UNG THƯ NỘI MẠC TỬ CUNG

ĐỐI TƯỢNG Y 6

PGS. TS LÊ HỒNG CẨM BỘ MÔN PHỤ SẢN ĐHYD.TPHCM

MỤC TIÊU

• Liệt kê các yếu tố nguy cơ gây KNMTC.

• Trình bày các phương pháp chẩn đoán KNMTC

• Trình bày phân giai đoạn KNMTC theo FIGO.

• Trình bày các phương pháp điều trị KNMTC theo giai đoạn.

NỘI DUNG

1. ĐẠI CƯƠNG

2. DỊCH TỄ HỌC VÀ YẾU TỐ NGUY CƠ

3. CHẨN ĐOÁN KNMTC

4. ĐIỀU TRỊ

5. TIÊN LƯỢNG

TÖØ KHOÙA

• Endometrial cancer,

• Uterine cancer

• Endometrial sampling

• Dilation and curettage

1.ĐẠI CƯƠNG

Xuaát phaùt töø noäi maïc TCUng thö TC laø loaïi K thöôøng gaëp, ñöùng

haøng thöù 5 treân theá giôùi.Myõ : xeáp 4th sau K vuù, phoåi, ruoät, vôùi

42.160 ca môùi maéc moãi naêm, töû vong 7780 ca

Vieät Nam : xeáp 3th sau K CTC vaø K vuùThöôøng xaûy ra quanh vaø sau tuoåi maõn

kinh,85% 55-65 tuổi, 15% löùa tuoåi khaùc.Taêng nhanh töø 1970 do duøng noäi tieát thay

theá.

2.DÒCH TEÃ HOÏC VAØ YEÁU TOÁ NGUY CÔ

• Coù 2 loaïi beänh hoïc khaùc nhau cuûa ung thö NMTC:

• 1.Loaïi thöôøng gaëp: 90%

• - Xaûy ra quanh tuoåi maõn kinh vôùi beänh söû coù cöôøng estrogen ñôn thuaàn hoaëc noäi sinh, hoaëc ngoaïi sinh.

• - ÔÛ nhöõng phuï nöõ naøy, u phaùt trieån khôûi ñaàu nhö taêng sinh NMTC vaø töø töø thaønh ung thö.

• - Nhöõng u phuï thuoäc estrogen coù khuynh höôùng bieät hoaù toát hôn vaø coù tieân löôïng toát hôn u khoâng keát hôïp vôùi cöôøng estrogen.

DÒCH TEÃ HOÏC VAØ YEÁU TOÁ NGUY CÔ

• 2.Loaïi ung thö NMTC xaûy ra ôû phuï nöõ khoâng coù söï kích thích cuûa estrogen leân NMTC(10%) ung thö teá baøo saùng, hay thanh maïc:

• - Ung thö xaûy ra töï nhieân khoâng keát hôïp vôùi taêng sinh NMTC maø coù theå phaùt sinh treân neàn cuûa NMTC teo.

• - U khoâng phuï thuoäc estrogen coù khuynh höôùng xaûy ra ôû ngöôøi giaø, haäu maõn kinh.

• - Loaïi ung thö naøy keùm bieät hoùa, tieân löôïng xaáu hôn, nguy cô di caên nhieàu hôn so vôùi ung thö phuï thuoäc estrogen.

CAÙC ÑAËC TÍNH NGUY CÔ TÖÔNG ÑOÁI

Voâ sinh 2-3

Maõn kinh muoän 2.4

Beùo phì . Dö 21-50 pounds . Dö > 50 pounds

310

Tieåu ñöôøng 2.8

Ñieàu trò estrogen ñôn thuaàn

4-8

Ñieàu trò tamoxifen 2-3

Taêng sinh NMTC khoâng ñieån hình

8-29

DÒCH TEÃ HOÏC VAØ YEÁU TOÁ NGUY CÔ

Một số yếu tố liên quan đến sự phát triển ung thư NMTC :

Tieàn caên coù TSNMTC hoaëc polype NMTC: Taêng sinh NMTC khoâng ñieån hình ( nguy cô töông ñoái taêng 8-29 laàn)

- Tieàn caên K vuù/ K ñaïi traøng/ KBTCöôøng Estrogen töông ñoái do thieåu naêng progesteron• . daäy thì sôùm (<12t)• . maõn kinh treã (>52t)• . chu kyø kinh khoâng ñeàu (rong kinh, rong huyeát)• . suy hoaøng theå• . loaïn döôõng BT (Stein-Leventhal)• . hoäi chöùng tieàn kinh• . voâ sinh do nguyeân nhaân BT• . saûy hoaëc naïo thai nhieàu laàn • . u xô TC

• Cöôøng Estrogen thöïc söï :• . u BT cheá tieát estrogen• . ñieàu triï estrogen keùo daøi khoâng ñoái

khaùng• . ôû tuoåi maõn kinh : cöôøng E coù theå do söï

bieán ñoåi cuûa caùc Androgeøne thaønh E ôû moâ môõ ngoaïi bieân taêng sinh tuyeán NMTC sau maõn kinh. Nguy cô naøy quan troïng ôû ngöôøi beùo phì vì tyû leä bieán ñoåi naøy tyû leä thuaän vôùi kích thöôùc vaø troïng löôïng cô theå.

– Cheá ñoä aên:Cheá ñoä aên giaøu ñaïm vaø chaát beùo

ÑV→ nguy côCheá ñoä aên nhieàu traùi caây, rau, haït

→ giaûm nguy cô.Traø, caø pheâ, thuoác vieân ngöøa thai

keát hôïp giaûm nguy cô KNMTC: uoáng 12 thaùng RR 0,6 (95% CI 0.3-0.9) so vôùi khoâng duøng, hieäu quaû keùo daøi 15 naêm.

3.CHẨN ĐOÁN

• LÂM SÀNG:

– Tuoåi : ít gaëp tröôùc 40t, tyû leä

taêng theo tuoåi (85% xuaát hieän

sau 50 tuoåi)

- Thöôøng gaëp: 60-70t

- ¼ xaûy ra tröôùc maõn kinh

CHAÅN ÑOAÙN• 2.Hoaøn caûnh phaùt hieän :- Xuaát huyeát hoaëc tieát dòch AÂÑ baát

thöôøng quanh tuoåi maõn kinh (90-95%). - Coù theå öù huyeát loøng TC --> nhieãm truøng

--> öù muû --> dòch AÂÑ hoâi - Coù theå coù caûm giaùc traèn naëng vuøng

haï vò / côn ñau quaën ôû TC.- Ñau vuøng chaäu hoaëc ñau buïng- Coù theå coù RL tieát nieäu hoaëc tieâu hoùa.

(tieåu ñau, tieåu maùu / ñi caàu ra maùu)- Giao hôïp ñau- 5% khoâng trieäu chöùng, phaùt hieän ñöôïc nhôø

khaùm ñònh kyø vaø laøm TBAÂÑ.

• 3. Khaùm LS :

• a – Toång quaùt: tìm yeáu toá nguy cô: beùo

phì, cao HA

• b – Khaùm moû vòt :

• - Bình thöôøng NMAÂÑ vieâm teo ôû tuoåi maõn

kinh.

• - Cöôøng E : NMAÂÑ khoâng teo, AÂÑ aåm öôùt.

• - Xuaát huyeát töø buoàng TC ( CTC bình

thöôøng ).

• C.Thaêm AÂÑ:

• - Xaùc ñònh kích thöôùc, ñoä di ñoäng TC.

• - Khaûo saùt 2 phaàn phuï, maät ñoä cuøng ñoà beân, caùc noát ôû cuøng ñoà sau.

• Caän laâm saøng:

a. SAÂ : ñaùnh giaù caáu truùc vaø ñoä daøy NMTC, giuùp xaùc ñònh ñoä xaâm laán vaøo cô TC

- NMTC daøy > 4mm ôû ngöôøi haäu maõn kinh, hoaëc hình aûnh buoàng TC giaõn, taêng aâm, ñoâi khi öù ít dòch.

- ÔÛ BN bò ra huyeát haäu maõn kinh neáu coù Echo daày khoâng ñoàng nhaát, hình aûnh phaûn aâm trong loøng TC laø t/chöùng gôïi yù.

- SAÂ ñaàu doø AÂÑ coøn cho pheùp khaûo saùt söï xaâm laán xuoáng CTC hoaëc xaâm laán cô TC

b.TBAÂÑ : neáu coù TB baát thöôøng # beänh ñaõ tieán trieån naëng.

•

• Sinh thiết NMTC : nong và nạo töøng phaàn • Huùt NMTC tæ leä aâm tính giaû 6-25%• Hình ảnh:

– UIV / CT scan / MRI/ Lymphographie

• Tiêu chuẩn– Soi buồng TC + sinh thiết sang thương

• Xét nghiệm đánh dấu khối u– Ca 125 / 199

• Soi bàng quang/ soi tröïc traøng.

• Ñaùnh giaù tröôùc ñieàu trò:• - Beänh lyù noäi khoa ñi keøm? • - Trieäu chöùng cuûa BQ/ ruoät?• - U vuøng buïng/ di caên haïch/ di caên

xa?• - X-quang ngöïc: ñaùnh giaù tình traïng

tim maïch, hoâ haáp/ di caên phoåi?• - CA125• - XNTP

CA 125

Duøng CA 125 ñaùnh gía söï lan roäng cuûa K

CA 125 > 40 ñôn vò / l: ñoä nhaïy 78%, ñoä chuyeân 81% coù di caên haïch.

Duøng ñeå theo doõi sau khi baét ñaàu ñieàu trò

Phaân loaïi TNM

Giai ñoaïn FIGO

Ñònh nghóa

Tx U nguyeân phaùt khoâng ñöôïc xaùc ñònh

T0 Khoâng coù baèng chöùng cuûa u nguyeân phaùt

Tis* Ung thö taïi choå (preinvasive carcinoma)

T1 I Ung thö ôû thaân TC

T1a IA U giôùi haïn ôû NMTC hay xaâm laán < ½ cô TC

T1b IB U xaám laán > ½ cô TC

T2 II U xaâm laán moâ lieân keát CTC nhöng chöa lan xuoáng döôùi

T3A IIIA U lan ra phuùc maïc vaø phaàn phuï

T3b IIIB Lan xuoáng döôùi aâm ñaïo hay ra chu cung

T4 IV U xaâm laán thanh maïc baøng quang, ruoät

Phaân loaïi TNM

Giai ñoaïn FIGO

Ñònh nghóa

NX Khoâng ñöôïc ñaùnh giaù haïch di caên hay khoâng

N0 Khoâng coù di caên haïch vuøng

N1 III C1 Di caên haïch chaäu

N2 III C2 Di caên haïch caïnh ÑM chuû buïng

Phaân loaïi TNM Giai ñoaïn FIGO Ñònh nghóa

M0 Khoâng di caên

M1 Di caên xa

Giai ñoaïn 0

Tis N0 M0

G ñoaïn I T1 N0 M0

IA T1a N0 M0

IB T1b N0 M0

II T2 N0 M0

III T3 N0 M0

IIIA T3a N0 M0

IIIB T3b N0 M0

III C1 T1-T3 N1 M0

III C2 T1-T3 N2 M0

IVA T4 Any N M0

IVB Any T Any N M1

Chẩn đoán giai đoạn

• Döïa vaøo phaãu thuaät phaân giai ñoaïn:

– Thaùm saùt oå buïng

– Teá baøo hoïc dòch oå buïng?

– Caét TC +2 PP

– Naïo haïch chaäu vaø haïch caïnh ÑMC

coù choïn loïc

PHOØNG NGÖØA

- Kieåm soaùt HA, ñöôøng huyeát- Giaûm caân vaø giöõ caân naëng lyù

töôûng.- Ñieàu trò noäi tieát phaûi keát hôïp

vôùi progestin

4. ÑIEÀU TRÒ

CAÙC PHÖÔNG PHAÙP ÑIEÀU TRÒ:1. Phaãu thuaät: laø pp ñieàu trò chính.

- Laáy dòch FM ñeå thöû TB (röûa vuøng döôùi hoøanh, caïnh ÑT, vuøng chaäu)- Thaùm saùt vuøng buïng chaäu, sinh thieát hoaëc caét nhöõng toån thöông nghi ngôø di caên.- Caét TC vaø 2pp. Xeû TC ñeå ñaùnh giaù kích thöôùc, ñoä saâu vaø ñoä lan roäng cuûa toån thöông taïi phoøng moå.- Thaùm saùt haïch vuøng chaäu vaø haïch caïnh ÑMC.

Các phương pháp

2. Xaï trò:

- Xaï trò coù theå thöïc hieän tröôùc hoaëc sau moå ñeå giaûm nguy cô taùi phaùt (>Ib G2)

- Xaï trò ngoaøi caàn thieát trong tröôøng hôïp K xaâm laán haïch.

3. Ñieàu trò noäi tieát: progestatif lieàu cao- Medroxyprogesterone

4. Ñieàu trò hoaù chaát: - Chæ ñònh cho nhöõng BN quaù giaø, yeáu, khoâng chòu ñöïng ñöôïc PT.- Coù theå duøng: Cisplatine, Melphalan-5FU

PHẪU THUẬT

• CHÆ ÑÒNH:• 1. Ung thö taïi choã: Caét TC + 2pp• 2. K gñ I• - BN coù theå PT: caét TC toaøn phaàn + 2pp, kieåm

tra haïch. Neáu k bieät hoaù toát (G1/2), xaâm laán cô TC ít ( <50%) vaø khoâng coù di caên haïch, khoâng caàn ñieàu trò khaùc boå xung. Neáu K G3, xaâm laân saâu voâ cô TC, hoaëc coù di caên haïch - xaï trò ngoaøi

• - BN bò giôùi haïn khaû naêngPT: caét TC ñôn thuaàn, xaï trò.

• - BN khoâng theå PT: xaï trò ngoaøi vaø ñieàu trò noäi tieát boå xung.

•

CHÆ ÑÒNH

• 3. GÑII: keát hôïp xaï trò vaø PT• - Caét roäng TC + 2pp + naïo hach.• - Xaï trò tröôùc/sau PT neáu coù nhöõng yeáu toá

tieân löôïng xaáu.• 4. GÑIII-IV: PT laøm giaûm theå tích u vaø giaûi

quyeát bieán chöùng neáu coù theå ñöôïc, keát hôïp xaï trò hoaëc ñieàu trò noäi tieát sau PT.

• 5. Tröôøng hôïp taùi phaùt: - Taùi phaùt ôû AÂÑ: ñaët radium aâm ñaïo.- Taùi phaùt ôû vuøng chaäu: xaï trò ngoaøi, ñoaïn chaäu vaãn coøn laø chæ ñònh raát giôùi haïn.

6. Tröôøng hôïp coù di caên: ñieàu trò noäi tieát vaø hoaù chaát.

THEO DÕI SAU ĐIỀU TRỊ

• - Khaùm LS moãi 3-4 thaùng / 2 naêm ñaàu sau ñoù taùi khaùm moãi 6 thaùng.

• - Pheát teá baøo aâm ñaïo 6 thaùng / 2 naêm ñaàu sau ñoù moãi naêm

• - X-quang ngöïc moãi 12 thaùng• - CA 125 moãi laàn taùi khaùm.• - CT/ MRI khi coù chæ ñònh

TIEÂN LÖÔÏNG : tuøy thuoäc

• Tuoåi BN• Möùc ñoä moâ hoïc• Möùc ñoä xaâm laán cô TC• Xaâm laán vuøng coù maïch baïch

huyeát • Kích thöôùc böôùu• Lan ñeán CTC• Di caên haïch• Lan traøn vaøo phuùc maïc

TIEÂN LÖÔÏNG :

• K khu truù ôû NMTC : tieân löôïng toát

• K xaâm laán ñeán eo / vaøo cô TC tieân löôïng xaáu.

• Tyû leä soáng 5 naêm sau ñieàu trò thay ñoåi tuøy theo taùc giaû :

• TỶ LỆ SỐNG SAU 5 NĂM KHOẢNG 75%

Survival Rates

90%

60%

40%5%

Stage IStage IIStage IIIStage IV

Kết luận

• Laø K thöôøng gaëp.• Yeáu toá nguy cô thöôøng gaëp nhaát laø

duøng estrogen keùo daøi khoâng coù progesterone ñoái khaùng.

• Taát caû phuï nöõ quanh tuoåi maõn kinh hoaëc sau maõn kinh coù ra huyeát aâm ñaïo baát thöôøng neân ñöôïc sinh thieát noäi maïc TC.

• Sinh thieát huùt loøng TC ñöôïc chaáp nhaän laø böôùc ñaàu trong ñaùnh giaù NMTC.

• Phaùt hieän sôùm, tieân löôïng toát.

Tài liệu tham khảo

1. Bộ môn sản (2006). Sản phụ khoa,. Nhà xuất bản Y học TPHCM. trang 825-829.

2. Jonathan S. Berek (2006). Novak’s Gynecology. Lippincott Williams & Wilkins.pp 1343- 1383

3. Lee-may Chen, MD, Jonathan S Berek, MD, MMS. Endometrial cancer: Epidemiology, risk factors, clinical features, diagnosis, and screening, UptoDate 2010.

4. Steven C Plaxe, MD. Endometrial cancer: Pretreatment evaluation, staging, and posttreatment surveillance, UptoDate 2010.