Twecom eindrapport: conclusies en aanbevelingen

GROWING LOCAL ENERGY

LAYMANS RAPPORT, TWECOM-PROJECT, INTERREG IVB NWE-PROGRAMMA

Nederlandse versie

U

1

-

01

: Eng

1

-

01

: NL

Twec

om e

indv

ersla

g_21

5278

6_36

1921

-Fro

nt-1

-Per

fect

ing-

01: E

N

--------------------------- 1 --------------------------- 2 --------------------------- 3 --------------------------- 4 --------------------------- 5 --------------------------- 6 --------------------------- 7 --------------------------- 8 --------------------------- 9 --------------------------- 10 ---------------------- B = Black ---------------------- 12 ---------------------- C = Cyan ---------------------- 14 ------------------- M = Magenta ------------------- 16 --------------------- Y = Yellow --------------------- 18 ------------------------ X = X ------------------------ 20 ------------------------ Z = Z ------------------------ 22 -------------------------- 23 -------------------------- 24 -------------------------- 25 -------------------------- 26 -------------------------- 27 -------------------------- 28 -------------------------- 29 -------------------------- 30 -------------------------- 31 -------------------------- 32

C M

Y X

C M

Y Z

C M

Y X

C M

Y Z

C M

Y X

C M

Y Z

Prinect Micro-6iFormat 102/105 Dipco 3.0e (pdf) 2007 Heidelberger Druckmaschinen AGB C M Y X Z slurZ slurB B C M Y X Z P B 20 B 40 B 80 B C M Y X Z CMY CMY CMY CMY B C M Y X Z C 20 C 40 C 80 B C M Y X Z slurC slurM B C M Y X Z P B C M Y X Z B C M Y X Z CMY M 20 M 40 M 80 B C M Y X Z slurY slurX B C M Y X Z P Y 20 Y 40 Y 80 B C M Y X Z CMY CMY CMY CMY B C M Y X Z CMY X 20 X 40 X 80 B C M Y X Z CM CY MY CMY B C M Y X Z P Z 20 Z 40 Z 80 B C M Y X Z CMY CMY CMY CMY CM CY MY CMY B C M Y X Z P B 20 B 40 B 80 B C M Y X Z CMY CMY CMY CMY B C M Y X Z CMY C 20 C 40 C 80 B C M Y X Z slurZ slurB B C M Y X Z P B C M Y X Z B C M Y X Z CMY M 20 M 40 M 80 B C M Y X Z slurC slurM B C M Y X Z P Y 20 Y 40 Y 80 B C M Y X Z CMY CMY CMY CMY B C M Y X Z X 20 X 40 X 80 B C M Y X Z slurY slurX B C M Y X Z P Z 20 Z 40 Z 80 B C M Y X Z CMY CMY CMY CMY B C M Y X Z

Plate Control Strip Heidelberger Druckmaschinen AG 2012

V12.0f (pdf)

SuprasetterFujifilm

Brillia LHPLE1/16

0.5 PTimes1 PTimes2 PTimes4 PTimes

Times4P

Times2P

Times1P

Times0.5P

0/100% 1% 2% 3% 5% 10% 20% 25% 30% 40% 50% 60% 70% 75% 80% 90% 95% 97% 98% 99%

Lin+Process

Front-1-Perfecting CyanFront-1-Perfecting MagentaFront-1-Perfecting YellowFront-1-Perfecting Black 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5Positivplate: reduce energy Positivplate: increase energy

Media Production-Platel Control Target Thermal-CTP Creator: Andreas Gembe Version 2540 dpi 3x3 Pixel Reference-Screening 200 lpi Version 1.06 R2540P3 12003 for internal use onlyPapier:88.0 * 63.0 cm - Proef:NL: 2015-09-07T14:56:26+02:00 - Plaat:$[PlateDate] - Cyan - Magenta - Yellow - BlackImposeLowResPDF-Single-Saddle StitchPapier:88.0 * 63.0 cm - Proef:NL: 2015-09-07T14:56:26+02:00 - Plaat:$[PlateDate] - Cyan - Magenta - Yellow - BlackImposeLowResPDF-Single-Saddle StitchPapier:88.0 * 63.0 cm - Proef:NL: 2015-09-07T14:56:26+02:00 - Plaat:$[PlateDate] - Cyan - Magenta - Yellow - BlackImposeLowResPDF-Single-Saddle StitchPapier:88.0 * 63.0 cm - Proef:NL: 2015-09-07T14:56:26+02:00 - Plaat:$[PlateDate] - Cyan - Magenta - Yellow - BlackImposeLowResPDF-Single-Saddle Stitch

Twecom eindverslag-2152786_361921-01: E N-FB 0011

IMPO361921001F00CYANIMPO361921001FAGENTAIMPO361921001FYELLOWIMPO361921001F0BLACK

Jongeren opnieuw kennis laten maken met houtkanten-beheer is een belangrijk aspect van dit project.

- 3 -


Feiten en cijfers

661 kmhoutkanten werden opgenomen in een houtkantenplan

851.414,42 kWhwarmte werd geproduceerd door

houtsnippers uit lokale landschapselementen

6 bedrijfsplannenwerden opgesteld voor de lokale

valorisatie van biomassa uit landschapselementen

19gemeenten

zijn betrokken bij TWECOM-initiatieven

215 landbouwerszijn betrokken bij de initiatieven

1972mensen

werden bereikt met lokale en regionale

activiteiten

495.394mensen werden

bereikt via de media

82.523extra fondsen werden via het project gegenereerd

- 10 - - 11 -

Twecom

eindverslag_2152786_361921-Back-1-Perfecting-01: E N

--------------------------- 1 ---------------------------2--------------------------- 3 ---------------------------4--------------------------- 5 ---------------------------6--------------------------- 7 ---------------------------8--------------------------- 9 ---------------------------10---------------------- B = Black ----------------------12---------------------- C = Cyan ----------------------14------------------- M = Magenta -------------------16--------------------- Y = Yellow ---------------------18------------------------ X = X ------------------------20------------------------ Z = Z ------------------------22-------------------------- 23 --------------------------24-------------------------- 25 --------------------------26-------------------------- 27 --------------------------28-------------------------- 29 --------------------------30-------------------------- 31 --------------------------32

CM

YX

CM

YZ

CM

YX

CM

YZ

CM

YX

CM

YZ

Prinect Micro-6iFormat 102/105 Dipco 3.0e (pdf) 2007 Heidelberger Druckmaschinen AG BCMYXZslurZslurBBCMYXZPB 20B 40B 80BCMYXZCMYCMYCMYCMYBCMYXZC 20C 40C 80BCMYXZslurCslurMBCMYXZPBCMYXZBCMYXZCMYM 20M 40M 80BCMYXZslurYslurXBCMYXZPY 20Y 40Y 80BCMYXZCMYCMYCMYCMYBCMYXZCMYX 20X 40X 80BCMYXZCMCYMYCMYBCMYXZPZ 20Z 40Z 80BCMYXZCMYCMYCMYCMYCMCYMYCMYBCMYXZPB 20B 40B 80BCMYXZCMYCMYCMYCMYBCMYXZCMYC 20C 40C 80BCMYXZslurZslurBBCMYXZPBCMYXZBCMYXZCMYM 20M 40M 80BCMYXZslurCslurMBCMYXZPY 20Y 40Y 80BCMYXZCMYCMYCMYCMYBCMYXZX 20X 40X 80BCMYXZslurYslurXBCMYXZPZ 20Z 40Z 80BCMYXZCMYCMYCMYCMYBCMYXZ

Plate Control Strip

Heidelberger Druckmaschinen AG 2012

V12.0f (pdf)

Suprasetter

Fujifilm

Brillia LHPLE

1/16

0.5 P

Times

1 P

Times

2 P

Times

4 P

Times

Times

4P

Times

2P

Times

1P

Times

0.5P

0/100%1%2%3%5%10%20%25%30%40%50%60%70%75%80%90%95%97%98%99%

Lin+

Process

Back-1-Perfecting Cyan Back-1-Perfecting Magenta Back-1-Perfecting Yellow Back-1-Perfecting Black

543210-1-2-3-4-5

Positivplate: reduce energyPositivplate: increase energy

Media Production-Platel Control Target Thermal-CTP Creator: Andreas Gembe Version 2540 dpi 3x3 Pixel Reference-Screening 200 lpi Version 1.06 R2540P3 12003 for internal use only

Papier:88.0 * 63.0 cm - Proef:NL: 2015-09-07T14:56:26+02:00 - Plaat:$[PlateDate] - Cyan - Magenta - Yellow - BlackImposeLowResPDF-Single-Saddle Stitch Papier:88.0 * 63.0 cm - Proef:NL: 2015-09-07T14:56:26+02:00 - Plaat:$[PlateDate] - Cyan - Magenta - Yellow - BlackImposeLowResPDF-Single-Saddle Stitch Papier:88.0 * 63.0 cm - Proef:NL: 2015-09-07T14:56:26+02:00 - Plaat:$[PlateDate] - Cyan - Magenta - Yellow - BlackImposeLowResPDF-Single-Saddle Stitch Papier:88.0 * 63.0 cm - Proef:NL: 2015-09-07T14:56:26+02:00 - Plaat:$[PlateDate] - Cyan - Magenta - Yellow - BlackImposeLowResPDF-Single-Saddle Stitch


IMPO361921001B00CYAN IMPO361921001BAGENTA IMPO361921001BYELLOW IMPO361921001B0BLACK

Ludwig Vandenhove, Limburgs gedeputeerde voor natuur en leefmilieu en voorzitter van het Regionaal Landschap Lage Kempen, onderschrijft het belang van dit project:We kijken opnieuw naar het landschap als bron voor alternatieven voor fossiele brandstoffen. Om op een evenwichtige manier met dat landschap om te gaan, moeten we samenwerken en synergie vinden in de verschillende belangen: landbouw, natuur, recreatie, wonen. Dat lijkt haast onmogelijk, maar het pilootproject in Bocholt toont aan dat het perfect kan. Lokale biomassa wordt gevaloriseerd, waarbij zowel economie als ecologie erop vooruit gaan. TWECOM is een prima initiatief, dat we graag als voorbeeld stellen.

Wat is TWECOM?

Het totale projectbudget bedroeg 2.700.073, waarvan 50 % werd voorzien door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling via hun programma Interreg IVB, Noord-West Europa.

TWECOM is een grensoverschrijdend project dat loopt van januari 2013 tot december 2015 en wordt gesteund door het Interreg IVB NWE-programma. TWECOM staat voor Towards Eco-Energetic Communities (naar eco-energetische gemeenschappen). Bedoeling is om aan te tonen dat houtige biomassa uit landschaps-elementen zoals houtkanten kan aangewend worden voor duurzame, lokale energieproductie en dat dit bovendien economisch haalbaar kan zijn. Naast de trekker van het project, Regionaal Landschap Lage Kempen (RLLK), zijn er nog zes partners uit vierlanden betrokken, die elk hun ervaring en kennis inzetten om er een succesverhaal van te maken: Agrobeheercentrum Eco (ABC), Innovatiesteunpunt vzw (ISP), Philipps-Universitt Marburg (PUM), The Organic Research Center (ORC), Inagro en Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO).

Valorisatie van biomassa uit landschapselementen van a tot z.

- 3 -


Inagro is de kennispartner van land- en tuinbouwbedrijven op het gebied van innovatie en duurzaamheid. Binnen de eigen, geoptimaliseerde onderzoeksinfrastructuur beden-ken de wetenschappelijke en technische teams van Inagro in de praktijk toepasbare landbouw- en teelttechnieken. Partners hierbij zijn universiteiten, hogescholen en onder-nemingen. Inagro-adviseurs delen de opgedane kennis met land- en tuinbouwbedrijven en helpen hen bij het implementeren van deze inzichten. Dit alles wordt onder-steund door professionele communicatiemiddelen. Geografi sch gezien bevindt Inagro zich in het zeer inten-sieve en innovatiegerichte land- en tuinbouwhart van de Belgische provincie West-Vlaanderen.

https://leden.inagro.be

Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO) vertegenwoordigt 16.000 landbouwers en telers in Zuid-Nederland. ZLTO steunt deze groene ondernemers in hun dagelijkse operationele bedrijvigheden en brengt hen in contact met andere sectoren en organisaties om zo nieuwe kansen te creren op het gebied van duurzame economische groei en sociaal welzijn. Verschillende gespecialiseerde marktteams adviseren en helpen de ondernemers om te innoveren op het gebied van de landbouwsector, innovatieve coperaties, nieuwe producten, hernieuwbare energie, duurzame vegetatie en dierenbeschermingstechnieken. In het kader van het TWECOM-project heeft ZLTO via kennisverspreiding en demobijeenkomsten landbouwers en ANVs (agrarische natuurverenigingen) attent gemaakt op de diverse kansen en mogelijkheden. Deze informatie werd zowel door de leden als door het beleid opgepikt, onder meer in het provinciaal energieakkoord. Momenteel worden er binnen ZLTO diverse initatieven opgestart die mede dankzij TWECOM in gang werden gezet.

www.zlto.nl

TWECOM partners

COLOFONRedactie: Leen Raats, RLLKLayout: Seegers Gombeer VormgevingTekening: Geert De SutterFotografen: RLLK, Monique Bogaerts, Reint-Jakob Schut, Agrobeheercentrum EcoDruk: Drukkerij HendrixWettelijk depot: NL= D2015/10.676/7 V.U.: Ludwig Vandenhove

Projectsecretariaat: Regionaal Landschap Lage Kempen vzw, Grote baan 176, 3530 Houthalen-Helchteren, 0032 11 78 52 59, [email protected], www.rllk.be

- 10 - - 11 -

Twec

om e

indv

ersla

g_21

5278

6_36

1921

-Bac

k-1-

Perfe

ctin

g-01

: E N


C M

Y X

C M

Y Z

C M

Y X

C M

Y Z

C M

Y X

C M

Y Z



V12.0f (pdf)

SuprasetterFujifilm

Brillia LHPLE1/16


Times4P

Times2P

Times1P

Times0.5P

0/100% 1% 2% 3% 5% 10% 20% 25% 30% 40% 50% 60% 70% 75% 80% 90% 95% 97% 98% 99%

Lin+Process

Back-1-Perfecting CyanBack-1-Perfecting MagentaBack-1-Perfecting YellowBack-1-Perfecting Black 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5Positivplate: reduce energy Positivplate: increase energy



IMPO361921001B00CYANIMPO361921001BAGENTAIMPO361921001BYELLOWIMPO361921001B0BLACK

TWECOM hoogtepunten

AANLEG MACHINEPARK EN ORGANISATIE VAN DE OOGST (AGROBEHEERCENTRUM-ECO)

We hebben genvesteerd in een volledig machinepark om de oogst van houtkanten in pilootgemeente Bocholt te optimaliseren. Deze machines maken het werk sneller en lichter, vullen elkaar aan en zijn uitermate geschikt voor houtkanten. De machines kunnen overal in de provincie Limburg ingezet worden. Een mobiele kraan met velkop Een hakselaar met kraan en hoogkipcontainer van 13 m Een haakarmcarrier met een container van 40 m met droogvloer, zodat restwarmte uit bijvoorbeeld ver- gistingsinstallaties gebruikt kan worden voor het droogproces.

Meer gedetailleerde informatie over alle tijdens het project geteste machines en de opgedane kennis kan je vinden in de best practice guide die je gratis kan down-loaden op www.twecom.eu

Onderhoud van houtkanten voor biobrandstof door landbouwers: - betekent een aanvullend inkomen voor landbouwers in landschapsonderhoud; - laat landbouwers toe zich te organiseren in agrobeheergroepen om houtkanten te onderhouden op een groter, landschappelijk niveau;- doet boeren stilstaan bij het productiepotentieel van houtige biomassa afkomstig van houtkanten op hun gronden.

ONDERZOEK UITSTOOT DOOR HOUTVERBRANDING (INAGRO)

Het duurzaam gebruik van biomassa vermindert de CO2-uitstoot in vergelijking tot de uitstoot van het verwarmen met fossiele brandstoffen. Toch blijft de toepassing ervan een belangrijke bron van lucht-emissie. Daarom is het belangrijk om voldoende aan-dacht te besteden aan de werking van de installatie. In theorie is het zeer eenvoudig: als je een optimale effi cintie beoogt, zal de uitstoot minimaal zijn. De praktijk is echter minder eenvoudig. Je moet met heel wat factoren rekening houden, te beginnen met de confi guratie van het verwarmingssysteem en de keuze qua biomassa-installatie. Bovendien zal je rekening moeten houden met de brandstofkwaliteit (vochtig-heid en snippergrootte) en de juiste instelling van je biomassaketel.

Inagro bundelde het resultaat van haar onderzoek in de publicatie Groene warmte door kleinschalige houtverbranding, die je gratis kan downloaden via www.twecom.eu

Mobiele kraan met velkop.

De kwaliteit van de houtsnippers benvloedt de emissie.

- 4 - - 5 -

Regionaal Landschap Lage Kempen vzw (RLLK) is de trek-kende partner van het TWECOM-project. RLLK is een vzw in de Belgische provincie Limburg. De missie van RLLK is om het typische landschap van haar regio te bewaren en beheren. De organisatie doet dit door intensief samen te werken met relevante belanghebbenden: landbouwers, gemeenten, natuurorganisaties, toeristische organisaties, jachtverenigingen en private landeigenaars. Houtkanten zijn typische landschapselementen in de Lage Kempen. De bezorgdheid om het behoud en onderhoud van deze eeuwenoude landschapselementen was de voornaamste reden om het voortouw te nemen in dit project.

www.rllk.be

Agrobeheercentrum ECO (ABC) is een non-profi t organisatie die lokale agrobeheergroepen, groepen landbouwers die samenwerken rond landschaps- en natuurbeheer in Vlaanderen, ondersteunt. ABC Eco is een kenniscentrum op het gebied van agrarisch milieubeheer. De organisatie stimuleert en steunt landbouwers bij het integreren van landschaps- en natuurbeheer in hun land-bouwactiviteiten. Dit doen ze door het ondersteunen van lokale partnerschappen, het aanmoedigen van netwerken en samenwerken en het initiren en implementeren van projecten op het gebied van agrarisch landschaps- en natuurbeheer. Het agrobeheercentrum ontwikkelt, ver-zamelt en verspreidt kennis en ervaring op het gebied van natuur- en landschapsbeheer en draagt bij aan de ont-wikkeling van een goed beleid op alle niveaus, gestoeld op een stevige praktijkervaring.

www.agrobeheercentrum.be

Innovatiesteunpunt vzw (ISP), het innovatiesteunpunt voor landbouw- en plattelandsontwikkeling is de ge-specialiseerde dienst in Vlaanderen voor het begeleiden van landbouwbedrijven, groepen plattelandsbewoners en lokale overheden bij het inslaan van een nieuwe, toekomstgeorinteerde richting. Verankerd binnen de Boerenbond, de grootste landbouworganisatie in Vlaanderen, focussen de activiteiten van het ISP zich op duurzame landbouw in een levendige plattelands-omgeving.

TWECOM partners

Hierbij legt de organisatie zich toe op drie domeinen: technische ontwikkeling, bedrijfsontwikkeling enplattelandsontwikkeling.

www.innovatiesteunpunt.be

Philipps-Universitt Marburg (PUM): De werkgroep regionaal onderzoek van het departement geografi e van de Philipps Universiteit van Marburg voert onderzoek naar hernieuwbare energie. Ze werken samen met lokale part-ners aan de ontwikkeling en implementatie van strategie-en voor energietransitie. Een van de belangrijkste focus-gebieden is bio-energie. In deze context beschouwen ze houtkanten als een nieuw biomassapotentieel dat kan gebruikt worden in bio-energiedorpen (lokale, copera-tieve warmteleverende netwerken in Marburg-Biedenkopf en andere regios).

www.uni-marburg.de

The Organic Research Centre (ORC) is het toonaangevende, onafhankelijke onderzoeks- en ontwikkelingsinstituut voor organische landbouw en agrarische ecologie in het Verenigd Koninkrijk. ORC ontwikkelt en ondersteunt een duurzaam landgebruik en duurzame landbouw- en voed-selsystemen, voornamelijk binnen lokale economien, die steunen op organische/agro-ecologische principes om de gezondheid en het welzijn van bodem, planten, dieren, mensen en hun omgeving te verzekeren. ORC is al meer dan 10 jaar betrokken bij onderzoek rond agrobos-bouw waarbij een evaluatie wordt gemaakt om vanuit een agrobosbouw-benadering de productiviteit in balans te brengen met natuurbescherming om zo tot een echt multi-functioneel landgebruik te komen. Het potentieel van een lokaal hernieuwbare energiebron uit bestaande houtige landschapselementen zoals houtkanten op boerderijen, waarbij ook hun ecologische en sociale functies behouden blijven, was de voornaamste reden voor ORC om mee in het TWECOM-project te stappen.

www.organicresearchcentre.com

- 8 - - 9 -

1 - 01: Eng

1 - 01: NL

Twecom

eindverslag_2152786_361921-Front-1-Perfecting-01: E N


CM

YX

CM

YZ

CM

YX

CM

YZ

CM

YX

CM

YZ


Plate Control Strip


V12.0f (pdf)

Suprasetter

Fujifilm

Brillia LHPLE

1/16

0.5 P

Times

1 P

Times

2 P

Times

4 P

Times

Times

4P

Times

2P

Times

1P

Times

0.5P

0/100%1%2%3%5%10%20%25%30%40%50%60%70%75%80%90%95%97%98%99%

Lin+

Process

Front-1-Perfecting Cyan Front-1-Perfecting Magenta Front-1-Perfecting Yellow Front-1-Perfecting Black

543210-1-2-3-4-5





IMPO361921001F00CYAN IMPO361921001FAGENTA IMPO361921001FYELLOW IMPO361921001F0BLACK

Tijdens de uitvoer van het TWECOM-project ontdekten de partners op welke manier het beleid op het gebied van houtkanten en de valorisatie van biomassa uit landschapselementen nog verbeterd kan worden.

TWECOM moedigt beleidsmakers aan om de vele voordelen van houtkantensystemen in een sectorover-schrijdend beleid te erkennen, vooral bij het ontwik-kelen van een toekomstvisie over de rol van biomassa in de overgang naar duurzaam energiegebruik dat ook rekening houdt met ecologische behoeften. TWECOM ontwikkelde beleidsrichtlijnen om de rol van hout-kanten als gemeenschapsbouwers en energiebronnen verder te versterken.

Biomassa uit landschapselementen moet beschouwd worden als een economisch product, niet als rest- of afvalproduct dat moet vervoerd, verwerkt en opge-ruimd worden in overeenstemming met de afvalwet-geving. Het gebruik van biomassa uit houtkanten in een lokale productketen is een waardevolle manier om producten uit ons landschap in onze samenleving te promoten.

TWECOM stelt voor om de rol van houtkanten binnen CAP 2014-2020 te herbekijken. Momenteel mag elke lidstaat naar eigen goeddunken beslissen om hout-kanten al dan niet in te zetten om aan de vereisten van de ecologische focusgebieden (Ecological Focus Areas ofwel EFAs) te voldoen. Omwille van de uitzonderlijke waarde van houtkanten, in het bijzonder in grote, open (en vaak al massaal gerooide) en intens gebruikte landbouwgebieden, geloven we dat het noodzakelijk is om houtkanten permanent en binnen de hele EU op te nemen als een optie voor deze ecologische focusge-bieden.

Tijdens het project kwamen enkele knelpunten in de Europese wetgeving aan het licht, die blijk geven van een gebrek aan sectoroverschrijdende integratie. Zo is een goed onderhoud van houtkanten door het op regelmatige basis cyclisch oogsten van biomassa, ecologisch interessant, ook al omwille van de moge-lijke aantrek van Rode Lijst-soorten. Deel-nemende boeren delen echter de bezorgheid dat dit zou kunnen resulteren in beschermingsmaatregelen op aanpalende percelen of extra opgelegde beper-kingen op het gebied van teelten. Bovendien zijn landbouwers weinig geneigd tot het aanplanten van bijkomende houtkanten door de angst dat de hout-kanten niet meer verwijderd mogen worden als ze eenmaal werden aangeplant.

TWECOM moedigt beleidsmakers aan om bij het verder ontwikkelen van EU-wetgevingen zowel de vele voordelen van houtkanten als de dilemmas in overweging te nemen.

Beleidsadviezen

1

2

3

4

5

Beleidsmakers moeten biomassa uit houtkanten als een economisch product beschouwen.

- 8 - - 9 -

TWECOM hoogtepunten

DIPLA, EEN SLIMME ONLINE TOOL VOOR DE ORGANISATIE VAN LANDSCHAPSBEHEER (RLLK)

Het duurzaam beheren van houtkanten is een complexe materie omdat houtkanten belangrijk zijn voor de bio-diversiteit, voor de productie van groene warmte en als cultuurhistorisch landschapselement. DIPLA is een onli-ne, op GIS-gebaseerde tool die helpt bij de organisatie van het beheer van landschapselementen. Met behulp van DIPLA kan je de beschikbare hoeveelheid biomassa in landschapselementen berekenen en de daadwerke-lijke hoeveelheid geoogste biomassa registreren. Je kan ook de ruimtelijke spreiding van de oogst organiseren, rekening houdend met de ecologische impact, en je kan de kosten en opbrengsten van je oogstactiviteiten berekenen. Regionaal Landschap Lage Kempen heeft met DIPLA verschillende applicaties ontwikkeld waarmee je de op het terrein verzamelde data automatisch in een centrale database invoert en gebruikt voor berekenin-gen.

Meer info over de DIPLA-tool vind je op www.profi si.eu. De DIPLA-tool is beschikbaar voor gebruikers opwww.diplalogin.eu

HOUTKANTEN EN BIODIVERSITEIT (ORC)

Houtkanten zijn belangrijk als habitat, voedselbron, onderkomen en ecologische corridor voor heel wat dieren. Omdat ze zo belangrijk zijn, is het essentieel om bij het beheren van houtkanten rekening te houden met de potentile impact op de biodiversiteit. Het beheren van houtkanten voor hout kan echter ook heel wat voordelen bieden voor de biodiversiteit. Houtkan-ten zijn sinds oudsher dynamisch, maar zonder onder-houd ontwikkelen ze zich tot bomenrijen, waarbij heel wat ecosysteemfuncties verloren gaan. Een goed hak-houtbeheer verjongt oude houtkanten en herstelt hun biodiversiteitswaarde. Cyclisch en gefaseerd beheer kan zorgen voor een diversiteit in houtkantenstructu-ren in het landschap, wat heel wat voordelen biedt voor een groot aantal planten en dieren. Waar nodig kan de negatieve impact op habitats geminimaliseerd worden door niet meer dan 50 % van de houtkanten uitslui-tend voor houtbrandstof te beheren en elk jaar slechts kleine delen in hakhout te zetten.

Op www.twecom.eu kan je het biodiversiteitsprotocol (biodiversity protocol) nalezen.

Houtkanten vanuit de lucht. De geelgors is dol op gevarieerde houtkanten.

- 4 - - 5 -

2

-

01

: NL

2

-

01

: NL

2

-

01

: Eng

2

-

01

: Eng

Twecom

eindverslag_2152786_361921-Front-2-Perfecting-01: 2E 2N--------------------------- 1 ---------------------------2--------------------------- 3 ---------------------------4--------------------------- 5 ---------------------------6--------------------------- 7 ---------------------------8--------------------------- 9 ---------------------------10---------------------- B = Black ----------------------12---------------------- C = Cyan ----------------------14------------------- M = Magenta -------------------16--------------------- Y = Yellow ---------------------18------------------------ X = X ------------------------20------------------------ Z = Z ------------------------22-------------------------- 23 --------------------------24-------------------------- 25 --------------------------26-------------------------- 27 --------------------------28-------------------------- 29 --------------------------30-------------------------- 31 --------------------------32

CM

YX

CM

YZ

CM

YX

CM

YZ

CM

YX

CM

YZ


Plate Control Strip


V12.0f (pdf)

Suprasetter

Fujifilm

Brillia LHPLE

1/16

0.5 P

Times

1 P

Times

2 P

Times

4 P

Times

Times

4P

Times

2P

Times

1P

Times

0.5P

0/100%1%2%3%5%10%20%25%30%40%50%60%70%75%80%90%95%97%98%99%

Lin+

Process


543210-1-2-3-4-5




Twecom eindverslag-2152786_361921-01: 2E 2N-FB 0022


Overweeg je om zelf een lokale keten voor de valorisatie van biomassa uit landschapselementen op te zetten? Hou dan zeker rekening met deze vijf aanbevelingen.

Landschapselementen zijn multifunctioneel. Zorg ervoor dat het oogsten van biomassa geen negatieve invloed heeft op de andere functies (ecologisch, historisch, begrenzing, omheining,).

Samenwerken met alle relevante, lokale belanghebbenden is essentieel: gemeenten, lokale landbouwers, natuur-organisaties, Het is ook van belang dat alle betrokkenen een proactieve instelling aannemen.

Planning is de sleutel tot een effi cinte en rendabele manier van werken.

Alle elementen in de valorisatieketen benvloeden elkaar en moeten dan ook optimaal op elkaar afgestemd worden. De manier van oogsten bepaalt de kwaliteit van de hout-snippers, de ruimtelijke spreiding van de in hakhout gezette houtkanten benvloedt de biodiversiteit, enz.

De schaal waarop je werkt bepaalt of de verschillende activiteiten rendabel zijn. Zo kan verwarmen op een lokale, kleine schaal georganiseerd worden, terwijl oogsten moge-lijk rendabeler is indien de oogst op een grotere, regionale schaal wordt gepland.

Do it yourself

1

2

3

4

5

Gekapte houtkanten schieten al na een jaar weer uit.

Een goede planning is de sleutel tot succes.

De schaal waarop wordt gewerkt benvloedt de rendabiliteit.

- 6 - - 7 -

HAALBAARHEID VAN DE VALORISATIE VAN BIOMASSA UIT LANDSCHAPSELEMENTEN (INAGRO)

Houtkanten beheren brengt een zekere kostprijs met zich mee. Deze is erg afhankelijk van de structuur en de manier van onderhoud. Tijdens het TWECOM-project varieerde de beheerkost voor het winnen van biobrand-stof uit houtkanten voor goed bereikbare landschap-selementen van 2,7 tot 13,6 per meter. De droog- en transportkosten van houtsnippers bedroegen gemiddeld 12 per ton houtsnippers. De waarde vanhoutsnippers in Vlaanderen bedraagt momenteel onge-veer 85 per ton (25% vocht). Deze cijfers leren ons dat er tussen de 28 en 140 ton droog hout per kilometer houtkant moet worden geoogst om de beheerkosten te dekken.

Omdat de huidige houtkanten vaak niet voldoende productief zijn en de biomassaprijs relatief laag is, moeten eigenaars van houtkanten nu nog betalen voor het beheer ervan. Een stijging van de verkoopprijs van kwaliteitshoutsnippers in de toekomst (in Bretagne is dit 100 per ton) en het verhogen van de productivi-teit van onze houtkanten door een goed beheer, kan er mogelijk voor zorgen dat houtkantenbeheer voor brandstof in de nabije toekomst kostendekkend of zelfs winstgevend wordt.

LOKALE VALORISATIE VAN BIOMASSA UIT LANDSCHAPS-ELEMENTEN (RLLK)

In Bocholt (Belgi) werd de coperatieve Landschaps-energie CVBA opgericht, met als doel het garanderen van duurzaam, lokaal gebruik van biomassa uit land-schapselementen. Elk lid profi teert van de coperatieve:

- Regionaal Landschap Lage Kempen: We gaan voor een duurzaam gebruik van landschapselementen dat economisch rendabel is, voordelen biedt voor lokale gemeenschappen en resulteert in een biodivers land-schap. Landschapsenergie cvba draagt hier op een unieke manier toe bij.

- Gemeente Bocholt: Het geld dat wordt gespendeerd om de scholencampus te verwarmen, wordt geherin-vesteerd in onze eigen gemeente. We betalen lokale landbouwers en dragen bij aan een mooi landschap. Dat is een goede motivatie!

- Lokale landbouwers: Het onderhoud van houtkan-ten bezorgt ons alternatieve inkomsten. Bovendien hebben goed onderhouden houtkanten minder impact op onze gewassen.

- Scholencampus: Door de scholencampus te verwar-men met hernieuwbare en lokale energie vervullen we een voorbeeldfunctie.

Bekijk het fi lmpje over Landschapsenergie cvba op www.twecom.eu.

TWECOM hoogtepunten

Om het beheer van houtkanten winstgevend te maken, moet de verkoopsprijs van houtsnippers stijgen.

RLLK leert ook kinderen op een speelse manier over houtkanten.

- 6 - - 7 -

Twec

om e

indv

ersla

g_21

5278

6_36

1921

-Bac

k-2-

Perfe

ctin

g-01

: 2E

2N


C M

Y X

C M

Y Z

C M

Y X

C M

Y Z

C M

Y X

C M

Y Z



V12.0f (pdf)

SuprasetterFujifilm

Brillia LHPLE1/16


Times4P

Times2P

Times1P

Times0.5P

0/100% 1% 2% 3% 5% 10% 20% 25% 30% 40% 50% 60% 70% 75% 80% 90% 95% 97% 98% 99%

Lin+Process





Tijdens de uitvoer van het TWECOM-project ontdekten de partners op welke manier het beleid op het gebied van houtkanten en de valorisatie van biomassa uit landschapselementen nog verbeterd kan worden.

TWECOM moedigt beleidsmakers aan om de vele voordelen van houtkantensystemen in een sectorover-schrijdend beleid te erkennen, vooral bij het ontwik-kelen van een toekomstvisie over de rol van biomassa in de overgang naar duurzaam energiegebruik dat ook rekening houdt met ecologische behoeften. TWECOM ontwikkelde beleidsrichtlijnen om de rol van hout-kanten als gemeenschapsbouwers en energiebronnen verder te versterken.

Biomassa uit landschapselementen moet beschouwd worden als een economisch product, niet als rest- of afvalproduct dat moet vervoerd, verwerkt en opge-ruimd worden in overeenstemming met de afvalwet-geving. Het gebruik van biomassa uit houtkanten in een lokale productketen is een waardevolle manier om producten uit ons landschap in onze samenleving te promoten.

TWECOM stelt voor om de rol van houtkanten binnen CAP 2014-2020 te herbekijken. Momenteel mag elke lidstaat naar eigen goeddunken beslissen om hout-kanten al dan niet in te zetten om aan de vereisten van de ecologische focusgebieden (Ecological Focus Areas ofwel EFAs) te voldoen. Omwille van de uitzonderlijke waarde van houtkanten, in het bijzonder in grote, open (en vaak al massaal gerooide) en intens gebruikte landbouwgebieden, geloven we dat het noodzakelijk is om houtkanten permanent en binnen de hele EU op te nemen als een optie voor deze ecologische focusge-bieden.

Tijdens het project kwamen enkele knelpunten in de Europese wetgeving aan het licht, die blijk geven van een gebrek aan sectoroverschrijdende integratie. Zo is een goed onderhoud van houtkanten door het op regelmatige basis cyclisch oogsten van biomassa, ecologisch interessant, ook al omwille van de moge-lijke aantrek van Rode Lijst-soorten. Deel-nemende boeren delen echter de bezorgheid dat dit zou kunnen resulteren in beschermingsmaatregelen op aanpalende percelen of extra opgelegde beper-kingen op het gebied van teelten. Bovendien zijn landbouwers weinig geneigd tot het aanplanten van bijkomende houtkanten door de angst dat de hout-kanten niet meer verwijderd mogen worden als ze eenmaal werden aangeplant.

TWECOM moedigt beleidsmakers aan om bij het verder ontwikkelen van EU-wetgevingen zowel de vele voordelen van houtkanten als de dilemmas in overweging te nemen.

Beleidsadviezen

1

2

3

4

5

Beleidsmakers moeten biomassa uit houtkanten als een economisch product beschouwen.

- 8 - - 9 -

TWECOM hoogtepunten

DIPLA, EEN SLIMME ONLINE TOOL VOOR DE ORGANISATIE VAN LANDSCHAPSBEHEER (RLLK)

Het duurzaam beheren van houtkanten is een complexe materie omdat houtkanten belangrijk zijn voor de bio-diversiteit, voor de productie van groene warmte en als cultuurhistorisch landschapselement. DIPLA is een onli-ne, op GIS-gebaseerde tool die helpt bij de organisatie van het beheer van landschapselementen. Met behulp van DIPLA kan je de beschikbare hoeveelheid biomassa in landschapselementen berekenen en de daadwerke-lijke hoeveelheid geoogste biomassa registreren. Je kan ook de ruimtelijke spreiding van de oogst organiseren, rekening houdend met de ecologische impact, en je kan de kosten en opbrengsten van je oogstactiviteiten berekenen. Regionaal Landschap Lage Kempen heeft met DIPLA verschillende applicaties ontwikkeld waarmee je de op het terrein verzamelde data automatisch in een centrale database invoert en gebruikt voor berekenin-gen.

Meer info over de DIPLA-tool vind je op www.profi si.eu. De DIPLA-tool is beschikbaar voor gebruikers opwww.diplalogin.eu

HOUTKANTEN EN BIODIVERSITEIT (ORC)

Houtkanten zijn belangrijk als habitat, voedselbron, onderkomen en ecologische corridor voor heel wat dieren. Omdat ze zo belangrijk zijn, is het essentieel om bij het beheren van houtkanten rekening te houden met de potentile impact op de biodiversiteit. Het beheren van houtkanten voor hout kan echter ook heel wat voordelen bieden voor de biodiversiteit. Houtkan-ten zijn sinds oudsher dynamisch, maar zonder onder-houd ontwikkelen ze zich tot bomenrijen, waarbij heel wat ecosysteemfuncties verloren gaan. Een goed hak-houtbeheer verjongt oude houtkanten en herstelt hun biodiversiteitswaarde. Cyclisch en gefaseerd beheer kan zorgen voor een diversiteit in houtkantenstructu-ren in het landschap, wat heel wat voordelen biedt voor een groot aantal planten en dieren. Waar nodig kan de negatieve impact op habitats geminimaliseerd worden door niet meer dan 50 % van de houtkanten uitslui-tend voor houtbrandstof te beheren en elk jaar slechts kleine delen in hakhout te zetten.

Op www.twecom.eu kan je het biodiversiteitsprotocol (biodiversity protocol) nalezen.

Houtkanten vanuit de lucht. De geelgors is dol op gevarieerde houtkanten.

- 4 - - 5 -

2

-

01

: NL

2

-

01

: NL

2

-

01

: Eng

2

-

01

: Eng

Twecom

eindverslag_2152786_361921-Front-2-Perfecting-01: 2E 2N


CM

YX

CM

YZ

CM

YX

CM

YZ

CM

YX

CM

YZ


Plate Control Strip


V12.0f (pdf)

Suprasetter

Fujifilm

Brillia LHPLE

1/16

0.5 P

Times

1 P

Times

2 P

Times

4 P

Times

Times

4P

Times

2P

Times

1P

Times

0.5P

0/100%1%2%3%5%10%20%25%30%40%50%60%70%75%80%90%95%97%98%99%

Lin+

Process


543210-1-2-3-4-5






TWECOM hoogtepunten

AANLEG MACHINEPARK EN ORGANISATIE VAN DE OOGST (AGROBEHEERCENTRUM-ECO)

We hebben genvesteerd in een volledig machinepark om de oogst van houtkanten in pilootgemeente Bocholt te optimaliseren. Deze machines maken het werk sneller en lichter, vullen elkaar aan en zijn uitermate geschikt voor houtkanten. De machines kunnen overal in de provincie Limburg ingezet worden. Een mobiele kraan met velkop Een hakselaar met kraan en hoogkipcontainer van 13 m Een haakarmcarrier met een container van 40 m met droogvloer, zodat restwarmte uit bijvoorbeeld ver- gistingsinstallaties gebruikt kan worden voor het droogproces.

Meer gedetailleerde informatie over alle tijdens het project geteste machines en de opgedane kennis kan je vinden in de best practice guide die je gratis kan down-loaden op www.twecom.eu

Onderhoud van houtkanten voor biobrandstof door landbouwers: - betekent een aanvullend inkomen voor landbouwers in landschapsonderhoud; - laat landbouwers toe zich te organiseren in agrobeheergroepen om houtkanten te onderhouden op een groter, landschappelijk niveau;- doet boeren stilstaan bij het productiepotentieel van houtige biomassa afkomstig van houtkanten op hun gronden.

ONDERZOEK UITSTOOT DOOR HOUTVERBRANDING (INAGRO)

Het duurzaam gebruik van biomassa vermindert de CO2-uitstoot in vergelijking tot de uitstoot van het verwarmen met fossiele brandstoffen. Toch blijft de toepassing ervan een belangrijke bron van lucht-emissie. Daarom is het belangrijk om voldoende aan-dacht te besteden aan de werking van de installatie. In theorie is het zeer eenvoudig: als je een optimale effi cintie beoogt, zal de uitstoot minimaal zijn. De praktijk is echter minder eenvoudig. Je moet met heel wat factoren rekening houden, te beginnen met de confi guratie van het verwarmingssysteem en de keuze qua biomassa-installatie. Bovendien zal je rekening moeten houden met de brandstofkwaliteit (vochtig-heid en snippergrootte) en de juiste instelling van je biomassaketel.

Inagro bundelde het resultaat van haar onderzoek in de publicatie Groene warmte door kleinschalige houtverbranding, die je gratis kan downloaden via www.twecom.eu

Mobiele kraan met velkop.

De kwaliteit van de houtsnippers benvloedt de emissie.

- 4 - - 5 -

Regionaal Landschap Lage Kempen vzw (RLLK) is de trek-kende partner van het TWECOM-project. RLLK is een vzw in de Belgische provincie Limburg. De missie van RLLK is om het typische landschap van haar regio te bewaren en beheren. De organisatie doet dit door intensief samen te werken met relevante belanghebbenden: landbouwers, gemeenten, natuurorganisaties, toeristische organisaties, jachtverenigingen en private landeigenaars. Houtkanten zijn typische landschapselementen in de Lage Kempen. De bezorgdheid om het behoud en onderhoud van deze eeuwenoude landschapselementen was de voornaamste reden om het voortouw te nemen in dit project.

www.rllk.be

Agrobeheercentrum ECO (ABC) is een non-profi t organisatie die lokale agrobeheergroepen, groepen landbouwers die samenwerken rond landschaps- en natuurbeheer in Vlaanderen, ondersteunt. ABC Eco is een kenniscentrum op het gebied van agrarisch milieubeheer. De organisatie stimuleert en steunt landbouwers bij het integreren van landschaps- en natuurbeheer in hun land-bouwactiviteiten. Dit doen ze door het ondersteunen van lokale partnerschappen, het aanmoedigen van netwerken en samenwerken en het initiren en implementeren van projecten op het gebied van agrarisch landschaps- en natuurbeheer. Het agrobeheercentrum ontwikkelt, ver-zamelt en verspreidt kennis en ervaring op het gebied van natuur- en landschapsbeheer en draagt bij aan de ont-wikkeling van een goed beleid op alle niveaus, gestoeld op een stevige praktijkervaring.

www.agrobeheercentrum.be

Innovatiesteunpunt vzw (ISP), het innovatiesteunpunt voor landbouw- en plattelandsontwikkeling is de ge-specialiseerde dienst in Vlaanderen voor het begeleiden van landbouwbedrijven, groepen plattelandsbewoners en lokale overheden bij het inslaan van een nieuwe, toekomstgeorinteerde richting. Verankerd binnen de Boerenbond, de grootste landbouworganisatie in Vlaanderen, focussen de activiteiten van het ISP zich op duurzame landbouw in een levendige plattelands-omgeving.

TWECOM partners

Hierbij legt de organisatie zich toe op drie domeinen: technische ontwikkeling, bedrijfsontwikkeling enplattelandsontwikkeling.

www.innovatiesteunpunt.be

Philipps-Universitt Marburg (PUM): De werkgroep regionaal onderzoek van het departement geografi e van de Philipps Universiteit van Marburg voert onderzoek naar hernieuwbare energie. Ze werken samen met lokale part-ners aan de ontwikkeling en implementatie van strategie-en voor energietransitie. Een van de belangrijkste focus-gebieden is bio-energie. In deze context beschouwen ze houtkanten als een nieuw biomassapotentieel dat kan gebruikt worden in bio-energiedorpen (lokale, copera-tieve warmteleverende netwerken in Marburg-Biedenkopf en andere regios).

www.uni-marburg.de

The Organic Research Centre (ORC) is het toonaangevende, onafhankelijke onderzoeks- en ontwikkelingsinstituut voor organische landbouw en agrarische ecologie in het Verenigd Koninkrijk. ORC ontwikkelt en ondersteunt een duurzaam landgebruik en duurzame landbouw- en voed-selsystemen, voornamelijk binnen lokale economien, die steunen op organische/agro-ecologische principes om de gezondheid en het welzijn van bodem, planten, dieren, mensen en hun omgeving te verzekeren. ORC is al meer dan 10 jaar betrokken bij onderzoek rond agrobos-bouw waarbij een evaluatie wordt gemaakt om vanuit een agrobosbouw-benadering de productiviteit in balans te brengen met natuurbescherming om zo tot een echt multi-functioneel landgebruik te komen. Het potentieel van een lokaal hernieuwbare energiebron uit bestaande houtige landschapselementen zoals houtkanten op boerderijen, waarbij ook hun ecologische en sociale functies behouden blijven, was de voornaamste reden voor ORC om mee in het TWECOM-project te stappen.

www.organicresearchcentre.com

- 8 - - 9 -

1 - 01: Eng

1 - 01: NL

Twecom

eindverslag_2152786_361921-Front-1-Perfecting-01: E N


CM

YX

CM

YZ

CM

YX

CM

YZ

CM

YX

CM

YZ


Plate Control Strip


V12.0f (pdf)

Suprasetter

Fujifilm

Brillia LHPLE

1/16

0.5 P

Times

1 P

Times

2 P

Times

4 P

Times

Times

4P

Times

2P

Times

1P

Times

0.5P

0/100%1%2%3%5%10%20%25%30%40%50%60%70%75%80%90%95%97%98%99%

Lin+

Process


543210-1-2-3-4-5






Ludwig Vandenhove, Limburgs gedeputeerde voor natuur en leefmilieu en voorzitter van het Regionaal Landschap Lage Kempen, onderschrijft het belang van dit project:We kijken opnieuw naar het landschap als bron voor alternatieven voor fossiele brandstoffen. Om op een evenwichtige manier met dat landschap om te gaan, moeten we samenwerken en synergie vinden in de verschillende belangen: landbouw, natuur, recreatie, wonen. Dat lijkt haast onmogelijk, maar het pilootproject in Bocholt toont aan dat het perfect kan. Lokale biomassa wordt gevaloriseerd, waarbij zowel economie als ecologie erop vooruit gaan. TWECOM is een prima initiatief, dat we graag als voorbeeld stellen.

Wat is TWECOM?

Het totale projectbudget bedroeg 2.700.073, waarvan 50 % werd voorzien door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling via hun programma Interreg IVB, Noord-West Europa.

TWECOM is een grensoverschrijdend project dat loopt van januari 2013 tot december 2015 en wordt gesteund door het Interreg IVB NWE-programma. TWECOM staat voor Towards Eco-Energetic Communities (naar eco-energetische gemeenschappen). Bedoeling is om aan te tonen dat houtige biomassa uit landschaps-elementen zoals houtkanten kan aangewend worden voor duurzame, lokale energieproductie en dat dit bovendien economisch haalbaar kan zijn. Naast de trekker van het project, Regionaal Landschap Lage Kempen (RLLK), zijn er nog zes partners uit vierlanden betrokken, die elk hun ervaring en kennis inzetten om er een succesverhaal van te maken: Agrobeheercentrum Eco (ABC), Innovatiesteunpunt vzw (ISP), Philipps-Universitt Marburg (PUM), The Organic Research Center (ORC), Inagro en Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO).


- 3 -


Inagro is de kennispartner van land- en tuinbouwbedrijven op het gebied van innovatie en duurzaamheid. Binnen de eigen, geoptimaliseerde onderzoeksinfrastructuur beden-ken de wetenschappelijke en technische teams van Inagro in de praktijk toepasbare landbouw- en teelttechnieken. Partners hierbij zijn universiteiten, hogescholen en onder-nemingen. Inagro-adviseurs delen de opgedane kennis met land- en tuinbouwbedrijven en helpen hen bij het implementeren van deze inzichten. Dit alles wordt onder-steund door professionele communicatiemiddelen. Geografi sch gezien bevindt Inagro zich in het zeer inten-sieve en innovatiegerichte land- en tuinbouwhart van de Belgische provincie West-Vlaanderen.

https://leden.inagro.be

Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO) vertegenwoordigt 16.000 landbouwers en telers in Zuid-Nederland. ZLTO steunt deze groene ondernemers in hun dagelijkse operationele bedrijvigheden en brengt hen in contact met andere sectoren en organisaties om zo nieuwe kansen te creren op het gebied van duurzame economische groei en sociaal welzijn. Verschillende gespecialiseerde marktteams adviseren en helpen de ondernemers om te innoveren op het gebied van de landbouwsector, innovatieve coperaties, nieuwe producten, hernieuwbare energie, duurzame vegetatie en dierenbeschermingstechnieken. In het kader van het TWECOM-project heeft ZLTO via kennisverspreiding en demobijeenkomsten landbouwers en ANVs (agrarische natuurverenigingen) attent gemaakt op de diverse kansen en mogelijkheden. Deze informatie werd zowel door de leden als door het beleid opgepikt, onder meer in het provinciaal energieakkoord. Momenteel worden er binnen ZLTO diverse initatieven opgestart die mede dankzij TWECOM in gang werden gezet.

www.zlto.nl

TWECOM partners

COLOFONRedactie: Leen Raats, RLLKLayout: Seegers Gombeer VormgevingTekening: Geert De SutterFotografen: RLLK, Monique Bogaerts, Reint-Jakob Schut, Agrobeheercentrum EcoDruk: Drukkerij HendrixWettelijk depot: NL= D2015/10.676/7 V.U.: Ludwig Vandenhove

Projectsecretariaat: Regionaal Landschap Lage Kempen vzw, Grote baan 176, 3530 Houthalen-Helchteren, 0032 11 78 52 59, [email protected], www.rllk.be

- 10 - - 11 -

Twec

om e

indv

ersla

g_21

5278

6_36

1921

-Bac

k-1-

Perfe

ctin

g-01

: E N


C M

Y X

C M

Y Z

C M

Y X

C M

Y Z

C M

Y X

C M

Y Z



V12.0f (pdf)

SuprasetterFujifilm

Brillia LHPLE1/16


Times4P

Times2P

Times1P

Times0.5P

0/100% 1% 2% 3% 5% 10% 20% 25% 30% 40% 50% 60% 70% 75% 80% 90% 95% 97% 98% 99%

Lin+Process






- 3 -


Feiten en cijfers

661 kmhoutkanten werden opgenomen in een houtkantenplan

851.414,42 kWhwarmte werd geproduceerd door

houtsnippers uit lokale landschapselementen

6 bedrijfsplannenwerden opgesteld voor de lokale

valorisatie van biomassa uit landschapselementen

19gemeenten

zijn betrokken bij TWECOM-initiatieven

215 landbouwerszijn betrokken bij de initiatieven

1972mensen

werden bereikt met lokale en regionale

activiteiten

495.394mensen werden

bereikt via de media

82.523extra fondsen werden via het project gegenereerd

- 10 - - 11 -

Twecom

eindverslag_2152786_361921-Back-1-Perfecting-01: E N


CM

YX

CM

YZ

CM

YX

CM

YZ

CM

YX

CM

YZ


Plate Control Strip


V12.0f (pdf)

Suprasetter

Fujifilm

Brillia LHPLE

1/16

0.5 P

Times

1 P

Times

2 P

Times

4 P

Times

Times

4P

Times

2P

Times

1P

Times

0.5P

0/100%1%2%3%5%10%20%25%30%40%50%60%70%75%80%90%95%97%98%99%

Lin+

Process

Back-1-Perfecting Cyan Back-1-Perfecting Magenta Back-1-Perfecting Yellow Back-1-Perfecting Black

543210-1-2-3-4-5





IMPO361921001B00CYAN IMPO361921001BAGENTA IMPO361921001BYELLOW IMPO361921001B0BLACK

GROWING LOCAL ENERGY

LAYMANS RAPPORT, TWECOM-PROJECT, INTERREG IVB NWE-PROGRAMMA

Nederlandse versie

U

1

-

01

: Eng

1

-

01

: NL

Twec

om e

indv

ersla

g_21

5278

6_36

1921

-Fro

nt-1

-Per

fect

ing-

01: E

N


C M

Y X

C M

Y Z

C M

Y X

C M

Y Z

C M

Y X

C M

Y Z



V12.0f (pdf)

SuprasetterFujifilm

Brillia LHPLE1/16


Times4P

Times2P

Times1P

Times0.5P

0/100% 1% 2% 3% 5% 10% 20% 25% 30% 40% 50% 60% 70% 75% 80% 90% 95% 97% 98% 99%

Lin+Process

Front-1-Perfecting CyanFront-1-Perfecting MagentaFront-1-Perfecting YellowFront-1-Perfecting Black 5 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5Positivplate: reduce energy Positivplate: increase energy



IMPO361921001F00CYANIMPO361921001FAGENTAIMPO361921001FYELLOWIMPO361921001F0BLACK

Twecom eindrapport: conclusies en aanbevelingen

Documents

Transcript of Twecom eindrapport: conclusies en aanbevelingen