Tungkol Saan ang Modyul na Ito? -...

1

Tungkol Saan ang Modyul na Ito?

Nakikilahok ka ba sa mga gawain ng iyong komunidad? Nakikibahagi ka basa mga proyektong magpapaunlad sa iyong kapaligiran, kabuhayan, kalusugan atiba pa?

Ang modyul na ito ay tumatalakay sa mga gawaing magpapaunlad sakomunidad gaya ng pagsasanay sa mga manggagawang pangkalusugan (healthworkers) at mga seminar hinggil sa waste management. Napakahalaga ang atingpakikilahok sa mga proyektong naghahangad na mapaunlad ang kalidad ng buhayng ating mga kasama sa komunidad. Karamihan sa mga barangay ay may listahanng mga proyektong pangkaunlaran sa kanilang Planong Pangkaunlaran ngBarangay. Subalit marami sa mga proyektong ito ay hindi naipapatupad dahil sawalang nagkukusang ipatupad ito. Sa ibang salita, bagamat tayo ay magaling sapagtukoy at paggawa ng mga plano, madalas tayong hindi nagtatagumpay sapagpapatupad ng mga plano. Ang modyul na ito ay makatutulong na matutuhan moang mga pamamaraan kung paano mapabubuti ang pakikilahok sa mga proyektongpangkomunidad at makatulong sa matagumpay na pagpapatupad nito.

Ang modyul na ito ay nahahati sa tatlong aralin:

Aralin 1 – Paano Matutukoy ang mga Proyektong Pangkaunlaran ngKomunidad

Aralin 2 – Pakikilahok sa Pag-unlad ng Iyong Barangay

Aralin 3 – Pagpapasimula, Pagpaplano at Pagpapatupad ng mga Proyektopara sa Iyong Komunidad

Anu-ano ang mga Matututuhan Mo sa Modyul na Ito?

Pagkatapos mapag-aralan ang modyul na ito, makakaya mo nang:

♦ ipaliwanag ang kahalagahan ng pag-unlad (development) at ang mgasalik (factors) na nakatutulong sa pag-unlad ng komunidad;

♦ tukuyin ang iyong papel sa mga proyektong makatutulong sa paglutasng mga suliranin ng komunidad;

♦ ipaliwanag ang kahalagahan ng pakikilahok sa mga gawain ng iyongbarangay;

♦ ipaliwanag ang kahalagahan ng pagpapasimula, pagpaplano atpagpapatupad ng mga proyekto na tutugon sa mga pangangailangan ngiyong komunidad;

♦ ipaliwanag ang mga hakbang at proseso sa pagpapatupad ng plano ngmga proyekto;

♦ tukuyin ang mga tao o samahan na makatutulong sa pagpapatupad ngmga proyekto sa iyong barangay; at

2

♦ gumawa ng isang plano ng proyekto na sumusuporta sa PlanongPangkaunlaran ng barangay (Barangay Development Plan).

Anu-ano na ang mga Alam Mo?

Bago mo simulang pag-aralan ang modyul na ito, subukan mo muna angsimpleng pagsusulit na ito upang malaman kung ano na ang mga nalalaman mosa paksa.

Basahin ang mga nakasulat sa ibaba. Kung sumasang-ayon ka sa mgaisinasaad nito, lagyan ng tsek (4) ang mga linyang nasa kolum ng sang-ayon.Kung hindi ka naman sang-ayon, lagyan ng tsek ang linyang nasa kolum nghindi sang-ayon. Ipaliwanag kung bakit sang-ayon at hindi sang-ayon angiyong pinili. Isulat ang iyong mga paliwanag sa linyang nasa ibaba ng tanong.

Sang-ayon Hindi Sang-ayon

1. Isang dahilan kung bakit ang _________ _________komunidad ay maunlad ay dahilmay mga proyektong pangkomunidadayon sa mga pangangailangan ngkasapi nito.

________________________________________________________________

_______________________________________________________________

________________________________________________________________

2. Ang taong nagsisimula ng _________ _________pagbabago ay hindi dapat sa mulakomunidad kung saan ipinapatupadang pagbabago.

________________________________________________________________

_______________________________________________________________

________________________________________________________________

3. Ang pakikilahok sa mga gawaing _________ _________pangkaunlaran ng komunidad aytungkulin ng responsablengmamamayan.

________________________________________________________________

_______________________________________________________________

________________________________________________________________

3

4. Ang komunidad na may mga Sang-ayon Hindi Sang-ayonmiyembrong hindi nagkakaisa o _________ _________nakikipagtulungan ay maramingsuliranin.

________________________________________________________________

_______________________________________________________________

________________________________________________________________

5. Ang taong ayaw lumahok at _________ _________makipagtulungan sa mga proyektong komunidad ay dapat iwangmag-isa at hindi na kailangangkumbinsihing magbago ng kanyangisipan.

________________________________________________________________

_______________________________________________________________

________________________________________________________________

6. Ang survey na pangkomunidad ay _________ _________isang mahalagang hakbang upangmalaman kung ano ang unangpangangailangan ng komunidadna dapat tugunan.

________________________________________________________________

_______________________________________________________________

________________________________________________________________

7. May posibilidad na ang proyekto o _________ _________gawain na ipinatupad batay lamangsa mga pangangailangan ng iilangkasapi ay hindi magtatagumpay.

________________________________________________________________

_______________________________________________________________

________________________________________________________________

8. Ang Planong Pangkaunlaran ng _________ _________Barangay ay maaaring pagmulanng mga kapaki-pakinabang naproyekto na maaaring pasimulan.

________________________________________________________________

_______________________________________________________________

________________________________________________________________

4

9. Ang mga boluntaryo o mga Sang-ayon Hindi Sang-ayontaong nais tumulong, minsan ay _________ _________mas nagiging problema kaysamakatulong.

________________________________________________________________

_______________________________________________________________

________________________________________________________________

10. Tanging ang mga taong nasa labas _________ _________ang maaaring kuning resourcepersons o dalubhasa.

________________________________________________________________

_______________________________________________________________

________________________________________________________________

Kumusta na ang iyong pagsusulit? Tingin mo ba ay napagbuti mo ito?Ihambing ang iyong mga sagot sa Batayan sa Pagwawasto sa pp. 57–58.

Kung tama ang lahat ng iyong mga sagot, magaling! Nagpapakita ito naalam mo na ang karamihan sa paksang ito. Maaari mo pa ring pag-aralan angmodyul upang masuri mo ang iyong mga nalalaman. Maaaring may matututunanka pang kaunting bagong kaalaman.

Kung nakakuha ka ng mababang puntos, huwag mag-alala. Ang ibigsabihin, ang modyul na ito ay para sa iyo. Ito ay makatutulong upangmaintindihan mo ang mahahalagang konsepto na magagamit sa iyong pang-arawaraw na pamumuhay. Kapag maingat mong pinag-aralan ang modyul na ito,malalaman mo ang lahat ng mga kasagutan sa pagsusulit at marami pang iba.Handa ka na ba?

Maaari ka nang magpatuloy sa susunod na pahina upang simulan ang Aralin 1.

5

ARALIN 1

Paano Magtukoy ng mga ProyektongPangkaunlaran ng Komunidad

Ang araling ito ay tatalakay sa mga dahilan kung bakit ang mga barangay aymagkakaiba sa yugto (level) ng pag-unlad. Ituturo rin nito sa atin kung paanomagtutukoy ng mga proyektong pangkomunidad na tumutugon sa mgasuliraning nakita mula sa community survey.

Kapag nakatapos ka na sa araling ito, makakaya mo nang:

♦ ipaliwanang ang mga salik na nakatutulong sa pagpapaunlad ngkomunidad; at

♦ ipaliwanag ang kahalagahan ng pag-unlad ng komunidad.

Pag-aralan at Suriin Natin Ito

Ang Barangay Buena at Barangay Mala ay iisang barangay lang noong1985. Pagkatapos ng 10 taon, si G. Reynoso at Ginoong Ariston, alkalde atpangalawang alkalde ng bayan (town) ng Masigasig ay napansin na angkomunidad ng Barangay Buena ay mas maunlad ihambing sa Barangay Mala.

Ang Barangay Buena ay may grupo ng mga boluntaryong pangkalusugan ngkomunidad (community health volunteers). Ang mga volunteer na ito ay siyangtumutugon sa mga usapin at pangangailangang pangkalusugan ng komunidad sapakikipag-ugnayan sa health center. Mayroon din silang multi-purpose center naginagamit kahit anong oras ng mga residente para sa mga pagpupulong at ibapang mga gawain. Ang Barangay Buena ay mayroong lugar para sa compostingng mga basura at dumi ng mga nanininirahan sa pamayanan.

Napansin din nila na kapag nagpapatawag ng pulong ang BaranggayKapitan ng Buena, ang lahat ng mga nakatira ay nagsisidalo.

Hindi inaasahan nina G. Reynoso at G. Ariston na mangyayari ito sapagkatpareho lang ng kalagayan ang dalawang barangay noong 1985. Nagtataka sila samabilis na pag-unlad ng Barangay Buena. Dahil dito, nag-iisip sila ng mgaposibleng dahilan kung bakit ang Barangay Buena ay mas maunlad kaysa saBarangay Mala.

6

Ariston, ano ang posiblengmga dahilan kung bakitumunlad ang BarangayBuena?

Hindi talaga ako sigurado Mayor.Ang alam ko, ang barangaykapitan ay napakalapit sa mgaresidente at maagap tumugon samga pangangangailangan nila.Nag-iikot siya sa buongkomunidad upang malaman angkanilang mga pangangailangan.Ang mga magulang aynapakaresponsable rin sa pagdalosa pulong ng barangay.

Tingnan mo ang BarangayMala. Napakakulang ngkanilang mga pasilidad.Paano sila magkakasya saloob ng barangay hallkapag nagpupulong sila?

Tingin ko ang kaibahan ngdalawang barangay ayhindi nakasalalay sakanilang lider. Angpartisipasyon ng mgaresidente ay kasinghalagang partisipasyon ng mgalider.

Marami rin silang mgausaping pangkalusugan nakailangan nilang tugunan.Ang kanilang mga anak atpamilya ay nahaharap saposibleng sakit dahil sanapakaruming kapaligiran.

Alam ko na angkanilang kapitan nasi Manuel ay parehorin ni Pedro. Iniisiprin niya angkomunidad atnapakaresponsablengtao rin nito.

7

Tipunin natin ang iba panating opisyales upang masmapag-usapan pa ito nanghusto.

Dapat lang natin silangipatawag! Payag ka basa susunod na Linggo?

Tingnan mo ang kanilangmga proyekto. Nakikita ko naang mga proyekto ngBarangay Buena ay para satao. Ang Barangay Buena aydapat parangalan sa kanilangpagpapagod upang ang ibangmga barangay ay tingnan silabilang halimbawa.

Sang-ayon ako Mayor.Ang mgapagpapakapagod ng mgatao sa Barangay Buenaay hindi biro. Sila aynagbubuhos ng oras atlakas.

8

Pag-isipan Natin Ito

Ayon sa iyong nabasa, sagutan ang mga sumusunod na katanungan.

1. Sa tingin mo, ano ang mga dahilan ng pag-unlad ng Barangay Buena?___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

2. Ano ang mga bagay na naging sagabal as pag-unlad ng Barangay Mala?___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

3. Puwede rin bang maging progresibo ang Barangay Mala tulad ngBarangay Buena? Paano?___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

4. Batay sa iyong pagsusuri ng sitwasyon ng Barangay Buena at BarangayMala at sa iyong karanasan:

a. ano ang kahulugan ng salitang “pag-unlad ng komunidad”(community development)

___________________________________________________________

___________________________________________________________

b. Ano ang mga salik na nakakaapekto sa pag-unlad ng komunidad?

___________________________________________________________

___________________________________________________________

Tapos mo na bang pag-isipan ang mga sitwasyon ng Barangay Buena atBarangay Mala? Ihambing ang iyong mga sagot sa Batayan sa Pagwawasto sapp. 58–60.

9

Alamin Natin

Hindi lamang ekonomiya ang umuunlad sa isang pamayanan. Umuunlad dinito sa mga aspektong politikal, ispiritwal, at panlipunan. Ayon sa mgadalubhasa, nakadepende ang pagbabago ng komunidad sa mga sumusunod nasalik:

♦♦♦♦♦ Epektibong Pagmomobilisang mga residente sa panahonng mga kagipitan gaya ng:pagkawasak na dulot ng baha,bagyo at iba pang kalamidado kapag mayroong suliraningaya ng pagtatapon ngbasura. Ang ibig sabihin ngmobilisasyon ay ang pag-oorganisa ng mga tao upangmagtrabaho bilang isanggrupo na nagpapatupad ngmga proyekto at gawain. Angpartisipasyon ng mga tao ay makatutulong upang tugunan ang mgasuliraning kinakaharap ng komunidad na nakakaapekto sa kanilanglahat, sa biktima, sa organisado at sa hindi organisadong grupo sa loobng komunidad.

♦♦♦♦♦ Mga proyekto o gawain na pinasimulan atipinatupad batay sa natukoy napangangailangan ng mga tao. Ang mgaproyektong ito ay maaaring pangkalusugangpasilidad at seminar para sa komunidad.

♦♦♦♦♦ Mga lider na may malasakit sa komunidadna may mga interes na lutasin ang mgasuliranin ng komunidad. Ito ang mgapamunuan na kinukunsulta ang mga tao ukolsa kanilang mga pangangailangan.

10

♦♦♦♦♦ Karampatang pagkilala ng pamunuan sa anumang uri o kalidad ngpakikilahok na ipinakita ng mga kasapi ng komunidad, para sa kanilangproyekto at mga gawain.

♦♦♦♦♦ Pakikilahok ng mga kasapi ngkomunidad sa paggawa ng desisyon,pati na sa pag-aaral ng mga suliranin,at sa pagtukoy at pagpapriyoridad ngmga pangangailangan. Dapat kasamarin sila sa mga proseso ng pagpaplanoat sa pagpapatupad ng mga proyekto.Ang pinakamahalaga, dapat sila angmakikinabang sa mga proyekto.

♦♦♦♦♦ Pagtukoy ng mga tao sakanilang mga kalakasan atkahinaan. Dapat gumagawa silang angkop na hakbang upangmalunasan ang kanilang mgakahinaan sa pamamagitan ngpaghingi ng tulong sa ahensiya ngpamahalaan o mga pribadongsektor, non-governmentalorganizations (NGOs) at people’sorganizations (POs).

Pinasasalamatan ko ang lahat sainyong mga pagpapagod upangmaging matagumpay angproyektong ito. Kung hindi dahilsa inyong lahat hindi itomangyayari.

11

♦ Pagkakaisa ng mga tao upangmaabot ang kanilang mga adhikain.Kolektibong pagkilos upang tulunganang bawat-isa na maabot ang kanilangmga ninanais.

Kahit anong uri ng komunidad, mahirap man o mayaman, ay uunlad kungang mga residente ay makikilahok at magkakaisang lutasin ang mga suliranin ngkanilang pamayanan. Kung ang komunidad ay wala, kahit isa man ng mganasasaad na salik na nakalista sa itaas, ang pagbabago ay mahirap maganap.

Gulong ng Pag-unlad ng Komunidad(Wheel of Community Development)

Ang pitong salik na tumutulong upang umunladang komunidad. Kung wala ang isang salik, anggulong ay hindi iikot at maaaring hindi umunladang komunidad.

Pag-unlad ngPamayanan

pagpapakilos

pagdedesisyon

kalakasan atkahinaan ngmga tao

pagpapahalaga

at pagkil

ala sa

pakikila

hok ng

mga tao

pagk

akai

sa p

ara

sa k

apay

apaa

n

proye

kto at

aktibidad bata

y sa

pangangailangan

ng mga ta

o

may malasakitsa lider

12

Subukan Natin Ito

Tingnan o suriin ang inyong barangay o komunidad, matutukoy mo ba angmga suliranin na kailangang tugunan? Isulat ang mga ito sa ibaba.

________________________________________________________________

________________________________________________________________

_________________________________________________________________

__________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Upang maiwasto ang iyong mga sagot, ituloy mo ang pagbabasa.


Ayon sa mga dalubhasa, ang isang mahirap na barangay gaya ng BarangayMala ay maaring humaharap sa maraming suliranin at mga pangangailangan.Ang karamihan sa mga suliraning ito na karaniwan sa maraming pamayanan ay:

♦ kawalan ngtrabaho

♦ malnutrisyon ♦ kakulangan ngmga pasilidadsa pabahay

♦ Mahinang serbisyongpang-kalusugan opasilidad

♦ Kakulangan ng mga pangunahing pasilidadgaya ng kuryente at suplay ng tubig.

13


Sa iyong palagay, paano natin matutukoy ang mga suliranin ng atingkomunidad at ano ang dapat nating unahin?

________________________________________________________________

________________________________________________________________

_________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Ihambing ang iyong mga sagot sa mga sagot na nasa ibaba.

Paano natin eksaktong matutukoy ang mga suliranin ng ating komunidad atmatutukoy kung ano ang uunahing tugunan?

Narito ang mga pamamaraan kung paano matutukoy ang mga suliranin ngkomunidad:

♦♦♦♦♦ Sarbey ng Komunidad (community survey) – Ito ay isang pormal napag-aaral tungkol sa isang komunidad. Ang pagsisiyasat ay ginagawa sapamamagitan ng mga katanungan na maaaring tumutok sa iba’t ibangpangangailangan ng pamayanan tulad ng kalusugan, trabaho, kalinisan(sanitation) at iba pang isyu ng komunidad.

♦♦♦♦♦ Pagtatasa ng mga Kalahok (participant appraisal) – Ito ay isangproseso na nagpapakilos sa pamayanan, nagpapalakas sa mga kasapi ngkomunidad at nagpapatatag sa kanilang kakayahang lutasin angkanilang mga problema at kumilos. Ginagawa ito sa pamamagitan ngmga palihan (workshops).

♦♦♦♦♦ Konsultasyon sa Komunidad (community consultation) – Ito ayginagawa sa pamamagitan ng mga asembleya at pulong sa barangay.

♦♦♦♦♦ Direktang Pagmamasid (direct observation) – Ito ang pagmamasidng mga residente ng komunidad. Halimbawa, maaari nilang obserbahanang suliranin sa pamamaraan ng pagtatapon ng kanilang basura.

♦ Hindi maayos nakondisyon ngmga daan

♦ Malingpamamaraan ngpagtatapon ngbasura

♦ Mataas na bilang ngkrimen

14

♦♦♦♦♦ Focus Group Discussion – Ito ang magpapabatid sa mga indibidwal,grupo o samahan tungkol sa mga kagyat na isyu ng komunidad. Maaariring makalap at mapatotohanan sa talakayang ito ang mga impormasyonmula sa mga naniniwala sa pamayanan.

Ngayong alam mo na kung paano tumukoy ng mga suliranin atpangangailangan ng komunidad, paano naman natin aalamin kung ano angunang tutugunan? Sa ibang salita, paano natin malalaman kung ano angpinakaimportanteng dapat tugunan? Alin ang mas higit na nangangailangan ngmabilis na atensyon?

Kung nais ng komunidad na umunlad at yumabong, mahalaga na ang mgakasapi nito ay makalahok. Paano magkakaroon ng partisipasyon sa komunidad?

Dapat nating alalahanin na ang mgasuliraning posibleng matukoy ay angpangangailangan ng mga tao. Kung kayamahalagang konsultahin ang mga tao kunganong mga suliranin o pangangailanganang nais nilang matugunan kaagad.

Ang pagkonsulta sa mga tao ukol samga suliraning natukoy nila aymakatutulong sa kanilang magkaroon ngkamulatan ukol sa kanilang sitwasyon.Nagiging kritikal at analitikal sila kungpaano makaaapekto ang mga suliranin, sakanila at sa kanilang mga pamilya. Dahildito, makikita nila ang kahalagahan ngpaglahok sa mga proyekto o mga gawainglulutas sa kanilang problema.

Ang isang halimbawa ay ang suliranin sa maayos na pagtatapon ng mgabasura. Kung mapagtanto ng mga tao na mayroon silang problema sa basura,mauunawaan nila ang masamang epekto nito. Ang suliranain sa basura aypwedeng pagmulan ng epidemya at makasasama sa kalusugan ng mga sanggol,bata at matatanda. Hindi lang kalusugan ang naaapektuhan ng basura;naaapektuhan din nito ang ating kapaligiran sa pamamagitan ng polusyon satubig, hangin at lupa.

15

Alamin Natin

Kinukunsulta ba kayo ng inyong barangay kapitan tungkol sa mga suliraninng inyong komunidad? _______ Oo _______ Hindi

Paano ito nakahikayat sa inyo upang kayo ay lumahok sa mga proyekto atserbisyo ng inyong komunidad?

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Bawat komunidad sa ating bansa ay nagpapatupad ng mga proyekto taon-taon para mapaunlad ang komunidad. Subalit ang mga proyektong ito ay hindimakabuluhan para sa komunidad.

Bakit karamihan sa mga proyekto, programa at mga serbisyong ito ay hindimakabuluhan sa komunidad?

Batay sa iyong opinyon, ang barangay mo ba ay nagpatupad na ng mgaproyektong kapaki-pakinabang para sa mga tao? _______ Oo _______ Hindi

Subukang isulat ang tatlong proyekto sa inyong barangay na naging kapaki-pakinabang sa mga residente nito.

1. __________________________________________________________

2. __________________________________________________________

3. __________________________________________________________

Kanina sa araling ito, tinukoy natin na ang isang bagay na maaaringmakapagpausad sa pag-unlad ng komunidad ay ang pagtukoy sa mga proyekto ataktibidad batay sa pangangailangan ng mga tao.

Paano nito maiimpluwensyahan ang mga proyekto, programa o serbisyo atiba pang aktibidad sa komunidad? Bakit natin kailangang matukoy ang mgaproyekto o aktibidad batay sa pangangailangan ng mga tao?

16

Narito ang mga batayan kung bakit ang mga proyekto o aktibidad ay dapatna nakabatay sa pangangailangan ng mga tao sa komunidad:

1. Ang mga residente ang siyangmakikinabang sa mga proyekto oaktibidad na ito. Isang halimbawaang seminar hinggil sa dengue. Angproyektong ito aykapakipakinabang sa lahat ng mgapamilya sa komunidad dahilmaiintindihan ng mga residente angmga sintomas at epekto ng dengue.Maiintindihan din nila kung paano maiiwasan ang paglaganap ngdengue sa pamamagitan ng paglilinis ng kanilang paligid.

2. Ang mga residente ang siyangmakakasukat kung ang mgaproyekto o aktibidad na ito ay maysilbi o wala. Halimbawa, tingnanang pagpapatayo ng isang hintayan(waiting shed) sa isang komunidad.Maaaring isipin ng mga residentena mas mahalaga ang pagpapagawang mga poso kaysa hintayan dahildumaranas ng kawalan ng tubig angkomunidad.

3. Ang mga proyekto o aktididad napang-komunidad ay naglalayongpabutihin ang kalidad ng buhay ngmga tao sa komunidad. Ang mgaproyektong ito ay dapat na makatulongsa kanilang pag-unlad o kaalaman atharapin ang kanilang mga kagyat atpang-hihanarap na pangangailangan.Ang isang halimbawa ay seminarhinggil sa mga posibleng proyektongpangkabuhayan. Ang seminar aymaaaring makatulong sa mga residente upang makaisip ng mga paraanpara kumita ng karagdagang salapi. Maaari din ito makatulong upangmakaisip sila ng negosyong maaari nilang itayo sa hinaharap.

17

4. Ang isang magandangproyekto o aktibidad napangkomunidad ayhumihikayat sa paglahok ngmga residente. Ang mgaresidente ay hindimakikilahok sa mgaproyektong hindimakasasapat sa mgapangangailangan ngkanilang komunidad. Halimbawa ng mga maaaring maging proyekto aymga seminar o pagsasanay para sa mga manggagawang pangkalusuganng komunidad, kampanya laban sa rabis, at pagbabakuna para sa mgasanggol at bata. Ang mga residente ay maaaring makilahok sapamamagitan ng pagpapakalat ng impormasyon. Maaari din silangmaging bahagi ng mga komite na mangangasiwa sa pagpapatupad ngmga naturang proyekto.

Magbalik-aral Tayo

Ating alamin kung ano ang inyong mga natututunan sa nakaraangpagtalakay. Sagutin ang mga tanong sa ibaba.

1. Sino ang makikinabang sa mga proyekto o aktibidad para sa kaunlaranng komunidad?_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Ano ang silbi ng mga proyekto o aktibidad para sa kaunlaran ngkomunidad?_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Bakit mahalagang ibatay ang mga proyekto o aktibidad para sakaunlaran ng komunidad, sa mga pangangailangan ng mga tao sakomunidad?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Gusto mo bang malaman kung nakuha mo ang mga tamang sagot? Ihambingang iyong mga sagot sa Batayan sa Pagwawasto sa pp. 60–61.

18

Maaari mo ring talakayin ang iyong mga sagot sa iyong InstructionalManager. Maaari mo ring talakayin ang iyong mga sagot sa isang kapamilya,kaibigan o kamag-aral. Sumasang-ayon ba sila o hindi sa iyong mga sagot?Bakit o bakit hindi?

________________________________________________________________

_________________________________________________________________

________________________________________________________________

Alamin Natin ang Iyong mga Natutuhan

Sagutin ang mga sumusunod na tanong.

1. Kailan natin masasabing ang isang komunidad ay nakararanas ng pag-unlad?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Bakit mahalagang makilahok ang mga residente sa pagharap sa mgapangangailangan ng kanilang komunidad?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Ano ang papel ng pakikilahok sa pag-unlad sa komunidad?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Paanong makatutulong ang mga proyektong pangkomunidad upangpagbutihin ang kalidad ng buhay ng mga residente sa komunidad?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Ihambing ang iyong mga sagot sa mga halimbawang kasagutan sa Batayansa Pagwawasto sa pp. 61–62.

Nasagot mo ang lahat ng mga tanong ng tama? Kung oo, magaling! Maaarika na ngayong tumuloy sa susunod na aralin.

Kung hindi mo nasagot ang lahat ng mga tanong, basahing muli ang aralin okaya ay balikan ang mga paksang hindi mo naintindahan.

19

Tandaan Natin

Nasa ibaba ang ilang mahahalagang idea mula sa araling ito. Subukangtandaan ang mga ito.

1. Ang kaunlarang pangkomunidad ay naglalayong maabot angpagyabong at pag-unlad sa komunidad upang mapabuti ang kalidad ngbuhay ng mga residente.

2. Ang pag-unlad ng komunidad ay nakabatay sa mga sumusunod na salik:

♦ Ang mga proyekto o aktibidad na pinasisimulan ay dapat nanakabatay sa mga natukoy na pangangailangan ng mga tao.

♦ Epektibong pagpapakilos ng mga residente sa panahon ngpangangailangan (emergency) o kung may kinakaharap na mgaproblema.

♦ Ang mga namumuno sa komunidad ay dapat na may sapat nadedikasyon upang resolbahin ang mga problema ng komunidad atmay interes na mapabuti ang buhay ng mga kapwa residente.

♦ Dapat bigyan ng sapat na pagkilala ng pamunuan ang anumang tipoo kalidad ng paglahok ng mga kasapi ng komunidad sa mgaproyekto at aktibidad.

♦ Pakikilahok ng kasapi ng komunidad sa paggawa ng desisyon(decision-making), at maging sa pagsusuri ng problema at sapagtukoy at pagpapauna ng mga pangangailangan.

♦ Nalalaman ng mga tao ang kanilang mga kalakasan at kahinaan.♦ Ang mga tao ay nagkakaisa para sa pagkakamit ng kanilang mga

layunin.

3. Narito ang mga paraan upang matukoy natin ang mga suliranin atpangangailagan ng ating komunidad:

♦ Pagsaarbey ng komunidad♦ Pagtatasa sa mga kalahok (participant appraisal)♦ Mga konsultasyong pang-komunidad♦ Direktang pagmamasid♦ Focus group discussions

Ang pag-unlad ng komunidad ay hindi lamang nakabatay sa mga proyekto,programa o serbisyo at iba pang aktibidad. Dapat na alam at naiintindihanmismo ng mga residente na sila ay may mahalagang papel sa komunidad. Ito angating tatalakayin sa susunod na aralin.

20

ARALIN 2

Paglahok sa Pagpapaunlad ng IyongBarangay

Sa Aralin 1, tinalakay natin ang kahalagahan ng pag-unlad sa atingkomunidad. Atin ding tinalakay kung paanong sapat na kikilalanin at ipa-prioritize ang mga suliranin at pangangailangan sa ating komunidad. Tinalakaydin natin na ang pakikilahok ng bawat kasapi sa komunidad ay mahalaga upangmakamit ang kaunlarang pangkomunidad.

Naranasan mo na bang makilahok sa anumang aktibidad sa komunidad? Itoay maaaring isang kampanya para sa pagkalap ng pondo para sa mga proyektongpangkomunidad tulad ng paglalagay ng mga basurahan o pagpapailaw ng mgalansangan. Ito ay maaaring nangailangan ng libreng pagtatrabaho sa mga arawna walang pasok upang makatulong sa pagtatayo ng isang sentrongpangkaalaman (learning center). O maaari namang ito ay ang pakikipagtulungansa iyong mga kapitbahay upang linisin ang basura sa mga kalye kalapit ng iyongtahanan. Ano ang iyong pakiramdam na alam mong mayroon kang nagawa parasa iyong komunidad? Kung ito ay nagawa mo na o kung hindi pa man, huwagkang mag-alala. Matapos ang araling ito, marami ka pa ring oras upangmakagawa ng mga bagay para sa iyong komunidad.

Matapos ang araling ito, makakaya mo nang:

♦ matukoy ang iyong papel sa pagresolba sa mga problema ng iyongbarangay;

♦ maipaliwanag ang kahalagahan ng pakikilahok sa mga aktibidad ngiyong barangay; at

♦ matukoy ang mga proyektong makatutulong upang maresolba ang mgaproblemang pangkomunidad.


Sa tingin mo, may responsibilidad ka bang tumulong upang malutas angmga problemang pangkomunidad? Bakit o bakit hindi?

______________________________________________________________

________________________________________________________________

_______________________________________________________________

21

Kung oo ang iyong sagot, isa kang mamamayang may pakialam at nararapatna maging modelo sa iyong komunidad.

Kung hindi ang iyong isinagot, ipagpatuloy ang pagbabasa at pagkatapos aytanungin mo ulit ang iyong sarili kung ikaw nga ay mayroong responsibilidad natulungan ang iyong komunidad sa pagharap sa mga suliranin nito.

Makinig Tayo

Basahin ang kuwento sa ibaba o di kaya ay pakinggan sa cassette tape nakasama ng modyul na ito.

Tasyong Sutil, Saan ka Patutungo?

Tasyo 45 taong gulang, mangingisda

Igme 46 na taon gulang, mangingisda

Sela 40 taong gulang, asawa ni Tasyo

Cita 21 taong gulang, anak ni Tasyo

Emil 42 taong gulang, isa ring mangingisda

Anton 30 taong gulang, pamangkin ni Tasyo

Gng. Abad 35 taong gulang, Barangay Kagawad

Maglilimang oras na ako rito sa laot,pero hanggang ngayon, iilang pirasongisda pa lamang ang aking nahuhuli!

Eto! Dinamita! Isang hagisan langnito.., tiyak, daang isda angmahuhuli ko!

Alam ko na angkailangan ko!

22

Marami na nga sa mga kasamahan natingmangingisda rin ang natutukso nang isuplongsiya sa mga may kapangyarihan, e! Angproblema nga lang… walang makapagbigayng sapat na katibayan na sangkot nga siTasyo sa ilegal na pangingisda!

Nakita ng ibang mangingisda ang ginawa ni Tasyo…

Ultimo maliliit na isda, namatay!Biruin ba naman kasing gamitan ngdinamita!

Mauubos ang mga isdasa parteng ito ng dagatkapag hindi tumigil siTasyo sa ginagawaniyang mapaminsalangparaan ng pangingisda!

Dahil nga hindi siyasumasabay sa sinuman sa atinsa pangingisda. Solo siyakung pumalaot.

Iyan pa ang isang ipinagtataka ko. Bakit baparang talagang ayaw niyangmakipagkaibigan? Mula’t sapul pa, bata paman tayo, ang sungit na ng Tasyong yon!Marami na ang nagtangka na kaibiganin siya…kasama na ako roon… pero lahat ay nabigo.Hindi siya interesado na makipagkaibigan sakahit na sino!

23

Dapat siguro natingalalahanin na hindi nagingmasaya ang kamusmusan niTasyo. Wala siyangnamulatang ina.

At natatandaan mo pa ba angugali ng tatay niya no’ng ‘yonay nabubuhay pa?

At ang bagsik, di ba?Kahit sa gitna ng kalye,kinakastigo si Tasyo!Grabeng kastigo!

Ano yon?

Kaawaan ka ng Diyos,anak. Natagalan ka yatasa pag-uwi ngayon?

Mano po,Inay…

Sa bahay ni Tasyo…

Oo nga. Sabi ng Nanay ko, namatay dawang nanay ni Tasyo pagkatapos napagkatapos siyang maisilang!

Mas masungitpa kay Tasyo!

Kung sabagay, ako man siguro anglumaki sa bugbog, magkikimkimdin siguro ako ng malaking galitsa mundo…katulad ni Tasyo!

Nagmiting pa po kasi kamipagkatapos ng klasenamin. May nagingpanauhin po kasi kami saeskuwela na isangecologist.

24

Napakaraming masmabibigat na problemaang mga tao… tuladng pangkabuhayan.Bakit yan pa angpinag-aaksayahanninyo ng oras?

Kapag tuluyang nasira ang kalikasan ay bakalubusan nang mawalan ang lahat ng tao ngikabubuhay, Inay! Isipin n’yo pag nakalbo angkabundukan…kapag nasira ang mga kakahuyan!Hindi lang tayo mawawalan ng mga kahoy napinagmumulan ng maraming gamit ng tao…hindina rin maaawat ang patuloy na pagbaha satuwing magkakaroon ng malakas na ulan.

Hindi ka pa titser, ehnagdudunung-dununganka nang masyado!

Isang eksperto po tungkol sa relasyon ngkalikasan sa tao at iba pang nilalang. Pinag-usapan po naming ang iba’t ibang dahilankung bakit unit-unti at patuloy na nasisiraang kalikasan sa buong daigdig. At gayon dinpo kung paano ito maaawat atmapapangalagaan.

At malamang masimot pati na tubig na gamit natin sapang-araw-araww. Gaya ng karagatan natin… kungpatuloy yong aabusuhin sa pamamagitan ng malingpagkuha ng iba’t ibang yamang dagat, tulad ng mgaisda… darating ang araw na mauubos ang mga yamangdagat sa ating paligid. Hindi na natin pakikinabanganang dagat… tayo ang lugi. Hindi po ba?

Itay, nandiyanna po pala kayo!

25

Tamang-tama ang datingmo, Tasyo. Maghahapunanna tayo.

Maghugas ka na ng kamay atnang makakain na tayo!

Kinabukasan…

Tena, Anton. Lumakadna tayo at tanghali na. Opo

Tiyong.

Nagyayaya po angTiyong namagpunta kami sabayan, Tiya Sela.

Magandangumaga po, MangTasyo!Magandangumaga, Anton.

Magandang umagarin po sa inyo, Gng.Abad.

Magsasabongna namansiguro yan,ano?

Uh… s-sasama ho.Uh, maiwan namuna naming kayo,Tiya Sela!

Tena! Sasama kaba sa akin ohindi?!

Eh…Tiyong.

Saan ba kayopupuntang mag-amain atnagmamadali yatangmasyado sa pag-alisang tiyo Tasyo mo,ha, Anton?

O, e ano naman kungmagsabong ako? Hindiko naman hiningi okinulimbat mula saibang tao angipangsasabong ito! Atsaka sa hirap ko sapangingisda sa halosaraw-gabi, karapatan konaman ang magpahingaat magdibersyonpaminsan-minsan. Tuladngayon! Tena, Anton!

26

Mabuti at nasalubong ko kayo,Mang Tasyo. Talagang sa inyongbahay po ako pupunta ngayon, e.At kayo ang sadya ko.

Aanyayahan ko po kasi kayo na dumalosa pagtitipon ng ating barangay. Pag-usapan po natin ang mga paraan paramapaunlad natin ang ating pamayanan.Mamayang hapon ho ‘yon…pagkataposng tanghalian…

Hindi akopuwede.

Kahit sandalipo lamang…

May lakad ako.

Puwede na siguro natingipagpaliban ang pagpuntasa bayan, Tiyong, kung...

Hwag mo ‘kongpinangungunahan,Anton! Pupuntaako sa bayan kekasama ka o hindi!Maiiwan ka na ba?!

Alam ko, Anton. Ang totoo enagbabakasakali lamang ako. Hindipa rin pala nagbabago si Tasyo!Hindi pa rin n’ya gustongmakisama sa mga kanayon n’ya!

Uh…h-hindi ho…sasamahan ko parin ho kayo.

Bilisan mo nakung ganoon!

Pasensiya na ho kayo, Gng. Abad… Alamna naman siguro ninyo ang ugali ng TiyoTasyo!

Pasensiya na po! Dyanna po kayo!

27

Kumusta naman ang dinaluhanmong seminar tungkol sapagsasanay sa makabagongpangingisda at pag-aalaga ngating mga coral reefs?

Kahapon pa,Emil.

Oy, Igme, kailanka pa nakabalik?

Sa kabilang dako…

Paano namangmakikinabang patikami, eh ikawlamang naman ang...

Aba, mabunga, Emil. Maramiakong natutunangmakabagong paraan sapangingisda! Magagaling angmga nagturo sa aming mgamangingisda na nagbuhat pasa iba’t ibang bahagi ngPilipinas.

Tiyak namapapakinabanganmo nang husto angnatututhan mo!

Hindi lamang ako ang makikinabangdito, Emil. Tayong lahat namangingisda sa barangay natin!

Balak kong ibahagi sa lahat ng ibangmangingisda rito ang mga natutuhan ko,Emil. Iimbitahin ko ang lahat ng mgamangingisda para maituro ko sa kanila at saiyo man ang napag-aralan ko nang naroonako sa seminar.

28

E, bakit nandito pa kayohanggang ngayon? Angalam ko ay kani-kaninapa ‘yon nagsimula.

Ano naman anggagawin ko roon?

Sa bahay ni Tasyo…

Itay, hindi po ba kayoinanyayahan ni Mang Igmena dumalo sa pagtitiponggaganapin sa Barangay Hallngayong hapon?

Inanyayahan.

Itay, hindi naman ‘yon bastadaldalang walang wawa at halaga.May kinalaman po ‘yon sahanapbuhay n’yo… sa pangingisda.Ayaw po ba ninyong matutuhan angmakabagong pamamaraan ngpangingisda?

Tama na sa ‘kin angnalalaman ko. Kulang paba naman yon? Eh,nakasalawal pa lang ako,nangingisda na ‘ko! Ano paba ang puwedeng ituro saaking ng maski na sino?!

Samantala…

Kailangang makipagtulungan sa aminang Itay mo sa pagsisikap namingmapalago ang mga isda sa atingkaragatan, Cita. Hindi namin siyapinagbibintangan, pero kung hindi siyamatututong magmalasakit sa mga isdasa dagat at maging sa mga coral reefsna tirahan ng mga isda, mauubos angnagbibigay sa atin ng kabuhayan!

Di makinig po. At magtanong,kung maroon kayong gustong higitna liwanagin.

Wala akonghilig sadaldalan!

29

Kumbinsihin moang Itay mo namakiisa sa amin!

Ano po ang gusto ninyonggawin, Mang Igme?

Nang makauwi ng bahay si Lita…

Ano?

Ikaw ang napiling mamuno saproyektong naglalayon na pangalagaan,iligtas at palaguin ang mga coral reefssa ating karagatang, Itay!

At sino naman ang nagbigay kayIgme at sa kanyang mgakasamahan ng karapatan na piliinako? Ayoko namang sumali samga kalokohan nila, a!

Inirekomenda ko kayokina Mang Igme, Itay!

Ikaw angnagrekomenda sa akin?

Opo. Kasi, nadinig ko sa pulong,naghahanap sila ng isang taong malawakang kaalaman tungkol sa karagatan at samga yamang dagat. At pati na rin angtungkol sa pangingisda.

Ano?! Ano bang pinagsasabi mo? ‘Kako,nakasalawal pa lang ako, nangingisda na ko!Lokang bata ire! Kung sabagay, totoo yang sinabimo…musmos pa man ako kabisado ko na angdagat, mapailalim at mapaibabaw nito. Oo,marami akong maituturo sa kanila tungkol sa kungpaano nabubuhay at maaring patuloy na mabuhayang ating mga yamang dagat!

At sabi ko… sino pa angmas gagaling kaysa sainyo sa paksang ‘yon, eh‘kanyo nga, wala pakayong salawal,nangingisda na kayo!

30

Magbalik-aral Tayo

Sagutan ang mga sumusunod na tanong.

1. Ano ang unang asal ni Mang Tasyo hinggil sa pakikilahok sa proyektosa komunidad?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Anong klaseng tao si Mang Igme pagdating sa pakikilahok sa mgaaktibidad sa komunidad?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Ano ang ginawa ni Mang Igme upang hikayatin si Mang Tasyo nasumapi sa kanilang pagsisikap na pabutihin ang barangay?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

‘Yan ang tatay ko! Magalingtalaga! E, di Itay, sasabihin kona ke Mang Igme na dadalo kayosa pulong sa makalawa?!

Uh... s-sige... pero...sasama ka, ha?

Ba, siyempre naman, Itay!Gusto ko rin yatang makinig samga ituturo ninyo kina MangIgme.

Wakas.

31

4. Paano kaya mahihikayat ni Mang Igme si Mang Tasyo upang tigilan naang paggamit ng dinamita sa pangingisda? Magiging matagumpay kayasi Mang Igme?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Anong aral ang makukuha mo mula sa kuwento ni Tasyo tungkol sakahalagahan ng pakikilahok sa mga aktibidad ng inyong barangay?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Ihambing ang inyong mga sagot sa Batayan sa Pagwawasto sa pp. 62–63.


Sa nagdaang aktibidad ay tinalakay natin ang kahalagahan ng pakikilahok sakomunidad.

Ano ang kahulugan sa iyo ng pakikilahok?

Maaari nating sabihin na ang pakikilahok ay ang aksyon ng mga indibidwaltulad mo, o ng mga samahan sa iyong komunidad, na sama-samang nagtatrabahoupang subukan at tuluyang malutas ang mga problema sa komunidad.

Papaano tayo makikilahok sa paglutas sa mga problema ng atingkomunidad?

Sa mga guhit sa ibaba, magbigay ng anumang aktibidad na naglalayongpabutihin ang kalidad ng pamumuhay sa inyong komunidad, na nilahukan mo.

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Bakit mahalagang makilahok sa mga proyekto o aktibidad para sapagpapaunlad ng komunidad?

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

32

Narinig mo na ba ang kasabihang “ang dalawang utak ay mas mabuti kaysaisa?” Natatandaan mo pa ba kung paano natin maaabot ang pag-unlad sa atingkomunidad?

Sinabi nating ang napaunlad na komunidad ay isang komunidad nanagsasarili at kayang tugunan ang mga sariling pangangailan nito. Sinabi rinnatin sa naunang bahagi ng modyul na ang anumang proyekto o aktibidad napangkomunidad ay dapat na nakabatay sa pangangailangan ng mga tao sakomunidad.

Ang pakikilahok ay mahalaga sa pagpapatupad ng mga proyekto o aktibidadsa komunidad dahil ang mga tao ay natututo kung paano haharapin ang mgapangangailangang pangkomunidad. Ang mga proyekto o aktibidad na ito aynangangailangan ng tulong ng lahat sa komunidad at kinakailangan dinmaipagpatuloy ang mga ito. Mula sa pakikilahok, natututong magsarili ang mgatao. Natutunan din nila kung papaano gagamitin ang yamang (resources)pangkomunidad at maging yaong galing sa labas. Mayroong konsepto ng pag-aari (sense of ownership) para sa mga residente sa mga proyekto o aktibidadpara sa kaunlaran. Ang pakikilahok ng mga tao ay maaaring tumungo sapagkakaisa at pagkilos nila. Ang pagkakaisa at pagkilos ay maaaring tumungo samas maraming pamimilian (options) sa pag-iisip ng mas mabubuting proyekto oaktibidad na maaaring makatulong sa komunidad.


Bilang isang nakikilahok na kasapi ng iyong komunidad, mayroon kangpapel na dapat gampanan sa pagtugon sa mga problema ng iyong komunidad. Isasa mga papel na ito ay ang iyong pagiging instrumento o ahente ng pagbabago(agent of change).

Ang isang taong instrumento o ahente ng pagbabago ay maaaringmagpadaloy ng pagbabago sa komunidad batay sa kayang mga obserbasyonhinggil sa komunidad. Isang halimbawa nito ay ang isang tao na maaaringmagpakilala ng mga panibagong pamamaraan o teknolohiya sa pangingisda. Angtaong ito ay maaaring may kakilalang tao o institusyon na maaaringmakapagturo sa mga kapwa mangingisda ukol sa mga makabagong paraan atteknolohiya sa pangingisda.

Natatandaan mo ba si Igme sa kuwento ni Tasyo? Si Igme ay isanginstrumento ng pagbabago sa kanilang komunidad dahil gusto niyangmagkaroon ng kaalaman ang kanyang kapwa mangingisda hinggil sa mgabagong paraan ng pangingisda.

33

Maaari ka ring maging boluntaryo sa alinmang proyektong pangkaunlaranng komunidad. Bilang residente ng iyong komunidad, inaasahang kumuha ka ngaktibong bahagi at ibigay ang iyong buong suporta sa mga proyekto. Tulad ninaIgme at Emil, ang dalawang mangingisdang ito ay lubos na nakikilahok sa mgaaktibidad na may kaugnayan sa pagpapaunlad ng kanilang komunidad. Ibinahagini Igme ang kanyang bagong kaalaman sa pangingisda sa kanyang kapwamangingisda. Ito ay upang matuto ang lahat hinggil sa mga bagong teknolohiyasa pangingisda. Si Emil, sa kabilang banda, ay sabik na matuto ng mga bagongparaan kung paano niya mapabubuti ang kanyang ikinabubuhay. Kasama angkapwa nila mangingisda.

Liban dito, ikaw ay maaari ding magsilbing linya sa mga iba’t ibangeksperto sa anumang larangan ng pag-aaral na maaaring makatulong sa inyongkomunidad sa pagharap sa mga problema nito. Ito ay maaaring doktor,ekolohista, enhinyero, manananggol o sinumang maaaring makatulong upangharapin ang mga suliranin ng komunidad.

Makakaisip ka pa ba iba pang paraan kung paano ka makikilahok sa mgaaktibidad para sa pagpapaunlad ng komunidad ng iyong barangay?

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Nakapag-volunteer ka na ba bilang tagabantay ng balota sa iyong barangay?Sumali ka na ba sa “Clean and Green Campaign” sa iyong komunidad?Nagpakalat ka ba ng impormasyon hinggil sa masasamang epekto ng mganakalululong at ipinagbabawal na gamot?

Maraming aktibidad o proyekto para sa kaunlarang pangkomunidad angmaaari nating salihan.

Alam mo bang kung babaguhin ni Mang Tasyo ang kanyang asal ay maramisiyang magagawa upang mapabuti ang kanyang komunidad? Tulad din ngmaraming iba pang komunidad, ang kanyang barangay ay maraming suliranin.Gayunman, maraming programa at proyekto ang ipinapatupad ng iba’t ibanggrupo sa iba’t ibang barangay upang matugunan ang mga suliraning ito. Ito angmga programa at proyektong pinaunlad upang harapin ang mga suliraningnatukoy ng komunidad.

34

Narito ang ilan sa mga programa at proyekto na maaaring lahukan ng mgaordinaryong Pilipino tulad mo at ni Mang Tasyo:

Mga Programa Halimbawa kung paano makikilahok

♦ Clean and Green Campaign Maaari kang sumama sa iyong mgakapitbahay upang linisin ang kapaligiran.

♦ Mga programang pangkabuhayan Maaaring mong imbitahin ang iyong mgakapitbahay upang dumalo sa mga seminarat pagsasanay sa komunidad.

♦ Day-care Centers Maaari kang maging boluntaryo namanggagawa sa day-care center.

♦ Feeding Program Maaari mong sabihan ang lahat ngkananayan sa iyong komunidad hinggil sakahalagahan at iskedyul ng programa sapagpapakain para sa mga bata.

♦ Programa sa pagtatanim ng puno Maaari kang magtanim ng mga puno(reforestation program) at halaman sa iyong komunidad. Maaari ka

ring gumawa ng poster na nagbibigay-diinsa kahalagahan ng mga puno.

♦ Pangangalaga sa coral reefs Maaari kang manghingi ng mga lumanggulong mula sa mga may-ari ng bus atkotse na maaaring magamit bilangartipisyal na coral reef. Maaari ka ringmagpakalat ng impormasyon hinggil sahalaga ng coral reef para sa mga yamangdagat.

♦ Pag-iimbak ng pagkain Maaari mong ibahagi ang anumangnalalaman mo hinggil sa pag-iimpok(preservation) ng pagkain.

♦ Pagbabasa at Pagbibilang Kung ikaw ay magaling sa Math at ibapang paksa tulad ng English at Science,maaari mong turuan ang iba pangresidente sa iyong komunidad hinggil samga araling ito. Makakatulong ka sapamamagitan ng pagtuturo sa kanila.

♦ Programang pangkalusugan Makakatulong ka sa pamamagitan ng(malnutrisyon) pagbabalita sa mga residente hinggil sa

mga programa at serbiyso ng inyonghealth center. Maaari mo ring tulungan angmga opisyal na pangkalusugan sa iyongkomunidad upang magbuo ng nutritionmap ng iyong komunidad. O, puwede karing mag-boluntaryo bilang manggagawangpangkalusugan ng komunidad.

♦ Pagsasaayos sa basura Maaari kang makilahok sa pamamagitan(waste management) ng paggawa ng mga poster na may-

islogan hinggil sa kalinisan. Maaari moring kumbinsihin ang mga kapwa residentena magbuo ng isang komite o grupo natitiyak sa kalinisan sa inyong komunidad.

35

♦ Pagtuturo sa mga mangingisda Makakatulong ka sa pagkumbinsi sa mgahinggil sa mga bagong teknolohiya kapwa mangingisda na dumalo sa mgasa pangingisda seminar, pagpupulong at pagsasanay ukol

sa mga bagong teknolohiya sapangingisda. Maaari mo ring imbitahanang tagapagsalita para sa seminar.

Maliban sa mga programa at proyektong nabanggit, maaari ka pangmakatagpo ng iba pang programa at proyektong ipinapatupad ng iba pangbarangay. Ang mga proyektong ito ay maaaring makabuluhan din para sa iyongbarangay. At maaari silang magbigay daan upang makilahok ka sa iyongkomunidad. Ang ilan dito ay ang sumusunod:


♦ Tamang Paghahanda ng Pagkain Maaari mong imbitahan ang tagapagsalitapara sa seminar sa Pagahahanda ngPagkain.

♦ Kampanya para Linisin ang mga Maaari kang sumali bilang miyembro ngKanal, Ilog at Dagat grupong maglilinis ng mga kanal at ilog sa

inyong komunidad.

♦ Programa para sa Edukasyon ng Maaari kang magturo sa mga matatandaMatatanda sa iyong komunidad.

♦ Makabagong Pagsasaka Maaari mong hikayatin ang mgamagsasaka sa inyong komunidad upangdumalo sa mga seminar hinggil sa bagongteknolohiya sa pagsasaka.

♦ Pangangalaga sa mga Bata Maaari mong hikayatin ang mga kasamamo sa komunidad upang magbuo ng grupona mangangalaga sa mga bata sakomunidad.

♦ Employment Maaari kang makipatulungan sa iyong liderpangkomunidad sa pagtatakda ng mgaseminar at pagsasanay para sa self-employment.

♦ Kampanya Laban sa Iligal na Droga Maaari kang magpakalat ng impormasyonhinggil sa masasamang epekto ng bawalna gamot.

♦ Reading Centers Maaari kang magbigay ng mga lumanglibro sa mga basahan sa iyong komunidad.

♦ Responsableng Pagpapamilya Maaari mong hikayatin ang mga mag-(responsible parenthood) asawa at mga magulang sa iyong

komunidad upang dumalo sa mga seminarhinggil sa responsableng pagpapamilya.

♦ Pagpaplano ng Pamilya Maaari kang maglunsad ng mgapanggrupong talakayan kasama ang iyongmga kaibigan at pag-usapan angkahalagahan ng pagpaplano ng pamilya.

36

♦ Kampanya sa Paglikha ng Pagkain Maaari mong ang iyong mga kapitbahayupang magtanim ng mga tanim at gulay sakanilang mga likod-bahay.

♦ Paglilinis ng mga Palikuran Maaari mong talakayin sa iyong mgakapitbahay ang kahalagahan ng malinis napalikuran. Maaari mo ring talakayin angmga sakit na maaaring idulot ng marumingpalikuran na maaaring makaapekto samga residente at mga bata.

Maaaring mayroon pang ibang proyekto at programang naglalayongmapabuti ang komunidad. Malamang ay maaari kang magdagdag sa listahan saitaas. Isulat ito sa ibaba.


Ipakita ang iyong nailista sa iyong Instructional Manager, mga miyembrong pamilya, mga kaibigan, at maging sa isang namumuno sa barangay.Makipagtalakayan sa kanila hinggil sa mga paraan upang makalahok ka parasuportahan ang mga ganitong proyekto sa iyong barangay. Isulat ang ilan sakanilang mga idea sa espasyo sa ibaba.

________________________________________________________________

_________________________________________________________________

________________________________________________________________

________________________________________________________________

Karamihan sa mga proyekto ng nakalista ay pinangungunahan ng iba’t ibangahensiya ng gobyerno tulad ng Kagawaran ng Edukasyon, Kultura at Isports(DECS), Kagawaran ng Panlipunang Kagalingan at Pagpapa-unlad (DSWD),Kagawaran ng Kalusugan (DOH), at Kagawaran ng Agrikultura (DA).

37

May ilang proyekto ang pinangungunahan at ipinapatupad ng pribadongsektor at mga non-government organizations. Mayroon ding ilang proyektongipinapatupad ng mga grupong naka-base sa komunidad, tulad ng SangguniangBarangay, Parent-Teachers Association, grupo ng mga magsasaka atmangingisda, organisasyon ng kabataan, at asosasyon ng mga nanay.

Alamin Natin

Alam mo bang mayroong dalawang paraan upang mapasimulan omaisagawa ang pakikilahok?

Ang pakikilahok ay maaaring pasimulan sa pamamagitan ng mgasumusunod na paraan:

♦ Mula sa Taas tungo sa Ibaba(Top-to-down) — ang mga taoay nahihikayat na makilahokdahil sa pamumunongipinapakita ng mga lider ngkanilang komunidad.Nagagawang ipatampok ng mgalider na ito sa mga residenteang pangangailangan ngpakikilahok sa mga aktibidadng komunidad upang mapabutiang kalidad ng kanilang pamumuhay.

♦ Mula sa Ibaba tungo sa Itaas(Bottom-up) — ang mgaresidente sa komunidad aynakakapagtulak para sa mgaaktibidad at proyektongkinakailangang maipatupad sakomunidad. Tinitingnan ng mgaresidente ang mga aktibidad oproyektong ito bilang mgasolusyon sa pagharap sakanilang mga pangangailangan.

Sa pamamagitan ng mga paraang ito ng pagpapasimula ng pakikilahok,masasabi nating ang pakikilahok ay parehong nangangailangan ng komitment ngpamunuan mula sa itaas, at ng motibasyon ng mga tao mula sa ibaba.

38

Alamin Natin

Bilang isang instrumento ng pagbabago sa iyong komunidad, maaari kangmag-organisa ng mga grupo. Ikaw at ang grupong ito ay makakapagplano atmakakapagpasimuno ng mga aktibidad na makakatulong upang bigyangsolusyon ang mga suliranin sa inyong pamayanan.

Halimbawa, sa pagtulong upang maresolba ang problema sa malnutrisyon:

1. Maaari mong imbitahan ang iba’t ibang grupo sa iyong komunidadupang magpadaloy ng isang survey ukol sa kalagayang pangnutrisyonng mga batang may edad anim pababa.

2. Sa pagpapatupad ng survey, maaari mong hilingin ang tulong ngPunong Barangay at ng mga miyembro ng Sangguniang Barangay.

3. Maaari mo ring hilingin ang tulong ng punong guro o ng mgasuperintendent ng mga paaralan, kinatawan ng Kagawaran ngKalusugan (DOH), kinatawan mula sa National Nutrition Council(NNC), ng simbahan at ng mga grupo ng kabataan.

4. Matapos magawa ang survey, maaari kang mag-organisa ng isangpagtitipon kung saan maaari mong ipaalam sa mga tao ang resulta ngsurvey. Puwede kang mag-imbita ng isang doktor o opisyal sakalusugan ng barangay upang magsilbing tagapagsalita o taga-lektyur.Maaari nilang ibahagi ang mga kaso ng malnutrisyon at ang mga epektonito sa paglaki ng mga batang may edad anim pababa.

5. Ang mga miyembro ng grupong iyong inimbita ay maaaring magbuo ngisang grupong ubod (core group). Ang grupong ito ay magpapasimulang mga proyekto upang makatulong na mahinto ang problema ngmalnutrisyon sa inyong komunidad.

6. Maaari mo ring tulungan ang grupong ubod na ipahayag ang suliraninsa Sangguniang Barangay. Mas madaling makukumbinsi angSangguniang Barangay kung hawak mo na ang datos hinggil sa lala ngsuliranin upang harapin ang problema ng malnutrisyon. Ang plano ngpagkilos na ito (o action plan) ay maaaring lamanin ang mga aktibidadtulad ng:

♦ Pagdaraos ng kampaya sa impormasyon hinggil sa mga dahilan atmasamang epekto ng malnutrisyon at ang paghahanda ng murangunit masustansyang pagkain sa pamamagitan ng mga seminar,poster, babasahin, at jingles (maikling kanta).

♦ Isang kampanya upang maalis ang bulati ng mga batang mula 2hanggang 6 na taon sa barangay.

Lalamanin ng plano ng pagkilos ang mga layunin ng aktibidad, o ang mgapamamaraang gagamitin, ang mga taong responsable at ang inaasang petsa ngpagtatapos nito.

39

Narito ang detalyadong halimbawa ng isang plano ng pagkilos:

Pag-aaralan natin kung papaanong maghanda ng plano ng pagkilos ng isangproyektong para sa pagpapaunlad ng komunidad sa Aralin 3. Gayunman, dapatnating tandaan na kailagan nating ipatupad ang ating mga plano upang maabotang pag-unlad sa komunidad. Ang isang plano ng pagkilos ay walang silbi kunghindi ito maipapatupad.


Basahin ang kuwento sa ibaba at tulungan si Mang Pepe at ang kanyangmga kapitbahay sa pagharap sa mga suliranin ng kanilang komunidad.

Limang taon nang nakatira si Mang Pepe sa Barangay Lumang Lipunan. Salimang taon niyang paninirahan sa komunidad ay marami nang suliranin ang kanyangnapansin. Ang kanilang komunidad ay may problema sa basura, kawalan ng mgapasilidad sa kalusugan, malubhang pagsusugal ng mga kabataan, at malnutrisyon samga bata. Gusto niyang makatulong upang maresolba ang mga suliraning ito.

Bandang huli ay nag-desisyon si Mang Pepe na kausapin ang kanilang PunongBarangay. Inilatag at tinalakay niya ang kanyang mga oberbasyon sa kanilangkomunidad. Si Ka Siso, ang bagong halal na Punong Barangay, ay mayroon dingkatulad na mga obserbasyon. Dahil dito ay siniguro niya kay Mang Pepe natatalakayin niya ito sa mga konsehal ng komunidad.

Matapos ang dalawang linggo, nagpasya ang mga lider-komunidad na magdaosng pagpupulong at konsultasyon sa mga residente. Ang bawat opisyal ng komunidaday naging masigasig sa pag-imbita sa bawat residente upang dumalo sa mga pulong.Ang kanilang mga pulong ay tumutok sa mga problema at pangangailangan ngkomunidad. Ang lahat ng residente ay nakadalo sa mga pulong.

Tinalakay nila sa pulong ang mga obserbasyon ni Mang Pepe. Ang karamihan samga residente ay mayroon ding ganoong mga obserbasyon at nagnanais na ang mgaobserbasyong ito sa kanilang komunidad ay mabigyang solusyon. Napagtanto nilanglahat na ang mga ito ay suliranin ng kanilang komunidad at nakaaapekto rin sa kanilaat sa kanilang mga pamilya.

Imulat ang mgaResidente ngKomunidad Hinggilsa mgaMasustansyangPagkain

Maglunsad ngisang seminar opagtitipon ng mgaresidente ngkomunidad hinggilsa mgamasustansyangpagkain.

Mag-imbita ngtagapagsalita okaya’y taga-lektyurmula sa NationalNutrition Council atmula sa Kagawaranng Kalusugan(DOH).

Ang organisasyongpangkomunidad at angmga opisyal ng barangay.

Ika-30 ngNobyembre, 2000

Turuan ang mgaresidente ngkomunidad kungpaanomakapagtatanim ngmga gulay sakanilang likod-bahay

Maglunsad ngseminar napangkasanayanhinggil sa iba’tibang klase nggulay na madalingmaitatanim ngmga residente.

Mag-imbita ngtraining officer mulasa Kagawaran ngAgrikultura

Ika-4 ng Disyembre,2000

Makipag-ugnayan sa mganongovernmentorganizations namayroong programa atserbisyo sa nutrisyon.

Ang organisasyongpangkomunidad

Ang rural health unit.

Kailan MatataposLayunin Aktibidad Pamamaraan Tao/GrupongResponsable

40

Nagpasyang kumilos ang mga lider at residente, kasama na si Mang Pepe upangharapin ang kanilang mga problemang pangkomunidad. Nagpasya silang magbuo ngmga komite na siyang mangangasiwa para sa bawat problemang natukoy ng mga tao.

Sagutin ang mga sumusunod na tanong:

1. Paano mahaharap ng mga binuong komite ang mga suliranin ng inyongkomunidad?

_____________________________________________________________

________________________________________________________________

2. Si Mang Pepe ay isang ahente ng pagbabago sa Barangay LumangLipunan. Ano ang kanyang ginawa upang siya ay maging ahente ngpagbabago?_____________________________________________________________

________________________________________________________________

3. Sa iyong pagtingin, magtatagumpay ba si Mang Pepe, ang pamunuan atmga residente ng Barangay Lumang Lipunan sa pagharap sa kanilangmga problemang pangkomunidad? Bakit?_____________________________________________________________

________________________________________________________________

4. Kung may na-obserbahan ka nang mga suliranin at pangangailangan saiyong komunidad, tutularan mo ba si Mang Pepe? Bakit gayon angiyong pagtingin?____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Kung ikaw si Mang Pepe, paano mo hihikayatin ang pakikilahok ngiyong mga kapitbahay upang sumali sila sa mga aktibidad atproyektong pangkomunidad?_____________________________________________________________

________________________________________________________________

6. Bakit mahalaga ang pakikilahok upang makamit ang pag-unlad ng isangkomunidad?_____________________________________________________________

________________________________________________________________

7. Magtatagumpay ba ang mga proyektong pangkomunidad kung walangpakikilahok ng mga residente? Bakit?_____________________________________________________________

________________________________________________________________

Ihambing ang iyong mga sagot sa Batayan ng Pagwawasto sa pp. 63–65.

41

Tandaan Natin

Narito ang mga bagay na dapat mong tandaan mula sa araling ito:

♦ Mayroon kang papel na dapat gampanan upang matulungang umunladang iyong komunidad. Makialam at makiisa.

♦ Malaking bahagi ng pag-unlad ng komunidad ay nakabatay sa kanyangkasapian. Kung ang isang komunidad ay mayroong masigasig nanamumuno at kasapiang masiglang nakikilahok sa mga pagsisikap parasa kaunlaran, at sa tulong na rin ng mga kaugnay na ahensiya nggobyerno at pribadong sektor, ang komunidad na ito ay mayroong masmalaking pagkakataon upang umunlad.

♦ Ang isang komunidad na nakasandal lamang sa pamahalaan parasagutin ang kanilang mga suliranin ay hindi maabot ang ganap nitongpag-unlad.

♦ Makialam! Sumali at masiglang makilahok sa mga proyektongpangkaunlaran upang makatulong sa paglutas sa mga problema ngiyong komunidad.

♦ Ang pag-unlad ng isang barangay ay hindi lamang nakasalalay sapagsisikap ng isa, dalawa, o tatlong tao; bagkus sa pamamagitan ito ngsama-samang pagsisikap ng bawat miyembro ng komunidad. Kasama samga miyembrong ito ang kanilang mga lider, ahente ng pagbabago, atmga boluntaryo.

42

ARALIN 3

Pagpapasimula, Pagpaplano atPagpapatupad ng mga Proyekto para sa

Iyong Komunidad

Naaalala mo pa siguro ang iyong mga natutuhan sa Aralin 2? Natutunanmong dapat mong tanggapin ang hamon na makilahok sa mga proyekto para sapagpapaunlad ng komunidad upang makatulong sa pagresolba ng mga problemanito. Napag-aralan mo na rin na nakakatulong sa pagpapaunlad ng iyongkomunidad ang iyong pagsisikap kasama na ang pakikipagtulungan ng iba pangmiyembro.

Matapos makompleto ang araling ito, ikaw ay inaasahang:

♦ makapagpapasimula at makapagpaplano ng isang proyekto na maaaringipatupad sa iyong komunidad;

♦ maipaliwanag ang mga hakbang o mga pamamaraan sa sa pagpapatupadng mga plano ng proyekto;

♦ matutukoy ang mga tao o organisasyon na makakatulong sapagpapatupad ng mga proyekto sa iyong barangay; at

♦ makapaghahanda ng isang plano ng proyekto na nakasuporta sa Planong Pangkaunlaran ng Barangay.

Basahin Natin Ito

Isang pang survey na pangkomunidad ang ginanap sa Barangay Mapayapamga anim na buwan na ang nakakaraan. Batay sa resulta ng survey, ang mgasumusunod ang sampung pangunahing suliranin sa pamayanan:

♦ kawalan ng malinis at ligtas na inuming tubig;

♦ kawalan ng oportunidad sa trabaho para sa mga kalalakihan, kasama naang mga kabataang hindi na nag-aaral;

♦ mababang antas ng edukasyon para sa karamihan sa miyembro ngbarangay;

43

♦ malnutrisyon sa mga batang 2 hanggang 6 na taong gulang;

♦ malaking bilang ng mga sumusunod na sakit: dengue, sipon, ubo,rayuma, at tuberculosis;

♦ mababang pasilidad sa pabahay;

♦ kawalan ng maayos na palikuran;

♦ malaking bilang ng pang-aabuso sa mga bata;

♦ tumataas na populasyon; at

♦ mababang sistema ng pagsasa-ayos ng basura sa komunidad.

Kinakaharap na ng Sangguniang Barangay at iba pang grupong cause-oriented ang unang lima sa mga natukoy na suliranin. Walang aksyong ginagawapara sa huling limang problema.

Samantala, sa isang dako ng barangay, ang matalik na magkaibigang siAling Dely at si Aling Rosy. Pinag-iisipan nila kung paano sila makatutulong sapagpapabuti at pagpapaunlad ng kanilang barangay. Nais nilang magpasimula ngisang proyektong sa tingin nila’y makatutulong upang umunlad ang barangay.

Basahin kung ano ang napag-usapan ng magkaibigan.

Rosy, balak kong gumawang isang proyekto paramakatulong sa atingkomunidad.

Madali iyan,itanong mo langsa akin.

Kaya nga ako nanditongayon, para hilinginang iyong payo.

Teka, meron akong ideya.Bakit hindi kaya tayomagbuo ng securitybrigade para sa BarangayMapayapa. Magtatag tayong mga tanod ngbarangay na magpa-patrolya gabi-gabi ditosa Barangay Mapayapa.

Pero, di ba proyektongpanlalaki ‘yan? Bakit hindina lang tayo gumawa ngproyektong magtuturo samga kababaihan ng mgakasanayan tulad ngmanikyur at pedikyur?

44

Naku, manikyur atpedikyur! Malamang hindimagtatagumpay ‘yan. Angmga kababaihan dito ayhindi nahihilig sa mgaganyang bagay.

Paano mo alam?

Anong ibig mongsabihing isa’t kalahati?

Hindi mo ba natatandaan noongisang taon nang magkaroon ngprograma sa di-pormal naedukasyon upang turuan angmga kababaihan sa paglalagayng manikyur at pedikyur? Alammo ba kung anong nangyari?Isa’t kalahati lang ang dumalo.

Ang ibig kong sabihin, isangnanay at ang kanyang anaklang ang dumalo sa klase.‘Yung bata ang kalahati kasihindi pa siya malaki. Ayan na naman, lagi kang

nagbibiro! He, he, he.

45

Subukan Natin Ito

Sagutin ang mga sumusunod:

1. Batay sa talakayan ng magkaibigang si Aling Dely at Aling Rosy, anoang masasabi mo sa proyektong nais nilang pasimulan?

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Sa iyong palagay, magtatagumpay ba ang kanilang proyekto? Bakit obakit hindi?

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Ano ang iyong maipapayo sa kanilang magkaibigan hinggil sapagpaplano ng isang proyektong pangkomunidad?

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Maganda sana ang hangarin ni Aling Dely at Aling Rosy. Ngunit malinawna ang kanilang pinaplanong proyekto ay hindi nakabatay sa listahan ng mganatukoy na pangangailangan o problema ng komunidad. Ito ay nakabataylamang sa kanilang pansariling pagtingin. Maaaring mahalaga rin ang kanilangipinapanukala ngunit ito ay malamang na hindi maging kasing epektibo kungikukumpara sa isang proyektong nakabatay sa mga natukoy na pangangailanganng karamihan sa mga residente.

Siguro’y mas mabuti ’yon. Baka puwedena tayong mag-umpisa bukas?

Oo ba, para sa’yo. Masmabilis pa ko sa tandangna titilaok pag alaskwatro.

46

Mas mahusay sana kung komunsulta si Aling Dely at Aling Rosy sakanilang Punong Barangay o sinumang miyembro ng Sangguniang Barangay.Maaari silang mabigyan ng payo kung ano ang dapat isaalang-alang sapagpaplano ng proyektong makakatulong upang maiangat ang kalidad ngpamumuhay ng kanilang mga kabarangay. May ilan pang mahahalagangsuliraning tinukoy ng survey pangkomunidad na hindi pa natutugunan saBarangay Mapayapa. Isang umpisa sana nila Aling Dely at Aling Rosy angpagrepaso sa mga problemang ito bilang batayan ng malinaw pagpapaunlad ngkanilang proyekto.

Tinalakay natin kanina na ang survey na pangkomunidad ay isang pormal oopisyal na pag-aaral na inilunsad upang tukuyin ang mga suliranin atpangangailangan ng komunidad. Sa pamamagitan ng pagtingin sa ulat ng surveyna pangkomunidad ay maaari nating repasuhin ang listahan ng mga suliranin atpangangailangan sa komunidad. Ang ulat na ito ay mayroong inabot napagtatasa at rekomendasyon hinggil sa pag-aaral. Maaari mong repasuhin angmga kinilalang problema sa pamamagitan ng konklusyon at mgarekomendasyon.

Sinabi natin sa Aralin 1 ng modyul na ito na ang mga aktibidad oproyektong para sa kaunlaran ng komunidad ay dapat na nakabatay sa mgapangangailangan ng mga residente. Bakit? Dahil ang tagumpay ng mgaaktibidad o proyektong pangkaunlarang ito ay nakasalalay sa pakikilahok ngmga miyembro ng komunidad.

Sa iyong pananaw, paano dapat simulan ang pagpaplano at pagpapatupad ngisang proyekto para sa komunidad? Ano ang mga paraan upang kayanin ng isangproyekto na harapin ang mga pangangailangan ng karamihan sa mga miyembrong komunidad? Ating alamin sa susunod na bahagi ng araling ito.

Alamin Natin

Mga Paraan ng Pag-uumpisa, Pagpaplano at Pagpapatupad ng IsangProyekto para sa Kaunlaran ng Komunidad

UNANG HAKBANG: Konsultahin ang Planong Pangkaunlaran ng Barangay.

Ang Planong Pangkaunlaran ng Barangay ay nakabatay sa surveypangkomunidad o pagsusuri sa sitwasyon na ginawa ng mga kasapi ngSangguniang Barangay o ng mga lider ng mga organisasyong pangkomunidad,sa tulong ng mga ahente ng pagbabago. Ito ay listahan ng lahat nang mgaprograma at proyekto para sa komunidad. Lahat ng barangay ay mayroong Planosa Pag-unlad ng Barangay. Maaari ka ring kumonsulta sa iyong PunongBarangay o kasapi ng Sangguniang Barangay hinggil sa isang proyekto na hindipa naipapatupad. Maaari kang mamili ng proyekto mula sa listahan.

47

Narito ang isang halimbawa ng listahan ng mga aktibidad o proyektongmakatutulong sa Barangay Mapayapa upang harapin ang mga suliranin nito:

♦ Proyekto para sa suplay ng tubig

♦ Programang pangkabuhayan

♦ Mga programa para sa pagbasa at pagbilang

♦ Programa ng pagpapakain para sa mga bata

♦ Mga seminar hinggil sa mga pangunahing sakit sa komunidad

♦ Proyekto para sa paglilinis ng kubeta

♦ Mga seminar hinggil sa pag-aabuso sa bata

♦ Seminar sa pagpaplano ng pamilya

♦ Seminar sa waste management

IKALAWANG HAKBANG: Piliin ang proyekto na sa iyong palagay ay kaya moo ng iyong grupong maipatupad. Maaari kang kumonsulta sa mga miyembrong iyong komunidad hinggil sa proyektong makakatugon sa kanilangpangunahing pangangailagan.

Dahil sa ang Barangay Mapayapa ay mayroong problema sa kanyanglumalaking populasyon, maaari itong maglunsad ng isang Seminar saPagpaplano ng Pamilya para sa kanyang mga residente.

IKATLONG HAKBANG: Ihanda ang plano ng proyekto. Naglalaman ito ng mgasumusunod:

A. Pangalan ng Proyekto: (Halimbawa: Seminar sa Pagpaplano ngPamilya)

B. Takdang Panahon ng Proyekto: (Halimbawa: Enero 16 – 17, 2001)

C. Layunin ng Proyekto: (Halimbawa: Bigay ng kaalaman ang mgaresidente ng Barangay Mapayapa hinggil sa iba’t ibangpamamaraan sa pagpaplano ng pamilya)

D. Inaasahang Resulta: (Halimbawa: Matapos ang seminar, ang mgaresidente ng Barangay Mapayapa magkakaroon ng kaalamanhinggil sa iba’t ibang pamamaraan sa pagpaplano ng pamilya)

E. Mga Estratehiya:

♦ Magpadalo ng mga tagapagsalita upang talakayin ang mgabentaha ng pagpaplano ng pamilya. Ang mga tagapagsalitangito ay maaaring magmula sa Kagawaran ng Kalusugan (DOH),Komisyon sa Populasyon (POPCOM), at sa Family PlaningOrganization of the Philippines (FPOP).

48

♦ Mamigay/magpakalat ng mga pang-impormasyon atedukasyunal na materyales hinggil sa iba’t ibang pamamaraanng pagpaplano ng pamilya.

♦ Hinggin ang tulong pampinansya ng Sangguniang Barangay ong Organisasyong Pangkomunidad

F. Iskedyul ng mga gawain at mga taong responsable para sa bawatgawain

Tinalakay natin sa mga nagdaang aralin na kinakailangan ang pakikilahokmula sa mga miyembro upang maabot ng isang komunidad ang pag-unlad.Paano makakalahok ang mga miyembro at organisasyon sa komunidad sapagpapatupad ng mga proyekto? Natatandaan mo ba ang plano sa pagkilos natinalakay natin sa Aralin 2?

Ang iskedyul ng mga gawain at mga taong responsable ay bahagi ng planosa pagkilos. Ito ay nagtatakda ng tiyak na gawain sa isang tiyak na tao oorganisasyon. Ang mga gawain at responsibilidad na ito nagpapakita ngdetalyadong aktibidad na dapat gampanan ng mga miyembro o organisasyon sakomunidad sa pagpapatupad ng isang tiyak na proyekto.

Sa ibaba ay isang halimbawa ng isang iskedyul ng mga gawain para sa mgaaktibidad sa isang proyekto.

Aktibidad Iskedyul Taong Responsible

Humingi ng permiso mula sa Disyembre 3, 2000 Noel SaliendraPunong Barangay at mga liderpangkomunidad upangmakapagdaos ng pulong parasa mga mag-asawa

Pag-imbita sa isang Disyembre 4, 2000 Leticia Zamoratagapagsalita o eksperto

Paghingi ng pondo mula sa Disyembre 10, 2000 Caridad SantosSanggunian o mula saorganisasyong pangkomunidad

Pagtiyak sa pagdalo ng Disyembre 12, 2000 Miguelito Rosaltagapagsalita o eksperto

Paglulunsad ng Seminar sa Enero 16-17, 2001 Mga residente o miyembroPagpaplano ng Pamilya ng Organisasyong

Pangkomunidad

49

G. Maghanda ng Pondo ng inaasahang gastusin para makumpleto angproyekto:

Gastos sa pagkain P 2,000Honorarium para sa tagapagsalita P 1,000Iba pang gastusin P 1,000

Total P 4,000

Naintindihan mo ba ang mga naunang hakbang na kinakailangan upangmaging matagumpay ang paggawa ng isang Proyekto para sa Kaunlaran ngKomunidad? Kung oo, magaling! Kung hindi, repasuhin lamang ang mgatinalakay sa itaas. Maaari mo ring rebyuhin ang Aralin 3 upang higit mongmaintindihan ang bahagi hinggil sa pagpaplano ng proyekto, kasama na ang mgaibinigay na halimbawa.

Ngayon ay puwede ka nang magpatuloy sa pagbabasa ng mga susunod sahakbang sa pag-uumpisa, pagpaplano at pagpapatupad ng proyekto.

IKAAPAT NA HAKBANG: Ilunsad ang iyong mga aktibidad at sundan ang mgaaktibidad ayon sa Plano ng Pagkilos

Halimbawa, maaari mong tanungin ang ibang miyembro na nabigyan ngmga gawain at responsibilidad hinggil sa kanilang inabot. Makakarating ba anglahat ng inaasang tagapagsalita at eksperto sa takdang araw ng seminar?Puwede ring susugan mo ang paghingi ng pondo para sa iyong aktibidad oproyekto. Kailan dadating ang pondo? Higit pa, tingnang mabuti kung ang mgapaghahanda para sa mga materyales at pasilidad na gagamitin sa seminar aynaihanda na. Maaari mo rin itong gawin isang linggo bago ang seminar.

Tiyakin ang pagdalo sa pagpapatupad ng aktibidad o proyekto. Tiyakinkung ang mga imbitadong kalahok at manonood ay nakarating sa panahon ngpagpapatupad ng implementasyon ng aktibidad o proyekto.

Tingnan kung ang iyong iskedyul ay naka-ayon sa iyong plano ng pagkilos.

IKALIMANG HAKBANG: Tasahin kung naabot ng aktibidad o proyekto angmga layunin ng iyong plano ng pagkilos.

Ang ebalwasyon ay mahalaga sa pagtatasa ng ating mga aktibidad oproyektong pangkomunidad. Dapat nating laging tandaan na ang mga aktibidado proyektong ating ipinapatupad ay mayroong layunin. Ang ating mga aktibidado proyekto ay naglalayong harapin ang mga tukoy na suliranin sa atingpamayanan.

Sa pamamagitan ng pagtatasa, natataya natin kung naaabot natin ang atingmga layunin. Maari din nating tasahin ang mga natutunan ng bawat kalahok saaktibidad. Halimbawa’y kung tayo’y nagdaos ng isang seminar sa pagpaplano ngpamilya. Ano ang mga inaasahan natin sa mga kalahok? Naabot ba natin angmga inaasahang ito? Ano ang natununan nila sa seminar? Paano nila itomagagamit sa kanilang pang-araw-araw na buhay?

===

=

50

Maaari nating tasahin ang Seminar sa Pagpaplano ng Pamilya sapamamagitan ng isang kagamitan sa pagtatasa (maaaring ito ay isangtalasagutan). Ang tala-sagutang ito ay maaaring magtanong sa mga kalahokhinggil sa iba’t ibang pamamaraan ng pagpaplano ng pamilya at kung papaanonila magagamit ang pagpaplano ng pamilya sa araw-araw nilang pamumuhay.

Maaari din tayong lumikha ng grupong taga-antabay na siyang iikot sakomunidad. Ang grupong ito ay maaaring magtanong sa mga residente kungpapaano nila balak gamitin ang kanilang natutunan sa seminar. Maaari dinnilang ipaalam sa mga pamilya ang mga serbiyong makukuha mula sa healthcenter ng komunidad.

IKA-ANIM NA HAKBANG: Batay sa resulta ng iyong ebalwasyon, maaari mo ong iyong grupong mataya kung kinakailangan pa ng kasunod (follow-up) naaktibidad ng mga nagsilahok hinggil sa paksang iyong tinalakay.Pagkatapos ay maaari kang mag-umpisang muli ng bagong proyekto.

Halimbawa, matapos mailunsad ang seminar sa pagpaplano ng pamilya,maaaring naisin ng mga kalahok o ng mga residente na magbuo ng isang team ogrupo na tutulong upang ipalaganap ang pagpaplano ng pamilya sa komunidad.Ang grupong ito ay maaaring makipagtulungan sa health center o sa rural healthunit ng komunidad. Maaaring isa itong bagong proyektong kaugnay pa rin saiyong nakaraang proyekto.


Ito ang iyong takdang aralin para sa modyul na ito. Isa sa mga problema ngBarangay Mapayapa ay ang ukol sa tamang pagsasaayos ng basura o tamangpagtatapon ng basura. Maghanda ng isang plano ng proyekto na makatutulong saBarangay Mapayapa upang maharap ang problemang ito. Nasa ibaba ang isangbalangkas na maaari mong sundan sa paghahanda ng iyong plano ng proyekto:

1. Pangalan ng Proyekto2. Takdang Panahon ng Proyekto3. Layunin ng Proyekto4. Inaasahang Resulta5. Mga Pamamaraan sa Pagpapatupad ng Proyekto6. Iskedyul ng mga Aktibidad7. Tinatayang Pondo

51

Nasa ibaba ang isang form. Punuan lamang na ito ng tamang impormasyon.(Kung gusto mo, maaaring gumamit ng hiwalay na papel para sa iyong plano ngpagkilos.)

1. Pangalan ng Proyekto: ______________________________________

2. Takdang Panahon ng Proyekto: ________________________________

3. Mga Layunin ng Proyekto:

a. ______________________________________________________

b. ______________________________________________________

c. ______________________________________________________

d. ______________________________________________________

e. ______________________________________________________

4. Inaasahang Resulta: _________________________________________

5. Mga Pamamaraan sa Pagpapatupad ng Proyekto:

a. ______________________________________________________

b. ______________________________________________________

c. ______________________________________________________

6. Iskedyul ng mga Aktibidad

Aktibidad Iskedyul Taong Responsable

52

7. Tinatayang Pondo para sa Proyekto

Matapos ihanda ang iyong plano ng pagkilos, ipakita ito sa iyongInstructional Manager o Facilitator para sa mga komentaryo. Kung walangnariyang Instructional Manager o Facilitator, maaari mong ipakita ang iyongproyekto sa isang kamag-aral, sa inyong Punong Barangay, o sa isang miyembrong Sangguniang Barangay. Maaari mo rin itong ipakita sa iyong dating guro, samga kapamilya o mga kaibigan. Matutulungan ka nilang pagbutihin pa angiyong nagawa. Pagkatapos ay ihambing ang lahat ng iyong mga kasagutan saBatayan sa Pagwawasto sa pp. 65–67.

Tandaan ang ating sinabi sa dulo ng Aralin 2—ang isang plano ng pagkilosay walang silbi kung ito’y hindi maipapatupad. Ang susunod mong hamon aykausapin ang inyong Punong Barangay o ang isang miyembro ng SangguniangBarangay ukol sa mga paraan upang ang iyong plano ng pagkilos ay maipatupad.Maaari itong mangahulugan ng pakikipagtulungan sa mga miyembro ngkomunidad o mga organisasyon sa komunidad. Sa pamamagitan ng sama-samang paggawa sa gabay ng pakikilahok at pakikipagtulungan, malamang namapapabuti mo pa ang kalidad ng pamumuhay sa iyong komunidad.

Tandaan Natin

Mahalagang tandaan ang mga sumusunod:

♦ Ang pagpapasimula, pagpaplano at pagpapatupad ng isang proyektopara sa kaunlaran ng komunidad ay mayroong anim na hakbang, ito ay:

UNANG HAKBANG: Pagkonsulta sa Planong Pangkaunlaran para sa Pag-unlad ng Barangay

IKALAWANG HAKBANG: Pagpili ng proyekto na sa iyong tingin ay kaya mo ong iyong grupong ipatupad. Maaari dingkumonsulta sa mga miyembro ng iyong komunidadhinggil sa proyektong makasapat sa kanilangpangunahing pangangailangan.

53

IKATLONG HAKBANG: Ihanda ang plano ng proyekto.

IKAAPAT NA HAKBANG: Ilunsad ang iyong mga aktibidad at patnubayan angmga aktibidad ayon sa plano ng pagkilos.

IKALIMANG HAKBANG: Tasahin kung naabot ng aktibidad o proyekto angmga layunin ng inyong plano sa pagkilos.

IKAANIM NA HAKBANG: Batay sa resulta ng iyong pagtatasa, matataya mo ong iyong grupo kung kinakailangan pa ng mgakalahok ng kasunod na aktibidad hinggil sa paksangiyong tinalakay. Pagkatapos ay maaari ka na mulingmagsimula ng panibagong proyekto.

♦ Ang isang plano sa pagkilos ay naglalaman ng mga sumusunod:

1. Pangalan ng Proyekto2. Takdang Panahon ng Proyekto3. Mga Layunin ng Proyekto4. Inaasang Resulta5. Mga Pamamaraan sa Pagpapatupad ng pangkomunidad na

aktibidad o proyekto6. Iskedyul ng mga gawain at taong responsible para sa bawat gawain7. Tinatayang Pondo

Ito na ang huling bahagi ng modyul! Masigabong pagbati sa iyongpagkatapos nito. Nagustuhan mo ba ang modyul? May natutunan ka bangkapaki-pakinabang dito? Ang lagom ng mga batayang punto ay nasa kabilangpahina upang matandaan mo itong mabuti.

Ibuod Natin

Matapos aralin ang modyul na ito, mahalagang tandaan mo ang mgasumusunod:

Ang pagpapaunlad ng komunidad ay naglalayong maabot ang pagyabong atkaunlaran sa komunidad upang pabutihin ang kalidad ng pamumuhay ng mgaresidente.

Ang pag-unlad ng isang komunidad ay nakabatay sa mga sumusunod nasalik:

♦ Epektibong pagpapakilos sa mga residente sa panahon ng mahigpit napangangailangan (emergency) o kung may kinakaharap na mgasuliranin.

♦ Ang mga aktibidad at proyektong sisimulan at ipapatupad ay dapat nanakabatay sa mga natukoy na pangangailangan ng mga tao.

54

♦ Ang mga lider komunidad ay nakatakdang resolbahin ang mga suliraninng komunidad at may interes na pabutihin ang buhay ng kanilangkapwa residente.

♦ Karampatang pagkilala ng mga lider sa kung anumang tipo o kalidad ngpakikilahok ang ipinakita ng mga kasapi ng komunidad para sakanilang proyekto at mga gawain.

♦ Pakikilahok ng mga miyembro ng komunidad sa paggawa ng desisyon,sa pagsusuri ng problema, at pagtukoy at pagpapauna sa mgapangangailagan.

♦ Alam ng mga tao ang kanilang mga kalakasan at mga kahinaan.

♦ Ang mga tao ay nagkakaisa sa pagkamit ng kanilang mga layunin.

♦ Ang mga paraan upang matukoy ang mga suliranin at pangangailanganng ating komunidad ay ang sumusunod:

• Survey pangkomunidad• Pagtatasa ng mga kalahok• Konsultasyon sa komunidad• Direktang pagmamasid• Focus Group Discussion

♦ Ang pag-unlad ng isang komunidad ay maaabot kung ang mgamiyembro nito ay sama-samang kikilos sa pagharap sa mga suliranin atpangangailangan ng komunidad. Dapat kilalanin ng mga residente angkanilang papel sa pakikilahok sa mga pangkomunidad na aktibidad atproyekto. Maaari silang makatulong sa pamamagitan pagdalo sa mgapulong bayan, pakikilahok sa mga kampanya sa kalinisan, atbp.

♦ Ang pag-unlad ng komunidad ay nakabatay nang malaki sa kanyangmga miyembro. Kung ang komunidad ay may dedikadong lider atmayroong mga miyembrong masiglang nakikilahok sa mga pagsisikappara sa kaunlaran ng komunidad, at sa tulong ng mga takdang ahensiyang pamahalaan at ng pribadong sektor, ang komunidad na iyon ay maymas malaking pag-asang umunlad.

♦ Ang pag-unlad ng isang barangay ay hindi lamang sa pamamagitan ngmga pagsisikap ng isa, dalawa o tatlong tao, kundi ng sama-samangpagsusumikap ng bawat miyembro ng komunidad. Ang mgamiyembrong ito ay kinabibilangan ng kanilang mga lider, mga ahenteng pagbabago at mga boluntaryo.

55

Anu-ano ang mga Natutuhan Mo?

Pag-aralan ang sitwasyon sa ibaba. Pagkatapos, batay sa iyong napag-aralanhinggil sa partisipasyon, ay sagutin ang mga kasunod na tanong.

Ang Barangay Murphy ay isang papaunlad na komunidad sa Lungsod Quezon. Itoay mayroong palengke at iba’t ibang mga negosyo tulad ng hardware, kainan, at maliliitna mall. Ito ay malapit din sa mga paaralan at iba pang pamayanan. Gayunman, angBarangay Murphy ay mayroon ding mga suliranin tulad ng pagtatapon ng basura,pagbabara ng trapiko, mga baradong kanal, papataas na antas ng krimen sa mgakabataan at ang paggamit ng droga ng mga kabataan at matatanda.

Ilang beses nang nilapitan ng organisasyon ng Barangay Murphy, na binubuo ngmga residente, ang kanilang mga lider hinggil sa mga problema sa kanilang komunidad.Napansin din ng organisasyon na ang mga proyektong ipinapatupad ng mga opisyal ngbarangay ay pawang nakatutok sa mga proyektong pang-imprastraktura. Sa kanilangpagtingin ay walang silbi ang mga proyektong ito para sa mga tao. Ang mga residentesa komunidad ay mas higit na nangangailangan ng pasilidad sa kalusugan at gamotdahil marami na ang nagkakaroon ng mga pangkaraniwang sakit.

Nakikita ng kanilang punong barangay at mga kagawad ang ganitong mgaalalahanin ngunit hindi nila ito nilalapatan ng aksyon. Naniniwala silang walangproblema hangga’t ang komunidad ay kumikita mula sa mga negosyo. Ipinagmamalakirin nila na ang kanilang komunidad ay maunlad dahil sa laki ng kanilang kinikita mula samga koleksiyon sa buwis at iba pa. Ipinagtatanggol din nila ang mga proyektongkanilang ipinapatupad. Ayon sa kanila, kailangan ang mga proyektong pang-imprastraktura tulad ng mga waiting shed at pagsasaayos ng kalsada upang hikayatinang mga negosyante na magnegosyo sa kanilang komunidad. Ikinalulungkot ngorganisasyon ng Barangay Murphy ang kasagutan ng kanilang mga lider. Hindi na nilaalam kung ano pa ang kanilang gagawin.

1. Sumasang-ayon ka ba sa pananaw ng mga namumuno sa BarangayMurphy na maunlad nga ang kanilang komunidad? Bakit? (2 puntos)__________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Batay sa iyong mga napag-aralan sa modyul na ito, ano ang iyongkonsepto ng isang maunlad na komunidad? (2 puntos)____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Kung ikaw ay miyembro ng kanilang organisasyon, paano mohihikayatin ang mga namumuno ng Barangay Murphy namakipagtulungan sa pagharap sa mga natukoy na suliranin ng kanilangkomunidad? (2 puntos)____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

56

4. Maaari bang umunlad ang Barangay Murphy nang walang pakikilahokang mga pinuno nito? Bakit? ( 2 puntos)____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Anong papel ang ginagampanan ng organisasyon ng Barangay Murphysa kanilang komunidad? Bakit? (2 puntos)____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Gumawa ng isang plano ng pagkilos na makahaharap sa mga natukoyna suliranin ng Barangay Murphy. (2 puntos)____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Ihambing ang iyong mga sagot sa Batayan ng Pagwawasto sa pp. 67–70.

Kung ikaw ay nakakuha ng:

0–4 Dapat mong pag-aralang muli ang buong modyul.

5–7 Kailangan mo lang balikan ang mga araling hindi monaintindihan.

8–10 Magaling! Kailangan mo lang balikan ang mga bahagi ngmodyul hindi mo naintindihan.

11–12 Napakagaling! Maaari ka nang tumuloy sa susunod na modyul.

57

Batayan sa Pagwawasto

A. Anu-ano na ang mga Alam Mo? (pp. 2–4)

1. Sang-ayon – Mahalaga para sa komunidad na magpatupad okumilos sa mga aktibidad o proyektong makapagpapabuti sakalidad ng pamumuhay ng mga residente nito.

2. Hindi Sang-ayon – Maaaring manggaling sa loob o labas ngkomunidad ang taong magpapasimuno ng pagbabago sakomunidad. Ahente ng pagbabago ang tawag sa taong ito dahil siyaay makatutulong sa komunidad upang harapin ang mga suliranin atpangangailangan nito.

3. Sang-ayon – Ang isang responsableng mamamayan ayminamanmanan ang mga pangangailangan ng kanyang komunidad.Ngunit hindi siya tumitigil sa pagmamasid lamang. Nakikilahok rinsa pagpapatupad ng mga aktibidad o proyekto na makakatulong sakanyang kapwa residente.

4. Sang-ayon – Ang pagkakaroon ng mga miyembong nagkakaisa atmadaling mapakilos ay isang salik na nakatutulong sa pag-unlad ngkomunidad. Mahirap para sa isang komunidad na magpatupad ngmga aktibidad o proyektong pangkaunlaran kung ayaw makilahokng mga miyembro.

5. Hindi Sang-ayon – Dapat himuking makilahok ang sinumangmiyembro ng komunidad na ayaw makilahok at makisali sa mgaproyektong pampamayanan. Dapat na ipaliwanag ng mgamiyembro sa mga hindi nakikilahok na miyembro na ang anumangaktibidad o proyektong pangkomunidad ay maaaring makatulongupang pabutihin ang kailidad ng pamumuhay ng mga tao. Dapatring malaman ng miyembrong ito na siya ay may papel sakomunidad. Ito ay dahil sa ang mga suliraning pangkomunidad ayhindi lamang nakaaapekto sa isang pamilya sa komunidad kundi salahat ng pamilya sa pamayanan.

6. Hindi Sang-ayon – Ang sarbey pangkomunidad ay isa lamangaktibidad na maaaring makatulong sa mga residente upang tukuyinat ipriyoridad ang mga pangangailangan sa kanilang komunidad.Mayroon pang ibang paraan at daan upang matukoy ang mgasuliranin sa komunidad.

7. Sang-ayon – Ang isang aktibidad o proyektong pangkomunidad nanakabatay sa mga pangangailagan ng lahat ng tao ay makahihikayatsa pakikilahok ng lahat ng residente. Ang mga residente aymakikilahok dahil alam nilang ang proyekto o aktibidad aymakakatulong sa kanila upang pabutihin ang kalidad ng kanilangpamumuhay. Kung ang mga proyekto ay naglalayong tulungan angminorya lamang ng komunidad, malamang na ang ibang miyembroay hindi makilahok.

58

8. Sang-ayon – Ang Plano para sa Pag-unlad ng Barangay ay isanglistahan ng mga aktibidad o proyekto sa komunidad na nakabataysa pangangailangan ng lahat ng tao. Ang listahang ito ay maaaringmakatulong sa mga namumuno at miyembro ng komunidad upangmatukoy ang mga mahahalagang proyektong makabubuti sa lahatna dapat maipatupad sa komunidad.

9. Hindi Sang-ayon – Ang ano mang porma ng pakikilahok sakomunidad ay makakatulong sa pag-unlad ng komunidad, magingito man ay sa pamamagitan ng pagkukusang-loob o pagigingahente ng pagbabago.

10. Hindi Sang-ayon – Ang sinumang tao mula sa loob o labas ngkomunidad ay maaaring maging tagapagsalita o eksperto. Hanggatang isang tao ay may sapat na edukasyon o kaalaman hinggil samga paksa, programa at serbisyong maaaring talakayin upangmasagot ang isang tiyak na suliranin.

B. Aralin 1

Pag-isipan Natin Ito (pahina 8)

(Ang mga ito ay mga halimbawang sagot lamang, gayunman, angiyong mga kasagutan ay maaaring kahawig ng mga ito. Maaari mongipakita ang iyong trabaho sa iyong Instructional Manager o Facilitatorpara sa mga komentaryo.)

1. Ang mga dahilan ng pag-unlad ng Barangay Buena ay:

a. ang pamumunong ipinakita ng kanilang punong barangay –Ang kanilang punong barangay ay nagsisikap na kausapin angmga residente hinggil sa kanilang mga pangangailangan sakomunidad.

b. ang pakikilahok ng mga residente sa komunidad – Ang mgaresidente ay ganap na responsible sa pagdalo sa mga pulong sakomunidad.

c. epektibong pagpapakilos ng mga residente sa panahon ngmatinding pangangailangan (emergencies) o kung may mgaproblemang kinakaharap – Nangangahulugan ang epektibongpagpapakilos ng pag-oorganisa ng mga tao para sa kolektibongpagkilos upang harapin ang mga suliraning kinakaharap ngkomunidad na nakakaapekto sa kanilang lahat, kasama na angmga biktima, ang mga organisado at maging ang mga di-organisadong grupo sa komunidad.

d. mga aktibidad o proyektong pinasisimulan at ipinapatupadbatay sa mga tukoy na pangangailangan ng mga tao.

59

e. mga may malasakit na namumuno sa komunidad na angtanging interes ay bigyang lunas ang mga pangangailangan ngmga tao.

f. ang sapat na pagkilala ay iginagawad ng namumuno saanumang klase o kalidad ng pakikilahok ng mga miyembro ngkomunidad sa mga aktibidad o proyekto.

g. ang pakikilahok ng mga miyembro ng komunidad sa paggawang desisyon at maging sa pagsusuri sa suliranin at sa pagtukoyat pagpapauna sa mga pangangailangan. Ang mga residente aynakikilahok din sa proseso ng pagpaplano at sa pagpapatupadng mga proyekto. Ang pinakamahalaga — sila angmakikinabang sa mga proyektong ito.

h. nalalaman ng mga tao ang kanilang mga kalakasan at kahinaan– Gumagawa ng mga nararapat na pagkilos ang mga residenteat mga namumuno upang mapangibabawan ang kanilang mgakahinaan sa pamamagitan ng paghingi ng tulong ng mgaahensiya ng pamahalaan at/o pribadong sektor, ng mga non-governmental organizations (NGOs) o mga organisasyon ngmamamayan (POs).

i. nagkakaisa ang mga tao sa pagkamit ng kanilang mga layunin– sama-sama silang kumikilos upang matulungan ang isa’t isasa pagkamit ng kanilang mga layunin.

2. Ang kawalan ng pakikilahok ng mga residente ng Barangay Malaay nakapipigil sa pag-unlad ng kanilang komunidad. Maaaringmayroon din silang namumunong katulad ng sa Barangay Buena nahumihimok sa mga residente, ngunit ang mga residente ngBarangaya Mala ay maaaring hindi dumadalo sa mga pulong ngkomunidad o sa pagpapatupad ng kanilang mga proyektongpangkomunidad. Ang iba pang dahilan ay maaaring ang mgasumusunod:

♦ ang mga pangangailangan ng komunidad ay hindi natutukoy atnaipapauna ng mahusay ng mga namumuno at residente ngkomunidad

♦ walang mga aktibidad o proyektong pangkomunidad nasasagot sa mga pangangailangan ng mga tao.

3. Oo, ang Barangay Mala ay maaaring maging kasing unlad ngBarangay Buena kung magtutulungan ang mga residente atnamumuno upang solusyunan ang mga suliranin ng komunidad.Dapat kilalanin ng mga residente ang kanilang papel sa pag-unladng kanilang komunidad sa pamamagitan ng pagdalo nang regularsa mga pagpupulong. Maaari din silang makipagtulungan sapagpapatupad ng mga aktibidad o proyektong pangkomunidad.Ang iba pang salik na maaaring makatulong sa pag-unlad ngBarangay mala ay:

60

♦ tukuyin at ipauna ng mga namumuno at residente ang mgapangangailangan ng kanilang komunidad;

♦ mayroong pagtutulungan sa pagitan ng mga namumuno at mgaresidente sa pagpapatupad ng mga aktibidad o proyekto para sapag-unlad ng komunidad;

♦ ang mga residente ay masiglang makikilahok at magkakaroonng pakialam sa anumang klase ng aktibidad sa komunidad; at

♦ kinukonsulta ng mga namumuno ng komunidad ang mgaresidente hinggil sa mga proyektong kinakailangan nilangipatupad.

4. a. Ang pagpapaunlad sa komunidad ay naglalayong maabot angpagyabong at pag-unlad sa komunidad upang mapabuti angkalidad ng pamumuhay ng mga residente.

Mahalagang maabot ang pag-unlad sa komunidad dahil angisang napaunlad na komunidad ay makatatayo nang mag-isa atkayang harapin ang mga pangangailangan ng mga residente.Ang mga residente ng komunidad ay nagagawang tukuyin angkanilang mga pangangailangan at umpisahan ang pagkilosupang maharap ang mga pangangailangang ito.

b. Ang mga salik na nakatutulong sa pag-unlad ng komunidad ay:

1. nagagawa ng komunidad na tukuyin ang mga suliranin atpangangailangan nito na kinakailangang harapin.

2. dapat asamin ng proyektong pangkomunidad na maresolbaang mga suliranin ng mga residente sa komunidad. Dapatitong maging kapakipakinabang sa lahat at hindi lamangsa iilan

3. sa pamamagitan ng mga namumuno at residente ay dapatmagawa ng komunidad na ipatupad ang mga aktibidad atproyekto nito.

Magbalik-aral Tayo (pahina 17)

1. Ang mga aktibidad o proyektong pangkomunidad ay ipinapatupadpara sa mga miyembro ng komunidad.

2. Nilalayon ng mga aktibidad o proyekto para sa pag-unlad ngkomunidad na pabutihn ang kalidad ng pamumuhay ng lahat ngmiyembro sa komunidad sa pamamagitan ng pagharap sa kanilangmga pangangailangan. Halimbawa, Ang komunidad aymagpapatayo ng isang day-care center dahil ang karamihan sa mgamagulang sa komunidad ay nagta-trabaho. Ang center ay mayroongadminsitrador at mga boluntaryo na malapit sa mga residente. Sapamamagitan ng day-care center ay makakahinga ng maluwag angmga nagtatrabahong magulang tuwing iiwan nila ang kanilang mgaanak sa day-care center upang pumasok sa trabaho.

61

3. Ang mga pangkaunlarang aktibidad o proyekto ay mahalangangnakabatay sa mga pangangailangan ng mga tao dahil ang mgaproyektong ito ay naglalayong makatulong sa mga residente upangmapabuti ang kalidad ng kanilang pamumuhay. Halimbawa, sahalip ng pagtutok sa mga proyektong pang-imprastraktura tulad ngmga waiting shed at paggawa ng mga poso, maaaring suriin ng mganamumuno ang kondisyon ng kalusugan sa komunidad. Maaaringnangangailangan ang mga tao ng mga serbisyong pangkalusugantulad ng pagmimigay ng gamot, pagpapakain para sa mga bata omga seminar hinggil sa nutrisyon.

Alamin Natin ang Iyong mga Natutuhan (pahina 18)

Ang mga ito ay mga halimbawang sagot. Ang inyong mga sagot aymaaaring bumatay sa inyong pagtingin, ngunit dapat silang magkaroonng hawig sa mga nasa ibaba. Maaari mong ipakita ang iyong mga sagotsa Instructional Manager o Facilitator para sa mga komentaryo.

1. Ang isang komunidad ay dumaranas ng pag-unlad kung ang mgatao sa komunidad ay:

a. natutukoy ang mga suliranin at pangangailangan sakomunidad;

b. kinukonsulta ng mga namumuno sa komunidad ang mgamiyembro ng komunidad hinggil sa mga suliranin atpangangailangang natukoy nila;

c. may pagkakataon ang mga residente na pakilahok sa pagtukoyng mga suliranin at pangangailangan sa komunidad;

d. aktibong nakikilahok ang mga residente sa pagpapatupad ngmga aktibidad at proyektong pangkomunidad’

e. napapakilos ng mahusay ang mga miyembro ng komunidad(mga namumuno at miyembro) sa panahong ng matindingsakuna, tulad ng bagyo, baha at iba pang kalamidad;

f. nalalaman ng mga miyembro ng komunidad ang kanilang mgakalakasan at kahinaan. Gumagawa sila ng mga nararapat naaksiyon upang mapangibabawan ang kanilang mga kahinaan sapamamagitan ng paghingi ng tulong ng mga ahensya ngpamahalaan o pribadong sektor, mga non-governmentalorganization o mga organisasyon ng mamamayan (POs); at

g. ang mga tao ay nagkakaisa sa pagkamit ng kanilang mgalayunin. Sila’y nakikipagtulungan sa isa’t isa upang maabotang kanilang mga layunin

2. Ang mga residente ay dapat na may kinalaman sa pagharap sakanilang mga pangangailangan at suliranin sa komunidad dahil silaang direktang apektado ng mga suliranin at pangangailangang ito.Sa pamamagitan ng kanilang pakikilahok, nagiging mas mapagsuriat mapagpansin sila sa kanilang kalagayan. Natututo rin silangumasa sa sarili o maging independent. Isa pa, ang kanilang

62

pakikilahok sa mga aktibidad at proyektong pangkomunidad aymagpapadali sa pagpapatupad sa mga aktibidad o proyektong ito.

3. Ang pakikilahok ay mahalaga sa pagpapaunlad ng komunidad dahiltinutulungan nito ang mga tao na makilala ang kanilang mgakakayahan sa pagsagot sa pangangailangan at problema ngkomunidad. Dahil dito ay nalalaman nila ang kanilang kondisyonsa komunidad at nagiging mas sensitibo sa mga pangangailanganng ibang tao. Napagsasama-sama ng pakikilahok ang lahat ng mgapagsusumikap ng mga tao sa komunidad upang matugunan angisang tiyak na suliranin o pangangailangan na kanilang natukoy.

4. Ang mga proyektong pangkomunidad ay makatutulong sapagpapabuti ng kalidad ng pamumuhay ng mga residente dahil angmga ito ay nakabatay sa mga pangangailangan ng mga tao sakomunidad. Ang mga proyektong ito ay nagbibigay ng dagdag nakaalaman at edukasyon sa mga residente sa proseso ngimplementasyon nito. Maliban pa sa tinutulungan ng mgaproyektong ito ang mga residente upang matugunan ang kanilangmga pangangailangan, nakatutulong din ito sa mga tao upanghasain ang kanilang mga kasanayan at kakayahan.

Halimbawa’y nakita ng mga tao sa komunidad angpangangailangan na magkaroon ng mga seminar hinggil sakabuhayan. Ang karamihan sa mga residente ay kakaunti angkinikita sa kanilang trabaho kaya kailangan nilang magkaroon ngiba pang mapagkakakitaan. Hiniling nila na magkaroon ng seminarhinggil sa preserbasyon ng pagkain. Habang nagaganap angseminar, maaaring matuklasan ng ilang tao na marunong na palasilang magpreserba ng pagkain. Hindi lamang nila naisip noon nagawin itong negosyo. Nakatulong ang seminar upang matuklasannilang ang preserbasyon ng pagkain ay maaaring maging isangalternatibong paraan ng pagkita ng pera upang matugunan ang mgapang-araw-araw na pangangailangan.

C. Aralin 2

Magbalik-aral Tayo (pp. 30–31)

1. Si Mang Tasyo ay isang di-nakikilahok na miyembro ngkomunidad. Hindi pa siya dumadalo as anumang pagpupulong ngkomunidad kahit na siya’y naimbitahan na nang napakaramingbeses.

2. Si Mang Igme ay isang nakikilahok na miyembro ng komunidaddahil hinihikayat niya ang lahat upang dumalo sa mga pulong ngkomunidad. Siya ay isa ring instrumento ng pagbabago o ahente ngpagbabago dahil ibinabahagi niya ang kanyang mga natutunan sakanyang kapwa residente.

63

3. Hinikayat ni Mang Igme ang anak ni Mang Tasyo na kumbinsihinang kanyang ama na sumali sa kanilang pagsisikap na mapabutiang barangay. Ito ay sa pamamagitan ng pag-imbita kay Cita saisang pulong kaugnay ng mga problema ng kanilang komunidad.

4. Kayang kumbinsihin ni Mang Tasyo na itigil na ang paggamit ngdinamita sa pangingisda sa pamamagitan ng sumusunod:

♦ pagpapaalam kay Mang Tasyo hinggil sa mga epekto ngpaggamit ng dinamita sa pangingisda sa coral reefs at mgaisda;

♦ pagpapaalam kay Mang Tasyo kung papaanong maaaringmakaapekto sa kanilang huli sa hinaharap ang paggamit ngdinamita sa pangingisda; at

♦ pagpapaalam kay Mang Tasyo hinggil sa mga umiiral na bataslaban sa paggamit ng dinamita sa pangingisda.

5. Ito ay isang halimbawang sagot. Ang iyong sagot ay maaaringbumatay sa iyong pagtingin. Maaari mong ipakita ang iyong sagotsa Instructional Manager o Facilitator. Maaari mo ring talakayinang iyong sagot sa isang kapamilya, kaibigan o kamag-aral.

Natutuhan kong mahalaga ang pakikilahok sa aking komunidad.May responsibilidad ako sa pagpapaunlad ng aking komunidad.Maaari akong makilahok sa pamamagitan ng pagdalo ng mgapulong ng komunidad. Liban pa sa magbibigay ito ng impormasyonsa akin hinggil sa kalagayan ng aking komunidad, ang mga pulongna ito ay makatutulong sa aking upang matutunan ang iba pangbagay tulad ng mga bagong proyektong pangkomunidad. Ako aydapat na makilahok kung mayroong mga aktibidad at proyektongpangkomunidad dahil pag-unlad ko rin ang pag-unlad ng akingkomunidad.

Alamin Natin ang Iyong mga Natutuhan (pp. 39–40)

Mga halimbawang sagot ito, ngunit kinakailangan ang iyong mgakasagutan ay may hawig sa mga ito. Maaari mong ipakita ang iyongmga sagot sa Instructional Manager o Facilitator para sa mgakomentaryo.

1. Haharapin ng mga komite ang mga problema ng komunidad sapamamagitan ng pagtatalaga ng isang tiyak na suliranin sa bawatkomite. Halimbawa, isang problema ng Barangay Lumang Lipunanay ang pangangasiwa sa basura. Ang komite sa pangangasiwa sabasura ay maaatasang gawin ang mga sumusunod:

♦ magbigay ng mga seminar hinggil sa wastong pagtatapon ngbasura tulad ng paghihiwa-hiwalay ng basura, pako-kompost,at pagrerecycle;

64

♦ magpakalat ng impormasyon hinggil sa mga ordinansa,resolusyon o batas na tumutukoy sa wastong pagtatapon ngbasura sa komunidad;

♦ magpakilos ng mga kampanyang pangkalinisan sa komunidad.Ang kabataan ay maaaring mahimok na makilahok sa ganitongmga kampanya; at

♦ makipag-ugnayan sa mga ahensiya ng pamahalaan namakakatulong sa pagtuturo sa mga residente sa komunidadkung papaano nila maitatapon nang tama ang basura.

2. Naging isang ahente ng pagbago si Mang Pepe sa kanilang komunidaddahil tinalakay niya ang kanyang mga obserbasyon hinggil sa kanilangkomunidad. Hindi siya nagdalawang isip na isiwalat ang mgaproblemang kanyang nakikita sa komunidad. Nais din niyang ibahagiang kanyang mga obserbasyon sa mga kapwa residente. Ginawa ito niMang Pepe dahil alam niyang makatutulong siya sa pagharap sakanilang mga problemang pangkomunidad.

3. Oo, si Mang Pepe at ang mga kasama sa komunidad aymagtatagumpay dahil maaga nilang tinukoy at kinilala angkanilang mga problemang pangkomunidad. Lahat sila’y nagnanaisna harapin ang mga problema ng kanilang komunidad na nagdulotng pagkabuo ng mga komite na tututuk sa mga problema.

4. Oo, ako ay tutulad kay Mang Pepe kung mayroon ding akong mgakatulad na obserbasyon sa aking komunidad. Mahalaga na ako aynakatutulong sa aking komunidad at kapwa residente sa anumangparaan. Naniniwala akong nabibigyang kapangyarihan ko angaking komunidad sa pagtulong sa mga tao na malaman ang amingmga suliranin at pangangailangan. Hindi ako magdadalawang isipna kausapin ang aming punong barangay dahil ang mgaproblemang ito ay hindi lamang ako ang naaapektuhan. Ang mgaproblemang ito ay nakaaapekto sa aming lahat.

5. Maaari kong hikayatin ang mga miyembro ng aking komunidad namakilahok sa pamamagitan ng pakikipagtalakayan sa kanila kungpapaano naaapektuhan ng mga problemang pangkomunidad angaming mga buhay at ang buhay ng aming mga anak. Tatalakayin korin sa kanila na mayroon kaming papel na dapat gampanan sapagpapaunlad ng aming komunidad.

Dapat naming sariwain ang papel na ito dahil kami ay mgapangunahing tao sa pagpapaunlad. Dapat natin munang isipin kungano na ang ating naibigay bago ang manisi ng iba kung sakalingmayroon kaming anumang mga reklamo sa kalagayan ng amingkomunidad.

65

6. Mahalaga ang iyong partisipasyon sa pagpapaunlad ng iyongkomunidad. Sa pamamagitan ng iyong partisipasyon, malalamanninyo kung papaano ninyo tutukuyin at lulutasin ang mgapangangailangan ng iyong komunidad. Matututo rin kayong hindiumasa sa iba. At dahil ang mga miyembro ng komunidad angnagpapasya at nakukusas, malaki ang posibilidad namagtatagumpay ang proyekto ng komunidad.

7. Kung walang partisipasyon ang mga miyembro ng komunidad samga proyektong inilulunsad, malamang na hindi magtatagumpayang mga ito. Para umunlad ang isang komunidad, nararapat nalahat ng miyembro ay makilahok. Kung hindi, walang prokyektongmabubuo at magtatagumpay. Sa gayon, hindi uunlad angkomunidad.

D. Aralin 3

Alamin Natin ang Iyong mga Natutuhan (pp. 50–52)

Ito isang halimbawa ng isang plano sa pagkilos. Maaari mongipakita ang iyong plano ng pagkilos sa Instructional Manager oFacilitator para sa mga komentaryo.

1. Pangalan ng Proyekto: Oplan Kalinisan ng Kapaligiran

2. Takdang Panahon ng Proyekto: Enero 6, 2001 – Enero 27, 2001


♦ maturuan ang mga tao sa iba’t ibang pamamaraan ng tamangpangangasiwa sa basura;

♦ maipaalam sa mga tao ang mga umiiral na ordinansa atresolusyong pangkomunidad, at mga batas hinggil sapagtatapon ng basura; at

♦ maipaliwanag sa mga tao ang kahalagahan ng disiplina sapagpapatupad ng proyekto sa tamang pangangasiwa sa basura.

4. Inaasahang Resulta:

Matapos ang proyektong ito, ang mga residente ay:

♦ gagamit ng mga tamang paraan ng pangangasiwa sa basuratulad ng pagrerecyle, pako-kompost, at paghihiwa-hiwalay ngbasura;

♦ patatatagin ang estriktong pagpapatupad ng tamang paraan ngpangangasiwa sa basura sa komunidad;

♦ mangunguna sa mga kampanya para sa kalinisan; at♦ mapapakilos ang kabataan upang mangampanya para sa

tamang paraan ng pangangasiwa sa basura.

66

5. Mga Pamamaraan sa Pagpapatupad ng Proyekto:

♦ Makipag-ugnayan sa Metropolitan Manila DevelopmentAuthority (MMDA) hinggil sa mga maaaring magingtagapagsalita at resource persons para sa mga seminar atpagsasanay na idadaos sa komunidad;

♦ manghiram ng mga video na nagpapakita sa iba’t ibang tamangparaan ng pangangasiwa sa basura — isang palabas odokumentaryo sa pagrerecyle, pako-kompost, at paghihiwa-hiwalay ng basura sa ibang bansa;

♦ mag-imbita ng punong barangay o manananggol upangtalakayin ang mga ordinansa at resolusyon o batas natumutukoy sa pangangasiwa sa basura;

♦ imbitahan ang lahat ng sektor sa komunidad para sa seminar atpagsasanay sa pangangasiwa sa basura; at

♦ pakilusin ang grupo ng mga kabataan sa komunidad upangmag-imbita ng iba pang makikilahok upang makarating saseminar at pagsasanay.

6. Iskedyul ng mga Aktibidad:


Gumawa ng sulat para imbitahan Enero 9, 2001 Taga-ugnay ng Kabataanang mga posibleng tagapagsalitao resource person para sa seminar

Hingin ang permiso ng punong Enero 11, 2001 Manong Procarpio,barangay para sa paggamit ng Presidente ngbulwagan para sa seminar sa organisasyongpangangasiwa sa basura pangkomunidad

Makipagtulungan sa MMDA para sa Enero 15, 2001 Manang Precy, Sekretaryamga video tape ng pangangasiwa sa ng organisasyongbasura sa ibang bansa pangkomunidad

Bigyang kaalaman ang mga residente Enero 15, 2001 Taga-ugnay ng Kabataanng komunidad (kabilang na angkabataan at iba pang sektor) hinggilsa seminar sa pangangasiwa sabasura

I-follow up ang mga panauhin at Enero 22, 2001 Manang Tesiresource person para sa seminar.Susugan ang para sa paggamit ngbulwagan. Paalalahanan ang mgaresidente hinggil sa seminar.

Mamili ng pang-meryenda at pagkain Enero 23, 2001 Taga-ugnay ng Kabataanpara sa mga kalahok sa seminar

Ihanda ang mga materyales para sa Enero 24, 2001 Mga kabataang boluntaryoseminar (VHS, TV, papel, etc.)

Aktwal na Seminar sa pangangasiwa Enero 27, 2001 Dapat kasali ang lahat sasa basura komunidad.

67

7. Pondo para sa Proyekto:

Gastos sa pagkain: P2,500Gastos sa mga materyales: P 500Honorarium para sa resource persons: P1,000Iba pa: P1,000

Kabuuan: P5,000

E. Anu-ano ang mga Natutuhan Mo? (pp. 55–56)

Ang mga ito ay mga halimbawang sagot. Ang inyong mga sagot aymaaaring batay sa inyong pagtingin. Ipakita ang inyong mga sagot saInstructional Manager o Facilitator para sa mga komentaryo.

1. Hindi. Ako ay hindi sumasang-ayon sa mga namumuno ngBarangay Murphy. Maaaring ituring na maunlad na komunidad angkanilang komunidad kung ang mga pangangailangan at suliranin ngmga residente ay sapat na natutugunan at nahaharap ng mga tao atng kanilang mga namumuno. Sa kuwento, ang organisasyongpangkomunidad ay ipinagbigay-alam na sa mga namumuno angmga suliranin sa komunidad na kanilang nakikita. Ipinagkikibit-balikat naman ang mga obserbasyong ito ng mga namumuno dahilpara sa kanila ay mas mahalagang ang kanilang komunidad aykumikita ng malaki.

2. Ang isang maunlad na komunidad ay isang komunidad kung saanang mga namumuno at mga residente ay magkasamang kumikilosupang resolbahin ang mga suliranin at pangangailangan ngkanilang komunidad. Binibigyan ng pagkakataon ng mga lider angmga residente na makilahok as anumang aktibidad o proyektongpangkomunidad. Higit pa, ang isang maunlad na komunidad ayisang komunidad na nagagawang tukuyin at ipagpauna angkanyang mga suliranin at kayang malunasan ang mga suliraningito. Isa itong komunidad kung saan ang pakikilahok aymagkatuwang na ginagawa ng residente at lider. Magkatulongnilang hinaharap ang kanilang mga pangangailangan.

3. Kung ako ay miyembro ng organisasyon, maaari kong gawin angsumusunod:

♦ Gagawa ako ng petisyong humihiling sa aming pamunuan naaksyunan ang aming mga reklamo. Ang sulat na ito ay ipapasasa iba pang miyembro ng aming komunidad para sa kanilanglagda. Layunin ng sulat na kumbinsihin ang aming pamunuanna gusto naming matugunan ang mga problemangpangkomunidad.

====

=

68

♦ Maari kong ipanukala na magkaroon ng usapan (dialog) sapagitan ng mga residente at ng pamunuan. Ang usapang itoang aming magiging paraan upang masabi sa kanila ang amingmga suliranin at ang pag-asa sa kagyat na pagtugon sa mgasuliraning ito.

Maaaring marami ka pang ibang kasagutan sa tanong na ito.Maaari mo itong ipakita sa iyong Instructional Manager.

4. Hindi, ang Barangay Murphy ay hindi maaaring makatamo ng pag-unlad kung walang pakikilahok ng mga namumuno dito. Dapatmalaman ng mga lider ng Barangay Murphy ang kanilang papel sapagtulong sa mga residente ng komunidad. Dapat nilang malamanna may layunin/dahilan ang kanilang pagkahalal bilang mga lider,at iyon ay ang pagsilbihan ang mga kapwa residente. Mahalaga angkanilang pakikilahok dahil madali nilang maipapatupad ang mgaprograma at proyektong may silbi para sa mga tao. Ang mgaipapatupad nilang programa at proyekto ay walang saysay hanggathindi sila nakikilahok dahil ang mga ito ay hindi nakabatay sa mgapangangailangan ng mga tao.

Hindi kakayanin ng organisasyon ng Barangay Murphy nalunasan ang kanilang mga suliranin nang nag-iisa. Kinakailangandin nila ng suporta sa kampanya at pondo. Gayundin, angkawalang-paglahok ng mga namumuno sa Barangay Murphy aymagpapakita ng masamang halimbawa para sa ibang residente.Maaaring mag-isip ang ibang residente na sila’y wala ringresponsibilidad sa pagpapaunlad ng kanilang komunidad.

5. Ginagampanan ng organisasyon ang pagiging ahente ngpagbabago. Ito ay isang ahente ng pagbabago dahil nilalayonniyang lutasin ang mga suliraning pangkomunidad na natukoy nang mga residente. Sa pamamagitan ng mga miyembro nito, angorganisasyon ay nagsisikap na lutasin ang mga suliranin ngkanilang komunidad sa pamamagitan ng pagbibigay-alam sakanilang mga lider.

6. Ito isang halimbawa ng plano sa pagkilos. Maaari mong ipakita angiyong plano sa pagkilos sa Instructional Manager para sa mgakomentaryo.

1. Pangalan ng Proyekto: Luntiang Kapaligiran

2. Takdang Panahon ng Proyekto: Pebrero 5, 2001 – Pebrero26, 2001


♦ ipaliwanag sa mga residente ang ikabubuti ng mga puno sakomunidad; at

♦ hikayatin ang mga residenteng magtanim.

69

4. Inaasahang Resulta:

Matapos ang proyektong ito, inaasahang ang mga residente ay:

♦ makakaalam kung ano ang mga punong maaaring itanim sapamayanan;

♦ malalaman kung anong mga puno ang may silbi sa mgaresidente;

♦ makakapagtanim ng puno (o iba pang halaman) sa kanilanghardin, bakuran, mga bukas na espasyo sa pamayanan; at

♦ mapigilan ang hindi kinakailangang pagpuputol ng mga punosa pamayanan.

5. Mga Pamamaraan para ipatupad ang Proyekto:

♦ makipag-ugnayan sa Metropolitan Manila DevelopmentAuthority (MMDA) hinggil sa mga maiimbitahang resourcepersons at tagapagsalita para sa mga seminar at pagsasanay nagagawin sa komunidad;

♦ manghiram ng mga palabas na nagpapakita ng mga komunidadna naging matagumpay sa kanilang proyekto sa pagtatanim ngpuno, o mga dokumentaryo sa mabubuting dulot ng mga puno;

♦ mag-imbita ng mga environmentalist para talakayin ang mgapamamaraan sa pagtatanim ng puno at kung anong mga punoang maaaring itanim sa komunidad; at

♦ makipag-ugnayan sa grupo ng kabataan upang makahanap ngmga boluntaryo upang hikayatin ang mga residente namakilahok sa proyekto.

70

6. Iskedyul ng mga Aktibidad


Gumawa ng imbitasyon para sa mga Pebrero 5, 2001 Taga-ugnay ng Kabataanposibleng tagapagsalita at resourcepersons para sa seminar

Manghingi ng permiso mula sa Pebrero 7, 2001 G. Rodriguez, Presidentepunong barangay para sa paggamit ng Organisasyongng bulwagan para sa seminar sa Pangkomunidadpagtatanim ng puno

Makipag-ugnayan sa MMDA at DENR Pebrero 11, 2001 Gng. Verdad, Presidenteng para sa mga tape ng palabas Organisasyonghinggil sa pagtatanim ng puno sa Pangkomunidadmga lokal na komunidad.

Ipagbigay-alam sa mga residente ng Pebrero 11, 2001 Taga-ugnay ng Kabataan,komunidad (kasama na ang kabataan at mga boluntaryoat iba pang sektor) hinggil sa seminarsa pagtatanim ng puno

Follow-up sa mga panauhin at Pebrero 18, 2001 Mga Konsehal ngresource person para sa seminar. BarangayFollow-up sa permiso para magamitang bulwagan. Paalalahanan angmga residente hinggil sa seminar

Mamili ng mimeryendahin at Pebrero 19, 2001 Taga-ugnay ng Kabataan,pagkain para sa mga kalahok sa at mga boluntaryoseminar.

Ihanda ang mga materyales para Pebrero 20, 2001 Mga boluntaryosa seminar (VHS, TV, papel, atbp.)

Aktwal na seminar sa pagtatanim Pebrero 24, 2001 Dapat kalahok ang lahatng puno ng residente ng

komunidad.

7. Pondo para sa Proyekto:

Gastos sa pagkain: P2,500Gastos sa mga materyales sa seminar: P 500Honorarium para sa resource persons: P1,000Mga seedling at kagamitan sa pagtatanim: P3,000Iba pa: P1,000

Kabuuan: P8,000

=====

=

71

Talahuluganan

Ahente ng pagbabago Isang tao na maaaring magpadaloy ng pagbabago sakomunidad batay sa kanyang mga obserbasyon hinggil dito

Nongovernment Organization (NGO) Mga organisasyong sumasagot samga pangangailangan ng iba’t ibang aping sektor tulad ng mgamangingisda at magsasaka

Organisasyon ng Mamamayan (People’s Organization – POs)Organisasyong itinayo ng mga residente ng isang komunidad upangmakamit o harapin ang mga alalahanin kanilang kapwa residente

Pagpapaunlad ng Komunidad Naglalayong makamit ang pagyabong atpag-unlad sa komunidad upang mapabuti ang kalidad ng pamumuhayng mga residente

Pakikilahok Pagkilos ng mga indibidwal o grupo sa isang komunidad

Plano sa Pagkilos Listahan ng mga aksyon at pamamaraan na gagawinupang harapin ang mga suliranin o pangangailangan sa komunidad nanatukoy na

Plano sa Pag-unlad ng Barangay Listahan ng lahat ng programa atproyekto para sa komunidad

Survey Pangkomunidad Isang aktibidad na gumagamit ng panayam upangtukuyin ang mga alalahanin ng mga myembro ng komunidad at angmga pangangailangan ng komunidad: tinatawag ding Pagtatasa ng mgaPangangailangan ng Komunidad

72

Mga Sanggunian

Jil Hyun Lee, Innovative Community Development. Institue of SaemaulUndong Studies Seoul National University. Seoul, Republic of Korea;1983

Roberts, Glyn, Questioning Development. The Alver Press. Alverstoke,Hampshire; 1981

Bettne, Bjorn, Development Theory and the Third World. Swedish Agencyfor Research Cooperation with Developing Coutrnies; 1982

Tungkol Saan ang Modyul na Ito? -...

Documents

Transcript of Tungkol Saan ang Modyul na Ito? -...