UNIVERSITETI BUJQESOR TIRANEFAKULTETI I BIOTEKNOLOGJISE DHE USHQIMITDEPARTAMENTI I TEKNOLOGJISE AGROUSHQIMORE

DETYRE KURSI PUNA PRAKTIKE PRANE FABRIKES VAJRA BIMORE RAFINIMI I VAJIT TE LULEDIELLIT FIOL

STUDENTI I PRAKTIKES KOMISIONILEDIAN FEKAJ PROF. ANILA KOPALI(PhD)

Detyra e kursit eshte kryer ne fabriken Vajra Bimore me adrese sheshi tek QTU djathtas, per periudhen kohore nga 7 mars 30 maj 2014. Pas praktises se kryer atje grumbullova mjaft informacion per ti perfshire ne kete detyre kursi. Ajo eshte e ndare ne 12 pika:

1. Njohja me pajisjet, makinerite dhe aparaturat kryesore te industries ushqimore2. Percaktimi I operacioneve njesi ne industrine ushqimore3. Lenda e pare per prodhimin e produkteve ushqimore, kushtet teknike dhe teknologjike qe duhet te plotesoje4. Analizat me kryesore te lendeve te para5. Proceset e perpunimit(rafinimi)6. Ambalazhimi dhe etiketimi I produkteve ushqimore7. Vleresimi I produktit perfundimtar(HACCP)8. Organizimi dhe administrimi I ndermarrjes ushqimore9. Kontrolli I higjenes ne njesine prodhuese10. Njesite e kontrollit shtese te cilesise(AKU) laboratoret perkates, njesite e standartizimit te cilesise se ushqimeve

1. NJOHJA ME PAJISJET, MAKINERITE DHE APARATURAT KRYESORE TE IU

a. Reparti I rafinimitLinja e perpunimit eshte e vazhduar dhe perbehet nga keto pajisje 1. Tanket e degomimit2. Tanket e neutralizimit3. Pajisjet e cngjyruesit4. Deodoratori 5. Cdyllezuesi

b. Reparti I ambalazhimitReparti I ambalazhimit eshte e perbere nga keto pajisje 1. Makineria mbushese per vaj 1L2. Makineria mbushese per vaj 3;3.5;5 L3. Makineria mbushese per vaj ulliri4. Elevatori

Reparti I tankeveTanket e jashtme jane te vendosura ne pozicione te ndryshme, ku tanket e lendes se pare jane vene ne vije te drejte me rafinerine dhe tanket e vajit te rafinuar jane te vendosur ne vije te drejte me repartin e ambalazhimit dhe keto te dyja jane paralel me njera tjetren.

2. PERCAKTIMI I OPERACIONEVE NJESI NE IUOperacionet njesi ne firmen e vajit FIOL jane ketoa. Reparti I rafinimitDegomimi - sherben per heqjen e komponenteve te cilesuara si goma dhe eshte procesi pare I rafinimitNeutralizuesi sherben per heqjen e acideve te lira duke bere qe aciditeti te jete I ulur. Eshte procesi I dyte I rafinimitCgjyruesi sherben per heqjen e intesitetit te ngjyres duke perdorur zbardhues. Eshte procesi I trete I rafinimitDeodoratori sherben per heqjen e aromave duke avulluar aldehidet dhe ketonetCdyllezimit sherben per heqjen e dyllerave qe kane mbijetuar nga rafinimi I meparshemb. Reparti I ambalazhimitAmbalazhimi- eshte procesi kryesor dhe I vetem. Merret vaji nga tanket mbushen shishet dhe ambalazhohen ne shisheve dhe me pas ne kuti.

3. LENDA E PARE PER PRODHIMIN E PRODUKTEVE USHQIMORE, KUSHTET TEKNIKE DHE TEKNOLOGJIKE QE DUHET TE PLOTESOJE

Per shkak te mungesave te politikave motivuese per formimin e kooperativave per mbjelljen e cultures se lulediellit ose per shkak te ndermjetesimit te shtetit npm kontraktimit fermer firme per prodhimin e lendes se pare , duke cuar edhe ne me nje kosto te ulet te prodhimit. Importimi I lendes se pare nuk eshte shume ekonomik pasi, bima humbet shpejt vlerat e saj prodhuese dhe produkti do te ishte I dyshueshem per konsumatorin duke rezultuar ne nje humnere ekonomike per firmen. Prandaj zgjidhja e vetme eshte importimi I vajit grexho ose vajit bruto gati per rafinim. Pranimi I lendes se pare behet ne portin e Durresit. Ku me tanket jane te shoqeruara me dokumentacionin perkates ku perfshihen certifikimet shteterore dhe private, analizat perkatese dhe ku gjihsesi ky vaaj qe futet ne treg I behet edhe nje kontroll nga agjensite shteterore per te verifikuar kushtet e vajit dhe per te konfirmuar pikat e kotrktimit per kete vaj duke mos lejuar mall kontrabande. Kushtet teknologjike jane keto

4. ANALIZAT ME KRYESORE TE LENDEVE TE PARA

5. PROCESET E PERPUNIMIT( RAFINIMI)Rafinimi kalon sipas skemes se meposhtmeDegomim neutralizim cngjyrosje deodorim cdyllezim1. Degomimi kryhet ne nje impiant te vazhduar. Vaji ne sasi te dozuar, rrjedh ne nje ene reactive, I nxehur me nxehtesi indirekte dhe e mbajtur ne temperature 60 80 grade C, se bashku me nje sai te dozuar te ujit ne levizje. Kjo perzierje dergohet ne nje ndares centrifugal qe ben te mundur te merret vaji qe dehidratohet ne nje desilator me film te holle, ne boshllek me 50 200 mmHg.2. Neutralizimi Sistemet e neutralizimit te vzhduar bazohen ne perdorimin e pergjithshem te ndarjes npm centrifugimit dhe zakonisht perfshijne ne vetvete edhe fazen e degomimit tashme te pershkruar. Operacioni fillestar zhvillimet ne temperature 65 75 grade C duke e degomuar me acid fosforik. Vaji kalon ne nje shkembyes te dyte te nxehtesise ne menyre qe te merret temperature e pershtatshme per neutralizim dhe ai perzihet ne brendesi me solucion te NaOH. Emulsion dergohet ne nje grup centifusash ku edhe ndosh ndarja e pastave te spunizuara. Vaji I cuar ne temperature 90 95 grade C, lahet me uje qe nuk permban kriera minerale dhe ndahet nga sapunet e mbetura ne nje tjeter grup centrifugash.3. Cngjyrimi fazat e punes jane keto tharja ne boshllek e vajit ne nje temperature rreth 60 grade C.;perzierja e imet vaj dhera ; ringrohja per 15 30 minuta ne temp 90 110 grade C; ftohja ne temp e pershtatshme 30 60 grade C; filtrimi; rikuperimi I vajit nga dherat4. DeodorimiNe qender te kolones ne kolektor mbledh avujt nga diafregmat e vecanta. Cdo piate mban diafragma ne forme spirale te cilat kane si qellim te zagjasin procesin procesin e kalimit te vajit dhe seciles I korrespodon nje impiant I ngrohjes indirekte me nje system te injektimit te avullit direct dhe me tuba per zbrasjen. Pika e poshtme nuk ka injektim te avullit direct dhe as nuk ngrohet, por ajo mban ne vetvete nje system te shkembyesve te nxehtesise te nxehtesise te cilet mundesojne ngrohjen e vajit hyrez ne kurriz te vajit te deodoruar.

6. AMBALAZHIMI DHE ETIKETIMI I PRODUKTEVE USHQIMOREReparti i ambalazhimit konsiston ne tre linja te paketimita. Linja e ambalazhit MAC per shishe vaji te vellimeve te medha si 3.5 , 4 dhe 5 litra.b. Linja e ambalazhit ALFATEK-GAVAGNINO EGATI-COSMO PACK per shishet e vajit 1 litrac. Linja e ambalazhit te vajit te ulliritLinja e pare e ambalazhit eshte manuale pasi pjesa e vetme qe kryen makineria eshte grumbullimi ne formacion kater shishe dhe ambalazhimi me ambalazh plastik. Mbushja e shisheve kryhet nga punonjesi dhe I hedh shishet ne transportier per te kaluar permes makinerise ku del me almbalazhin plastik. Nje punonjes tjeter prt tek fundi I makinerise per te marre shishet dhe ti vendose ne karrocari ku do te transportohen ne ambientet e magazines.Linja e dyte e ambalazhit eshte edhe me e rendesishmja pasi edhe per shkak te kapacitetit te larte prodhues qe perballon seria e vazhduar. Ketu paketohet pjesa me e madhe e vajit te lulediellit te rafinuar(60%) dhe konstiston ne tre makineri qe kryejne funksionet treshe fryrje e shisheve-mbushje me vaj(Alfatek)etiketimi I shisheve(Gavagnino Egati) --- futje ne kuti te shisheve ne formacion 3:4(Cosmo Pack)Te tre makinerite lidhen me me transporiere mekanik. Makinerite kontrollohen nga tre punonjes, nje per secilen makineri. Parimi I punes se kesaj serie vijon si me poshte:Makineria Alfatek eshte e lidhur me tankun e vajit te rafinuar tek pjesa e mbushesit. Ne fillim te transportierit makineria merr shishet plastike dhe futen ne pjesen e pare te makinerise ku kryhet futja e ajrit te nxehte tek shishet per te garantuar fryrjen e saj por edhe per garantimin e cilesise se shisheve. Pas ketij procesi shishet I nenshtrohen mbushjes ku mbushesi eshte nje cilinder vertikal me mbushese qe fikson shishet dhe I mbush ato duke u rrotulluar duke garantuar ne te njejten kohe shpejtesi te larte mbushjeje, dozim te sakte te cdo shisheje, si dhe rendiment te larte prodhimi. Pas mbushjes me ane te nje transportieri ku kalon ne makinerine e dyte Gavangino Egati ku produkti kalon ne nje rruge te percaktuar vazhdimisht ne rrotullim me veten per te ngjitur sic duhet etiketen dhe pastaj del te transportieri I dyte ku shkon deri tek makineria e trete Cosmo Pack. Tek hyrja kemi nje pompe e cila ve ne levizje mekanizmin per ndarjen e shisheve ne rreshta(4) dhe me vone pritet nga valvulat me susta ku vendosen tek kutite. Kutia merr forme nga kapeset e poshtme dhe hapet par se te vendosen shishet. I gjithe ky veprim kryhet per 5 10 sekonda. Problemet qe mund te dalin nga ky process dalin ngaa) Vendosja e fletes se kutise ne menyre diagonal dhe jo te puthiturb) Grepi kapes mund te mos mbaje fleten e kutise duke I shpetuar dhe forma kuboide nuk arrihetc) Transportieret lidhes jane te gjate pasi lejon punonjesit qe te kontrollojne shishet per ndonje etikete te vene keq ose te mosvendosur , si dhe per dozimin e vajit ne shishe.Foto ilustruese

7. VLERESIMI I PRODUKTIT PERFUNDIMTAR(HACCP)

Sistemi HACCP konsiston ne mbajtjen e ketij lloj dokumentacioni per kontrollit te cilesise

a. Mbajtja e kartes teknologjikeb. Trguesit cilesorec. Treguesit sasiored. Kontrolli I hyrjes ditoree. Kontrolli 15 ditorf. Gjurmueshmeriag. Certifikatat cilesore per lendet e para dhe lendet ndihmueseh. Ngjyra dhe densitetii. Aciditeti j. Peroksidetk. Sapunetl. Vlera e jodit

8. ORGANIZIMI DHE ADMINISTRIMI I NDERMARRJES USHQIMOREFabrika Vajra Bimore eshte ne nga fabrikat operuese me te medha ne Fier( qe prej 20 vitesh). Brenda territorrit te fabrikes kemi rreth 9 ndertesa me linja kryesore prodhimi dhe linja dytesore te paketimit si dhe 2 magazinat kryesore. Ekzistojne rreth 6 linja prodhimi te vazhdueshem me logon e Fiol-itA) Linja e prodhimit te vajit te lulediellit te rafinuarB) Linje prodhimit te majonezesC) Linje prodhimi te salces se domates dhe ketchupD) Linjes se prodhimit te salces se kositE) Linja e prodhimit te recelraveF) Linja e prodhimit te cokollates dhe cokokremit

9. KONTROLLI I HIGJENES NE NJESINE PRODHUESE

Kontrolli I higjenes se firmes behet dite per dite dhe nga 2 punetore te cilet kryejne edhe pastrimin dhe dizifektimin e ambientit. Ne cdo repart kemi kushte te ndryshme higjenike, duke patur parasysh se cdo repart ka specifiken e tij ne prodhim dhe nje koeficent te vecante kontaminimi te ambientit te punes . Me rrezikshmeri me te larte eshte reparti I rafinimit, I ndjekur nga reparti I ambalzazhimit, tanket e lendes se pare dhe tanket me vaj te rafinuar, dhe ne fund mjediset e magazines ku ruhet produkti perfundimtar. Vihet re qe pastrimi ne repartin e rafinesrise , ne pjesen e dyshemese kryhet me ane te produkteve te thjeshta duke ruajtur pajisjet per ndonje degradim I lendes se pastrimit nga kontakti me makinerite. Tubat dhe tanket pastrohen me nje solucion me perqendrim te ulet NaOH , me ane te te cilit merret nje rezultat me I mire.Kushtet te reparti I ambalazhimit jane te tilla qe I gjithe kontaminimi nuk prek produktin qe mbushet por mbetjet bien te gjitha ne dysheme , duke bere qe pastrimi te jete me I lehte dhe higjena te garantohet me mire.Tek tanket si me lende te pare dhe me vaj te rafinuar, pastrimi kryhet me koncetrat NaOH edhe per shkak te tubave lidhes te shumte. Kontaminimi eshte minimal por duhet gjithmone te kihet parasysh pasi lenda e pare te mos humbase vlera prodhimi dhe produkti te kete cilesi te mire.Kontaminimi tek raparti I magazinave ka edhe koeficentin me te ulet te kontaminimit pasi pastrimet jane te perditshme, kondicionimi kryhet me lehtesi, dhe kontrollet jane me te shumta pasi kemi te bejme me produktin perfundimtar dhe nuk dihet koha e ruajtjes dhe nuk duhet te lejohet qe kushtet higjenike te prekin sadopak paketimin.

10. NJESITE E KONTROLLIT SHTETEROR TE CILISISE (AKU), LABORATORET PERKATES, NJESITE E STANDARTIT TE CILESISE SE USHQIMEVENjesia e kontrollit shteteror eshte AKU ( Agjensia Kombetare e Ushqimit) e cila eshte edhe pergjegjese per certifikimin e cilesise per vajin e prodhuar. Direktivat e meparshme qartesonin per nje kontroll te lenddes se pare dhe te vajit te rafinuar cdo tre muaj me nga tre mostra per secilin subject analize. Sot procedura ka ndryshuar duke bere qe kontrollet te jene me te shpeshta(cdo muaj). Kjo ben qe edhe produkti te jete I certifikuar me nje cilesi te mire , por me nje qasje me te mire ne marketing duke bere qe klienti te kete me shume besim tek produkti.Analizat qe kryhet jane nga me te ndryshmet duke I grupuar si me poshteA. Lenda e pareAnaliza e lageshtiseAnaliza e aciditetitIntesiteti I ngjyresIntesiteti I shijes dhe teksturesAnaliza e rrezes se prodhimitAnaliza e mbetjeve metalikeAnaliza e komponenteve cilesore te prodhimit (etj.)B. Produkti perfundimtarAnaliza e lageshtiseAnaliza e aciditetitIntesiteti I pranueshem I ngjyresIntesiteti I shijes dhe tekstruraAnaliza e peroksideveAnaliza e komponenteve ushqyes(etj.)Rezultatet e analizave jepen me nje kopje per firmen duke bere edhe raportin perfundimtar per aprovimin e produktit per vijimin e punes normalisht.