Univerzitet u Banja Luci

Prirodno-matematički fakultet

Odsjek: Tehničko vaspitanje i informatika

Predmet: Građevinarstvo i tehnologija I

SEMINARSKI RAD

Tema: Arhitektura Egipta

Mentor: Student:

Banja Luka, februar, 2012 godina

Sadržaj:

1.Uvod....................................................................................................3

2. Materijali, konstrukcije i arhitektonske forme......................................5

3.Sakralna arhitektura............................................................................6

3.1.Grobnice – piramide.......................................................................6

3.2.Hramovi........................................................................................10

4. Zaključak...........................................................................................14

5. Reference.........................................................................................15

6. Literatura...........................................................................................16

1.Uvod

Zajedno sa Mesopotamijom, Egipat nosi odlike prve velike poznate civilizacije.

Svojim monumentalnim stilom, arhitektura Egipta nikada nije bila prevaziđena,

izazivajući divljenje od antike pa sve do danas.

Na formiranje arhitekture u Egiptu uticali su različiti faktori: geografski položaj i

građevinski materijali, klima, religija, državno uređenje i ekonomsko-društveni

poredak.

U starom vijeku, Egipat je bio sveden na usku dolinu Nila, na sjeveru je bio

ograničen Sredozemnim morem, na istoku i zapadu pustinjom, a na jugu nubijskim

planinama.

Ne čelu egipatske države bio je faraon, koji je, osim što je bio vrhovni vladar,

smatran za živog Boga. Kao takav, faraon je sve do danas ostao glavna

karaktreristika egipatske civilizacije. Faraoni su bili podjeljeni u 30 dinastija. Ove

dinastije su podjeljene u tri najznačajnija perioda carstva i ptolomejski perod. Prvi

period je Staro Carstvo (od I do IX dinastije),3600-2130 god. p.n.e. Drugi period je

Srednje Carstvo (od XI do XVII dinastije),2130-1580 god. p.n.e. Treći period je

Novo Carstvo (od XVIII do XXX dinastije), 1580-332 god. p.n.e. Od 525. god. p.n.e.

Egipat su osvojili Perzijaci i bili su okupatori oko 100 godina. Zatim je uslijedio

ptolomejski period koji traje od 332 god. p.n.e do 3. god. n.e.1

Sva monumentalna arhitektura je vezana za grobnice i hramove dok su palate

dosta zanemarene i građene od trošnijih materijala.

Religija Egipćana je u najvećoj mjeri uticala na cjelokupnu umjetnost, a posebno na

arhitekturu. Vjerovali su u vječnost duše i to se odrazilo na pojavu velike egipatske

sakralne arhitekture. Građene su grobnice u kojima su nakon što je balzamovano,

sahranjivali tijelo umrlog. Gradili su piramide koje su osim umjetnosti pokazivale i

politički i društveni sistem faraona.

1 Marvin Traktenberg i Izabel Hajman,” Arhitektura od praistorije do postmodernizma”, građevinska knjiga a.d. Beograd 2006.

Bogovima su građeni hramovi kao njihove vječne kuće. Po svojim dimenzijama,

karakteru i materijalima očito je da su ovi objekti namjenjeni da traju vječno,

omogučujući tako i faraonu vječni zagrobni život.

Što se tiče građevinskog materijala, Egipat je oskudjevao samo drvetom. Koristili su

trsku i ćerpič2. Međutim, u arhitekturi Egipta najveći značaj je imao kamen. Metali su

korišteni za izradu alata kojima je obrađivan građevinski materijal, ali ne i kao

konstrukcije.

Zahvaljujući izolovanom položaju Egipta i postojanosti materijala koji je korišten za

izgradnju, veliki arhitektonski spomenici Egipta sačuvani su i do danas.

2 Nepečena cigla koja je pravljena od dobrih vrsta gline.

2. Materijali, konstrukcije i arhitektonske forme

U najranijem periodu glavni građevinski materijal u Egiptu bili su drvo i ćerpič. Za

izgradnju stambene arhitekture palmovo drvo je postalo glavni materijal. Egipat je

takođe zemlja raznih vrsta kamena. U dolini Nila bilo je pješčara i krečnjaka, a u

planinama prema Crvenom moru vadio se granit, bazalt i diorit. Mermer je

zamjenjen alabasterom. Metali- bakar, bronza i željezo nisu se upotrebljavali kao

konstrukcije, nego su od njih izradjivana oruđa i alati za obradu građevinskih

materijala.

Konstruktivni sistem Egipta je tektonski. Za formiranje svojih arhitektonskih prostora

egipatski arhitekti su se služili zidom, stubom i ravnim gredama. Iako su Egipćani

poznavali i luk i svod, ovim konstrukcijama nisu davali većeg značaja, primjenjujući

ih izuzetno u arhitekturi, a nešto češće u izgradnji kanala i u čisto inženjerskim

konstrukcijama.

Glavne arhitektonske forme su Egipćani uzeli iz prirode. Oblik egipatskog vjenca i

oblici egipatskih stubova su glavni elementi koji se primjenjuju na svim

arhitektonskim spomenicima. Egipatski stubovi imaju bazu koja je okrugla i široka,

stablo koje je najčešće prikazano kao svežanj stabljika lotosa i papirosa povezanih

ispod kapitola vrbcom, a kapiteli su u formi zatvorenog ili rascvjetanog lotosa,

papirosa, palmove krune, zvona, glave boginje Hator.3

3 Husref Rodžid , “Istorija arhutekture, Stari vijek”, Zavod za izdavanje udžbenika Sarajevo 1969.

3.Sakralna arhitektura

3.1.Grobnice – piramide

Po vjerovanju Egipćana, život ne prestaje poslije fizičke smrti, ali za vječni život

duše potrebno je sačuvati tijelo umrlog. Svaki čovjek je u toku svoga života morao

da opremi svoju grobnicu, da bi njegov duh mogao da uživa u svim zadovoljstvima

u kojima je i on sam uživao. Nakon smrti, tijelo je balzamovano, a uz pokojnika je

sahranjivana i njegova odjeća, dragocjenosti, hrana, kao i figure koje su

predstavljale njegovu porodicu, prijatelje i poslugu. Grobnice su bile prostrane i

pravljene su tako da budu trajne da bi mogle zaštiti mumificirano tijelo i sve što je uz

njega sahranjeno. Međutim, samo pripadnici vladajuće klase imali su mogućnost da

sebi obezbijede ovakve grobnice, dok su robovi sahranjivani u plitkim rakama iznad

kojih je stavljano nisko obilježje.4 

Prvobitne grobnice, koje su građene u doba vladavine prve tri dinastije bile su

mastabe5. Mastabe su se sastojale od podzemnog i od nadzemnog dijela. U

nadzemnom dijelu, koji je imao pravougaonu osnovu i nagnute vanjske strane, bila

je kapela6.Kapela je, bila ukrašena obojenim reljefima i zidnim slikama s prizorima iz

svakodnevnog života i natpisima sa vjerskim i magičnim formulama, koje su, kako

se verovalo, olakšavale pokojniku dugačko putavanje ka svijetu mrtvih, gde ga je

čekao Ozirisov sud. Pored kapele, tu je bila i jedna ili više prostorija u kojima su

čuvane dragocjenosti i kip preminuloga. Ove prostorije nazivale su se serdabi. Slike

i skulpture u grobnicama imale su više magijske nego estetske ciljeve. Kada bi

statua bila završena, u nju je vjerskim obredom udisan život i po vjerovanju, ona je

postajala ljudsko biće koje je njom bilo predstavljeno. Statue kraljevskih ličnosti

imale su idealizovane crte lica i bez obzira na starost vlasnika, prikazivane su u

cvijetu mladosti, dok su figure seljaka i robova prikazivane sa mnogo više realizma.

Podzemni dio mastabe činila je grobna komora, u kojoj se u kovčegu, sarkofagu,

čuvalo mumificirano tijelo pokojnika. Ona se nalazila do 30 metara ispod nivoa tla,

sa nadzemnim dijelom bila je povezana vertikalnim kanalom. Mastabe su obično

bile orijentisane u pravcu sjever - jug po dužoj strani. Na sjevernoj strani mastabe

4 Stari Egipat-Igor Uranić -izdavač-Školska knjiga (2002)5 Riječ mastaba potiče iz arapskog jezika i u prevodu znači klupa. Ona predstavlja grobnicu faraona.6 Mala prostorija u kojoj su vršeni obredi.

bila su lažna vrata, koja su, po vjerovanju, služila za izlazak duše umrlog. Dok je

ulaz u kapelu bio sa južne strane. Mastabe su najčešće pravljene od ćerpiča, a

veoma rijetko su oblagane kamenom i opekom. 

Najstarija mastaba je mastaba faraona Menesa koji je ujedinio Gornji i Donji Egipat.

Ova mastaba nema podzemnog dijela, a nadzemni dio se sastoji od pet prostorija.

U srednjoj prostoriji bio je sarkofag sa mumijom, a ostale četiri su bile kapela i

serdabi. Spoljašnji zidovi su su nagnuti i ukrašeni vertikalnim užljebima, koji

podsjećaju na umjetnost Mesopotamije i ukazuju na povezanost mesopotamske i

egipatske umjetnosti. 

Za vrijeme III dinastije, iz mastabe su se, dograđivanjem jedne mastabe na drugu,

tako da svaka gornja bude manja u odnosu na prethodnu, razvile stepenaste

piramide, u kojima su sahranjivani isključivo faraoni. Najstarija i najpoznatija

stepenasta piramida je piramida faraona Zosera u Sakari, kod Memfisa, djelo

arhitekta Imhotepa (Slika 1)7.

Slika 1. - Stepenasta piramida faraona Zosera, III dinastija

Samu piramidu čini šest mastaba različite veličine, postavljenih jedna na drugu.

Piramide8 nisu bile podignute kao usamljene građevine usred pustinje, već kao

prostrane grobljanske četvrti, sa hramovima i drugim zgradama koje su bile

pozornica vjerskih svečanosti za faraonov život, a i poslije njega. Takođe, Zoserova

stepenasta piramida nalazi se u sredini arhitektinske kompozicije, koja, osim nje,

obuhvata grobove plemića i pogrebne kapele okružene visokim bedemima.Cijela

kompozicija ima dimenzije 550 x 280 metara. Sama Zoserova piramida visoka je

oko 61 metar i predstavlja jedno od najvećih i najljepših ostvarenja egipatske

arhitekture. Pojedini dijelovi ove kompozicije bili su uzor kasnije stvorenim djelima

egipatske arhitekture.

7 http://sr.wikipedia.org/sr8 Naziv piramida potiče od grčke riječi pyramis - kolač od pšeničnog brašna.

Pored Zoserove, jedna od najstarijih stepenastih piramida je piramida faraona

Snofrua (IV dinastija) kod Meduma. Nekada je ova piramida imala sedam

stepenika, ali do danas su sačuvana samo tri. 

Ukidanjem stepenika stepenastih piramida dobijen je najkarakterističniji oblik

egipatske grobnice - pravilna piramida. Prva pravilna piramida izgrađena je kod

Dahšura za vrijeme IV dinastije. Bila je visoka 99 metara, a stranica kvadratne

osnove iznosila je 213 metara. Najveće pravilne piramide su Keopsova, Kefrenova i

Mikerinova, u Gizi, u blizini današnjeg Kaira (Slika 2)9.

Slika 2. - Piramide Keopsa, Kefrena i Mikerina, IV dinastija, oko 2550. g.p.n.e.

Ovim monumentalnim kompleksom, savršenim po simetriji, dostignut je vrhunac u

razvoju piramida. Njihova unutrašnjost zidana je blokovima od krečnjaka, a spoljna

obloga, koja je do danas sačuvana samo na vrhu Kefrenove piramide, bila je od

granita. Ove tri piramide su po projektu i konstrukciji međusobno veoma slične.

Manji dio unutrašnjosti piramide sačinjavale su grobne komore i hodnici kojima su

komore bile međusobno povezane. Ulaz u piramide je bio zazidan i skriven ispod

granitne podloge. Najstarija i najveća od ove tri piramide je Keopsova, čija je visina

iznosila oko 148 metara, a svaka stranica je dugačka oko 232 metra. Prema

Herodotu, izgradnja Keopsove piramide trajala je 20 godina. Piramida Keopsovog

sina Kefrena visoka je 135 metara sa stranicom od 215 metara, a Mikerinova 66

metara sa stranicom od 108 metara. Površina koju pokriva Keopsova piramida je

5,5 hektara, njena zapremina je 2,500.000. kubnih metara. Oko ove tri velike

piramide nalazi se nekoliko manjih i veći broj mastaba za faraonove rođake i

dvorske dostojanstvenike. Takođe, sa istočne strane svake od ovih piramida

izgrađen je pogrebni hram i pogrebna cesta kojom se dolazilo do piramide. Ove tri

veličanstvene grobnice stari Grci su ubrajali u jedno od sedam svjetskih čuda. U

9 http://sr.wikipedia.org/sr

dolini Kefrenove piramide, pored hrama, nalazi se sfinga isklesana u stijeni, koja

ima tijelo lava i carsku glavu čije je lice vjerovatno portret faraona Kefrena.

Slika 3.- Velika sfinga, oko 2530. p.n.e., IV dinastija

Sfinga (Slika 3.)10 je dugačka 73 metara, a visoka 19,80 metara i, iako je tokom

vremena izgubila prvobitne crte i danas svojom dostojanstvenošću ulijeva

strahopoštovanje. Kefren ju je postavio za stražara svom nadgrobnom kompleksu

jer simboliše ljudsku mudrost i životinjsku snagu. I hiljadu godina kasnije, smatrali

su je likom Boga sunca. Poslije četvrte dinastije ovakve monumentalne piramide

više nisu građene, mada su i dalje podizane piramide mnogo manjih razmjera.

Za vrijeme Srednjeg carstva, faraoni i drugi velikodostojnici su sahranjivani u

grobnicama pravljenim u prirodnoj stijeni. Ove grobnice su nastale po ugledu na

egipatsku palatu. Ulazi su uglavnom, radi zaštite, bili skriveni a izuzetak je manja

grobnica kod Beni Hasana, sa naglašenim dvorištem. Poznate grobnice u Dolini

kraljeva kod Tebe Biban -el - Maluk imaju veoma izdužen oblik, a pri njihovoj

izgradnji težilo se na osnoj simetričnosti. Njihova dužina iznosi od 60 do 150

metara. U Dolini kraljeva, među najznačajnije spadaju grobnice u stijeni faraona :

Setia, Ramzesa II, Ramzesa III, Ramzesa VI, Ramzesa IX i Tutankamonova

grobnica. Grobnica Tutankamona, faraona koji je umro kada je imao osamnaest

godina jedina je grobnica koja je netaknute sadržine otkrivena modern doba.

Ostale su opljačkane, što je razumljivo s obzirom na vrijednost materijala

pronađenih u ovoj grobnici11.

3.2.Hramovi

Egipatski hramovi bili su posvećeni kultu umrlog kralja, a pravljeni su uglavnom u

10 http://sr.wikipedia.org/sr11 Husref Rodžid , “Istorija arhutekture, Stari vijek”, Zavod za izdavanje udžbenika Sarajevo 1969.

doba Srednjeg i Novog carstva. Kraljevi su podizali hramove u znak zahvalnosti

bogovima za njihovu milost. Tokom vremena u egipatskoj arhitekturi razvila su se

četiri tipa hrama :

· Hram sa pilonima, koji je najčešće građen u doba Novog carstva 

· Peripteralni hram, građen u vrijeme Srednjeg carstva

· Speos (podzemni hram)

· Hemispeos (polupodzemni hram)

Hram sa pilonima građen je po ugledu na kraljevsku palatu. Međutim, palata je

građena od drveta i ćerpiča, a hram od kamena. Kao palata, i hram se sastojao od

tri dijela. Prilaz u hram činile su aleje oivičene sfingama, kojima su se za vrijeme

svetkovina u slavu bogova, kretale svečane povorke. Na ulazu u hram bio je pilon

koji se sastojao od dvije izdužene kule koje se sužavaju prema vrhu, sa jednom

nižom kapijom između njih. Pilon je služio kao monumentalna kapija, zaštitni zid i

mjesto na kome su se ispisivala faraonova postignuća u boju ili lovu. Ispred pilona

su često postavljani obelisci i sjedeće statue kraljeva i bogova. Obelisci su

simbolisali sunčeve zrake a kraljevi su pomoću njih pokazivali svoju odanost bogu -

suncu Ra, bogu Heliopolisa. 

Prvi dio hrama bila je velika sala sa stubovima ili hipostilna sala za prijem. Drugi dio

činilo je četvrtasto dvorište sa bočnim stubovima. Treći dio čini sekos (svetilište)-

centralna, mračna prostorija u kojoj se čuva kip božanstva. Tu su bile još

svešteničke prostorije, riznice i biblioteke.

U ovaj dio hrama su pristup imali samo sveštenici i izabrane božije sluge. U većini

slučajeva, hramovi su bili osno simetrični. Ovi hramovi su građeni tako da se

vijernik, prolazeći redom kroz njihove prostorije, osjeća bespomoćnim i beznačajnim

u odnosu na veličinu hrama i božanstvo. Njihove zidove krasili su obojeni reljefi na

kojima je prikazivan kralj u društvu bogova. 

Najpoznatiji hramovi sa pilonima su izgrađeni u Tebi, Luksoru i Karnaku u doba

Novog carstva. 

Hram u Luksoru posvećen je Amonu, njegovoj ženi Mut i njihovom sinu Konsuu. On

je bio južno predgrađe Tebe i nazivali su ga,,Haremom Juga“. Njegovu izgradnju

započeo je oko 1390. godine prije n.e. Amenofis III, a tek jedan vijek kasnije ga je

proširio i dovršio Ramzes II. Sa obe strane ulaza nalazi se masivni zid zakošenih

strana sa obeliscima i statuama Ramzesa II u sjedećem položaju, visokim 16

metara, koje doprinose veličanstvenosti hrama. U unutrašnjosti hrama se nalaze

masivni stubovi, tako da je pogled vijernika bio ograničen samo na unutrašnjost

hrama, što je imalo za posljedicu stvaranje misterije i osjećaja uniženosti

posmatrača u odnosu na hram.12

Hram u Karnaku takođe je bio posvećen bogu Amonu (Slika 4)13 . Sam hram je

dugačak 365 metara, a podignut je na početku ozidanog prostora u koji je u toku

dugog vremenskog perioda, od 1530. god. p.n.e. do dolaska Rimljana, dodan i

uklopljen veći broj zgrada. Neke od njih su hram posvećen bogu mjeseca, Konsuu,

zatim hipostilna sala napravljena u vrijeme Setija I i Ra nalaze 134 stuba poredana

u 16 redova, a u sredini se nalazi prolaz sa stubovima visine 24 metra i prečnika

3,57 metara. Debljina ogradnog zida je od 6 do 9 metara. Prilaz u hram čini

svečana aleja sfingi koje imaju tijelo lava a glavu ovna, svete životinje boga Amona.

Sfinge su među šapama držale statuu boga ili faraona i vjerovalo se da su zaštitnice

hrama. 

Slika 4. - Ulaz sa pilonima Amonovog hrama u Karnaku

Za vrijeme Ramzesa II izgrađen je Rameseum u Tebi, hram sa dva dvorišta,

jednom hipostilnom salom, tri manje sale sa stubovima i većim brojem drugih

pomoćnih odaja. Danas je veći dio ovog hrama razoren, ali još uvijek djeluje

veličanstveno, pa nije čudno što su ga Grci i Rimljani ubrajali u čuda Egipta. 12 Marvin Traktenberg i Izabel Hajman,” Arhitektura od praistorije do postmodernizma”, građevinska knjiga a.d. Beograd 200613 http://sr.wikipedia.org/sr

Peripteralni hram čini samo jedna manja prostorija uokvirena trijemom od okruglih ili

četvrtastih stubova. Na ulazu u hram nalazi se monumentalno stepenište, a sam

hram je podignut na visoki temelj. 

Najstariji peripteralni hram u Egiptu izgradio je faraon Sezostris I u Karnaku u doba

Srednjeg carstva (XII dinastija). Reljefi iz ovog hrama svrstani su među najljepše

reljefe u Karnaku. U vrijeme vladavine Amenofisa III (XVIII dinastija), hram je

porušen, a kamen od kog je bio izgrađen iskorišten je za izgradnju trećeg pilona

Amonovog hrama koji se nalazio u blizini. Nedavno je ovaj hram rekonstruisan i

predstavlja jedan od najznačajnijih egipatskih spomenika.

Podzemni (speos) hram po rasporedu prostorija sličan je hramu sa pilonima ali

umjesto dvorišta ima monumentalno predvorje ukrašeno figurama faraona. 

Najljepši podzemni hramovi su Mali i Veliki hram kod Abu Simbela, koji su izgrađeni

u vrijeme faraona Ramzesa II (XIX dinastija, XIII vijek prije n. e.). Veći hram

posvećen je Ramzesu II. Ima fasadu visoku 32 i široku 36 metara, ukrašenu sa

četiri vladareve kolosalne statue, visoke po 20 metara. Ogromne figure su imale

ulogu da pokažu božansku moć faraona i uliju strah posmatraču. Pored kraljevih

nogu isklesane su mnogo manje figure kraljice Nefertari - meri - Mut i neke od

njihove djece. Manji hram ima fasadu visoku 27 i široku 11 metara, a posvećen je

kraljici Nefertari, Ramzesovoj supruzi, i boginji Hator. Na fasadu je oslonjeno šest

statua koje predstavljaju Ramzesa II, Nefertari i boginju Hator.

Polupodzemni (hemispeos) hramovi su vrsta hramova čije se svetilište nalazi ispod

zemlje a piloni, dvorište i hipostilna dvorana su pod vedrim nebom. 

Najpoznatiji hramovi ove vrste su hram u Gerf Huseinu i hram kraljice Hatšepsut

(Slika 5)14, jedine žene koja je, kao faraon, neograničeno vladala Egiptom.

Hatšepsutin hram izgrađen je oko 1485 g. prije n. e. (XVIII dinastija) u Deir - el -

14 http://sr.wikipedia.org/sr

Bahari kod Tebe, a posvećen je Amonu i još nekim božanstvima. Ovaj hram ima tri

izdužena trijema sa stubovima, koji su postavljeni jedan iznad drugog i spojeni

kosim prilazima. Na vrhu se nalazi centralna kapela koja je uklesana u stijenu.

Senenmut, arhitekta koji je projektovao ovaj hram, savršeno je uspio da uklopi hram

u okolinu koja ga okružuje.15

Slika 5.- Pogrebni hram Hatšepsute, Deir - el - Bahari, XVIII dinastija

4. Zaključak

Egipatska arhitektura ima specifična obilježja koje je potpuno razlikuju od

arhitekture drugih civilizacija. Kao takva imala je uticaj na arhitekturu mnogih drugih

naroda. Egipat se za svoju dugovječnost može zahvaliti svom geografskom

položaju. Na istoku i zapadu je neprohodna pustinja, more je na sjeveru, a planina

15 Husref Rodžid , “Istorija arhutekture, Stari vijek”, Zavod za izdavanje udžbenika Sarajevo 1969.

na jugu. Veliko blago koje je Egipat imao je plodonosna rijeka Nil, koji je omogućio

stvaranje cijele egipatske civilizacije. Arhitektura Egipta je otpočetka obilježena

smrću, tj. obredima koji prate odlazak faraona na drugi svijet. Vjerovali su u vječnost

duše. Sve to se odrazilo na stvaranje velike sakralne arhitekture. Egipatska

arhitektura sa svojim sačuvanim grobnicama i hramovina predstavlja jedinstvo

arhitekture, skulpture i slikarstva. Ta arhitektura je sačuvana i do danas, jer su se za

njihovu izgradnju koristili najtvrđi i najotporniji materijal. Egipćani su sve radili

uglavnom u kamenu, mada je eksploatacija kvalitetnog kamena bila vrlo teška jer se

kamen vadio duboko u pustinji, daleko od plodnog Nila. Jednostavnost i gradioznost

su osnovne odlike egipatske arhitekture. Egipatski arhitekti su u traženju svoje

arhitektonske forme oslanjali na uzore uzete iz prirode. Egipatski umjetnik je bio

realist, apstrakcija mu je bila strana. U Egiptu posebno mjesto zauzimaju piramide u

Gizi, jer su one proglašene jednim od sedam svjetskih čuda.

Zahvaljujući svom položaju, religiji, materijalima koji su korišteni za izgradnju, klimi,

državnom i društvenom uređenju, Egipat se može pohvaliti arhitekturom koja je

opstala sve do danas i koja predstavlja oduševljenje ljudi širom svijeta.

5. Reference

*Cerpič -nepečena cigla koja je pravljena od dobrih vrsta gline.

*Riječ mastaba potiče iz arapskog jezika i u prevodu znači klupa. Ona predstavlja

grobnicu faraona.

*Kapela-mala prostorija u kojoj su vršeni obredi.

*Naziv piramida potiče od grčke riječi pyramis - kolač od pšeničnog brašna.

*Slika 1, Slika 2, Slika 3, Slika 4, Slika 5- preuzeta sa - http://sr.wikipedia.org/sr

6. Literatura

Marvin Traktenberg i Izabel Hajman,” Arhitektura od praistorije do

postmodernizma”, građevinska knjiga a.d. Beograd 2006.

Husref Rodžid , “Istorija arhutekture, Stari vijek”, Zavod za izdavanje

udžbenika Sarajevo 1969.

Igor Uranić, “Stari Egipat” ,izdavač-Školska knjiga (2002)

http://sr.wikipedia.org/sr (datum pristupa- 23.01.2012.)