UNIVERZITET U NIŠU PRIRODNO- MATEMETIČKI FAKULTET ... · ovom tipu vegetacije pripada ogroman...

UNIVERZITET U NIŠU PRIRODNO- MATEMETIČKI FAKULTET

DEPARTMAN ZA BIOLOGIJU I EKOLOGIJU

Katarina Z. Mitrović

Diferencijacija vegetacija planinskih livada i pašnjaka Vlasinske visoravni

Master rad

Niš, 2013.

UNIVERZITET U NIŠU

PRIRODNO- MATEMETIČKI FAKULTET DEPARTMAN ZA BIOLOGIJU I EKOLOGIJU

Diferencijacija vegetacije planinskih livada i pašnjaka Vlasinske visoravni

Master rad

Kandidat: Mentor: Katarina Z. Mitrović Dr Vladimir RanĎelović Br.indeksa 12

Niš, mart 2013.

UNIVERSITY OF NIŠ FACULTY OF SCIENCES AND MATHEMATICS DEPARTMENT OF BIOLOGY AND ECOLOGY

Differentiation of the montane meadows and pasture vegetation of the Vlasina plateau

Master thesis

Candidate: Mentor: Katarina Z. Mitrović PhD Vladimir RanĎelović No. of index 12

Niš, March 2013

Ovom prilikom želela bih da izrazim posebnu zahvalnost i poštovanje svom mentoru prof. Vladimiru Ranđeloviću na ukazanoj pomoći, strpljenju i podršci prilikom izrade ovog master rada. Hvala mojoj porodici na motivaciji, podršci i razumevanju.

Sažetak

Cilj ovog istraživanja bio je da se ustanove sličnosti i razlike u vegetaciji

planinskih livada i pažnjaka na Vlasinskoj visoravni. Za potrebe istraživanja analizirano je 6 asocijacija, različite sintaksonomske pripadnosti.

Fitocenološka analiza asocijacija podrazumeva fitocenološku tabelu za svaku asocijaciju odvojeno, i analizu asocijacija po florističkom sastavu. TakoĎe, analiza obuhvata i grafički prikaz biološkog i areal-spektra.

Uporedni pregled livadske i pašnjačke vegetacije raĎen je na osnovu klaster analize. TakoĎe, poreĎenje je vršeno na osnovu zastupljenosti životnih formi i areal- tipova u zajednicama, odnosno na osnovu biološkog i areal- spektra.

Rezultati dobijeni na osnovu zastupljenosti pojedinih životnih formi ukazuju na hemikriptofitski karakter vegetacije planinskih livada i pašnjaka, dok se analizom areal- spektra uočava da jezgro flore ovog područja čine evroazijski i evroazijski planinski areal-tip.

Ključne reči: Vlasinska visoravan, vegetacija, planinske livade, pašnjaci

Abstract

The aim of this research was to determine the similarities and differences in the vegetation of mountain meadows and pastures on the Vlasina plateau. Six associations of diverse syntaxonomical backgrounds were analyzed for the study.

The phytocoenological analysis of the associations includes a phytosociological table for each association separately, and association analysis for the floristic composition. It also includes analysis and graphical display of biological and range-spectrum.

Comparative review of the grassland vegetation found on meadows and pastures was based on cluster analysis. Also, the comparison is done on the basis of the presence of life forms and areal-types in communities, that is to say, on the basis of biological and range-spectrum.

The results obtained on the basis of the presence of certain life forms indicate the hemikryptohpytic nature of the mountain meadows and pastures vegetation, while the areal-spectrum analysis notes that the core of the flora of the area is made of the Eurasian and Eurasian mountain areal -type.

Key words: Vlasina plateau, vegetation, mountain meadows, pastures.

Sadržaj 1. Uvod ............................................................................................................................................ 1 1.1. Istorijat istraživanja vegetacije livada i pašnjaka Vlasinske visoravni ................................. 1 1.2. Geografske karakteristike Vlasinske visoravni ..................................................................... 3 1.2.1. Geografski položaj ........................................................................................................ 3 1.2.2. Geomorfološke karakteristike ....................................................................................... 3 1.2.3. Hidrografske karakteristike ........................................................................................... 4 1.2.4. Geološki sastav .............................................................................................................. 5 1.2.5. Pedološke karakteristike ................................................................................................ 5 1.2.6. Klimatske karateristike .................................................................................................. 5 2.Materijal i metode ........................................................................................................................ 7 2.1. Metodologija prikupljanja podataka ...................................................................................... 7 2.2. Metodologija identifikacije i nomenklature biljnog materijala ............................................. 7 2.3. Metodologija izrade fitocenoloških tabela ............................................................................ 7 2.4. Metodologija uporedne fitocenološke analize ....................................................................... 7 2.5. Metodologija ekološke analize vegetacije ............................................................................. 8 2.6. Metodologija fitogeografske analize ..................................................................................... 8 3. Rezultati i diskusija ..................................................................................................................... 9 3.1. Sintaksonomski pregled livadske i pašnjačke vegetacije .................................................... 11 3.2. Fitocenološka analiza asocijacija ........................................................................................ 11 3.2.1. Asocijacija Diantho-Armerietum rumelicae ............................................................... 11 3.2.2. Asocijacija Festuco nigrescenti-Nardetum strictae .................................................... 15 3.2.3. Asocijacija Lino-Nardetum strictae ............................................................................ 20 3.2.4. Asocijacija Thymo-Poetum violacae ........................................................................... 25 3.2.5. Asocijacija Festucetum paniculatae ............................................................................ 29 3.2.6. Asocijacija Centaureo-Festucetum validae ................................................................ 34 3.3. Uporedni pregled livadske i pašnjačke vegetacije Vlasinske visoravni .............................. 39 3.3.1. Klaster analiza ............................................................................................................. 39 3.3.2. Analiza biološkog spektra ........................................................................................... 40 3.3.3. Analiza areal-spektra ................................................................................................... 41 4. Zaključak ................................................................................................................................... 43 5. Literatura ................................................................................................................................... 44

UNIVERZITET U NIŠU PRIRODNO-MATEMATIČKI FAKULTET NIŠ DEPARTMAN ZA BIOLOGIJU I EKOLOGIJU

Nataša J. Savić

Uporedni pregled vodene vegetacije Vojvodine, doline Južne

Morave i Vlasinske visoravni

Master rad

Niš, 2013.

UNIVERZITET U NIŠU PRIRODNO-MATEMATIČKI FAKULTET NIŠ DEPARTMAN ZA BIOLOGIJU I EKOLOGIJU

Uporedni pregled vodene vegetacije Vojvodine, doline Južne

Morave i Vlasinske visoravni

Master rad

Kandidat: Mentor:

Nataša J. Savić Dr Vladimir N. RanĎelović

br. indeksa 1

Niš, 2013.

UNIVERSITY OF NIŠ FACULTY OF SCIENCES AND MATHEMATICS DEPARTMENT OF BIOLOGY AND ECOLOGY

Comparative review of aquatic vegetation of the Vojvodina, the

valley of the river Južna Morava and the Vlasina plateau

Master thesis

Candidate: Mentor:

NatašaJ. Savić Dr Vladimir N. RanĎelović

No. of index 1

Niš, march 2013

Najsrdačnije se zahvaljujem svom mentoru profesoru Dr Vladimiru Ranđeloviću na dragocenim savetima, strpljenju i velikoj pomoći prilikom izrade ovog master rada. Najveću zahvalnost dugujem svojim roditeljima i bratu, kojima i posvećujem ovaj rad. Hvala Vam na nesebičnoj podršci i razumevanju koje ste mi pružili tokom svih ovih godina!

Sažetak

Cilj ovog istraţ ivanja bio je uporeĎivanje karakteristika vodene vegetacije na

područjima Vojvodine, doline Juţ ne Morave i Vlasinske visoravni. Za potrebe istraţ ivanja

analizirano je 30 asocijacija submerzne i flotantne vegetacije, različite sintaksonomske

pripadnosti.

Fitocenološki je analizirano 13 asocijacija submerzne vegetacije, koje su u radu

prikazane fitocenološkim tabelama i okarakterisane florističkim sastavom, ekoloski i

fitogeografski. Pomenute asocijacije podvrgnute su i klaster analizi, koja nije pokazala jasnu i

očekivanu diferencijaciju sveza kojima one pripadaju.

Komparacija asocijacija ispitivanih područja vršena je i na osnovu taksonomske,

ekološke i fitogeografske analize. Na osnovu ţ ivotnih formi i areal-tipova biljnih vrsta,

uraĎeni su pojedinačni i uporedni biološki i areal-spektri svakog područja.

Rezultati ukazuju da su dominantne biljne vrste svih područja pripadnici familija

Potamogetonaceae i Lemnaceae. Analiza biološkog spektra ukazuje na hidrofitski karakter

vegetacije sa dominacijom submerznih hidroterofita i flotantnih hidrogeofita, dok se

analizom areal-spektara uočava kosmopolitski karakter vodene vegetacije.

Ključne reči: Vodena vegetacija, Vojvodina, J. Morava, Vlasinska visoravan, komparacija

Abstract

The aimof this studywas to compare thecharacteristics of the aquatic vegetation found

in the areasof Vojvodina, the SouthMoravaRivervalley and the Vlasinskaplateau. The 30

associations of submergedandfloatingvegetation of syntaxonomicallydifferentbackgrounds

were analyzed for this research.

The 13 associations of submergedvegetation were analyzed phytoceonologically and

they arepresentedinthis paper by phytocenologicaltablesandcharacterized by their

floristiccomposition, then ecologicallyandphytogeographically. These associationswere also

subjected toclusteranalysis,whichdid not give the expected clear differentiation of the species

to which they belong.

The comparison of theassociationsbelonging to the investigated areaswas also carried

out,on the basisof taxonomic, ecological and phytogeographicanalysis. The individual

andcomparativebiologicaland range-spectra of each area were made on the basis oflife

formsandareal-types of plant species.

The resultsindicatethat the dominantplant speciesin allareas are the familymembersof

Potamogetonaceae and Lemnaceae. The analysis ofthe biological spectrumindicates the

hydrophyticcharacter of the vegetation,dominated bysubmersedhydrotherophytes

andfloatinghydrogeophytes. Through the analysis of the areal-spectra, however, the

cosmopolitan character ofaquatic vegetation is observed.

Key words: The aquatic vegetation, Vojvodina, The south MoravaRiver, the Vlasinska

plateau, comparison.

Sadržaj 1. UVOD .................................................................................................................................. 1

1.1. Istorijat istraţ ivanja vodene vegetacije Srbije ................................................................. 2 1.2. Geografske karakteristike Vojvodine, doline Juţ ne Morave i Vlasinske visoravni ...... 3

2. MATERIJAL I METODE ............................................................................................... 8

3. REZULTATI I DISKUSIJA ......................................................................................... 10 3.1. Sintaksonomski pregled vodene vegetacije .................................................................. 10

3.1.1. Sintaksonomski pregled vodene vegetacije Vojvodine ......................................... 10 3.1.2. Sintaksonomski pregled vodene vegetacije doline Juţ ne Morave ........................ 11 3.1.3. Sintaksonomski pregled vodene vegetacije Vlasinske visoravni .......................... 11

3.2. Fitocenološka analiza asocijacija .................................................................................. 13 3.2.1. Ass. Ceratophylletum demersi (Soó 1927) Hild 1934.......................................... 13 3.2.2. Ass. Ceratophyllo demersi-Vallisnerietum spiralis Lazić 2006........................... 15 3.2.3.Ass. Elodeetum canadensis (Pignatti) Soo 1934 ................................................... 17 3.2.4. Ass. Myriophyllo-Potametum Soó 1934................................................................ 19 3.2.5. Ass. Najadetum marine Fukarek 1961 .................................................................. 21 3.2.6. Ass. Lemno-Utricularietum vulgaris Soó (1928) 1938 ........................................ 23 3.2.7. Ass. Potameto pusilli-Ceratophylletum demersi Janković 1974 ........................... 25 3.2.8. Ass. Myriophylletum spicati Soo 1927 .................................................................. 26 3.2.9. Ass. Najadeto-Charetum braunii V. Randjelović et J. Blaţ enčić 1995 ................ 27 3.2.10. Ass. Utriculario-Nitelletum syncarpae V. Randjelović et J. Blaţ enčić 1995 ..... 29 3.2.11. Ass. Nitelletum opacae Corillion 1957 ............................................................... 30 3.2.12. Ass Potametum obtusifolii Carst. 1954 .............................................................. 31 3.2.13. Ass. Potameto pusilli-Myriophylletum spicaati V. Randjelović

et B. Zlatković 1995 ........................................................................................................ 32

3.3. Uporedni pregled fitocenoloških karakteristika vodene vegetacije .............................. 33 3.4. Taksonomska analiza .................................................................................................... 36

3.5. Biološka analiza vegetacije ........................................................................................... 40 3.6. Fitogeografska analiza vegetacije ................................................................................. 45

4. ZAKLJUČAK .................................................................................................................. 48 5. LITERATURA ................................................................................................................. 50

2

1. Uvod

Vodena (hidrofilna) vegetacija pripada azonalanom tipu vegetacije i veoma je

značajna za sve vodene ekosisteme. Vodene biljke ili hidrofite obuhvataju sloţ enu grupu

različitih adaptivnih tipova biljaka koje naseljavaju raznovrsne vodene basene, gde su

najčešće edifikatori ili izuzetno značajni učesnici ţ ivotnih zajednica. Taksonomski gledano

ovom tipu vegetacije pripada ogroman broj algi, neke vodene mahovine, vodene paprati i

veliki broj cvetnica, a sve one se nazivaju jednim opštim nazivom „vodene makrofite“. Sve

vodene biljke se mogu podeliti na submerzne (potopljene u vodi), flotantne (plivajuće) i

emerzne (semiakvatične, močvarne) hidrofite. Specifične fizičko-hemijske odlike vodene

sredine uslovile su nastanak i diferencijaciju niza posebnih osobina hidrofita, dok zbog

ujednačenosti i umerenosti promena ekoloških uslova u vodenoj sredini bilo kojeg tipa

vodenog basena na bilo kom području, veliki broj vodenih biljaka je kosmopolitskog

rasprostranjenja.

Vodena vegetacija ima veliko i višestruko dejstvo u akvatičnim ekosistemima.

Hidrofite su pre svega primarni producenti biomase akvatičnih ekosistema. U vodama se

neretko nagomilavaju organske materije koje izazivaju ubrzan proces eutrofizacije, u ovom

slučaju delovanje makrofita se ogleda u oslobaĎanju kiseonika koji je neophodan u procesima

razgradnje ovih, često za akvatične sisteme toksičnih supstanci. Dejstvom hemijskih

supstanci koje biljke izlučuju u vodu, preko korena, rizoma ili stabla takoĎe se potpomaţ u

procesi razgradnje i mineralizacije. Vodene makrofite poseduju i antitermičko dejstvo usled

efikasnog provoĎenja toplote preko njihovih izdanaka, dok njihova biomasa sadrţ i značajne

količine proteina, lipida, ugljenih hidrata, minerala i vitamina koji se koriste u

poljoprivredno-prehrambene svrhe. U poslednje vreme sve je aktuelnija upotreba makrofita u

procesu prečišćavanja otpadnih voda jer imaju značajne mogućnosti kada je u pitanju

fitofiltracija, usled specifičnih morfoloških osobina, ali i gustine njihovih populacija, deluju

kao pogodan filtar na kome se zadrţ avaju suspendovane čestice iz vode (Stojanović et al.,

2007). Pored sposobnosti da adsorbuju različite toksične materije, vodene makrofite ih mogu

ugraditi u svoj metabolizam i na taj način ih transformisati i učiniti bezopasnim za vodene

ekosisteme.

Na osnovu ovoga moţ e se zaključiti da su vodene biljke od izuzetnog značaja i

upravo iz tih razloga veoma je poţ eljno poznavati ovaj tip vegetacije. U ovom radu biće

obraĎen deo vodene vegetacije Vojvodine, doline Juţ ne Morave i Vlasinske visoravni.

3

Cilj ovog istraţ ivanja bio je uporediti karakteristike vodene vegetacije ovih područja

uzimajući pritom u obzir razlike koje postoje u nadmorskoj visini na kojoj se one nalaze,

klimtaksim i edafskim faktorima kao i fizičko-hemijske, hidrološke i geološke karakteristike

vodenih ekosistema.

1.1. Istorijat istraživanja vodene vegetacije Srbije

Na području Srbije vodena vegetacija je prvi put postala predmet istraţ ivanja još

početkom prošlog veka. Do danas su prikupljeni obimni literaturni podaci o ovom

vegetacijskom tipu na području Vojvodine, dok su vodene fitocenoze na teritoriji juţ no od

Save i Dunava i dalje nedovoljno proučene.

Prvi podaci o karakteristikama vodene vegetacije na području Vlasinske visoravni

potiču od Košanina (1910) i Katića (1910). Najnovije i najdetaljnije podatke o akvatičnoj

vegetaciji Vlasinske visoravni dao je RanĎelović, V. (1997). Zahvaljujući radu RanĎelović,

V. et al. (2007) i Petrović, B. et al. (2007) prikupljeni su podaci o vodenoj vegetaciji u dolini

Juţ ne Morave.

Slavnić (1956) je prvi detaljno fitocenološki opisao vodenu vegetaciju Vojvodine.

Nekoliko godina nakon njegovog rada, florističko-fitocenološka istraţ ivanja na ovom

području obavili su i Čanak et al. (1968), Vukoje (1983), ParabuĎski et al. (1986), Stojanović

et al. (1987), Butorac et al. (1987), Vučković et al. (1993), Radulović et al. (2002), Borišev et

al. (2002), Lazić et al. (2003).

4

1.2. Geografske karakteristike Vojvodine, doline Južne Morave i Vlasinske visoravni

Vojvodina se nalazi u juţ nom delu Panonske nizije i severoistočnom delu Republike

Srbije, zauzimajući prostor izmeĎu 44˚ 38’ i 46˚ 11’ SGŠ i 18˚ 10’ i 21˚ 15’ IGD.

Najsevernija tačka u Vojvodini udaljena je od najjuţ nije 169 km, a najistočnija od

najzapadnije 217 km. Površina Vojvodine iznosi 21.506 km², što čini 24,9 % teritorije Srbije.

Najniţ a tačka je 68 m u jugoistočnom Banatu, a najviša 641m je Gudurički vrh na Vršačkim

planinama (Ivkov, 2006).

Slika 1. Geografski poloţ aj Vojvodine

Vojvodina je oivičena

planinama Fruškom gorom i Vršačkim

palninama, zatim Deliblatskom i

Subotičkom peščarom i velikim

plovnim rekama: Dunavom, Savom i

Tisom usled čega je podeljena na tri

veće geografske celine: Srem (izmeĎu

Dunava i Save i granice prema

Hrvatskoj), Banat (izmeĎu Dunava i

Tise i granice prema Rumuniji) i

Bačku (izmeĎu Dunava, Tise i granice

prema MaĎarskoj) (sl. 1). Površina

Bačke iznosi 9.224 km².

Najznačajniji površinski vodeni tokovi u Vojvodini su Dunav, Tisa i Sava. Duţ ina

Dunava u našoj zemlji iznosi 587,4 km dok su njegove najznačjanije pritoke na teritoriji

Vojvodine: Tisa sa duţ inom vodenog toka od 164 km i pojavom većeg broja mrtvaja kao

ostataka nekadašnjih tokova i Sava čija duţ ina vodenog toka u našoj zemlji iznosi 207 km.

Značajni hodrološki objekti na teritoriji Vojvodine su i jezera i bare. Najznačajnija jezera su

Palićko koje leţ i na nadmorskoj visini od 107 m i zahvata površinu od 5,76 km² i Ludaš

jezero površine 2,5 km² sa nadmorskom visinom od 104 m. Obedska bara, jedna od mrtvaja u

dolini Save, duga je 13,5 km i predstavlja stanište velikom broju različitih biljnih vrsta (više

od 280), dok je Carska bara kao poslednji ostatak močvarnih terena u oblasti Begeja i Tise

5

proglašena prirodnim rezervatom kao predeo izvorne i neznatno izmenjene prirode koju

karakteriše spontani razvoj biljnih vrsta. Svakako najznačajniji hidrološki objekat na ovoj

teritoriji je kanal Dunav-Tisa-Dunav sa duţ inom od 750 km. Na području Bačke nalazi se

deo ovog velikog hidrotehničkog rešenja i kompleksnog ureĎenja vodnog reţ ima čitave

Vojvodine, koji obuhvata 9 magistralnih kanala u duţ ini od 421 km (sl. 2). Pomenuti kanali

predstavljaju istraţ ivana područja.

1. Kanal Bezdan - Baja (12.7 km)

2. Kanal Vrbas - Bezdan (80.9 km)

3. Kanal Kosančić - Mali Stapar (21.1 km)

4. Kanal Prigrevica – Bezdan (31.7 km)

5. Kanal Odţ aci – Sombor (27.9 km)

6. Kanal Bečej – Bogojevo (90.0 km)

7. Kanal Bački Petrovac–Karavukovo (52.0 km)

8. Kanal Novi Sad – Savino Selo (39.1 km)

9. Kanal Jegrička (65.4 km)

Slika 2. Hidrografska mreţ a Vojvodine sa obeleţ enim

Kanalima HS DTD u Bačkoj

U geomorfološkom pogledu na području Vojvodine razlikuju se planine, peščare,

lesne zaravni, lesne terase i aluvijalne ravni, dok geološki sastav Bačke čine: deluvijalni i

aluvijalni peskovi, deluvijalni tipski, mešani i pretaloţ eni les i muljeviti materijal. U

pedološkom pogledu najzastupljeniji tip zemljišta je černozem (43,55%), a zatim livadska

(17,45%) i ritska (11,46%) crnica i aluvijum (8,42%).

Na forimiranje osnovnih klimatskih obeleţ ja Vojvodine veliki uticaj imaju planinski

masivi kojima je opkoljena panonska nizija, dok veća otvorenost ovog područja prema severu

i zapadu uslovljava jače uticaje vazdušnih strujanja iz ovih pravaca i uslovljava umereno-

kontinentalnu klimu ovog područja. Prosečna godišnja temperatura iznosi 11,0 ˚C, dok

prosečna godišnja vrednost relativne vlaţ nosti vazduha iznosi 75 %. Prosečna godišnja

količina vodenog taloga uslovljena padavinama iznosi oko 620 mm, a od vetrova na ovom

području se javljaju košava, severac i juţ ni vetar.

6

Južna Morava (343 km) je glavni vodotok

rodopske Srbije koja obuhvata juţ ne i jugoistočne delove

Srbije. Ona izvire u Skopskoj Crnoj gori od Ključevske

reke koja se kod sela Klokota spaja sa Slatinskom rekom i

daje Juţ nu ili Binačku Moravu. Binačka Morava se kod

Bujanovca spaja sa Preševskom Moravicom u Juţ nu

Moravu koja na svom putu do Stalaća prima brojne

pritoke prolazeći pritom kroz Vranjsku kotlinu, Grdeličku

klisuru, Leskovačku kotlinu, Pečenjevačko suţ enje,

Brestovačku kotlinu, Nišku kotlinu, Mezgrajsko suţ enje,

Aleksinačku kotlinu i Stalaćku klisuru gde zajendo sa

Zapadnom Moravom gradi Veliku Moravu (sl. 3).

Slika 3. Geografski poloţ aj

J.Morave

Veće pritoke Juţ ne Morave sa desne stane su: Vrla (28 km), Vlasina (66 km), Nišava

(218 km) i Sokobanjska Moravica (65 km), dok su sa leve strane: Veternica (73 km),

Jablanica (75 km), Pusta reka (66 km), Toplica (123 km). Ukupna površina sliva Juţ ne

Morave iznosi 15 469 km², a srednji proticaj reke pre spajanja sa Zapadnom Moravom

dostiţ e 115 m³/sek. U radu su obraĎena područja obeleţ ena na slici (sl. 4).

Slika 4. Karta istraţ ivanih lokaliteta doline Juţ ne Morave

7

Geološku podlogu u neposrednoj blizini rečnih korita čine uglavnom: rečni nanosi

(šljunak, pesak, mulj), peščani sprudovi i peskovite gline na aluvijalnim ravnima, lesoidne

gline, konglomerati (šljunak i pesak rečnih terasa) kao i šljunak, pesak i gline jezerskih

terasa.

Pedološki prekrivač ovog područja je veoma raznovrstan. Pored reka se nalazi

recentni rečni nanos, sa većim prostranstvom u Leskovačkoj i Niško-aleksinačkoj kotlini.

Smonica ima najviše u Toplici, zatim na području izmeĎu Aleksinca i Kruševca, Aleksinca i

Niša, u donjem toku Puste reke, oko Vladičinog Hana, u Vranjskoj kotlini i oko Binačke

Morave. U pedološkom prekrivaču ovog područja zastupljene su i gajnjače, parapodzolaste

gajnajče kao i kiselo, smeĎe i parapodzolasto zemljište na silikatima.

Klima Juţ nog Pomoravlja je umereno-kontinentalna, sa jačim uticajem panonske

klime u severnom delu kraja, odnosno egejske klime u juţ nom delu Juţ nog Pomoravlja.

Kotline ovog kraja odlikuju se toplim i suvim letima i hladnim zimama.

Vlasinska visoravan se nalazi na krajnjem jugoistoku Srbije, izmeĎu visokih vrhova

planina Rodopskog masiva-Vardenika, Čemernika, Plane i Bukove Glave. Naziv je dobila

prema današnjem akumulacionom jezeru, nekadašnjem blatu koje se nalazi na dnu jezera.

Površina Vlasinske visoravni iznosi oko 150 km², dok je nadmorska visina najniţ e tačke

visoravni oko 1200 m, a najviše od 1600-1800 m. Ipak najveća površ Vlasinske visoravni

leţ i na nadmorskoj visini od oko 1200 m (RanĎelović,

2010). U centralnom delu Vlasinske visoravni nalazi se

Vlasinsko jezero, nastalo izgradnjom velike zemljane

brane na mestu gde je reka Vlasina isticala iz tresava

(Stanković, Laušević, 1997.), odnosno na mestu gde se

nekadašnje Vlasinsko blato suţ avalo i postepeno prelazilo

u strmo korito reke Vlasine, kojom je pretpostavlja se

oteklo davnašnje prirodno jezero nakon probijanja

prirodne barijere, prevoja izmeĎu Čemernika i Plane

(Cvijić, 1896.) (sl. 5).

Slika 5. Geografski poloţ aj Vlasinske visoravni

8

Na samoj visoravni kao i na planinskim masivima oko nje izbija veliki broj izvora čije

vode formiraju manje reke i potoke, oko kojih je razvijena tresavska vegetacija. Njaveći

vodotoci Vlasinske visoravni su Bratašnica, Jarčeva, Murina i Dejanova reka (RanĎelović,

2010.).

Geološki sastav Vlasinske oblasti čini metamorfni kompleks škriljaca koji

predstavljajuregionalno i progresivno metamorfisane silikatne stene rifejsko-kambrijumske

starosti i proluvijalnih naslaga u slivu Vlasinske visoravni. Aluvijalni nanosi supredstavljeni

šljunkovima, peskovima i glinom, a stvaraju se neposredno uz rečne tokove,dok se

deluvijalno-proluvijalni nanosi deponuju pri ušću bujičnih tokova u akumulaciju ili okolne

rečne tokove (preuzeto iz D r a g i š i ć , 1997). Metamorfni kompleks škriljaca ili drugačije

nazvan “vlasinski kompleks”, izgraĎen je najvećim delom od niskometamorfnih stena koje su

regionalno metamorfisane u uslovima facije zelenih škriljaca. Kasnije tokom kvartara došlo

je do formiranja aluvijalnih naslaga (D r a g i š i ć , 1997.).

Zemljište Vlasinske visoravni pripada zoni smeĎeg šumskog (distrično smeĎeg)

zemljišta, koje inače pruţ a veoma loše uslove za ishranu biljaka. Sva zemljišta ovog područja

pripadaju grupi kiselih zemljišta, što je uslovljeno silikatnom podlogom i velikom količinom

padavina, čime je uslovljeno jače ispiranje baza (RanĎelović, 1978.).

Što se tiče klimatskih karakteristika ovog područja, srednja godišnja temperatura

iznosi 5,7 ˚C, dok je prosečna količina padavina 722,9 mm. Najtopliji mesec je avgust (14,7

˚C) a najhladniji januar (-4 ˚C), dok prosečna relativna vlaţ nost vazduha iznosi 81,6 % a u

vegetacijskom period 79,9 %. Vetrovi najčešće duvaju iz pravca severozapada, nešto manje

iz zapadnog, severnog i juţ nog pravca dok iz pravca severoistoka gotovo da nema nikakvih

strujanja vazduha jer je sa te strane visoravan zaštićena masivom Plane.

9

2. Materijal i metode rada

Podaci o karakteristikama vodene vegetacije na osnovu kojih je vršeno poreĎenje

asocijacija sva tri područja, preuzeti su za Vojvodinu izStojanović et al., (2007), za Vlasinsku

visoravan iz RanĎelović, Zlatković, (2010), dok su za istraţ ivana područja doline Juţ ne

Morave podaci prikupljeni sopstevnim istraţ ivanjem u periodu od juna do oktobra meseca

2012.godine, iz diplomskog rada Matejić, J. (2007) i iz još uvek neobjavljenih beleţ aka

Dragane Jenačković.

Biljni materijal je identifikovan upotrebom dihotomih ključeva za determinaciju.

Cvetnice su odreĎivane pomoću ključeva savremenih evropskih "flora": "Flora Europaea"

(Tutin et al., ed. 1964-1980.), "Flora Srbije" (Josifović, ed. 1970-1978., Sarić, ed. 1986,

1992) i "Флора на НР България“ (Jordanov (ed.), 1963-1979., Velčev, 1979-1995), dok su

za determinaciju mahovina upotrebljavane "Flora mahovina Jugoslavije" (Pavletić, 1968.),

"Определител на мъховете в България“ (Petrov, 1975.) i "Nieuwe atlas Nederlandse

bladmossen" (Landwehr, 1984.). Nomenklatura vaskularnih biljnih vrsta je usklaĎena

sa„Serb-Check list“ (Niketić, Tomović, 2009), dok je nomenklatura mahovina usklaĎena sa

popisom mahovina Jugoslavije i Bugarske (Duel et al. 1999).

Za fitocenološka istraţ ivanja vodene vegetacije korišćen je metodCiriško-

Monpelješke škole (Zürih-Montpellier škola), (Braun-Blanquet, 1965).Prilikom izrade

dendograma, odnosno klaster analize, vrednost abundance je prevedana iz skale po Braun-

Blankeu u sklau po Westhoff-u i van der Maarel-u (Westhoff, van der Maarel, 1973).

Za uporednu fitocenološku analizu vegetacije korišćena je pre svega aglomerativna metoda

numeričke klasifikacije (Karadţ ić, Marinković, 2009), pri čemu je klaster analiza raĎena

UPGMA metodom (Sneath, Sokal, 1973) upotrebom Euklidove distance kao kvantitativnog

koeficijenta sličnosti. Klaster analiza je uraĎena korišćenjem programa FLORA (Karadţ ić,

Marinković, 2005).

Komparacija vodene vegetacije na području Vojvodine, Juţ ne Morave i Vlasinske

visoravni izvršena je i na osnovu taksonomske strukture, odnosno zastupljenosti pojedinih

rodova i familija, ekoloških i fitogeografskih analiza. Za uporednu ekolosku analizu

asocijacija korišćene su ţ ivotne forme. Ţivotne forme su date prema Raunkieovom principu

(Raunkiaer, 1934), koji su razradili Elenberg i Miler-Domboa (Ellenberg, Mueller-Dombois,

1967. in Mueller-Dombois, Ellenberg, 1974.), a u "Flori Srbije" delimično izmenio

10

Stevanović (1992a.). Skraćenice upotrebljene za označavanje ţ ivotnih formi date su

prema"Flori Srbije" za papratnice i cvetnice (Stevanović, 1992). Fitogeografski asocijacije su

poreĎene na osnovu njihovih areal-spektara. OdreĎivanje areal-tipova pojedinih vrsta vršeno

je na osnovu njihovog opšteg rasprostranjenja, pri čemu su korišćeni podaci iz različitih flora:

„Flora SR Srbije“ (Josifović, ed. 1970-1978, Sarić, ed. 1986), „Flore Srbije, 1, Drugo

izdanje“ (Sarić, 1992) i "Флора на НР България“ (Jordanov (ed.), 1963-1979., Velčev,

1979-1995). Pripadnost vrsta areal-tipovima odreĎivana je po principu podele Mojzela

(Meusel et al., 1965, 1978), koja se zasniva na podudarnosti areala vrsta sa odgovarajućim

florističkim horionima (Stevanović, 1992).

11

3. Rezultati i diskusija

3.1. Sintaksonomski pregled vodene vegetacije

3.1.1. Sintaksonomski pregled vodene vegetacije Vojvodine

POTAMETEA R. Tx. et Preising 1942

POTAMETALIA W. Koch 1926 Potamion eurosibiricum W. Koch 1928

1.Ceratophylletum demersi (Soó 1927) Hild 1934

subass. Hydrocharetosum morsus-ranae Lazić 2004

2. Ceratophyllo demersi-Vallisnerietum spiralis Lazić 2006

3. Elodeetum canadensis (Pignatti) Soo 1934

4. Hydrochario-Nymphoidetum peltate Slavnić 1956

5. Myriophyllo-Potametum Soó 1934

subass. Potametosum crispi Slavnić 1956

6. Nymphaetum albo-luteae Nowinski 1928

7. Trapetum natantis Müller et Görs 1960

8. Najadetum marine Fukarek 1961

Nymphaeion Oberd. 1956

9. Nymphaetum albae Vollmar 1947

10.Nymphoidetum peltate (Allorge 1922) Oberd. Et Müller 1960

Batrachion fluitantis Neuhäusl 1959

11.Potametum nodosi Soó (1928) 1960, Segal 1964

LEMNETEAW. Koch et R. Tx. 1954

HYDROCHARIETALIA Rübel 1933 Hydrocharition Rübel 1933

12.Hydrocharidetum morsus-ranae Van Langendonck 1935

12

LEMNETALIA W. Koch et R. Tx. 1954 Lemnion W. Koch et Tx. 1954

13. Salvinio-Spirodeletum polyrrhizae Slavnić 1956

14. Lemno-Spirodeletum pollyrhizae W. Koch 1954

Hydrocharition Rübel 1933

15.Lemno-Utricularietum vulgaris Soó (1928) 1938

3.1.2.Sintaksonomski pregled vodene vegetacije doline Juţ ne Morave

POTAMETEA R. Tx. et Preising 1942


1.Potameto pusilli-Ceratophylletum demersi Janković 1974

2. Ceratophylletum demersi Soó (1928) Hild. 1956

3. Myriophylletum spicaatiSoó 1927

Batrachion fluitantis Neuhäusl 1959

4. Potametum nodosi Soó (1928) 1960, Segal 1964

Nymphaeion albae Oberd. 1957

5.Potametum natantis von Soó 1927

LEMNETEA W. Koch et R. Tx. 1954

LEMNETALIA W. Koch et R. Tx. 1954 Lemnion W. Koch et Tx. 1954

6. Lemno-Spirodeletum pollyrhizae W. Koch 1954

7. Lemnetum gibbae (W. Koch 1954) Miyawaki et J. Tx. 1960

3.1.3. Sintaksonomski pregled vodene vegetacije Vlasinske visoravni

CHARETEA Fukarek 1961 ex Krauch 1964

CHARETALIA Sauer 1937

13

Charion fragilis (Sauer) Kraush 1964

1. Najadeto-Charetum braunii V. Randjelović et J. Blaţ enčić 1995

2. Utriculario-Nitelletum syncarpae V. Randjelović et J. Blaţ enčić 1995

3. Nitelletum opacae Corillion 1957

FONTINALETEA ANTIPYRETICAE Hub. 1957

FONTINALETALIA Hub. 1957 Fontinalion antypireticae Hub. 1957

4.Calliergono cordifolii - Fontinaletum antipyreticae V. RanĎ.1995

POTAMETEAR. Tx. et Preising 1942


5.Potametum obtusifolii Carst. 1954

6. Potameto pusilli-Myriophylletum spicaati V. Randjelović et B. Zlatković 1995

7. Polygono-Ranunculetum aquatilis V. Randjelović et al. 1995

8. Calitricho-Utricularietum vulgaris V. Randjelović 1998

subass. utricularietosum

subass. Calitrichetosum

14

3.2. Fitocenološka analiza asocijacija

3.2.1. Ass. Ceratophylletum demersi (Soó 1927) Hild 1934

Sastojine asocijacije Ceratophylletum demersi razvijene su u velikom broju u skoro svim

kanalima na području Bačke i u bari kod Ţitkovca. Razvijene su na dubini od 3,5 do 4 m, u

središnjim delovima kanala, dok su na području Ţitkovca zastupljene na dubini od oko 0,3 m.

Najbrojnija a ujedno i edifikatroska vrsta svih sastojina na istraţ ivanim područjima je vrsta

Ceratophyllum demersum. Na području Bačke pored tipičnih sastojina ove asocijacije,

razvijena je i subasocijacija hydrocharietosum morsus-ranae Lazić 2003, čije su sastojine

razvijene u nešto plićoj vodi i površinski su manje. Subasocijaciju pored submerznih vrsta

Ceratophyllum demersum i Myriophyllum spicatum, karaterišu i flotantnte vrste od kojih je

najznačajnija Hydrocharis morsus-ranae.

Floristički sastav zajednice čini 18 vrsta. Karaterističan skup čine vrste Ceratophyllum

demersum, Myriophyllum spicatum i flotantna biljna vrsta Spirodela polyrrhiza. Zajednica na

području Ţitkovca sastavljena je od 2 vrste (Ceratophyllum demersum i Sparganium

erectum).

Sve vrste asocijacije umaju ţ ivotnu formu hidrofita. 6 vrsta imaju formu neukorenjujućih

flotantnih terofitksih hidrofita (er nat HydT), 4 su ukorenjujuće submerzne hidroterofite (rad

sbm HydT), dok su 3 vrste ukorenjujuće submerzne hidrogeofite (rad sbm HydG). Formu

rizomatičnih flotantnih hidrogeofita imaju 2 vrste (rhiz nat HydG) i po jedna vrsta pripada

ukorenjujućoj flotantnoj hidrogeofitskoj formi (rad nat HydG), neukorenjujućoj submerznoj

hidroterofitskoj (er sbm HydT) i ukorenjujućoj

flotantno-emerznoj hidroterofitskoj formi (rad

nat-emer HydT).

Spektar areal-tipova pokazuje da polovina

vrsta graditelja asocijacije imaju

kosmopolitsko rasprostranjenje, 4 vrste su

evro-azijskog areal-tipa, po 2 imaju holarktički

i adventivni areal-tip, dok je jedna vrsta

borealnog rasprostranjenja.

Slika 6. Ass. Ceratophylletum demersi

(Ţitkovac)

15

Fitocenološka tabela 1.Ass. Ceratophylletum demersi (Soó 1927) Hild 1934

Veličina probne površine (m²) 10 15 10 10 10 10 10 15 10 20 10 10 Cl. Potametea O. Potametalia All. Potamin eurosibiricum

Opšta pokrovnost (%) 100 90 90 100 100 90 100 100 100 90 100 100

Lokalitet Vrbas-Bezdan N.Sad-Savino

Selo

Bečej-Bogojevo

Vrbas-Bezdan

Bečej-Bogojevo

N. Sad-Savino Selo Odţ aci-Sombor Ţitkovac

Broj biljnih vrsta 5 5 4 6 7 8 6 6 6 9 1 2 Florni

element Životna forma Biljna vrsta 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 SP

Pokrovna vrednost

Karakteristična vrsta asocijacije Ceratophylletum demersi Kosm rad sbm HydG Ceratophyllum demersum L. 5.5 4.4 4.4 5.5 5.5 4.4 4.4 5.5 5.5 4.4 5.5 5.5 V 7750

Karakteristične vrste reda Hydrocharietalia

Kosm er nat Hyd T Spirodela polyrhiza (L.) Schleiden +.1 +.1 1.1 +.1 2.2 +.1 +.1 1.1 IV 300

EAz rad nat HydG Hydrocharis morsus-ranae L. +.1 +.1 +.1 +.1 III 245 Kosm er nat HydT Lemna minor L. +.1 +.1 +.1 +.1 III 20 Hol er nat HydT Salvinia natans (L.) All. +.1 +.1 +.1 III 15

Kosm er nat HydT Lemna trisulca L. +.1 I 5

Vrste pratilice Hol rad sbm HydT Myriophyllum spicatum L. +.1 +.1 +.1 +.1 +.1 +.1 IV 30 Adv rad sbm HydG Vallisneria spiralis L. +.1 +.1 +.1 +.1 +.1 +.1 III 30 EAz er nat HydT Trapa natans L. 1.1 +.1 +.1 +.1 II 65

EAz rhiz nat HydG Nuphar lutea (L.) Sibth. & Sm. +.1 1.1 +.1 II 60

Kosm rad sbm HydG Potamogeton pectinatus L. +.1 +.1 1.1 II 60 Kosm rad sbm HydT Potamogeton perfoliatus L. 1.1 I 50 Kosm er sbm HydT Najas marina L. +.1 I 10 Kosm rad sbm HydT Potamogeton crispus L. +.1 +.1 I 10 Adv sbm HydT rad Elodea canadensis Michx I 5 EAz rhiz nat HydG Hymphaea alba L. +.1 I 5

Kosm er nat Hyd T Lemna gibba L. +.1 I 5

Bor rad nat-emer HydT Sagittaria sagittifolia L. +.1 I 5

EAz(W) emer HydG rhiz Sparganium erectum L. + I 5

16

3.2.2. Ass. Ceratophyllo demersi-Vallisnerietum spiralis Lazić 2006

Sastojine ass.Ceratophyllo demersi-Vallisnerietum spiralis su zastupljene u većini

istraţ ivanih kanala hidrosistema DTD na prostoru Bačke. Edifikatorsku ulogu u ovoj

asocijaciji ima vrsta Vallisneria spiralis, dok je Ceratophyllum demersum subedifikatorska

vrsta. Sastojine ove asocijacije razvijene su uglavnom par metara od obale, u vodi dubine

0,5-1,5 m. U tim delovima kanala voda je nešto brţ eg toka, a dno muljevito.

Floristički sastav zajednice čini 17 vrsta. Karakterističnom skupu, pored

karakterističnih vrsta asocijacije Vallisneria spiralisi Ceratophyllumdemersum pripadaju i

Myriophyllum spicatum i Hydrocharis morsus-ranae. U većini sastojina moţ e se uočiti

dvoslojnost. Jedan sloj igraĎuju bujno razvijene submerzne biljke Vallisneria spiralis,

Ceratophyllum demersum i Myriophyllum spicatum, dok oskudnije razvijen drugi sloj

izgraĎuju vrste Hydrocharis morsus-raneae, Salvinia natans, Trapa natans i ostale flotantne

biljke ove asocijacije.

Sve vrste asocijacije pripadaju ţ ivotnoj formi hidrofita i to 5 vrsta su hidrogeoifite,

tačnije 3 imaju ukorenjujuću submerznu, a po jedna rizomatičnu flotantnu i ukorenjujuću

flotantnu hidrogeofitsku formu. Preostalih 12 vrsta pripadaju terofitksim hidrofitama, od

kojih su 5 neukorenjujuće flotantne, 4 vrste su ukorenjujuće submrzne, 2 su neukorenjujuće

submerzne i jedna vrsta ukorenjujuća flotantna hidroterofita. Spektar areal tipova ove

asocijacije ukazuje da je najviše vrsta sa kosmopolitskim rasprostranjenjem (8 vrsta ili 47.05

% ), 3 vrste imaju cirkumholarktičko rasprostranjenje (17.64%), 2 evroazijsko (11.76%), 2

borealno rasprostranjenje (11.76%) i 2 su adventivne vrste (11.76%).

17

Fitocenološka tebela 2. Ass. Ceratophyllo demersi-Vallisnerietum spiralis Lazić 2006

Veličina probne površine (m²) 15 25 15 25 15 15 10 15 25 25 Cl. Potametea O. Potametalia All. Potamin eurosibiricum

Opšta pokrovnost (%) 100 90 90 100 90 90 80 90 100 100

Lokalitet Vrbas-Bezdan Odţ aci-Sombor Bezdan

-Baja Odţ aci-Sombor

Vrbas-Bezdan

Odţ aci-Sombor

N.Sad-Savino

Selo

Broj biljnih vrsta 7 5 6 5 3 7 6 9 7 10 Florni

element Životna forma Biljna vrsta 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 SP Pokrovna vrednost

Karakteristične vrste asocijacije Ceratophyllo-Vallisnerietum spiralis Adv rad sbm HydG Vallisneria spiralis L. 5.5 5.5 4.4 5.5 5.5 4.4 3.3 4.4 5.5 4.4 V 7250

Kosm rad sbm HydG Ceratophyillum demersum L. 1.1 1.1 1.1 1.1 +.1 1.1 +.1 2.2 3.3 1.1 V 860

Karakteristične vrste sveze Potamion Hol rhiz nat HydG Potamogeton lucens L. I 375

Adv sbm HydT rad Elodea canadensis Michx +.1 I 5

Karakteristične vrste reda Potametalia Hol rad sbm HydT Myriophyllum spicatum L. 1.1 +.1 1.1 +.1 +.1 +.1 IV 295

Kosm rad sbm HydG Potamogeton pectinatus L. +.1 +.1 I 55

Kosm rad sbm HydT Potamogeton perfoliatus L. +.1 +.1 I 10

Kosm rad sbm HydT Potamogeton crispus L. +.1 I 5

Vrste pratilice EAz rad nat HydG Hydrocharis morsus-ranae L. 1.1 +.1 +.1 +.1 1.1 +.1 +.1 IV 125

Hol er nat HydT Salvinia natans (L.) All. 1.1 +.1 +.1 +.1 +.1 +.1 III 75

EAz er nat HydT Trapa natans L. 1.1 +.1 +.1 +.1 +.1 III 70

Kosm er nat Hyd T Spirodela polyrrhiza (L.) Schleiden +.1 +.1 2.2 +.1 II 190

Bor rad nat-emer

HydT Sagittaria sagittifolia L. +.1 1.1 I 55

Kosm er sbm HydT Najas marina L. 1.1 +.1 I 10

Bor er sbm HydT Utricularia vulgaris L. +.1 +.1 I 10

Kosm er nat HydT Lemna minor L. +.1 +.1 I 5


18

3.2.3. Ass. Elodeetum canadensis (Pignatti) Soo 1934

Sastojine ass. Elodeetum Canadensis konstatovane su na prostoru Bačke jedino u

kanalu Kosančić-Mali Stapar. Sastojine su razvijene u plićoj vodi neposredno uz obalu ili na

nekoliko metara od obale, gde su najčešće u kontaktu sa emerznim sastojinama ass. Typhetum

latifoliae i ass. Typhetum angustifoliae, a reĎe sa flotantnim sastojinama ass.

Hydrocharidetum morsus-ranae. Ka sredini kanala predstavljaju poslednji pojas vegetacije ili

se graniče sa sastojinama ass. Potametum nodosi.

Floristički sastav zajednice čini 15 vrsta, meĎu kojima najveću brojnost i pokrovnost

ima edifikatorska vrsta Elodea canadensis. Karakterističan skup asocijacije čine: Elodea

canadensis, Ceratophyllumdemersum, Hydrocharis morsus-ranae, Lemna trisulca, L.minor i

Salvinia natans. Sastojine ove zajednice su dvoslojne. Sloj submerznih biljaka izgraĎuju:

Elodea canadensis, Ceratophyllumdemersum, Lemna trisulca, Myriophyllum spicatum,

Potamogeton pectinatus, P. lucens, Ranunculus circinatus i Najas marina. Slabije razvijen

sloj flotantnih biljaka čine: Hydrocharis morsus-ranae, Lemna minor, Salvinia natans,

Spirodela polyrrhiza, Potamogeton fluitans, Trapa natans i Nymphaeaalba.

Od 15 vrsta koje izgraĎuju ovu asocijaciju, 8 su hidroterofite (HydT) a 6 hidrogeofie

(HydG), dok jedna vrsta ima ţ ivotnu formu ukorenjujuće submerzne terogeofitske hidrofite

(rad sbm HydT/HydG). Hidroterofite su zastupljene formama neukorenjujućih flotantnih (5),

ukorenjujućih submerznih (2) i neukorenjujućih submreznih hidrofita (1). Od 6 hidrogeofita 3

su rizomatične flotantne, 2 ukorenjujuće submerzne i jedna ukorenjujuća flotantna geofitska

hidrofita. Analiza spektra areal-tipova pokazuje da 6 vrsta imaju kosmopolitsko

rasprostranjenje (39.96%), po 4 vrste pripadaju evroazijskom i cirkumholarktičkom areal-tipu

(26.66%), dok je jedna vrsta adventivna (6.66%).

19

Fitocenološka tebela 3.Ass. Elodeetum canadensis (Pignatti) Soo 1934

Veličina probne površine (m²) 10 15 15 10 15 15 15 15 Cl. Potametea O. Potametalia All. Potamin eurosibiricu

Opšta pokrovnost (%) 90 90 90 90 90 100 100 100

Lokalitet Kanal Kosančić-Mali Stapar

Broj biljnih vrsta 10 8 9 7 4 6 7 7

Florni element Životna forma Biljna vrsta 1 2 3 4 5 6 7 8 SP Pokrovna

vrednost Karakteristična vrsta asocijacije Elodeetum canadensis

Adv rad sbm HydT Elodea canadensis Michx 5.5 5.5 5.5 4.4 4.4 5.5 4.4 4.4 V 7500

Karakteristične vrste sveze Potamion Kosm rad sbm HydG Potamogeton pectinatus L. 1.1 +.1 +.1 II 75

Hol rhiz nat HydG Potamogeton lucens L. 1.1 I 62

EAz rad sbm HydT/HydG Ranunculus circinatus L. 1.1 I 62

Karakteristična vrsta reda Potametalia Hol rad sbm HydT Myriophyllum spicatum L. +.1 +.1 +.1 +.1 III 25

Vrste pratilice Kosm rad sbm HydG Ceratophyllum demersum L. +.1 +.1 1.1 1.1 +.1 +.1 2.2 V 369

EAz rad nat HydG Hydrocharis morsus-ranae L. +.1 +.1 +.1 +.1 +.1 1.1 2.2 +.1 V 319

Kosm er nat HydT Lemna trisulca L. +.1 +.1 +.1 +.1 1.1 IV 150

Kosm er nat HydT Lemna minor L. +.1 +.1 +.1 +.1 +.1 IV 31

Hol er nat HydT Salvinia natans (L.) All. +.1 +.1 +.1 +.1 +.1 IV 31

Kosm er nat Hyd T Spirodela polyrrhiza (L.) Schleiden +.1 +.1 II 19

Hol rhiz nat HydG Potamogeton fluitans Roth p.p. +.1 +.1 II 12

Kosm er sbm HydT Najas marina L. +.1 +.1 II 12

EAz er nat HydT Trapa natans L. +.1 +.1 II 12

EAz rhiz nat HydG Nymphaea alba L. +.1 I 6

20

3.2.4. Ass. Myriophyllo-Potametum Soó 1934

Sastojine ass. Myriophyllo-Potametum razvijene su u dubljim delovima osnovne

kanalske mreţ e hidrosistema DTD u Bačkoj. Ass. Myriophyllo-Potametum je ekološki i po

rasrostranjenju veoma slična ass. Ceratophylletum demersi, sa kojom formira zajednički

pojas vegetacije u nekim delovima kanalske mreţ e. Edifikator zajednice je vrsta

Myriophyllum spicatum. Ass. Myriophyllo-Potametum je u ispitivanom području zastupljena

tipičnim sastojinama koje su opisane kao Myriophyllo-Potametum Soó 1934 i sastojinama .

Myriophyllo-Potametum Soó 1934 subass. potametosum crispi Slavnić 1956. Povoljni uslovi

za razvoj sastojina Myriophyllo-Potametumsubass. potametosum crispi su na deonicama

kanala sa sporotekućom vodom. Od ostlaih vrsta svojom brojnošću i pokrovnošću izdvaja se

karakteristična vrsta ove subasocijacije Potamogeton crispus.

Sastojinezajednice Myriophyllo-Potametum su razvijene u sledećim kanalima:

Odţ aci-Sombor (Čičovi), Bečej-Bogojevo (Lalić, Kucura i Turija), Jegrička (Ravno Selo i

Temerin) i Kosančić-Mali Stapar (Kruščić ).

Florističku strukturu zajednice čini 21 vrsta, meĎu kojima se kao karakteristične vrste

izdvajaju Myriophyllum spicatum i Potamogeton lucens. Karakterističan skup formiraju

edifikatori Myriophyllumspicatum i Potamogeton lucens i vrsta Ceratophyllum demersum,

koje čine strukturu zajednice heterogenom.

Sve vrste asocijacije pripadaju hidrofitskoj ţ ivotnoj formi. Hidrogeofite su

predstavljene sledećim formama: rizomatičnom flotantnom (5 vrsta), ukorenjujućom

submerznom (3 vrste) i ukorenjujućom flotantnom formom (1 vrsta). Od terofitskih geofita

prisutno je 5 vrsta sa neukorenjujućom flotantnom formom, 4 vrste sa ukorenjujućom

submerznom i 2 vrste sa neukorenjujućom submerznom formom. Samo jedna vrsta je

ukorenjujuća submerzna terogeofitska hidrofita.

I u ovoj asocijaciji najveći broj vrsta je kosmopolitskog rasprostranjenja (8 ili

38.09%), po 5 vrsta imaju evroazijski i cirkumholarktički areal-tip (23.8 %), 2 vrste su

adventivne (9.52 %) i jedna vrsta ima borealni areal-tip (4.76 %).

21

Fitocenološka tebela 4.Ass. Myriophyllo-Potametum Soó 1934

Veličina probne površine (m²) 25 15 15 15 25 10 15 25 25 10 Cl. Potametea O. Potametalia All. Potamin eurosibiricum

Opšta pokrovnost (%) 100 80 90 90 100 90 90 100 90 90

Lokalitet Vrbas-Bezdan

Odţ aci-Sombor Jegrička Bečej-

Bogojevo

Kosančić-Mali Stapar

Bečej-Bogojevo

Kosančić-Mali Stapar

Odţ aci-Sombor

Vrbas-Bezdan

Broj biljnih vrsta 10 6 8 6 9 15 6 9 5 7 Florni

element Životna forma Biljna vrsta 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 SP Pokrovna vrednost

Karakteristične vrste asocijacije Myriophyllo-Potametum Hol rad sbm HydT Myriophyllum spicatum L. 3.3 1.1 2.2 +.1 3.3 +.1 1.1 +.1 3.3 V 1415 Hol rhiz nat HydG Potamogeton lucens L. 4.4 4.4 5.5 II 2125

Karakteristične vrste sveze Potamion Adv rad sbm HydT Elodea canadensis Michx +.1 I 5

Karakteristične vrste reda Potametalia Kosm rad sbm HydT Potamogeton crispus L. +.1 2.2 +.1 3.3 3.3 III 935 Kosm rad sbm HydT Potamogeton perfoliatus L. 3.3 4.4 3.3 II 1375 Kosm rad sbm HydG Potamogeton pectinatus L. 1.1 +.1 5.5 +.1 1.1 II 980

Vrste pratilice Kosm rad sbm HydG Ceratophyllum demersum L. 1.1 +.1 2.2 +.1 2.2 +.1 +.1 1.1 +.1 3.3 V 850

Kosm er nat Hyd T Spirodela polyrhiza (L.) Schleiden +.1 +.1 +.1 +.1 1.1 III 70

EAz rad nat HydG Hydrocharis morsus-ranae L. +.1 1.1 +.1 +.1 +.1 III 70 EAz er nat HydT Trapa natans L. +.1 +.1 +.1 +.1 +.1 III 25 Hol rhiz nat HydG Potamogeton fluitans Roth p.p. +.1 3.3 1.1 II 430

EAz rad sbm HydT/HydG Ranunculus circinatus L. +.1 1.1 1.1 2.2 +.1 II 280

Kosm er nat HydT Lemna minor L. +.1 +.1 +.1 II 20 Hol er nat HydT Salvinia natans (L.) All. +.1 +.1 +.1 +.1 +.1 II 20

Kosm er sbm HydT Najas marina L. +.1 +.1 +.1 II 15 Kosm er nat HydT Lemna trisulca L. +.1 +.1 II 15 EAz rhiz nat HydG Nymphaea alba L. +.1 +.1 +.1 II 15 Hol rhiz nat HydG Polygonum amphibium L. 1.1 I 50 Adv rad sbm HydG Vallisneria spiralis L. +.1 +.1 I 10 Bor er sbm HydT Utricularia vulgaris L. +.1 +.1 I 10 EAz rhiz nat HydG Nuphar lutea (L.) Sibth. & Sm. +.1 I 5

22

3.2.5. Ass. Najadetum marine Fukarek 1961

Prisustvo sastojina ass.Najadetum marine na prostoru Bačke, tačnije kanalu Jegrička

uslovljeno je nešto slanijim zemljištem ovog područja. U prilog ovome govori i podatak

da se najveća gustina sastojina javlja u onim delovima kanala uz koje se proteţ u slatinski

pašnjaci, dok u delovima u kojima su zastupljeni bezkarbonatni černozem, ritska smonica i

aluvijalno zemljiste, sastojine se pojavljuju sporadično. Male površinski, ali ipak prisutne

sastojine ove zajednice su u kanalima Prigrevica-Bezdan i Vrbas-Bezdan. Zajednice su

uglavnom razvijene na nekoliko metara od obale i u dubljoj vodi kanala.

Floristički gledano sastojine ass.Najadetum marine uglavnom su izgraĎene od malog

broja vrsta. U ovom slučaju 11 vrsta čini njenu strukturu. Karakterističan skup zajednice

grade edifikator Najasmarina i vrsta Ceratophyllum demersum. Zajednice su uglavnom

jednoslojne.

Kada je u pitanju biološki spektar, 8 vrsta pripada terofitskim hidrofitama i to

neukorenjujućim flotantnim (4 vrste), ukorenjujućim submerznim (3) i neukorenjujućim

submerznim (1 vrsta), dok su 3 vrste geofitske hidrofite, od kojih su 2 vrste ukorenjujuće

submerzne a jedna vrsta rizomatična flotantna hidrogeofita. Analiza spektara areal-tipova

ass. Najadetum marine pokazuje da je najviše vrsta sa kosmopolitksim (7 ili 63.64% ) i

evroazijskim (2 ili 18.18%) flornim elementom, dok su cirkumholarktički i adventivni

florin element zastupljeni sa jednom vrstom (9.09%).

23

Fitocenološka tebela 5.Ass. Najadetum marine Fukarek 1961

Veličina probne površine (m²) 25 25 25 25 10 25 25 10 Cl. Potametea O. Potametalia All. Potamin eurosibiricum

Opšta pokrovnost (%) 90 90 90 90 80 90 80 90

Lokalitet Kanal Jegrička Kanal

Prigrevica-Bezdan

Kanal Jegrička

Kanal Prigrevica-

Bezdan Broj biljnih vrsta 1 2 2 2 3 4 7 7

Florni element Životna forma Biljna vrsta 1 2 3 4 5 6 7 8 SP Pokrovna

vrednost

Karakteristična vrsta asocijacije Najadetum marine Kosm er sbm HydT Najas marina L. 5.5 5.5 5.5 4.4 4.4 4.4 3.3 3.3 V 6562

Karakteristične vrste klase Potametea Hol rad sbm HydT Myriophyllum spicatum L. +.1 +.1 II 12

Kosm rad sbm HydT Potamogeton perfoliatus L. +.1 I 6

Kosm rad sbm HydT Potamogeton crispus L. +.1 I 6

Vrste pratilice Kosm rad sbm HydG Ceratophyllum demersum L. 1.1 2.1 1.2 1.1 1.1 +.1 2.2 V 694

EAz rhiz nat HydG Nymphoides flava +.1 1.1 II 69

EAz er nat HydT Trapa natans L. +.1 +.1 +.1 II 19

Kosm er nat HydT Lemna minor L. +.1 I 6


Kosm er nat Hyd T Spirodela polyrrhiza (L.) Schleden +.1 I 6

Adv rad sbm HydG Vallisneria spiralis L. +.1 I 6

24

3.2.6. Ass. Lemno-Utricularietum vulgaris Soó (1928) 1938

Sastojine ass. Lemno-Utricularietum vulgaris razvijene su u plitkoj vodi istraţ ivanog

područja, u kanalima Jegrička i Vrbas-Bezdan, neposredno uz pojas rogoza i trske i izmeĎu

njihovih proreĎenih sastojina. Prema dubljim delovima kanala one su u kontaktu sa

flotantnim sastojinama ass. Hydrocharidetum morsus-ranae, ass. Salvinio-Spirodeletum

polyrrhizae, ass. Nymphaeetum albo-luteae i ass. Trapetum natantis.

Floristički sastav zajednice čini 18 vrsta. Utricularia vulgaris je po svojoj brojnosti i

pokrovnosti karakterstična vrsta, a ujredno i edfikator ove sastojine. Karakterističan skup

čine vrste: Utriculariavulgaris, Lemna minor, Ceratophyllum demersum i Myriophyllum

spicatum. Sastojine su dvoslojne, u submerznom sloju prisutne su vrste: Utricularia vulgaris,

Ceratophyllum demersum, Myriophyllumspicatum i Najas marina, dok flotantni sloj

formiraju Lemna minor, Hydrocharis morsus-ranae, Salvinianatans, Spirodela polyrrhiza,

Trapa natans, Nymphaea alba i Nuphar lutea.

Biološki spektar pokazuje da 2 vrste pripadaju stablovim hemikriptofitama (H scap),

preostalih 16 su hidrofite. 4 vrste pripadaju rizomatičnim emerznim hidrogeofitama, 2 su

rizomatične flotantne a po jedna vrsta ima formu ukorenjujuće submerzne i ukorenjujuće

flotantne geofitske hidrofite. Od preostalih 8 vrsta ove asocijacije, 4 imaju formu

neukorenjujuće flotantne hidroterofite, 2 su ukorenjujuće submerzne i 2 su neukorenjujuće

submerzne terofitske hidrofite. U sastavu ass.Lemno-Utricularietum vulgaris najviše je vrsta

sa evorazijskim areal-tipom (7 vrsta ili 38.88%), 6 vrsta je sa kosmopolitskim

rasprostranjenjem (33.33%), 4 vrste imaju cirkumholarktički areal-tip (22.22%) i samo jedna

borealni (5.55%).

Slika 7. Utriculariavulgaris (levo) i Lemna minor (desno)

25

Fitocenološka tabela 6. Ass.Lemno-Utricularietum vulgaris Soó (1928) 1938

Veličina probne površine (m²) 15 15 15 10 15 Cl. Lemnetea O. Lemnetalia All. Hydrocharition

Opšta pokrovnost (%) 80 80 90 80 90

Lokalitet Kanal-Jegrička Kanal Vrbas-Bezdan Kanal-Jegrička

Broj biljnih vrsta 4 8 10 10 5 Florni

element Životna forma Biljna vrsta 1 2 3 4 5 SP Pokrovna vrednost

Karakteristične vrste asocijacije Lemno-Utricularietum vulgaris Bor er sbm HydT Utricularia vulgaris L. 3.3 3.3 3.3 3.3 4.4 V 4250

Kosm er nat HydT Lemna minor L. +.1 1.1 +.1 III 120

Karakteristična vrsta sveze Hydrocharition Eaz rad nat HydG Hydrocharis morsus-ranae L. 1.1 1.1 +.1 III 210

Karakteristične vrste klase Hydrochari-Lemnetea Hol er nat HydT Salvinia natans (L.) All. +.1 +.1 II 20

Kosm er nat Hyd T Spirodela polyrhiza (L.) Schleiden +.1 I 10

Vrste pratilice Kosm rad sbm HydG Ceratophyllum demersum L. +.1 +.1 3.3 1.1 1.1 V 970

Hol rad sbm HydT Myriophyllum spicatum L. 1.1 +.1 +.1 3.3 IV 870

Kosm emer HydG rhiz Phragmites communis Trin. 1.1 1.1 II 200

Eaz er nat HydT Trapa natans L. +.1 +.1 II 20

Eaz H scap Lycopus europeus L. +.1 +.1 II 20

Kosm emer HydG rhiz Typha angustifolia L. 1.1 I 100

Eaz rhiz emer HydG Sparganium ramosum Huds. 1.1 I 100

Hol rhiz emer HydG Glyceria maxima (Hartman) Holmberg 1.1 I 100

Eaz rhiz nat HydG Nymphaea alba L. 1.1 I 100

Eaz rhiz nat HydG Nuphar lutea (L.) Sibth. & Sm. 1.1 I 100

Hol rad sbm HydT Myriophyllum verticillatum L. +.1 I 10

Kosm er sbm HydT Najas marina L. +.1 I 10

Eaz H scap Rumex hydrolapathum Hudson +.1 I 10

26

3.2.7. Ass. Potameto pusilli-Ceratophylletum demersi Janković 1974

Ass. Potameto pusilli-Ceratophylletum demersi razvijena je u najdubljim delovima

ispitivanog područja Batušinačkih bara. Ova asocijacija karakteristična je za eutrofne bare

Srbije, a prvi put je opisana za Obedsku baru (Janković, 1974). Vrste Ceratophyllum

demersum i Potamogeton pusillus predstavljaju edifikatore ove zajednice, a zajedno sa

vrstom Myriophyllum spicatum čine karakterističan skup asocijacije. Floristički sačinjena je

od 6 vrsta. Inače ova zajednica predstavlja pionirsku zajednicu u procesu zarašćivanja

vodenih biotopa. Prema ţ ivotnoj formi sve vrste su terofitske hidrofite (HydT), sem

edifikatora Ceratophyllum demersum koji pripada pleustofitskim hidrogeofitama (aer HydG).

Analiza areal-spektara je pokazala da zajednicu izgraĎuju biljke širokog rasprostranjenja sa

jednom adventivnom vrstom.

Fitocenološka tabela 7.Ass. Potameto pusilli-Ceratophylletum demersi Janković 1974

Broj snimaka (Number of area) 1 2 3 4 5

Cl. Potametea O. Potametalia

All. Potamin eurosibiricum

Površina (Surface) (m²) 25 25 25 25 25

Vegetacijski sklop (Cover) (%) 100 100 100 100 100

Dubina vode (Water depth),m 0.7 0.4 0.5 0.5 0.5

Nadmorska visina (Altitude),m 190 190 190 190 190 Lokalitet (Locality) Batušinačke bare 1

Broj vrsta (Number of Species ) 5 3 4 4 3 SP Areal tip Ţiv. for.

Karakteristične vrste (Characteristic Species)

K. v. asocijacije (Ch. Sp. Of Assotiation)

Ceratophyllum demersum L. 5.5 5.5 5.5 2.2 2.2 V Kosm aer subm HydG

Potamogeton pusillus L. 1.1 . + 4.4 3.3 IV Hol rad sbm HydT

K. v. Sveze, reda i razreda (Ch. Sp. of All., ordo and Cl.)

Myriophyllum spicatum L. + 1.1 + + 1.1 V Hol rad sbm HydT

Pratilice (Companiona)

Spirodela polyrhiza (L.) Schleiden + + . + . III Kosm er nat HydT

Lemna minor L. . . + . + II Kosm er nat HydT

Elodea canadensis Michx + . . . . I Antrop sbm HydT

27

3.2.8. Ass. Myriophylletum spicatiSoo 1927

Na istraţ ivanom području, sastojine asocijacije Myriophylletum spicatizabeleţ ene su

samo u okolini Niša-Medoševac. Sastojine prethodno pomenute asocijacije se jasno

ekološki,floristički, fiziognomski, fenološki i topografski diferenciraju od asocijacija sveze

Phragmition na koje se nadovezuju idući ka obalama reke. Ovu asocijacijukarakteriše izrazita

dominacija potopljene ekomorfe-Myriophyllum spicatum. U pojedinim sastojinama

zabeleţ ene su i vrste Potamogeton fluitans, Schoenoplectus lacustrisčiji se vegetativni delovi

delom pod vodom. Mirna, duboka i relativno topla voda bitan je preduslov za optimalan

razvoj ove fitocenoze. U literaturnim podacima (Slavinić, Ţ., 1956; Stojanović, S. et al. 1994)

navodi se činjenica da su sastav i graĎa ove fitocenoze promenljivi i da verno odraţ avaju

ekologiju sredine u kojoj zajednica nalazi uslove za opstanak.

Slika 8.Myriophyllum spicatum

Fitocenološka tabela 8.Ass. Myriophylletum spicati Soo 1927

Broj probne površine 1 2 3 4 Cl. Potametea O. Potametalia


Površina (Surface) (m²) 40 30 40 50

Vegetacijski sklop (Cover) (%) 100 100 100 100

Lokalitet (Locality) Medoševac Broj vrsta (Number of Species ) 1 1 1 3 SP Fl. el. Ţiv. for.


Myriophyllum spicatum L. 5.5 5.5 5.5 5.5 V Hol rad sbm HydT

Potamogeton fluitans Roth p.p. 1.1 I Hol rhiz nat HydG

Schoenoplectus lacustris L. 1.1 I Kosm rhiz emer HydG

28

3.2.9. Ass. Najadeto-Charetum braunii V. Randjelović et J. Blaženčić 1995

Asocijacija Najadeto-Charetum braunii predstavlja jednu od 3 asocijacije kojom je

zastupljena vegetacija pršljenčica na području Vlasinske visoravni. Sastojine ove

asocijacije razvijene su na dva mesta u Vlasinskom jezeru. Jedno je u zalivu kod Ulazne

graĎevine, a drugo u zalivu kod ušća Murine reke na dubinama od 4 m i 6 m.

Zajednica je izgraĎena od 12 vrsta.. Karakteristične vrste asocijacije su Chara

braunii i Najas minor. Iako samo 2 vrste zajednice pripadaju razdelu Charophyta (Chara

braunii i Nitella opaca), zbog brojnosti vrste Chara braunii, asocijacija je svrstana u

klasu Charetea bezobzira što veći broj vrsta graditelja asocijacije pripada grupi

karakterističnih vrsta razreda Potametea.

Prema ţ ivotnoj formi jedna vrsta je terofita (T scap/rept), a preostale imaju

hidrofitsku formu. Formu harofita imaju 2 vrste (rad sbm HydCh), a formu vaskularnih

hidrofita 9 vrsta, od kojih su 7 ukorenjujuće submerzne terofitske hidrofite (rad sbm

HydT), a po jedna ukorenjujuća flotantna terogeofitska (rad nat HydG/T) i neukorenjujuća

submerzna terofitska hidrofita (er sbm HydT). Najveći broj vrsta ima holarktički tip

rasprostranjenja, 3 vrste su kosmopolitske, dok 2 pripadaju borealnom areal-tipu.

29

Fitocenološka tabela 9.Ass. Najadeto-Charetum braunii V. Randjelović et J. Blaţ enčić1995

Broj snimaka (Number of area) 1 2

Cl. Charetea O. Charetalia

All. Charion fragilis

Površina (Surface) (m²) 25 25

Vegetacijski sklop (Cover) (%) 100 100

Dubina vode (Water depth),m 4 6

Nadmorska visina (Altitude),m 1200 1200

Lokalitet (Locality) Vlasinsko jezero

Broj vrsta (Number of Species ) 8 9 Fl. el. Ţiv. for.


K. v. asocijacije (Ch. Sp. Of Assotiation) Chara braunii 1.3 3.3 Kosm rad sbm HydCh

Najas minor L. 2.3 1.2 Hol rad sbm HydT

K. v. sveze, reda i razreda (Ch. Sp. of All., Ordo and Cl.) Nitella opaca . + Kosm rad sbm HydCh

Pratilice (Companions)

Potametalia Utricularia vulgaris L. 1.1 + Bor er sbm HydT

Potamogeton pusillus L. 1.1 + Hol rad sbm HydT

Potamogeton perfoliatus L. + . Kosm rad sbm HydT

Potamogeton gramineus L. + . Hol rad sbm HydT

Ranunculus aquatilis L. + . Hol rad nat HydG/T

Myriophyllum verticillatum L. . + Hol rad sbm HydT

Myriophyllum spicatum L. . + Hol rad sbm HydT

Potamogeton obtusifolius Mert. & Koch . + Hol rad sbm HydT

Ostale vrste (Other Species) Isoёto-Nanojuncetea Elatine triandra Schkuhr + + Bor T scap/rept

30

3.2.10. Ass. Utriculario-Nitelletum syncarpae V. Randjelović et J. Blaženčić 1995

Ova asocijacija pripada tipu heterogene vegetacije i karakterišu je vrste koje nisu

karakteristične za vegetaciju klase Charetea. Sastojine asocijacije Utriculario-Nitelletum

syncarpae razvijene su u rukavcu Bratašničke reke, nedaleko od njenog ulivanja u jezero.

Floristički gledano strukturu asocijacije gradi 8 vrsta, od kojih jedino Nitella syncarpa

pripada razdelu Charophyta. Karakteristične vrste zajednice su Nitella syuncarpa i

Utricularia vulgaris. U okviru asocijacije na osnovu izleda njenih sastojina i sastava

dominantnih vrsta, razlikuju se dve subasocijacije: potametosum natantis i

sparganietosum erecti, koje se meĎusobno graniče.

Asocijacija je igraĎena od vrsta sa hidrofitskom i geofitskom ţ ivotnom formom.

Hidrofite su predstavljene formom harofita (1 vrsta), ukorenjujućom terofitskom formom

(2 vrste), neukorenjujućom submerznom terofitskom formom (1 vrsta), rizomatičnom

emerznom geofitskom formom (2 vrste). Preostale dve vrste su rizomatične geofite.

Fitocenološka tabela 10.Ass.Utriculario-Nitelletum syncarpae V. Randjelović et J.

Blaţ enčić 1995

Broj snimaka (Number of area) 1 2

Cl. Charetea O. Charetalia


Površina (Surface) (m²) 10 10 Vegetacijski sklop (Cover) (%) 100 100 Dubina vode (Water depth),m 0.2 0.3 Nadmorska visina (Altitude),m 1220 1220 Lokalitet (Locality) Bratašnica

Broj vrsta (Number of Species ) 7 6 Fl. el. Ţiv. for. Karakteristične vrste (Characteristic Species)

K. v. asocijacije (Ch. Sp. Of Assotiation) Nitella syncarpa 5.5 3.3 Eaz (W) rad sbm HydCh

Utricularia vulgaris L. 2.2 1.1 Bor er sbm HydT

Pratilice (Companions) Potametea Potamogeton natans L. 1.1 . Kosm rad nat HydT

Potamogeton obtusifolius Mert. & Koch + . Hol rad sbm HydT

Ostale vrste (Other Species) Phragmitetea Sparganium erectum L. + 1.1 Eaz (W) emer HydG rhiz

Eleocharis palustris (L.) Roemer & Schultes + + Eaz emer HydG rhiz

Carex acuta L. . Bor G rhiz caesp

Equisetum fluviatile L. . + Bor G rhiz scap

31

3.2.11. Ass. Nitelletum opacae Corillion 1957

Ass. Nitelletum opacae se razvija u Vlasinskom jezeru na dubini od 5 do 6.5 m u vidu

kontinuirane ili isprekidane trake. Sastojine ove asocijacije povezuju submerznu

vegetaciju sa profundalom, dok se po vertikali nadovezuju na asocijaciju Potametum

obtusifolius.

Asocijacija je izgraĎena od 7 vrsta meĎu kojima su 4 vrste predstavnici razdela

Charophyta. Karakteristična vrsta zajednice je Nitella opaca, a takoĎe i edifikatorska

vrsta. Vrsta koja takoĎe ima stepen prisutnosti V i pritom je prisutna u svim sastojinama je

Potamogeton obtusifolius.

Sve biljne vrste koje izgraĎuju ovu zajednicu pripadaju ţ ivotnoj formi ukorenjujućih

hidrofita (rad Hyd), od kojih 4 vrste pripadaju harofitskoj formi (rad sbm HydCh) a

preostale 3 su submerzne hidroterofite (rad sbm Hyd). Sve vrste zajednice su širokog

rasprostranjenja, 5 vrsta imaju kosmopolitsko rasprostrnjenje (71.42%), a 2 imaju

holarktički areal-tip (28.57%).

Fitocenološka tabela 11.Ass. Nitelletum opacae Corillion 1957

Broj snimaka (Number of area) 1 2 3 4 5 Cl. Charetea O. Charetalia




Dubina vode (Water depth),m 6 6 5.5 6 6.5

Nadmorska visina (Altitude),m 1200 1200 1200 1200 1200


Broj vrsta (Number of Species ) 3 5 2 3 4 SP Fl. el. Ţiv. for. Karakteristične vrste (Characteristic Species)

K. v. asocijacije (Ch. Sp. Of Assotiation) Nitella opaca 5.5 5.5 5.5 5.5 4.4 V Kosm rad sbm HydCh K. v. Sveze, reda i razreda (Ch. Sp. of All., ordo and Cl.)

Chara braunii . . . + + II Kosm rad sbm HydCh

Chara globularis . + . . . I Kosm rad sbm HydCh

Nitella gracilis . . . . + I Kosm rad sbm HydCh Pratilice (Companions)

Potametea (Eu-Potamion) Potamogeton obtusifolius Mert. & Koch + + + 1.1 1.1 V Hol rad sbm HydT

Potamogeton pusillus L. + 1.1 . . . II Hol rad sbm HydT

Potamogeton crispus L. . + . . . I Kosm rad sbm HydT

32

3.2.12. Ass Potametum obtusifolii Carst. 1954

Sastojine ove asocijacije razvijene su u Vlasinskom jezeru na dubini od 4 do 6 m.

Vegetacijski pojas zajednice graniči se sa vegetacijom harofita i vegetacisjskim pojasom

druge submerzne asocijacije na ovom prostoru Potameto pusilli-Myriophylletum spicati.

Strukturu asocijacije čini 5 vrsta, od kojih karaktersitičan skup čine karaktersitična vrsta

asocijacije Potamogeton obtusifolius, Myripohyllumspicatum, Potamogeton pusillus i

Potamogeton crispus.

Sve vrste asocijacije pripadaju hidrofitama, meĎu njima samo jedna vrsta je sa

formom hare (rad sbm HydCh), ostale pripadaju ukorenjavajućim submerznim terofitskim

hidrofitama (rad sbm HydT). Spektar areal-tipova pokazuje da 3 vrste imaju holarktički

arel-tip, dok preostale 2 su kosmopolitskog rasprostranjenja.

Fitocenološka tabela 12.Ass Potametum obtusifolii Carst. 1954






Dubina vode (Water depth),m 5 5 4 5 5.5

Nadmorska visina (Altitude),m 1200 1200 1200 1200 1200


Broj vrsta (Number of Species ) SP Fl. el. Ţiv. for.



Potamogeton obtusifolius Mert. & Koch 4.3 5.5 4.4 5.5 4.4 V Hol rad sbm HydT

K. v. Sveze, reda i razreda (Ch. Sp. of All., ordo and Cl.)

Myriophyllum spicatum L. 1.1 + 1.1 . + IV Hol rad sbm HydT

Potamogeton pusillus L. + + . . 1.1 III Hol rad sbm HydT

Potamogeton crispus L. . . . + + II Kosm rad sbm HydT

Pratilice (Companiona) Charion fragilis

Nitella opaca . + . . . I Kosm rad sbm HydCh

33

3.2.13. Ass. Potameto pusilli-Myriophylletum spicaati V. Randjelović et B. Zlatković

1995

Asocijacija Potameto pusilli-Myriophylletum spicaati razvijena je u Vlasinskom

jezeru na dubinama izmeĎu 3 i 5 m. Ona predstalvja poslednji pojas submerzne vegetacije

prema obali i nadovezuje se na asocijaciju Potametum obtusifolii. Floristički gledano

zajednicu gradi 9 vrsta, od kojih njih 8 čine karatersitičan skup. Karakteristične vrste

asocijacije su Myriophyllum spicatum i Potamogetonpusillus. Pored njih visok stepen

prisutnosti imaju i vrste Potamogeton obtusifolius i Ranunculus aquatilis.

Prema ţ ivotnoj formi od 9 vrsta 7 su ukorenjujuće submerzne terofitske hidrofite (rad

sbm HydT), jedna vrsta ima formu hare (rad sbm HydCh) i jedna je ukorenjujuća flotantna

geoterofitska hidrofita (rad nat HydG/T). Analiza areal-spektara pokazuje da 6 vrsta imaju

holarktičko rasprostranjenje, a 3 vrste su kosmopolitskog rasprostranjenja.

Fitocenološka tabela 13.Ass. Potameto pusilli-Myriophylletum spicaati V. Randjelović et

B. Zlatković 1995



All. Potamineurosibiricum



Dubina vode (Water depth),m 3.5 3.5 3 3.5 4

Nadmorska visina (Altitude),m 1200 1200 1200 1200 1200 Lokalitet (Locality) Vlasinsko jezero

Broj vrsta (Number of Species ) 5 6 6 5 5 SP Fl. el. Ţiv. for.



Myriophyllum spicatum L. 4.4 3.3 3.2 3.3 4.4 V Hol rad sbm HydT

Potamogeton pusillus L. 2.3 2.2 3.3 2.2 1.1 V Hol rad sbm HydT K. v. Sveze, reda i razreda (Ch. Sp. of All., ordo and Cl.)

Potamogeton obtusifolius Mert. & Koch 1.2 1.1 1.1 . + IV Hol rad sbm HydT

Ranunculus aquatilis L. + + 1.1 + . IV Hol rad nat HydG/T

Potamogeton gramineus L. . 1.1 + . . II Hol rad sbm HydT

Potamogeton crispus L. . . . + + II Kosm rad sbm HydT

Najas minor L. . + + . . II Hol rad sbm HydT

Potamogeton perfoliatus L. + . . . . I Kosm rad sbm HydT

Pratilice (Companiona) Charion fragilis

Nitella opaca . . . 1.1 1.1 II Kosm rad sbm HydCh

34

3.3. Uporedni pregled fitocenoloških karakteristika vodene vegetacije

Prethodno prikazane aoscijacije, submerzne vegetacije podvrgnute su klaster anlizi.

Od ukupno 13 obraĎenih asocijacija, najveći broj asocijacija broji sveza Potamion klase

Potametum. Svezi Charion pripadaju tri asocijacije, dok aoscijacija Lemno-Utricularietum

vulgaris Soó (1928) 1938 je jedina obraĎena iz sveze Hydrocharition. Iako se očekivala jasna

diferencijacija sveza, usled različitog florističkog sastava, na dendogramu ona nije izraţ ena.

Pojedine sastojine Asocijacije Lemno-Utricularietum vulgaris Soó (1928) 1938 (44-48)

pokazuju različit nivo sličnosti sa pojedinim sastojinama asocijacijama sveze Potamion.

Pored toga, tri sastojine, prethodno pomenute asocijacije, se u potpunosti razlikuju po svom

kvalitativnom i kvantitativnom sastavu od preostalih sastojina obuhvaćenih analizom.

Glavnim uzrok ovakve slike je veliki udeo flotantnih vrsta roda Lemna. Sasvim neočekivano,

asocijacije sveze Charion, na dendogramu ne formiraju zaseban klaster već pokazuju različit

nivo sličnosti sa preostalim sastojinama. Jedina asocijacija pomentute sveze koja ima visok

nivo heterogenosti i koja po svojim karakteristikama otstupa od preostalih sastojina sveze

Potamion je asocijacija Utriculario-Nitelletum syncarpae V. Randjelović et J. Blaţ enčić

1995. Klaster analizom su obuhvaćene samo dve sastojine asocijacije Najadeto-Charetum

braunii V. Randjelović et J. Blaţ enčić 1995. Pri tome, jedna od ovih satojina ima veći nivo

sličnosti sa sastojinama asocijacije Potameto pusilli-Myriophylletum spicaati V. Randjelović

et B. Zlatković 1995, dok je druga satojina po svom florističkom sastavu bliţ a asocijaciji

Utriculario-Nitelletum syncarpae V. Randjelović et J. Blaţ enčić 1995. Vrste Potamogeton

obtusifolius i Potamogeton pusilus u okviru asocijacije Nitelletum opacae Corillion 1957

glavni su uzrok niskog nivoa heterogenosti izmeĎu asocijacije Nitelletum opacae Corillion

1957 i asocijacija: Potameto pusilli-Myriophylletum spicaati V. Randjelović et B. Zlatković

1995, Potametum obtusifolii Carst. 1954. Jedino asocijacije sveze Potamion formiraju jednu,

jasno izdvojenu grupu u okviru koje pojedine asocijacije obrazuju odvojene klastere.

35

Slika 9. Dendogram klaster analize submerzne vegetacije uporeĎivanih područja

Ceratophylletum demersi 10 Najadeto-Charetum braunii 56-57

Elodeetum Canadensis 11-18 Ceratophylletum demersi 58-59

Myriophyllo-Potametum 19-28 Ceratophyllo demersi-Vallisnerietum spiralis 60-69

Potameto pusilli-Ceratophylletum demersi 29-33 Myriophylletum spicaati 70-73

Potameto pusilli-Myriophylletum spicati 34-38 Najadetum marine 74-81

Potametum obtusifolii 39-43

Lemno-Utricularietum vulgaris 44-48

Nitelletum opacae 49-53

Utriculario-Nitelletum syncarpae 54-55

1 11 2 3 4 9 7 31 33 44 8 5 38 70 71 72 39 40 41 43 42 49 51 52 74 75 77 76 78 81 61 62 64 63 65 66 69 12 15 16 13 17 18 14 34 37 29 30 32 58 59 20 25 46 79 10 60 67 24 22 28 19 26 21 23 6 35 36 56 73 48 50 68 53 27 80 57 54 55 45 47

20.00

15.00

10.00

5.00

.00

Heterogeneity ( Generalized Euclidean Distance)

Classif ication method (UPGMA )

36

3.4. Taksonomska analiza

Uzimajući u obzir uniformnost ekoliških karakteristika staništa vodenih biljaka, kao i

činjenicu da relativno mali broj vrsta izgraĎuje vodene zajednice i pritom se mnoge vrste

ponavljaju u većini tih zajednica, opravdano je nesto manji broj vrsta na istraţ ivanim

područjima od očekivanog.Istraţ ivanjem vodene vegetacije kanala hidrosistema DTD na

području Bačke u Vojvodini zabeleţ ene su 32 vrste biljaka iz 24 roda i 18 familija.

Najzastupljenija familija vodene vegetacije ovog područja je familija Potamogetonaceae sa 5

vrsta koje pripadaju istom rodu. Značajnom zastupljenošću se ističu i familije Lemnaceae

(4 vrste) i Hydrocharitaceae sa 3 vrste (tab. 1)

Tabela 1. Taksonomska struktura familija

u flori Vojvodine

Tabela 2. Taksonomska struktura

rodova u flori Vojvodine

Analizom taksonomske srukture rodova utvrĎeno je da je najvećim brojem vrsta zastupljen

rod Potamogeton (5 vrsta). Sa 3 vrste predstavljen je rod Lemna, a rodovi Nymphoides i

Myriophyllum sa po 2 vrste. Svi ostali rodovi su predstavljeni sa po jednom vrstom (tab. 2).

Familija Rodova Vrsta Ceratophyllaceae 1 1 Lemnaceae 2 4 Hydrocharitaceae 3 3 Salviniaceae 1 1 Haloragaceae 1 2 Trapaceae 1 1 Nymphaeaceae 2 2 Potamogetonaceae 1 5 Najadaceae 1 1 Alismataceae 1 1 Lentibulariaceae 1 1 Ranunculaceae 1 1 Polygonaceae 2 2 Menyanthaceae 1 2 Poaceae 2 2 Lamiaceae 1 1 Typhaceae 1 1 Sparganiaceae 1 1 UKUPNO 24 32

Rod Br. vrsta Ceratophyllum 1 Spirodela 1 Hydrocharis 1 Lemna 3 Salvinia 1 Myriophyllum 2 Vallisneria 1 Trapa 1 Nuphar 1 Potamogeton 5 Najas 1 Elodea 1 Nymphaea 1 Sagittaria 1 Utricularia 1 Ranunculus 1 Polygonum 1 Nymphoides 2 Phragmites 1 Lycopus 1 Typha 1 Sparganium 1 Glyceria 1 Rumex 1 UKUPNO 32

37

Prilikom istraţ ivanja pojedinih područja u dolini Juţ ne Morave zabeleţ eno je 16

biljnih vrsta iz 11 roda i 10 familija. Najazastupljenija familija u flori istraţ ivanih područja je

familija Potamogetonaceae sa 4 vrste istog roda. Pored ove familije svojom zastupljenošću se

mogu istaći i familije Lemnaceae (3 vrste), Typhaceae (2 vrste) i Cyperaceae (2 vrste), dok

su ostale familije zastupljene sa po jednom vrstom (tab. 3).

Tabela 3. Taksonomska struktura familija vodene vegetacije doline Juţ ne Morave

Tabela 4. Taksonomska struktura rodova u flori doline Juţ ne Morave

Analiza taksonomske strukture rodova pokazuje da najzastupljeniji rodovi pripadaju

upravo najzastupljenijim familijama. Najvećim brojem vrsta zastupljen je rod Potamogeton

(4 vrste), dok su rodovi Lemna i Typha zastupljeni sa po 2 vrste. Svi ostali rodovi zastupljeni

su sa po jednom vrstom (tab. 4).

Familija Rodova Vrsta Ceratophyllaceae 1 1 Lemnaceae 2 3 Hydrocharitaceae 1 1 Haloragaceae 1 1 Potamogetonaceae 1 4 Polygonaceae 1 1 Lamiaceae 1 1 Typhaceae 1 2 Sparganiaceae 1 1 Cyperaceae 2 2 UKUPNO 11 17

Rod Broj vrsta

Sparganium 1 Ceratophyllum 1 Lemna 2 Spirodela 1 Potamogeton 4 Myriophyllum 1 Elodea 1 Typha 2 Eleocharis 1 Polygonum 1 Mentha 1 Schoenoplectus 1 UKUPNO 17

38

Istraţ ivanjem vodene vegetacije Vlasinske visoravni zabeleţ ene su ukupno 33 vrste

biljaka iz 23 roda i 21 familije. Familija sa najvećim brojem vrsta kao i na prethodna dva

područja je familija Potamogetonaceae, koja je zastupljena sa 6 vrsta istog roda. Svojom

zastupljenošću ističu se i familije Characeae (5 vrsta), Cyperaceae (3 vrste) i Haloragaceae

(2 vrste). Ostale familije su zastupljene sa po jednom vrstom (tab. 5).

Tabela 5. Taksonomska struktura familija vodene vegetacije Vlasinske visoravni

Tabela 6. Taksonomska struktura rodova vodene vegetacije Vlasinske visoravni

Najvećom zastupljenošću ističe se rod Potamogeton sa 6 vrsta. Značajnu zastupljenost imaju

i rodovi Nitella (3 vrste), Chara (2 vrste), Eleocharis (2 vrste) i Myriophyllum (2 vrste). Svi

ostali rodovi predstavljeni su sa po jednom biljnom vrstom (tab. 6).

Rod Broj vrsta

Utricularia 1 Callitriche 1 Polygonum 1 Ranunculus 1 Myriophyllum 2 Potamogeton 6 Najas 1 Lemna 1 Menyanthes 1 Comarum 1 Fontinalis 1 Calliergon 1 Montia 1 Cardamine 1 Chara 2 Nitella 3 Elatine 1 Sagittaria 1 Eleocharis 2 Lythrum 1 Sparganium 1 Carex 1 Equisetum 1 UKUPNO 33

Familija Rodova Vrsta Lentibulariaceae 1 1 Callitrichaceae 1 1 Polygonaceae 1 1 Ranunculaceae 1 1 Haloragaceae 1 2 Potamogetonaceae 1 6 Najadaceae 1 1 Lemnaceae 1 1 Menyanthaceae 1 1 Rosaceae 1 1 Fontinalaceae 1 1 Amblystegiaceae 1 1 Portulacaceae 1 1 Brassicaceae 1 1 Characeae 2 5 Elatinaceae 1 1 Alismataceae 1 1 Cyperaceae 2 3 Lythraceae 1 1 Sparganiaceae 1 1 Equisetaceae 1 1 UKUPNO 23 33

39

Tabela 7. Uporedni prikaz taksonomske strukture najzastupljenijih familija vodene vegetacije Vojvodine, doline Juţ ne Morave, Vlasinske visoravni i Balkanskog poluostrva.

Vojvodina J. Morava Vlasina Balkan Familija N % N % N % N % Lemnaceae 4 12.5 3 17.65 1 3.03 5 0.07 Potamogetonaceae 5 15.62 4 23.53 6 18.18 27 0.4 Alismataceae 1 3.12 1 3.03 6 0.09 Lentibulariaceae 1 3.12 1 3.03 10 0.15 Ranunculaceae 1 3.12 1 3.03 195 2.88 Polygonaceae 2 6.25 1 5.88 1 3.03 50 0.74 Poaceae 2 6.25 358 5.3 Lamiaceae 1 3.12 1 5.88 371 5.5 Typhaceae 1 3.12 2 11.76 6 0.09 Sparganiaceae 1 3.12 1 5.88 1 3.03 5 0.07 Cyperaceae 1 5.88 3 9.09 140 2.07 Callitrichaceae 1 3.03 7 0.1 Rosaceae 1 3.03 188 2.78 Brassicaceae 1 3.03 344 5.09 Elatinaceae 1 3.03 5 0.07 Lythraceae 1 3.03 11 0.16 Equisetaceae 1 3.03 8 0.12

Svojom zastupljenošću familije Potamogetonaceae i Lemnaceae su dominantne

familije istraţ ivanih područja, što nije slučaj i sa Balkanskim poluostrvom gde se prema

brojnosti vrsta ističu familije: Lamiaceae, Poaceae, Brasicaceae, Ranunculaceae, Rosaceae i

Cyperaceae (tab. 7).

Od pomenutih familija jedino

su familije Cyperaceae i Poaceae

zastupljenije na istraţ ivanim

lokalitetima. PoreĎenjem odstupanja

procenta najzastupljenijih familija

vodene vegetacije Vojvodine, doline J.

Morave i Vlasinske visoravni od

spektara familija flore Balkanskog

poluostrva (sl. 10) uočava se da

spektar flore istraţ ivanih područja

veoma odstupa od Balkana, što je

sasvim normlano za familije koje

sadrţ e veliki broj vodenih biljaka.

Slika 10. Odstupanje procenta najzastupljenijih familija vodene vegetacije Vojvodine, J.Morave i Vlasinske visoravni od spektara familija flore Balkanskog poluostrva

40

Tabela 8. Uporedni prikaz taksonomske strukture najzastupljenijih rodova vodene vegetacije Vojvodine, doline Juţ ne Morave, Vlasinske visoravni i Balkanskog poluostrva.

Vojvodina J. Morava Vlasina Balkan Rod N % N % N % N % Potamogeton 5 15.62 4 23.53 6 18.18 20 0.29 Utricularia 1 3.12 1 3.03 5 0.07 Ranunculus 1 3.12 1 3.03 76 1.12 Polygonum 1 3.12 1 5.88 1 3.03 23 0.34 Typha 1 3.12 2 11.76 6 0.08 Sparganium 1 3.12 1 5.88 1 3.03 5 0.07 Glyceria 1 3.12 5 0.07 Rumex 1 3.12 23 0.34 Eleocharis 1 5.88 2 11.76 7 0.1 Mentha 1 5.88 9 0.13 Callitriche 1 3.03 7 0.1 Cardamine 1 3.03 15 0.22 Elatine 1 3.03 5 0.07 Lythrum 1 3.03 7 0.1 Carex 1 3.03 87 1.29 Equisetum 1 3.03 8 0.12

Analizom taksonomske strukture rodova (tab. 8) ubedljivo najzastupljeniji rod je

Potamogeton za sva tri područja, dok je njegov udeo u flori Balkanskog poluostrva svega

0.29 %. Visoko zastupljeni rodovi Balkanskog poluostrva Carex i Ranunculus ne ističu se

po broju vrsta na istraţ ivanim lokalitetima.

Slika 11. Odstupanje procenta najzastupljenijh rodova vodene vegetacije Vojvodine, J.Morave i Vlasinske visoravni

od spektara rodova flore Balkanskog poluostrva

41

3.5. Biološka analiza vegetacije

Ţivotna ili ekološka forma biljke predstavlja skup svih njenih osobina nastalih kao

adaptacija na odreĎene uslove ţ ivotne sredine. GraĎa biljaka najbolje pokazuje razlike u

ţ ivotnim uslovima i prilagoĎenost vrsta sredini u kojoj ţ ive. Ilustracija ţ ivotnih uslova,

posebno klimatskih prilika, koji vladaju u jednoj odreĎenoj oblasti odraţ ava procentualno

izraţ eno učešće svih ţ ivotnih formi biljaka u flori te oblasti, odnosno njen biološki spektar

(Diklić, 1984). Upravo iz tog razloga ţ ivotne forme su korišćene za meĎusobno

uporeĎivanje asocijacija istraţ ivanih područja.

Sobzirom da se u ovom radu govori o vodenoj vegetaciji, hidrofite (Hyd)

predstravljaju dominantnu ţ ivotnu formu na svim ispitivanim područjima. One su podeljene u

tri grupe: emerzne (emer), flotantne (nat) i submerzne hidrofite (sbm).Pored ovih postoje i

prelazni oblici. Ţivotna forma hidrofita se zajedno sa geofitama prema Raunkieru svrstava u

ţ ivotnu formu kriptofita.

Na području Vojvodine, tačnije u Bačkoj od ukupno 32 biljne vrste, njih 30 pripadaju

hidrofitama dok preostale dve pripadaju ţ ivotnoj formi hemikriptofita (H). Flotantne hidrofite

su zastupljene u značajnom broju (tab br.). Ţivotnu formu tipičnih flotantnih neukorenjujućih

hidrofita poseduje 6 vrsta (Lemna minor,L. trisulca,L.gibba,Spirodela polyrrhiza,Salvinia

natans i Trapa natans). Ove vrste čine strukturu većine asocijacija zabeleţ enih na

istraţ ivanom području. Rizomatične flotantne hidrogeofite predstavljaju formu 7 vrsta, dok

jedna vrsta, takoĎe značajan graditelj većine asocijacija, ima formu ukorenjujuće flotantne

hidrogeofite (Hydrocharis morsus-ranae). Prisutna je i jedna vrsta prelaznog karaktera, koja

moţ e da se javi i sa flotantnim i sa emerznim oblicima (Sagittaria sagittifolia).

Životna forma Broj vrsta

% Detaljnije razrađena ž. f. Broj vrsta

%

HydT 14 43.75

er nat Hyd T 6 18.75

rad sbm HydT 5 15.62

er sbm HydT 2 6.25

rad nat-emer HydT 1 3.13

HydG 15 46.87

rad sbm HydG 3 9.37

rad nat HydG 1 3.13

rhiz nat HydG 7 21.87

rhiz emer HydG 4 12.5

HydT/HydG 1 3.13 rad sbm HydT/HydG 1 3.13

H 2 6.25 H scap 2 6.25

Tabela 9. Struktura ţ ivotnih formi vodene vegetacije Vojvodine

42

Emerzne hidrofite pripadaju rizomatičnoj hidrogeofitskoj formi (Phragmites

communis, Typhaangustifolia, Sparganium ramosum, Glyceria maxima). Submerzne

hidrofite su predstavljene sa 5 ukorenjujućih hidroterofitskih, 2 neukorenjujuća

hidroterofitska i 3 ukorenjujuća hidrogeofitska oblika. Jedna vrsta je ukorenjujuća

hidroterofitska geofita. Jedine dve vrste sa formom stablovih hemikriptofita su Lycopus

europeus i Rumex hydrolapathum. Na histogramu (sl. 12) se jasno moţ e videti da u vodenoj

vegetaciji istraţ ivanog područja dominiraju forme rizomatčnih flotantnih hidrogeofita i

neukorenjujućih flotantnih hidroterofita, dok nešto manji broj vrsta ima formu ukorenjujućih

submerznih hidroterofita.

Slika 12. Biološki spektar vodene vegetacije Vojvodine

Na istraţ ivanim lokalitetima doline Južne Morave zabeleţ eno je ukupno 17 vrsta od

kojih njih 16 imaju formu hidrofita a samo jedna vrsta pripada formi stablovih hemikriptofita

(Mentha aquatica). Flotantne hidrofite su predstavljene neukorenjujućim hidroterofitskim

(Lemna minor, L. gibba i Spirodelapolyrhiza) i rizomatičnim hidrogeofitskim oblicima

(Polygonum amphibium i Potamogeton fluitans). Emerzne hidrofite su predstavljene

rizomatičnom hidrogeofitskom formom (5 vrsta), dok su submerzne hidrofite zastuljene u

formi ukorenjujućih hidroterofita (Potamogeton pusillus, P. natans, P.crispus, Myriophyllum

spicatum i Elodea canadensis) i jednom vrstom ukorenjujuce hodrogeofitske forme

(Ceratophyllum demersum) (tab. 10).

43

Analizom biološkog spektra (sl. 13) moţ e se uočiti da su u vodenoj vegetaciji doline

Juţ ne Morave podjednako zastupljene forme neukorenjujućih flotantnih i ukorenjujućih

submerznih hidroterofita.

Tabela 10. Struktura ţ ivotnih formi vodene vegetacije doline Juţ ne Morave

Slika 13. Biološki spektar vodene vegetacije doline Juţ ne Morave

Na istaţ ivanim područjima Vlasinske visoravni zabeleţ ene su 33 biljne vrste.

Biološki spektar ovog područja pokazuje veću raznovrsnost ţ ivotnih formi u odnosu na

prethodna dva područja. Iako najveći broj biljnih vrsta pripada hidrofitama, prisutnne su i

geofitska (2 vrste), terofitska (2 vrste), hemikriptofitska (1 vrsta), hemikripto-geofitska (2

vrste), terofito-hemikriptofitska forma (1 vrsta) (tab. 11).

Zabeleţ ene su i mahovine koje pripadaju posebnoj ţ ivotnoj formi briohamefita

(Fontinalis antipyretica i Calliergon cordifolius).

Veoma značajan graditelj asocijacija su makrofitske alge iz razdela Charophyta, koje

su prisutne jedino na ovom području i u formi ukorenjujućih harofitskih hidrofita (Chara

braunii,Chara globularis,Nitella opaca,N. gracilis i N. syncarpa ). Flotantne hidrofite su

predstavljene formama neukorenjujućih hidroterofita (1), ukorenjujućih hidroterofita (2), dok

su dve vrste prelaznog karaktera i imaju formu ukorenjujuće hidrogeofite a u zavisnosti od

uslova staništa jedna moţ e biti terofita a druga vrsta rizomatična stablova geofita. Emerzne

hidrofite su predstavljene formom rizomatičnih hidrogeofita (3 vrste).

Životna forma

Broj vrsta % Detaljnije

razrađena ž. f. Broj vrsta %

HydT 8 47.06 er nat Hyd T 3 17.65

rad sbm HydT 5 29.41

HydG 8 47.06

rhiz emer HydG 5 29.41

rhiz nat HydG 2 11.76

rad sbm HydG 1 5.88

H 1 5.88 H scap 1 5.88

44

Najveći broj zabeleţ enih vrsta ima formu submerznih hidrofita. Njih 8 su

ukorenjujuće hidroterofite, dok su 2 vrste neukorenjujuće hidroterofite. Najzastupljenija

ţ ivotna forma u vodenoj vegetaciji Vlasinske visoravni su ukorenjujuće submerzne

hidroterofite i harofitska forma hidrofita (sl. 14).

Tabela 11. Srtuktura ţ ivotnih formi vodene vegetacije Vlasinske visoravni

Slika 14. Biološki spektar vodene vegetacije Vlasinske visoravni

Životna forma

Broj vrsta % Detaljnije razrađena ž. f. Broj

vrsta %

HydT 13 39.39

er sbm HydT 1 3.03 er sbm-nat HydT 1 3.03

rad sbm HydT 8 24.24 rad nat HydT 2 6.06 er nat HydT 1 3.03

HydG 3 9.09 emer HydG rhiz 3 9.09 Hyd/G 1 3.03 rad nat HydG-G rhiz-scap 1 3.03 Hyd/T 1 3.03 rad nat Hyd G/T 1 3.03 Chara 5 15.15 rad sbm HydCh 5 15.15

H 1 3.03 H rept 1 3.03 H/G 2 6.06 H scap/G rhiz 2 6.06

G 2 6.06 G rhiz scap 1 3.03 G rhiz caesp 1 3.03

T 2 6.06 T scap/rept 1 3.03 T scap 1 3.03

T/H 1 3.03 T/H scap 1 3.03

Br Ch 2 6.06 Br Ch rept 1 3.03

Br Ch caesp 1 3.03

45

Sa uporednog biološkog spektra (sl. 15) vodene vegetacije svih istraţ ivanih lokaliteta

se moţ e videti da su ukorenjujuće submerzne hidrofite prisutne u značajnom broju na svim

područjima. Pored već pomenute ţ ivotne forme veoma značajan graditelj asocijacija u dolini

J. Morave su vrste sa ţ ivotnim formama rizomatičnih emerznih hidrogeofita i

neukorenjujućih flotantnih hidroterofita. Asocijacije na području Vojvodine su okaraterisane

flotantnim hidrofitskim formama i to neukorenjujućim hidroterofitskim i rizomatičnim

hidrogeofitskim oblicima, dok su za vodenu vegetaciju Vlasinske visoravni pored

vaskularnih submerznih hidrofita karakteristične i submerzne hidrofite sa harofitskom

formom.

Slika 15. Uporedni biološki spektar vodene vegetacije Vojvodine, doline Juţ ne Morave i Vlasinske

visoravni.

46

3.6. Fitogeografska analiza vegetacije

Asocijacije vodene vegetacije istraţ ivanih područja poreĎene su i fitogeografski

prema zastupljenosti njihovih areal-tipova.

Na istraţ ivanom području Vojvodine većina vrsta je široko rasprostranjenja.

Najzastupljeniji su kosmopolitiski (34.37 %) i evroazijski (31.25 %) areal-tip (tab.12, sl. 16).

Od ukupnog broja biljnih vrsta 21.87 % ili 7 vrsta imaju holarktički areal-tip, a sa po 2 biljne

vrste ili 6.25 % zastupljeni su borealni i adventivni tip rasprostranjenja.

Tabela 12. Pregled areal-tipova Slika 16. Areal-spektar vodene vodene vegetacije Vojvodine vegetacije Vojvodine

Na istraţ ivanim područjima doline Južne Morave takoĎe najveći broj vrsta je

kosmopolitskog rasprostranjenja (9 vrsta ili 52.94%), 5 vrsta (29.41 %) imaju holarktički

areal-tip dok je jedna vrsta adventivna (5.88%).

Evroazijskom areal-tipu pripadaju 2 vrste, od kojih jedna pripada evroazijskoj areal-grupi a

druga zapadnoevroazijskoj areal-grupi (tab. 13, sl. 17).

Areal tip Broj vrsta %

EAz 10 31.25 Kosm 11 34.37 Hol 7 21.87 Adv 2 6.25 Bor 2 6.25

47

Tabela 13. Pregled areal tipova vodene Slika 17. Areal-spektar vodene vegetacije vegetacije Doline Juţ ne Morave Doline Juţ ne Morave

Vodena vegetacija Vlasinske visoravni predstavljena je sledećim areal-tipovima.

Najzastupljeniji je holarktički areal-tip (12 vrsta ili 36.36 %), a takoĎe veliki broj vrsta je i

kosmopolitskog rasprostranjenja (10 vrsta ili 30.3%). Nešto manje su zastupljeni ostali areal-

tipovi, borealni sa 6 vrsta (18.18%), zapadnoevroazijski sa 4 vrste (12.12%) i evroazijski

samo jednom vrstom (3.03%) (tab. 14, sl. 18).

Tabela 14. Pregled areal-tipova vodene Slika 18. Areal spektar vodene vegetacije vegetacije Vlasinske visoravni Vlasinske visoravni


EAz(W) 1 5.88 EAz 1 5.88

Kosm 9 52.94 Hol 5 29.41 Adv 1 5.88


EAz(W) 4 12.12 EAz 1 3.03

Kosm 10 30.3 Hol 12 36.36 Bor 6 18.18

48

Sa uporednog areal-spektra (sl. 19) se moţ e uočiti da je vodena vegetacija istraţ ivanih

područja izgraĎena od vrsta širokog rasprostranjenja. Najznačajjnije učešće u izgradnji svih

asocijasija pripada kosmopolitskom areal-tipu. Veliki broj biljnih vrsta ovog tipa

rasprostranjenja karakteriše vodene asocijacije i ujedno svedoči o kosmopolitskom karakteru

ovog tipa vegetacije. Značajno učešće u izgradnji zajednica ima i holartkički areal-tip, dok su

vrste evroazijskog areal-tipa prisutne u značajnom broju jedino u asocijacijama na području

Vojvodine. Borealne vrste su prisutne u nešto značajnijem broju jedino na području

Vlasinske visoravni, dok najmanji broj vrsta na svim područjima imaju adventivni i

zapadnoevroazijski areal-tip.

Slika 19. Uporedni areal-spektar vodene vegetacije Vojvodine, doline Juţ ne Morave i Vlasinske

visoravni

49

4. Zaključci

Analizom rezultata istraţ ivanja i uporeĎivanja vodene vegetacija Vojvodine, doline

Juţ ne Morave i Vlasinske visoravni moţ e se zaključiti sledeće:

Vodena vegetacija istraţ ivanih lokaliteta sačinjena je od ukupno 61 vrste iz 39

rodova i 29 familija. Zabeleţ eno je ukupno 30 asocijacija.

Fitocenološki su analizirane jedino asocijacije submerzne vegetacije, od kojih najveći

broj asocijacija broji sveza Potamion klase Potametum, dok svezi Charion pripadaju tri

asocijacije, a samo jedna je iz sveze Hydrocharition. Klaster analizom pomenutih asocijacija

nije izraţ ena očekivana jasna diferencijacija sveza, usled različitog florističkog sastava

zajednica.Jedino asocijacije sveze Potamion formiraju jednu, jasno izdvojenu grupu u okviru

koje pojedine asocijacije obrazuju odvojene klastere.

Taksonomskom analizom flore utvrĎeno je da najveći udeo u formiranju vodene

vegetacije sva tri područja imaju vrste familije Potamogetonaceae. Na području Vojvodine

svojom zastupljenošću ističu se familije Lemnaceae (4 vrste) iHydrocharitaceae(3 vrste), dok

najveći broj vrsta broje rodovi Potamogeton (5 vrsta) i Lemna (3 vrste).Na području doline

Juţ ne Morave svojom zastupljenošću se ističu familije Lemnaceae (3 vrste), Typhaceae (2

vrste) i Cyperaceae (2 vrste) sa rodovima Potamogeton (4 vrste), Lemna (2 vrste) i Typha (2

vrste). Vrste familije Characeae (5 vrsta) se javljaju jedino na području Vlasinske visoravni,

gde zajedno sa familijama Cyperaceae (3 vrste) i Haloragaceae (2 vrste) predstavljaju

dominantntne familije ovog područja, dok se najvećim brojem vrsta odlikuju rodovi: Nitella

(3 vrste), Chara (2 vrste), Eleocharis (2 vrste) i Myriophyllum (2 vrste).

Analiza zastupljenosti pojedinih ţ ivotnih formi biljnih vrsta, ukazuje na potpunu

dominaciju hidrofitske forme sa malim učešćem hemikriptofitske, geofitske i terofitske

forme, što je i sasvim očekivano sobzirom na tip vegetacije. Ukorenjujuće submerzne

hidrofite prisutne su u značajnom broju na svim područjima. U dolini J. Morave dominiraju

vrste sa ţ ivotnim formama rizomatičnih emerznih hidrogeofita i neukorenjujućih flotantnih

hidroterofita. Vojvodina je okaraterisana flotantnim hidrofitskim formama (neukorenjujućim

hidroterofitskim i rizomatičnim hidrogeofitskim oblicima), dok su za vodenu vegetaciju

Vlasinske visoravni pored vaskularnih submerznih hidrofita karakteristične i submerzne

hidrofite sa harofitskom formom.

50

Fitogeografska analiza pokazuje da najznačajnije učešće u izgradnji asocijasija svih

područja pripada kosmopolitskom areal-tipu. Značajno učešće u izgradnji zajednica pripada

holartkičkom areal-tipu, dok su vrste evroazijskog areal-tipa prisutne u značajnom broju

jedino u asocijacijama na području Vojvodine.

51

5. Literatura

Borišev, M. (2002): Akvatične makrofite Jegričke (Temerin-GospoĎinci). Diplomski rad,

Prirodno-matematički fakultet, Novi Sad, 1-25

Braun-Blanquet, J., 1965: Plant sociology – The study of plant communities. Hafner

Publishing Company, New York. 439 p.

Butorac, B., Crnčević, S. (1987): Zajednice Acoreto-Glycerietum Slavnić 56 i Sparganio-

Glycerietum fluitantis Br.-Bl.25 na području jugozapadnog Banata. Zbornik Matice

srpske za prirodne nauke, Novi Sad, 72: 169-183.

Čanak, M., Dokić, M. (1968): Ekološka i sistematska pripadnost korova kanala i ribnjaka.

Vodoprivredni glasnik, sv. 51-54, Novi Sad, 111-132.

Cvijić, J., (1896): Izvori, tresave i vodopadi u istočnoj Srbiji. - Glas Srpske KraljevskeAkad.,

LI, 18: 11-22. Beograd.

Dragišić, V. (1997): Geološko-hidrogeološke karakteristike sliva Vlasinskog jezera.

In:Vlasinsko jezero – hidrobiološka studija. (J. Blaţ enčić, ed.), Biološki fakultet Univ.

u Beogradu, 25-35.

Duell, R., Ganeva, A., Martinčić, A., Pavletić, Z., 1999: Contributions to the bryoflora of

former Yugoslavia and Bulgaria: Checklists of the bryophytes of former Yugoslavia

and Bulgaria as wel as the results of excursions. IDH - Verlag Bad Münstereifel.

Ivkov, A. (2006): Demografska slika Vojvodine. Zaduţ bina Andrejević. Beograd.

Josifović, M. (ed.), 1970-1977: Flora SR Srbije, I-IX. SANU. Beograd.

Karadţ ić, B., Marinković. S., 2005: Kvantitativna ekologija. Institut za biološka istraţ ivanja

„Siniša Stanković“, Beograd. 489 str.

Katić, D. (1910): Vlasinska tresava i njezina prošlost. Spomenik Srpske

KraljevskeAkademije, prvi razred, 50 (8): 14-56. Beograd.

Košanin, N. (1910): Vlasina biljnogeografska studija. Glas Srpske Kraljevske Akademije,81:

86-186. Beograd.

Landwehr, J., 1984: Nieuwe atlas Nederlandse bladmossen. Thieme. Zutphen. 539 p.

Lazić, D., (2003): Florističko-fitocenološka proučavanja biljnog sveta vodotoka Jegričke.

Magistarska teza, Poljoprivredni fakultet Novi Sad, 1-135.

52

Matejić, J., (2007): Flora i vegetacija Batušinačkih bara kod Nisa. Diplomski rad, Prirodno-

matematički fakultet, Niš.

Meussel, H., Jager, E., Raischert, S., Weinert, E., 1978: Vergleinchende Chorologie der

Zentraleuropaischen flora. VEB. Gustav Fischer Verlag, 2. Jena.

Meussel, H., Jager, E., Weinert, E., 1965: Vergleinchende Chorologie der

Zentraleuropaischen flora. VEB. Gustav Fischer Verlag, 1. Jena.

Mueller-Dombois, D., Ellenberg, H., 1974: Aims and Methods of Vegetation Ecology. John

Wiley and Sons. New York. 547 p.

ParabuĎski, S., Stojanović, S., Butorac, B., Pekanović, V. (1986): Prodromus vegetacije

Vojvodine. Zbornik Matice srpske za prirodne nauke, 71, 5-40, Novi Sad.

Pavletić, Z., 1968: Flora mahovina Jugoslavije. Institut za botaniku Sveučilišta u Zagrebu,

Zagreb.

Petrović, B., RanĎelović, V., Zlatković, B. (2008): Flora i vegetacija Krupačkog Blata kod

Pirota u istočnoj Srbiji. Prirodno-matematički fakultet, odsek za biologiju i ekologiju,

Niš.

Radulović, S., Vučković, M., Pajević, S., Panjković, B. (2002): Bioindicative and natural

values aquatic macrophytes from the Vrbas-Bezdan DTD canal (YU). ISIRR.

RanĎelović, V. (1988): Močvarna vegetacija uz gornji tok Juţ ne Morave. Diplomski rad.

Novi Sad.

RanĎelović, V., Zlatković, B., (2010): Flora i vegetacija Vlasinske visoravni. Prirodno-

matematički fakultet, Niš.

Raunkiaer, C., 1934: The life form of plants and statistical plant geography. The Clarendon

Press, Oxford. 632 p.

Sarić, M. (ed.), 1986: Flora SR Srbije, X. SANU. Beograd. 400 str.

Sarić, M. (ed.), 1992: Flora Srbije, I (2 izd.). SANU. Beograd. 429 str.

Slavnić, Ţ. (1956): Vodena i barska vegetacija Vojvodine. Zbornik matice srpske, serija

prirodnih nauka, sv. 10, 5-72, Novi Sad.

Sneath, P.H.A., Sokal, R.R., 1973: Numerical taxonomy. W.H. Freeman, San Francisco. 573

p.

Stanković, S., Laušević, R. (1997): Vlasinsko jezero. In: Vlasinsko jezero –

hidrobiološkastudija. (J. Blaţ enčić, ed.), Biološki fakultet Univ. u Beogradu, 1-24.

53

Stevanović, V. (1992): Floristička podela teritorije Srbije sa pregledom viših horiona i

odgovarajućih flornih elemenata. In Sarić, M. (ed.): Flora Srbije, I. (Drugo izdanje).

SANU. Beograd. 49-70.

Stevanović, V., 1992a: Klasifikacija ţ ivotnih formi flore Srbije. In Sarić, M. (ed.): Flora

Srbije, I. (Drugo izdanje). SANU. Beograd. 37-49.

Stojanović, S., Butorac, B., Kilibarda, P. (1990): Zajednica Salvinio-Spirodeletum

polyrrhizae Slavnić 1956 na delu kanala Dunav-Tisa-Dunav. Bilten Društva ekologa

Bosne i Hercegovine, ser. B, br.5; 163-170, Sarajevo.

Stojanović, S., Lazić, D., Kneţ ević, A., Nikolić, Lj., Škorić, M., Kilibarda, P., Mišković, M.,

Bugarski, R., (2007): Flora i vegetacija osnovne kanalske mreţ e HS DTD u Bačkoj.

Poljoprivredni fakultet, Novi Sad, JVP ,,Vode Vojvodine” , Novi Sad.

Tutin, T.G., V.H. Heywood, N.A. Burges, D.M. Moore, D.H. Valentine, S.M. Walters &

D.A. Webb, (eds.), 1964-1980: Flora Europaea, I-V. Cambridge University Press.

London.

Vukoje, M. (1983): Makrofitska flora osnovne kanalske mreţ e u Vojvodini. Zbornik radova

sa naučnog skupa „Čovek i biljka“, Matica srpska, Novi Sad.

Westhoff, V., van der Maarel, E, 1973: The Braun-Blanquet approach. In: Whittaker, R.H.

(ed.): Handbook of vegetation science V. Ordination and classification of communities.

Junk, The Hague. 617-726.

Велчев, В. (ед.), 1989: Флора на НР България, ИX. Издателство на БАН. София.

Йорданов, Д., (ед.), 1963-1986: Флора на НР България, I-VIII. Издателство на БАН.

София.

Петров, С.,1975: Определител на мъховете в България. Издателство на БАН. София.

54

Biografija kandidata

Nataša Savić roĎena je 30. maja 1988. godine u Nišu. Završila je osnovnu školu

,,Branko Miljković ” u Nišu, a nakon toga 2003. godine upisuje srednju medicinsku školu

,,Dr Milenko Hadţ ić” na smeru fizioterapeutski tehničar.

Nakon srednje škole, 2007. godine, započinje osnovne akademske studije na

Prirodno-matematičkom fakultetu, Univerziteta u Nišu, na Departmanu za biologiju i

ekologiju, koje završava 2010. godine sa zvanjem ,,biolog”. Iste godine upisuje master

akademske studije na Departmanu za biologiju i ekologiju, smer Biologija, koje završava

2012. godine, sa prosečnom ocenom 8,92.

Прилог 5/1

ПРИРОДНO - MАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ НИШ

КЉУЧНА ДОКУМЕНТАЦИЈСКА ИНФОРМАЦИЈА

Редни број, РБР:

Идентификациони број, ИБР:

Тип документације, ТД: Монографска Тип записа, ТЗ: Текстуални / графички Врста рада, ВР: Мастер рад Аутор, АУ: Наташа Савић Ментор, МН: Владимир Ранђеловић Наслов рада, НР: Упоредни преглед водене вегетације Војводине, долине Јужне

Мораве и Власинске висоравни Језик публикације, ЈП: Српски Језик извода, ЈИ: Енглески Земља публиковања, ЗП: Р. Србија Уже географско подручје, УГП: Југоисточна Србија Година, ГО: 2013. Издавач, ИЗ: Ауторски репринт Место и адреса, МА: Ниш, Вишеградска 33. Физички опис рада, ФО: (поглавља/страна/ цитата/табела/слика/графика/прилога) 54 стр. ; 19 слика, 27 табела

Научна област, НО: Биологија Научна дисциплина, НД: Екологија биљака Предметна одредница/Кључне речи, ПО: Водена вегетација, Војводина, Јужна Морава, Власинска висораван, компарација

УДК 581.526.32(497.113)(23.046)(23.045)(497.11) Чува се, ЧУ: Библиотека

Важна напомена, ВН: Извод, ИЗ: Циљ овог истраживања био је упоређивање карактеристика водене вегетације на

подручјима Војводине, долине Јужне Мораве и Власинске висоравни. За потребе истраживања анализирано је 30 асоцијација субмерзне и флотантне вегетације, различите синтаксономске припадности. Фитоценолошки је анализирано 13 асоцијација субмерзне вегетације, које су у раду приказане фитоценолошким табелама и окарактерисане флористичким саставом, еколоски и фитогеографски. Компарација асоцијација испитиваних подручја вршена је и на основу таксономске, еколошке и фитогеографске анализе. На основу животних форми и ареал-типова биљних врста, урађени су појединачни и упоредни биолошки и ареал-спектри сваког подручја. Резултати указују да су доминантне биљне врсте свих подручја припадници фамилија Potamogetonaceae и Lemnaceae. Анализа биолошког спектра указује на хидрофитски карактер вегетације са доминацијом субмерзних хидротерофита и флотантних хидрогеофита, док се анализом ареал-спектара уочава космополитски карактер водене вегетације.

Датум прихватања теме, ДП:

Датум одбране, ДО:

Чланови комисије, КО: Председник:

Члан: Члан, ментор:

Образац Q4.09.13 - Издање 1

Прилог 5/2

ПРИРОДНО - МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ НИШ

KEY WORDS DOCUMENTATION

Accession number, ANO: Identification number, INO: Document type, DT: Monograph Type of record, TR: Textual / graphic Contents code, CC: Master thesis

Author, AU: Nataša Savić Mentor, MN: Vladimir Ranđelović Title, TI: Comparative review of aquatic vegetation of the Vojvodina, the

valley of the river Južna Morava and the Vlasina plateau

Language of text, LT: Serbian Language of abstract, LA: English Country of publication, CP: Republic of Serbia Locality of publication, LP: SI Serbia Publication year, PY: 2013 Publisher, PB: Author’s reprint Publication place, PP: Niš, Višegradska 33. Physical description, PD: (chapters/pages/ref./tables/pictures/graphs/appendixes)

54 p. ; 19 figures, 27 tables

Scientific field, SF: Biology Scientific discipline, SD: Plant ecology Subject/Key words, S/KW: The aquatic vegetation, Vojvodina, The south Morava River,

the Vlasinska plateau, comparison.

UC 581.526.32(497.113)(23.046)(23.045)(497.11)

Holding data, HD: Library

Note, N: Abstract, AB: The aim of this study was to compare the characteristics of the aquatic vegetation found in the

areas of Vojvodina, the South Morava River valley and the Vlasinska plateau. The 30 associations of submerged and floating vegetation of syntaxonomically different backgrounds were analyzed for this research. The 13 associations of submerged vegetation were analyzed phytoceonologically and they are presented in this paper by phytocenological tables and characterized by their floristic composition, then ecologically and phytogeographically. The comparison of the associations belonging to the investigated areas was also carried out, on the basis of taxonomic, ecological and phytogeographic analysis. The individual and comparative biological and range-spectra of each area were made on the basis of life forms and areal-types of plant species.The results indicate that the dominant plant species in all areas are the family members of Potamogetonaceae and Lemnaceae. The analysis of the biological spectrum indicates the hydrophytic character of the vegetation, dominated by submersed hydrotherophytes and floating hydrogeophytes.

Accepted by the Scientific Board on, ASB:

Defended on, DE:

Defended Board, DB:

President: Member: Member,

Mentor:


Прилог 5/1

ПРИРОДНO - MАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ НИШ

КЉУЧНА ДОКУМЕНТАЦИЈСКА ИНФОРМАЦИЈА

Редни број, РБР:

Идентификациони број, ИБР:

Тип документације, ТД: Монографска Тип записа, ТЗ: Текстуални / графички Врста рада, ВР: Мастер рад Аутор, АУ: Катарина Митровић Ментор, МН: Владимир Ранђеловић Наслов рада, НР: Диференцијација вегетације планинских ливада и пашњјака

Власинске висоравни Језик публикације, ЈП: Српски Језик извода, ЈИ: Енглески Земља публиковања, ЗП: Р. Србија Уже географско подручје, УГП: Југоисточна Србија Година, ГО: 2013. Издавач, ИЗ: Ауторски репринт Место и адреса, МА: Ниш, Вишеградска 33. Физички опис рада, ФО: (поглавља/страна/ цитата/табела/слика/графика/прилога) 46 стр. ; 17 слика, 8 табела

Научна област, НО: Биологија Научна дисциплина, НД: Екологија биљака Предметна одредница/Кључне речи, ПО: Власинска висораван, вегетација, планинске ливаде, пашњаци

УДК 614.448:633.2.03+633.2.033(23.045)(497.11)

Чува се, ЧУ: Библиотека

Важна напомена, ВН: Извод, ИЗ: Циљ овог истраживања био је да се установе сличности и разлике у вегетацији

планинских ливада и пажњака на Власинској висоравни. За потребе истраживања анализирано је 6 асоцијација, различите синтаксономске припадности. Фитоценолошка анализа асоцијација подразумева фитоценолошку табелу за сваку асоцијацију одвојено, и анализу асоцијација по флористичком саставу. Такође, анализа обухвата и графички приказ биолошког и ареал-спектра. Упоредни преглед ливадске и пашњачке вегетације рађен је на основу кластер анализе. Такође, поређење је вршено на основу заступљености животних форми и ареал- типова у заједницама, односно на основу биолошког и ареал- спектра. Резултати добијени на основу заступљености појединих животних форми указују на хемикриптофитски карактер вегетације планинских ливада и пашњака, док се анализом ареал- спектра уочава да језгро флоре овог подручја чине евроазијски и евроазијски планински ареал-тип. Датум прихватања теме, ДП:

Датум одбране, ДО:

Чланови комисије, КО: Председник:

Члан: Члан, ментор:


Прилог 5/2

ПРИРОДНО - МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ НИШ

KEY WORDS DOCUMENTATION

Accession number, ANO: Identification number, INO: Document type, DT: Monograph Type of record, TR: Textual / graphic Contents code, CC: Master thesis

Author, AU: Katarina Mitrović Mentor, MN: Vladimir Ranđelović Title, TI: Differentiation of the montane meadows and pasture vegetation

of the Vlasina plateau

Language of text, LT: Serbian Language of abstract, LA: English Country of publication, CP: Republic of Serbia Locality of publication, LP: SI Serbia Publication year, PY: 2013 Publisher, PB: Author’s reprint Publication place, PP: Niš, Višegradska 33. Physical description, PD: (chapters/pages/ref./tables/pictures/graphs/appendixes)

46 p. ; 17 figures, 8 tables

Scientific field, SF: Biology Scientific discipline, SD: Plant ecology Subject/Key words, S/KW: Vlasina plateau, vegetation, mountain meadows, pastures

UC 614.448:633.2.03+633.2.033(23.045)(497.11)

Holding data, HD: Library

Note, N: Abstract, AB: The aim of this research was to determine the similarities and differences in the vegetation

of mountain meadows and pastures on the Vlasina plateau. Six associations of diverse syntaxonomical backgrounds were analyzed for the study. The phytocoenological analysis of the associations includes a phytosociological table for each association separately, and association analysis for the floristic composition. It also includes analysis and graphical display of biological and range-spectrum. Comparative review of the grassland vegetation found on meadows and pastures was based on cluster analysis. Also, the comparison is done on the basis of the presence of life forms and areal-types in communities, that is to say, on the basis of biological and range-spectrum. The results obtained on the basis of the presence of certain life forms indicate the hemikryptohpytic nature of the mountain meadows and pastures vegetation, while the areal-spectrum analysis notes that the core of the flora of the area is made of the Eurasian and Eurasian mountain areal -type. Accepted by the Scientific Board on,

ASB:

Defended on, DE:

Defended Board, DB:

President: Member: Member,

Mentor:


UNIVERZITET U NIŠU PRIRODNO- MATEMETIČKI FAKULTET ... · ovom tipu vegetacije pripada ogroman...

Documents

Transcript of UNIVERZITET U NIŠU PRIRODNO- MATEMETIČKI FAKULTET ... · ovom tipu vegetacije pripada ogroman...