Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

1

NT2-docentenopleiding 2016-2017

Vita Olijhoek & Anja Valk van Taalbureau Olijhoek & Valk bieden in samenwerking met Margreet Verboog

van Verstaanbaar spreken een nieuwe docentenopleiding aan. De opleiding bestaat uit 11 opleidingsdagen

om je deskundigheid te bevorderen. Tijdens elke opleidingsdag leggen de trainers de relatie met het profiel

Competent Docent NT2 van de BVNT2. Na afloop van zo’n dag krijg je twee opdrachten die de trainer

beoordeelt en waarmee je kunt aantonen competent NT2-docent te zijn op het onderwerp van die dag.

Wie zijn wij? Deze opleiding wordt verzorgd door Vita Olijhoek & Anja Valk van Taalbureau Olijhoek & Valk in

samenwerking met Margreet Verboog van Verstaanbaar spreken.

Vita Olijhoek en Anja Valk hebben sinds 2015 hun eigen

taalbureau. Anja is onderwijskundige en net als Vita

taalwetenschapper en docent NT2. Daarnaast trainen zij al jaren

docenten en vrijwilligers die in het NT2-werkveld actief zijn.

Verder zijn Vita & Anja auteur van Actief met Taal, Actief met Taal in

de zaakvakken en Taalprikkels. Ook hebben ze als

leermiddelenontwikkelaar of projectleider bijgedragen aan de

ontwikkeling van diverse NT2-materialen. Tot slot verrichten zij

regelmatig redactiewerk voor diverse partijen.

Meer informatie vind je op www.olijhoek-valk.nl.

Margreet Verboog is psycholinguïst en logopedist. Zij is sinds 1989

werkzaam in het NT2 onderwijs en daarnaast in het opleiden en trainen

van docenten. Haar specialiteit is de didactiek van mondelinge

vaardigheden.

Naast het maken van materiaal voor de uitspraak en het meewerken aan

NT2-leergangen is zij (mede)auteur van Verstaanbaar Spreken, Taal leren

op maat, Leren spreken, Taal werkt beter, het Handboek NT2 en apps voor

uitspraak en spelling: SpreekBeter en SchrijfBeter. Zij was betrokken bij het

ontwikkelen en uitvoeren van het assessment Docent NT2 van de BVNT2.

Tegenwoordig is zij werkzaam als zelfstandig trainer en opleider.

Meer informatie vind je op

www.margreetverboog-verstaanbaarspreken.nl.

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

2

Inhoudsopgave

De opleiding - Status van de opleiding

- Opleiding: inhoud in het kort

- Uitgangspunten van de opleiding

- Voorwaarden voor deelname aan de opleiding

- Voortraject

- Materiaal

- Voorbereiding op een opleidingsdag

- Na afloop van een opleidingsdag

- Begeleiding in de opleiding

- Praktijkbegeleiding

- Beoordeling

- Evaluatie

Praktische informatie - Studiebelasting

- Aantal deelnemers

- Data

- Locatie, tijden en faciliteiten

- Kosten

- Toelating en inschrijving

- Verdieping

- FAQ / Veelgestelde vragen

- Contactgegevens

Bijlage 1 Korte beschrijving van de opleidingsdagen

Bijlage 2

Korte beschrijving van het voortraject

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

3

De opleiding Status van de

opleiding

Afspraak met de BVNT2 is dat als je deze nieuwe NT2-docentenopleiding met goed

gevolg afrondt, je kunt opgaan voor de aangepaste EVC-procedure. Je moet dan wel

minimaal 500 uur zelfstandig hebben lesgegeven. Stage-uren mogen meetellen,

mits je zelfstandig voor de klas stond. Op die manier kun je dan het certificaat

‘bekwaam NT2-docent’ van de BVNT2 bemachtigen.

Kijk voor de voorwaarden en voor meer informatie over de EVC-procedure op de

website van BVNT2: www.bvnt2.org.

Opleiding: inhoud

in het kort

De opleiding behandelt 11 onderwerpen:

1 Woordenschat

2 Luistervaardigheid

3 Spreekvaardigheid

4 Uitspraak

5 Leesvaardigheid

6 Schrijfvaardigheid

7 Grammatica

8 Alfabetiseren

9 Differentiëren

10 De beginsituatie vaststellen en

toetsen

11 Interculturele competenties

In bijlage 1 is per onderwerp een beknopte beschrijving opgenomen.

We gaan uit van de competenties zoals beschreven in het Competentieprofiel van

de BVNT2. Elke opleidingsdag starten we met het benoemen van de competenties

waaraan we die dag gaan werken.

Elke opleidingsdag behandelt een onderwerp. In een opleidingsdag leer je over de

inhoud van het onderwerp, ga je met opdrachten aan de slag, zijn er mogelijkheden

tot nadenken, wissel je van gedachten met anderen, wissel je ervaringen uit, enz. Je

legt de link met zowel je eigen lespraktijk als met de leefwereld van je cursisten. Na

afloop van de opleidingsdag reflecteer je in kleine groepjes op het onderwerp, op

basis van vragen die wij aanleveren of met je eigen vragen.

Noot: Als er plekken vrij zijn, is het mogelijk om deel te nemen aan een losse

opleidingsdag.

Uitgangspunten

van de opleiding

We gaan uit van de competenties zoals beschreven in het Competentieprofiel van

de BVNT2. Een belangrijk uitgangspunt voor ons is om de transfer naar je eigen

lessen te bewerkstelligen. Daarom ruimen we een uur in voor begeleide reflectie

met andere deelnemers. Ook krijg je na afloop een of meer opdrachten, die je met

feedback weer terugkrijgt. Het betekent ook dat de situatie van je cursisten wordt

meegenomen: we houden er rekening mee dat je cursussen taal op het werk,

ouderbetrokkenheid of inburgering verzorgt. En mocht je na afloop van een

opleidingsdag nog met vragen zitten: uiteraard zijn we bereid je ook dan verder te

helpen (telefonisch, via Skype of via e-mail).

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

4

Voorwaarden voor

deelname aan de

opleiding

1 Je bent werkzaam in het NT2-veld en hebt een diploma van een docentenopleiding

Je wilt je deskundigheid bevorderen, bijvoorbeeld omdat je wilt opgaan voor het

assessment Competent Docent NT2. Je kent de inhoud van hoofdstuk 1 en 2 uit het

Handboek NT2.

Heb je al wel een docentenopleiding gevolgd en/of kennis en ervaring in het NT2-

veld? Dan is er de mogelijkheid om een of meer van de bijeenkomsten van het

voortraject vrijwillig bij te wonen. Het voortraject is dan dus niet verplicht.

Noot: mensen die de hele opleiding volgen krijgen voorrang op plaatsing in het

voortraject.

2 Je hebt geen onderwijsbevoegdheid of je bent nog niet werkzaam in het NT2-veld

Heb je nog geen ervaring met lesgeven in het NT2-veld, geen docentenopleiding

gevolgd en/of geen kennis van NT2, dan is er een verplicht voortraject.

Voortraject Als je nog geen onderwijsbevoegdheid hebt of nog niet werkzaam bent in het NT2-

veld, dan is er een voortraject van vier halve opleidingsdagen.

In vier bijeenkomsten leer je de beginselen van de didactiek van NT2-onderwijs en

maak je kennis met het inburgeringsprogramma en onderdelen als KNM en ONA:

1 Achtergronden van NT2-cursisten, het ERK en de taakgerichte benadering

2 De beginselen van de didactiek 1: een krachtige leeromgeving en instructies geven

3 De beginselen van de didactiek 2: een les opzetten

4 Inburgeringsprogramma’s: inburgeringsexamen, staatsexamen, KNM, ONA

In bijlage 2 is een korte beschrijving opgenomen van elk dagdeel.

Materiaal We ontwikkelen ons eigen materiaal t.b.v. de opleiding. Daarnaast maken we veel

gebruik van

- B. Bossers (red. e.a.), Handboek Nederlands als tweede taal (2015). Bussum: Coutinho.

- L. Zijlmans (2014), Lesvaardig, basisdidactiek NT2. Amsterdam: Boom.

Deze literatuur moet daarom in je bezit zijn.

Overige aanbevolen literatuur:

- D. de Coole & A. Valk (2015), Actief met taal. Bussum: Coutinho.

- M. Verboog & D. Gunawan (2007), Taal leren op maat. Bussum: Coutinho.

Per opleidingsdag krijg je aanvullend materiaal.

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

5

Voorbereiding op

een opleidingsdag

Je leest informatie over het onderwerp, beantwoordt vragen en maakt opdrachten.

(Zie ook bijlage 1.) Je neemt alles mee naar de opleidingsdag zodat we er in de

bijeenkomst op kunnen doorgaan.

Na afloop van een

opleidingsdag

Voortraject

Je krijgt na afloop van een bijeenkomst een opdracht die je uitvoert in een NT2-les

en de trainer geeft je feedback.

Heb je nog geen NT2-stage-/werkplek? Dan is het mogelijk een snuffelstage te

lopen bij TopTaal of bij Delken & Boot, taalaanbieders met meerdere vestigingen in

het land. Je maakt dan kennis met het beroep, de cursisten en het lesmateriaal.

Mocht je een snuffelstage bij een van deze taalaanbieders willen, dan kunnen wij je

de contactgegevens leveren en kun je de snuffelstage zelf regelen.

Er is een beperkt aantal plekken en de taalinstituten vragen een kleine vergoeding.

We verwachten dat je per opleidingsdag minimaal een dagdeel in een groep

snuffelt, dus vier dagdelen in totaal. Meer mag natuurlijk en uiteraard staat het je

vrij ook een ander stageadres te zoeken!

Opleiding

Je krijgt na afloop een verwerkingsopdracht over de theorie, met verbinding naar de

praktijk, bijv. over wat je tegenkomt in je lessen (een receptieve opdracht). Na een

maand ontvang je een tweede opdracht waarmee je kunt aantonen dat je de theorie

naar de praktijk kunt vertalen (een productieve opdracht, voor bijvoorbeeld je NT2-

docentenportfolio). Zo bewerkstelligen we dat er daadwerkelijk transfer plaatsvindt

van de kennis die je hebt opgedaan naar je lessen en de cursisten.

Heb je nog geen NT2-werkplek en wil je stage lopen? TopTaal en Delken & Boot

bieden een klein aantal mensen een stageplaats aan. Beide organisaties bepalen

zelf wie zij een stageplaats aanbieden en welke voorwaarden daaraan verbonden

zijn. Heb je hier interesse voor? Dan kun je bij ons de contactgegevens opvragen.

Begeleiding in de

opleiding

- Voor inhoudelijke vragen tijdens een opleidingsdag kun je de desbetreffende

opleider aanspreken, zoals dat ook kan voor inhoudelijke vragen die je na afloop van

die dag hebt.

- Voor vragen over je voortgang tijdens de opleiding en andere algemene vragen

krijg je een van de drie opleiders als vast aanspreekpunt toegewezen.

- Voor administratieve vragen kun je terecht op info@olijhoek-valk.nl.

Praktijkbegeleiding

Om de praktijkopdrachten te kunnen uitvoeren heb je een stage-/werkplek nodig.

- Voor het voortraject is een snuffelstage mogelijk bij TopTaal of bij Delken & Boot.

- Voor het vinden van een stage-/werkplek tijdens de opleiding ben je zelf

verantwoordelijk. Regel die op tijd!

Heb je een stageplaats gevonden, dan vragen wij je om de contactgegevens van je

stageplaats en stagebegeleider aan ons door te geven.

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

6

De eisen die we aan de praktijkbegeleiding stellen zijn:

- Je loopt minimaal 250 uur stage voor de opleiding (excl. snuffelstage). Onder deze

uren vallen lesobservaties, de voorbereiding van te geven lesonderdelen/lessen,

lesonderdelen en later ook lessen begeleid en zelfstandig geven en de nabereiding

van gegeven les(onderdelen).

- Het moet mogelijk zijn om lessen en docenten te observeren, de

praktijkopdrachten te maken, lesonderdelen begeleid en zelfstandig te geven,

lessen begeleid en zelfstandig te geven. Let op: als je nu al zelfstandig werkt, heb je

ook een praktijkbegeleider nodig.

- Je maakt minimaal een keer een video van tien minuten van een les die je geeft; dit

is nodig voor het voortgangsgesprek.

- Je krijgt feedback op de lesonderdelen of lessen die je geeft.

- Je vragen worden beantwoord.

- Je kunt je lesplannen voorleggen.

- Je stagebegeleider is een ervaren docent, bij voorkeur in het bezit van het

certificaat van bekwaam NT2-docent van de BVNT2, of heeft een NT2-opleiding

afgerond.

Deze eisen worden naar redelijkheid ingevuld: je stagebegeleider kan niet tien

lesplannen per week bekijken of elke dag je mails beantwoorden.

Degenen die aan alle 11 opleidingsdagen deelnemen (m.u.v. het voortraject) kunnen

er ook voor kiezen om een opleider te vragen op lesbezoek te komen, in plaats van

een video aan te leveren. Een van de opleiders komt dan eenmalig op lesbezoek, vult

het observatieformulier van de BVNT2 in, maakt er een kort verslag van en

bespreekt alles met je. Vervolgens schrijf je er een korte reflectie op en noteer je

voor jezelf een of meer actiepunten. Hier zijn extra kosten aan verbonden.

Verder raden we je aan om met andere deelnemers van de opleiding buiten de

opleidingsdagen om in contact te treden. Uit ervaring weten we dat het prettig is je

ervaringen te delen met anderen die hetzelfde leren. Je kunt een buddy kiezen en

bijvoorbeeld wekelijks even bellen, of een intervisiegroepje starten waarmee je eens

per maand afspreekt. Dit komt je reflectie op de opdrachten, de opleiding als geheel

en je ervaringen op de stage-/werkplek ten goede.

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

7

Beoordeling

Degenen die deelnemen aan alle elf opleidingsdagen (m.u.v. het voortraject)

krijgen vooraf met een van de trainers een intakegesprek, tussentijds een

voortgangsgesprek o.b.v. een zelfgemaakte video-opname of een lesobservatie en

na afloop een afrondend gesprek. De voortgangs- en eindgesprekken vinden plaats

in Heemstede.

De trainers beoordelen alle opdrachten en geven zo nodig tips ter verbetering of

advies om meer te lezen. Bij voldoende resultaat krijg je een certificaat met daarop

de naam van de opleidingsdag, het doel en een verwijzing naar de bijbehorende

competentie(s) uit het profiel Competent Docent NT2. Zijn de opdrachten niet

voldoende gemaakt? Dan moet je ze, met onze tips, nog een keer maken of

verbeteren.

Heb je alle opleidingsdagen met goed gevolg afgerond? Dan krijg je een

overkoepelend certificaat van de opleiding. Als je een keer verhinderd of ziek bent,

bieden we je de mogelijkheid de opleidingsdag in te halen bij een volgend traject. Is

dit niet mogelijk, dan sturen we je het materiaal toe en hebben we overleg over een

vervangende opdracht. We gaan ervan uit dat je alle opleidingsdagen volgt.

Evaluatie Na elke opleidingsdag krijg je een formulier waarop je kunt aangeven wat je van de

dag vond (inhoud, trainer, organisatie).

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

8

Praktische informatie

Studiebelasting De opleiding duurt 35 weken, exclusief vakanties. Per week moet je rekenen op 15 tot

20 uur studiebelasting (inclusief stage-/werkuren).

Aantal deelnemers 10-16 deelnemers per groep

Data

Zonder voortraject

8 oktober 2016

5 november 2016

26 november 2016

17 december 2016

14 januari 2017

4 februari 2017

11 maart 2017

1 april 2017

6 mei 2017

27 mei 2017

17 juni 2017

afsluiting: 9 september 2017

Volgorde onder voorbehoud.

1 Woordenschat

2 Luistervaardigheid

3 Spreekvaardigheid

4 Uitspraak

5 Leesvaardigheid

6 Schrijfvaardigheid

7 Alfabetiseren

8 Grammatica

9 De beginsituatie vaststellen en toetsen

10 Differentiëren

11 Interculturele competenties

Met voortraject

8 oktober 2016

5 november 2016

26 november 2016

17 december 2016

14 januari 2017

4 februari 2017

11 maart 2017

1 april 2017

6 mei 2017

27 mei 2017

17 juni 2017

9 september 2017

30 september 2017

4 november 2017

25 november 2017

afsluiting: 13 januari 2018

Volgorde onder voorbehoud.

1 Achtergronden

2 De beginselen van de didactiek 1

3 De beginselen van de didactiek 2

4 Inburgeringsprogramma’s

1 Woordenschat

2 Luistervaardigheid

3 Spreekvaardigheid

4 Leesvaardigheid

5 Schrijfvaardigheid

6 Grammatica

7 Uitspraak

8 De beginsituatie vaststellen en toetsen

9 Interculturele competenties

10 Alfabetiseren

11 Differentiëren

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

9

Locatie, tijden en

faciliteiten

De locatie is Stayokay Den Haag (op een paar minuten loopafstand van Den Haag

HS).

Voortraject

- 10.00-13.00 uur scholing

Voor koffie/thee, water en wat lekkers wordt gezorgd.

Opleiding

- 10.00-15.15 uur scholing en reflectie

Voor een lekkere lunch wordt gezorgd, evenals voor koffie/thee, water en

versnaperingen tussendoor.

Kosten Voortraject - Het voortraject van 4 bijeenkomsten kost € 300,- bij betaling ineens voorafgaand aan de eerste bijeenkomst. Dit is exclusief boeken, maar inclusief koffie/thee en wat lekkers. - Bij betaling in termijnen kost een losse opleidingsdag in het voortraject € 100,-. Snuffelstage Een snuffelstage bij TopTaal of Delken & Boot (tijdens het voortraject) kost € 60,-. Opleiding De opleiding kost € 2350,- bij betaling ineens voorafgaand aan de eerste opleidingsdag. Inbegrepen zijn alle opleidingsdagen, feedback op de opdrachten, individueel contact met de opleiders wanneer nodig, een intake-, voortgangs- en eindgesprek, een certificaat per opleidingsdag bij voldoende beoordeling en een eindcertificaat bij afronding van de gehele opleiding. Boeken zijn niet bij de prijs inbegrepen, lunch, hapjes & drankjes wel. Een losse opleidingsdag in de opleiding kost bij betaling in termijnen of bij afname van - 1 t/m 4 dagen: € 245,- per opleidingsdag - 5 t/m 8 dagen: € 225,- per opleidingsdag - 9 t/m 11 dagen: € 200,- per opleidingsdag Deze bedragen gelden alleen i.g.v. betaling ineens voorafgaand aan de eerste opleidingsdag. Bij afname van 11 opleidingsdagen (m.u.v. het voortraject) Meerprijs voor een voortgangsgesprek o.b.v. een lesobservatie (en dus niet o.b.v. een video-opname), inclusief verslag en nabespreking is € 150,-. Stage tijdens de opleiding Je bent zelf verantwoordelijk voor het vinden van een stageplek. Zie voor de eisen aan de stage: Praktijkbegeleiding. Noot:

- Alle bedragen zijn btw-vrij.

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

10

- Betaling dient te worden voldaan voorafgaand aan het voortraject, de opleiding of

een losse dag.

- Op dit aanbod zijn de voorwaarden en reglementen van Taalbureau Olijhoek &

Valk van toepassing, zoals te vinden op www.olijhoek-valk.nl > Goed om te weten. - Voor informatie over de voorwaarden en de kosten van de aangepaste EVC-procedure: zie website www.bvnt2.org.

Toelating en

inschrijving

Voortraject

- Als je niet onderwijsbevoegd bent, is het voortraject verplicht, tenzij je wel al (veel)

ervaring in het NT2-veld hebt. Of je toch het voortraject moet volgen wordt op basis

van het intakegesprek bepaald.

- Heb je een onderwijsbevoegdheid, dan kun je vrijwillig (maar tegen betaling)

deelnemen aan een of meer opleidingsdagen van het voortraject. Deelnemers die

het gehele voortraject volgen krijgen voorrang bij plaatsing.

Intakegesprek

Een intakegesprek maakt deel uit van de toelating als je de gehele opleiding wilt

volgen, ongeacht of je aan het voortraject hebt deelgenomen. Het gesprek vindt

plaats op 5, 7 of 8 september.

Inschrijven

Je kunt je hier inschrijven. Na inschrijving nemen we z.s.m. contact met je op.

Let op: er zijn in totaal twee keer 16 plaatsen beschikbaar. Zodra er 50 inschrijvingen

binnen zijn, sluit het inschrijfformulier en kun je je niet meer inschrijven.

Noot:

- Toelating vindt plaats op datum van inschrijving, met inachtneming van de

hierboven genoemde voorwaarden voor toelating.

- Schrijf je je in voor het voortraject in combinatie met de gehele opleiding (van 11

dagen) die in januari 2017 start? Dan krijg je voorrang op deelnemers die zich alleen

voor de opleiding van januari 2017 inschrijven (en dus niet deelnemen aan het

voortraject).

- Deelnemers aan de opleiding (11 opleidingsdagen, met/zonder voortraject) krijgen

voorrang op plaatsing boven degenen die slechts aan opleidingsdagen willen

deelnemen.

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

11

Verdieping In het voorjaar van 2018 worden bijeenkomsten georganiseerd voor verdieping op

het gebied van - alfabetiseren - taal op de werkvloer - lesgeven aan lageropgeleiden (toewerken naar het Inburgeringsexamen) - lesgeven aan hogeropgeleiden (toewerken naar het Staatsexamen) De data worden t.z.t. bekendgemaakt.

FAQ / Veelgestelde

vragen

Kijk voor veelgestelde vragen (FAQ’s) op onze websites (zie Contactgegevens).

Contactgegevens - Mail voor vragen over de opleiding naar info@olijhoek-valk.nl.

- Informatie over ons en onze bedrijven kun je vinden op

www.olijhoek-valk.nl

en op

www.margreetverboog-verstaanbaarspreken.nl

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

12

Bijlage 1: Korte beschrijving van de opleidingsdagen De opleiding bestaat uit 11 dagen die als geheel kunnen worden afgenomen. Indien er plaatsen beschikbaar

zijn is het ook mogelijk aan slechts enkele opleidingsdagen deel te nemen. Er zit geen voorwaardelijkheid

in: zo kun je de opleidingsdag over grammatica prima volgen, ook als je niet aan die over schrijfvaardigheid

hebt deelgenomen.

Woordenschat

C.J. Wijnaendts Francken: ‘Men moet over een grote woordenschat beschikken om zich kort te kunnen uitdrukken.’

(Nederlands letterkundige en filosoof, 1863-1944)

receptief, productief, leren,

herhalen, selecteren,

werkvormen

Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 5

Vooraf doen: vraag 1 t/m 7, 9 t/m 11 beantwoorden en opdracht 3 en 4 maken

De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent

- weet hoeveel woorden de cursisten moeten leren en ook welke;

- weet hoe de cursisten die woorden het best kunnen leren;

- werkvormen voor woordenschat kent die hij in de les kan gebruiken.

Hoeveel woorden moet mijn cursist kennen en moet hij ze allemaal productief kennen? Hoe zorg ik ervoor

dat hij woorden gaat leren en ze regelmatig herhaalt? Moet hij woordenoefeningen maken en moet ik

woordenschat apart toetsen? Hoe zorg ik ervoor dat mijn cursist ook buiten de lessen om woorden leert?

Wat is de rol van de taalcoach daarbij? Deze en andere vragen komen aan bod in de workshop over

woordenschat, waarbij uiteraard ook allerlei activerende werkvormen op het gebied van woordenschat niet

worden vergeten.

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

13

Luistervaardigheid

Ik luister wel maar ik versta je niet.

voorspellen, verstaan,

begrijpen, feedback,

werkvormen

Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 3

Vooraf doen: vraag 2, 4, 5 beantwoorden en opdracht 2 t/m 5 maken

De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent

- weet hoe het luisterproces verloopt;

- de aspecten kent waardoor het in het luisterproces kan misgaan;

- werkvormen kent om in de les aan versta- en begripsvaardigheid te werken.

Niemand leert een taal spreken zonder ooit de taal gehoord te hebben. Met andere woorden: luisteren is de

basis voor het spreken. We kijken naar het luisterproces en besteden aandacht aan aspecten die lastig zijn

voor tweedetaalleerders: verstaan en begrijpen. Uiteraard leggen we ook de link met de praktijk: welke

werkvormen kun je inzetten en hoe geef je als docent feedback?

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

14

Spreekvaardigheid

Spreken, daar moeten ze zo snel mogelijk mee beginnen.

opbouw van een spreekles,

buiten de les, taalkaart,

feedback, werkvormen

Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 4

Vooraf doen: vraag 1 t/m 4 beantwoorden en opdracht 1 en 2 maken

De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent

- weet hoe het spreken buiten de les bevorderd kan worden;

- effectief feedback kan geven op spreektaken;

- functionele oefeningen en taken kan kiezen of zelf kan maken.

Effectief spreken leren in de les vereist aandacht en creativiteit. We behandelen het gebruik van de

taalkaart: het motiveren van cursisten om buiten de les ook Nederlands te spreken. Functionele

werkvormen zoals rollenspelen komen aan bod evenals het gebruik van audio om feedback te geven en de

groep daarbij te betrekken.

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

15

Uitspraak en verstavaardigheid

Uitspraak oefenen doe je vanaf les 1

verstaan, aspecten van

uitspraak, feedback,

werkvormen

Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 3 (Luisteren)

Vooraf doen: vraag 1 en 3 beantwoorden en opdracht 1 en 7 maken

De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent

- weet uit welke aspecten uitspraak bestaat;

- werkvormen kent om op verschillende taalniveaus aan uitspraak te werken;

- tips kent ter verbetering van uitspraakfouten.

In de opleidingsdag over luisteren is aandacht besteed aan verstavaardigheid en begripsvaardigheid. In

deze dag over uitspraak komt verstavaardigheid opnieuw aan bod: het vormt namelijk de basis voor een

goede uitspraak. We zoomen in op hoe je verstavaardigheid kunt trainen en hoe je je cursisten kunt laten

oefenen met uitspraak. Vanaf welk taalniveau kun je aan uitspraak werken? Hoe vaak moet je dat doen en

met wat voor werkvormen? En wat doe je als iemand steeds dezelfde fouten blijft maken of als zijn

uitspraak niet verbetert?

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

16

Leesvaardigheid

Douglas Brown & Heekyeong Lee (2015): The written word surrounds us daily – at times enlightening, amusing, and

heart-warming, at other times mystifying, depressing, and saddening. (…) How do we teach second language learners

to master this written code?

soorten teksten, soorten

vragen, strategieën,

leesplezier, werkvormen

Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 8

Vooraf doen: vraag 1-5 en 8 beantwoorden en opdracht 2 maken

De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent

- weet uit welke onderdelen het leesproces bestaat;

- ziet met welk doel teksten in de leergangen aangeboden worden;

- zijn repertoire aan werkvormen uitbreidt om lezen in de les leuker en effectiever te maken.

Teksten op papier boezemen veel cursisten ontzag in. Ze passen daarom vaak dezelfde strategie toe: heel

intensief lezen en alle woorden die ze niet kennen, zoeken ze op. Er zijn natuurlijk veel meer en ook veel

effectievere leesstrategieën. In het Handboek NT2 kun je lezen welke processen er in het hoofd van een

cursist werken als hij een tekst leest. Deze kennis is het uitgangspunt om de lessen in lezen goed vorm te

geven. Daar gaat deze opleidingsdag over. Wat moet een cursist doen om de informatie uit de tekst goed te

begrijpen? En wat moet jij doen als docent om dit te bewerkstelligen? De opleidingsdag over

leesvaardigheid gaat in op de processen, de strategieën, teksten en werkvormen om lezen leuk en effectief

te maken.

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

17

Schrijfvaardigheid

Je moet leren om binnen en buiten de lijntjes van de leergang te schrijven.

schrijfopdrachten, ABCD-

model, vorm, schrijfplezier,

feedback

Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 9

Vooraf doen: vraag 1, 2, 4-6 beantwoorden en opdracht 15 maken

De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent

- weet uit welke stappen het schrijfproces bestaat;

- adequaat feedback geeft op schrijfproducten;

- werkvormen kan gebruiken om aan alle fasen van het schrijfproces tegemoet te komen.

Schrijven is vaak het sluitstuk van een hoofdstuk uit een leergang. Als proeve van bekwaamheid mogen de

cursisten in een laatste opdracht laten zien wat ze hebben geleerd aan nieuwe woorden, nieuwe

grammaticaregels en nieuwe inhoud. Maar leren je cursisten zo genoeg om goed te kunnen schrijven? Wat

is ‘goed kunnen schrijven’ eigenlijk? Welke stappen moet een cursist doorlopen om een goede tekst op

papier te krijgen? En welke feedback geef je daar dan weer op? Deze onderwerpen komen aan bod in de

opleidingsdag over schrijven.

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

18

Grammatica

De eeuwige vraag: waarom, voor wie, wanneer, welke regels en hoe?

verwerven, regels, oefenen,

wanneer, werkvormen

Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 6

Vooraf doen: vraag 1 t/m 4 beantwoorden en opdracht 1 en 2 maken

De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent

- voldoende weet van de Nederlands grammatica;

- de didactiek van grammatica kent, wanneer, wat, voor wie;

- functionele werkvormen voor grammatica kan ontwerpen.

Aan de orde komen het verschil tussen leren en verwerven, de verschillende input hypothesen, focus on

form, verloop en succes van de T2 verwerving. We ontwerpen oefeningen en taken en daarbij de

momenten en werkvormen die geschikt zijn voor grammaticaoefening. Welke regels zijn functioneel en

welke niet? En wat moet de docent eigenlijk zelf weten van grammatica?

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

19

Alfabetiseren

Alfa-Nt2 is echt iets anders dan Nt2 of Nt1. Met gevolgen voor werving, organisatie, didactiek, de manier van

evalueren.

kenmerken van analfabeten,

anders-alfabeten, doelen,

werkvormen

Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 7 en het artikel ‘Het wonder van het lezen. Over het belang van

schoolrijpheid en auditieve vaardigheden bij volwassen analfabete anderstaligen’ door Helga Gehre en

Inge Schuurmans. Uit: Tijdschrift LES nr. 187 februari 2014

Vooraf doen:

Geef je les aan een alfagroep? Bedenk twee vragen die betrekking hebben op je lespraktijk waarop je zeker

antwoord wilt hebben na de opleidingsdag.

of: Geef je geen les aan een alfagroep? Lees de vragen van de zelftoets in het hoofdstuk Alfabetisering van

het HandboekNT2 en kies 2 vragen waar je zeker antwoord op wilt hebben na de opleidingsdag.

De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent

- weet wat het verschil is tussen analfabeten en anders-alfabeten;

- het Raamwerk alfabetisering NT2 kent;

- het verschil kent tussen mondelinge en schriftelijke taalverwerving bij alfacursisten en laaggeletterden.

Je ervaart als docent hoe het is om anders-alfabeet te zijn. Je leert over de kenmerken van alfacursisten en

wat die betekenen voor je onderwijs. Je maakt kennis met het raamwerk alfabetisering en begrijpt dat het

bij alfabetiseren zowel om technische als functionele doelen gaat. We bespreken twee visies op

alfabetiseren en besteden aandacht aan de mogelijkheden om te differentiëren in alfa-groepen. Ook gaan

we in op hoe je aan taalverwerving en mondelinge vaardigheden werkt zonder het schrift te gebruiken;

hierbij komen het ABCD-model, verschillende werkvormen en materialen ook kort aan de orde.

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

20

Differentiëren

Op de basisschool werken alle kinderen zelfstandig; zodra ze naar de middelbare school gaan krijgen ze vooral

klassikaal les.

heterogene groep,

organisatie,

(rand)voorwaarden,

cursistvaardigheden

Vooraf lezen: LESvaardig, hoofdstuk 6

Vooraf doen: reflectievragen uit paragraaf 2 beantwoorden

De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent

- weet hoe hij een les in een heterogene groep kan organiseren;

- de voorwaarden kent om een goede les te kunnen geven;

- weet om te gaan met flexibele instroom.

Lesgeven in heterogene groepen: menig docent kijkt er tegenop. Echter: met een goede organisatie kun je

prima lesgeven in zo’n groep. We bepalen de voorwaarden om een goede les te kunnen geven, bespreken

hoe je kunt omgaan met flexibele instroom, bekijken over welke vaardigheden je cursist moet beschikken

en definiëren wat de beste rol van de taalcoach in het taalleerproces zou zijn.

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

21

De beginsituatie vaststellen en toetsen

Altijd een hekel aan toetsen gehad? Leer ze beter kennen.

leerdoelen, toetsen, normen,

analyseren, beoordelen

Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 10

Vooraf doen: opdracht 1 t/m3, 5 en 7 maken

De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent

- de beginsituatie kan vaststellen;

- toetsen kan analyseren en beoordelen;

- begrijpt welke invloed toetsing heeft op het onderwijs.

We stellen de beginsituatie vast, achterhalen de leerwens van de cursist en zoeken daar leerdoelen bij. De

leerdoelen geven richting aan het programma en ook aan de toetsing. We bespreken de eisen waarin

voortgangs- en vorderingentoetsen moeten voldoen. Validiteit of betrouwbaarheid, wat vinden we

belangrijker? En hoe voorkom je toetsbias?

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

22

Interculturele competenties

De wereld in je klas. Hoe ga je daarmee om?

lesmateriaal,

docentvaardigheden,

casussen, aanpak

Vooraf lezen: Handboek NT2 hoofdstuk 11 en A. van Kalsbeek, Interculturele competenties in het NT2-

onderwijs: Auteurskwaliteiten of docentvaardigheden? In: B. Bossers (2015), Klassiek Vakwerk II.

Amsterdam: Boom.

Vooraf doen: Neem een hoofdstuk mee van een leergang die je gebruikt

De doelen van deze opleidingsdag zijn dat de docent

- zich bewust is van zijn eigen interculturele competenties;

- weet hoe het lesmateriaal wel of niet inspeelt op verschillende culturen;

- een aanpak kan hanteren bij het bespreekbaar maken of oplossen van een interculturele kwestie.

Alice van Kalsbeek beschrijft in haar artikel dat taal- en cultuuronderwijs uit drie componenten bestaat:

kennis, vaardigheden en attitudes. En dat deze elementen tot uiting komen in zowel het lesmateriaal als in

de docentvaardigheden. Dat is een goede insteek voor deze opleidingsdag. We bekijken onze eigen

competentie, ons lesmateriaal, en onze aanpak bij een vraag of een probleem op intercultureel gebied. Je

aanpak wordt door het bespreken van diverse casussen (ook zelf in te brengen) steeds duidelijker. De

insteek van deze opleidingsdag is praktisch, maar theorieën over interculturele competenties komen ook

aan bod.

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

23

Bijlage 2: Korte beschrijving van het voortraject Hieronder volgt een korte beschrijving van elk onderdeel van het voortraject. In het voortraject maak je

kennis met de begrippen, modellen en namen. Veel onderdelen komen in de opleiding uitgebreider aan

bod.

Voortraject 1: Achtergronden van NT2-cursisten, het ERK en verschillende benaderingen

Analfabeten, laag-, midden- en hoogopgeleiden vanuit de hele wereld: die

zitten in de NT2-groep. De doelgroep is dus nogal divers. Hoe ga je daarmee

om? En hoe verwerven volwassenen een tweede taal? Wat is het doel van het

NT2-onderwijs? Naar welk taalniveau breng je een cursist? En wat betekent

dat taalniveau dan precies? Welke factoren beïnvloeden het T2-leren? In deze

eerste bijeenkomst gaan we in op deze vragen. We komen er ook achter wat

de ‘taakgerichte benadering’, de benadering die veel leergangen hanteren,

precies inhoudt.

Leesstof na afloop: LESvaardig H1; Handboek H1

Voortraject 2: De beginselen van de didactiek 1: een krachtige leeromgeving en instructies geven

In deze bijeenkomst doe je kennis op over de aspecten die zorgen

voor een krachtige leeromgeving. Het is een van de

kerncompetenties van het vak als NT2-docent. Samen bedenk je

welke aspecten dat eigenlijk zijn en hoe zij de leeromgeving

beïnvloeden. Hoe geef je cursisten instructie in een taal die zij

niet machtig zijn? Hoe zorg je ervoor dat je niet te moeilijke taal

gebruikt? Hoe zorg je ervoor dat cursisten samenwerkend maar

ook zelfstandig leren? Daarnaast kijken we naar bordgebruik en

classroom management.

Leesstof na afloop: LESvaardig, H4; Handboek H2

Verstaanbaar spreken Uitspraak en spreekvaardigheid voor anderstaligen

Margreet Verboog

24

Voortraject 3: De beginselen van de didactiek 2: een les opzetten

Ook in deze bijeenkomst staan verschillende modellen centraal. Deze

bijeenkomst heeft tot doel om je te laten zien hoe je de opzet van een

goede les herkent. We gaan in op het VUT-model, het ABCD-model, het

nut van verschillende werkvormen en verschillende leerstijlen van

cursisten. Jouw rol als docent komt daarbij ook aan bod. Het

allerbelangrijkste is dat je moet bepalen wat het doel van je les is. Met deze

kennis kun je je les zo voorbereiden, dat je rekening houdt met de cursisten en de leerstof. Tot slot kijken

we naar hoe je kunt leren reflecteren op jezelf als docent.

Leesstof na afloop: LESvaardig, H3; Handboek H2

Voortraject 4: Inburgeringsprogramma’s: inburgeringsexamen, staatsexamen, KNM, ONA

In het NT2-onderwijs bereiden cursisten zich op diverse examens voor.

In deze bijeenkomst bekijken we welke examens er zijn, wat de eisen

zijn aan de cursisten en waar een onderwijstraject dus aan moet

voldoen. We gaan in op het inburgeringsexamen, de beide

programma’s van het staatsexamen en de onderdelen KNM (Kennis

van de Nederlandse Maatschappij) en ONA (Oriëntatie op de

Nederlandse Arbeidsmarkt). Dit koppelen we aan leergangen, zodat je

zicht krijgt op het lesmateriaal dat de cursisten gebruiken.

Leesstof na afloop: diverse websites en materialen ter voorbereiding op een examen