Uluslararası Geçmişten Malatyalı ilim ve Fikir İnsanları...

9
Günümüze ilim ve Fikir Sernpozyumu 17-19 2017 MALATYA 1 I. · Prof. Dr. Nusret AKPOLAT Prof. Dr. Fikret KARAMAN Prof . Dr . Mustafa ARSLAN MMATYA BOYüKSEHIR BEI.Eili'IESI

Transcript of Uluslararası Geçmişten Malatyalı ilim ve Fikir İnsanları...

Page 1: Uluslararası Geçmişten Malatyalı ilim ve Fikir İnsanları …isamveri.org/pdfdrg/D274886/2018/2018_CEYLANM.pdf · 2019. 12. 25. · Uluslararası Geçmişten Günümüze Malatyalı

Uluslararası

Geçmişten Günümüze

Malatyalı

ilim ve Fikir İnsanları Sernpozyumu

17-19 Kasım 2017 MALATYA

1

BİLDİRİLER

I. CİLT

Editörle~

· Prof. Dr. Nusret AKPOLAT

Prof. Dr. Fikre t KARAMAN

Prof. Dr. Mustafa ARSLAN

~~{, ~1J;

MMATYA BOYüKSEHIR

BEI.Eili'IESI

Page 2: Uluslararası Geçmişten Malatyalı ilim ve Fikir İnsanları …isamveri.org/pdfdrg/D274886/2018/2018_CEYLANM.pdf · 2019. 12. 25. · Uluslararası Geçmişten Günümüze Malatyalı

Sempozyum Onur Kurulu

Prof. Dr. Ahmet IaZILAY İnönü Üniversitesi Rektörü

AhmetÇAKIR Malatya Büyükşehir Belediye Başkanı

Sempozyurn Düzenleme Kurulu Başkanı

Prof. Dr. Fikret KARAMAN

İnönü Üniversitesi Yayınları

ISBN 978-975-8573-54-7 (Talam) 978-975-8573-55-4 (1. Cilt)

1. Baskı Ekim 2018, Ankara 1,000 Adet

Düzenleme Kurulu

Prof. Dr. Neslihan DURAK Prof. Dr. Mustafa ARSLAN Doç. Dr. İlhan ERDEM Doç. Dr. Mehmet BİRSiN ?oc;:pr. Mehmet Korkut ÇEÇEN Ihsan GENCAY ,.:,_ ı 1 . •

Yrd". Doç. Dr. Murat ZENGIN Y.t.<i..boç. Dr. Ahmet KARADAG :!f~~t Süha H OT AR . Arş: tör. Mehmet Emin ŞAHIN ~ör. Okan AÇIL

Sempozyum Sekretaryası

Arş. Gör. Mehmet Emin ŞAHİN Arş. Gör. Okan AÇlL ·

BASKI

TDVIiü ----~

Serhat Mahallesi 1256 Sk. No: ll Yenimahalle/ Ankara

Tel.: 0312. 35491 31 (pbx) Faks: 0312. 354 9132

e·posta: ıdvyayin@diyaneıvakfı.oıg.tr

Açıklama:

Bildirilerdeki görüşlerin yasal ve bilimsel sorumluluğu yazarianna aittir.

Page 3: Uluslararası Geçmişten Malatyalı ilim ve Fikir İnsanları …isamveri.org/pdfdrg/D274886/2018/2018_CEYLANM.pdf · 2019. 12. 25. · Uluslararası Geçmişten Günümüze Malatyalı

J$h"L ~~~

ElBÜ'iL-MlEHIASİN CEMAlLÜDDİN VÜSUF lB. MÜSA B. MUHAMMED JEJL-MALATH'NİN

EL-illiU'TASAR MİNE'L-MUHTASAR IVJİN MÜŞKİLİ'L-A.SAR

AD iU .lE SERİ

Metin CEYLAN1

ÖZ JET

Bu çalışmada Malatyalı ilim adamlarında Cem~iluddin el-Malati'nin hayatı ve ilmi kişiliği haklanda bilgi vermek ve "el-Mu'tasar" adlı eserini tanıt­mak hedeflenmiştir. Yazar; müderrislik ve kadılık yapmışl:ır. "el-Mu'tasar" adlı eseri geçmişte yazılmış olan "MqŞkilü'l-asar" adlı eserin kısaltınası "el-Muhtasar" ın kısaltmasıdır. Eser haöisle ilgili olup fıkıh bablarına göre bölümlendirilmiştir. Yazar 1400 yılında Kahire'de vefat etmiştir.

ı Yrd. Doç. Dı:, lnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi 1479 1

Page 4: Uluslararası Geçmişten Malatyalı ilim ve Fikir İnsanları …isamveri.org/pdfdrg/D274886/2018/2018_CEYLANM.pdf · 2019. 12. 25. · Uluslararası Geçmişten Günümüze Malatyalı

lO. OTURUM

\

Ebü'I-Mehasin Cemalüddin

Yusuf B. Musa B. Muhammed

El·Malati'nin El·Mu'tasar

Mine'I-Muhtasar

Min Müşldli'I·Asar

Adlı Eseri

~leri n CEYLAN

03 1. Ebü'l-Mehasin Cemalüddin El-Malati'nin Hayatı Cemalüddin el-Malati'nin hayatı hakkında kaynaklarda bazı

bilgilere yer verilmektedir: Bu bilgiler ışığında konunun aydınlığa kavuşturulmasına çalışılacaktır: Malati'nin aslen Harputlu olduğu, Malatya' da doğduğu, o dönemin hocalanndan ders aldığı, karlılık, hocalık, yaptığı taleb e yetiştirdiği kaynaklardan anlaşılmaktadır.

1.1. İsmi Doğum Yeri ve Tarihi Malatl', Ebü'l-Mehasin b. eş-Şeref Cemalüddin Yusuf b. Musa

b. Muhammed b. Ahmed b. Ebi Tekin EI-Malati'nin şeklinde isim ve künyeye sahip, aslen Harputlu olduğu ve Malatya'da doğduğu kayıtlarda yer almaktadır. Doğum tarihi için hicri 725/1325 veya_ 726/1326 tarihleri verilmektedir. Bu tarihlerden ilkinin daha ter­cih edildiği görü~ektedir.2

1.2. Tahsili Malati, küçük yaşta Kur'an-ı Kerim ve bazı dini metinleri ezber­

ledi. Daha sonra eğitim ve öğretimine Haleb ve Mısır'da ~vam etti. Hanefi fıkhı üzerinde ihtisaslaştı. Fakat diğer mezhepler korius,un­da da derin bilgi sahibi olduğu ve bu mezhep mensupianna ait ki­tapları da okuttuğu bildirilmektedir:3

1.3. Hocaları

Malatı'nin eğitim öğretimi sırasıı;ı.da birçok hocadan ders aldı­ğı bildirilmektedir: Bu hocalar arasında Kıvamüddin el-İtkani (ö. 758/1357), Alaeddin et-Türkinani (ö. 750/1349), İbn Hişam en-Nah­vı (ö. 761/1360), izzeddinİbn Cemaa (ö. 767 /1366) ve Hanz Moğul­tay b. Kılıç'tan (ö. 762/1361) sayılmaktadır:4

1.4. Talebeleri Malati'nin Hanefi mezhebi ve diğer mezhep kitaplarını medre­

sede okuttuğu kaynaklardayer almaktadır. Fakatyetiştirdiği öğren­cileri hakkında fazla bilgi olmamakla beraber.el-Hasan b. Ziyad b. Muhammed ei-Bedri, el-Feyı1m1, ei-Ezheri (ö. ?) ismine yer veril­mektedir. Ayrıca Ebu Bekr b. Süleyman b. İsmail, b. Yusuf, b. Osman, b. İmad, eş-Şeref b. El-ilm (?) el-Halebi (ö.844)'nin kendisinden "ed-Dürrü'l-Manzum" u dinlediği yer almaktadır:5

2 Sehavi, ed· 'Dav'u'l-lilmi' li-eh/i kami't-tôsi: X. 335; Rıza Kehhaıe, Mu'cemü'l·müel/ijin, ımı, 338; Zirikli, ei·A'Iilm, VIII, 254-255; Mustafa Uzunpostalcı, ·cemal ei·Maıaır', DlA, istanbul, 1993, V. 305.

3 Kehhale, Mu'cemü'/-müellijin, XIII, 338; Uzunpostalc.ı, "Cemal el-Malati", V, 305.

4 Uzunpost:alcı. ·cemal el-Malati': DlA, V. 305.

S Sehavl. ed·'Dav'u'l·liimi' li·ehli kami't·tlls/',111,144, Xl, 33; Takyüddin, et-Tabllkôtu's·seniyyefi terôcimi'l Hanejiyye, ı. 248; Uzunposta.lcı. "Cemru el-Malati", DlA, V. 305.

Page 5: Uluslararası Geçmişten Malatyalı ilim ve Fikir İnsanları …isamveri.org/pdfdrg/D274886/2018/2018_CEYLANM.pdf · 2019. 12. 25. · Uluslararası Geçmişten Günümüze Malatyalı

1.5. Görevleri

Malati'nin kadılık ve müderrislik yaptığı bildirilmektedir. Çok fetva verdiği hatta öyle ki günde eliiyi aşkın fetva verdiğine dair bil­giler bulunmaktadır.6

1.6. Kişiliği ve Görüşleri Kaynaklarda müellifin görüşleri ve kişiliğine ilişkin bazı bilgi­

lere yer verilmektedir. Bu bilgilere göre; Malati'nin alanında yetkin biri olduğu günde eliiye yakın fetva verdiği ve bunun için araştır­maya gerek görmediği belirtilmektedir. Diğer mezhep kitapları­nı okuttuğu bu nedenle o mezhep kaynakları hakkında da bilgiye sahip olduğuna yer verilmektedir. Vakıfların istibdaline ve esrarın (haşiş) yenilebileceğine fetva vermesi, ayrıca bey'u'l-ine yolu ile faizli işlemler için hile-i şer'iyeye başvurması_ ve hristiyana karşı­lık müslümana kısasın uygulanabileceğine izin vermesi nedeniyle eleştirilmiştir. Buna rağmen fakiriere çokça sadaka vermesi özellik­le Timurlenk tarafından Haleb'in işgali esnasında Müslümanların canlarının ve mallarının masum olduğu yönünde kritik dönemde ulema meclisinde fetva vermesi de lehine olarak bildirilen önemli görüşlerdendi ı: 7

1. 7. Vefatı . '

Kaynaklarda Malati'nin Kahire'de Rebiülahir ayında hicri 19 Rebiülahir 803, mila~i Kasım-Aralık 1400 tarihinde vefat ettiği bil­dirilmektedir.8

1.8. Eserleri Kaynaklarda Malati'nin adına eseriere rastlahılmaktadır. Bu

eserlerin başında inceleme ~onumı,ız olan; el-Mu'tasar Mine'I-Muh­tasar Min Müşkili'l-.Asar adlı eseridir. Bu eser, 1307, 1317, 1318, 1362 yıllarında Haydarabad'da ve tarihsiz olarak Dımaşk'ta basıldı­ğı belirtilmektedir. Bu eserin nüshalarının Fatih (No: 2147), Kadıza­de Mehmed Efendi Kütüphanesi (No: 223), İngiltere British Kütüp­hanesi (No: 1569), Hindistan Hudabahş Kütüphanesi (No: 2/5 309) ve Ezher Kütüphanesi (No: 951-10034) nüshaları bu1unmaktadır.9

Malati'nin "el-Mu'tasar" adlı eserinin Tahavi'nin "Meani'l-asar" adlı eser üzerine yapılan muh~sara yapılan ihtisar olduğu yer al-

6 Zirikli, ei·A'Iılm, VIII, 254;

7 Sehavi. ed-'Dav'u'/-/ömt li·ehli kami't·tôst, Xl, 335·336; Takyüddin. Teröcim, X. lO ll; Uzunpostalcı, "Cemal ei-Malati", DİA, V. 305.

8 Seh5vi, ed·'Dav'u'/-ltimi' li·ehli karni't-tüsi', Xl, 335·336; Takyı1ddln, Terticlm, X, 1011; Uıunpostalcı, "Cemal ei-Malati". DlA. V. 305.

9 Ziriki i, ei·A'Itim, V lll, 255; Tağriberdi, en·Nücümü'z-ıôhire fi mü/üki Mısr ve'I-Kahire, Daru'l· kiltüb, 1-XVI, Mısır. tn. XIII. 24; BaAdadi. Hediyetü'l·arijin. ll. lll; KehhaJe. Mu'cemü'l· müel/ifin, XJII, 338; All Rıza Karabulut, Mu'cemü'/-mahtütdti'l-mevcadeti fi'I·Mektübôt, Istanbul ve Anadolu, lll, 1688; Uıunpostalcı. ·cemal e.I·Malati". DlA. v. 305.

lO.OTURU~ı

Ebü'l·Mehasin Cemalüddin Yusuf B. Musa B. Muhammed El-Malati'nin EI-Mu'tasar Mine'I-Muhtasar Min Müşkili'l-Asar

Adlı Eseri

~!etin CEYLAN

1481 1

Page 6: Uluslararası Geçmişten Malatyalı ilim ve Fikir İnsanları …isamveri.org/pdfdrg/D274886/2018/2018_CEYLANM.pdf · 2019. 12. 25. · Uluslararası Geçmişten Günümüze Malatyalı

ıo.orunu~r

' Ebü'I-Meh3sin

Cemalüddin YüsufB. Mfisa B. Muhammed

El-Malati'nin El-Mu'tasar

lltine'I-Muhtasar Min

Müşltili't-Asar

Adlı Eseri

Metin CEYLAN

482 j 1

maktadır. Bu şekilde verilmesi hatadır. "el-Mu'tasar" Tahavi'nin "Müşkilü'J-asar" adlı esere yapılan Muhtasar'ın kısaltmasıdır. Bazı kaynaklarda böyle yer alması gerçeği yansıtmamaktadır.10

Malatı'nin "el-Mu'tasar" ı, el-Bad'nin "Muhtasar"ının kısaltınası olduğu birçok kaynakta yer alıyorsa da yapılan araştırmalarda bu eserin İbn Rüşd el-Cedd'in "Muhtasarı" olduğu görülmüştür.U

Kaynaklarda Malati'nin diğer bir eserine de yer verilmektedir. Bu eser, Namusu'l-ikan fi şerhi risaleti'l-burhan li-Gelenbevl ismi ile verilmektedir. Eserin nüshası Atıf Efendi Kütüphanesi'nde (No: 1652) bulunmaktadır. istanbul'da 1274 hicri yılında basıldığı belir­tilmektedir.12

03 Ebü'l-Mehasin CemaJüddin El-Malatinin El-Mu'tasar Mine'l-Muhtaşar Min Müşkili'l-Asar Adlı Eseri

2.1. Tanınmı Malatı'nin el-Mu'tasar'ı Tahavi'nin Müşkili'l-Asfu-'ı üzerine ya­

pılan "Muhtasar" adlı eserin özeti şeklindedir. Malatı'nin kendi­sine esas aldığı Muhtasar'ın Ebü'l-velid el-Bacl'ye ait olduğu bazı eserlerde yer almaktadır. Buna karşılık yeni yapılan araştırmalarda

Muhtasar adlı eserin el-Bacl'ye değil, Raz~'ye ait olduğu yukarıda belirtilmişti. Tahavi'nin Müşkilü'Hisar'ına yapılan "Muhtasar"a Malati tarafından kısaltına yapmış ve bu eserin "Mu'tasar" olarak isimlendirmiştir.13

Çalışmaya esas alınan "Mu'tasar·: iki ciltten oluşmaktadır. Eser, bir nevi Muhtasaru Müş~li'l-asar'ın muhtasarı şeklindedir. Eser, (1307, 1317-1318, 1362) Haydarabad'da basılmıştır. Çeşitli baskı­ları bulunmaktadır. Eser klasik eserlerde olduğu gibi kitab ve bab lar şeklinde bölümlendirilmiştir. İncelerneye esas alınan eserin bi­rinci cildi, 382 sayfa olup yirmi kitaptan oluşmaktadır. İlk kitap, Hz. Peygamber'in isimleri ile ilgili olup son kitabı "Kitabu'l-büyu" dur. Diğerleri; vüdfi', Salat, Cenaiz, Zekat, sıyam, i'~kaf, Leyletü'l-Kadr, hac, cihat, nüzfirve'l-eyman, dahaya, zebaih ve's-sayd, akika, eşribe, nikah, talak, rada: li'an ve büyfi' dur. İkinci cildi, 408 sayfa o~ up yir-

10 Mir Selimei-Babani ei-Bağdadi, izlihu'/-meknıinji'ı-zeyli a/6 keşji'z-ıünıin,ll, 507-508; Hlıane, LXI, 915 . .

ll Brockelmann, GAL Suppl.,l, 293; Serkis, Mu'cem,l, 344; ei-Baci, et-Ta'dil ve't-tercih, Tah. Ahmed Lebraz, Tunus, 1991, s.144; Ebu Enes lbrahlm b. Said es-Subeyhi, en·Nuketu'f: ciylidu'l·münıehibetü min kellimi şeyhi'n-nikad, HV, Riyad. 2010,1, 103; Mü/tekli Ehli Hadis, XII, 7 (eş-Şamlle, 3.64).

12 Karabulut, Mu'cem, III, 1688. Not: Bu eser lle Ilgili Yazma Eserler Kolleksiyonunda yapılan tararnada eserin "Yusuf Harputi" ismi ile Selimiye Yazma Eserler Kütüphanesi'nde 22 Sel 1514 arşiv numarası ile kayıtlı olduğu görüldQ.

13 8rockelmann, GAL Suppl., ı. 293; Serkis, Mu'cem, ı. 344; ei-Baci. et-Ta'dil ve't-ıercih, s. 144; Ebu Enes lbrahim b. Said es·Subeyhi, en-Nuketu'l-ciylidu'/-müntehibetü min kellimi ~eyhi'n· n/kad, 1-IV. Riyad, 2010, ı. 103; Mü/tekli Eh/1 Hadis, XII, 7 (eş-Şamile, 3.64); Uzunpostalcı, ·cemal el-Malaıı-. DlA. V. 305.

Page 7: Uluslararası Geçmişten Malatyalı ilim ve Fikir İnsanları …isamveri.org/pdfdrg/D274886/2018/2018_CEYLANM.pdf · 2019. 12. 25. · Uluslararası Geçmişten Günümüze Malatyalı

mi bir kitaptan oluşmakta ilk kitabı, "Kitabu'l-akdiye" olup son kita­bı "Kitabu'l-dimi"' dir. Bunlar; akdiye, şehadat, havale, rahm, kısme, müzara'a, hibat, vesaya, ıtk, mükateb, istibra, mevaris, diyat, kasa­me, cinayat, recm, hudud, hirab, esbabu'n-nüzUI, tefsiru'l-Kur'an ve cami' kitaplarıdır. Böylece toplamda kırk bir kitap olmaktadır. Kitap başlıkları altında konu ile ilgili hadisler verilmekte hadisler veri­lirken senetleri tam olarak verilmemektedir. Eser; küçük hacimli olmasına rağmen okuyucusuna derli toplu bir bilgi vermesi bakı­mından önemlidir. 14

2.2. Kaynakları Mu'tasar adlı eser; kendinden önce yazılmış eserlerin özeti şek­

linde bir eser olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu eserin ilk temel kay­nağl Tahavi'nin "Müşkilü'l-asar" adlı eseri olup bu eseri kısaltınayı hedefleyen bazıları tarafından el-Baci'ye, bazılarına göre Razi'ye ait olduğu iddia edilen "Muhtasar" adlı eserin kısaltınası şeklinde ha­zırlanmıştır. 15

2.2.1. Muhtasar Yapılan araştırmada Malati'nin eserinin kaynağlnı oluşturan

eserlerden biri Muhtasar adlı eserq:ir. Bu durum esere verilen isim­den de açıkça, anlaşılmaktadır. Muhtasar ile ilgili yapılan araştırma­da bu eserin birçok kaynakta el-Baci'ye ait olduğu bildirilmektedir. Fakat yakın zamand,a yapılan araştırmalarda bu eserin ona değil İbn Rüşd el-Cedd'e ait olduğu anlaşılmıştır. Bu nedenle burada her iki eserden de bahsedilecektir.

2.2.2. Bad'nin Muhtasarı

Ebü'I-velid Süleyman b. Halef b. Sa' d et-Tücibi ei-Baci (ö. 474/ 1081)'ye ait el-Muhtasaru müşkili;l.ıasar adlı eseri verilen isimden de anlaşılacağl üzere Askalani'nin Müşkilu'l-asar adlı eserine yap­tığl muhtasar olarak değerlendirilmektedir. Bad'ye ait olduğu ileri sürülen ve birçok kaynaklarda bu şekilde yer alan be eserin ona de­ğil Razi'ye ait olduğu da iddia edilmektedir.16

2.2.3. Razi'nin Muhtasan

Ebü'l-velid Muhammed b. Ahmed b. Ahmed ei-Kurtubi ei-En­delüsi (ö. 520/1126)17'ye ait olduğu ileri sürülen "el-Muhtasar" a ulaşmak mümkün olmadı.

ı4 Malati, el·Mu'tasar mine'I-muhtasar min mii.şkili'l-Asaı; 1·11, Alemiı'l·küt:iib, Beynır, ın.; Uzunpostalcı, "Cemal ei-Malati", DİA, V. 305.

ıs Uzunpostalcı, "Cemal el-Malao·. DiA, V. 305.

16 Brockelmann. GAL Suppl., I, 293; Serkis. ı, 344; el-Baci, et·Ta'dil ve't·tercih, s.ı44, Sabihi, en· Niiketü'I-Ciyôd,l, ıo3; MültekO ehli hadis, 69, 325; (eş-Şamlle, 3.64); Ahmet Ozel. "Bacr: DiA. Istanbul, ı 991, IV. 4 ı 4-415.

ı 7 Ali Bardakaği u, •i b n Riişd", DlA, Istanbul, 1999, 20, 254-257.

lO.OTURU~I

Ebü'l·Mehasin Cemalüddin Yusuf B. Musa B. Muhammed El·Malati'nin El·Mu'tasar Mine'I-Muhtasar Min Müşkili'I-Asar Adlı Eseri

Metin tEYLAN

Page 8: Uluslararası Geçmişten Malatyalı ilim ve Fikir İnsanları …isamveri.org/pdfdrg/D274886/2018/2018_CEYLANM.pdf · 2019. 12. 25. · Uluslararası Geçmişten Günümüze Malatyalı

' lO. OTURUM

Ebü'I-Mehasin

Cemalüddin Yiisura. Musa

B. Muhammed

El-Malati'nin

El-Mu'tasar

Mine'I-Muhtasar

Min

Müşltili'I-Asar Adlı Eseri

Mcıln CEYLAN

2.2.4. Müşkllu'I-Asar

Tahavi'nin son eseri olduğu iddia edilen bu eser; hadis ihtilaf­lanna ilişkin kapsamlı bir çalışma olduğu; Haydarabad'da eksik yapılan baskısından (I-IV, 1333 j 191 4)-sonra Şuayb el-Arnaı1t tara­fından son cildi fıhrist olmak üzere on altı cilt olarak neşredilmiştir. (I-XVI, Beyrut 1408/1987, 1415/ 1994). Tahavi'nin Şuayb el-Arna­ut tarafından yapılan tahkikli basımı incelendiğinde; eser, bablar şeklinde bölümlendirilmiştir. İ lk bab, kıyamet günü şiddetli azap görecek kişilerle ilgili hadislerle başlamaktadır. Son bab namazda oturma ile ilgilidir. Hadisler numaralandırılmış eserde 6179 hadi­se yer verilmiş ve asıl eserin sahife numaraları parantez içerisinde gösterilmiştir.18

03 SONUÇ

Malati bulunduğu dönem itibanyla dönemin meşhur hocala­rından ders aldığı ve uzun süre eğitim gördüğü eserlerden anlaşil­maktadır. Zeki ve çalışkan bir kişi olduğu belirti1İtiektedir. Günde eliiye yakın fetva vermesine rağmen bunlar için incelemeye yapma­ya gerek d uymaması hazır bulunmuşluğunu ifade etmektedir. Bazı konularda genel görüş! ere aykırı olarak görüş belirttiği; kısas, vakıf ve bey'u'l-ine gibi hususlar bu arada sayıli:J.bilir. Bunun yanında Ti­murlenk döneminde sıkıntılı zamanlarda cesur fetvalar vermesi ve fakiriere çokça sadaka vermesi ile tanınması lehine olarak gösteri­len özellikleridir.

El-Mu'tasar adlı eseri, hadis alanı ile ilgili olmasına rağmen fıkıh bablarına göre hazırlanmış bir eserdir. Alan1a ilgili kişiler ve okuyu­cular için pratik bir el kitabı şeklindedir. Eser; kitap ve bablardan oluşmaktadır. Kendinden önceki el-Muhtasar adlı eserin kısaltınası şeklindedir. El-Muhtasar ise Tahavi'nin Müşkilü'l-asar'ının kısaltıl­ması şeklindedir. Böylece eser; iki eserin özeti şeklindedir.

El-Muhtasar adlı eserin birçok yerde el-Baci'ye ait olduğu belir­tilmekte ise de yapılan araştırmada bu eserin ona değil İbn Rüşd el­Cedd'e ait olduğu anlaşılmıştır. Gerek el-Bad gerekse İbn Rüşd'ün ispanya'lı olması nedeniyle kanaatimizce eserin müellifıne nisbe­tinde karıştırma olmuştur.

Kaynaklar'da müellife ait başka eserlerin varlığından bahse­diliyorsa da bu konuda isim verilmemektedir. inceleme konumuz dışında müellife ait Namusu'l-ikan fi şerhi risaleti'l-burhan li-Ge­lenbevi adlı eserin ismi tespit edilebilmiştir. Diğer eserlerinin isim­lerine ulaşma imkanı elde edilememiştir.

484 ı1 18 Tahavi, Beyönu Müşkil'il·ösdr, Tah. Şuayb ei·Amaut, I-XV, Daru'n-neşr, yrz. trz; Davut ll taş, "Tahavi", DlA. Is tanbul. 2010 •• 39,387.

Page 9: Uluslararası Geçmişten Malatyalı ilim ve Fikir İnsanları …isamveri.org/pdfdrg/D274886/2018/2018_CEYLANM.pdf · 2019. 12. 25. · Uluslararası Geçmişten Günümüze Malatyalı

03 KAYNAKÇA el-Bağdadl, İsmail Paşa, Hediyetü'l-arijin, 1-11, yrz. trz. (eş-Şamile 3.64)

el-Bağdadl, M ir Selim el-Baban!. İzahu'l-meknün ji'z-zeyli ald keşfi'z-zünun, yrz. trz. (eş-Şamile, 3.64)

Bardakoğlu, Ali, "lbn Rüşd': DİA, İstanbul, 1999,20,254-257.

Brockelmann, GAL Supplement.

el-Bad, et-Ta'dil ve't-tercfh, Tah. Ahmed Lebraz, Tunus, 1991.

Hizanetü't-türas, 1-125,yrz. trz.

İbn Hacer el-Askalani, İnbdü'l-gumr bi-enbdi'l-'umr, I-IV, Tah. Hasan Habeşi, Mısır, 1969.

ll taş, Davut, "Tahavt", DİA, Istanbul, 2010,, 39, 385-388.

Karabulut, Ali Rıza, Mu'cemü'l-mahtatati'l-mevcıideti ji'l-Mektiıbtit, İstanbul ve Anadolu, yrz.trz.

M alan, el-Mu'tasar mine'I-muhtasar min müşkili'l-Asar, 1-11, Alemü'l­kütüb, Beyrut, trz.

Mülteka Ehli Hadis, XII, 7 (eş-Şamile, 3.64).

Rıza Kehhale, Mu'cemü'l-müelliftn, I-XIII, Daru İhyai't-türasi'l-arabl. Beyrut, trz.

Sehavl, ed-'Dav'u'l-lfimi' li-ehli karrıi't-tdsi', I-XII, Daru Mektebeti'l-Hayat, Beynıt, trz. ı

Serlôs, Mu'cemü'l-matbu'ati'l-arabiyye ve'mu'arrebe, Kahire, 1928.

es-Subeyhl, Ebu Enes İbrahim b. Said, en-Nuketu'/-Ciytidu'l­Müntehibe'tü Min Kelami Şeyhi'n-Nikad,I-IV, Riyad, 2010.

Tağriberdi, en-Nücumü'z-zahire ft mü/U ki Mısr ve'l-Kahire, Daru'l­kütüb, I-XVI, Mısır, trz.

Tahavl, Beyô.nu Müşkil'il-asar, Tah. Şuayb el-Arnaut, I-XV. Daru'n-neşr; yrz. trz;

Takyüddin, et-Tabdkatu's-seniyye ft teracimi'I-Hanefiyye, yrz. trz. (eş­Şamile, 3.64)

Uzunpostalcı, Mustafa, "Cemal el-MalanH, DİA, istanbul, 1993, V, 305.

Zirikli, ei-A'lô.m., I-VIII, yrz. 2002.

lO. OTURUM

Ebü'l-Mehasin Cemalüddin YüsufB. Müsa B. Muhammed EI-Malati'nin EI-Mu'tasar Mine'I-Muhtasar

Min Müşkili'l-Asar

Adlı Eseri

~!elin CEYLAN

ı 485

ı