Uçaklarda Gaz Türbinl i Motorların

Yakıt Sistemleri

T.Hikmet Karakoç:

A N A D O L U Ü N I V E R S I T E S I

l33?oo3 5'3 * 5

İ Ç İ N D E K İ L E R

Önsöz .

Teşekkür ^ . n- ; •

İçindekiler

Şekiller u , ı.

Çizelgeler

1. YANMA İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

1.1 Yanmanın Tanımı .. . . .

1.2 Yanmayla ilgili Temel Tanımlar

1.3 Yanma Denklemleri

1.4 Teorik Hava ihtiyacı

1.5 Yanma Ürünleri

2. GAZ TÜRBİNLİ MOTOR TİPLERİ

2.1 Endüstri Tipi Türbinler

2.2 Uçak Tipi Türbinler ,ıı ^

2.2.1 Turbojet rA<-

2.2.2 Turboprop ısıe

2.2.3 Turbofan

2.2.4 Artyanmalı (Atterbumerh) Jet Motorları

3. JET MOTORU YAKITLARI ve ÖZELLİKLERİ

3.1 Ham Petrolden Jet Yakıtı Elde Edilmesi

3.1.1 Fiziksel İşlemler

3.1.2 Kimyasal İşlem

3.2 Jet Yakıtından İstenilen Özellikler

3.3 Yakıtların Fiziksel Özellikleri

ih . ı . ' i . j i '^h / r ?. y

1 rT . : . . ^ . ı _ ; r c

,.ı1iJ.U '

A. <v^ 4* ,,^;iM.'9İA r

HM - *Jv l . . i

3:1 : . l ! ^ • t .:: Ç

- . - ı r ' i t f r " v^-iL ^ i

•.•L::".İQİ- I ^•l ^^oQ 11. <• ^-

ı j l - j r ı ; !0"t- l ' - i i? '5j Me l^ I '

, „ , JiiMıf-HîaN IH:^ ' I '• • İ l i I

İ l ^

VII

ix

XVII

xxiiı

1

i

p'

8

^

9

12

12

13

14

16

19

19

19

25

26

26

3.3.1 Bağıl Yoğunluğu 27

3.3.2 API (American Petroleum Institute) Yoğunluğu 28

3.3.3 Moleküler Kütle 28

3.3.4 Damıtma Bölgesi 28

3.3.5 Buhar Basıncı 30

3.3.6 Alevlenme Noktası (Flash Point) , l 30

3.3.7 Uçuculuk 32

3.3.8 Viskozite 33

3.3.9 Yüzey Gerilmesi le*

3.3.10 Donma Noktası a J M A R V A ) ^ J B M B T IJ ir jJ l 3J! A^ ^5

3.3.11 Özgül Isı ,^,f,j^T nınfimr.e'

3.3.12 Latent ısısı/Ergitme Isısı ^^^nınar t e f n e î *l;çi; fiiyamns^

3.3.13 Isısal İletkenlik jTelfr!»i)l<^a Bfnnfî^

3.4 Yakıtların Yanma Özellikleri msvıtrli i-.vsH >lnr>ö ^7

3.4.1 Yakıtın İsıl Değeri ı;öinüiU » r

3.4.2 Entalpi qOT0W i j m a B O .

3.4.3 Kendi Kendine Alev Alma Sıcaklığı pıd^üT tgff ntaüöfi

3.4.4 Alev Atma Limitleri leln.rtiLT ıqrT îte:?' ^ 9

3.4.5 Kurum Oluşturma Eğilimi IsjckIt . jT r S i

3.5 Jet Yakıt Tipleri qoıqc.nuT S.S.l

3 5.1 JP-1 nstodıuie.Sr 40

3,5,2 JP-2 nfiiıCiioM leL-1 ınöG'UcnsnA) ıiemnevnA *.S.i

3-5.3 JP-3 |R3Jyi'.: JdS.Û ev I H A j T I M Y 1 W O T O K

3 5.4 JP-4 taernlıba ^hi3 lîı^leY î©L nöbloTjs^î ncJ

3-5.5JP-5 ıslrn&lşi İ98?<(sR r r.t

3-5.6 JP-6 melçi i6efiym)X S.r.î

3,5,7 Jet A ve Jet A-1 mNdissO nöiınafel nfibnüi^ev î9

3 5 8 Jet B neNıliatO lde?l>!:R nnfilîı>lfî -

4. YANMA ODALARI ,İs^^q^ rı&t)3 im Bnıg^ıa(müTisq lisoO F' ın-^ , 45

4.1 Giriş - " - ^ - . . t . H , ^ g l.rrmELY T c 5 45

4.2 Temel Dizayn Özellikleri .'jSDbiA ı'iü''f •^'^ 46

4.3 Yanma Odasmın İhtiyaçları hiı 11^6 ' ^ıNso»? ;• ^ 48

4.4 Yanma Odasının Bölümleri -nı^nt,. ;otoW ^ ^ 49

4.4.1 İlk Bölge ıniix»^rfi 'iürlı^;! t? - • 50

4.4.2 Orta Bölge . v )l&a,-Mİi ^1 •• 51

4.4.3 Dilisyon Bölgesi (Üçüncü Bölge) •'TflLJ>J3U^ Tl> 51

4.5 Yanma Odalarının Tanhsel Gelişimi > r t ^ M J E I nQbıöî><8ir3 52

4.6 Yanma Odalarının Çalışması [-»hOSfmoJA tmy 58

4.7 Yanma Odasında Çalışma Güçlükleri ÇNıAAS lönöG r S a 59

4.7.1 Alev Sönmesi (Blovvout) losımoîA tıtoY 8)«©tqm»8 S S 3 59

4.7.2 Yanma Kararsızlığı (Instability) 60

30 4.7.3 Karbonlaşma ımoîA ]i^fe> f^;ieiaLfa tilaH 3 * G T ^ ^0

4.8 Yanma Odası Dizaynını Etkileyen Faktörler ıijpH t1»Q(d 61

5. YANMA ODASI TİPLERİ ve ÖZELLİKLERİ »mrıu.'.r^uR / Î V E H A , S 8 ^3

5.1 Boru Şeklinde Yanma Odaları (Can Tipi) n ı i^8 i iör tuö 2 S.d ^3

5.2 Halka Şeklinde Yanma Odalan (Annular Tipi) 3 M 3 J ^ f

5.3 Boru Halka Şeklinde Yanma Odaları (Can Annular Tipi) ^,>„£, 69

5.4 Yanma Odasından İstenen Özellikler l y n s ı m o n ö H f^nınav 73

5.4.1 Yüksek Yanma Verimi taemeişBiA ,(LJ8

5.4.2 Kararlı Çalışma Un»;Û JOiy^lşeîA "^^

5.4.3 Düşük Basınç Kaybı „eY nın»iü8 "^5

5.4.4 Düzgün Sıcaklık Dağılımı ı^nfimıohâ^-l sm^utuT . "^5

5.4.5 Kolay Çalıştırma loı^feıS emsIçsiA î ? ^ ^6

5.4.6 Yanma Odası Boyutu nain^^^ı^eû §ıHA 1; b V 76

5.4.7 Düşük Duman Yüzdesi ,? ' , ı . - ; :a eveH ' 76

0 0 5.4.8 Düşük Karbon Oluşumu ı ğ ı l ^ . ' > > a s v b H 77

R^^' xi

ra

7.

ti s

5.5 Yanma Odası Performansına Etki Eden Faktörler • '

5.5.1 Yanma Verimi ' ' • ' , - : i r _ .

5.5.2 Kararlı Çalışma Aralığı 3: v; ---.O ny-Mi - ıs-

5.5.3 Sıcaklık Dağılımı 'ıfii^sy^lftl ı)<rnetit>

5.5.4 Motor Çalıştırma :'almülöa nınıa*i' 1 t. . -

5.5.5 Karbon Birikimi ' ' ^P^oa »Cı r f N

5.5.6 Sıcaklık ve Soğutma Gereksinimleri »Ö'öa sTtC). ^ ^

YAKIT PÜSKÜRTMESİ •' ^' tj^>ri4.,.j.ı ı^ıAPTCÂ noyeıtıO ^

6.1 Enıektörden istenen Özellikler i^srtneT nifinetebO smofiY

6.2 Yakıt Atomizörleri ıafirn.>ılsp nınnstebO smrrfiV

6.2.1 Döner Basınç Atomizörleri BmaıleO bDnıeetaO smflftY

6.2.2 Simpleks Yakıt Atomizörleri ^^'^föı let^r^-öR V9(A f .V ^

6.2.3 Dubleks Yakıt Atomizörleri 1 lG'l-ı^^«^''fi>^ ü'-^neY S.^

a)Tek Hatlı Dubleks Yakıt Atomizörü ^- ""^^^^^ CT.^

' ^ b)Çift Hatlı Dubleks Yakıt Atomizörlen (Şekil 6.4)

6.2.4 Hava Püskürtmeli Yakıt Atomizörleri *ı f fc / *u \^ AM

6.2.5 BuharlaştırmalıYakıt Nozulları " Ö I ^ ef.n<!^«Ş u i o 8

ATEŞLEME I O M ; j u i k d O *ifr>riBY ebnıf-HaŞ î»)llflH

7.1 Giriş "bC;' GnrtnisN' obnü^&Ç jb;<IBH u^o8

7.2 Yanma Performansı i9l^' '*oxO -^onsi^i nfibnısubO B m n « V

ımneV fimnfiY !ı^^^4uY r .^.a 7.3 Buji Ateşlemesi

7.4 Ateşleyici Ömrü

7.5 Bujinin Yeri

7.6 Tutuşma Performansı

7.6.1 Ateşleme Sistemi

7.6.2 Akış Değişkenleri

Hava Basıncı

Hava Sıcaklığı

•tnıiıaBO )İ\\Abo\Z r,o^\uQ

Î ;uyo9 lesbO fimagY a> 2

^ifTib^uiO no&ın>i My^'jO 8 ^ c?

^ 77 " - 78 İ . V 7 9

79

- ' V 8 0

80

80

81

- 82 83

^ Ö3 84

84

85

67 87

f c 91

95

97

98 99

99 99

99 100

X I I

Hava Hızı 100

Türbülans ^ 1 0 0

7.6.3 Yakıt Parametreleri 101 I p:r -1 ,j JO! TTHO.-'i T)><

Yakıt Tipi " 101

Yakıt/Hava Oranı 101 ^ . .1 , :t ^ 6ı''•7 *1r) r '

Sprey Karakteristikleri 101

8. GAZ TÜRBİNLERİNDE YAKIT SISTEMİ . 103 > 5 < n n B i 3 ; . ' • ^ t '

8.1 Yakıt İletimi 104 • ı-.',p=T • f ü'ushfîvA e ^ 5

8.2 Yakıt Pompaları 104 »•meteonsa elitıi > v

8.2.1 Ana Yakıt Pompası 105

8.3 Yakıt İletiminde Kullanılan Pompa çeşitleri " 106 fiKhOT d S e

8.3.1 Dişli Pompalır 106 ^ : BmıubıuO K Ç P

8.3.2 Kanatçıklı Pompalar 108 : r. ıi v,» tı^BY >ftnfî?Jamcnb*H -

8.3.3 Pistonlu Pompalar 109 . TflA sv- AMUAV Tf

8.4 Boost Pompaları 109

8.5 Yakıt Isıtıcısı 111

8.6 Yakıt Filtrasyonu " " 113 A l ^ i . . H'M ipq ı M î î r P i a J0PT110>J

8.6.1 Yakıt Kirlenmesi 113 a)Katı Kirlenme ve Filtrasyonu 113

V ^ f t - T - rıı^fT'jFT tel b)Sıvı Kirlenme ve Filtrasyonu 115

8.6.2 Filtre Araçlarının Tipleri 116

a)Yüzey Filitresi 116

b)Derinlik Filtresi 117 Yakıt Süzgeci 118

ET^ f r * i o m 2 İ tı,^BY 8.6.3 Filtre Aksesuarları ^ 119

Ğ\r ••-T- :^ı3 mü?{0 fı.J.RV Relief Valileri 119

e v i i uMotinfiM uAaY Basınç Farkı Indikatörleh 122

8.6.4 Filtrasyon Sistemi 122 €dı ırrîPîSîS •»oJfiluDeF! ^<H

° a / S h u t o f f Valfleri ' ' " , 2 3 O dnr^'LuüL'T

8.8 Örnek Bir Yakıt Sistemi 123

9. YAKIT KONTROL SİSTEMLERİ 131

9.1 Hidromekanik Yakıt Kontrol Sistemi 135

9.2 Hidropnömatik Yakıt Kontrol Sistemi 137 9.2.1 Motor Çalıştırma 141

r.or ^Y Z!QHlB3JHt8BUT 1> 9.2.2 Hızlanma 142

4^0^ üniteli .fiJiGV ' 9.2.3 Ayarlama ^ 143

9.2.4 İrtifa Dengelemesi 143 laOt ıaKqrfw'^ JiMjsY smA r S 8

9.2.5 Yavaşlama , 143

9.2.6 Güç Türbin Sınırlaması 146

9.2.7 Durdurma 147 MnBA s .t ö

9.3 Elektro - Hidromekanik Yakıt Kontrol Sistemi 147 C 8

10. ARTYANMA ve ARTYANMALI YAKIT KONTROL SİSTEMİ " 155

^ 10.1 Artyanma ^ ''''' '-^^^^^^r ^ ^ , 5 5

10.2 Artyanmalı Yakıt Sistemi 157

11. YAKİT KONTROL SİSTEMLERİ İÇİN BAZI ÖRNEKLER ' 167

11.1 CFM 56 Motoru Yakıt Kontrol Sistemi 167 11.1,1.Genel Tanıtım 167

e tir .M\n ov emr>8hi>* fvı$(tf 11.1.2,Yakıt Dağıtım Sistemi 167

B rıfa KuH A - • oeigiT nmuBigısıA sıMt^ L fl ^ Yakıt Pompası 172

' Yakıt Filtesi 173

Wash Filtre 173 Servo Yakıt Isıtıcısı 173

?n ' - A nsi'î 'ijaeeıiA »ıKH C.Ö e Yakıt Ölçüm Sistemi 175

er r I ^ .V »rtsf l Yakıt Manitoldu ve Yanma Odası 179 Motor Kontrol 181

^Sr im ımg noyfîeını'^.-^.â 8 Hız Regülatör Sistemi 183

XIV

Motor Kontrol (Main Engine Control , MEC) 183

Güç Yönetimi Kontrolü

(Povver Management Control - PMC) 185

11.2 J85 - 13 Yakıt Kontrol Sistemi 189

11.2.1 Genel Tanıtım , , 189

11.2.2 Ana Yakıt Sistemi 189

Ana Yakıt Pompası 191

Ana Yakıt Kontrol 191 l ö K -

Aşırı Hız Regülatörü 191

11.3 CF6 -6 Motor Yakıt Kontrol Sistemi 195

Ana yakıt Pompası 202

Isı Değiştirici 202 İJ :J|-» ^ 0

Yakıt Filtresi 202 U [

Basınçlandırma ve Boşaltma Valfi , 202

Yakıt Nozulları 205

11.4 J57 Turbojet Motorunun Yakıt Kontrol Sistemi 208

YAKIT SİSTEMLERİ TERİMLER SÖZLÜĞÜ İNGİLİZCE - TÜRKÇE 213

YAKIT SİSTEMLERİ TERİMLER SÖZLÜĞÜ TÜRKÇE - İNGİLİZCE 229

YAKIT SİSTEMLERİNDE KULLANİLAN BAZI KISALTMALAR 245

DİZİN 249 KAYNAKLAR ' ' 255 > , :-y.ut Y^skîttarm yoğunluklarına Ba^lt ü*«ra>

tjr;ucu fJ K 1 le A - T n r ^ e I 3 sı At -' <'rtt(i ; 11 şiti .

Ba7i YaKit lahi ı G^Güi lr,ı ı;^;n'üfir.-.r> ^ı.akltâü •.''-a^iTiMlıûı •

XV

H::ıv;ık'u>-:nr^-ı. Ş E K İ L L E R h- n ı r ' . . i :U i fcmntT • p . ,

NO ŞEKİL ADI SAYFA

2.1 Tek Şaftlı Endüstri Tipi Gaz Türbini rınn^e/mii i t i^^ ' t j ivt V W I M ;

2.2 Reküperatörlü Tek Şaftlı Endüstri Tipi Gaz Türbini t^î^fieV

2.3 Güç Türbininin Ayn Oiduğu Endüstriyel Tip Gaz Türbini ''^^ "^1^; .

2.4 TekŞaft l ıAksialAkışl ı Turbo Jet i ' u f^jsuo b o n u - , ı mi^sÇ

2.5 İki Şaftlı Aksial Akışlı Turbo Jet '^*^ttO emneY ıliiş^;) ^^^^

2.6 Tek Aksial Akış Kompresörlü Pervaneyi ?JB'^^uY 05-3=10 a ft-, dşç . Direkt ÇalıştıranTurboprop np^t^-r femnsY jfsJifcVuV i Or ^

2.7 Pervaneyi Serbest Türbinle Çalıştıran Turboprop ' ubn^ 0' '^^/,

2.8 Kısa Kanallı Yüksek By-Pass Oranına Sahip Turbofan ^ ' t l '

2.9 Uzun Kanallı , Düşük By - Pass Oranına Sahip ^'-^ .».ör^O

^«0,' Ayn Eksozlu Turbofan I3IJTEY ..^ş^

2 10 Pratt & VVhitney 'in İki Şaftlı Turbofan Motoru ^'"^ % f 7

2.11 Çift Aksial Akış Kompresörlü Artyanmalı Turbojet ^'"^ ^^-^ % f c

2.12 Çift Aksial Akış Konpresörlü Artyanmalı Turbofan ' ' ^ ^f,

3.1 Fraksiyonlu Destilasyon Kulesi - ıT 6>4t£H

3.2 Petrol ve Doğalgazdan Elde Edilen Ürünler ""ö^) iJi':»^ s))IeH

3.3 Çeşitli Yakıtlar İçin Destilasyon Eğrilen ı^:>f'ÇM^^^^^^'^^'^^^

3.4 Bazı Uçak Yakıtlarının Kaynama Ndktaları ^«^0 li)ieY sv»H

3.5 Çeşitli Yakıtların Sıcaklığa Bağlı Buhar Basınçları

3.6 Çeşitli Yakıtların Yoğunluklarına Bağlı Olarak —^J«mn»Y Or e

Alevlenme Noktaları - • - ' ' " o J A ÇMiıeea ^

3.7 Uçuculuk İle Alevlenme Noktası Arasındaki İlişki eY e^s1qmıe

3.8 Bazı Uçak Yakıtlarının Sıcaklık Vizikozite Karaktenstikleri • ^^"^

3.9 Bazı Yakıtların Özgül Isı Değrlerinin Sıcaklığa Bağımlılığı "•'^^ . . . . . . . ,v > i2s6 d . 3

XVII

4.1 Yanma Odasının Gelişimi-1 , 4 6

4.2 Yanma Odasının Gerışimi-2 (Difüzör Kullanımı) 47

4.3 Yanma Odasının Gelişimi-3

o»- (Alev Merkezlemesinin Sağlanması) t . - r t ^ u h n ^ jittRp ı 47

4.4 Yanma Odalarının Gelişimi-4 (Merkezleyici Plaka Kullanımı) 48

4.5 Yanma Odasının Bölümleri . - .n^ ujşubto nyA nınımcnuT ;ıüc. 50

4 6 Çeşitli Yanma Odası Dizaynlan-1 j T il^olA İBi3>IA tlît&Ç »s i 53

4.7 Çeşitli Yanma Odası Dizaynları-2 ı-,tjT tlç .VA IsıaM ıi.nt.£: ijfJ 54

4.8 CF6-50 Yuvarlak Yanma Odası ?oıqfr.o-H §ı>lA ;s«)<A >t9T 55

4.9 F. 101 Yuvarlak Yanma Odası nmntvtitiTneııJşılBÇ ^"'gi'O 55

4.10 Endüstri Tipi Gaz Türbünleri için Yanma Odası >p i v « o r v i ( ^ 56

4.11 Kısa Yuvarlak Yanma Odaları İçin Mümkün Konfigürasyonlar 57

5.1 General Electric Şirketi Tarafından Geliştirilen Karşı Akımlı

Yakıcı f^fitoöiuT uisoeMB nyA 64

5.2 Can Tipi Yanma Odası-1 jT JIHEÇ l i i r r i ' yöa?inw A ffe^*^ 65

5.3 Can Tipi Yanma Odası-2 .v*-tb . . i îoe9-!qrno>J çı>*A tn'?>IA ıtıy 66

5.4 PW 2000 Halka Tipi Yanma Odası rSB©ıqno>i ş\AA Ibi«)*A rtıÇ 67

5.5 Halka Tipi Yakıcının Kesit Görünüşü v^fitıîaaO u 67

5.6 Halka Boru (Can Annular) Yanma Odası pfiB0<->O ••«v toifö^ 70

5.7 Karşılaştırmalı Olarak Yanma Odası Tipleri n V ,;jıç»p 72

5.8 Hava Yakıt Oranına Bağlı Olarak Yanma Verimi 73

5.9 Hava Yakıt Oranına Bağlı Yanma Stabilitesi Limitleri 74

5.10 Yanma Odası Sıcaklık Dağılımı u^bUuinu^OY nıiBnu^iBY ırîçap 75

6.1 Basınç Atomizörü neUvh^oM emn^lvoıA 83

6.2 Simpleks Yakıt Atomizörü a ,aflt>JoH smoslvelA «il ^luiuoüçU 85

6.3 Tek Hatlı Dubleks Yakıt Atomizörü n«nnRlt!)<BY Jte^U ısfi8 86

6.4 Çift Hatlı Dubleks Yakıt Atomizörü o \\jQ^Ci nnslfiHBY i I bO 88

6.5 Basınçlandırma ve Boşaltma Valfi 89

XVFII

6.6 Hava Püskürtmeli Yakıt Atomizörleri ığe;>u r r or hHirr^ııoJ

a)Simpleks Tip ^ jîMyi^,,/lUP.UT^î,^^M^ 9 °

b)DubleksTip ^ ' "'gİ?t^,rt?u''î9?ı''''^''' 6.7 Buharlaştırman Tip Yakıt Nozulu - ^ ^ ^ *v rt'T 3=1T

6.8 a)Buharlaştırma Tüpünün Yakıcıya Yerleştirilmesi ıır*-. ıı 92

b)Buharlaştıncı Tüpün Çalışması idteneıS emnevnA 92

7.1 Yüzey Deşajlı Buji - ;Mfoo>l tıHBY ^ltııı^6vn/^ 96

8.1 Gaz Türbin Tesislerinde Yakıt Sistemi : ' r ' - -An^TAn ^ıtoıbıH

8.2 Basit Dişli Pompa ^g|/^ ,,• ınfivnA

8.3 Kanatçıklı Pompa > — r h â m n s y t ı A

8.4 Boost Pompasının Yakıt Sistemindeki Yeri £[• .

8.5 Santrifüj Boost Pompası .-j^h IusoH u i o J ^ M Cr 5 8 1

8.6 Yakıt Isıtıcısı „ ^ fj^p ntnıfnetı8 -^n kı\.-^^ u 'oJoM i •

8.7 Yüzey Filtresi u^oîoM de M=JO

8.8 Dennlik Filtresi uiotoM 5 2 M"=)0

8.9 By-Pass Valfi ile Donatılmış Yakıt Sistemi j,^gy | ^ ^ q

8.10 CF-6 Yakıt Filtresi ve By-PassValfi ^fiqmö^ tıXfiY M M=10

8.11 Dişli Pompa,Boost Pompa,Filtre ve (gıoıfıai hJteY ov^dS

V T By-Pass Valfi ile Donatılmış Yakıt Sistemi , f,w«Y ovısS

8.12 Pratt & Whitney JT12 A Turbojet'e Ait Yakıt Sistemi 3

8.13 Pratt & VVhitney JT8D Yakıt Sistemi olotınsM t i ^ b V M~iO

9.1 Hidromekanik Yakıt Kontrol Sistemi ı ; > f i h ^ s i f j n B Y M^O

9.2 PT6 Turboprop'ta Mullanılan Hidro-pnömatik )iinoX M^O n

Yakıt Kontrol Sistemi ,rrw»r3iP ioî«l(ır)«R sıH M=13

9.3 JT - 15 Turbofan Motorunda Kullanılan Bendiks qq (^=^q

DP -L2 Hidro-pnömatik Yakıt Kontrol Sistemi . ^ CT 3t)-dBl

<îer ımet3f3 J iXby 6nA e r a D 2 8 1 ^

.^^imulöa ifnet^f^ tij^fiY en A Z D - ^ ö l a

05

07

08

10

1 1

12

16

17

19

20

^ I

21

24

26

32

38

44

xix

9.4 Lockheed 1011 Uçağında Kullanılan RB-211 iu?i 'J'~r RvaH

Turbofan Motorunun Elektro-hidromekanik ' n ı " i:'> î rGnii(r!(E '

Yakıt Kontrol Sistemi "^^^ ^\'üijG{>: -^49

9.5^ TFE 731 ve ATF3 Turbofan Metrolarında Kullanılan - ' ' • • ' ı ^ ^"'0

Elektro-hidromekanik Yakıt Kontrol Sistemi § W t ^ t o î ' ' * 9 ı : - fs1^

10.1 Artyanma Prensibi - - m ^ ı t e v nuqüT lonfîçeh^rtuar i | 5 | ^

10.2 Artyanmalı Yakıt Kontrol Sistemi ^ '''^^^'^ ^ ^ ^ ' ^

10.3 Hidrolik Olarak Çalışan Artyanma Nozul Kontrol Sistemi

10.4 Artyanmada Değişebilir (Hareketli) Alanlı Hareket Nozulu

10.5 Artyanmada İki Pozisyonlu Nozul B q r n o 9 'l)l(9fene>+

10.6 J85 - 13 Artyanma Sistemi '^'i?^ ' ^ tK^nmn^ ipooB

10.7 J85 - 13 Motoru Nozul Hareket Sistemi Elemanları 165

10.8 J85 - 13 Motoru Nozul Hareket Siteminin Çalışması 1 6 6

11.1 CFM 56 Motoru »Tftl^VesüY ^

11.2 CFM 56 Motoru " "^^"^^ i e a ^ ^ AHnneG 159

11.3 CFM 56 Yakıt Dağıtım Sistemi ' 9tmlfTBr>oa ©fi fftBV ^^B^\(8 ^ 70

11.4 CFM 56 Yakıt Pompası Sistemi '^S vtmm unsy ^ 74

11.5 Servo Yakıt Isıtıcısı ve Ana Yağ Yakıt Isı Değiştirici ' '^'^ 176

11.6 Servo Yakıt Isıtıcı ve Ana Yağ Yakıt Isı Değiştirici '^^ esfi^-yS 177

11.7 CFM 56 Yakıt Ölçüm Sistemi İTüT^^ ' tnL y&nîirtVV A tJBi^ 179

11.8 CFM 56 Yakıt Manitoldu ' ^ f C ^ n t ı r l V V Â tffiiq -,79

11.9 CFM 56 Yanma Odası i'fi^JtfeTO'f^smoıbıH ^ gQ

11.10 CFM 56 Kontrol Sistemi '^fî^ nelınBüuM erpoigodıuT aTq

11.11 CFM Hız Regülatör Sistemi ım^fetg loıf'io)^ MsY ^84

11.12 CFM 56 Motor Kontrol Sistemi RtKiuicrtoM r^etodıuT ar - Tt

11.13 J85-GE-13 Motorunda Yakıt Pompası ve Filtref ^ b H qG 190

11.14 J85-GE-13 Ana Yakıt Sistemi ' 192

11.15 J85-GE-13 Ana Yakıt'Sistemi Bölümleh 1%%

XX

11.16 J85-GE-13 Motoru Aşırı Hız Regülatörü

11.17 CF6-6 Motoru Genel Görünümü

11.18 CF6-6 Motorunun Kanada Yerleşimindeki Kesit Resmi

11.19 CF6-6 Motorunu Kullanan Bazı Uçaklarda Motorun Yeri

11.20 CF6-6 Motorunun Yakıt Sistemi İle İlgili i . . . m u m ö ü y

^ ^ j , Genel Bir Diyagram i^^^Amm^^'^^^M^^ı^

11.21 CF6-6 Motorunun Yakıt Sistemi ,

11.22 CF6-6 Motoru Ana Yakıt Pompası

11.23 GF6-6 Basınçlandırma ve Boşaltma Vallfi

11.24 CF6-6 iki Akışlı Yakıt Nozulu

11.25 CF6-6 Yakıt Manitoldu Takımı

11.26 J57 Motoru Yakıt Kontrol Sistemi

ı ı r i c u

194

196

197

198

199

200

203

204

206

207

209

gili Temel Tanımlaf

duzeyinci 4vi d e ğ l ş i k j i K ' o ı

ıvona ıjirfVıSefe reaktar

•• oks i t

.onunrltj . l u y u y t u ı

ekzcîtermiK ıksivon adf ver C9J bu tiJi rR,

çıkıyorsa b u (Ui

i l ?? '

f'Öf Ç İ Z E L G E L E R \ uıoloM tTÜ'(?^İ d

NO '-'•' ' ''' ^ ÇİZELGE ADI SAYFA

S:-1' JP-4'e Ait Bazı Özellikler hü.s^-.^,. • ,_• 42

8.1 Yüzey ve Derinlik Filtrelerinin Avantaj ve Dezavantajları 118

11.1 CFM56 Yakıt Sisteminde Geçen Bazı Ktsaltmave Semboller 187

e O ; ^qmoq r) Ai^. oioM u -1 '^0 S ^ r

rOi- • ..TiiıteTut)lolinflM)olsY3-iH0 r f

- V . "•••'^^ „ , n , o f c i « s : İ r

1 ' 1 . l - M fr •;Hü

XXII

^ '--^.K^-M Yfit^ftınm KAYNAKLAR .^ ' . '^^fcM^^ı lmf i ' iT in^eteyS

1 ANON. Aircraft Ignition and Electrical Povver Systems Library u r a h O

of Congress Cataloging-in Publication Data. 1985. lo y i f i i du

^^ İp-' »J" WJ(. n . Yv RPNH i - f iA- k'İNt ,

A t . . ANON , Aircraft Reclprocating Engınes,IAP,1985. j p j ^ H3HOO

K,,;^ ANON , Airframe and Powerplant Mechanics Povveplant

M - u v Handbook , Department of Transportation Federal Aviation

AdmmistratıonJ976. ^ | „3gv f iH ığr>iMaiH r .^H!>13TR3

Pofcji ANON , Powerplant Section Textbook , Integrated Training

Program tor the Aviation Maintenence Technıcıan , 1983. g 30 tY3

.'•jhi BENT R.D. , McKİNLEY J.L. , Aircraft Povverplants , Greegg

Division , McGravv HiH Book Company,1985 v ınjcjii)T g 301Y3

BCiL'ıh BORAT O. , Termokimya Denge ve Yanma, İ.T.LJ. Makina

Fakültesi Matbaası İstanbul 1982.^^ç„,g„3^g,3^,A ^^TneB Hii»m£>

^.füt: BORAT O.. BALCİ M., SÜRMEN A.,Yanma (Aerotermokimya)

Bilgisi, Teknik Eğitim Vakfı Yayınları-4, Ankara 1992. ^^jp^jg j^ ı^neO

'-j^U A Whtînav Th« Aırt^ratf Gar ' • Mur *» har»»* « M TTI»V enuC

CFM International , CFM Turbofan Engine , Basic Engine

Studen's Notebook, June 1984. ^ ^ ^ ^ ^ ^ 3 f ö O O O O O

255

CFM International , CFM Turbofan Engine DASH 2 , Engine

Systems Training Manual. Feb. 1985. ' ^ ^

CHARLES E. . OTİS M. , Aircraft Gas Türbine Powerplants,

Library of Congress Cataloging-in-Publication Data, 1989.

COHEN H.ROGERS G.F.C. , SARAVANAMUTTOO

H.I.H, Gas Turbme Theory.Longman Scientific and Techinal 1991 îfwrqâ-wo*H pı^nfirtosM ;n6inu*woH üne ontuınr.M , viL>Hft

ERTEKİNF. , 1. HİBMK'lığı Havacılık Terimleri Sözlüğü .'''^^'^^^•'*^

1.HİBMK Teknik Geliştirme Müdürlüğü ,1994.

EYİCE S., Gaz Türbinleri (Hesap ve Kontrüksiyonları) , Cilt

1,2,3,4,Ankara DMMA Yayınları No:2İstanbul 1977.

noısivıC'ı EYİCE S., Gaz Türbini Tesisleri , Cilt 1 , 2 Ankara DMMA ' Yayınları No:2, İstanbul 1977.

£ni;i£M U T I . gmnfiV ev egnöü 6ymj>forTTwT .0 TARÜ8

General Electrics Aircraft Engines , J85-13 Training Guide , SEI

427, June 1976.

'evmi7»Ofm9to . iöA} B m n e Y , . A l/13Mflue . M »OJAa ..O TAROâ

General Electric, CF6-6 Engine Systems Student Notebook, '^^'^

June 1977.

GOODGER E, . VERE R. , Aviation Fuels Technology, ^ ^ ^ ^ ' ^ ^

Macmillan Publishers Ltd, 1985,

256 ^

KARAKOÇ T.H., LHava İkmal Bakım Merkezi Komutanlığı'nda

Atık JP-4 Uçak Yakıtının Isınmada Kullanıma Uygun Yakıt

Haline Getirilmesi, Anadolu Teknoloji Araştırma Parkı, Yayın

No:1 , Eskişehir 1996.

KROES J.M. , WİLD T.W. , BENT R.D. . Mc KİNLEY J. L. ,

Aircraft Pov/erplants, Glencoe MacmlIlan/Mc Graw Hill, 1992.

ÛiiLüO Isc-^ naiİRrvA l«* ! inpM ,

KUŞHAN B. , Isı Enerjisi ve İçten Yanmalı Motorlar, Anadolu

Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Eskişehir 1983.

KUO.K.K. Principles Of Cumbustion , A Wiley-lnterscıence

Publication, JOHN WILEY & SONS , 1986.

LEFEBVRE A,H. . Gas Türbine Combustion Hemısphere

Publıshıng Corporation, 1983.

LiCHTY L.C. , Combustion Engine Processes , Mc Graw-Hill

Book Company, 1967.

LOMBAR DO DA. , Aircaraft Systems Undertanding Your

Airplane, Tab Practical Flying Series, 1998.

Pratt & Whitney Aircraft, The Aircraft Gas Türbine Engine and

its Operation .1970.

Rolls Royce Limited, The jet Engine. 1973.

SMITH I.E , Combustion in Advanced Gas Türbine Systems , ' ^^^

Pergamon Press. , 1968. entteH

, r,oH

STREHLOW R.A., Combustion Fundamentals , Mc Graw-Hill

Book Company, 1985. 830RX

VVAİTER, .Manuel of Aviation Fuel Guality Control

Procedures , ASTM Manuel Series: MNL 5 , 1-991. AAHŞU>i

;ibn*>rtûW ieeîieıevınU

1 HİBMK ~^''^r,\^A0'-rÇ9f^PV'^^'İ^ ^ Z6\Cion\ı9 >1 X Oü>i

88er, ama & r a j f v v n n o t noi fcDi idus

K2,3,4,An^ma OMMi^>^a^»ffg^K;,.oş|^RL^ aeO . .H A 3PV8333J

€8€r,no{rflioqıoO Bnırt«»k3ü^

EYİCE S G.v Turî>";ı 1^5.5;,.^,, : , I Î , p Anîv.ıfa fjMMA

Yayınla! ^ ^, I S ; H İ ^ ^ $ 1 ^ aeaeeooıS &nıon3 nojJeudmoO , O J YTHOU

Genof-; !7İf*tirıcs Aırr.:,-.3tî ı^nolnes J a 5 - V 3 Tr^n^np Guide 8EI

Jor^ K i ' 7 öns 9 n i ç n 3 enimuT 8 B O îtBiDiiA erJT . î t e m ' / V ^ ö r ı '

0\er. no<>«i9qO e

S^a«(R.*j||u P T ı B J J S ^ Ö T Î ; Ltd î9S5 .enıçn3 >ot '^T .bö^mü eoyofl «ilo

258

A N A D O L U uı N I V t R S i i r . ı Fl^Ki:;i MİM