)UDJPHQWNVL*NLgrzbiet.pl/static/pdf_sample/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach... · Rin,on Antoine...
Transcript of )UDJPHQWNVL*NLgrzbiet.pl/static/pdf_sample/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach... · Rin,on Antoine...
366 STAMBUŁ W CZASACH SULE]MANA WSPANIAŁECO
PervinJaper 183 Penin John 183 PosteiGuillame 175
Quiclet37.156
ReisAliM;u;ar262 Reis Piri 262 Reis Sevdi Ali 262 Revani: poda 260 Rin,on Antoine o:k liS Robolv 181 Roksoiana 100, 21·1. 281 Rolland. chirurg 182 Riistem Pas;r.a 100 Rycaut J>aul129
Sa'd ad.Jin. kronikan 261 Sa'di. kronikan261 Saint·Maurice 163 Sandys Gcorgt" 67 Saussev Edmond 317 Sauve~r Claude Ul\ Seignelay 190 Selimll6,66,87,89,96,101.lłJ.ł.
166, 192,255,259,261.270, 277.309
Selim 1157,59,83, 85. 90, 104. 266,267,278.297,307, 309.
311.313 Septymiusz Sewer9 Sinan Hoca Mirnar 55, 1\ol, 255,
269.307 Sinan Pasza 67 Solahatle, kronikarz 262 Spandugino Thkldol\" 279
SulejmanWspanialy6. 7.19.26. 38.57-59,66,61.76,83-86. 89, 90. 93, %. 91, 9'),100, 104 ll3.1H.ll9,138.166.115, liR,2H.216,251.255.256 258.259,263.266.269-271. 277,281.296.298.307 309.325
Suitan Hiirrem P- Robolam Sult.1n Kii~m 214.280 Sult.1n Safirc 281
Tak>\"UJJin. uaonv 266 Tamerlan (T>mur) lO T~rkh.an 280 Toodozju,z 11 lO Th(-venot Jean de 3-1. 36.-16. li.!
288.289 Toffereau Michd 182 Toumefon Jo~eph Piuon ,Ie
31.H.36.58.6i'.l2'J. ](>_l, 203.286
VallcPietroddla23.36,-15.-l"i.-l'ol. 232.216. ~<l[( 321
Veli Haci ł\ekta~ 120. 121. 127
WarJi Ibn -al2ó2 WhclerG<"•I):t'"ol6,-li.22-1.23.1
Yahya. poeta 2t.U Yaku~J.h, an·hitekt 269
Zapmo.>, rotłzina216 lati, poeta 259, 260
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
SPIS TREŚCI
Rozdział l. RYS HISTORYCZNY . Od Bizancjum po Konstantynopol . Konstantynopol osmański 14 Wzrostpotęgitun:ckiej................ 14
"""""';......,.. IS Stambuł - oirodek intelektualny i gospodarczy . 18
Rozdział 11. MIASTO . 23 wygJ,.da&óJny. 23 Wszyslkir tny miasta . 26 Układ wielkich strd' miejskich . 37 Ulice i domy. . . .. . . . . . .. . . .. . . 45 Glównc.-zabytkiibudowle. SI l'on SS
Rozdział III. SPOł.ECZNośt MIEJSKA 65 Demografia. 65
Pochod.zenie ludnoici i jej liczebność ............. 65 Podział~nicznyireligijny-mniejszoici 69
Karqoril' społi!ICzne . 81 Sułtan i wielcy przywóW:y. 84
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
368 srAMBUŁ W CZASACH SULE)MANA WSPANIAŁEGO
Służby miejskie Żołniem w miricie .
Osobistcrici życia religijnego.
Rozdział V. MIESZKAŃCY :!10
Rodzina. :!li
Dom 224
Religia 2J.ł
Wychowanie 2-1-1
Życir- intelektualne i anysty(zm.• . 255
Mirjs« wyjątkowe: pałac . 2;":!
Rozdział VI. DZIEN Z ŻYCIA MIESZKAŃCA STAMBUŁU 283
Codzienne czynno.ki . . 183
Rozrywki 305
Widowiska. 315
lakonezenie 3:!5
Przypisy. 328
Glosariusz. 358
Indeks osób .. 3t>3
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
GLOSARIUSZ
actmi oglan: braniec, przymusowo powołan~· z krajów bałkarlski..:h
na mocy systemu dev#nnt• aga/aga: tytuł oznaczający przywór.kot wojskowego .!lbo niektón·(h
dygnitarzy cywilnych akft: akcza. drobna srebrna moneta
akfam: wieczór
altyn: złoto. złota moneta
arabad: wożnica al'fill: miara długoki, łokieć arzuhald: skrvb.a
~~:~:;:~:er straż~· nc.:nej
lł.fllnl: dziesiąty dzien miesią.:a 11wlwmml, .... nJług muzuhnanr.•" sunniekil-h upamiętniająry wyjśde z Arki N~\ a wn.l.ług muzul
manów szyickich - śmierć Husajna. syna kalifa Alq:tl
hah<1d: janrzar nosząry toport'k, W't'hodzą.:y w .'\k.lad straiy suh.an.a hantth,mr: wytwómia proo:hu
b,u: j;low;~, szef baslla1~ sklep. w którym nwżna kupi•' głowy b.aranó11 ~/ił.: chusta pnykrywa~1ca ~owę hfk(i: suói nocny
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
GLOSARIUSZ
/tqrk: kolvska binm: część Zt'\\1lętrzna pałacu /J(Jswui: janczar, str.LŻnik ogrodów pałacu /tilc(k /t~qi: szef policji Mpo ll"\ilnemu" btirrk: rodzaj nadziewanego ciasta
,·u.ddr: aleja <<Jmii: duży meczet <driJ't': niewolnica .-rłt~ti: rusznikarz, żołnierz zajmujący się uzbrojeniem ,·r/(b kc~mr: kupiec, hurtownik crmaat: zgromadzenie, d)""izjon korpusu janczarów CL}'i/dżizja: podatek pogłówny, obowiązujący niemuzułmanów cunwrttsi: sobota (a'1ambd: środa (dl"j'i: targm\isko, bazar (al'Uf ocl;bo.iemy pałacowy (rpnr: fontanna dzielnicowa (ir11ł: uczeri.. tenninator (i:mt: but z niską cholewką (orbaci: komendant regimentu janczarów (Orek: rodzaj drożdżówki <;~~baJ.:: fajka (ULidar. inspektor policji
devj"inne: branka, przymusowy pobór młodych chrześcijan do annii muzulmari.skiej lub szkoły paziów
do/111Uf. wypełniony, nafaszerowany (dosłownie); zbiorowa taksówka kursująca po wyznaczonej trasie
dOnmt: żyd nawrócony na islam duaci: przoor
ebe Lldin: położna, akuszerka mderun: częSć wewnętrzna pałacu
frrecr/ferezja: wierzchnie ubranie kobiece
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
360 STAMBUt W CZASACH SULEJMANA WSPANIAŁEGO
gijmlek: koszula gurus: piastr gusitlhane: pomieszczenie na ablucje giirtJ: walka, zapasy gedik: przywilej mistrza cechowego goriicU: pośredniczka, swatka, odwiedzająca
han: skład havuz: miednica, misa, basen, zbiornik hizmttfi kiz: służąca hutbt'/chutba: kazani.:. morały hiinu1yu11: cesarski, suitaiiski
if ogldn: pai w służbie sułtana, wcidonrdo służby w rama.L·h ,(.,•finm· ihtisab agasi: zarządzający targowiskami ąkemb«i: sprudawca flaków i zupy z flaków
IVIdir Gect"si: Noc Przeznaczenia kaiJirimcilar. brukarz, zafrudniony przy hudowit' dróg łanu11: prawo lralflflllltlllf('; kodeks przepisów prawny.;h kapi k.ullari: "niewoJnio:y Porty'', ~rsonel ··rw:ilny i wujskowy w służ·
bioc> sułtana kapit:i: odżwierny. Jozorca karagiiz: rodzaj t.:-atn1 delii Km>uklu: •• ren, który nosi .hnmJ.:. ogromny rurh.1n '': ł>oharerspduaklu
m1<<<!)1111m lwyik: długa. wądca hM.Ika lum,:ka z l~kkic.-s<• drewna A4)1molkfi: ~prn..b•.-.::1 kajm;•ku (A"5Iej .<mil'lanyl kllavu:: wprowadzaj.,:<~. f><"1K"\Ini.:zka ltlrloi•IJ{i!.·: lyp•lalku. j:ulu>lk" ltlzlol~ ,,g.u/· zwic.·rzd•nik ,.z,.rnn•kóry.·h eunu.·h.;.~. ~lr:lżnik<i"· h:•-
remu 5uhm>a IIII>I<>NaHiari: a.,no:-i, ,...";,-~,.,,.; pnd J<>Wt>.l:n...,.-n, -'tttui/1 łDirNł:•kll'pik,krnmik,h.,.JJr.a l:,ł/ł,,kulkami."snOI.klnf'-"ik
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
GLOSARIUSZ
lii~k: kiosk. pawilon kubbc,rltl: sala zebrań Dywanu, czyli Rady p.ailstwa kr1/: nit.'wolnik, osoba w służbit.' sułtana kur,rh!Vt': rodzaj biszkoptu Kmban Bayrami: Swięto Ofiarowania
m,·s,id: ml'<:ut dzidniCO\\'Y, oratorium mimar bi.!.j'i: naczelny archiukt 111J1allim: nauczvcid lllllhal/chici: sp~edawca dt.'st.'rów na bazie mleka lub śmietany rm1htasib: nadzorca targowisk muh:ir aga: szd policji wojskowej IIDI.-l"'\':t: rodzaj turbanu
ono1 oyu1U1: rodzaj widowiska ludowego
papli(: babusz, rodzaj obuwia Mmak: but z 11"Ysoką cholewką p<Uar/ik: targowanie się fKT1t.'mbe: czwartek
361
PiJrkdr: ~ten, który gra najpierw"; bohater spektaklu orta oyunu
samsunru btąi: trest.'r psów satTarl(: gra w szachy saundr b~qi: szef muzyków, naczelny muzyk ltcwdr/stdżade: dywanik do modlitwy ~il kebab: szaszłyk barani su naziri: intendent odpowiedzialny za wodę w mieście su yolu: akwedukt, wodociąg )Ubtlli: szef janczarów odpowiedzialny za porządek w mil'icie za dnia sUhyau mekfebi: szkoła podstawowa siinnrtri: owba dokonująca obrzezania JahatUI: muzułrnaiaskit: wyznanie wiary }ahi: złota moneta
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
362 STAMBUŁ W CZASACH SULEJMANA WSPANIAŁEGO
sehremini: prefekt miasta ~ker Bayrami: święto celebrujące koniec postu ramadanu serefi: sztuka złota, złota moneta
tahir mbafi, fiipliik sub~isi: szef służb oczyszczania miasta topru: kanonier, artylerzysta tuąu: korniszon tiirbr/kubba: rodzaj grobowca
mta: mistrz cechu 1ąak: służący
yatsi: modlitwa wi.xzoma
yazici: pisarz publiczny
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
INDEKS OSÓB
Indeks nie obejmuje przypisów
Ahdurr.~hman Nadajli Sari 267 Accmi Kabiz-• 267 Ap Findiklili Mehme.J 262 Ahmed 121.85.251.256.
268-270.277 Ahmed III 169.267.277 Ahm.:d. k5iąż<;. §'o'n Mehmeda IV
H2. 324 .
AhmeJ Melek Pasza p. Melek Ahm.:d Pasza
Ali ibn Abi Talib 240 AliMunafa261 Amoinc. krawiec 182 Arvieux Louis-Laun:nt de JO, 46.
48.186.210 Atatiirk Mustafa Kerna! 16
Bafro Sofia p. Suitan Safiy.: Bajazyt. syn Sul~jm~na
Wspa.ni31tgo89 lb.ja.<ytliU,Il.278,279 K..jazytll66.8'J,l31 RajramH<~~:LI27
&ki M:.ohmud 258-2611, 297 Balilłus..,in271
RallarinoGiovanni Banista 188
Banii NUr281 BaudierMichel85, 157 Bekta~ Haci p. Veli Haci Beklał Belon Pierre 162,213 BeyK~i261
Bouchet Jean 182 Boullaye Fran~ois de la 201,102 Broquii:re Bertrandon de la 173 Bruyn Comelis dc -ł8 Busbecq OgierGhislain de 85,
100.292
Canaye Philippe de Ja 162 C;indarli, rodzina 212.216 Caullet 181 Cem,ksi~89
Cemali.kronikan261 C.:$yd~: 185 Chabert Pierre 182 Chan0guz3J6 CivranoPielro67 Contarini Ah•is~ 67 Counnenin louis Ot:shayes Je 17J Croix l'.;tis Je la 47,229,295, 32~ Cwi Sab.itaj 7~ Czel~:bi Mehm....J p. Mehm....l l
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
364 STAM8Ul W CZASACH SULEJMANA WSPANIAlEGO
Czelebi Eremja ·U. 59. 70, l 57. 305,308. 324
Czelcbi Ewlija 29. -41-H, 53. 5i. 68. 70.110.115.122.124.132. 141. ]44, 148-151. 159-161. 166-171.251.252.263.264, 266. 271. 276. 283. 297. 305. 310.312,313,315.322.324
Czelebi K.:itib (Haci Kalfa) 263.271 Czelebi UskUdarli Mehmcd 170. 324
DulardJean·Baptiste 181 Duquesne Abraham 177. 181 Dżalal ad-Din ar-Rumi 126
Efendi Mustafa 127 Emrejunus 264 Ensari Abu Eyiip Zi Evrenos, rodzina 212.216
Fabrcjacqucs 181. ]90 Fabre Jean-Bapti~te 68. IIII.
190. 195 Fabrc Joseph IIII, 190 Fabre. wytwórc~ sprężyn 182 FabreMathieu 190.195 Feb\'reMichel73 FerJynand l Habsburg SS FemJ;mdGiles47. 57.155. 157 Fida Ahu ·<11262 For\,t Jean de b 175 FrmKisn·k l 175 Fram:<\ roJzina 179 Franj!;ipani Jean 175 Fululi{Mchm,-J ihn.'iiilejman) 259
GallanJ:\ntmne261 GaziSajjid Baual 3\6 Gentil Piem 182 GeuffroyAntoine86 Grtasqu~ Barthl'lemy 181
Grćasque Julio 181 Grelot Guillaume-Joseph. 23
57,\H Guil!eragues Gabrid delii. 185
Hali1Pas!.l39.99,!27 Ham!.l26J Harlay Phdippe Je 180 Ha!oan ibn Alin ibn Abi Talib 240 Havati.j"Xta 260 Hon·•· j.>an de b 180. 185. ].~i. 19ll
194.257 Hal'l'·\'antdet La 98 H ... nryk 1\'. król Fran.;ji ISO Hl'nnittc, krawi~ 182 Hl'zarfen. kromkarz 261 Hitai Ali Ekb.:r 262 Hon,husjodo.:us 263 Hu<ain ihn Alin ibn Ah1 T:Uib 240 Hussn\\'illiam.sir 183
lbrahiml83. 115.88.90, 12<:>.153 171. 21-ł. 278-280.309, 313
Ibrahim Pasza 29. 93.281 [~mail Szach 316
)an Vllt (l'~lrl h1zantvisk1 11 jesurum.ro.lzinali'l Justvnian 6. lll
l<arJ Must.tf.ll'asl;t 9S. 185 . .!Nl K;uarz,,la M,.,J,·n·j,ka 2Sl Kaluini (Al·Zakariiia ibn
Muh.lmmad\262 Konst;mtynXI\1.12 Komtantvn \\'ielk1 <:>. 9 KOprlilii Falil Ahm,."IS-4. 92. 127.
\fo'l. ISI KiipriiiU ,\11-hm"...\ !H KOpriiiU. nxltina 212 KU~l"ri$t•rhW)
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
INDEKSOSOB 365
Lfuret)canJe 175 l..a!tuna.lekan67 Lwa\. aptcbn 181 Li~'\'TiiU>Z 9
Lithgow\\'illi:om 157 Lmrdu 112. l 'i-l. 237.273.292 LiitfiÓmt"rBarkan 261 Lud";}; X Bawarski 72
Mahomt"t 11.211,313 Mamduc;· \6, 66 Mar.::ht"li1k ambas.ador 177 Marioni Claud<' 181 M;.\TOCOrdato Aleksand<'r 71 Maz.arin Jules (Giulio Raimondo
Mazzarini) 2S7 Mehmc:d l (Mehmed Czelebil \S Mchmed 11 Zdobvwca S. 6,
12. 1-ł-16, 19:16.18.38. 53, 54, 57. 65, 66, 70, 71, 74, 80, 82. 88. 89, 96, 97. 113. ll4, 120, 131, 1-15. 159. 175, 2Sl. 266, 273.275
Mchmed 11185,89,90,241,261. 27&. 281.298.313
Mehmed IV 39, 83, 85, 90, 242.278,280.297,299, 309,314
Mdek Ahmed Pa~za 146. 263 Merkator Gerard (Gerhard Klemer)
263 Michał VIII Paleolog 6. 10 Mihaloglu. rodzina 212,216 Mina:., kupia: 202 Moli~r(Jean Bapti~te Poquelin) 210 Motravc de la 214 Mouton, krawie<: 182 Mulk Nizam -al 250 Murad 1120 Murad U 11, 15
Murnd III 89,242,26\,266,278, 18ł, 198,309,323
Murnd IV 75, 84, 85, 89, 90, 93, 94, 97, 104, 110, 121. 132,156,160,161,177-180, 197,199,312
Mustafa, ksią:i:.,, syn Mehmeda IV 2-12, 32-ł
MusułaSełaniki 262 Mustafa. syn Sulejmana
Wspaniałego 86, 89 Mutawakkillll 16
Nabi.poetal60 Naim, kronikan 161 Nakka~ Baba 271 Naon, rodzina 179 Nasreddin Hodża 316,317 Nefi.poetal60 Nicołay Nicolas de 173 Nicosias Panayotis 7ł Nipri271 Nointd Charles M. de 98, 181,
185-187, 190 Nointel, ksiądz 187
Oguz, bratanek Bajazyta 11 89 Oguzowie 212 Orhan, suitan 14, 127 Osman 1188, 121,278 Osmanowie 14, 22, 26, 38,
74, 77, 78, 92, 104, 107, 117, 149, !SS, 169, 171, 183, 185, 186, 192,200, 207,212,234,251
Osman, sułtan 117
Paleologowic 14. 175 Palem~ J~3n 213, 323 Pa~azade Kerna\ 260 ~vi Ibrahim 262
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
~TAMBUŁ W CZASACH SULEJMANA WSPANIAŁEGO
Pasza, zdobywca Nauplionu, i nadał swoje imię po1,·~ułer
w ten sposób dzielnicy. skupiającej ludność bezpośrednio lub
pośrednio żyjącą z pracy dla arsenału: wojskowych, straż
ników, pilotów portowych, cieśli, stolarzy. uszczdniaczy.
kowali, handlarzy. ogrodników i im podobnych. Zasadniczą
część dzielnicy stanowił jednak ~am arsenał: bvło to niemal
odrębne miasto, oddzielone od reszty zabudo;,·ań wvsokim
murem, za któnrm. w bardzo zróżnicowam·ch warunkach.
żyli wielki admi.rał i podlegli mu oficerowie. wofsk011i różnych stopni, Turcy albo odszczepieńcy wyspecjalizowani
w konstrukcfach morskich, a pw:de wszystkim nie1mlni..::~·:
chrześcijańscy niewolnicy z Zachodu, Moskwiczanie. Tata
rzy. których liczba (bez możliwości dokładnego jej spraw
dzenia) wynosiła 30 000 pod rządami Sulejmana \\'spania
łego i 46 000 sto lat później. Niewolnic~· żyli w cieszącym
się ponurą sławą więzieniu, którego opisów dostarczvli t"uro
pejscy podróżnicy na podstawie opowit"ści dawnych 11ięż
niów. Był to koszmar - cóż jt"dnak można by powiedzin'
o więzieniach na Zachodzie w tym samym okresit"? Niech
notatka Tourneforta posłuży za streszcunit" tych wrażt"ń:
"Jedno z najstraszniejszych więzit"ń na Ś11iecie"' 1 - wypo
wiedź to w najwyższym stopniu niewyst:m:zaj:JCa. feśli oJnieSć i•l do owej strasznej rzeo.:zywistości"~. Znajduj:1cy si\·
tam nieszczęśnicy nit" mieli właściwit" żadnt·j szamy na
ucieczkę - zarówno ze wz~lędu na Ol!b~'Wająct" się Jnit"m
i nocą obo.:hodv strażv \l't"wnątrz i na Zt'111l<Jtrz ar~enatu.
jak i z uwagi ~a .. star~mnoś0" wykonania . .,\Vięzienit" { ... ]
zbudowane jt•st tak, Żl' żadl·n ..:złowit"k nie zdoła się stamt.Jll
wymkn:1l'. Gdyby ptak tam wleciał, mó~hv iuż nit" :.:należ(
~porohu, Żt'hy wyJostać się na zewnątrz. Podło~ę wyłożono
nawet płytami marmuwwymi, tak że nit' można ~xł nimi
""'Ykopać tunelu"~ 1 • Jedyną możliwnSd:j wydostania si\' z te
~o piekła hył okup, a i do niego udekano się rzallko. t\'m
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
MIASRJ
bardziej że padyszach bynajmniej nie chciał uwalniać taniej siły roboczej. bardzo użytecznej zarówno przy różnych pra· cach w samym arsenale, jak i w charakterze siły napędowej na sułtańskich galerach.
Arsenał Kasima Paszy był ogromny; Na jego terenie znajdowała się stocznia morska, niewątpliwie jedna z najbardziej znaczących w Europie w XVI i XVII wieku. Zagraniczni podróżni, którzy \\idywali ją jedynie z zewnątrz, a roz· ma"'iając o niej, opierali się na tym, co zasłyszane, zdumiewa1i )ię jednak jej wielkością i wyposażeniem. Zależnie od autorów liczba .. łuków", ..arkad", .. remiz", "wolt", to znaczy form przeznaczonych do budowy galer, wahała się- od 110 do 150. O iJe jednak w okresie rządów Sulejmana Wspaniałego i Selima 11 osmańska marynarka rozwijała się bardzo prężnie, o tyle w wieku XVII sytuacja uległa zmianie i, jak twierdził ormiailski autor Eremja Cttlebi, polowa form konstrukcyjnych uległa zniszczeniu. Podobno zdarzały się lata, kiedy budowano nie więcej niż dziesięć okrętów, a to ze względu na brak Srodków finansowych, materiałów budowlanych i siły roboczej >H, podczas gdy wczeSniejsze regulaminy pnewidy· wały coroczną budowę co najmniej czterdziestu galer.
W arsenale znajdował się również Dywan kapudana paszy, czyli odpowiednik Ministerstwa Spraw Morskich. Wielki admirał miał tam swoje biura, zwoływał swoją radę i decydował o wszystkim, co dotyczyło tureckiej marynarki wojennej. Podlegało mu wielu oficerów, inżynierów i marynarzy, których zasadniczą częSć stanowili galernicy. Kapudan pasza byl po wielkim wezyrze dowódcą sił zbrojnych i wraz z agą janczarów jedną z najważniejszych wojskowych osobistości imperium.
W arsenale wreszcie znajdował się olbrzymi skład materiałów przeznaczonych do budowy okrętów i z tego tytułu wspierał on działalnoSć portową Konstantynopola: tam zwn-
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
60 STAMBUl W CZASACH SULEJMANA WSPANIAŁEGO
żono drewno z wybrzeży Morza Czarnego i z Zatoki lzmi.:
kiej, smołę, żywicę i dziegieć z Albanii, Mityleny i Smymy.
żelazo z Salonik i regionów naddunajskich, łój z Kaffy. Warny i Chios, konopie z Egiptu i zachodniej Anatolii. linv
z Trapezuntu, płótno na żagle z Anatolii, Egiptu i Samei
relo, miedź z anatolijskich kopalni, żelazo i .:vmt z krajów
chrześcijańskich Zachodu, zwłaszcza z Anglii. \v XYII \\ie
ku nie wystarczało jednak mieć port. arsenał. siłt; robot.:zą
i surowce, potrzebna była tt!Ż wola tworzenia i troska o koor
dynację. których brak odczuwało się w bardzo silnym stop
niu, podobnie jak brak zasobów finansowy ... -h. W tt'n sposób
rozpoczął się schyłek marynarki osmańskiej w t~'Tll okresie.
utrata supremacji na Morzu Śródziemnym i dominacja za
granicy nad morskimi szlakami handlm\')'Tlli, .:o dawało si~
zauważyć nawet w samym Stambule, gdzie żegluga z obcych
krajów nie przestawała się rozwijać i dokąd za jej pośrednic
twem napływały do miasta towary europejskie. Port handlowy, którego pe\me korzyści mieliśmy juź okazj~
przeanalizować, umiejscowiony był na dw&:h brzegach Zlotego Rogu i podzielony na ściSle okreSlane przystanie. Naj
bardziej znaną była oczywiście Galata. jej nadmorskie dzid
nice KarakOy i Tophane stanm,ił)• punkt wejś(ia i "')'iścia
europejskich statków: genueńscy, \n•neccr. angielKy. fran
cuscy i holenderscy. a czasami także gro.·.:~· handbrzl' b~·li
tam codzil'nnymi gośćmi, natomiast okn;tów ture ... ·kich pra
wil' sh: nie ,,;Jywało: odkąd pod konief XIII wieku GenueJl
czycy uczynili z przys1:1ni promowej Galaty swoj:1 bazę
hanJlow;l, ustaliła sifi pt•wna trady~·ja. Zaraz po zaiędu
Konstantynopola Turcy potwil'rdzili prąwileje Genueitezv
ków w Galacil' i miasto to stał() się o~rodkkm międzynan.l
dowego h;mdlu morskie~() stolky. w wiązało sil,' z ciągłym
rozwojem działalności- przede wszystkkh W-:nt"'.:jan. a na
stępnie innyl'h ohcokrajowców z Zal'hodu. sz.:zeg..llnit' l'll.l
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego
Jrugiej połowy XVI wieku. Zagraniczny handel morski spowodował, że oł:k.-y kupcy wybudowali tam składy i magazyny, administracja turecka zaś osadziła swoich przedstawicieli -tum:kich. a jeszcze częściej żydowskich - którzy pobierali opłaty z t)1ułu praw L-elnych. taks pobytowych czy od pilnowania towar<mc Żydzi. którzy coraz częściej pośredniczyli między obcokrajowcami a Osmanami, wyspecjalizowali się w ułatwianiu przybyszom z Zachodu fonnalności niezbędnych przy otrzymywaniu zezwoleń nawigacyjnych, pozwoleń na rozładunek i załadunek towarów i tym podobnych. W nadmorskiej Galacie WZ\\inęły się handel i drobna przedsiębiorczoSC. Z\\iązane z nawigacją. jak również znane na całym Wschodzie szynki. Tam spotykał się określony światek bezpośrednio lub pośrednio żyjący z morza: marynarze. komisjonerzy. urzędnicy. pisarze, pośrednicy, agenci kupców i poselstw. tragarze, janczarowie wykorzystywani do ochrony statków, szynkarze. wszelkiego rodzaju handlarze i cały ludek żyjący wzajemnie na swój koszt. Wszystko to spowodowało, że Galata stała się jednym z najbardziej ruchliwych miejsc w Stambule, lecz element turecki zdecydowanie stanowił tu mniejszość. W rzeczywistości Galata była portem obcokrajowcÓ\\; portem handlu międzynarodowego. portem zagranicznego importu i eksportu, lecz nie portem zaopatrzenia stolicy~~.
Na południowym brzegu Złotego Rogu, od Bah~kapi do Balatu, znajdowały się przystanie promowe, do których przybijały głównie statki tureckie i greckie, wyspecjalizowane albo w kabotażu po morzu Mannara, albo w odleglejszej i:c=gluJze po Morzu Egejskim, Morzu Czarnym czy wschodnich wodach Morza Sródziemnego- statki te przede wszystkim zaopatrywały stolic~; w artykuły spożywcze i w surowce pochodzące z różnych regionów imperium osmańskiego.
Wszystko wskazuje na to, Że tamtejsze pnystanie równiei
Książki historyczne Uwaga! Próbka wygenerowana automatycznie, oryginalne wydawnictwo może wyglądać inaczej.
Księgarnia Internetowa Grzbiet.pl
Fragment książki: http://grzbiet.pl/ksiazki/zycie-codzienne-6-stambul-w-czasach-sulejmana-wspanialego