De Tweede

Wereldoorlog 1939 - 1945

Wat gebeurde er hiervoor?

!  1815 – Congres van Wenen

!  1850 – Industriële Revolutie

!  1914 – Moord op FF – begin WO1

!  1917 – Russische Revolutie

!  1917 – Amerikanen doen mee aan WO1

!  1918 – overgave Duitsland + wapenstilstand

!  1919 – Vrede van Versailles

Wat gebeurde er hiervoor?

!  Jaren 20 – Roaring Twenties in Amerika

!  1933 - Adolf Hitler krijgt ‘legaal’ de macht

!  1938 - Kristalnacht

Kristallnacht ‘nacht van het gebroken glas’ !  9 op 10 november 1938 – Kristallnacht

!  Aanleiding?

!  In heel Duitsland, Oostenrijk & Sudetenland werden Joden aangevallen.

!  Synagogen in brand gestoken

!  Huizen, scholen, ziekenhuizen

!  Brandweer mocht de brand niet blussen

!  Goebels

1938

!  Hitler voert de druk op om de nazi Arthur Seyss-Inquart meer macht te geven in de Oostenrijkse regering.

!  Zittend kanselier wil dit niet!

!  Troepen naar Oostenrijk

!  Seyss-Inquart krijgt uiteindelijk de macht (maart ’38)

!  Aansluiting Duitsland

!  Rijksstadhouder

1938

! Aansluiting met Oostenrijk tegen het verdrag van Versailles.

1938 Sudetenland

! Woonde 2,8 miljoen ‘Duitsers’ en bevatte de meeste natuurlijke hulpbronnen

! Hitler was aan het dreigen en overtreed het verdrag van Versailles met annexatie Oostenrijk & inval Sudetenland

!  Engelse, Franse, Italianen en Duitsers organiseren een conferentie om oorlog af te wenden

Conferentie van Munchen

! Verdrag tussen Frankrijk, VK, Duitsland & Italie over toekomst Tsjecho-Slowakije. (zelf niet aanwezig)

! Verdrag accepteerd de annexatie van Sudetenland.

! Chamberlain: ‘There will be peace in our time’

Conferentie van Munchen

Conferentie van Munchen

Conferentie van Munchen

Peace in our time

1939

! De Sovjet-Unie en Nazi-Duitsland tekenen een niet-aanvalspact. Molotov-Von Ribbentrop pact/Duivelspact

!  Inval (west-)Polen door Nazi-Duitsland.

‘Polen heeft ons vandaag voor het erst aangevallen op ons eigen grondgebied. Vanaf 05:45 schieten wij terug’ – Adolf Hitler

Waarom deed Hitler dit?

!  Twee fronten oorlog voorkomen!

Tekenen van het verdrag

september 1939

! GB & Fr verklaren de oorlog aan Duitsland (hadden beloofd om Polen te beschermen)

! RAF begint met bombardementen Duitse vloot

!  SU valt Oost-Polen binnen (zoals afgesproken)

Finland (e.a.)

!  Sovjet-Unie bezet Finland, Estland, Letland, Litouwen

1940

! Nazi’s hebben ijzer nodig.

! Route veiligstellen.

!  Eerst Denemarken (Luftwaffe)

! Dan Noorwegen.

1940

! Nederland, Belgie & Luxemburg (Westelijke veldtocht)

België

! De Belgen probeerde zo lang mogelijk stand te houden tegen de Duitsers

! Konden alleen nog de Engelse aftocht dekken bij Duinkerken

!  28 mei capituleert België.

Nederland voor WO2

! Ook een nationaal-socialistische beweging

! NSB – Anton Mussert

! Partijprogramma was grotendeels een vertaling van Hitler zijn programma (geen rassenleer)

Program NSB

!  sterke regering;

! afschaffing van het individualistische kiesrecht

! economie ten dienste van de volksgemeenschap

! arbeidsplicht en sociale zekerheid

! beperking van de vrijheid van drukpers.

NSB

!  Eigen groet

!  Eigen aanspreektitels (leider voor Mussert)

! Kameraad & kameraadske

!  Jongeren beweging

! Dagblad (het nationale dagblad)

! Volk & vaderland.

Nederland

! Nederland had zich, aan het begin van WO2, opnieuw neutraal verklaard.

!  10 mei 1940 – Hitler geeft het bevel tot de invasie van Nederland.

! Nederlandse leger werd onder de voet gelopen behalve op strategisch punten (moerdijk, afsluitdijk, Grebbeberg)

Nederland

!  Luchtlanding bij Den Haag ! Doel; regering & koninklijk huis gevangen nemen ! mislukt

!  Leger sloeg de aanval af.

!  Score: 525 Duitse vliegtuigen neergehaald

Nederland

! Koningin & ministers wijken uit naar Londen (Londens kabinet)

!  13 mei: overdracht van het regeringsgezag naar generaal Winkelman

!  14 mei: Bombardement op Rotterdam

14de mei 1940

! Duitsers eisen overgave Rotterdam

! Nederlanders vertragen Duitse opmars

! Duitsers hadden een snelle opmars gepland

14de mei 1940

! Ultimatum tot overgave

!  ‘vodje papier’

! Ultimatum moest ondertekend worden met naam & rang

! Als het bombardement niet door zou gaan dan zouden er rode lichtkogels afgevuurd worden

!  Tweede ultimatum loopt op 16.20 af!

14de mei 1940

!  2 eskaders: !  Eerste eskader nadert Rotterdam via een omweg uit

het Noorden

!  Tweede eskader nadert Rotterdam vanuit het zuiden

14de mei 1940

! | Heinkel He 111 | bommenwerpers zwenkt af door rode lichtkogels

! | 54 eskader | (vanuit het noorden) zien de kogels niet en beginnen hun bombardement

14de mei 1940

!  97.000 kilo Duitse brisantbommen verwoesten de historische binnenstad van Rotterdam in 15 minuten

!  Meer dan 24.000 woningen werden in de as gelegd,

!  32 kerken en 2 synagogen werden verwoest.

!  Ongeveer 650-900 mensen vonden de dood en 80.000 Rotterdammers werden dakloos.

!  Hierna valt het besluit tot capitulatie van Rotterdam

!  Tegenwoordig is de ‘brandgrens’ aangegeven met lampjes in de vorm van vlammetjes in de stoep.

Bombardement Rotterdam

! https://www.youtube.com/watch?v=tdpcu-xUv3E

En nu?

! Dreiging om ook Utrecht, Haarlem, Amsterdam & Den Haag plat te gooien

!  15 mei 1940 ondertekend Generaal Winkelman de capitulatie van Nederland.

! De hoop was dat de Engelse en Fransen Nederland snel weer zouden bevrijden.

Nederland onder Duits bewind

!  De regering van minister-president de Geer wordt uitgenodigd om terug te keren

!  De Geer wil hier gehoor aan geven maar de koningin (Wilhelmina) wil dit niet.

!  Nederlandse vloot was van groot belang voor de Engelse

!  Nederlands-Indie

!  Ontslag de Geer & vervangen door iemand die wel wil vechten

29 mei 1940

! Duits bestuur in Nederland.

! Arthur Seyss-Inquart

! Mussert en de NSB krijgen weinig tot geen bevoegdheid.

Seyss-Inquart

! geen militair bestuur maar een burgerlijk bestuur.

! Hitler had hiervoor gekozen omdat: !  Nederlanders waren een "verwant broedervolk" en

moesten voor het nationaalsocialisme worden gewonnen.

!  Fluwelen handschoen

Frankrijk

! Petain wordt op 16 juni 1940 premier.

! Meteen nadat hij aan de macht is gekomen -> wapenstilstand met Duitsland & Italië

! Volgens de wapenstilstandsovereenkomst bezette Duitsland het noorden en westen van Frankrijk en de kust van de Atlantische Oceaan

Vichy-Frankrijk

! Het ‘vrije’ Frankrijk – werken samen met de Nazi’s

! Petain niet erkend als leider van het ‘vrije’ – Frankrijk door Engeland.

De Gaulle

! Generaal de Gaulle wordt erkend als de leider van het ‘vrije’ Frankrijk (zit in ballingschap in Engeland)

Battle of Britain

!  Massale luchtaanvallen op centrum London

!  Antwoord van de Britten: luchtaanvallen op Berlijn.

!  Winston Churchill zei over deze vliegers: "Nooit in de geschiedenis van de oorlogvoering hebben zovelen zoveel te danken gehad aan zo weinigen" (Engels: "Never in the field of human conflict was so much owed by so many to so few").

1941

! Rommel wordt opperbevelhebber van de Nazi troepen in Noord-Afrika

! Duitsland bombardeert Londen, Groot-Brittannië zet luchtaanvallen op Hamburg in

! Nazi-Duitsland verplicht de Joden gele sterren te dragen.  Twee dagen later vinden in Auschwitz de eerste gasexperimenten plaats

Jodenster

! Operatie Barbarossa

! Aanval door Duitsland op Sovjet Unie

!  Sovjet-Unie tekent daarop een bijstandsverdrag met Engeland.

! Operatie ‘Tyfoon ! aanval op Moskou

! De Duitse aanval op Moskou mislukt door een enorm tegenoffensief van de Sovjet Unie.

Juni - 1941

70

! Verrassings aanval door de Japanners op de Amerikaanse Marine Basis Pearl-Harbor.

! De aanval was bedoeld om het grootste deel van de vloot van de Verenigde Staten te vernietigen, zodat Japan vrij spel zou hebben in de Pacifische oceaan

December - 1941

71

72

73

74

! Hierbij kwamen 2.402 Amerikanen om het leven en vielen er 1.282 gewonden

!  Een Japanse matroos werd gevangen genomen.

! Gevolg is: !  Amerika gaat mee doen met de tweede

wereldoorlog.

!  Duitsland verklaard VS de oorlog

Aanval op Pearl Harbor (1941)

80

! Conferentie aan de Wannsee

!  Endlösung

! De oplossing voor het ‘joden probleem’

Januari – 1942 ‘Een villa aan de Wannsee’

81

Endlösung

! Andere benaming: Holocaust

!  Eerste vraagstuk: Joden hebben wij bij elkaar gezet maar hun aantal wordt niet minder

! Oplossing 1: verbannen naar Madagaskar.

! Oplossing 2: Endlösung

! Het besluit van de Wannsee conferentie was om alle onder Duitse jurisdictie vallende Europese Joden systematisch en op mechanisch-industriële wijze te vernietigen.

! Gaskamers

verschil

! Concentratiekampen: Een concentratiekamp is een gevangenkamp, dat bedoeld is om tegenstanders bang te maken, te vernederen, en uiteindelijk vaak te vermoorden.

!  VB: Kamp Vught in Nederland

! Vernietigingskampen: Een vernietigingskamp is bedoeld om grote groepen mensen meteen bij aankomst in het kamp te vermoorden !  VB: Auschwitz-Birkenau

Auschwitz

!  Bestaat eigenlijk uit twee kampen: !  Auschwitz 1 (het uiteindelijk te klein geworden

kamp)

!  Auschwitz-Birkenau: !  Birkenau kende twee gedeelten:

!  Birkenau I werd het eerste in gebruik genomen. Het was een stenen gebouw.

!  Later werden de daar reeds bestaande paardenstallen omgebouwd tot Birkenau II. 

aankomst

87

1942

Juni Auschwitz in gebruik genomen

88

!  In december 1942 komen de eerste berichten over grote slachtingen van Joden.

90

Höss

! Kampcommandant (-1943)

! Hij was verantwoordelijk voor de experimenten met blauwzuurgas (ook wel 'Zyklon B' genoemd) om gevangenen te vergassen.

!  Toen de proeven waren afgerond, werden ook elders in Polen vernietigingskampen gebouwd waar Joden massaal werden vergast en verbrand, zoals in: Sobibor

Auschwitz

!  In vrijwel alle concentratie- en vernietigingskampen speelde muziek een bijzondere, maar toch overwegend macabere (griezelige) rol.

!  Vrolijke marsen

!  Begeleidingsmuziek tijdens lijfstraffen

!  Op zondagen werd vaak opgetreden (op de appelplaats of in de woonblokken) voor zowel de gevangenen als de kampleiding.

!  Vele kampen hadden ook hun eigen ‘huislied’.

Holocaust memorial

**SCHOKKENDE BEELDEN**

! https://www.youtube.com/watch?v=5BRlczitIXI

Kille cijfers

!  1933-1940: < 100.000

!  1941: 1.100.000

!  1942: 2.600.000

!  1943: > 600.000

!  1944: > 600.000

!  1945: > 100.000

Nederland 1942

! Nadat de Duitse bezetters allerlei beperkende en discriminerende maatregelen tegen Joden hadden ingevoerd, waaronder een verbod om te studeren aan de universiteit, kwamen vanaf 1942 de razzia’s op gang.

!  Sommige Nederlanders namen Joodse onderduikers in huis op, maar anderen, onder wie veel leden van de Duitsgezinde NSB hielpen de Duitsers juist bij de opsporing en arrestatie van Joden.

Kille cijfers

!  In 1940 telde Nederland ongeveer 140.000 Joden

! er zijn er ongeveer 101.800 vermoord.

Andere kampen

!  Sachsenhausen: In 1936 werd het kamp gebouwd door, en voor, gevangenen. !  Naar schatting zijn in het kamp tussen de 30.000 en

35.000 mensen om het leven gekomen omdat ze streden tegen het nationaal-socialistische regime of omdat ze er een bepaalde levenstijl of geloof op na hielden.

Gruwelijkheden

! Kleding gevangenen

! Kampcommandant

! Nekschot kamer

1942

! De Britse generaal Montgomery neemt de leiding van het verzet in Noord-Afrika. Enkele maanden later is het Duitse verzet aldaar gebroken. ! Rommel is ondertussen naar Europa gehaald

! Duitsland en Italië vallen Vichy (Frankrijk) binnen.

1943

! Geleidelijke terugtrekking van Duitsland uit de Sovjet-Unie

!  ‘Battle of Atlantic’ op zijn hoogtepunt

1944 (t/m juni)

! De Sovjet-Unie dringt Duitsland terug tot diep in Polen.

! De Sovjet-Unie start met de bevrijding van de Krim.

! Geallieerde troepen rukken op tot Rome

Voor de invasie

! Ontmoeting tussen Roosevelt, Churchill & Stalin (1943)

! Volgende 6 maanden wordt operation overlord tot in de puntjes uitgedacht in London & Washington

!  Eisenhower wordt opperbevelhebber

Bevelhebbers

Bevelhebbers ‘bekendste namen’

! Opperbevel: Dwight D. Eisenhower

! General: Omar Bradley

! General: Bernard Montgomery

! General: George S. Patton

Operation Overlord Voorbereiding

! Geallieerde landen: Amerika, Engeland, Canada, Sovjet-Unie

! Duitsers verwachten de landing bij het Nauw van Calais of in Normandie

! Plannen ‘lekken’ uit -> afleiding

Operation Overlord

! Doelen eerste 40 dagen: !  Een bruggenhoofd vestigen, inclusief de steden

Caen en Cherbourg (Haven)

!  Uit het bruggenhoofd breken om Bretagne & havens langs Atlantische kust te bevrijden.

!  Frontlijn van Le Havre via Le Mans tot Tours

!  Na drie maanden een gebied ingenomen begrenst door de Loire & de Seine

Geallieerde landen

! Verenigde Staten - D-DAY

! Verenigd Koninkrijk - D-DAY

!  Sovjet Unie - oostfront

! Canada - D-DAY

Atlantikwall

! Anti-tankgeschut (o.a.)

! Nooit helemaal voltooid

! Na de invasie 10.273 bunkers afgewerkt. Moesten er nog 799 gebouwd worden.

Voor overlord

! Aanval moest bij eb gebeuren (kust versterkt)

! Het gebied werd door 4 divisies bewaakt, eentje was daarvan slechts in goede staat

!  12e SS-Panzer-Division was ten zuidoosten van Caen gestationeerd. Waren jongeren uit de Hitlerjugend op 16 jarige gerekruteerd.

! Gebied achter Utah beach was door de Duitseres onder water gezet tegen parachutisten landingen.

! Veel aandacht voor het weer rond Het kanaal

!  Eb en goed zicht was nodig

!  5 juni ‘44 ! dag uitstel door slecht weer

! Op 6 juni waren de weersomstandigheden niet veel beter, Eisenhower koos ervoor om niet tot de volgende volle maan te wachten.

! Deze beslissing hielp bij het verrassen van de Duitsers, omdat hun experts, gelet op de weersomstandigheden, geen aanval verwachtten.

! Rommel was zelfs op 4 juni naar Duitsland vertrokken om thuis de 50e verjaardag van zijn vrouw te vieren.

Foutje…. Bedankt!

! Rommel was ervan overtuigd, net als de andere Duitse legerleiders, dat de landing zou plaatsvinden in het Nauw van Calais.

! Dit had tot gevolg dat hij dit gebied, waar het 15de leger was gestationeerd, het zwaarst liet versterken.

! Daardoor was de verdediging van het 7e leger (echte landingsplaats) verzwakt

Andere problemen

! De Duitsers hadden grote problemen met het kustgeschut, dat een groot bereik over zee moest hebben. Niet het geval

! De tweede verdedigingslinie, die 20 tot 30 kilometer landinwaarts was aangebracht, slechts voor een deel klaar was.

! Verder had het versterken van de grote havens zoals in Cherbourg veel mankracht en materiaal opgeslokt.

! Waarom Normandie?

! Kortste weg naar Duitsland

D-Day

135

! Parachutisten bereiden zich voor

Britse troepen

! Operation Overlord

!  Europa bevrijden van het kwaad

! Amerikaanse, Canadese en Engelse troepen.

! https://www.youtube.com/watch?v=PMoNSFmACWI

!  Fragment ‘The longest day’

Batterie de Longues

Arromanches les bain

Mulbery haven

SWORD beach

!  Zware gevechten op de stranden. Voornamelijk op Omaha Beach en Point du Hoc

!  Zware gevechten voor de steden

D-Day

156

! Amerikaans Rangers vallen aan

! Dagen voor de aanval zware bombardementen

!  Zware verliezen

! Hebben moeite om Pointe du Hoc te behouden

! https://www.youtube.com/watch?v=og7D2_wLQ3Y

Pointe du Hoc

157

! Radar toren van Quisterham in SWORD sector

!  Sainte-Mère-Église

Mooie verhalen

158

! https://www.youtube.com/watch?v=IFS__o4A-nY (the longest day)

Samenvatten tot nu toe

! WO 1 – 1914 – 1918 Duitsland in Crisis

!  Interbellum – 1920 – 1929 periode van ‘rust’

!  Beurskrach – 1929 Beurs stort in in de VS – crisis slaat over naar Europa

! Hitler aan de macht – 1933

! WO 2 – 1933 – 1945 Europa onderdompelt in ‘duisternis’

! D-Day – juni 1944 Invasie van de geallieerde troepen in Frankrijk

Eind operation Overlord

!  25 augustus ‘44 – overgave Parijs

! https://www.youtube.com/watch?v=O1H3zPZBl0Q

Voie de la Liberte

Ardennen offensief

! De slag vond plaats van 16 december ‘44 tot 25 januari ’45

! Plan van Hitler om de meeste noordelijke troepen aan het westelijk front af te snijden van bevoorrading en hen te vernietigen.