หนงสอเรยนสงคมศกษาฯ ม.4-6 ประวตศาสตรโลกสากล 1

เวลาและยคสมยทางประวตศาสตรเวลาและยคสมยทางประวตศาสตร

เวลาและยคสมย

ทางประวตศาสตร

สมยกอนประวตศาสตร

สมยประวตศาสตร

การแบงยคสมยทาง

ประวตศาสตรสากล

ความสำคญของเวลา

การเทยบศกราชใน

ประวตศาสตรสากล

ตวชวดชนป

ตระหนกถงความสำคญของเวลาและยคสมยทางประวตศาสตรทแสดงถงการเปลยนแปลง

ของมนษยชาต (ส 4.1 ม.4-6/1)

หนงสอเรยนสงคมศกษาฯ ม.4-6 ประวตศาสตรสากล2

ความสำคญของเวลา

เวลาเปนแนวคดทเปนนามธรรม จบตองไมได แตความคดเรองเวลามความเกยวของกบ

การดำเนนชวตและกจกรรมของมนษยอยตลอด ในสมยโบราณ มนษยสามารถบอกเวลาไดจาก

การสงเกตการเปลยนแปลงของปรากฏการณทางธรรมชาต เชน แสงสวางทมาพรอมกบดวง

อาทตยและตำแหนงของดวงอาทตยบนทองฟา ลกษณะของดวงจนทรทปรากฏในแตละคน หรอ

การทมฝนตกหรอฝนไมตก การผลดอกออกผลของตนไม เปนตน

มนษยรจกนบเวลามาตงแตสมยโบราณ โดยมหลกฐานวาใชการขดลงบนแผนดนเพอ

บนทกวนเดอนทผานไป นนคอความคดเรองเวลาเกยวกบปฏทน เมอมนษยมการพฒนาดาน

วทยาการมากขน กมการสรางนาฬกาซงเปนเครองมอบอกเวลาทแนนอนมากขน และมวธการ

กำหนดจำนวนวนในปฏทนใหเปนรอบปทสอดคลองกบปรากฏการณธรรมชาต เวลามความสำคญ

ตอชวตมนษยในปจจบนอยางไรเปนสงทเราทกคนคงตระหนกด เวลาเปนสงทชวยใหเราสามารถจด

ระบบชวตสวนตวและสงคมได และชวยทำใหมนษยสามารถเชอมโยงความสมพนธของเหตการณ

ตางๆ ทงทเกดขนมาแลวในอดต ทเกดขนในปจจบน และทจะเกดขนในอนาคต

เนองจากประวตศาสตรเปนเรองราวของมนษยและเหตการณทเกยวกบมนษยทเกดขน

ในอดต ซงดำเนนไปตามลำดบกาลเวลา การทเราจะเขาใจเหตการณในอดต รวมทงสาเหตและ

ผลของเหตการณเหลานนได เราจงจำเปนตองทราบลำดบเวลาของเหตการณตางๆ ทเกยวของกน

หรอเปนเหตเปนผลแกกน ประวตศาสตรของทกชนชาตจงตองมเวลาเปนเกณฑอางองหรอเสน

กำกบเวลาอยตลอดเวลา หาไมแลวเหตการณตางๆ กคงจะไมมความหมาย หรอหากจะยงมความ

หมายอยบางกคงจะเปนความหมายทเลอนลาง ดวยไมทราบวาอะไรเกดขนกอนหรอหลง ดงนนจง

ไมสามารถจะทราบอยางแนชดวาอะไรคอสาเหตและอะไรคอผล ซงจะมผลตามมาคอทำใหเราไม

ทราบวาเหตการณในประวตศาสตรนนมความหมายทแทจรงอยางไร

การเทยบศกราชในประวตศาสตรสากล

เมอมนษยมการดำเนนชวตและทำกจกรรมตอเนองทใชระยะเวลายาวนาน ดงนน มนษย

จงตองกำหนดชวงเวลาซงเปนทยอมรบและสามารถใชรวมกนไดในสงคมหนงๆ เพอใหเกดความ

เขาใจในเหตการณตรงกน มนษยจงไดกำหนดศกราชขนเพอใชนบเวลาทกๆ 1 ป โดยเกณฑการ

กำหนดศกราชนจะแตกตางกนไปตามแนวคดและความเชอในแตละสงคม เชน บางสงคมใช

เหตการณสำคญทเกยวของกบกษตรย การสรางเมองหรออาณาจกร บางสงคมใชเหตการณ

หนงสอเรยนสงคมศกษาฯ ม.4-6 ประวตศาสตรโลกสากล 3

สำคญทางศาสนา เปนตน ศกราชทใชในการศกษาประวตศาสตรสากลทสำคญ ไดแก ครสต

ศกราชและฮจเราะหศกราช

ครสตศกราช (ค.ศ.)

ครสตศกราชเปนศกราชสากลทใชอยทวโลกในปจจบนน ครสตศกราชท 1 เรมตนเมอ

วนท 1 มกราคม ป 754 แหงศกราชโรมน การเรมตนคำนวณครสตศกราชเรมขนเมอ ค.ศ. 525

เมอสมเดจพระสนตะปาปา นกบญจอนหท 1 (St. Paul I) ทรงมอบหมายใหนกบวชชอ

ไดโอนซส เอกซกอส (Dionysius Exiguus) คำนวณวนอสเตอรสำหรบใชระหวาง ค.ศ. 527-626

ผลการคำนวณพบวาพระเยซครสตประสตเมอวนท 25 ธนวาคม ป 753 แหงศกราชโรมน แต

เนองจากตามธรรมเนยมถอเอาวนท 1 มกราคม เปนวนเรมตนปใหม ดงนนจงเหนวาวนท 1

มกราคม ป 754 แหงศกราชโรมน เปนจดเรมตนของปแรกสำหรบยคใหมของมนษยชาต เรยกวา

“ปแหงพระเปนเจา” (ANNO DOMINI ซงยอวา A.D.) ทำใหในเวลาตอมามการเรยกชวงเวลา

กอนการประสตของพระเยซครสตวา กอนครสตศกราช (Before Christ ซงยอวา B.C.) ดงนน

ตามการคำนวณของไดโอนซส เอกซกอส ป 754 แหงศกราชโรมน จงถอวาเปน ค.ศ. 1 (A.D. 1)

และป 753 แหงศกราชโรมน จงเปน 1 ปกอนครสตศกราช (1 B.C.)

อยางไรกตาม เมอเรมมการใชครสตศกราชนน ศกราชดงกลาวยงไมเปนทนยมแพรหลาย

เทาทควร มหลกฐานวาครสตศกราชนาจะปรากฏใชเปนศกราชหลกในยโรปตะวนตก เมอนกบวช

ชาวองกฤษซงเปนทรจกในนามวา บด ผนานบถอ (Venerable Bede) ใชครสตศกราชในการ

อางองเหตการณตางๆ ในหนงสอ “ประวตศาสตรศาสนาของชาวองกฤษ” ของเขาซงเขยนแลว

เสรจเมอ ค.ศ. 731 ขณะทสำนกวาตกนใชครสตศกราชในเอกสารอยางเปนทางการในสมย

สมเดจพระสนตะปาปา จอหนท 13 (St. Paul XIII)

ฮจเราะหศกราช

ฮจเราะหศกราชเปนศกราชของศาสนาอสลาม โดยใชปททานนบมฮมมด ศาสดาของ

ศาสนาอสลามกระทำฮจเราะห (Hijarah แปลวา การอพยพโยกยาย) คอ อพยพออกจากเมอง

เมกกะไปยงเมองเมดนา เปน ฮ.ศ. 1 ซงตรงกบวนท 16 กรกฎาคม ค.ศ. 622 หรอ พ.ศ. 1165

แตการเทยบฮจเราะหศกราชเปนพทธศกราชไมสามารถใชจำนวนคงทเทยบได เนองจากฮจเราะห

ศกราชยดถอวน เดอน ป ทางจนทรคตอยางเครงครด จงเดนตามปสรยคตไมทน ทำใหคลาด

หนงสอเรยนสงคมศกษาฯ ม.4-6 ประวตศาสตรสากล4

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ 1

ใหนกเรยนในหองรวมกนแสดงความคดเหนในหวขอ “ความสำคญของเวลากบการเทยบ

ศกราชทใชในศกษาประวตศาสตรสากล” โดยครสรปและใหขอเสนอแนะเพมเตม

เคลอนไมตรงกน โดยทกๆ 32 ปครงจะเพมขนจากปสรยคตไป 1 ปตลอด การเทยบฮจเราะห

ศกราชกบพทธศกราชในปจจบน ใหบวกฮจเราะหศกราชดวย 1122

การแบงยคสมยทาง

ประวตศาสตรสากล

ยคหรอสมยเปนคำทใชบอกชวงเวลาของเหตการณ เพอกำหนดขอบเขตของเวลาทม

ความหมายและเปนทเขาใจรวมกนไดงายขนและสอสารกนไดอยางถกตองตรงกน นกวชาการทาง

ดานโบราณคดและประวตศาสตรนยมกำหนดพฒนาการทางประวตศาสตรของมนษยชาตออก

เปน 2 ยคหรอสมยดวยกน คอ สมยกอนประวตศาสตรกบสมยประวตศาสตร โดยแตละสมยยงม

การแบงออกเปนสมยยอยอก

สมยกอนประวตศาสตร (Pre-historical Period) คอ ชวงเวลาทมนษยยงไมมตว

อกษรจดบนทกเรองราวของสงคม นกโบราณคดเปนผศกษาเรองราวของสมยกอนประวตศาสตร

เปนหลกโดยศกษาจากซากพมพดกดำบรรพหรอพมพหน โบราณสถาน โบราณวตถ โครงกระดก

สงของเครองใช ภาพวาดตามผนงหรอบนสงของตางๆ เปนตน โดยสมยกอนประวตศาสตรมการ

แบงเปนยคยอย คอ ยคหนกบยคโลหะ ทงนยคหนยงมการแบงออกเปนยคหนเกา ยคหนกลาง

และยคหนใหม สวนยคโลหะกมการแบงเปนยคสำรดกบยคเหลก

สมยประวตศาสตร (Historical Period) คอ ชวงเวลาทมหลกฐานทเปนลายลกษณ

อกษรบอกเลาเรองราวของสงคมนนๆ อกษรนนอาจเปนตวอกษรของชนชาตอนกไดแตนำมาใช

บนทกคำพดเปนเรองราวของสงคมตน โดยสมยประวตศาสตรมการแบงเปนสมยยอย คอ สมย

โบราณ สมยกลาง สมยใหม และสมยปจจบน

หนงสอเรยนสงคมศกษาฯ ม.4-6 ประวตศาสตรโลกสากล 5

ตามเหตผลการจำแนกยคสมยดงน นกเรยนจงตองเขาใจวาสมยกอนประวตศาสตรและ

สมยประวตศาสตรของสงคมแตละสงคม (หรอประเทศ) จะเรมตนไมตรงกน ขนอยกบเงอนไข

การมตวอกษรบนทกเรองราวของแตละสงคม นอกจากนนการแบงและกำหนดสมยยอยในสมย

กอนประวตศาสตรกยงมความแตกตางกน เนองจากแตละภมภาคตางกมพฒนาการแตกตางกนไป

สมยกอนประวตศาสตร

เนองจากสมยกอนประวตศาสตรยงไมมตวอกษรใชบนทกเรองราว นกโบราณคดจะศกษา

เรองราวสมยกอนประวตศาสตรโดยอาศยหลกฐานทางโบราณคด เชน โครงกระดกมนษย เครอง

มอเครองใช อาวธตางๆ เครองมอหน เครองปนดนเผา เครองประดบ ตลอดจนถำ เพงพา ภาพ

วาดทมนษยอยอาศยและวาดไว เปนตน และเนองจากสมยกอนประวตศาสตรมอายยาวนานมาก

นกโบราณคดจงตองมการแบงเปนสมยยอย โดยใชหลกเกณฑสำคญ คอ ความกาวหนาทางดาน

เทคโนโลยการทำเครองมอเครองใชเปนหลกในการแบง ซงสามารถแบงออกเปน 2 ยคใหญๆ คอ

ยคหนกบยคโลหะ

1. ยคหน (Stone Age) เปนยคทมนษยเรมรจกนำหนมาปรบใชเปนเครองมอเครองใชหรอ

อปกรณและอาวธ นกโบราณคดกำหนดใหยคหนของมนษยสมยกอนประวตศาสตร (สากล) อย

ระหวาง 2.5 ลานป ถงประมาณ 4,000 ปมาแลว แตเนองจากสงทเหลอเปนหลกฐานอยจนถง

ปจจบนมเพยงชนดเดยวคอหน ดงนนเราจงเรยกยคนวา ยคหน ทงนยคหนตามพฒนาการ

เทคโนโลยการทำเครองมอเครองใชยงแบงออกเปน 3 ยคยอย คอ ยคหนเกา ยคหนกลาง และ

ยคหนใหม ดงน

1.1 ยคหนเกา (Paleolithic Period หรอ Stone Age) อยระหวาง 2,500,000 -

10,000 ปมาแลว มนษยในยคนอาศยอยในถำหรอเพงผา ยงไมมความคดสรางทอยอาศยโดยใช

วสดธรรมชาตหรอตงรกรากถาวร ดำรงชวตดวยการลาสตว หาปลา และเกบหาผลไมในปา เมอ

อาหารตามธรรมชาตหมดกอพยพไปหาแหลงอาหารทอนตอไป มนษยยคหนเการจกประดษฐ

เครองมออยางหยาบๆ เครองมอทใชทวไป คอ เครองมอหนกะเทาะ ทมลกษณะหยาบ ใหญ หนา

กะเทาะเพยงดานเดยวหรอสองดาน ไมมการฝนใหเรยบ มนษยยคหนเการจกนำหนงสตวมาทำ

เปนเครองนงหม รจกใชไฟเพอใหความอบอนแกรางกาย ใหแสงสวาง ใหความปลอดภย และหง

หาอาหาร มการฝงศพ ทำพธกรรมเกยวกบการตาย และมการนำเครองมอเครองใชและอาวธ

ตางๆ ของผตายฝงไวในหลมดวย นอกจากนมนษยยคหนเกายงรจกสรางสรรคงานศลปะ ซงพบ

ภาพวาดตามผนงถำทใชสฝนสตางๆ ไดแก สดำ นำตาล สม แดงออน และเหลอง ภาพทวาด

สวนใหญเปนภาพสตว เชน ววกระทง มาปา กวางแดง เปนตน ภาพวาดทมชอเสยงของมนษย

ยคหนเกาอยทถำลาสโก ประเทศฝรงเศส

หนงสอเรยนสงคมศกษาฯ ม.4-6 ประวตศาสตรสากล6

ขวานหนยคหนเกา อายประมาณ 700,000 ปมาแลว

พบทโอลดเว (Olduvai) ประเทศแทนซาเนย

ภาพจาก : History of the World : The Human

เครองมอยคหนเกา พบทประเทศเคนยา

ภาพจาก : http//anthropology.net/2007/05/

ภาพวาดรปมา พบในถำโชเว (Chauvet)

ประเทศฝรงเศส อายประมาณ 32,000 ปมาแลว

ซงอยในยคหนเกา

ภาพจาก : http://www.writers-free-reference.

com/16caves.htm

ภาพวาดรปววทผนงถำลาสโก (Lascaux)

ประเทศฝรงเศส อายประมาณ 17,000 ปมาแลว

ภาพจาก : History of The World:The Human

Dawn, P.83

ภาพวาดรปมาทผนงถำลาสโก (Lascaux) ประเทศฝรงเศส อายประมาณ 17,000 ปมาแลว

ภาพจาก : History of the World:The Human Dawn, P.83

หนงสอเรยนสงคมศกษาฯ ม.4-6 ประวตศาสตรโลกสากล 7

กระโหลกศรษะมนษยโครมนยอง

เกบอยในพพธภณฑมนษยชาต

กรงปารส ประเทศฝรงเศส

ภาพจาก : The Complete Illustrared

World Encyclopedia of Archaeology,

P.993

เครองมอยคหนใหมพบในตะวนออกกลาง

http://anthropology.net/2007/0/5/27/

what-does-neolithic-mean/

หลกฐานเครองมอหนทนกโบราณคดพบ

ตามทตางๆ เชน ทวปยโรป เอเชย ออสเตรเลย และ

ทวปอเมรกา ทำใหมการตงชอมนษยยคนตามสถานทท

พบหลกฐาน เชน มนษยชวา พบทเกาะชวา ประเทศ

อนโดนเซย มนษยปกกง พบทถำใกลกรงปกกง ประเทศ

จน มนษยนแอนเดอรธล พบทหบเขาแอนเดอร ประเทศ

เยอรมน มนษยโครมนยองพบทถำโครมนยอง ประเทศ

ฝรงเศส มนษยโครมนยองเปนมนษยยคหนเการน

สดทาย (อายระหวาง 30,000-17,000 ปมาแลว) ท

คนพบและมลกษณะเหมอนมนษยปจจบน

1.2 ยคหนกลาง (Mesolithic Period หรอ Middle Stone Age) อยระหวาง

10,000-6,000 ปมาแลว มนษยยคนรจกทำเครองมอหนทมความประณตมากขนดวยการกระเทาะ

ผวดานใดดานหนงหรอทงสองดานออกใหเกดความคม ทำใหเครองมอหนในยคนมรปทรงท

เหมาะแกการใชงานมากขนกวาเดม เครองมอยคหนกลางทพบมทงเครองมอสบ ตด ขด และทบ

หลกฐานเครองมอหนของมนษยในยคหนกลางพบในทวปยโรปและทวปเอเชย โดยพบ

ครงแรกในเวยดนาม เรยกวา วฒนธรรมฮวบเนยน จดเปนวฒนธรรมยคหนกลางของประเทศใน

เอเชยตะวนออกเฉยงใต รวมทงประเทศไทยดวย

1.3 ยคหนใหม (Neolithic Period หรอ New Stone Age) อยระหวาง 6,000 -

4,000 ปมาแลว มนษยยคนมความเจรญทางวตถมากกวายคหนกลาง รจกควบคมธรรมชาตมาก

ขน รจกพฒนาการทำเครองมอหนอยางประณตโดยมการขดฝนหนทงชนใหเปนรปรางลกษณะ

ตางๆ เพอใหเครองมอมประสทธภาพในการใชสอยมากขนกวาเครองมอรนกอนหนาน เชน มดหน

ทสามารถตดเฉอนไดแบบมดโลหะ มการตอดามยาวเพอใชแผนหนลบคมเปนเสยมขดดน หรอตอ

ดามไมสำหรบจบเปนขวานหน สามารถปนหมอดนและใช

ไฟเผา สามารถทอผาจากเสนใยพชและทอเปนเชอกทำ

เปนแหหรออวนจบปลา ลกษณะสำคญอกประการหนงท

จำแนกมนษยยคหนใหมออกจากมนษยยคหนกลางกคอ

การทมนษยยคนรจกการเพาะปลกและเลยงสตวในระดบ

ทซบซอนมากขน เชน มการปลกขาวและพชอนๆ เชน ถว

ฟก บวบ และเลยงสตวหลายชนดมากขน เชน แพะ แกะ

และ วว ซงกคงทงไวใชงานและเปนอาหาร

หนงสอเรยนสงคมศกษาฯ ม.4-6 ประวตศาสตรสากล8

สโตนเฮนจ กลมแทงหนขนาดใหญ บรเวณทราบซลลสเบอรร ทางตอนใตของประเทศองกฤษ

สนนษฐานวาถกสรางขนมาเมอ 5,000 ปมาแลว

ภาพจาก : The Complete Illustrated world Encyclopedia of Archeology, P. 179.

วฒนธรรมยคหนใหมพบอยทวโลก แตหลกฐานสำคญทมลกษณะโดดเดน คอ การสราง

อนสาวรยหน (Megalithic) ทมชอเสยง คอ สโตนเฮนจ (Stonehenge) ในประเทศองกฤษ

สนนษฐานวาสรางขนเพอใชคำนวณเวลาทางดาราศาสตร เพอพธกรรม เพอบวงสรวงดวงอาทตย

และเพอผลผลตทางการเพาะปลก

การทมนษยยคนรจกทำการเพาะปลกและผลตอาหารได ทำใหพวกเขาสามารถอยรวม

กนเปนหลกแหลง ไมตองเทยวเรรอนหาอาหารดงแตกอน จงทำใหเกดเปนสงคมหมบานขน มการ

สรางกฎเกณฑขอบงคบมาใชในการปกครองเพอความสงบสขของสงคม มการแบงแยกหนาทการ

งานและรจกรวมมอชวยเหลอกนและกน ทำใหพวกเขามเวลาวางทจะใชไปเพอการสรางสรรค

ศลปวฒนธรรมมากขน ตวอยางกคอการขดคนพบซากหมบานสมยหนใหมในประเทศสวตเซอร-

แลนดทสรางดวยไมและดนเหนยวบนเสาทปกอยในพนทะเลสาบหรอบนทลม ซงแสดงใหเหนการ

กอสรางทใชเสาทบคานอนเปนแบบแผนการกอสรางพนฐานทใชอยจนถงปจจบน และการรจก

ประดบลวดลายบนเครองปนดนเผาทมหลายแบบ เชน ลายเลขาคณต ลายกนหอย เปนตน

2. ยคโลหะ (Metal Age) เรมเมอประมาณ 4,000 ปมาแลว มนษยยคนมความกาวหนา

ทางเทคโนโลยขนอยางเหนไดชดอนแสดงถงการพฒนาความสามารถทางความคด ดวยการม

ความสามารถนำโลหะมาทำเปนเครองมอเครองใชนนเอง ในระยะแรกของยคโลหะจะพบวาพวก

เขารจกหลอมทองแดงและดบกซงเปนโลหะทใชอณหภมไมสงนกในการหลอม ตอมาจงพฒนา

ความรและเทคโนโลยขนมาจนสามารถหลอมเหลกได ซงการหลอมเหลกตองใชอณหภมสง นก

โบราณคดจงแบงยคโลหะออกเปน 2 ยคตามความแตกตางของระดบเทคโนโลยและวสดทนำมา

ใชทำเครองมอเครองใช ดงน

หนงสอเรยนสงคมศกษาฯ ม.4-6 ประวตศาสตรโลกสากล 9

2.1 ยคสำรด (Bronze Age) การเรมตนของยคสำรดในแตละภมภาคจะตางกนไป

แตสวนใหญจะเรมระหวางประมาณ 4,000 ปมาแลว ในชวงเวลานมนษยรจกนำทองแดงผสมกบ

ดบกหลอมรวมกนกลายเปนโลหะผสมทเราเรยกวา สำรด มาใชทำเปนเครองมอเครองใชและ

อาวธทมคณภาพดกวาททำจากหนขดมาก การดำรงชวตของมนษยยคนกเปลยนไปจากการเปน

ชมชนเกษตรกรรมเลกๆ กลายเปนชมชนขนาดใหญทเราเรยกวาชมชนเมอง มการจดแบงความ

สมพนธของคนในสงคมตามความสมพนธและความสามารถ ซงพฒนาการนทำใหสงคมมความ

มนคงและมการสงสมอารยธรรมไดอยางรวดเรวกวาทผานมา แหลงอารยธรรมสำคญทม

พฒนาการจากสงคมสมยหนใหมสสมยสำรด เชน แหลงอารยธรรมเมโสโปเตเมยในภมภาคเอเชย-

ตะวนตก แหลงอารยธรรมลมแมนำไนลในประเทศอยปต แหลงอารยธรรมลมแมนำสนธใน

ประเทศอนเดย และแหลงอารยธรรมลมแมนำฮวงเหอในประเทศจน เปนตน

2.2 ยคเหลก (Iron Age) เรมเมอประมาณ 3,200 ปมาแลว เปนชวงของการ

พฒนาการทางเทคโนโลยทตอเนองจากยคสำรด หลงจากทมนษยสามารถนำทองแดงมาผสมกบ

ดบกและหลอมเปนโลหะผสมไดแลว มนษยกคดคนหาวธนำเหลกซงเปนโลหะทมความแขงและ

ทนทานกวาสำรดมาทำเปนเครองมอเครองใชและอาวธ ดวยการใชอณหภมในการหลอมทสงกวา

การหลอมสำรด แลวจงตโลหะเหลกในขณะทยงรอนอยใหเปนรปทรงทตองการ เนองจากเหลกใช

ทำเครองมอเครองใชมความเหมาะสมกบงานการเกษตรทตองใชความแขงแรงมากกวาสำรด

และมความทนทานกวาดวย จงทำใหมนษยยคเหลกสามารถทำการเกษตรไดผลผลตเพมมากขน

นอกจากนเหลกยงใชทำอาวธทมความแขงแกรงและทนทานกวาสำรด จงทำใหสงคมมนษยยคนท

พฒนาเขาสยคเหลกและเขาสความเปนรฐไดดวยการมกองทพทมประสทธภาพกวา สามารถ

ปกปองเขตแดนของตนเองไดดกวา ทำใหสงคมเมองของตนมความมนคงปลอดภย และในทสดก

สามารถขยายอทธพลไปยงดนแดนอนๆ ไดในเวลาตอมา

เครองมอทางการเกษตรและอาวธยคเหลกในสมยสามอาณาจกร บรเวณคาบสมทรเกาหล

ภาพจาก Kaladarshan.arts.ohio-state.edu/studypayes/in

หนงสอเรยนสงคมศกษาฯ ม.4-6 ประวตศาสตรสากล10

สมยประวตศาสตร

ไดกลาวมาขางหนาแลววา สมยประวตศาสตรของสงคมใดสงคมหนงจะเรมเมอสงคมนน

มตวอกษรใช การมตวอกษรใชทำใหมการสอสารทมประสทธภาพมากขน กลาวคอสามารถสง

ขอความสอสารกนไดเปนระยะทางไกล สามารถบนทกเรองราวตางๆทำใหคนรนหลงเขาใจเรอง

ราวของคนในอดตได และสามารถถายทอดความรจากคนรนหนงไปยงคนอกรนหนงได

สงคมมนษยทมตวอกษรใชเปนสงคมทมการจดระบบซบซอนขนจากการทมนษยมการ

สะสมความรและมพฒนาการทางความคดทซบซอนขนนนเอง เนองจากแตละสงคมมพฒนาการ

ทางความรความคดและเทคโนโลยทตางกน สมยประวตศาสตรของแตละประเทศจงเรมตางกน

เชนเดยวกบการทสงคมแตละสงคมมพฒนาการผานสมยกอนประวตศาสตรมาตางกนนนเอง

เนองจากบทเรยนนเปนเรองของประวตศาสตรสากล ซงหมายถงประวตศาสตรโลกตะวนตก

นนเอง การกำหนดยคสมยทางประวต ศาสตรสากลจงใชเกณฑทนกประวตศาสตรตะวนตกนยม

ใช ซงกแบงเปนสมยโบราณ สมยกลาง สมยใหม และสมยปจจบน

1. ประวตศาสตรสมยโบราณ (3,500 ปกอนครสตศกราช - ค.ศ. 476) เรมเกดขนเปน

ครงแรกบรเวณดนแดนเมโสโปเตเมยแถบลมแมนำไทกรส-ยเฟรทสและดนแดนอยปตแถบลม

แมนำไนล ทชาวเมโสโปเตเมยและชาวอยปตรจกประดษฐตวอกษรไดเมอ 3,500 ปกอนครสต-

ศกราช จากนนอทธพลของความเจรญของสองอารยธรรมกไดแพรหลายไปยงทางใตของยโรปส

เกาะครต ตอมาชาวกรกไดรบเอาความเจรญจากเกาะครตและความเจรญของอยปตมาสรางสม

เปนอารยกธรรมกรกขน และเมอชาวโรมนในแหลมอตาลยดครองกรกได ชาวโรมนกนำ

อารยธรรมกรกกลบไปยงโรมและสรางสมอารยธรรมโรมนขน ตอมาเมอชาวโรมนสถาปนา

จกรวรรดโรมนพรอมกบขยายอาณาเขตของตนไปอยางกวางขวาง อารยธรรมโรมนจงแพรขยาย

ออกไป จนกระทงจกรวรรดโรมนลมสลายลงเมอพวกอนารยชนเผาเยอรมนเขายดกรงโรมไดใน

ค.ศ. 476 ประวตศาสตรสมยโบราณของชาตตะวนตกจงสนสดลง

2. ประวตศาสตรสมยกลาง (ค.ศ. 476-ค.ศ. 1453) เรมตงแตการสนสดของจกรวรรด

โรมนตะวนตกใน ค.ศ. 476 เมอถกพวกอนารยชนเยอรมนเผาวสกอธ (Visigoth) โจมต ซง

เหตการณนถอเปนจดสนสดของจกรวรรดโรมนตะวนตก เมอจกรวรรดโรมนตะวนตกลมสลายลง

สภาพทวไปของกรงโรมเตมไปดวยความวนวาย การเมอง เศรษฐกจ และสงคมออนแอ

ประชาชนอดอยาก ขาดทพง มปญหาเรองโจรผราย เนองจากชวงเวลานยโรปตะวนตกไมม

จกรวรรดทยงใหญปกครองดงเชนจกรวรรดโรมน นอกจากนยงถกพวกอนารยชนเผาตางๆ เขามา

รกราน สงผลใหอารยธรรมกรกและโรมนอนเจรญรงเรองในยโรปตะวนตกไดหยดชะงกลง

นกประวตศาสตรสมยกอนจงเรยกชวงสมยนอกชอหนงวา ยคมด (Dark Ages) หลงจากนน

หนงสอเรยนสงคมศกษาฯ ม.4-6 ประวตศาสตรโลกสากล 11

ศนยกลางของอำนาจยโรปไดยายไปอยทเมองไบแซนตอม (Byzantium) ซงอยในประเทศตรก

ปจจบน โดยจกรพรรดคอนสแตนตน (Constantion) เปนผสถาปนาจกรวรรดแหงใหมทมความ

เจรญรงเรองซงตอมาเปนทรจกกนในชอ คอนสแตนตโนเปล (Constantinople) ตามชอของ

จกรพรรดคอนสแตนตน

ประวตศาสตรสมยกลางนเปนชวงเวลาทมการเปลยนแปลงอารยธรรมตะวนตกจาก

อารยธรรมโรมนไปสอารยธรรมครสตศาสนา เปนสมยทตะวนตกไดรบอทธพลอยางมากจากครสต

ศาสนา ทงทางดานการเมอง เศรษฐกจ สงคม และศลปวฒนธรรม นอกจากนสงคมสมยกลางยง

มลกษณะเปนสงคมในระบบฟวดล (Feudalism) หรอสงคมระบบศกดนาสวามภกด ทขนนางม

อำนาจครอบครองพนท โดยประชาชนสวนใหญมฐานะเปนขาตดทดน (sert) และดำรงชวตอยใน

เขตแมเนอร (Manor) ของขนนาง ซงเปนลกษณะพเศษของสงคมสมยกลาง นอกจากนในสมย

กลางนไดเกดเหตการณสำคญ คอ สงครามครเสด ซงเปนสงครามความขดแยงระหวางครสต

ศาสนากบศาสนาอสลาม ทกนเวลาเกอบ 200 ป เปนผลใหเกดการคนหาเสนทางการคาทางทะเล

และวทยาการดานอนๆ ตามมา สมยกลางสนสดใน ค.ศ. 1453 เมอพวกออตโตมนเตอรกสามารถ

ยดกรงคอนสแตนตโนเปลของจกรวรรดโรมนตะวนตกได

3. ประวตศาสตรสมยใหม (ค.ศ. 1453-1945) ประวตศาสตรตะวนตกสมยใหมถอวา

เรมตนใน ค.ศ. 1453 เปนปทชนเผาเตรกโจมตและสามารถยดกรงคอนสแตนตโนเปลได เปนผล

ใหศนยกลางความเจรญรงเรองกลบมาอยในยโรปตะวนตกอกครง ในระหวางนในยโรปตะวนตก

เองกำลงมความเจรญกาวหนาทางดานความคดและศลปวทยาการตางๆ จากพฒนาการของการ

ฟนฟศลปวทยาการทดำเนนมา ยโรปจงกลบมารงเรองอกครง ในครงนไดมการสำรวจและขยาย

ดนแดนออกไปกวางไกลจนเกดเปนยคลาอาณานคม ซงตอมานำไปสความขดแยงระหวางประเทศ

กลายเปนสงครามใหญทเรยกกนวาสงครามโลกถงสองครงภายในเวลาหางกนเพยง 20 ป

ในชวงเวลาเกอบหารอยปของประวตศาสตรสมยใหมมเหตการณสำคญเกดขนมากมาย

ทโดดเดนและมผลกระทบยาวไกลตอเนองมาจนถงโลกปจจบน ไดแก การสำรวจทางทะเล การ

ปฏวตทางวทยาศาสตร การปฏวตอตสาหกรรม การกำเนดแนวคดทางการเมองใหม (เสรนยม

ชาตนยม และประชาธปไตย) การขยายดนแดนหรอการลาอาณานคม (จกรวรรดนยม) และ

สงครามโลกสองครง

เหตการณสำคญๆ หลายประการในชวงเวลาของประวตศาสตรโลกสมยใหม ไดสงผลสบ

เนองตอพฒนาการของประวตศาสตรโลกสมยปจจบนอยางมากมาย

4. ประวตศาสตรสมยปจจบน (ค.ศ. 1945-ปจจบน) หรอเรยกกนวา ประวตศาสตร

รวมสมย เรมตงแตสงครามโลกครงท 2 สนสดลง ซงมผลกระทบอยางรนแรงทวโลกและกอให

เกดการเปลยนแปลงทงทางดานเศรษฐกจ สงคม การเมองการปกครองของสงคมโลกในปจจบน

โดยชวงประวตศาสตรสมยปจจบนมเหตการณ ดงน

หนงสอเรยนสงคมศกษาฯ ม.4-6 ประวตศาสตรสากล12

4.1 สมยสงครามเยน (ค.ศ. 1945-1991) เมอสงครามโลกครงท 2 สนสดลงได

เกดการขดแยงทางดานอดมการณทางการเมองของสองอภมหาอำนาจ คอ สหรฐอเมรกาผนำ

คายประชาธปไตยและสหภาพโซเวยตผนำคายคอมมวนสต เพอแขงขนเกยวกบลทธความเชอ

ทางการเมองและผลประโยชนทางเศรษฐกจ โดยไมไดทำสงครามเหมอนสงครามโลกทผานมา

แตใชวธการโฆษณาชวนเชอเปนหลกในการหาพนธมตรและประเทศใตอทธพล ประเทศเลกๆ จง

จำเปนตองเขาขางและรบการสนบสนนจากฝายใดฝายหนง สงครามเยนสนสดลงเมอผนำประเทศ

สหภาพโซเวยตไดปรบนโยบายการเมองทงภายในและภายนอกประเทศทเนนการรวมมอกบนานา

ประเทศในการแกปญหาตางๆ และปฏรปประเทศใหเปนประชาธปไตยมากขน ตอมาเมอประเทศ

ยโรปตะวนออกซงเปนพนธมตรของสหภาพโซเวยตไดแยกตวออกจากสหภาพโซเวยต สงผลให

พรรคคอมมวนสตในประเทศยโรปตะวนออกสนสดอำนาจลง ตอมาใน ค.ศ. 1989 สหรฐอเมรกา

กบสหภาพโซเวยตตกลงลงนามรวมกนทเกาะมอลตา ประกาศการสนสดภาวะสงครามเยน

บรรยากาศสนตภาพจงแพรกระจายไปทวภมภาคตางๆ ของโลก ใน ค.ศ. 1990 กำแพงเบอรลน

ซงเปนสญลกษณของสงครามเยนกถกทำลายลง และปตอมาเยอรมนตะวนตกและเยอรมน

ตะวนออกกรวมตวเปนประเทศเดยวกน และในปลาย ค.ศ. 1991 สหภาพโซเวยตกลมสลาย

สงครามเยนจงสนสดอยางเปนทางการ

4.2 สมยโลกาภวตน ตงแตชวงครงหลงของครสตศตวรรษท 20 เปนชวงเวลาทโลก

มความเจรญกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย รวมทงวทยาการแขนงตางๆ ทำให

สภาพความเปนอยของมนษยโดยทวไปเจรญขน มนษยสามารถเดนทางไปสำรวจอวกาศและดาว

เคราะหดวงอนๆ รจกประดษฐคดคนเครองมอททำใหสะดวกสบาย ความเจรญทางดานการแพทย

ทำใหมนษยมชวตยนยาวและมคณภาพ การคมนาคมขนสงขามทวปเปนไปอยางรวดเรว หรอการ

สอสารขอมลแพรหลายทสอภาพและเสยงโดยผานทางดาวเทยม อนเทอรเนต โทรศพทมอถอ

อยางรวดเรวภายในเวลาไมกวนาท

อยางไรกตาม ความกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทพฒนาไปอยางไมหยด

ยงไดสงผลตอมนษยและเกดปญหาใหมๆ ตามมาอยางรวดเรว การเพมขนอยางรวดเรวของ

จำนวนประชากร การใชพลงงานนวเคลยร การเกดสภาวะทอณหภมของโลกรอนขนจนมผลทำให

นำแขงขวโลกและยอดเขาสงละลายทเรยกวา ภาวะเรอนกระจก เปนตน ดงนนในยคโลกาภวตน

นอกจากจะทำใหชวตมนษยสขสบายขน แตกสงผลใหเกดปญหาใหมๆ ตามมาดวยเชนกน

หนงสอเรยนสงคมศกษาฯ ม.4-6 ประวตศาสตรโลกสากล 13

กจกรรมตรวจสอบความเขาใจ 2

ใหนกเรยนศกษาคนควาเกยวกบการแบงยคสมยทางประวตศาสตรโลกจากสอการเรยน

การสอนอนๆ เชน หนงสอ วดทศน เปนตน แลวใหออกมาอภปรายหนาชนเรยน

1. เวลามความสำคญตอประวตศาสตรอยางไร

2. ในการบนทกเรองราวในประวตศาสตรสากลจะใชศกราชแบบใด พรอมยกตวอยาง

ประกอบ 3 ตวอยาง

3. นกประวตศาสตรใชหลกเกณฑใดในการแบงยคสมยทางประวตศาสตร เพราะเหตใด

4. การแบงยคสมยทางประวตศาสตร แบงออกเปนกยค ยคใดบาง และมความสำคญตอ

การศกษาประวตศาสตรอยางไร

5. การดำเนนชวตของมนษยยคหนและยคโลหะเหมอนหรอตางกนอยางไร อธบายมาพอ

เขาใจ