UNESCO “1981 Atatürk Yılı” - Ankara Barosu

3
166 Hukuk Gündemi | Atatürk Özel Sayısı 2013 U NESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization), “Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü”dür. Birleşmiş Milletlerin bir özel kurumu olarak, 1946 yılında, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra kurulmuş olup merkezi Paris’tedir. Bu Kurumun Yasası 1945 yılı Kasım ayında Londra’da 44 ülkenin temsilcilerinin katıldıkları bir toplantıda kabul edil- miştir. Türkiye, bu yasayı imzalayan ilk yirmi devlet arasında onuncudur. UNESCO Sözleşmesi, ülkemizde 20 Mayıs 1946 tarihli ve 4895 sayılı kanunla onanmıştır. UNESCO Kuruluş Yasasının 7. maddesi gereğince, UNESCO Genel Direktörlüğünün ülkemizdeki tek ve yasal tem- silcisi niteliğinde olan “UNESCO Türkiye Millî Komisyonu” 25.08.1949 tarihinde faaliyete geçmiştir.1 UNESCO’nun kuruluş amacı; Birleşmiş Milletlerin (BM) Anayasasında tasnif edildiği gibi: “Adalete ırk, cins, dil ve din ayrımı yapmaksızın herkes için insan hakları ve temel hürri- yetlere evrensel saygıyı sağlamak, bunun için eğitim, bilim ve kültür yoluyla devletlerarasındaki işbirliğini geliştirmek 1 http://www.UNESCO.org.tr/?page=15:62:1:turkce ve bu yoldan barışın ve güvenliğin korunmasına katkıda bulunmaktır.” UNESCO, ilk olarak 1954 yılında Uruguay’ın başkenti Montevideo’da icra edilen 8. Genel Konferansı’nda, yüzyıl- lara damgasını vurmuş bilim ve kültür insanlarının anma ve kutlama yıldönümlerinin düzenlenmesi kararını almıştır. UNESCO Genel Merkezi’nde iki yılda bir UNESCO Üyesi devlet- lerin katılımıyla gerçekleşen Genel Konferanslar sırasında, üye devletler tarafından önerilen anma ve kutlama yıldönümleri de görüşülerek karara bağlanmaktadır. UNESCO tarafından hazırlanan başvuru formlarına göre yapılan öneriler, Yürütme Kurulu tarafından görüşülmekte ve uygun bulunanlar Genel Konferansın onayıyla kesinlik kazanmaktadır. 1956 yılında Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’de gerçek- leştirilen UNESCO 9. Genel Konferansı ise 1957 yılını, evren- sel okullaşmaya ve yetişkin eğitimine üstün katkılarından ötürü John Amos Comenius’un 1657 yılında Amsterdam’da yayınlanan Comenius’ Opera Didactica Omnia’nın 300. Yılını anma ve kutlama yıldönümleri uygulamasının ilki olarak kabul etmiştir. UNESCO “1981 Atatürk Yılı” Av. Ahmet ÜNAL, Av. Gülşah YILDIRIM

Transcript of UNESCO “1981 Atatürk Yılı” - Ankara Barosu

Page 1: UNESCO “1981 Atatürk Yılı” - Ankara Barosu

166 Hukuk Gündemi | Atatürk Özel Sayısı 2013

UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization), “Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü”dür. Birleşmiş Milletlerin bir

özelkurumuolarak,1946yılında,İkinciDünyaSavaşı’ndansonra kurulmuş olup merkezi Paris’tedir.

BuKurumunYasası1945yılıKasımayındaLondra’da44ülkenin temsilcilerinin katıldıkları bir toplantıda kabul edil-miştir. Türkiye, bu yasayı imzalayan ilk yirmi devlet arasında onuncudur.UNESCOSözleşmesi,ülkemizde20Mayıs1946tarihlive4895sayılıkanunlaonanmıştır.

UNESCO Kuruluş Yasasının 7. maddesi gereğince, UNESCO Genel Direktörlüğünün ülkemizdeki tek ve yasal tem-silcisi niteliğinde olan “UNESCO Türkiye Millî Komisyonu” 25.08.1949tarihindefaaliyetegeçmiştir.1

UNESCO’nun kuruluş amacı; Birleşmiş Milletlerin (BM) Anayasasında tasnif edildiği gibi: “Adalete ırk, cins, dil ve din ayrımı yapmaksızın herkes için insan hakları ve temel hürri-yetlere evrensel saygıyı sağlamak, bunun için eğitim, bilim ve kültür yoluyla devletlerarasındaki işbirliğini geliştirmek

1 http://www.UNESCO.org.tr/?page=15:62:1:turkce

ve bu yoldan barışın ve güvenliğin korunmasına katkıda bulunmaktır.”

UNESCO, ilk olarak1954 yılındaUruguay’ınbaşkentiMontevideo’da icra edilen 8. Genel Konferansı’nda, yüzyıl-lara damgasını vurmuş bilim ve kültür insanlarının anma ve kutlama yıldönümlerinin düzenlenmesi kararını almıştır. UNESCO Genel Merkezi’nde iki yılda bir UNESCO Üyesi devlet-lerin katılımıyla gerçekleşen Genel Konferanslar sırasında, üye devletler tarafından önerilen anma ve kutlama yıldönümleri de görüşülerek karara bağlanmaktadır. UNESCO tarafından hazırlanan başvuru formlarına göre yapılan öneriler, Yürütme Kurulu tarafından görüşülmekte ve uygun bulunanlar Genel Konferansın onayıyla kesinlik kazanmaktadır.

1956 yılında Hindistan’ın başkenti Yeni Delhi’de gerçek-leştirilen UNESCO 9. Genel Konferansı ise 1957 yılını, evren-sel okullaşmaya ve yetişkin eğitimine üstün katkılarından ötürü John Amos Comenius’un 1657 yılında Amsterdam’da yayınlanan Comenius’ Opera Didactica Omnia’nın 300. Yılını anma ve kutlama yıldönümleri uygulamasının ilki olarak kabul etmiştir.

UNESCO “1981 Atatürk Yılı”

Av. Ahmet ÜNAL, Av. Gülşah YILDIRIM

Page 2: UNESCO “1981 Atatürk Yılı” - Ankara Barosu

Atatürk Özel Sayısı 2013 | Hukuk Gündemi 167

Bu kapsamda, UNESCO 1981 yılında, 100. Doğum Yıldö-nümü nedeniyle Atatürk’ün: “Ulusal Mücadele ve Çağdaş-laşma Lideri” olarak evrensel niteliklerini ortaya koymuş ve bu karar doğrultusunda, Atatürk’ün doğumunun 100. yılı bütün dünyada, “1981 Atatürk Yılı” olarak ilan edilmiş ve kutlanmıştı. Böylece BM’nin bir kurumu olan UNESCO daha önce vermediği bir karara imza atmış oldu.2

UNESCO’nun BM Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü’nün 152 ülkesinin oybirliği ile yapmış olduğu Atatürk tanımlaması şöyledir: “ Atatürk kimdir? Atatürk uluslararası anlayış, işbir-liği, barış yolunda çaba göstermiş üstün kişi, olağanüstü dev-rimler gerçekleştirmiş bir inkılâpçı, sömürgecilik ve yayılma-cılığa karşı savaşan ilk önder, insan haklarına saygılı, dünya barışının öncüsü, bütün yaşamı boyunca insanlar arasında renk, dil, din, ırk ayırımı göstermeyen, eşi olmayan devlet adamı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu.”3

1978 yılında Paris’te BM’nin UNESCO Kültür kolu, genel kurul toplantısı yaparken, başkanlık divanına “1981 yılının tüm dünyada Atatürk yılı olarak anım-sanmasına karar verilmesi” ile ilgili 11 ülkenin imzaladığı bir önerge verilmişti ve bu önergede şöyle denmişti:

“... Üç sene sonra 1981 yılı geliyor. 1981, Atatürk’ün doğumunun 100. yıl dönümüdür. Atatürk elbette 20’nci yüzyılın en büyük devlet adamların-dan biridir. Bellidir ki, Türkler o özel gün için çok özel olarak hazırlanıyorlar ama Atatürk’ü anmak bir tek Türklere bırakıl-mamalıdır. Çünkü Atatürk, tüm insanlığın ortak paydasıdır, dolayısıyla hazır BM kültür kolu burada toplantı halinde. UNESCO şu anda genel kurul yapıyor. Bu genel kurul bir karar almalıdır, bu karar üye devletlere iletilmelidir. Önümüzde 3 yıl var. 3 yıl hazırlanılmalıdır ve 1981 yılı bütün dünyada günü gelince, Atatürk yılı olarak anılmalıdır.”

Bu önergeye bir delege itiraz eder:Kürsüye gelen bu İsveç delegesi konuyu açıklarken, “...

Ben” diye başladığı sözlerine şöyle devam eder, “Atatürk’ün büyüklüğünü elbette biliyorum. Türkler için, insanlık için, çağdaşlaşma için ne anlama geldiğini de biliyorum. Buna

2 http://unesco.org.tr/dokumanlar/anmakutlama/anma_kutlama.pdf3 Atatürk is: An outstanding person who devoted himself for the

development of international understanding cooperation and peace a revolutionist who realized extraordinary reforms the first Leader who fought against imperialism and colonialism. A unique Statesman respectful to human rights pioneer of worldwide peace who never discriminated people according to their color religion or race through out his life founder of Turkish Republic.

rağmen bir kaygım var. Onu sizinle paylaşmak için söz aldım. Evet, Atatürk bir devlet, bir Cumhuriyet kurucusu. Fakat dünyada 200 devlet var, yarısından fazlası cumhuriyet. Bu kadar cumhuriyet kurucusu varken, bugüne kadar kimse için düşünmediğimiz bir olayı, şimdi bir tek Atatürk için ve Türkler için düşünüyor olursak bu ileride başımıza bir iş çıkarır mı, bilmiyorum. Ama bu endişeyi taşıyorum.”

Bir süre sonra başka bir ülkenin delegesi kürsüye gelir: “...Şimdi de George Washington’un doğumunun şu yılı, Napolyon’ un ölümünün bu yılı, bu defa dünya onların da ölümünün veya doğumunun 150’nci, 200’üncü yıl dönümünü anmalıdır…’ derse ve bu seçkin kurul buna hayır yanıtını verirse, gereksiz yere kırılganlıklara yol açmış olmaz mıyız? Dolayısıyla Atatürk büyük bir lider ama onu tarihe bırakalım. Bana göre bu kararı geçmeyelim. Görüşüm budur.” der ve yerine oturur. Salon tam bir sessizliğe bürünmüştür. Bunun üzerine bir kişi daha söz alır. Kürsüye gelen, o zamanın Sov-yetler Birliği delegesidir. Daha o kürsüye yürürken, salonda

fısıldanmalar başlamıştır.  Konuş-macı yumruğunu masaya vura-rak  “...20’nci yüzyılda, hiçbir ülke bir Mustafa Kemal çıkarmadı ki, böyle bir kaygı söz konusu olsun. Bu mümkün değildir. Dolayısıyla bu karar bugün alınmalıdır...” der ve yerine oturur. Oylamaya geçi-lir. Aleyhte konuşan İsveçlinin de olumlu oy kullanmasıyla o gün, “1981 Yılının Atatürk Yılı olarak

kabulüne” oy birliği ile karar verilir.4“Mustafa Kemal Atatürk’ün Doğumunun 100. Yıldönümü

(1881)UNESCO’nun24Ekim–28Kasım1978tarihleriarasında

yapılan 20. Genel Konferansı’nda, 20 C/15.1 sayılı belgesi çerçevesinde alınan karar gereğince 1981 yılı Mustafa Kemal Atatürk’ün doğumunun 100. Yılı olarak Anma ve Kutlama Yıldönümleri arasına alınmıştır.”5

27 Kasım 1978 tarihli UNESCO genel kurulu kararı doğ-rultusunda, Atatürk’ün doğumunun 100. yılı bütün dün-yada “1981 Atatürk Yılı” olarak kutlanmıştır. Bu uygulama, dünyada ilk ve tektir. UNESCO, Atatürk’e özel o tarihe kadar dünyadaki hiçbir lider için düşünülmemiş bir uygulama yap-mıştır. Bu uygulama 1981’den bu yana bir başka lider için de tekrarlanmamıştır.

4 Makale Harun Ersoy - Dünyada Başka Örneği Yok (http://demirmedya.net/makale-1393-Dunyada_baska_ornegi_yok.html )

5 http://UNESCO.org.tr/dokumanlar/anmakutlama/anma_kutlama.pdf

Page 3: UNESCO “1981 Atatürk Yılı” - Ankara Barosu

GENELKURMAY BAŞKANLIĞINA,ANITKABIR KOMUTANLIĞINA,

MİLLİ KÜTÜPHANE BAŞKANLIĞINA,TARSUS BELEDİYESİ BAŞKANLIĞINA,ESKİŞEHİR BAROSU BAŞKANLIĞINA,

HATAY BAROSU BAŞKANLIĞINA,İSTANBUL BAROSU BAŞKANLIĞINA,ATATÜRKÇÜ DÜŞÜNCE DERNEĞİNE,KADIN ESERLERİ KÜTÜPHANESİ VE

BİLGİ MERKEZİ VAKFINA,UŞAKİZADE KÖŞKÜ – İZMİR ÖZEL TÜRK KOLEJİNE,

AHMET GÜREL’E,ÇETİN GERÇEKÇİ’YE,HANRİ BENAZUS’A,

HİKMET ÖZ’E,MEHMET BAL’A,

MEHMET SABRİ KILIÇ’A

TEŞEKKÜR EDERİZ