USLUGE ZASTITE MENTALNOG ZDRAVLJA U ZAJEDNICI

CENTAR ZA MENTALNO ZDRAVLJE U ZAJEDNICIDOM ZDRAVLJA NOVO SARAJEVO

Prim.dr.Aida Hadzibajric

Sredinom sedamdesetih godina proslog stoljeca na ovim prostorima poceo je da se razvija socijalnopsihijatrijski pristup u lijecenju dusevnih bolesnika. Psihicki poremecaj se poceo posmatrati u okviru kulturno-historijskih, etnickih, ekonomskih i opstih drustvenih prilika. Psihicki bolesnik postaje aktivan sudionik u svim terapijskim i rehabilitacijskim procedurama. Bolesnikova porodica i radna sredina se aktivno ukljucuju u proces lijecenja.

Cilj ovakvog pristupa je teznja za sto brzom resocijalizacijom bolesnika i njegovim sto skorijim povratkom u drustvenu zajednicu kao punopravnog, vrijednog i produktivnog clana. Razvija se sistem sveobuhvatne psihijatrijske zastite koja uvezuje stacionarne, prelazne i vanbolnicke psihijatrijske institucije.Ovakav sistem ispunjava mnogobrojne zadatke u prevenciji nastajanja dusevnih poremecaja, lijecenju i rehabilitaciji bolesnika, kao i unapredjenju dusevnog zdravlja cjelokupne populacije.

KLASIFIKACIJA PSIHICKIH POREMECAJA

Savremena klasifikacija psihickih poremecaja raspolaze sa dva paralelna sistema: Medjunarodna klasifikacija bolesti i uzroka

smrti (MKB), koju je postavila Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) i

Dijagnosticki statisticki prirucnik za mentalne poremecaje (DSM), u izdanju Americke psihijatrijske organizacije.

MKB se obavezno primjenjuje u zemljama clanicama SZO.MKB je statisticka klasifikacija ne samo mentalnih poremecaja, nego i ostalih oboljenja te obuhvata sedamnaest velikih podrucja (od infektivnih do povreda i trovanja). Svako od ovih podrucja je podijeljeno u kategorije koje su kodirane sa tri karaktera od 001 do 999.Deseta revizija MKB predstavlja do sada najznacajniji korak u klasifikaciji psihickih poremecaja.

Osnovana je alfanumericka shema kodiranja sa jednim slovom (F), tri broja, a dopustena je mogucnost uvodjenja i cetvrtog mjesta za kodiranje. Ova inovacija je uvedena za poglavlje o mentalnim i poremecajima ponasanja i dopustena je mogucnost unosa informacija o toku i intenzitetu poremecaja. MKB-10 predstavlja kompilaciju razlicitih principa podjele(etioloski,nozoloski,deskriptivni) zbog nepoznavanja etiologije vecine dusevnih poremecaja. Obuhvata detaljno preko 300 mentalnih i poremecaja ponasanja.

F00-F09 Organski, ukljucujuci simptomatski, dusevni poremecaji

F10-F19 Dusevni poremecaji i poremecaji ponasanja izazvani zloupotrebom psihoaktivnih sredstava

F20-F29 Shizofrenija, shizotipni i sumanuti poremecajiF30-F39 Poremecaji afekta (raspolozenja)F40-F49 Neurotski, sa stresom povezani somatiformni

poremecajiF50-F59 Ponasajni sindromi povezani sa fizioloskim

poremecajima i fizickim faktorimaF60-F69 Poremecaji odrasle licnosti i ponasanjaF70-F79 Dusevna zaostalostF80-F89 Poremecaji psiholoskog razvojaF90-F98 Ponasajni i emocionalni poremecaji koji obicno

pocinju u ranom djetinjstvu i u adolescencijiF99 Neoznaceni dusevni poremecaji

MKB-10 Poglavlje V(F): Lista kategorija

MKB -10 ima visestruku namjenu:

Za statisticke pokazatelje morbiditeta i mortaliteta sirih populacionih grupa,

Kao dijagnosticki vodic strucnjacima u raznim medicinskim oblastima i

Kao zbir dijagnostickih kriterija u naucno-istrazivackom radu

U BiH u sklopu sveopce reforme zdravstvenog sistema 1996.god. doslo je do reorganizacije psihijatrijske zastite. Razvija se psihijatrijska zastita sektorskog tipa-psihijatrija u zajednici-uz nastojanje da postane sastavni i neodvojivi dio zivota u zajednici. Na podrucju cijele BiH osnivaju se Centri za mentalno zdravlje u zajednici.

LISTA CENTARA ZA MENTALNO ZDRAVLJE (CMZ)U DOMOVIMA ZDRAVLJA

KANTONA SARAJEVOCMZ Stari grad , dr Jasmina TanovicAlajbegovica 1, Sarajevo, tel. 033 278662CMZ Centar, Dr Azijada SahovicVrazova 11, Sarajevo, tel. 033 664636CMZ Novo Sarajevo, Dr Aida HadzibajricBihacka 2, Sarajevo, tel. 033 278 700CMZ Novi Grad, Dr Fadila FilipovicBulevar Mese Selimovica bb,Sarajevo, tel. 033 521 733CMZ Ilidza, Dr Elvira Alisahovic GeloDr Mustafe Pintola 1, Sarajevo, tel. 033 623 416CMZ Vogosca, Dr Erna MasicIgmanska 52, Sarajevo, tel. 033 432 518

U okviru CMZ psihijatrijska zastita se organizuje za cjelokupnu populaciju u odredjenom geografskom podrucju, gdje se organizuju i druge zdravstvene i socijalne institucije. CMZ obuhvata 30.000 do 50.000 stanovnika. CMZ u zajednici podrazumjeva sprovodjenje i razvijanje svih onih mjera koje imaju za cilj zastitu mentalnog zdravlja stanovnistva tj. mjere primarne, sekundarne i tercijarne prevencije.

CMZ u zajednici pruza usluge prema potraznji i procjeni potreba korisnika i to promotivne, edukativne, intervencije u krizi te kreiranju zastite i unapredjenja mentalnog zdravlja.Kontakt se ostvaruje ljekarskom uputnicom, telefonom ili neposrednim dolaskom u CMZ u jutarnjim satima svakim radnim danom.Usluge se pruzaju, zavisno od oblika usluge, u CMZ-u, porodici i drugim institucijama u zajednici.

Pacijent/klijent u CMZ moze doci samoincijativno, na prijedlog porodice, skole, druge zdravstvene ustanove, centra za socijalni rad,sudske odluke ili na drugi nacin. Usluge u CMZ pruza multidisciplinarni tim koga cine psihijatar, klinicki psiholog, traumatski psiholog, socijalni radnik i medicinske sestre.

Psihijatar je odgovoran za medicinsku procjenu u timu, utvrdjivanje dijagnoze, plana tretmana i terapije kroz redovne sastanke tima i strucna raportiranja o pacijentu/klijentu.Psiholog u timu je odgovoran za kompletiranje dijagnostike, daje svoje gledanje na razlicite probleme, obavlja konsultacije, superviziju sa drugim clanovima tima djeluje individualno i grupno psihoterapijski, te ucestvuje u edukaciji dugih clanova tima.

Socijalni radnik odgovoran je za suradnju sa socijalnom sluzbom u zajednici, pomaze pacijentu/klijentu u rjesavanju socijalnih problema, identificira i analizira probleme iz sire socijalne perspective te djeluje individualno i grupno socioterapijski.Medicinska sestra u timu odgovorna je za lijekove, zapaza reakcije kod pacijenata, obavlja kucne posjete, pruza podrsku pacijentu i porodici, te ucestvuje u grupnom radu.

Usluge koje pruza CMZ imaju za cilj da pacijent/klijent dobije adekvatan tretman koji ce ga dovesti do moguceg optimalnog socijalnog i radnog funkcionisanja, preveniranja krize, smanjenja rizika suicida i homocida, te sprecavanje pogorsanja psihickog stanja. Za provodjenje plana tretmana zaduzena je kontakt osoba, koja moze biti svaki clan tima, ovisno o potrebi pacijenta/klijenta.

PrimjerDjevojcica upucena iz skole radi neprimjerenog ponasanja i opasnosti koju bi eventualno mogla predstavljati za drugu djecu. Djevojcica u skolu donosi zilet i urezuje u podlakticu ime simpatije. Iz razgovora sa ucenicom doznajemo da je "kod kuce niko ne voli" od kada je umro otac prije tri godine. Bila je oceva princeza i niko nije smio ni da je dotakne, bez obzira sta bi uradila, jer bi sa njim imao posla. Sada je situacija potpuno drugacija. Majka je tuce I tom prilikom pokazuje modrice. U stan se poslije oceve smrti doselio ujak koji je na majcinoj strain, "parazit koji nista ne radi", bolestan je i pije alkohol. Sesti razred je ponavljala. Do tada je bila srednji ucenik. Proslog ljeta je boravila u disciplinskom centru u Vogosci.

Dolazi majka ucenice koja ne negira da tuce kcerku, koja joj "namjerno radi ruzne stvari". Ni sama ne zna sta sa njom. Otac je razmazio i dok je bio ziv cesto je dolazila sa njim u verbalni i fizicki konflikt zbog kcerke koja je nije slusala. Place za muzem koji joj mnogo nedostaje i nikako ne moze da se snadje bez njega. Ima i stariju kcerku koja je na kraju studija i sa njome nema nikakve probleme. Muz je sa starijom kcerkom imao korektan odnos. Ona je rodjena prije rata. Muz je u toku rata bio na ratistu te se demobilisao kada se 1995.god.rodila ova kcerka, bio je presretan i sva njegova paznja bila je njoj upucena. Umro je poslije godinu i pol teskog bolovanja.

Prestanite izolirati, pocnite pomagati

(poruka Svjetske zdravstvene organizacije za XXI vijek)

HVALA NA PAZNJI!