäèâëàã÷èä Õóâèéí õýâøèë


Ìàë÷äàä ìýäýýëýë õ¿ðãýæ, ¿éë÷èëãýý àâàõ áýëòãýëèéã õàíãóóëàõ

Àíòåííà áàéðëóóëàõ ãàçðûã îëîí íèéòèéí îðîëöîîòîéãîîð òîâëîõ

Àæèëëóóëàõ õ¿íýý ñóðãàæ áýëòãýõ


Çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé àñóóäàë


Õºäºëãººíò õîëáîîíû àíòåííà Õàðòàðâàãàòàéä áàéðëóóëàõ - 28.0 Ñàíñðûí õîëáîîíû àíòåííà øèíýýð òàâèõ - 7.0 Àøèãëàëòûí ºìíºõ áà àæèëëàãààíû ñóðãàëò ÿâóóëàõ - 1.6 Ìàë÷äàä ñóðòàë÷ëàõ, çààæ ñóðãàõ ò¿ð ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ - 2.4 Àøèãëàëòûí çààâàð áýëòãýæ õýâëýí òàðààõ - 1.0


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2008 îíîîñ 24 ñàð Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà ¿ð ä¿íã ¿ðãýëæë¿¿ëýí òîãòâîðòîé àøèãëàíà.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹20¹20 Òºñºë: Òºñºë: Çî3:Çò3:Õº1:Ò3: Ìàëûí õºäºëãººíèéã õÿíàõ äîõèîëëûí ñèñòåì íýâòð¿¿ëýõ


Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ñ¿¿ëèéí 10 æèëä Òàðèàëàí ñóìàíä ìàëûí õóëãàé íýìýãäñýýð èðñýí, öààøèä íýìýãäýõ õàìãèéí ºíäºð õàíäëàãà á¿õèé ñóìûí òîîíä îðäîã. Ñóìûí áàðóóí õîéíîîñ ç¿¿í ºìíº òàë õ¿ðòëýý 8 ñóìòàé íóòàã äýâñãýðýýðýý áîëîí æèëèéí 4 óëèðàëä õîëûí í¿¿äëèéí çàì, äàâààãààð õîëáîãääîã ó÷ðààñ õ¿í, ìàë, ìàøèí òåõíèêèéí õºäºëãººí õàìãèéí èõòýé ñóì þì. Õóâèàðàà àëò îëáîðëîã÷èä, í¿¿ðñ ìàëòàã÷èä ãýýä ãàçàð ãàçðààñ èðñýí õ¿ì¿¿ñ íààø öààø õîëõèæ ÿâäàã. Õ¿í, ìàëûí ýíý á¿õ õºäºëãººí íü ìàëûí õóëãàé áàéíãà ãàðàõ, òýãýõäýý õýýðýýñ ñ¿ðãýýð íü àâäàã áàéñíàà ñ¿¿ëèéí ¿åä öººíººð íü ñýì õóëãàéëäàã, õîòíîîñ, áýë÷ýýðýýñ õ¿÷, çýâñýã õýðýãëýí äýýðýìäýõ ÷ ÿâäàë ãàðñàí òóë ìàë÷èä, õ¿ì¿¿ñ õ¿÷èí èõýýõýí ìºõºñäºæ áàéíà. Èéìä ìàëûí õºäºëãººíèéã ñàíñðààñ õÿíàõ äîõèîëëûã ñóìàíäàà òóðøèõ, öààøäàà ºðãºí õýðýãëýõ áîëîìæèéã òîãòîîõ çîðèëãûí äîð òºñºë ñàíàà÷ëàõ øààðäëàãûã òîìú¸îëæ áàéíà.


Äîõèîëëûí ñèñòåìèéí òóñëàìæòàéãààð àâñàí ìýäýýëëèéã ìàëûí õºäºëãººíèéã õÿíàõàä àøèãëàõ áîëîìæèéã òîãòîîíî

Ìàëûí õóëãàé áàãàñ÷, ìàë ýðýõýä ãàðàõ ¿ðã¿é çàðäàë, öàãèéã áóóðóóëíà




ÇÄÒÃ Öàãäààãèéí òàñàã


Õàíäèâëàã÷èä ÇÄÒÃ Öàãäààãèéí òàñàã


Äîõèîëëûí ñèñòåìèéí òàëààð ìýäýýëýë öóãëóóëàõ

Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ: Ìàëä äîõèîëëûí ñèñòåì õýðýãëýñýí

òóðøëàãà Ìîíãîëä áàéõã¿é Òóñãàé áýëòãýãäñýí õ¿ì¿¿ñèéã áàéíãà

àæèëëóóëàõ ó÷èð çàðäàë ºíäºð áàéõ


Äîõèîëëûí ñèñòåì èæ á¿ðíýýð îëæ íèéë¿¿ëýõ - 40.0 Äîõèîëëûí ñèñòåìèéã áàãò àæèëëóóëàõ õ¿ì¿¿ñèéã ñóðãàõ, ìýðãýø¿¿ëýõ - 2.9 Ñóðãàëòûí ãàðûí àâëàãà áà àæëûí çààâàð÷ëàãà áîëîâñðóóëàõ, õýâëë¿¿ëýõ - 1.5 Ìàëä òàâüæ òóðøèõ, ¿ð ä¿íã òîîöîõ - 5.0 Ìàëûí õºäºëãººíèé òàëààð òîãòìîë ìýäýýëýë áýëòãýõ, íèéòýä òàðààõ - 2.6

Õîëáîî áàðèõ áàéãóóëëàãà, õ¿í:Õîëáîî áàðèõ áàéãóóëëàãà, õ¿í: Òàðèàëàí ñóìûí ÇÄÒÃ, öàãäààãèéí òàñàã

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2009-2015 Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà ìàëûí õëãàé áóóð÷, èðãýäèéí àìüäðàë äýýøäýñíýýð ¿ð ä¿í òîãòâîðòîé ¿ðãýëæèëíý.


Á¯ËÝÃ 5

¹21¹21 Òºñºë: Òºñºë: Çî3:Çò4:Õº1:Ò1: ÇÄÒÃàçðûã ò¿øèãë¿¿ëýí ÷èéðýãæ¿¿ëýõ òàíõèì áàéãóóëàõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî3:Çò4:Õº1: Áèåèéí òàìèð, ñïîðòûí õºãæëèéã äýìæèõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Èðãýäèéí äóíä ÷ºëººò öàãàà ººðñäèéí ýð¿¿ë ìýíäèéã ñàéæðóóëàõàä çàðöóóëæ çºâ áîëîâñîí ºíãºðººõ áîëîìæ õàíãàãäààã¿é ó÷ðààñ ÷èéðýãæ¿¿ëýëò, ýð¿¿ë àìüäðàõ ¸ñûã òºëºâø¿¿ëýõ òàëààð ìýäýãäýì àõèö ººð÷ëºëò ãàðàõã¿é ÿâæ èðñýíä ä¿ãíýëò õèéæ íèéòèéí áèåèéí òàìèðûã äýëãýð¿¿ëýõ ñàíàà÷ëàãûã ÇÄÒÃ-ààñ ýõëýí õýðýãæ¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé áàéíà. ×èéðýãæ¿¿ëýõ òàíõèìûí çîðèóëàëòòàé áàðèëãà áàðèõ, îð÷èí ¿åèéí øààðäàãäàõ òîíîã òºõººðºìæººð õàíãàõ, ìýðãýæëèéí áàãø, äàñãàëæóóëàã÷ áýëòãýõ, îëîí íèéòèéã íèéòèéí áèåèéí òàìèðûí àðãà õýìæýýíä õàìðóóëàõ ñóðãàëò ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ çýðýã àðãà õýìæýýí¿¿ä óã òºñëèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä áàãòàæ áàéãàà áîëíî. Òºñëèéã øàò øàòààð íü õýñýã÷ëýí õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé.


Èðãýäýä ¿éë÷ëýõ ÷èéðýãæ¿¿ëýõ òàíõèìòàé áîëîõ Èðãýäèéí ýð¿¿ë àæ òºðºõ ¸ñûã òºëºâø¿¿ëýõ àñóóäëààð

àõèö ººð÷ëºëò ãàðãàõ Èðãýäýä ¿ç¿¿ëýõ ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿éë÷èëãýýíèé áàéäàë,

÷àíàð ñàéæðàí øóóðõàé áîëíî.


Ñóìûí íèéò èðãýä Ëèöåé äóíä ñóðãóóëü


Çàñãèéí ãàçàð

Õàíäèâëàã÷èä

Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàð



Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä: Øààðäàãäàõã¿é Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:

Ñàíõ¿¿æ¿¿ëýã÷ îëäîõã¿é áàéõ

¯ð àøèã áàãàòàé áàéõ


×èéðýãæ¿¿ëýõ òàíõìûí çîðèóëàëòòºé áàðèëãà áàðèõ - 75.0 Øààðäëàãàòàé òîíîã òºõººðºìæ, õýðýãñýë õóäàëäàí àâàõ, áàéðëóóëàõ - 8.0 Áàãà õ¿÷èí ÷àäëûí ñàóíà, óñàí áàííà áàéãóóëàõ - 10.0 Îëîí íèéòýä çîðèóëñàí ÷èéðýãæ¿¿ëýëòèéí àðãà õýìæýý çîõèîí áàéãóóëàõ

õýðýãñëýýð õàíãàõ - 6.0 ×èéðýãæ¿¿ëýëòèéí òàëààð ãàðûí àâëàãà, ëàâëàõ, ¿ç¿¿ëýí òàíèóëàõ ìàòåðèàë

áýëòãýõ, õýâëýõ - 1.0


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2009 - 2010 îíä Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà òîãòâîðòîé ¿ðãýëæèëíý.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹22¹22 Òºñºë: Òºñºë: Çî3:Çò4:Õº1:Ò2: Íèéòèéí áèåèéí òàìèð, ñîíèðõîã÷äûí ñïîðò õºãæ¿¿ëýõ, äýìæèõ ñàí áèé áîëãîõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî3:Çò4:Õº1: Áèåèéí òàìèð, ñïîðòûí õºãæëèéã äýìæèõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Íèéòèéí áèåèéí òàìèðûã õºãæ¿¿ëýõ, îëîí íèéòèéã ºðãºí õàìðóóëàõ, ñîíèðõîã÷äûí ñïîðòûí ñóì, ñóì äóíäûí áà àéìãèéí õýìæýýíèé òýìöýýíä áàã á¿ðä¿¿ëæ îðîëöîõ, àìæèëòûí òºëºº ºðñºëäºõ ÿâäàë ìàíàé ñóìàíä õîöðîãäîíãóé ÿâæ èðñýí, ýíý áàéäëààð öààøäàà äîðâèòîé àõèö ººð÷ëºëò ãàðàõ òºëºâ á¿äýãä¿¿ áàéíà. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äèéí áàéäëààð òóñ ñóìààñ àéìàã, óëñûí ÿìàð íýã òýìöýýí, àðãà õýìæýýíýýñ ìåäàëü õ¿ðòñýí, øàãíàëò áàéðàíä îëíîîð øàëãàðñàí òîõèîëäîë ãàðààã¿é. Èéìä ÿíç á¿ðèéí ýõ ¿¿ñâýðèéí îðîëöîîòîé ñàí á¿ðä¿¿ëýõ, îëîí íèéòèéí õÿíàëòûí äîð àæèëëóóëàõ íü áèåèéí òàìèð, ñïîðòûã á¿õ íèéòèéí ¿éë áîëãîí õºãæ¿¿ëýõ, äýìæèõ, ÿëàíãóÿà ýíý õºäºëãººíèéã õ¿¿õýä çàëóó÷óóäûí äóíä èäýâõòýé ºðí¿¿ëýõ òàëààð õýðýãæ¿¿ëæ áîëîõ õàìãèéí ¿ð íºëºº á¿õèé àðãà õýìæýý ìºí. Òîíîã òºõººðºìæ, õýðýãëýëýýð õàíãàõ, áýëòãýë ñóðãóóëèëòûã èâýýí òýòãýõ, àìæèëòûã óðàìøóóëàõ çýðýã îëîí çîðèóëàëòààð àøèãëàãäàõ ñàí áèé áîëãîõ íü ýíý òºñëèéí çîðèëãî áîëíî.


Íèéòèéí áèåèéí òàìèð, ñîíèðõîã÷äûí ñïîðòûí òîíîãëîë, õýðýãñëèéã ñàéæðóóëíà

Áèåèéí òàìèð, ñïîðòûí àðãà õýìæýýã ñóìàíäàà õºãæ¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýðòýé áîëíî.

Áèåèéí òàìèð, ñïîðòîîð õè÷ýýëëýõ, òºðºë á¿ðèéí àðãà õýìæýýíèé ÷àíàð, õàìðàãäàãñäûí òîî íýìýãäýíý

Òàìèð÷äûí àìæèëòûã àéìàã, ¿íäýñíèé õýìæýýíä àõèóëàõ áîëîìæ á¿ðäýíý


ÇÄÒÃ Ñóìûí íèéò èðãýä


ÇÄÒÃ


ÇÄÒÃ Õàíäèâëàã÷èä Õóâèéí õýâøèë


Ñïîðò, áèåèéí òàìèðûí áàéð áýëòãýõ




Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2008-2010 îíä Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà ¿ð ä¿íã òîãòâîðòîé àøèãëàíà


Á¯ËÝÃ 5

¹23¹23 Òºñºë: Òºñºë: Çî4:Çò1:Õº1:Ò1: Ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé õºãæ¿¿ëýõ äóíä õóãàöààíû õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî4:Çò1:Õº1: Ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóéí õºãæëèéã äýìæèõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Áàéãàëü-ýêîëîãèéí îëîí õ¿÷èí ç¿éëñèéí ñºðºã íºëººëëèéã áóóðóóëàõ áà çàõ çýýëèéí ýðýëòèéã õàíãàõ ¿¿äíýýñ ÌÀÀ-ã ýð÷èìæ¿¿ëýí õºãæ¿¿ëýõ òºð, çàñãèéí áîäëîãûí òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýëèéã îðîí íóòàãò õýðýãæ¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé áàéíà. Òàðèàëàí ñóì áàéãàëèéí, ÿëàíãóÿà òýæýýë áýëòãýõ, ¿éëäâýðëýõ àðâèí íººöºº çîõèñòîé àøèãëàí ÌÀÀ-ã ýð÷èìòýé àðãààð ýðõëýõ òóðøëàãààð íýí äóòìàã ó÷ðààñ äóíä õóãàöààíû õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ òºñºë õýðýãæ¿¿ëæ, ñóìûí õýìæýýíä áàðèìòëàõ áîäëîãî, ¿éë àæèëëàãààãàà íàðèéâ÷ëàí òîäîðõîéëîõ íü ç¿éòýé þì.


ÌÀÀ-ã ýð÷èìæ¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð ñóìààñ áàðèìòëàõ áîäëîãî òîäîðõîéëîãäîíî.

Ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé õºãæ¿¿ëýõ äóíä õóãàöààíû õºòºëáºð áîëîâñðóóëíà

ÌÀÀ-ã ãàçàð òàðèàëàíòàé õîðøèõ ÷èãëýëä àõèö ººð÷ëºëò ãàðíà


ÇÄÒÃ Ìàë÷èä, òàðèàëàí÷èä


ÇÄÒÃ






Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2008 îíä Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà ¿ð ä¿íã òîãòâîðòîé ¿ðãýëæë¿¿ëýí àøèãëàíà.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹24¹24 Òºñºë: Òºñºë: Çî4:Çò1:Õº1:Ò2: Ìàë ýìíýëýã, ¿ðæëèéí àëáûã ºðãºòãºõ, òîíîã òºõººðºìæèéí øèíý÷ëýë õèéõ ¿íäýñëýë ñàíàë áîëîâñðóóëàõ


Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ìàë àæ àõóéã ýð÷èìæ¿¿ëýí õºãæ¿¿ëýõ, çàõ çýýëä íèéë¿¿ëæ áóé ò¿¿õèé ýä, á¿òýýãäýõ¿¿íä òàâèõ ÷àíàð, àþóëã¿é áàéäëûí õÿíàëòûã õ¿÷òýé áîëãîõ, ¿¿íèé òóëä ìàë ¿ðæèë, ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿éë÷èëãýýã ÷àíàðæóóëàõ, õ¿ðòýýìæòýé áîëãîõ ÿâäàë íýí òýðã¿¿íèé çîðèëò áîëæ õýðýãæèõ ¸ñòîé. Ìàëûí ¿¿ëäýðëýã áàéäàë, àøèã øèìò ÷àíàðûã äýýøë¿¿ëæ ¿ðæëèéí áààç áèé áîëãîæ, ìàë ñ¿ðãèéí ºâ÷ëºëèéã ìàë ýìíýëãèéí ¿ð àøèãòàé ¿éë÷èëãýýãýýð áóóðóóëàõûí òóëä ¿éë÷èëãýý ýðõýëæ áóé áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààíû õ¿ðýýã ºðãºæ¿¿ëýõ, òîíîã òºõººðºìæèéã øèíý÷ëýõ, àæèëëàãñäûã ÷àäâàðæóóëàõ òàëààð ñóìûí õýìæýýíä õýðýãæ¿¿ëýõ øèíý÷ëýëèéí àðãà õýìæýýíèé ñàíàë áîëîâñðóóëàõ, ÇÄÒÃ-ûí ¿ðæëèéí àëáûã øààðäàãäàõ òîíîã òºõººðºìæººð õàíãàõ õýðýãòýé áàéíà.


Ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé õºãæ¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð ìàëûí ýð¿¿ë ìýíä, ¿ðæëèéí àæëûã øèíý÷ëýõ ¿íäýñëýë áîëîâñðîãäîíî

ÇÄÒÃ-ûí ¿ðæëèéí àëáà øààðäàãäàõ òîíîã òºõººðºìæòýé áîëîõ


ÇÄÒÃ Ñóìûí ìàë ýìíýëýã ¿ðæëèéí

àëáà Ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé

ýðõëýã÷èä


ÇÄÒÃ Ñóìûí ìàë ýìíýëýã ¿ðæëèéí àëáà


ÇÄÒÃ Õàíäèâëàã÷èä Óâñ àéìãèéí ÕÕÀÀÃ


Ìàë àæ àõóéã ýð÷èìæ¿¿ëýõ áîäëîãûí ¿íäýñëýë òîäîðõîéëîãäñîí áàéõ



¯ðæëèéí àëáàíä øààðäëàãàòàé òîíîã òºõººðºìæ íèéë¿¿ëýõ, ñóóðèëóóëàõ - 10.0 Øèëìýë ìàë áîéæóóëàõ áà ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóéí òåõíîëîãèéí ñóðãàëòûí òàíõèì

òîõèæóóëàõ - 5.0 Çîõèîìîë õýýëò¿¿ëãèéí ÿâóóëûí 2-3 öýã øèíýýð òîõèæóóëàõ - 23.0 Àëáàíû áîëîí çîõèîìîë õýýëò¿¿ëãèéí öýã¿¿äèéí ¿éë àæèëëàãààíû ýõëýëèéí çàðäàë - 1.5 Óíààæóóëàõ - 8.5 Ìàë÷äàä çîðèóëñàí ñóðãàëòûí õºòºëáºð, ñóðãàëòûí ìàòåðèàë, ãàðûí àâëàãà áýëòãýõ,

õýâëýí îëøðóóëàõ - 2.0

Õîëáîî áàðèõ áàéãóóëëàãà, õ¿í:Õîëáîî áàðèõ áàéãóóëëàãà, õ¿í: Òàðèàëàí ñóìûí ÇÄÒÃ, ìàë ýìíýëýã, ¿ðæëèéí àëáà

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2008-2010 îíä Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà ¿ð ä¿íã òîãòâîðòîé õýðýãæ¿¿ëíý


Á¯ËÝÃ 5

¹25¹25 Òºñºë: Òºñºë: Çî4:Çò1:Õº1:Ò3: Ìàëûí ¿¿ëäýð óãñààã ñàéæðóóëàõàä çóó÷ëàõ ¿éë÷èëãýý íýâòð¿¿ëýõ


Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ýð÷èìæñýí ÌÀÀ ýðõëýõýä ºíäºð àøèã øèìò ¿¿ëäýð, íóòãèéí øèëìýë îìãèéí ìàëûã ñàéæðóóëàã÷ààð àøèãëàõ øààðäëàãàòàé. ¯¿íèé òóëä “Ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé õºãæ¿¿ëýõ äóíä õóãàöààíû õºòºëáºð”-èéí äàãóó ºíäºð àøèã øèìò ¿¿ëäýð, íóòãèéí øèëìýë îìãèéí ìàë ¿ðæ¿¿ëæ áóé áóñàä àéìàã, ñóìäûí àæ àõóéí íýãæ, èðãýäòýé õîëáîî òîãòîîõ, îðîí íóòãèéí íºõöºëä çîõèöîõ ÷àäâàðòàé, àøèã øèìýýð øàëãàãäñàí ¿ðæëèéí ìàë îëæ íèéë¿¿ëýõ çàìààð ìàë÷èä, àæ àõóæéí íýãæ¿¿äýä íýãäñýí æóðìààð äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ àæëûã ñóìûí ÇÄÒÃ, ÕÕÀÀ-í ò¿øìýë õàðèóöàí ã¿éöýòãýõ íü õàìãèéí ¿ð ºãººæòýé õýëáýð áîëæ ÷àäíà. Ìàë÷äààñ àâñàí õ¿ñýëò, çàõèàëãûí ¿íäñýí äýýð ¿ðæëèéí ìàë îëæ íèéë¿¿ëýõèéí òóëä ìàë ¿ðæëèéí àæèëä øààðäëàãàòàé çàðèì áàãàæ, òîíîã òºõººðºìæººð õàíãàõàä õàíäèâëàã÷äààñ òóñëàìæ àâàõ, ¿ðæëèéí ñàéí ÷àíàðûí ìàë íèéë¿¿ëýõ ñóìûí íººö ñàí áèé áîëãîõ øààðäëàãàòàé.


Òàðèàëàí ñóìàíä ýð÷èìæñýí ÌÀÀ õºãæ¿¿ëýõ ÷èãëýëèéí äàãóó ¿ðæëèéí ìàë íèéë¿¿ëýõ çóó÷ëàõ áîëîìæ íýìýãäýíý

ÌÀÀ-í ¿ðæëèéí àæèëä òºðèéí ç¿ãýýñ òàâèõ õÿíàëòûã îðîí íóòàãò õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà÷ëàë, çàãâàð÷ëàëûã òîìú¸îëíî.

Ìàë÷äûí äóíä õýýëò¿¿ëýã÷ ìàë ñîëèëöîõ, ¿ðæëèéí ìàë áîéæóóëæ áîðëóóëàõ ºðõ, àæ àõóéí íýãæ áèé áîëîõîä ò¿ëõýö ¿ç¿¿ëíý.


ÇÄÒÃ Ñóìûí íèéò èðãýä


ÇÄÒÃ




“Ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé õºãæ¿¿ëýõ äóíä õóãàöààíû õºòºëáºð” áîëîâñðîãäñîí áàéõ

Çóó÷ëàõ ¿éë÷èëãýýíèé òàëààð ìàë÷èä, àæ àõóéí íýãæ¿¿äòýé óðüä÷èëàí õýëýëöñýí, òîõèðîëöñîí áàéõ




Íóòãèéí áàéãàëü-öàã óóð, ìàëëàãààíû íºõöºë, ìàëä÷ûí ýðýëòýä çîõèöñîí ºíäºð àøèã øèìòýé ìàë á¿õèé ñàðëàã, õîíü, ¿õðèéí øèëìýë ñóóðü áàéãóóëàõ - 12.5

Ýð÷èìæñýí ìàëëàãàà á¿õèé ìàëä çîðèóëñàí òýæýýë áýëòãýõ çàãâàð öåõ, òàðèàëàíãèéí òàëáàéòàé áîëãîõ - 9.0

Æèæèã îâðûí òåõíèêýýð õàíãàõ - 4.5 ¯ð áîðäîî, áóñàä ìàòåðèàë àâàõ, ¿éë àæèëëàãàà ýõëýõýä çîðèóëñàí

ýõëýëèéí çàðäàë - 2.5 Ñóðãàëòûí áà ìýäýýëýë ñóðòàë÷èëãààíû òåõíèê, òîíîã òºõººðºìæ - 1.5

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2007-2012îíä 5 æèë Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà ¿ð ä¿íã òîãòâîðæóóëàõ àðãà õýìæýý õýðýãæ¿¿ëíý.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹26¹26 Òºñºë: Òºñºë: Çî4:Çò2:Õº1:Ò1: Õ¿íñíèé çàõûí áàéð áèé áîëãîõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî4:Çò2:Õº1: Õóäàëäààíû íºõöºë, àõóéí ¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèéã àðèóí öýâðèéí ñòàíäàðò, øààðäëàãûã õàíãàñàí íºõöºëä áîðëóóëàõ áîëîìæ òóñ ñóìàíä íýí õîöðîãäîíãóé áàéãàà íü çàõ áàéãóóëæ àæèëëóóëàõàä øààðäàãäàõ õºðºíãº îðóóëàõ òîìîîõîí êîìïàíè, àæ àõóéí íýãæ áàéõã¿é ó÷ðààñ áàéð äóòàãäàëòàé áàéãààòàé õîëáîîòîé. Ýíý áàéäàëä ä¿ãíýëò õèéæ, îðîí íóòãèéí ºì÷èä á¿ðòãýëòýé áàðèëãûã õ¿íñíèé çàõûí çîðèóëàëòààð çàñâàðëàí, öàõèëãààí, óñ, õàëààëòûí øóãàì, äîòîîä òîíîãëîëûã øèíý÷èëæ äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ áîëîìæòîé ãýæ ÇÄÒÃ ¿çýæ áàéãàà. Ýíý òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëñíýýð äóëààíû óëèðàëä ìàõ, ñ¿¿ èë õóäàëääàã ÿâäëûã çîãñîîõûí çýðýãöýý îéðîëöîî áàéãàà ìàë÷èä á¿òýýãäýõ¿¿íýý ººðñäºº áîðëóóëàõ áîëîìæèéã ¿ëýìæ ºðãºæ¿¿ëíý.


Õ¿íñíèé çàõ øèíýýð íýýãäýíý Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàð, àðèóí öýâýð

ñàéæèðíà Õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íý, áîðëóóëàëò òîãòìîëæèæ,

îëäîö îäîîãèéíõîîñ ñàéæèðíà


Õóâèéí õýâøèë Ñóìûí íèéò ìàë÷èä, èðãýä


ÇÄÒÃ Õóâèéí õýâøèë Ñóìûí íèéò ìàë÷èä, èðãýä




Áàðèëãûí çàñâàðûí çóðàã, òºñºâ õèéõ Øèíýýð ñóóðèëóóëàõ òîíîã òºõººðºìæèéí

òîäîðõîéëîëò ãàðãàõ



Áàðèëãûí ãàäààä áà äîòîîä çàñâàð - 6.0 Óñ, õàëààëò, ãýðýëò¿¿ëãèéí òîíîã òºõººðàìæ òàâèõ, òºâ øóãàìä õîëáîõ - 2.0 Ëàíãóó, áàãà îâðûí ñêëàä - 2.0 Óãààëãà, öýâýðëãýý, àðèóí öýâýð, àðèóòãàëûí òºõººðºìæ ñóóðèëóóëàõ - 1.5 Ãàäààä îð÷íû òîõèæèëò - 1.5


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2008 îíîîñ 12 ñàð Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà çàõûã òîãòâîðòîé àæèëëóóëíà


Á¯ËÝÃ 5

¹27¹27 Òºñºë: Òºñºë: Çî4:Çò2:Õº1:Ò2: Õóäàëäàà, àõóéí ¿éë÷èëãýýíèé íýãäñýí òºâèéí çîðèóëàëòòàé áàðèëãà

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî4:Çò2:Õº1: Õóäàëäààíû íºõöºë, àõóéí ¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ñóìûí õºäºëìºð÷äºä íèéòèéí ¿éë÷èëãýý (¿ñ÷èí, ãóòàë çàñâàð, õàëóóí óñ, æèæèã çàñâàð ãýõ ìýò)-ã òîãòìîëæóóëæ, õ¿ðòýýìæèéã ñàéæðóóëàõ àñóóäàë òóëãàìäñàí õýâýýð áàéíà. ßëàíãóÿà ¿éë÷èëãýýã íýã äîð òºâëºð¿¿ëæ õýðýãëýã÷äýä òºâºã áàãàòàéãààð õ¿ðãýõ, îðîí íóòãèéí õÿíàëòûã çîõèõ ò¿âøèíä òàâüæ àæèëëàõàä äºõºì ¿ç¿¿ëýõã¿éãýýð íèéòèéí ¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõàä áýðõøýýëòýé áàéäëûã õàðãàëçàí ÇÄÒÃ-ûí ç¿ãýýñ áàéðààð õàíãàõ àñóóäëûã ýíý òºñëèéí õ¿ðýýíä õýðýãæ¿¿ëíý. Ýíý òºñëèéã ¿éë÷èëãýýíèé ÷èãëýëýýð æèæèã áèçíåñ ýðõëýõ áîëîìæèéã ºðãºæ¿¿ëýõèéí çýðýãöýý ¿éë÷èëãýýã öîãöîëáîðæóóëàõ áîëíî. Æèæèã áèçíåñ ýðõëýõ õ¿ì¿¿ñèéã õàìðóóëñíààð ñóðãàëò, äàäëàãàæóóëàëò, äàâòàí ñóðãàõ àðãà õýìæýý õýðýãæ¿¿ëýõ òºñëèéí õýðýãæèëò, ¿ð ä¿íã òîãòìîëæóóëàõàä çîõèõ õóâü íýìýð áîëíî.


¯éë÷èëãýýíèé íýãäñýí òºâ øèíýýð íýýãäýíý ¯éë÷èëãýýíèé ÷èãëýëòýé æèæèã áèçíåñèéã äýìæëýã

¿ç¿¿ëíý ¯éë÷èëãýý òîãòìîëæèæ ÷àíàð, àðèóí öýâýð, õ¿ðòýýìæ

ñàéæèðíà



Òºñºëä õàìðàãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä:Òºñºëä õàìðàãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä: ÇÄÒÃ Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò ýòãýýä:áîëîìæèò ýòãýýä:

Çàñãèéí ãàçàð Õóâèéí õýâøèë Õàíäèâëàã÷èä


Áàðèëãûí çóðàã, òºñºâ õèéõ



Õóäàëäàà, àõóéí ¿éë÷èëãýýíèé íýãäñýí òºâèéí çîðèóëàëòòàé áàðèëãà áàðèõ - 112.0 Äîòîîä òîõèæèëò - 5.0 Óñ, õàëààëò, ãýðýëò¿¿ëýã, ñýð¿¿ö¿¿ëýõ òîíîã òºõººðàìæ òàâèõ, òºâ øóãàìä õîëáîõ - 25.0 Ëàíãóó ñóóðèëóóëàõ, ñêëàä áàéãóóëàõ - 20.0 Óãààëãà, öýâýðëãýý, àðèóí öýâýð, àðèóòãàëûí òºõººðºìæ ñóóðèëóóëàõ - 35.0 Ãàäààä îð÷íû òîõèæèëò - 3.0


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2011 îíîîñ 24 ñàð Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà ¿ð ä¿íã òîãòâîðòîé àøèãëàíà


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹28¹28 Òºñºë: Òºñºë: Çî5:Çò1:Õº1:Ò1: Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí åðºíõèé òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî5:Çò1:Õº1: Òºðèéí áîëîí çàõèðãààíû ¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõ áîëîìæ á¿ðä¿¿ëýõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ñóìûí àæ àõóéí íýãæ¿¿ä, óóãóóë èðãýäýýñ ãàäíà áóñàä ãàçðààñ õ¿ì¿¿ñ, àæ àõóéí íýãæ¿¿ä òóñ ñóìûí íóòàã äýâñãýðò ÕÀÀ, óóë óóðõàé, àÿëàë æóóë÷ëàë, áàéãàëü õàìãààëàë çýðýã ãàçàð, ò¿¿íèé íººöèéã àøèãëàõòàé õîëáîîòîé ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ õ¿ñýëò áàéíãà ãàð÷, öààøèä òîãòâîðòîé íýìýãäýõ òºëºâòýé áàéíà. Óâñ àéìãèéí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí åðºíõèé òºëºâëºãººíèé õîëáîãäîõ õýñãèéã ¿íäýñëýí ñóìûí ãàçðûí íººöèéã çîõèñòîé àøèãëàõ åðºíõèé òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ øààðäëàãà òóëãàìäàæ ýõýëëýý. Ñóìûí èðãýäýä ãàçàð ºì÷ë¿¿ëýõ, òàðèàëàíãèéí ãàçðûã óðò õóãàöààíû ãýðýýãýýð àøèãëóóëàõ, áýë÷ýýðèéí õàìòûí ìåíåæìåíò íýâòð¿¿ëýõ (òºñºë 4), Ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé õºãæ¿¿ëýõ (òºñºë 22), ñóìûí áàéãàëü îð÷íû áàéäëûí ¿íýëãýý õèéõ, çºâëºìæ áîëîâñðóóëàõ (òºñºë 1) òºñëèéí ¿ð ä¿íã àøèãëàõ, õàðèëöàí çîõèöóóëñàí àðãà õýìæýý õýðýãæ¿¿ëýõýä ýíýõ¿¿ òºëºâëºãºº ñóóðü áàðèìò áè÷èã áîëæ ºãºõ þì. Òºëºâëºãººòýé áîëñíîîð áèçíåñ õºãæèõ îð÷íûã ñàéæðóóëàõ òàëààð òºðèéí ç¿ãýýñ ¿ç¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýý, äýìæëýãèéã ñàéæðóóëàõàä ÷óõàë àëõàì õèéãäýíý.


Ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí åðºíõèé òºëºâëºãººòýé áîëíî.

Ãàçàð àøèãëàëòûã ýäèéí çàñãèéí ñòðàòåãèéí áóñàä òºñë¿¿äòýé õîëáîõ, óÿëäóóëàõ áîëîìæ ñàéæèðíà


ÇÄÒÃ


ÇÄÒÃ


Õàíäèâëàã÷èä Àéìãèéí ãàçðûí àëáà

Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä: Ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãèéí õîëáîãäîõ òºñë¿¿ä

õýðýãæèõ áîëîìæòîé áàéõ

Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ: Òºñâèéí ñàíõ¿¿æèëò

îëäîõã¿é áàéõ


Ãàçðûí ºì÷ëºë, àøèãëàëò, ýçýìøëèéí á¿ðòãýë ãàðãàæ, îäîîãèéí áàéäëûã òîãòîîõ - 3.4 Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí åðºíõèé òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ - 0.7 Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí çóðàã øèíý÷ëýõ, õýâë¿¿ëýõ - 4.5 Ñóìûí ãàçàð çîõèîí áàéãóóëàëòûí åðºíõèé òºëºâëºãºº, øèíý÷ëýãäñýí çóðàãëàëòàé

õîëáîãäîõ àñóóäëààð ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ - 0.6 Îëîí íèéòýä çîðèóëñàí ñóðãàëòûí ìàòåðèàë, ãàðûí àâëàãà, ñóðòàë÷èëãààíû ìàòåðèàë

áýëòãýõ, õýâë¿¿ëýõ - 0.8


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2007-2008 îíä 6 ñàð Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà òîãòâîðòîé ìºðäºãäºíº.


Á¯ËÝÃ 5

¹29¹29 Òºñºë: Òºñºë: Çî5:Çò1:Õº1:Ò2: Ñóì, áàãèéí òºð, çàõèðãààíû áàéðûí çàñâàð, ºðãºòãºë, òîõèæèëò


Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ýä¿ãýý ñóìûí ÈÒÕ-èéí òýðã¿¿ëýã÷èä, ÇÄÒÃ áàéðëàõ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé áàðèëãàä îëîí æèë äîòîîä áà ãàäààä çàñâàð õèéãäýýã¿é, õàëààëò, öàõèëãààíû øóãàì øèíý÷ëýýã¿é îëîí æèë ºíãºð÷ áàéíà. Ìºí áàãóóäûí òºâ ÷ òºðèéí ¿éë÷èëãýý ÿâóóëàõ øààðäëàãûã õàíãàõã¿é áàéãàà áèëýý. Ýäèéí çàñãèéí ñòðàòåãèéí õ¿ðýýíä íýã öýãèéí ¿éë÷èëãýý íýâòð¿¿ëýõ, ñóìûí òºâèéí õàëààëò, öàõèëãààíû ñ¿ëæýýã øèíý÷ëýõ, ãýðýëò¿¿ëãèéã ñàéæðóóëàõ çýðýã õýä õýäýí òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõýýð òóñãàñàí áºãººä ýíý àæëûí õ¿ðýýíä ñóì, áàãèéí îðîí íóòãèéí òºð, çàõèðãààíû áàéðûí çàñâàð, ºðãºòãºë, òîõèæóóëàõ àæëûã çýðýãö¿¿ëýí ã¿éöýòãýõ íü ¿ð ä¿íòýé áîëíî ãýæ ¿çýæ áàéíà. Íóòãèéí çàõèðãààíû áàéðûí íºõöëèéã ñàéæðóóëñíààð òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð, ¿ð ºãººæ, õ¿ðòýýìæèéã äýýøë¿¿ëíý.


Òºðèéí àëáàíû èìèäæ, òºðèéí àëáàí õààã÷äûí àæèëëàõ íºõöºë ñàéæðàõ

Èðãýäýä ¿ç¿¿ëýõ òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé íºõöºë äýýøëýõ Òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé øèíý õýëáýð¿¿ä íýâòð¿¿ëýõ áîëîìæ

íýìýãäýõ


ÇÄÒÃ Ñóìûí èðãýä


ÇÄÒÃ Áàãóóä




Øèíý áàðèëãà, áàðèëãûí çàñâàðûí çóðàã, òºñºâ õèéõ Óëñûí òºñâººñ ãàðãàõ õºðºíãèéí àñóóäëûã

øèéäâýðë¿¿ëñýí áàéõ


Óëñûí òºñºâò õºðºíãº òóñãàãäàõã¿é áàéõ


Ñóìûí ÈÒÕ, ÇÄÒÃ-ûí áàðèëãûí ºðãºòãºë - 100.0 Ñóìûí ÈÒÕ, ÇÄÒÃ-ûí àæëûí áàéðíû íºõöëèéã ñàéæðóóëàõ - 19.0 Õºäººãèéí 4 áàãèéí àëáàí êîíòîðûí çàñâàð, òîõèæèëò - 9.0 Ãàäààä îð÷íû òîõèæèëò - 2.0


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2007-2011 îíä Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà ¿ð ä¿í áàéíãûí òîãòâîðòîé àøèãëàãäàíà.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹30¹30 Òºñºë: Òºñºë: Çî5:Çò1:Õº1:Ò3: Ñóìûí òºâèéí ãóäàìæ, õîðîîëëûí ãýðýëò¿¿ëýã, õàÿãæóóëàëò, çàì, çàìûí òýìäãèéã ñàéæðóóëàõ


Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ñóìûí àëáàí áà áèçíåñèéí áàéãóóëëàãà, îðîí ñóóö, ãýð õîðîîëëûí ãóäàìæèéã õàÿãæóóëàõ ÿâäàë çºâõºí òºâèéí ºíãº ¿çýìæèéã ñàéæðóóëíà ãýæ ¿çäýã íü ºðººñãºë þì. Ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí øèíý ñòðàòåãèéí õ¿ðýýíä ãàçàð àøèãëàëò, ¿éë÷èëãýýíèé øèíý íýãäñýí öîãöîëáîð, õ¿íñíèé çàõ áàéãóóëàõ, ¿éëäâýð ¿éë÷èëãýýíèé ÆÄ¯ áàéãóóëàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ îëîí àðãà õýìæýý õýðýãæ¿¿ëýõýä àíõíààñàà çîõèîí áàéãóóëàëòòàé õàíäàõ, ýìõ öýãöèéã ñàéæðóóëàõàä õàÿãæèëò îíöãîé à÷ õîëáîãäîëòîé þì. Ñóìûí òºâèéí îáúåêòóóäûí áàéðøëûã áóóëãàñàí õàð çóðàãëàë ãàðãàõ, òºâèéí õºãæëèéí õýòèéí òºëºâëºãººíèé ¿íäýñëýëèéí äàãóó ãóäàìæ ãàðãàõ, õàÿãæóóëàõ àæèë õèéãäýõýýñ ãàäíà àâòîçàìûã òýìäýãæ¿¿ëíý. Ñóìûí òºâèéí ãóäàìæ, ãýð õîðîîëëûã õàÿãæóóëæ, çàìûí òýìäýãòýé áîëñíîîð òºâèéí áàðèëãàæñàí áà ñóóðüøñàí õýñãèéã öààøèä ºðãºòãºõ, òîõèæóóëàõ àðãà õýìæýýã õàÿãààð òºëºâëºõ, õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæ á¿ðäýõýýñ ãàäíà àâòîìàøèíû õºäºëãººíèéã õÿçãààðëàæ, ñóìûí òºâèéí õºðñíèé ýëýãäýë, òîîñæèëòûã áóóðóóëæ, îð÷íû áàéãàëèéí íºõºí ñýðãýëòèéã äýìæèíý. Õºðºíãº ñàíõ¿¿ãèéí îëäîö, õýìæýý çýðãýýñ õàìààðóóëàí ýíýõ¿¿ òºñëèéã ãýðýëò¿¿ëýã, õàÿãæóóëàëò, çàìûí òýìäýã, òýìäýãëýýã øèíý÷ëýõ ãýõ ìýòýýð õýñýã÷ëýí õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîìæòîé.


Òºâèéí ºíãº ¿çýìæ ñàéæèðíà Çàìûí òýìäýã, òýìäýãëýãýýãýýð ñóìûí òºâèéí äîòîð

áîëîí îð÷èìä àâòîìàøèíû õºäºëãººíèé ÷èãëýëèéã çîõèöóóëíà

Ñóìûí òºâèéí áàðèëãàæñàí áà ñóóðüøìàë õýñãèéí õºðñíèé ýëýãäýë áóóð÷, íºõºí ñýðãýýõ, ç¿ëýãæ¿¿ëýõ, öýöýðëýãæ¿¿ëýëòèéí àæëûí ¿ð ºãººæ äýýøëýõ áîëîìæ á¿ðäýíý.


ÇÄÒÃ Ñóìûí òºâèéí èðãýä


ÇÄÒÃ


Õàíäèâëàã÷èä


Çóðàã, òºñºâ õèéõ Óëñûí òºñâººñ ãàðãàõ õºðºíãèéí àñóóäëûã

øèéäâýðë¿¿ëñýí áàéõ



Ñóìûí òºâèéí áàðèëãàæñàí õýñãèéí òîéì çóðàã õèéõ - 3.5 Ñóìûí òºâèéí ãóäàìæ, îðîí ñóóö, ãýð õîðîîëëûí ãýðýëò¿¿ëãèéã øèíý÷ëýõ - 12.5 Ñóìûí òºâèéí ãóäàìæ, îðîí ñóóö, ãýð õîðîîëëûí õàÿãæóóëàëò - 3.0 Àâòîçàìûí òýìäýã, òýìäýãëýãýý øèíýýð õèéõ - 3.5 Àâòîçàìûí õàìãààëàëò áàðèõ - 1.5


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 24 ñàð Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà ¿ð ä¿í áàéíãà òîãòâîðòîé àøèãëàãäàíà.


Á¯ËÝÃ 5

¹31¹31 Òºñºë: Òºñºë: Çî5:Çò1:Õº1:Ò4: Òºðèéí àëáàíä àæèëëàãñäûí îðîí ñóóöíû õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ


Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Òºðèéí àëáàí õààã÷äûí òîãòâîðòîé àæèëëàõ áàòàëãàà áèé áîëãîõ ¿¿äíýýñ òîõèëîã îðîí ñóóöààð õàíãàõ àñóóäëûã òýðã¿¿í ýýëæèíä àâ÷ ¿çýõ øààðäëàãàòàé þì. “40000 îðîí ñóóö” ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä 32 àéëûí îðîí ñóóö áàðüæ àøèãëàëòàä îðóóëàõàä òºñëèéã ÷èãë¿¿ëíý.


Òºðèéí àëáàí õààã÷äûí îðîí ñóóíû õàíãàìæ ñàéæèð÷, àìüæèðãààíû ò¿âøèí äýýøëýõ

Òîãòâîðòîé ¿ð á¿òýýëòýé àæèëëàõ áàòàëãààãààð õàíãàãäàõ íºõöºë ñàéæðàõ


ÇÄÒÃ Òºðèéí àëáàí õààã÷èä


ÇÄÒÃ


Çàñãèéí ãàçàð


Ãàçðûí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ Áàéð õóäàëäàí àâàõ õºðºíãº (çýýë)-èéí ýõ

¿¿ñâýðèéã øèéäâýðëýñýí áàéõ Äýä á¿òýöòýé õîëáîõ çóðàãëàë õèéãäñýí áàéõ


Óëñûí òºñºâ õ¿ðýëöýõã¿é áàéõ



Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2009-2015 îíä 6 æèë

Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà áàéíãà òîãòâîðòîé àøèãëàãäàíà.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹32¹32 Òºñºë: Òºñºë: Çî5:Çò1:Õº1:Ò5: Íýã öýãèéí ¿éë÷èëãýý íýâòð¿¿ëýõ


Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Òºðèéí ¿éë÷èëãýýã øóóðõàé áîëãîí, ýëäýâ õ¿íä ñóðòëûã àðèëãàõ àðãà çàì áîë èðãýä, áèçíåñ ýðõëýã÷èä, àæ àõóéí íýãæ¿¿ä, ñîíèðõñîí õ¿ì¿¿ñò ¿éë÷ëýõ “Íýã öýãèéí ¿éë÷èëãýý”-ã øèíýýð íýýæ àæèëëóóëàõ ÿâäàë ìºí áîëîõûã òóðøëàãà íîòîëæ áàéíà. Áèçíåñòýé õîëáîîòîé ìýäýýëýë, ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ, çºâëºõ ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýõ íü òóñ öýãèéí ¿éë àæèëëàãàà áàéõ áîëíî. Òºñëººð õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààíû á¿ðýëäýõ¿¿íä èðãýäýä ¿éë÷èëäýã àëáàí õààã÷äûã íýã äîð òºâëºð¿¿ëýõ, êîìïüþòåðæóóëàõ, íýãäñýí ïðîãðàìì õàíãàìæààð ¿éë÷ëýõ, ìýäýýëëèéí ñàí á¿ðä¿¿ëýõ, äàìæóóëàõ ¿éë÷èëãýý çýðýã àðãà õýìæýý áàãòàíà. Á¿õ òºðëèéí ¿éë÷èëãýýã íýã äîðîîñ àâàõ òààòàé áîëîìæ á¿ðäýí, òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé õºíãºí øóóðõàé áàéäëûã äýýøë¿¿ëýõ áîëîìæ á¿ðäýõ þì.


Òºðèéí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð, õºíãºí øóóðõàé áàéäàë äýýøèëíý

Áèçíåñò õîëáîãäîëòîé ¿éë÷èëãýý íýã ãàçàð òºâëºðíº Õ¿íä ñóðòàë áàãàñ÷ èë òîä áàéäàë äýýøèëíý Àâèëãàë, õýýë õàõóóëüä ºðòºõ ÿâäàë àðèëíà


Íèéò èðãýä Áèçíåñ ýðõëýã÷èä ÇÄÒÃ

Òºñºëä õàìðãäàõ á¿ëýã, îðîëöîã÷èä:

ÈÒÕ ÇÄÒÃ

Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò ýòãýýä:Òºñºëä õóâü íýìýð îðóóëàõ áîëîìæèò ýòãýýä:

ÇÄÒÃ Õàíäèâëàã÷èä Áèçíåñ ýðõëýã÷èä


Àæèë ÿâóóëàõ áàéðûí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ Ñóóðèëóóëàõ òåõíèê òîíîã òºõººðºìæòýé õîëáîîòîé

ìýäýýëýë öóãëóóëàõ



Íýã öýãèéí ¿éë÷èëãýýíèé çîðèóëàëòààð ºðºº çàñâàðëàæ ºðãºòãºõ – 5.0 Äóëààí, ãýðýëò¿¿ëýã, õàëààëòûí òºõººðºìæèéã øèíý÷ëýõ - 1.0 Äîòîîä òîõèæèëòûã ¿éë÷èëãýýíèé öýãèéí ìàÿãààð øèíý÷ëýõ – 1.0 Øààðäëàãàòàé çàðèì òîíîã òºõººðºìæ, äîòîîä ñ¿ëæýý øèíýýð òàâèõ – 1.0

Õîëáîî áàðèõ áàéãóóëëàãà, õ¿í:Õîëáîî áàðèõ áàéãóóëëàãà, õ¿í: Çàñàã äàðãà Ñ.Öîëìîí Çàñàã äàðãûí îðëîã÷ äàðãà Ä.Ãîìáîñ¿ðýí

Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2007-2008 îíä Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýí äóóññàíààñ õîéø òîãòâîðòîé àæèëëàíà.


Á¯ËÝÃ 5

¹33¹33 Òºñºë: Òºñºë: Çî5:Çò2:Õº1:Ò1: Ñóìûí òºâèéã äóëààíû íýãäñýí ñ¿ëæýýíä õàìðóóëàõ

Õºòºëáºð: Õºòºëáºð: Çî5:Çò2:Õº1: Ñóìûí òºâèéí ýð÷èì õ¿÷, äóëààíû õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ

Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ñóìûí òºâèéí äóëààíû øóãàì ñ¿ëæýýíä õàìðàãäààã¿éãýýñ áàéãóóëëàãûí õýâèéí àæèëëàãàà, èðãýäèéí àìüäðàëä òààã¿é íºëºº ¿ç¿¿ëäýã. Ò¿¿í÷ëýí îäîîãèéí óóðûí çóóõíóóä à÷ààëëàà äààõã¿éä õ¿ðñíýýñ ñ¿ëæýýã öààø ºðãºòãºæ, øèíýýð áàéãóóëàãäàæ áóé îáúåêòóóäûã õîëáîõ áîëîìæã¿é áîëîîä áàéíà. Ñóìûí òºâèéí äóëààíû øóãàì ñ¿ëæýýã øèíý÷èëæ, òºëºâëºãººòýé ºðãºæ¿¿ëýõ, õ¿÷èí ÷àäëûã íü íýìýãä¿¿ëýõ áîëîìæòîé áîëãîõ, óëìààð íàéäâàðòàé àæèëëàãààã íü ñàéæðóóëàõàä òºñëèéí çîðèëãî îðøèíî.


Äóëààíû øóãàì ñ¿ëæýýíèé çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé çàðäàë áàãàñàõ

Áàéãóóëëàãà, èðãýä äóëààíû íàéäâàðòàé ýõ ¿¿ñâýðýýð õàíãàãäàõ

Äóëààíû òºâëºðñºí øóãàìä øèíý áàðèëãà, îáúåêòèéã õîëáîõ áîëîìæ íýýãäýõ


ÇÄÒÃ Ñóìûí àëáàí áàéãóóëëàãà, àæ

àõóéí íýãæ¿¿ä Ñóìûí òºâèéí èðãýä


ÇÄÒÃ Ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãóóä



Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä: Ñóìûí òºâèéí äóëààíû øóãàì ñ¿ëæýýíèé

çàñâàðûí çóðàã òºñºâ ãàðãàõ Ñóìûí õºãæëèéí åðºíõèé òºëºâëºãºº

áîëîâñðóóëàõ

Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ: Ñàíõ¿¿æèëòèéí àñóóäàë óëñûí

òºñºâò òóñãàãäàõã¿é áàéõ


Ñóìûí òºâëºðñºí õàëààëòûí íàì äàðàëòûí çóóõ øèíýýð ñóóðèëóóëàõ – 50.0 Ñóìûí òºâèéí àëáàí áà áèçíåñèéí áàéãóóëëàãóóäûã õîëáîñîí äóëààíû øóãàìûí

øèíý÷ëýë - 250.0


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2010-2013 îíä Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñëèéí äàðàà ¿ð ä¿í òîãòâîðòîé áàéíà.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

¹34¹34 Òºñºë: Òºñºë: Çî5:Çò2:Õº1:Ò2: Ñóìûí òºâèéí öàõèëãààíû øóãàì ñ¿ëæýýíèé øèíý÷ëýë


Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: Ñóìûí òºâèéí öàõèëãààíû øóãàì ñ¿ëæýýíä îëîí æèë çàñâàð ¿éë÷èëãýý õèéãýýã¿éãýýñ øóãàìûí óòàñ, äàìæóóëàõ áàéãóóëàìæóóä ìóóäàæ, öàõèëãààíû àëäàãäàë, äîãîëäîë ãàðàõ, õ¿÷äýë òîãòâîðã¿éòýõ, ãàë ò¿éìýð ¿¿ñýõ àþóëòàé áîëæýý. Ýíý íü àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãûí õýâèéí àæèëëàãàà, èðãýäèéí àìüäðàëä òààã¿é íºëººëæ, ñ¿ëæýýã öààø ºðãºòãºõ áîëîìæã¿é áîëãîæ áàéíà. Ñóìûí òºâèéí öàõèëãààíû øóãàì ñ¿ëæýýíèé íàéäâàðòàé àæèëëàãààã á¿ðä¿¿ëýõýä ýíýõ¿¿ òºñëèéí çîðèëãî îðøèíî. Óã òºñëººð õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíä ñóìûí òºâèéí öàõèëãààíû ñ¿ëæýýã øèíý÷ëýí çàñâàðëàõ, õ¿÷èí ÷àäëûã íýìýãä¿¿ëýõ àæëóóä õàìðàãäàõ þì.


Öàõèëãààíû øóãàì ñ¿ëæýýíèé çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé çàðäàë áàãàñàõ

Áàéãóóëëàãà, èðãýäèéã öàõèëãààíû íàéäâàðòàé ýõ ¿¿ñâýðýýð õàíãàõ

Öàõèëãààíû øóãàì ñ¿ëæýýã ºðãºòãºõ áîëîìæ á¿ðä¿¿ëýõ




Çàñãèéí ãàçàð ÇÄÒÃ Ýð÷èì õ¿÷íèé áàéãóóëëàãà



Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä:Çýõýö, óðüäàë íºõöë¿¿ä: Ñóìûí òºâèéí öàõèëãààíû øóãàì ñ¿ëæýýíèé

çàñâàðûí çóðàã òºñºâ ãàðãàõ Ñóìûí õºãæëèéí åðºíõèé òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ

Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ:Ýðñäýëòýé õ¿÷èí ç¿éëñ: Ñàíõ¿¿æèëòèéí àñóóäàë óëñûí

òºñºâò òóñãàãäàõã¿é áàéõ


Ñóìûí òºâèéí ºíäºð õ¿÷äýëèéí øóãàì ñ¿ëæýýíèé çàñâàð – 10.0 Øèíýýð òðàíñôîðìàòîð òàâèõ - 30.0 Ãýð õîðîîëëûí øîí ñîëèõ - 6.0 Øîí õîîðîíäûí çàéã íü îéðòóóëàõ – 4.0


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2009-2010 îíä íýã æèë

Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñëèéí äàðàà ¿ð ä¿í òîãòâîðòîé áàéíà.


Á¯ËÝÃ 5

¹35¹35 Òºñºë: Òºñºë: Çî3:Çò3:Õº1:Ò3: Ñóìûí òºâèéí ãýðýëò¿¿ëãèéã ñàéæðóóëàõ


Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò:Òºñëèéí òîâ÷ òîäîðõîéëîëò: ÄÅËÒÀ òºñëèéí äýìæëýãòýéãýýð áîëîâñðóóëñàí “Ñóìûí ýäèéí çàñãèéí õºãæëèéí ñòðàòåãè” áàðèìò áè÷èãò òóñãàãäñàí òºñë¿¿äèéã õýðýãæ¿¿ëñíýýð ñóìûí òºâèéí ºíãº òºðõ óðüäûíõààñ ýðñ ºººð÷ëºãäºí øèíý÷ëýãäýõ áîëîâ÷ ñóìûí òºâèéíõýý ãîë ãóäàìæíû ãýðýëò¿¿ëãèéã îð÷èí öàãèéí òîñãîíû õýìæýýíä øèíý÷èëáýë áóñàä àæëûí ¿ð ä¿íòýé èë¿¿ íèéöýõ áèëýý. Àëáàí áàéãóóëëàãà, áèçíåñèéí íýãæ¿¿ä, îðîí ñóóöíû ãóäàìæ áîëîí ãýð õîðîîëîëä ãýðýë òàâèõ çàìààð ñóìûí òºâèéí ãýðýëò¿¿ëãèéã á¿õýëä íü ñàéæðóóëàõ, ¿¿íèé òóëä ýð÷èì õ¿÷ ò¿ãýýõ øóãàìûã øèíý÷ëýõ, ãýðëèéí ñóóðü ñóóëãàõ, øèíýýð øóãàì íýìæ òàòàõ çýðýã íýëýýä àæèë õèéãäýíý. Ýíý òºñëèéã ñóìûí òºâèéã õàÿãæóóëàõ, çàìûí òýìäýãæ¿¿ëýõ òºñºëòýé óÿëäóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ øààðäëàãàòàé


Ñóìûí òºâèéí ãýðýëò¿¿ëýã ñàéæèðíà Ýð÷èì õ¿÷ ò¿ãýýõ ñ¿ëæýýíèé íàéäâàðòàé àæèëëàãàà

ñàéæðàõ


ÇÄÒÃ Àëáàí áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí

íýãæ¿¿ä Ñóìûí òºâèéí èðãýä


ÇÄÒÃ Àëáàí áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ¿¿ä Ýð÷èì õ¿÷íèé áàéãóóëëàãà




Ãýðýëò¿¿ëýã ñàéæðóóëàõ àæëûí çóðàã, òºñºâ çîõèîõ Ñàíõ¿¿ãèéí, ýä ìàòåðèàëûí áà õ¿í õ¿÷íèé òàëààð

ñóìààñ îðóóëàõ íýìðèéã òîãòîîñîí áàéõ



Ñóìûí òºâèéí ãýðýëò¿¿ëãèéí çóðàãëàë, òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ – 1.5 Ãîë ãóäàìæ, ¿çâýð ¿éë÷èëãýýíèé ãàçðûí îð÷èìä ñàéæðóóëñàí ãýðýëò¿¿ëýã òàâèõ – 22.5 Áàðèëãàæñàí õýñýã áà ãýð õîðîîëëûí õîîðîíä øºíèéí ãýðýëò¿¿ëýã òàâèõ – 6.0


Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà:Õýðýãæ¿¿ëýõ õóãàöàà: 2008 îíîîñ íýã æèë Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò:Òºñëèéí ¿ð ä¿íãèéí òîãòâîðæèëò: Òºñºë õýðýãæñýíèé äàðàà òîãòâîðòîé ¿ðãýëæèëíý.


ÑÓÌ

ÛÍ

ÝÄ

ÈÉ

Í Ç

ÀÑ

ÃÈÉ

Í Õ

ªÃÆ

ËÈ

ÉÍ

ÑÒÐ

ÀÒÅ

ÃÈ

Á¯ËÝÃ 5

Uvs Tarialan Mon

Documents

Transcript of Uvs Tarialan Mon