ÍNDICE

OS FACTORES DO CLIMA

OS ELEMENTOS DO CLIMA

TIPOS DE TEMPO ATMOSFÉRICO EN ESPAÑA

TIPOS DE CLIMA EN ESPAÑA

TIPOS DE CLIMA EN GALICIA

TEMA 2 Diversidade climática ESQUEMA DA UNIDADE 2.1. Factores xeográficos e termodinámicos do clima.2.2. Tipos de tempo.2.3. Dominios climáticos: atlántico, mediterráneo, de interior, de montaña, subtropical.

TEMA (pregunta teórica) • Factores xeográficos e termodinámicos que inflúen no clima de España.- Factores xeográficos: latitude, situación, influencia do mar, relevo (57, 58).- Factores termodinámicos: en altura (Jet Stream) e en superficie (centros de acción, masas de

aire, frontes) (58, 59, 60, 61).

PRÁCTICOS - Mapas do tempo en superficie: advección do Oeste,anticiclón de verán e gota fría.- Mapas de temperaturas e precipitacións medias.- Mapa dos climas de España.- Climogramas: análise de temperaturas, precipitacións e aridez; factores que inflúen no clima;

influencia no medio; tipos de climas e localización xeográfica dos mesmos.

VOCABULARIO Aridez / Barlovento / Inversión térmica / Isóbara / Isohieta / Umbria (6)

VOCABULARIO Aridez: Insuficiencia de auga no solo e na

atmósfera. Depende da relación entre a temperatura e a humidade nun espacio dado. A aridez é maior canto menores son as precipitacións e máis altas as temperaturas. Existen diversos índices para calculala: o índice de Gaussen mide a aridez mensual, un mes é árido cando o dobre da súa temperatura media é maior o igual que o total das precipitacións en milímetros (2TºC >= Pmm). O índice de Lautensach-Meyer determina a aridez xeral dunha zona a partir do número de meses con déficit de agua (menos de 30 mm de precipitación). En España é un dos rasgos principiais do clima mediterráneo seco, subdesértico ou estepario.

Barlovento: Ladeira dun relevo montañoso que, pola súa orientación con respecto ao vento dominante, queda exposta ao fluxo ascendente do vento. Ao elevarse o aire, arrefríase, condensase o vapor de auga que contén e producense precipitacións. En España, a ladeira de barlovento dependerá de onde proceda a masa de aire húmida e a disposición do relevo; por exemplo na Cordillera Cantábrica será a vertente norte. Oponse a sotavento, donde o aire descende, requentase e produce sequedade.

Inversión térmica: Incremento da temperatura do ar ao aumentar a altura, cando debera de diminuír segundo o gradiente adiabático (nivel de intercambio da calor) normal. O ar máis cálido atópase sobre o máis frío. No nivel do solo, é resultado da irradiación nocturna con ar en calma e ceo despexado nunha situación anticiclónica invernal.

Isohieta: Liña imaxinaria que une os puntos da superficie terrestre que rexistran a mesma cantidade de precipitacións. É un tipo de isoliña e o seu valor exprésase en mm. Utilizase en mapas nos que se expresa a cantidade de precipitación recibida por áreas. En España os valores máis elevados (superiores a 800 mm) corresponden ás zonas montañosas e ao norte peninsular; os valores máis baixos (inferiores a 300 mm) danse na zona do sureste peninsular e nas illas de Lanzarote e Fuerteventura.

Umbría: Zona dun relevo montañoso que, pola súa orientación, está sempre en sombra. Nas montañas é a vertente do val expostas á sombra e oposta á solana (solleiro). As súas temperaturas máis baixas e a maior humidade adoitan traducirse en diferenzas de vexetación, sendo os bosques máis amplos. En España é a orientada ao norte.

OS CENTROS DE ACCIÓN Os centros de acción:

A presión atmosférica é o peso do aire sobre unha unidade de superficie. Mídese en milibares (mb) mediante o barómetro e represéntase nos mapas do tempo mediante as isóbaras ( as isóbaras van de 4 en 4 mb., nos mapas 1014 mb- 1016 mb.)

Unha alta presión ou anticiclón é unha zona de altas presións rodeada por outras de presión máis baixa. Os ventos circulan ó seu arredor no sentido das agullas do reloxo. Produce tempo estable.

Unha baixa presión, depresión, borrasca ou ciclón é unha zona de baixas presións rodeada doutras de presión máis alta. Os ventos circulan ó seu arredor en sentido contrario ó das agullas do reloxo. Produce tempo inestable, frencuentemente chuvioso.

TIPOS DE TEMPO

NO INVERNO: predomina o tempo anticiclónico frío e seca. Esta causado polo anticiclóns térmicos do interior peninsular e de centroeuropa (situación do NE) e polos anticiclóns polares atlánticos (situación do N e NO). Non obstante, o descenso en latitude da corrente en chorro e do anticiclón dos Azores permite unha maior incidencia da fronte polar e das borrascas atlánticas (situación do oeste e SO).

TIPOS DE TEMPO

NO OUTONO E NA PRIMAVERA: o tempo é variable. Prodúcense situacións anticiclónicas semellantes ás do inverno ou ás do verán, e precipitacións ligadas ao paso de borrascas atlánticas, a situacións de inestabilidade do leste no Mediterráneo e a gotas frías.

TIPOS DE TEMPO

NO VERAN: domina o tempo anticiclónico seco e caloroso. Está causado prncipalmente polo anticiclón dos Azores. Ocasionalmente poden producirse tormentas polo quentamento do solo, ou pola penetracion de masas de aire frías en altura, que desencadean unha grande inestabilidade.

EN CANARIAS: o tempo normal ou tempo dos alisios é estable. Está determinado pola presenza do anticiclón dos Azores e do vento alisio do NE, fresco e húmido, orixinado no seu bordo oriental. Cando o anticiclón se move, penetran outras masas de aire. No inverno, o aire polar mariño causa temporais ou intensas precipitacións en pouco tempo. No verán o aire sahariano seco do leste ou do sueste ocasiona ondas de calor (o chamado tempo do sur).

TIPOS DE CLIMA EN ESPAÑA- España ten ampla variedade de climas:

1. CLIMA OCEÁNICO.

- ÁREA: Norte P. I., cornixa cantábrica e Galicia.

- PRECIPITACIÓNS: abundantes e regulares (+ 800 mm) ao longo do ano (máximo en inverno) por borrascas e frontes, excepto en verán por A de Azores varios meses secos.

- TEMPERATURAS: suaves (acción océano) amplitude térmica baixa (- de 15º), con diferencias costa e interior:

a) Costa: veráns frescos (ningún mes por encima de 22º C), e invernos suaves (ningún mes por debaixo de 6º, e ATA suave 9-12º).

b) Interior: - influencia mar veráns + calorosos e invernos + fríos e + ATA (12-15º).

2. CLIMA MEDITERRÁNEO.

- ÁREA : Zona + extensa: interior península e costa mediterránea, Baleares, Ceuta e Melilla.

- PRECIPITACIÓNS: escasas e irregulares (- de 800 mm), con máximos equinocciais, con sequía en verán por A de Azores. Precipitacións concentrada en poucos meses treboadas, que xunto a deforestación profunda erosión no solo.

- TEMPERATURAS varían.

- 3 subtipos: M. Marítimo, M. Continentalizado, M. Seco ou Subdesértico ou Estepario:

2.1 Mediterráneo marítimo.

ÁREA : costa mediterránea (agás sueste), costa sudatlántica, Baleares, Ceuta e Melilla.

PRECIPITACIÓNS: escasas e variables:

a) na costa mediterránea menores porque borrascas atlánticas son esporádicas e chegan secas por relevo peninsular. Máximo en outono (por tempo do E e gotas frías).

b) costa sudatlántica maiores por borrascas atlánticas e máximo invernal.

temperaturas: aumentan hacia S. ATA media (12-16º C), con veráns calorosos (+ de 22ºC) e invernos suaves (mes + frío por riba de 10º C).

2.2 Mediterráneo continentalizado.

- ÁREA : Interior peninsular (agás zona media Val Ebro).

- TEMPERATURAS : Illamento (continentalidade) extrema temperaturas.

- PRECIPITACIÓNS: (- de 800 mm) con dif notables:

a) Zona occidental e do interior precipitacións maiores, por + frecuencia de borrascas atlánticas. Máximo invernal.

Zona Ebro as precipitacións son menores, por estar rodeada de relevo. Mínimo principal en verán e secundario en inverno por A térmicos. Máximo en equinociais.

- Temperaturas con ata alta (+ 16º). 3 subtipos:

Submeseta norte e alta Guadalajara, Teruel e Cuenca: veráns frescos (ningún mes > 22º) e invernos fríos (mes + frío entre -3 e 6º) xeadas e néboas.

Submeseta sur e val do Ebro: veráns calorosos (mes + cálido > 22º) e invernos fríos.

Estremadura e interior Andalucía: veráns moi calorosos e invernos suaves (mes + frío > 6º).

2.3 Mediterráneo seco.

- ÁREA : SE peninsular e zona media de Val do Ebro.

- PRECIPITACIÓNS : anuais menores a 300 mm carácter estepario. 2 zonas:

a) SE: aridez por illamento marítimo por Cordilleiras Béticas e frecuentes adveccións secas de África. Extrema aridez en Cabo de Gata (Desértico, inferior a 150 mm).

b) Val do Ebro medio: aridez por illamento por Sistema´ibérico e CCC.

- TEMPERATURAS : 2 subtipos:

estepa cálida (zona costeira do SE): temp cálidas (medias anuais de 17º-18º) e invernos suaves (no inferior a 10º).

estepa fría (interior SE e V. Ebro): temp media anual < 17º e invernos fríos (mes + frío inferior a 10º).

3. CLIMA DE MONTAÑA.

- ÁREA : Territorios a + de 1000 m de altitude.

- TEMPERATURAS : Características propias, xa que a + altitude precipitacións e temperaturas.

- PRECIPITACIÓNS : + de 1000 mm.

- Temperaturas: media anual baixa (sempre – de 10º), con veráns frescos (por debaixo de 22º) e invernos fríos (= o < 0º) con neve.

- 2 variantes:

a) Montañas do N: ningún mes seco e veráns frescos.

b) Montañas do centro e S: dous meses secos e veráns + cálidos (+ de 22º).

4. CLIMA CANARIO- Clima de Canarias moi orixinal por factores:

Situación: contacto zona intertropical dominio Azores ventos dominantes do E (alisios) veráns e invernos suaves. Influencia jet esporádica en inverno e do A do Sahara en verán (ola calor). Corrente mariña: fría de Canarias, acentúa estabilidade do aire aridez. Relevo vigoroso: temperaturas coa altura e precipitacións orográficas (barlovento) e nubosidade (mar de nubes).

- Estes factores clima canario = trazos:a) PRECIPITACIÓNS : en función da altitude:

escasas en zonas baixas (- de 300 mm nas illas occidentais, - de 150 nas orientais desértico), e considerables nas altas (case 1000 mm). Máximo invernal por incidencia jet.

b) TEMPERATURAS : suaves. Cálidas en zonas baixas ningún mes por debaixo de 17º C, e ata suave (- de 8º).