Uğur Mumcu - Sakıncalı Piyade

8/9/2019 Uur Mumcu - Sakncal Piyade

1/65


2/65

Sakncal Piyade, Uur Mumcu / 23. Basm, Temmuz 1984 / Kapak, Erkal Yavi / Kapak ve Basks, zylmaz Matbaas / Cilt, Tekin Ticaret / Kitab Yaymlayan, Kemal Karatekin,Tekin Yaynevi, Ankara Cad. No. 51 st. Tel 527 69 69

http://genclikcephesi.blogspot.com

Edited by Foxit ReaderCopyright(C) by Foxit Software Company,2005-2007For Evaluation Only.




3/65

UUR MUMCU

SAKINCALI PYADE

23. Basm

TEKN YAYINEV


4/65

N D E K L E R

Kama phesi Vardr................................................................. 9Bayrakl Snf Tahakkm .......................................................... 14Sokrat'tan da Kymetli ............................................................ 18Madalya .......................................................................... 2312 Martn Nedeni: General Necip .............................................. 28Anayasay Tangr Tungur Edenler .......................................... 34Uak Karma Suu ................................................................ 39Buzlar Krlyor .................................................................... 44

Ambalaj Kd ile Komnizm Propagandas............................. 49Kuru Temizleme ..................................................................... 52Erim'in Kitaplar .................................................................. 56Yz iek Asn, Bin Fikir Yarsn .......................................... SOKahve Nasl Piirilir ................................................................... 64

Nerelere Szmlar ................................................................ 67elikba'n Telgraf ................................................................. 71Yanlln Dzeltilmesi .......................................................... 75Muhtara Kfretti Komutanm ............................................... 79Molla Bozuntusu Dvas ....................................................... 83Olumsuz Sicil ...................................................................... 86Vukuatm Yoktur Komutanm ................................................... 92Amerika. Sosyalist, Sosyalist ............................................... 97Paa Sakran Olmu .............................................................. 104Kt Hal ve Dnce ................................................................ 109Allah Korumu .................................................................... 113Er mi, Subay m, Astsubay m ................................................. 117

YAAMIN GERE UYDURMANINSINIRLARINI AIYOR

Aziz Nesin

Ellerin dert grmesin Uur Mumcu! 'SakncalPiyadeyi yazdn iin, eline salk, azna salk, cannasalk...

Kendi yazdklarma glemem. Ama senin yazlarnglerek okudum. Ac ac glmek deyimi vardr ya, iteyle, ac ac gldm.

Bir yaznda anlattn olayn sonunda, tpk hal-kmzn azyla Gler misin, alar msn? diyorsun.Yazlarn okurken, iimde, glmekle alamak aras birburukluk duydum. stelik, otuz yl nceleri, askerimahkemeler ve skynetim mahkemeleri nnde

yarglanlarm da anmsadm. Hemen hemen ayn eylerdi bamza gelenler. Yalnz, arada otuz yllk zorunlu bir takvim ilerlemesi olduu iin, bizi yarg-layanlar ok daha serttiler, katydlar, rnein, sk-

ynetim mahkemesinde bir san bir avukatn savu-nabilmesi iin, buna skynetim komutannn izin vermesi

gerekirdi. Skynetim Komutanlarna avukat beendirmek zordu. Bu yzden avukatlar, skynetim sanklarnn

avukatln almak istemezlerdi. Seksen yandaki babam,avukat yazhanelerini kap kap dolap beni savunacakavukat boubouna aramt. O gn bu gn, gnll bileolsalar, siyasal davalarmda avukat tutmak istemem.


5/65

Aradan geen otuz ylda, hi olmazsa, celltlar da glmsemesini renmiler. Glmsemek, bu bir insanlkbelirtisidir!

Bamzdan yle olaylar geer ki, o durumlarda Anlatsan,kimse inanmaz! deriz. 12 Mart sonras, pekok namusluaydnn, yurtseverlerimizin bandan Anlatsan, kimseinanmaz denilecek olaanst olaylar geti. Sen, anlatsankimsenin inanmayaca bandan gemi olaylar, btndoruluuyla, her okuyan inandracak biimde yazmsn.

Alabildiine yalnlkla ve sylei havasnda yazdn iinkolaylk ve rahatlkla okunan bu anlatlarda hem olaanlk,hem de olaanstlk var. Olaandr; nk bu olaylar ya dabenzerleri herkesin bana gelmitir, gelmeyenlerin bana da

gelebilir. Olaanstdr; nk bunlar mantk d, akl d,. samalk snrlarn bile aan zrtapozluklardr. Daha dakts, bu zrtapozluklar, koullanm kafalar Trkiye'nin

yararna sanarak yapmlardr.

Yaamn kat gerei, btn uydurmalarn snrn aar. nsanolu yle kat gerekler yaar ki, bunlar yaamadanuydurmann olana yoktur. te bu yzden yaanm kimiolaylar, anlatnca kimsenin inanmayaca denli gerekten daha

gerektirler. Oysa lkemizin insanlar, 62 yamn aklmnerdii yarm yzyl iinde srekli olarak, anlatlsa kimsenininanmayaca, inanamayaca olaylar yaamlardr,

yaamaktadrlar.Uur Mumcu'nun Sakncal Piyadesinde glmece,yaamn kendi gereinde varolunca daha somutlaarak ortayakyor; daha da etkili oluyor, rnein, Bir hukuk doentininishal oluu, Anayasa Mahkemesi tihat Kararlarna geti.denilse bu bir glmecedir ama, soyuttur ve geneldir, bu yzdende

etkin olmaz. Ama, adyla sanyla bildirilen bir hukukdoentinin, askeri mahkemesinin huzurunda, kendini, ishalolduu iin, gizli rgtn toplantsn dikkatle izleyemediini,nk sk sk helaya gitmek zorunda kaldn syleyerek

savunmaya kalk, sonra da savunmann Resmi Gazete'de yaynlan, glmecenin en somut rneidir. Anlatlan olayokurken, bir gldr sahnesi seyreder gibi biz de yaar ve o

gldrye katlrz. Bence, Sakncal Piyadenin glmeceolarak baars, yaanm olaylardaki glmeceyi somutlatrm

olmasdr. Bu bakmdan Sakncal Piyade, yakn gemiimizin en yalkara lekesi olan 12 Mart'n cnccn karan belgesel bir yapttr.

Halkmz teden beri glmeceyi, iine yarar bir aygtolarak kullanmtr. Nasl aar denilen aygtla kilit alyorsa,nasl bak denilen aygtla ekmek kesiliyorsa, glmece denilenaygtla da halkmz kmazlarna kar yol bulmakta, karmak

sorunlarn zmlemektedir. Ksacas glmece, retimtoplumlarnn ve retmen snflarn iine yarayan bir aygttr.Sakncal Piyade nasl m iimize yarayacak?Onun yararlar

pekok... Ama en bata, faizme zenenleri yldrmas,umutsuzlua drmesidir. nk, faist zenlileri, diktaheveslileri, ellerine geen frsatlarda nice zart zurt ederlerseetsinler, sonunda, Sakncal Piyadede olduu gibi, alayedileceklerini, maskara olacaklarn, ister istemez anlayacaklar,korkacaklardr. Faizme geit yok! Bu geidi tkayacak en iyi

engel, faizmin alay konusu hrtlklarn ortaya koymaktr. Bizi acl acl gldrdn, dndrdn, saol Uur

Mumcu!


6/65

KAMA PHES VARDIR

Bir adam durup dururken tutuklanmaz. Tutuklanmasiin su ilemi olmas gerekir.. Bir kimsenin su ile-diine ilikin gl belirti varsa, o kii tutuklanabilir. Hak-knda dava alan herkesin tutuklanmas diye bir kuralyoktur.

Yoktur amma, gel bunu Skynetimcilere dinlet, dinletebilirsen. yle bir sralarsak, su ilediine ilikin glbelirtiler bulunan bir kimse, eer suu ar cezalk ise

tutuklanabilir. Baka?.. Bakas u: Su devlet ve hk-met nfuzunu kryorsa, sank yine tutuklanabilir... Ayrca,sann kama phesi varsa ya da su kantlarndeitirme ya da su ortaklarn yalana zorlama sakncasvarsa, mahkeme san tutuklayabilir.. Bir koul daha var.Sank isiz gsz takmndansa, yeri yurdu adresi yoksa,yani trkesiyle ipsiz sapsz biriyse, sank mahkemecetutuklanabilir.

18 Mart 197$ gn, Ankara Birinci Ar Ceza Mahke

mesi'nde bir davam var. Davay Basn Savcs Zeki Tu-ran am. Birara, bu dava iin gyab olarak tutuklan-dm. Neyse, Prof. Uur Alacakaptan imdadma yetiti, tu-tukluluk kararna itiraz ettik ve yarglanmann tutuksuzolarak yaplmasn saladk.

Su da bykt hani.. Orduya hakaret. Devir 12Mart devri. Adamn hi gznn yana bakmazlar. SavcZeki Turan, Siyasal Bilimler Fakltesi retim yele-rinden Do. Dr. Ylmaz Gnal, bilirkii semi. Ylmaz

Gnal da raporunu vermi: Sank yazsnda ordu uyankolmal demi, orduya uyank ol demek, ordunun uyank


7/65

olmadn kabul etmek demektir. Oysa Trk Ordusuuyanktr gibisinden bir rapor.

Savc tutuklanmam istiyor. Sorgu Yargc tutuklamaistemini yerinde grmeyince, dosya, nbeti mahkemeyegeliyor. Yarg da, kim biliyor musunuz?. Ltf Erdemir. Yaniboraks madeninin devletletirilmesini isteyen TRTprogramcsn emperyalizmi kt gsteriyor gerekesiylemahkm eden yarg. O da, sorgu yargcnn kararnonaylamaynca, hakkmda tutukluk karar kveriyor. Ben ognlerde, Ankara Mahkemelerinde bilirkiilik yapyorum.

Mahkemelerde alan bir dost haber veriyor. Ben de doruAlacakaptan'a. O da bir dileke yazyor. nc Ar CezaMahkemesi tutukluluu kaldryor.

18 Mart gn ite o davann ilk durumasna gidiyorum.Devrim Gazetesi Yazileri Mdr Ulu Grkan ile birlikte,mahkemeye kyoruz ve ilk oturumda beraat ediyoruz.

O gnn gecesi, Avukat Turan Tamar'da yemekteyiz. Prof.Mmtaz Soysal da gelecek. Birlikte, hem Soysal'n serbestbrakln kutlayacaz, hem de benim beraatm.

Telefon ald. Karmdaki ses Adil zkol'un einin. Alyor:Adil'i aldlar, seni de alacaklar... Ben deeve, anneme telefon ettim:Anne, arayan soran oldu mu? Olmam.Fakat biraz sonra annem tella beni aryor: Olum polisler geldi, seni sordular...Ben ne yapaym? imdi eve gidip, amarlarm ha-

zrlayp, teslim olsam iyi... yi ama, ya yolda, kayor diye

vururlarsa. O gnler yle.. Sokak ortasnda takr takr adamvuruyorlar. Gereke de hazr: Gvenlik Kuvvetlerine ate aananaristler silh atmas sonunda l olarak ele getiler.Geri, bu dnceye olaslk tanmyorum pek amma, yine dene olur, ne olmaz.

Telefonla Skynetim Komutanln aryorum. Admsylyorum.

Beni aryormusunuz, nereye teslim olaym?. Bizim bir bilgimiz yok efendim...Skynetim Savcln aryorum. Onlardan da bir yant alamyorum.

Ankara Emniyet Mdrlne telefon ediyorum. Bizde adnz yok? Her halde Skynetimin iidir..Allah Allah, biri bizi iletiyor mu yoksa?.Yldrm Blge Tutukevine telefon ediyorum. Oradan da

yant alamadm:

Bizim bir bilgimiz yok...Ben de galiba, kendimi zorla tutuklatacam. Avukat Turan

Tamar'a dnp: Tutukluluktan istifa ettim... diyorum amma, yine

de aramaya devam ediyorum.Yok kimse kabul etmeyecek, akta kalacam... Akta

kalacam ve niversiteye giremeyen rencilere dneceim.Bir de, Mamak Tutukevine telefon ediyorum: Nasl olsa, oraya geleceim amma, ben kime tes

lim olaym?.Kimsenin beni kabule niyeti yok...Neyse sonunda, Ankara Emniyet Mdrlne gidip teslim

oldum. Durumu da anlattm. Anlayla karladlar.Ankara Emniyet Mdrlnden, nce doru, Mamak

Cezaevine gittik. Emniyet grevlileri, gerekten ok nazikdavranyorlard. Birlikte, cezaevinin bulunduu 28 inci Tmen

Nizamiyesine gittik.Bu beyi teslim edeceiz. Tutuklanm da, siyas..stemen beni yle bir szd:Ben karmam... dedi.Herhalde ben karacam!Neyse, saa sola telefonlar, telsiz konumalar, sonunda,

Skynetim Komutanlnn emri ile gzaltna alndmanlalyor. Hemen, Muhabere Okulu Cezaevine yollandk.Koua iyi akamlar diyerek girdim. Prof. Uur Alacakaptan,Doent Mukbil zyrk ve Asistan Adil zkol, bir sobannbanda snyorlard. Alacakaptan:

Gzmz yolda kalmt... diyor.


8/65

Glyoruz.Bunlar neden anlatyorum?. Neden mi? undan: On

gn sonra mahkemeye ktm ve kama phesi vardrgerekesiyle tutuklandm!

Gler misin, alar msn?Cezaevinden hemen bu tutuklama kararna itiraz et-

tim. Kama phesi gerekesiyle tutuklanmamn, yasayaters dtn anlattm. Sonra devam ettim: lediimiileri srdnz su, Demirel hkmeti dneminde ilen-mitir. Bu hkmet ise, Cumhuriyetin geleceini tehlikeyesokmak suundan istifaya zorlanmtr, yleyse su,devlet ve hkmet nfuzunu kran sulardan saylmaz.

Skynetim hukukularnn hi byle tartmalaragirmeye niyetleri yoktu. Hemen karar geldi:

Oybirlii ile reddine...Tutuklanmak iin almadm kap kalmad, sonunda

kama phesi vardr gerekesiyle tutuklandm.Dava nce, Ceza Yasasnn 141 inci maddesinden

alyordu. Yani, u nl madde: Sosyal bir snfn tekisosyal snflar zerindeki tahakkmn kurmak amacylargt kurmak.

rgtten bol ne var ki. bul rgtn, kur tahakkm-n...

Benim suum, snf tahakkmn kurmay amala-yan rgte, yani DevGen'e yol gstermek. Nasl diye-ceksiniz?.

Efendim, yol gstermek, bilindii gibi, yurttan seslerprogramnda olur. Saz sanatlarndan biri, balamaylayol gsterir.

yle mi acaba?.Savc, 141 inci maddeden kouturulduumu syledi.

Sonra : 159 da dnlebilir... dedi. 159 uncu madde de,

hkmetin, bakanlklarn, gvenlik kuvvetlerinin ve SilhlKuvvetlerin manev ahsiyetine hakaret sularn kapsyor.

ddianame geldiinde baktm, dava ne 141 inci mad-deden alm ne de 159'dan. Asker savc, konumalarm

da, komnizm propagandas 1 bulmu ve davay. 142 nclmaddeden am.

Ben. dava boyunca 142 nci maddeden yarglandm.Sonra dava sonuna doru, suun nitelii deiti. Anayasa'y tayir, tebdil ve ilga'dan sulandm. Yani. 146 ncmaddeden.

Mahkeme 146 nc maddeden mahkm etti. Asker Yar-gtay bu hkm bozdu. Mahkeme eski kararnda direndi.Bu arada. Af Yasas kt. Mahkemede son durumaya

geldiimizde, duruma yargc Saadettin ncolu ka-rarn aklad: Yargtay kararna uyuyoruz. Sizin suunuz 312 n

ci maddeye giriyor. O da af kapsamnda.. Dosyanz kaldryoruz. Haydi gle gle...

Yani, ayn su iin Ceza Yasasnn 141 inci madde-sinden gzaltna aln, sonra komnizm propagandas yap-mak suundan 142 nci madde gereince yarglan, suunnitelii deisin, Anayasay tayir, tebdil ve ilga suununkapsamna aln, Yargtay suu yok desin, bundan son-ra da, ayn eylem iin, bir yllk bir cezay ngren 312 nci maddeye sokul, ondan sonra da dosyan kaldrlsn.

Sen sa, ben selmet!imdi bana soruyorlar: Hangi maddeden yarglanmtn?Ne diyeyim. Bunlar uzun uzun anlatmamak in: Yzkrk alt ksur, komnizm falan, Anayasa'y

tayir, tebdil, ilga filn... diyorum, kyorum iin iinden.


9/65

BAYRAKLI SINIFTAHAKKM

Solculuk zerine imdiye kadar yzbinlerce, milyonlarcayaz yazlmtr. Trk siyasal yaam, bu sol szcndensonra da yice renklenmitir.

Sola dnmek iin sola yananz.Bu bir trafik kuraldr. Fakat, siyasal taktik vestrateji

asndan da, son derece anlaml bir szdr.Sola dnlmez.Bu da bir trafik kuraldr. Bu kuraln geerli olduu

dzenlerin ad faizm oluyor. Bizdeki gibi olursa daazgelimi faizm, tabii! Ne de olsa kendimize gre, allayppulluyoruz.

Sa, solu belli olmaz.Bu sz, ne yapaca belli olmayan kimseler iindir. Trk

siyasal yaamnda bu sz ok geerlidir. Adama bakarsnz,solcu mu solcu, ilerici mi, ilerici, ama bir tehlike grd m,haydi, br tarafa. Hani nerede bu adamn sa, nerede solu?Kssadan hisse: Grne aldrmayacaksnz vealdanmyacaksnz!

Bu sol szcn en ilgin biimde kullanann kimolduunu bilmezsiniz! Ben de, Skynetim abonesi olup,Ankara 1 Nolu Skynetim Mahkemesinde yarglanmasaydm,hi phesiz, renmemi olacaktm. Bu konudaki eitimimbiraz klfetli oldu ama, sonunda rendik sa, solu...

Davamzn savcs esas hakkndaki mtalasn okuyor.Savc, ufaktefek bir adam. Yarglamalar srasnda yarbayd,imdi albay oldu. Ad, Mustafa Akn. Ar

ar konuur, herkesin mahkmiyetini ister, hi tahliyesteminde bulunmazd. Huy. ne yapacaksnz?

Sorgumu yaparken, aman ne iyi demitim, iyilii,nezaketinden gelmiyordu. Bu savcnn karsnda iyi savunmayaplr. Allah cmle sanklara, byle savc ihsan eylesin, mindedim iimden. Durumalar srasnda yanlmadm daanladm.Asker Savc, bir yazmn iinde sol szc geen birblmnden dolay kahredici darbeyi vurmutu!. Su dabykt. Bir halk trksn yazda anarak, komnistlik

yaplmt. Karr myd bunu, koskoca savc? Soldan saasalla bayra dman stne. te dehetengiz yaz bu. Savc,uzun aratrmalardan sonra bu szde komnizm propagandasolduunu saptayp, imzay basmt. Evet yakalamtkomnisti. Hem de kskvrak!

Komnist dzenin getirilmesinde bayran soldan saadman zerine sallanacan belirtmektedir.

Vay anasna! Demek byle demi! Demi mi? Demi!yleyse bastr cezay...

Savc, ciddi ciddi krsde bu trky okuyor. Beni birglmek ald ki, sormayn.. Skynetimler, emirler, geceyarlarev basmalar, ranzalar, nevresimler, nbetiler, adl mavirler,demek, hep bu tr sular iindi?

Komnist dzenin getirilmesinde bayran soldan saadman zerine sallanacan belirtmektedir.

Dnn bakalm, Lenin byle mi yapm?. Ya yap-msa?. Yapmsa yandn gndr. Hi adamn gznnyana bakmazlar. Sallamasaydn bayra efendi. Elolusallyor mu? ,

Savc, esas hakkndaki mtalasnn bu blmnokurken, ben de iimden bu Kars trksnn melodisinimrldanyordum : Nan nannannam nannannannam. Sallabayra dman stne.

Hem aksilik, o gnlerde, Tuzla Piyade Okulu'nda yedeksubay eitimi yapyoruz. Sabah sporunda sylediimiz trk debu. Soldan saa, sadan sola salla bayra dman stne.


10/65

Dman kim? Dman burjuvazi!. Bayra sallayankim? Kim olacak? Proletarya.. Nasl sallyorlar?. Soldansaa Sonra efendim, sadan sola, sonra bir daha. tebayran tam salland yer, sosyal bir snfn teki sosyalsnflar zerindeki tahakkm. bayrak sallanmaya devamettii iin de memleket iinde messes, iktisadi veyasiyasi veya hukuk temel nizamlar byle yklp gidiyor,yleyse bayra sallamayn. Sallayan olursa, yakalayn,atn ieri!

Savcnn bu ldrc darbesi karsnda ne yapmak

gerekirdi. Gidip, bu Kars trksnn pln alp, duru-mada bunu alaym m?.te sayn yarglar, bu bir halk trksdr. Amma dayaptk? halk trks ne demek?. Halk yok, milletvar. Devletiyle milletiyle, blnmezlik var. Halktan, halkiktidar, halk ktidarndan halklarn kardelii, halklarnkardeliinden, halk mahkemesi, halk mahkemesinden,yine bir sosyal snfn teki sosyal snflar zerinetahakkm... Sonra sallanan bayraklar, bayrak sallayarakkurulan tahakkm, bayrakl tahakkm.. Bayrakl tahakkmsutur!Ben de cesaretimi toplayp kendimi yle savundum. Bubir halk trksdr. Her gn radyolarda, televizyonlardaalnmaktadr.

Buraya kadar iyi. Kimsenin bir itiraz yok. Ya sonra?.Evet sonra?

Benim suum u: Trk, sadan sola, soldan saa,salla bayra dman stne, diye bitermi. Ben, ne yap-

mm? Byklere masallar balkl yazmda, MustafaKemal Paa'nn yksn anlattktan sonra, unlar yaz-mm :

Kemal Paa girmi bir Eyll gn zmir'e. Yerle birolmu stanbul Paalar. Sonra tarih yazm: Vahdettinhaindir.. Damat Ferit satlktr.. Paalar uaktr.. Ve halkunutur mu Kemal Paa'sn, syledi trksn: Askerinlebin yaa, Mustafa Kemal Paa, salla bayra dman s-tne, soldan saa salla bayra dman stne.

imdi savunma yapacam, nasl savunaym kendi

mi? Cinayet ilesen, ilemedim dersin, peki buna ne der-sin? stanbul Paalar, stanbul Skynetim Komutan Fa-ik Trn m?. Deil.. Yazda ad geen Damat Ferit, Ba-bakan Ferit Melen mi? Deil.. Bayra sallayan kim?.Mustafa Kemal Paa. Kime kar? Dmana.. Dmankim?. Yunan, ngiliz, Fransz..

Yahu ne ilgisi var?. Komnistlikle ne ilgisi var bunun?Kars trks bu, basbaya trk. Ama savc karr m?

Komnist dzenin getirilmesinde bayran soldan

saa dman stne sallanacan belirtmektedir.Komnist dzen nasl getirilir?. Komnist dzen ge-lirken, bayraklar soldan saa m sallanr? Herkesin birbayra var, bayraklar sola da sallanr, saa da.

Sana sarmsak, soluna soan.Acaba byle mi savunsam kendimi?. Sonra savc ne

der?Sonunda buldum suumu: Soldan saa demiim de,

sadan sola dememiim. te tam sust. Yakay eleverdik. Kk darda olduumuz, son bamsz Msl-man Trk devletini ykarken yakalandmz, bylece or-taya kt. Ne yapacaz imdi?

Ben de yle savundum kendimi: Bu bir halk trksdr. Her gn radyolarda ve

televizyonlarda alnmaktadr. Yaz, tmyle, Kurtulu Savamz anlatmakta, bundan baz dersler kartmak gerektiine deinmektedir.

Buras da oldu?.. imdi geliyoruz, sa sol iine... Eer, trky olduu gibi aktarsaydm, yaz iin

de sol szc iki kez kullanld iin cezam artmayacak myd?

Tam bunlar sylyordum ki, Duruma Yargc Saa-dettin ncolu, glmeye balad. ye Binba FeratOltulu da glyordu. Mahkeme Bakan, Albay Azmi Iklarda hafife tebessm ediyordu. Aa, baktm, savc MustafaAkn da glyor!

Sonra?......Efendime syleyim, sonra, karar gn geldi. Baktm,

Mahkeme Bakan deimi. Karar okundu. Anayasa'y


11/65

hllden, paymza den cezay almz. Ne yapalm, hereve lzm ye Yarg Ferat Oltulu, beraatmz gerektiidncesiyle, karara kar km. Durumalar batansona izleyen Mahkeme Bakan Albay Azmi Iklar gitmi,yerine, Albay Remzi Siretli gelmi. O da basm imzay,bylece ikiye kar bir oyla mahkm olmuuz.

Karar okuyunca ne greyim?. Bunca suun yanndakomnist dzenin getirilmesinde bayran soldan saasallanacan belirtmektedir gerekesiyle de mahkmolmaz mym?

Karar okurken, yksek sesle trk sylemeye bala-dm: Soldan saa, sadan sola, salla bayra dmanstne.

Ve Bayrakl snf tahakkmn kurmaya, orada dadevam ettim, yani cezaevi hcresinde..

Tahakkm kurulacaksa, bayraklsndan olsun, hemsoldan saa, hem sadan sola...

SOKRAT'TAN DA KIYMETL...

12 Mart davalarn hukuku olarak izlemek gerektenilgin oluyordu, rnein, Siyasal Bilgiler FakltesiAnayasa Hukuku Profesr Mmtaz Soysal'n, PiyadeKdemli Albay zzettin Avlar'n bakanlndaki mahkeme-de yarglanmas, hukuk asndan balbana ilgi ekicibir olayd.

Albay zzetin Avlar, hi phesiz, ok deerli bir as-kerdi. Yine hi phesiz, sz gelii. M 1 Piyade tfeikonusunda, Prof. Mmtaz Soysal'n bilmedii birok ko-nuyu, ok iyi bilmektedir. Avlar'n taarruz ve savun-ma konularndaki bilgileri Mmtaz Sosyal'da yoktur. bunedenle, Mmtaz Soysal'n, Albay zzettin Avlar' ya da birbaka albay, piyadecilik konularnda sorguya ekip,deerlendirme yapmas dnlemez.

Fakat tersi geerlidir. Piyade Albay izzettin Avlar, birAnayasa hukuku profesrnn, ders kitabnda komnizm

propagandas yapp yapmadn deerlendirmektedir.Sadece deerlendirmi olsa, yine iyi! Bu deerlendirmesonunda, Mmtaz Soysal, rnein, alt yl sekiz ay hapsemahkm edilebilmektedir.

Asker Mahkemelerin, siyasal sular iin kullanlmasbyle sonular da dourmaktadr. Piyade Albay zzettinAvlar. Skynetim Mahkemesi bakanl srasnda, birazhukuk, biraz da, siyaset rendi. Anayasa hukukukonusunda da, ksa srede uzman oldu ki, Mmtaz Soy-sal'n Anayasa'ya Giri adl ders kitabnda komnizmpropagandas yaptn, hemen anlad ve hkmn verdi.

Hukuk Faklteleri bu olaya gerei gibi eitemediler.


12/65

niversiteler Yasas gereince, niversitede doent ya daprofesr olmayan kiilerden de yararlanlr. Bunlara retimgrevlisi denilir. retim grevlileri, uzman olduklar alanlarda,niversite rencilerine ders verirler.

Sanrm, Ankara 3 Nolu Skynetim Mahkemesi BakanPiyade Kdemli Albay zzetten Avlar, Siyasal Bilgiler ve HukukFakltelerinde retim grevlisi olarak Anayasa Hukukudersleri okutacak olgunlua ve uzmanla erimitir. Ankara ve

stanbul Hukuk Faklteleri, deeri anlalmayp, emekliyesevkediliverilen Albay zzettin Avlar'a, Anayasa hukuku dersiverdirseler, rencilere ok yararl olurlar.

Piyade Kdemli Albay zzettin Avlar, gerekten ok, amaok nazik, ok saygl bir insand. Krsye kar kmaz, sonderece tatl bir glmseme ile, nce san selmlar, sonra da,iki elini ap, hafife de ne eilerek, sann, sankavukatlarnn ve dinleyicilerin oturmasna izin verirdi.

Avlar, Prof. Mmtaz Soysal'n durumalar srasnda, arasra karikatr izdi. Baz gnler, can skld iin, penceredendary seyretti. En ok kzd olay, Mahkeme binasnnhemen yannda bulunan Ana Tamir Fabrikasndan gelengrltlerdi. Tam, durumann can alc yerinde, vuuuu,traapp, zt gibi sesler gelince. Piyade Kdemli Albayzzettin Avlar, son derece sinirlenip, hemen emirler yadrarak,grlty sustururdu. Avlarn bir baka huyu daha vard.Mmtaz Soysal'n konumalarnda marksizm szc

geince, hemen glmser, nndeki not defterine bireyleryazard. Acaba, Mmtaz Soysal'n savunmasnda ka kezmarksizm szc kullandn m saptamaktayd?

3 Nolu Mahkemenin, teki yeleri, o zamanki rtbeleriyle,Yarg Yarbay Sha Umurhan ve Yarg binba, Tahsinzer'di. Sha Umurhan, son derece yumuak bi yargt.

Bir durumada. Mmtaz Soysal siyas sularn, hibirdnemde, hibir iktidara eref vermediini syleyerek

Sokrat'n yarglanmas Yunan uygarl iin bir ka

ra leke oldu. Galile'nin yarglanmas insanlk tarihi iin birsusayld. Beni de ilemediim sulardan tr yarglayarak,zorla kahraman yapmak istiyor, lyk olmadm birsandalyeye oturtuyorsunuz... dedi.

Savunma gerekten gzeldi. Duruma Yargc SuhoUmurhan bu konumadan etkilendi. Bu konuma, PiyadeKdemli Albay zzettin Avlar ve Savc Yzba Baki Tutarafndan hi de ho karlanmamt. Baki Tu. hemenyerinden frlayarak sz istedi. Basbas baryor, sesi Ana TamirFabrikasndaki grlty bastryordu:

Sokrat' yarglayan bir Yunan mahkemesidir. Burast isebir Trk mahkemesidir. Galile insanlk uruna ld, marksist,leninist ilkeler uruna deiiiill.

Eh vallahi de yle. Sylenecek sz yok. Koskoca BklTu, bu.. Hem de doru sylyor. Evet, Sokrat'. Trkmahkemeleri yarglamad. Sokrat' yarglayan yarglar da,Yunand. Sonra, Galile'nin marksizmle uzaktan yakndan birilgisi yoktu. nk Marks ile Galile'nin yaad yzyllar ayndeildi. Tabi ki Galile'nin marksistleninist olmas da mmkndeildi.

Ama, Galile, 1971 ylnda Trkiye'de yaasayd, geridevlet zoruyla marksist leninist olurdu. Fakat ne yapsnzavall, bugnlere yetiememiti.

Baki Tu, byle konuunca, Mmtaz Soysal'n avu-katlarndan Profesr Turan Gne, elini masaya vurarak szistedi. Gne sz istediinde, Baki Tu, henz konumasn

bitirmemiti. Turan Gne, elini masaya vuruyor, krsyedoru, biriki adm atp srar ediyordu. Baki Tu, yerine oturdu.Turan Gne'e sz verildi. Gne'in fkesi gemiti. ncesaa, sonra sola bakt. Gzln sildi ve tek cmle ile BakiTu'u yantlad. Yant ksa ve

zd: Asker savcnn szlerini anladm...Baki Tu kpkrmz olmutu. Piyade Kdemli Albay zzettin

Avlar, Gne'in konumasnn sonunu bekliyordu amma,konuma ite bu kadard. Asker savcnn sylediklerianlalmt!

Bu kez, konuma sras. Duruma Yargc Sha Umur


13/65

han'dayd. Umurhan olanca duygusall ile konutu: Mmtaz Bey, siz bizim iin Sokrat'tan da kymet-

lisiniz...Piyade Kdemli Albay zzettin Avlar, irkildi. Savc Baki

Tu'un yz bir kat daha kzard. Evet, duruma yargc,sank Mmtaz Soysal' vm, Sokrat'tan da kymetlibulduunu aklamt.

Ayn Sha Umurhan, duruma sonunda, Sokrat'a Yu-nan mahkemesinin verdii cezay ok bularak, Sokrat'tanda deerli bulduu Mmtaz Soysal'n alt yllk mahk-miyet kararna, Piyade Kdemli Albay izzettin Avlar'n im-zasnn yanna imzasn atvermiti.

MADALYA

12 Mart snavna yaadmz evreyle birlikte girdik.Ben o sralar, Ankara Hukuk Fakltesinde dare HukukuAsistanydm, rencileri, asistan arkadalarm, profe-srleri, doentleri, bu olaylar srasnda ok daha yakn-dan tandm.

Do. Dr. Mukbil zyrk, Fakltenin devrimci re-tim yelerindendi. Ayn krsdeydik. Profesr Tahsin Be-kir Balta lnce, dare Hukuku krss Do. Dr. zyrk'e kalmt, zyrk, o gnlerde mangalda kl brak-mayan devrimcilerdendi. zyrk ile odamz da ortakt.

Birgn odada, Deniz Harp Okulu'ndan karlan -rencilerle ilgili Dantay dilekesi yazyordum. zyrknee iinde odaya girerek sordu:

Ne yazyorsun?Hocam, Deniz Harp Okulu'ndan devrimci renciler

atlm da onlara dileke yazyorum...Yahu, beni de avukat tutsalar ya.iyi olur hocam...zyrk, devrimcilerin davalarn almak iin can at-

yordu. Bir baka gn, Almanya'da devrimci eylemlere ka-rt iin yurttalktan karlan Hakk Keskin hakkndakiilem iin Dantay'a dileke yazyordum. Yine kageldi:

Ne yazyorsun yine?Hocam, Hakk Keskin'in davas..Canm sana syledim ya, bana da veklet ver-sinler...zyrk o gnlerde, ylesine devrimciydi ki, bu gibi


14/65

davalarda ad gemezse bunu bir eksiklik sayard. Birgn bana uzun uzun gemiinden sz etti. 1960 ylndannce. Demokrat Parti'den yanaym. Babas da DemokratParti'nin Adalet bakanlarndand. Sonra, 27 Mays dev-riminde. niversiteden kartlan 147 retim yesininarasnda yer alm.

Ne yapsn?. Adalet Partisi'ne girerek, bu partinin ilkGenlik Kollar Genel Bakanln stlenmi. Genlik Ko-lu deyince, zyrk'. Genlik Kolu kuracak kadar gensanmayn, zyrk, 1953 ylndan beri, doenttir. O ta-rihten bu tarihe, bir trl bir kitap hazrlayp, profesr ola-mamtr.

Do. zyrk'n rencileri profesr oldu: Doentolduu zaman ana rahmine den ocuklar, Hukuk Fa-kltesini bitirdiler. Fakat o, her devirde, bir baka siyasalakmn dibini bulmakla megul olduundan, bir trl pro-fesr olamad.

zyrk, AP, Anayasa'ya hayr kampanyasna ba-laynca, ne olur ne olmaz deyip, istifay basvermiti. 1969ylnda, smet nn'nn hazr bulunduu bir trenle ka-pa CHP'ye att. Ondan sonra bir de Parti Meclisi'ne se-ilmez mi?

Raslant bu ya, o gnlerde, smet Paa, Yassadamahkmlarna siyasal haklarn geri verdirmek iin Ku-yudan adam kartma kampanyasna balamt. DevrikCumhurbakan Cell Bayar ve arkadalarnn aff, nnnderliindeki CHP tarafndan gerekleecekti.

te zyrk buna dayanamazd. Ne demek Demok-rat Partililerin aff?. Devrimcilikte byle geri dnmeler varmyd, sapmalar var myd? Nerede kalyordu 27 Mays?Hemen hem Parti Meclisi yeliinden, hem de CHP'denistifa ediverdi. ki, gn sonra, Ankara'da Tandoanmeydanndaki mitingde devrimcilik adna tozu dumanakatt.

zyrk' tanmanz iin, bir yazsndan birka satrokuyalm. Bir 27 Mays yldnmnde Cumhuriyet Gazetesi'nde unlar yazm:

... 27 Mays'a, ihtill, devrim demeyip de, hkmet

darbesi diyenler, eskilerin tabiriyle elifi grseler, merteksanacak kadar cahildirler. Hangi hkmet darbesidir ki.seim yaptrmak iin gelsin, Anayasa getirtsin, refe-randum yaptrsn, iktidar mcadelesine katlmayp, gnlrzasyla ekilip gitsin ve gittikten sonra bile, fikir, ilke,kavram ve ruh olarak yaasn?.

Buna devrim denir, devrim... Darbe denmez. Eerortada bir darbe varsa o, devrimin suratlarnda sakla-yan tokaddr...

Baz siyasal olaylar, baz kiilerin suratlarna bir tokatgibi iner. 12 Mart darbesi de zyrk'n suratna aakdiye indi ki. titreyip kendine geldi ve Ahmet Muhtartakma adyla Tercman Gazetesi'nde, dn yazdklarnn veyaptklarnn tam tersini yazd!

zyrk, Balyoz Harekt gereince gzaltna aln-d. Koua girdiinde sapsar olmutu. Adil zkol ile bir-likte kendisine bir yatak bulduk. Yatt. Ertesi gn kouagelen Ankara Merkez Komutan Tmgeneral Tevfik Trng, zyrk'e yle bir bakp:

Hadi gemi olsun, tahliyen geldi... deyince oksevindi. Neredeyse zil alp oynayacakt. Grdbtn Osmanl terbiyesini toplayarak :Saolun, saolun, paa hazretleri... diye teekkretti amma, biraz sonra Tmgeneralin kendisiyle alayettiini anlad. stanbul'a yollanyordu.stanbul'da, 83 deniz subay ile birlikte yargland. d-

dianameye gre, zyrk, stanbul'da gizli bir toplantyakatlmt. zyrk, sulamay u kesin ve inandrc ge-reke ile reddetti.

Efendim, ben o gn ishaldim. Geri o eve gittimamma, ishal olduum iin, sk sk banyoya gittiimden nekonuulduunu duymadm...

Aln size. bir ikinci Dimitrof savunmas...Ayn dava iin, Tabi Senatr Ekrem Acuner'in doku-

nulmazl kaldrld. Acuner, Anayasa Mahkemesi'ne ba-vurarak, dokunulmazln kaldran kararn iptalini istedi.Bu istek dolaysyla, davann belgeleri incelendi. ResmGazete'de yaymlanan Anayasa Mahkemesi kararnda z


15/65

yrk'n o gn ishal olduu da belirtildi. Bylece, zyrk'n ishali Anayasa Mahkemesi itihatlarna gemioldu.

Mukbil zyrk, Ankara 1 Numaral SkynetimMahkemesi'nde, bizimle birlikte sank olarak yargland.Hukuk Fakltesi Dekan Uur Alacakaptan, Do. Mukbilzyrk, ben ve Asistan Adil zkol, hep birlikte DevGen'in Faklte apndaki eylemlerine destek olmaktantr yarglanmaktaydk. zyrk durumalarda ikide birdekalkar:

Heyeti celilelerinize btn mukaddesatm zerineyemin ederek... biiminde balayan konumalarla kendisini savunmaya kalkard. Duruma yargc Yarbay Saadettin ncolu da bu frsat hi karmaz:

Otur yerine, edebiyat yapma... diyerek, zyrk' azarlard.

Mukbil zyrk, yedeksubay olarak Kore Sava'nakatlmt. Kore'de tercmanlk yapm, bu hizmetlerindentr Amerikal'lardan bir de madalya almt. Savunmayapacamz gn, mahkemede kulama eilerek:

Madalyam takaym m?... dedi. Bu madalya araclile yapt savunmann etkili olacana inanmt.stanbul'da, 83 Deniz Subay ile birlikte yarglanrken:Ben Kore'de komnistlere kar savatm iinmadalya aldm, nasl komnist olabilirim?... yolundabir savunma yapm ve savunmann bu yerinde,sanklardan rfan Solmazer'in :Al o madalyay da... diye balayan bir yant ilekarlam, Solmazer'in madalya iin verdiiadresten hi de honut kalmamt.Ayn sz benim de dilimin ucuna geldi, kendimi g

tuttum.zyrk'n yannda, devrimcilik konusunda mangal-

da kl brakmayan retim yelerinden biri de, AnkaraHukuk Fakltesi eski Dekanlarndan Prof. Dr. Erol Can-sel'di. Cansel, 12 Mart ncesi dzenlenen btn yry-lere katlm, btn forumlarda konumu, bu nitelikleri

nedeniyle, devrimci rencilerse Faklte Dekanl'na ge-tirilmek istenmiti.

Devrimci Dekan istiyoruz.,.Erol Cansel, Dekan seiminden nce, btn devrimci

rencilerce byle desteklenmekteydi. Sonradan mahke-mede, Cansel'in, DevGen Merkez Yrtme Kurulu ye-lerinden biriyle, Dekanlk pazarl yapt da ortaya kt.

Hukuk Fakltesi'nin btn retim yeleri ve yardm-clar Erol Cansel'in, Hukuk Fakltesi rencisi MustafaKuseyri'nin lm dolaysyle yapt konumada:

Bbrek iltihabndan leceime, faist kurunuylaleyim... diyerek, btn retim yelerini, yardmclarnve rencileri, eylemsizlikle suladn ok iyi anmsamaktadrlar.

12 Mart gelince, tfek icad oldu, mertlik de bozuldu.Profesr Erol Cansel, yakn dostu Do. Seyfullah Ediz iledevrimci retim yelerini ve rencileri sulamak iinasker savclara kotu. Sonradan, devrimcilii, bbrek il-tihabn, faist kurununu unutup, lkc retim ye-leri Kongre Bakanl yapt.

zyrk imdi, btn bilgisi, btn kltr ve yete-nekleriyle Tercman gazetesinde yazlar yaynlamakta,Erol Cansel de, btn gcyle lkclk yapmaktadr.

Cephe iktidar, bu iki retim yesinin bilgi ve grg-snden yararlanmak iin bunlara baz devlet kurumlarn-da danmanlk vermektedir.

Bu iki retim yesi yalandka olgunlamakta vebata rencileri olmak zere, btn hukukulara rnekolmaktadrlar...


16/65

12 MARTIN NEDEN:GENERAL NECP ! ? ! ?

htill nasl yaplr?Nasl yaplacak, bir gece anszn, elinizde silh hkmeti

alaa edersiniz, olup biter. unun urasnda dnecek nevar?.

Trkiye'de ihtilller de son derece, demokratik yntemlerleyaplmaktadr. Bu bakmdan dnyada eine pek rastlanmayanilgin lkelerden biriyiz. htillleri bile, Msr'daki Sar Sultan'nduyaca biimde, herkesin gz nnde mill birlik veberaberlik iinde plnlayp, rgtleriz.

12 Mart bylesine demokratik yollarla gerekletirilmitir.Cuntalar kurulmu, bunu herkes duymutur. Cunta kuranlar azkalsn, kurulularn Ankara Valiliine bile bildireceklerdi amma.herhalde bunu akl edememilerdi.

Ben size 12 Mart'n iyzn anlataym m?.Haydi anlataym :Efendim, lkenin iinde yaad koullar, Silhl Kuvvetler

iinde alkantlara yol anca, o tarihlerde 2 nci Ordu Komutan

olan Orgeneral Faruk Grler'in evresinde baz halkalar oluur.Grler, Kara Kuvvetleri Komutan olmak istiyor, fakat nnde birengel var: Cumhurbakan Cevdet Sunay, Kara KuvvetleriKomutanlna, Orgeneral Kemal Atalay' atamak istemektedir.

Grler'e bal general ve albaylar hemen eyleme geerler.Ak ve kapal gzdalarndan sonra, Grler hoop deyip.Kara Kuvvetleri Komutanlna gelir.

Tabii, demokratik yolla!Grler Kara Kuvvetleri Komutanlna gelince, iler

kolaylar. Artk ihtill hiyerarik biimde, emir komutaerevesinde gerekletirilecektir. Grler, gen subaylara tamgven vermitir. Bamzda Grler var...

te bu sz. ihtillcilik iin yetip artyordu bile. Grlerolduktan sonra, gerisi kolay. htill yaplacak ama demokratikyolla!

Demirel hkmetine kar tepkiler, Hava ve DenizKuvvetlerinde de geliiyordu. Mrted Hava ss KomutanTugeneral Aydn Krolu, Demirel hkmetinin yklarak,

yerine, kkl devrimler yapacak bir devrimci ynetimkurulmasn zlyor, arkadalaryla, bunun plnlarnyapyordu.

Grler, Kara Kuvvetleri Komutan olunca, Adapazar'ndaTmen Komutan olan Tmgeneral Celil Grkan'n Ankara'yagetirilmesini istedi. Grkan, Faruk Grler'in istei ile KaraKuvvetleri Pln ve Prensipler Bakanlna getirildi.Tmgeneral Celil Grkan, Silhl Kuvvetlerde ok sevilmekteve saylmaktayd. ki yabanc dil bilen Grkan. etkili konumabiimiyle, hakl bir n yapmt.

Kara Kuvvetlerinden Tmgeneral Grkan, Hava Kuv-vetlerinden Tugeneral Aydn Krolu, aralarnda ksa sredeok yakn dostluk kurdular. Her ikisinin de siyasal grleribirbirine benziyordu. Bir sre sonra bu dostlua DenizKuvvetlerinden Tuamiral Vedii Bilget de katld.

Hava Kuvvetleri Komutan Orgeneral Muhsin Batur. 27

Mays 1960 gn, Adnan Menderes'i, Eskiehir'de tutuklayanalbaylar arasnda yer almaktayd. Oldum olas. BabakanDemirel'e hi ii snmamt. Hava Kuvvetlerinde dipten gelenihtillci akmlar, ksa srede, onu da etkiledi, Kara ve HavaKuvvetleri, hiyerarik bir zincir iinde, ihtill havasnagirivermiti.

Orgeneral Faruk Grler, ihtillin planlanmas ve rgt-lenmesi grevini, kapsnn karsndaki odada alan. Pln vePrensipler Bakan Tmgeneral Celil Grkan'a vermiti.General Grkan, o gnlerin tanmyla radikal dnceliydi.Silhl Kuvvetlerin Demirel hkmetini de


17/65

virmesi ya da ekilmeye zorlamasndan sonra, baz re-formlar yaplmasn istiyordu. General Krolu, AmiralBilget ve General Grkan bu konuda tam bir anlamaiindeydiler.

Grleri yle zetlenebilirdi: nce Demirel hk-metinin sorumlular yarglanmal, yolsuzluk dosyalarna elkonmal, siyasal su sanklar mahkemelere karlmal,sonra da kurulacak bir Devrim Partisi eliyle, bata top-rak ve vergi reformlar olmak zere, kkl reformlar ya-plmal, ABD ile imzalanan ikili anlamalar kaldrlmal,

yabanc irketler milliletirilmeli.Grler ve Batur, bu grleri benimsemilerdi. htillprogramlar hazrlandktan sonra kurulacak DevrimHkmetinin kimlerden oluaca bir bir saptand. Tabibu da demokratik yolla!

htill almalar gnleri alyor, bir trl ne zamandarbe yaplaca kestirilemiyordu. htill gn d g-n olarak adlandrlmt. O gn, ihtilli ynetecek olankomutan dmeye basacak, yani btn birliklerealarm verecekti. Bu da demokratik yolla!

ihtill toplantlarna, Genelkurmay Bakanl MerkezDairesi Bakan Tmgeneral kr Kseolu da katlma-ya balamt. Kseolu, bir gn, toplantya GenelkurmayBakanl Pln ve Prensipler Bakan Korgeneral AtfErkan ile geldi. Erkan tam ihtillciydi.

ankaya'ya elimde stenle bir gireceim... diyeateli konumalar yapyordu. Erkek adamd dorusu. De

mokratik yolla, ankaya'ya kacakt.Grler yanls htillcilerin bir tek endieleri vard. Ka-ra ve Hava Kuvvetleri inde rgtledikleri ihtilli Ge-nelkurmay Bakan Memduh Tama duyarsa ne yapa-caklard? Bazlar duyarsa duysun, diyorlard.

Duydu da.. Tama, demokratik yolla bir haberlemesistemi kurmutu.

Korgeneral Atf Erkan Bahelievler'deki evinde, sksk ihtillci subaylar topluyor ve ateli konumalar ya-pyordu

ankaya'ya nce ben gireceim...

Sonra renildi ki, Erkan, btn konumalar, bir birGenelkurmay Bakan Memduh Tama'a bildirmitir.

htillci subaylar, ihtill gerekleirse, Devlet Ba-kanlna Orgeneral Faruk Grler'i getirmek istiyorlard.Grler'in de buna hi itiraz yoktu. Atf Erkan da Genel-kurmay Bakanlna getirilecekti. Buna da demokratikyolla karar verilmiti.

Fakat Grler'in kulana kar suyu kamt. Gen su-baylar arasnda kaynamalar da duyuyordu. Acaba, ken-

disi, Msr'da Kral Faruk'a kar dzenlenen ihtillde nplnda grldkten sonra, Nasr tarafndan "tasfiye edi-len General Necip rol m oynuyordu? Acaba? Acabakendisi Necip, Celil Grkan da Nasr m olacakt?.

Ben General Necip olmam...General Necip sorunu, Grler tarafndan Hava

Kuvvetleri Komutan Muhsin Batur'a da almt. Gensubaylar, Celil Grkan'n evresinde kenetleniyorlard.Hava Kuvvetlerinden gen subaylar rgtleyen Tuge-neral Aydn Krolu, kanser hastalna tutulduu iinLondra'ya gitmi, Batur ile gen subaylarn likisi debylece kopmutu.

Biz General Necip olmayz...General Grkan'n azndaki szler de, Grler'e pek

ho gelmiyordu. Grkan sk sk toprak devrimi, milli-letirme gibi kavramlardan sz etmekteydi. te bunlardemokratik deildi.

Grler de, Batur da. General Necip kavramnda bir-lemilerdi. kisi de General Necip olmayacaklard.

Bu kukulara karn, Grler, yine de, ihtill iin ha-zrd. 9 Mart gecesi, Hava Kuvvetleri Komutanlnda top-lanld. Bu toplant da demokratikti. Toplantda Grler,.Batur, Grkan, Atf Erkan, Korgeneral hsan ver bu-lunmaktayd. Grler Batur'a dnp:

Eyiceolu'na da haber verelim... dediinde, Batur'un tepkisiyle karlamt. O gece. Grler, CelilGrkan'a dnp:Celil Paa, sen yoruldun, sorumluluu ben zeri


18/65

me alyorum... diyerek toplanty bitirdi. Bu arada, cebin-den kard mendillerle yznn terini silmekteydi.

Toplant ylece dald.10 Mart gn, Orgeneral ve Korgeneraller, Genelkur-

may Bakan Memduh Tama tarafndan Asker urasalonunda toplantya arldlar. Toplanty OrgeneralTama u szlerle at:

Arkadalar, bugn, Trkiye'nin iinde bulunduudurumu greceiz. Her komutan arkada diledii gibiak konusun. Komutanlarnz olarak biz konumayaca-z. Hibir mtala ileri srmeyeceiz. Biz konumaya-caz. Sizin konumalarnzdan sonra gerekli karara va-racaz...

Bu, gerekten ok demokratik bir yoldu. Herkes di-lediini konuacak, ihtill yapalm, hayr yapmayalmdiyerek, en demokratik yolla, sonuca gidilecekti. htillyapmak iin, bir gece anszn silha sarlmaya gerek yok..htill yaplp yaplmayacan, Orgeneral Memduh Ta-ma, byle demokratik yollara balamt.

Bu demokratik toplant, leden sonra, saat 16 yakadar srd. Tama, kara gzlklerinin altndan, btnkonumalar hogr ile izledi.

Komutanlar eitli grler ileri sryorlard. 1 inciOrdu Komutan Orgeneral Faik Trn :

Demirel hkmetine dokunmayalm. Hkmetinemrinde greve devam edelim... derken, baz generallerde, Demirel hkmetinin kesinlikle devrilmesi, Silhl Kuv-vetlerin ynetime el koymasn istiyorlard.

Bunlarn szcln, Kara Kuvvetleri KomutanlKurmay Bakan Korgeneral Hayati Sava stlenmiti.Sava, ayn sabah saat 9.30 da, Celil Grkan'n odasn-da bir toplant yapm ve Kara Kuvvetlerinde grevli ge-nerallere, Geniletilmi Komuta Konseyinde yapacakonumay okumutu. Sava'nn konumas, toplantyakatlan generallerce destek grmt.

Geniletilmi Komuta Konseyinde, btn generaller,tam bir demokratik ortam iinde, ihtill yaplp yaplma-yacana ilikin grlerini akladlar. Demirel hkme

tinin devrilmesini isteyenlerin iinde, ankaya'ya stenlegirmeyi aklna koyan Korgeneral Atf Erkan da bulun-maktayd. Dnce zgrl, tamam tamamna salan-mt. Herkes grn aklamt.

Ne zaman gizli ihtill rgt trnden szler duy-sam glerim. Neresi gizli yahu, neredeyse, GeniletilmiKomuta Konseyi'nin toplants canl yayn olarak televiz-yonda yaynlanacakt!

Sonunda iyi oldu ama!

Memduh Tamac, bu demokratik tutumuyla, i ev-relerinin gzne arparak emekli olunca, Sanayi ve Kal-knma Bankas ynetim kurulu yeliine getirildi.. Grler,Cumhurbakan olmak iin, ankaya yokuunu trmand,fakat aya tkezlendii iin, tepetaklak dt. OrgeneralFaik Trn, stanbul Skynetim Komutanlnda, dev-rimci avna giritikten sonra, Umum Maazalar Yne-tim Kurulu yelii ile yetinmeyerek Adalet Partisi'nden se-natr aday oldu.

Tmgeneral Celil Grkan, disiplinsizlik nedeniyleemekliye sevkedildikten sonra, Faik Trn'n emriyle,Erenky kence Kk'nde sorguya ekildi.

Geniletilmi Komuta Konseyi'nde, Demirel hkme-tinin devrilmesi ve ynetime el konmasn isteyen Korge-neral Hayati Sava ne oldu bilir misiniz? Adalet PartisiSamsun milletvekili!

Silhl Kuvvetlerimizde, adlarn duymadmz, yz-lerini grmediimiz subaylardan oluan bir salkl yapvar. Btn olup bitenlere kar, Silhl Kuvvetleri ayaktatutanlar bu adsz kahramanlardr ite.

Trkiye'de zaman zaman ortaya kp, yz krk birve yz krk ikinci maddeler varken, demokrasiden, zgr-lkten sz edilmez diyoruz.

Amma da yapyoruz.Bakn Tama yz krk altnc madde varken, nasl

htill ynetmi? Ne de olsa zeki adam. Zeki olmasa, ban-kann bana geirilir miydi?.

Banka toplantlarn da byle mi ynetiyor acaba?.Yani byle demokratik yolla!...


19/65

ANAYASAYITANGIR - TUNGUREDENLER...

Asker Savclar inde en ok lm cezas steyenkimdi acaba? istanbul Skynetim Savcas Albay Selhattin Frat m? Yarbay Naci Gr m, yoksa Ankara Skynetim Savcs Albay Keramettin Celebi mi?. Selhattin Frat istanbul'da 83 Deniz Subay davasnda seksen idam stemiti. Ne demiler, isteyenin bir yz kara!

Seksen deniz subaynn, lm cezasna arptrl-malar isteniyordu amma, mahkeme savcnn bu aritme.tik hesabn yerinde grmeyerek, sanklarn beraatna ka.rar vermiti, lm cezas nerde, beraat nerede...

Memleketimizde ve zellikle Skynetimimizde ognlerde dnce zgrl vard. Her savc, istedii ka-dar kiinin lm cezasna arptrlmasn isteyebilirdi. Bubakmdan dnce zgrl, tam anlamyla yrrlk-teydi.

Ankara 1 numaral Skynetim Mahkemesi, ok sa-

yda lm cezas veren mahkemelerin banda yer al-yordu. Denilebilir ki, hi bir Asker Mahkeme bu kadarsayda lm cezas vermemitir.

Baz sanklar, hem Ankara, hem de stanbul Sky-netim Mahkemelerinde yarglanyorlard. DevGen Ba-kanlarndan Atilla Sarp ile Genel Sekreterlerden RuhiKo'un, her ki Skynetim Mahkemesinde de idamlaristeniyordu. Her zaman gle yzl olan Ruhi Ko, iialaya vuruyordu:

Ankara'da da. stanbul'da da dammz isteniyor,,Herhalde Eskiehir'de asarlar...

Bol idaml davalardan biri Ankara 1 nolu SkynetimMahkemesinde karara balanan Dr. Uur Celsun vearkadalar davasyd. Savc Yarg Yzba Ali Hner,drt sann lm cezasna arptrlmasn istiyordu. Busanklarn adlar yleydi: Uur Celsun, Hakan Tekinalp,Caner Gal, Timur Ertekin, Seluk Eralp...

Mahkeme kurulunda, Yarg Albay Saadettin ncolu, Yarg Binba Slret Kurtcebe ve mahkeme ba-kan olarak da, Albay Remzi Siretli bulunmaktayd. Mah-keme kararn verdi: Sanklardan Hakan Tekinalp, CanerGcal, Seluk Eralp ve Timur Ertekin lm cezasna arp-trldlar.

Fakat ne are, o sralar, Af yasas kmt, lm ce-zalar, byk bir znt iinde, yaam boyu hapis ceza-sna evrildi.

Karar Asker Yargtay'da incelendi.Asker Yargtay Drdnc Dairesi, sanklarn beraat

etmeleri gerektii dncesiyle, mahkemenin kararn te-melden bozdu.

Mahkeme karara kar direndi.Dosya, Asker Yargtay Daireler Kurulunca ele alnd.

Son karara gre, sanklardan Hakan Tekinalp ile TimurErtekin haklarnda herhangi bir sutan mahkmiyetlerinigerektirir hibir kant yoktur. Sanklarn beraat etmelerigerekirdi. teki sanklarn sular da, Mahkeme kararndadeinildii gibi deildi.

1 Nolu Skynetim Mahkemesi, drt genci lm ce-zasna arptrrken neye dayanyordu?. Herhalde mahke-menin dayand baz gerekeler vard.

ite benim anlatmak istediim de bu.Mahkeme, drt genci lm cezasna arptrrken, i-

kence konusunda ok nemli bir anlay gelitiriyordu.Eer, mahkemenin karar, Asker Yargtayca temelindenbozulmam olsayd, bu gr Trk ve dnya hukuk an-layn kknden deitirecekti.

Ankara 1 Nolu Skynetim Mahkemesi'nin 74/1 esasve 72/2 says ile kaytl kararnn 32 nci sayfasn, izniniz-le yle bir aralayalm:


20/65

.. kence u hallerde nem kazanr: kenceyle gereeaykr bilgi elde etmek, ikenceyle geree uygun bilgi eldeetmek, bask ile geree uygun bilgi elde etmek veya eldekideliller karsnda gerei ifade etmek mecburiyetindekalmak...

kence konusunda, mahkeme, bu olaslklar srala-maktadr. Sanklar, kendilerine ikence yapldn ileri srerek,haklarndaki sulamalara dayanak olan ifadelerinireddetmektedirler.

Mahkeme bunun yantn veriyor.32 nci sayfadan, 34 nc sayfaya geelim ve okuyalm :

...u halde iddia edildii gibi, ikence yaplm ise,geree aykr bilgi elde edilmemi, geree uygun bilgiedilmitir.

imdi kendinizi sk tutun.... nk hakikati ortaya karmak iin su ilemek baka,ortaya kan hakikat bakadr... Yani?.

Yanisi u: kence doruyu syletmise, yararldr.Gereklidir. Mahkeme gerei sorar. Gerek eitli yollardanbulunur. Gerek ikenceyle de bulunabilir.

Mahkeme bu kanda olduu iin, drt genci lm cezasnaarptrmtr. Asker Yargtay, ikence yoluyla alnan sorgulargeerli saymam, karar temelinden bozmutu.

Ya bozmasayd?.Karar iyi ki bozuldu. Yoksa, bu drt gen. imdi Nide

Cezaevinde mrlerini trpleyip duracaklard. Bir de Af yasaskmasayd, dnebiliyor musunuz, bu drt gen birer birerdaraacna ekilecekti.

Kklmde aklm mahkeme kararlarna taklrd. Savc,hukuku, yarg hukuku, avukat hukuku.. Nasl olur da, aynkonuyu ayr ayr grrlerdi?. Kendim hukuku olunca, bununyantn aa yukar saptayabildim. Fakat bylesine yine deaklm ermiyor: Savcnn lm cezas istedii bir san, yargberaat ettiriyor. Su, siya

sal nitelikte ise, nedir bunun kkeninde yatan hukuk mant?Bu soruyu sordunuz mu, hep yanl yant alrsnz. nk,

bu bir hukuk sorunu deildir. Soru yanl sorulmutur. Bu gibisorunlarn temelinde siyasal gerekler yatyor. Bunun dakkeninde snfsal nedenler..

Bakyorsunuz, bir dnemde, hibir sank hakknda siyasalnitelikte dava almyor. Dnem deiiyor, bakyorsunuz,cezaevleri siyasal tutuklularla dolmu.. Bunu hukuk kurallarylaaklayabilir misiniz? Aklayamazsnz.

yleyse olaanst dnemlerin yargsal kararlarn, salthukukun biimsel kurallaryla lp tartamazsnz. nkterazinin bir kefesinde siyasal nedenler yerlemitir. Arlklardeimi, ller deimitir.

Bu lm cezalar neye dayanlarak veriliyordu? CezaYasasnn yz krk altnc maddesine.. Nedir bu yz krk altncmadde?. Anayasa'y silh yoluyla deitirmek.. Yani yasadakitanmla, Anayasa'y tayir, tebdil ve ilga etmek..

Cezaevinde zellikle kyl sanklarn, yasann bu sz-lerine hi dilleri dnmezdi. Bu maddeden tutuklanp, cezaevineatlanlar, ierde nne gelene sorarlard:

Anayasay tangr tungur etmiiz, bastlar sopay, nedir bunun cezas?...

Bizler de anlatrdk, Anayasann nasl tangr tunguredildiini. Bir gn, Gney illerimizin birinden, eho Bildik adlbir kyl yurttamz getirip tutuklamlard. eho Bildik'insuu, devrimci rencilere yataklk etmekti. Mahkemeyeknca, yarg sormu:

Anayasa'y tayir, tebdil ve ilga ettin mi?Efendim?Olum, yani savc diyor ki, Anayasa'y tayir, tebdil, ilgaetmisin, ne diyorsun? O dediinizden hi yapmadm komutanm...Yarg dayanamayp suun niteliini aklam: Olum, Anayasa'y ihll ettin mi?.. Yant yle gel

mi:


21/65

Efendim; biz kylyz. Ne anlarz Anayasa'dan.hll edilmise ehirliler etmitir...

Anayasa'y, kyl yurttamz eho Bildik'in dediigibi, ehirliler mi inemitir, bilinmez. Fakat bylesinecmerte lm cezalarnn verildii bir dnemde, Anayasaskynetim glgesinde ve silh yoluyla tayir, tebdil veilga ediliyordu da, darda, birka yurtsever dnda kim-senin sesi kmyordu.

Bir mahkemenin lm cezasna arptrd bir siyasalsu sann bir baka mahkeme beraat ettirirse, ne olur?

Ne olacak? lm cezas veren yarg, ykselir, yk-

selir, Genelkurmay Mahkemesine yarg olur.eho Bildik hakl deil mi? Efendim, biz kylyz, ne anlarz Anayasa'dan, ih-

ll edilmise, ehirliler etmitir...Yry yaptn, Anayasa'y ihll., ev tuttun, Anayasay

ihll., evinde yasaklanm sol yayn bulundu. Ana-yasa'y ihll., silhl eylem, Anayasa'y ihll., silhsz ey-lem, Anayasa'y ihll, ksrdn, Anayasa'y ihll, tksrdn, Anayasa'y ihll, haprdn, Anayasa'y ihll...

te byle lm cezalar verilirken, Anayasa, herkesingzleri nnde, tayir, tebdil ve ilga ediliveriyordu.

eho Bildik hakl deil mi? Kyller ne anlar Anaya-sa'y ihllden, u ehirliler yok mu?.

Anayasa'y tangr tungur edenler hep bunlar!

UAK KAIRMA SUU

Ankara Skynetim Komutanlnn dehetengiz bil-dirilerinden biri daha okunuyordu. Btn kou, kulak ke-silmi dinliyorduk. Bir illegal rgt btn su kantlarile yakalanp, adaletin penesine teslim edilmiti!

llegal rgt, Trk Hava Yollar'nn bir uannSofya'ya karlmas dolaysyla ortaya karlmt. l-legal uak karma rgt neyin nesiydi acaba?.

Spiker rgt yelerinin adlarn okumaya balaynca,davann sonunu kestirmek benim iin hi de g olmad.nk, adlar sralananlarn birounu yakndantanyordum: Altan ymen, Emil Galip Sandalc, Erdal z,Abdi Yazgan, lhan Kalaylolu.

Sonradan olay rendim.Sofya'ya uak karanlardan biri, Ankara'da foto-

raflk yapan (Foto Abdi) Abdi Yazgan'n yannda bir srealm, nce Abdi gzaltna alnarak ikence masasnayatrlm, sonra, Abdi Yazgan'n arkada lhan kalaylolu.

lhan Kalaylolu, o sralar, Emil Galip Sandalc'nnevinde kalyor. Skynetim Sandalcya'da di bileyip du-ruyor. Sandalc'nn suu bykt. Hem de ok byk:

Su, balanacak trden deildi. Tama cuntas,TRT Genel Mdrlne Korgeneral Musa n' getir-mek istiyordu. Bu konu TRT ynetim kurulunca oyland.O gnlerde Emil Galip Sandalc, Muammer Sun, MusaOgn'n yksek niteliklerini, gerei gibi deerlendireme-diklerinden, bu saygdeer Korgeneral'in atanmasna kar- kmlard.


22/65

Sandalc da, Sun da, bir sre sonra Skynetimin h-mna uradlar. Sandalc, TRT D Yaynlarn bir kitaphaline getirdii iin, komnizm propagandas yapmakhkmete hakaret etmek gibi ipe sapa .gelmez gerek-elerle suland, sonunda beraat etti.

Etti amma. yakasn bir trl skynetimin elindenkurtaramad. Bu kez de bana uak karma iini sard-lar.

lhan Kalaylolu, Emil Galip Sandalc'nn evinde kal-maktayd. Kalaylolu Abdi Yazgan'n arkadayd. Oldumu, illegal rgt?. Oldu.

Altan ymen'in ne ilgisi var. diyeceksiniz. Var. Olmazolur mu?. Kalaylolu'na, ar ikenceler sonunda bir itirafname imzalatrlar. Bu itirafnamede, Altan ymen'in,smet inn ile iliki kurup, hkmet zerine bask sa-lamaktan, bir zamanlar rportaj yapt bir silh kaak-sndan silh bulmaya kadar bir sr su yeralm.

Altan ymen'in bunlardan hi mi hi, haberi yok. Bir silhkaaksyla, rportaj da yapm deil. Fakat smet Paa'yagitmi. ddia byle... te yakaland sonunda... Neden gittinsmet Paa'ya?. O gnlerde, Ali Erverdi BakanlndakiSkynetim Mahkemesi, Deniz Gezmi ve arkadalar iinlm cezasn vermek zeredir. Ankara'da, stanbul'da, bazilerici yazarlar lm cezasna kar bildiri topluyorlar. Altanvmen ve Erdal z, smet Paa'ya bu konuyu grmek iingidiyorlar.

Sen misin giden?.Birinci su bu. tekilere ne, diyeceksiniz?. Bir tanesi

de u:O srada, Anka Ajans yeni kurulmu, Altan ymen.

Sevgi Soysal, Ahmet Kahraman, Hasan Cemal, hep bir-likte, alyorlar. Gece sokaa kma yasa olduu iinde,' akamlar broda almak da olanaksz.

Anka Ajans, Alman ajanslarna da yayn yapyor.Baz yerlerden telefonla haber almak, sonra da bu bilgi

leri haberletirip, yine telefonla Alman ajanslarna bildir-mek gerekiyor.

Altan ymen'in ev telefonu kullanlacak. Fakat telefonaracnda bozukluk var. Ayn gnlerde Emil Galip San-dalc'nn da telefonu kapal. Altan ymen. Sandalc'danbir gn iin telefon aracn ster. Ara gelir, kullanlr. Biriki gn sonra Altan ymen, telefonu, bir arkada araclile, Sandalc'nn evine yollar.

Sandalc'yla ymen'in evleri ok yakndr. Fakat te-

lefonu gtren arkada bir trl gelmez. nk Sandal-c'nn evinde Skynetim karakol kurmutur. Kim Sandal-c'nn evinin ziline basarsa, gizli rgt yesidir diye ierialnr. Telefon aracn gtren gen de, saf saf zili alar.Kapy biri aar:

Emil Galip Sandalc'nn evi mi?. Evet...Evetle birlikte, gen arkada, karga tulumba ieri al-

nr. Elde bir de telefon varsa, illegal rgt btn sukantlaryla yakalanm oluyordu.

Bu telefon arac, Sandalc'yla birlikte gzaltna alnd,tutukland. Mamak Cezaevinde kald. Ancak insan t-rnden canl olmadndan, Anayasa'dan doan btnhaklarn kullanarak, ikenceden kurtuldu. Bir de telefonukonutursalard, ne rgtler, ne rgtler ortaya kard!.

Sandalc'yla ymen'in, illegal rgt ilikisi, su ka-

nt olan telefon araclyla bsbtn ortaca konunca,Ankara Merkez Komutanlnda grevli Tank Albay Ya-ar Sava, bir gn Altan ymen'e telefon eder.

Altan ymen'in de btn derdi, telefon arac ile San-dalc'nn evine yollad gen arkada kurtarmakt. Bir-ka kez, Skynetim'e, Merkez Komutanlna telefoneder. Merkez Komutanlndan da ymen'i ararlar, ymen:

Herhalde bu i iindir... diye sevinir. O sra, yurtdnda bulunan ei ve ocuklarnn yanna gidecektir.Pasaportu hazrdr. Sadece Merkez Bankas'ndan dvizalacaktr.


23/65

ciyi. Merkez Komutanl da Merkez Bankas'na ya-kndr... diye yola koyulur.

Tank Albay Yaar Sava, skynetimin gizli kalmnllerinden biridir, ymen'i karlar:

urada bekle... der. Altan vmen bekler, bekler,kimse kendisiyle ilgilenmez. Sonra, bir yarbay, bir astsubay'a emir vererek Altan ymen'in, Mamak MuhabereOkulu'na teslim edilmesini ister. Kelepe taklr ve yolaklr.

Mamak Muhabere Okulu Nbeti Subay, Altan y-men'in teslim alnmas iin bir resm yaz ster. Skyne-

tim yetkilileri ile Nbeti Subay arasnda bir tartma kar.Sonunda ymen, Mamak Tutukevinde, yars plk olarakkullanlan bir hcreye kapatlr.

Bir sre sonra ymen, yeniden Muhabere Okulu'nagnderilir. Burada birka gn bekletildikten sonra, gzbal olarak sorguya ekilir. Uak karma iinin sama-ln onlar da bilmekteydiler. Sorarlar:

lm cezas kampanyasn neden balattnz?...te btn i burada ya... ymen, neden gzaltna

alndn, neden tutuklanmak istendiini bir trl re-nemez. numaral Skynetim Mahkemesi'ne ktn-da, Bakan Piyade Albay zzettin Avlar, Yarg Tahsinzer ve Fuat Kaylan'n oylaryla tutuklanr. Tutuklanmanedenleri arasnda, .. ve dier sebepler biiminde birgereke de kullanlr. Savc Muhteem Savaan'a sorar:

Nedir bu, ve dier sebepleri..Skynetim komutannn emridir. Ve dier sebep-

ler, bir trl aklanmaz amma, anlayan anlar: lm ce-zas kampanyasn yrtmekten byk su mu olur?.

Altan ymen ile, Cezaevinde birka kez karlatk.Selmlamak, el skmak yasakt. Sadece kagz ia-retleriyle birbirimizin hatrn sorabildik.

Emil Galip Sandalc, Abdi Yazgan, lhan Kalaylolu,uak karmak suundan tutuklanp, tuvaletin yanndakipenceresiz bir odaya kapatldlar. Kendileriyle konumakyasakt.

Bizler de, kttan uak yapar, koularna atardk.

O gnlerden bugne, Altan ymen iin sylenen birespri kalmtr:

Altan ymen uak karr, karr amma uaa ye-tiemedii iin.

ite sizlere uak karma olaynn iyz. Bu se-naryoyu yazan skynetim yetkililerini grsem, kutlaya-cam. Bu yeteneklerini film ve tiyatroda kullanmadklariin harcanmyorlar m, ne dersiniz?


24/65

BUZLAR KIRILIYOR..

Mamak Cezaevi'nin nl arka kouu o gn bombotu.Kou arkadalarmz, sabah erkenden birbirlerinekelepelenerek, durumaya gtrlmlerdi. Arka kou.Cezaevi'nin en stratejik blgesiydi. Pek koua dabenzemezdi. Bir koridora alan on hcre. Hcrelerde ikierkiinin yataca birer ranza. Haklarnda lm cezasistenenlerle, Skynetim ve Cezaevi Mdr'nn uygunbulduu sanklar, buraya kilitlenirdi.

Profesr Uur Alacakaptan ile birlikte, sondan ikincihcredeydik. st ranzada ben, alt ranzada Alacakaptanyatard. kimiz de ounlukla kitap okuyarak zaman ldrrdkya da koutakilere dileke yazarak.

Hocam, bir tahliye dilekesi yazar msn?Yazmasna yazardk, yazardk amma, neye yarard?

Alacakaptan arasra taklrd:Bizim kendimize hayrmz olsa, buraya gelmezdik.

Hocam, 142'den amlar, Hocam 159'dan.Aarlar, aarlar.1973 ylnn ocak ayyd. Her yer buz kesiyordu. Benim

yattm yerden, Hseyin Gazi Tepeleri grnyordu, bir decezaevinin ats. Her yer kardan bembeyaz. Havada uuankar tanelerini izliyorum. Hi gerei yokken, Menderes'in, AdnanMenderes'in dokuzyzaltmlardaki konumasn anmsyorum:Battal Gazi Ordusuna m gveniyorlar? Belleimde yer etmibu Battal Gazi ve Hseyin Gazi. Sonra baka eylerdnyorum. Hseyin Gazi Te

peleri'nde, kutsal talar varm. Ankara'l kadnlar, bu tepeyitrmanp, adak iin ta atarlarm. Ta, kayaya yapiip kalrsa,adan yerine geleceine inanlrm.

Babam, bir zamanlar Tapu Kadastro MdrlndeAnkara Fen Amirlii yapmt. Bir gn eve getirdiler. Has-talanm. Kalp krizi geirmi. Kriz, bu tepelerde grev yaparkengelmi. Tepenin nirengi noktalarn lyorlarm.

Byle karmakark dnceler vard bamda. Adakadayan kadnlar, Battal Gazi ve babamn ilk kalp krizi geirdiiyer u Hseyin Gazi Tepeleri.

Havalandrma!Bagardiyan smail Efendi baryor. Elindeki sopay

hcre demirlerine vuruyor! Havalandrma!...Baheye kmann ad havalandrmayd. steyen kar,

isteyen kmazd. Bam kaldrdm, biraz da souktankorkmutum. Alacakaptan'a eildim:

Hocam, kacak msnz?.Hayr, diyor Alacakaptan. Ben de smail Efendi'ye

aryorum:kmyacaz.Emir var, kacaksnz!smail Efendi'nin yannda baavu Osman da belirdi. Ses

onundu. Diretiyordu hem de: abuk, abuk, abuk.

Kouta drt kiiyiz. Alacakaptan, ben, bizler siyasal

tutukluyuz, iki tane de ad su mahkmu var. Birinin adidamlk Sleyman, tekinin Remzi ztrk. idamlkSleyman, bir adam ldrm ve ldrd adamn kannimi. Bir sylentiye gre. cinayeti days ilemi. Sleymanzerine alm. Kastamonu Canavar diye anlm bir sre.Neyse, sonunda idama mahkm olmu. Karar, Mecliste.Okuma yazma bilmezdi. Fakat her gn gazetelere ilk koanoydu.

Tasdik var m?Remzi'nin sular byk. Onbe yirmi kiiyi ldrmekten

yarglanyordu. Tren soymutu. Bunun gibi bir sr suu dahavard. Ama Allah iin Remzi, efendi adamd.


25/65

zin almadan hcremize girmez, kouu sprmeye kalk-sak hemen atlrd:

Caiz midir Hocam?Elimizden kovay .alr, sprgeyi alr, kouu temizlerdi.Caiz mi hocam biz varken? Caiz mi? Astsubay Osmansabrsz..

abuk olun, sallanmayn.smail Efendi'nin elinde bir krek var. Baktm, yann-

da birka kazma krek daha, duvara dayanm duruyor.Astsubay Osman, yapt iin tadn karyor. Bir bana,

bir de Alacakaptan'a bakyor. Gz gze geliyoruz. Srt-yor.Avludaki buzlar kracaksnz.ok houna gitmi bu grev. ,abuk, abuk.Remzi kzyor bu ie. Ters ters bakyor Astsubay Os-

man'a. Hocalar da m?Astsubay, ban sallyor. Ben kazma ve krekler*

omuzlarken srtyor yeniden.Hocalar da ya. Sonra yine olay hi nemsemezmigibi komut veriyor:abuk, abuk. Durmayn.Avluya kyoruz. Alacakaptan, ben, damlk Sley-

man ve Kilisli Remzi ztrk. Cezaevi avlusuna amar-lktan geilerek klyor. amarlk, smscak. Yerler suiinde. amar ykayan tutuklularn arasndan geip, av-

luya kyoruz. Remzi ana avrat syleniyor: Din iman var m bunlarda?Baavu Osman hi umursamyor sylenenleri. Yo

duymuyor ya da duymazlktan geliyor. Sonra Alacakaptanve bana bakarak emir veriyor:

Yarm saatte, bu buzlar krlacak, karlar temizle-necek.Din man var m, caiz mi, caiz mi?Remzi sylene sylene kazmay buzlara saplyor. Kaz-

mann ucu buza arpp zplyor. Vay anasn.

Alacakaptan da bir kazma alyor. Yan yana duruyo-

ruz. Hocam, sinir harbi yapyorlar, aldrmayn.Alacakaptan, yz ifadesiyle aldrmadn anlatmak.

istiyor. Kazmalar yere vuruyoruz. Kazmalar, buzu dele-miyor. Haydi bir daha. Buzlar inat. Delinmiyor bir trl..

Ulan caiz mi, hocalar altrmak caiz mi? Remzi,yanbamza dikilen bir avua syleniyor.Ulan insanlkta var m, ulan islmlkta var m?idamlk Sleyman da syleniyor. O da kzm:Hadi bizi insandan saymyorsunuz?..avu, damlk Sleymana biraz kyor:Sen ine bak, iine.Benim zerimde siyah bir kazak var. Alacakaptan'n

zerinde de, k bir palto. kimizin salar da, dibindenkesilmi. Kazmay yere vururken, Alacakaptan' dn-yorum. Trkiye'nin en gen dekanyd. 33 yanda profe-sr olmutu. Arkadalar asistanlk yapyordu hl. Suuneydi, neydi ki, byle, Astsubay Osman'larn elinde, krekmahkmlar gibi altrlyordu?. imdi Baavu Osman'ekip sorsan Ben emir kuluyum efendim diyecektir.

Ho, bunlar tek tek sorguya eksen, herkes suu

Uğur Mumcu - Sakıncalı Piyade

Documents

Transcript of Uğur Mumcu - Sakıncalı Piyade