TRKYENN DN VE BUGN

Sunan: Ylmaz zde e-mail:yilmazizdes@hotmail.com

Kimya Mhendisi

NSZ

Bu seminerin amac Trkiyeyi bir lde tantmaktr. Bylesine geni bir konu hep eksik kalr ve yeterince anlatlamaz. Dier konular belki birileri baka zamanlarda anlatrlar. kinci vatan Avustralyada, Anavatana 20,000 km uzakta olunca ve yllar da gemeye balaynca lkemize ynelik hayallerin bile yava yava ortadan kalktn ve giderek olumsuz dncelerin

gelimeye baladn burada baz yurttalarmzda gzlemledim. Bu zcyd. Burada doan ve yetien genlerimiz de lkelerini bilmeli. Tekrar daha ok tanmak ve sevmek dileiyle

FEODALZM

Feodalizm her trl kararn bir kii tarafndan verildii , topran ve dier

retim aralarnn sahibinin ayn kii olduu toplum dzenidir. Osmanlda da 1839 Tanzimat Fermanna kadar btn topraklarn sahibi Padiahtr ve bu tarihten sonra mlk edinme ve miras hakk tannmtr. Feodal kiiler aadaki nvanlar ve benzerlerini alyorlard:

KRAL MPARATOR PADAH SULTAN

PRENS DK BARON DEREBEY EYH

FRANSIZ HTLAL - 1789

Fransada 1789da bir halk ayaklanmasyla feodalizm yklm yerine yeni rejim olarak Cumhuriyet kurulmutur. Bu ihtilalden hemen hemen btn lkeler etkilenmi ve zamanla kendi feodalizmlerini tasfiye etmilerdir. Bugn hala baz feodal lkeler ve feodalizm kalntlar vardr.

Fransz htilalinin Sonular :

Hrriyet Adalet Demokrasi Milliyetilik nsan Haklar Eitlik Krallarn (Monarinin) Yklmas Egemenliin Halka Ait Olmas

Cumhuriyeti kuran kadrolar Fransz htilalinden etkilenmilerdir.

Cumhuriyet 1923te kurulduunda Trkiyenin durumu :

1. Topraklarnn 2/3 sava alanlar olmu, yanm ve yklmtr. 2. Nfusunun 1/5ini (3 milyon) yitirmi idi. lkede retmen, doktor,

mhendis, hukuku, mimar, sanat, duvarc, marangoz, demirci, ayakkabc, terzi, esnaf v.b. kalmamt.

3. Hastane yok Okul yok

Liman yok Yol yok Fabrika yok

4. Nfusun ou kylerde (% 83.8) geri kalan (% 16.2) ehirlerde yayordu

OSMANLI DEVLETNN KTSAD MRASI

Sanayileememe Uzun sren savalar Nfus yetersizlii Alt yap eksiklii Bolanmalar Yabanc sermaye yatrmlarnn zararlar

GER KALMI LKELER VE GELM LKELER FARKI

Geri kalm lkeler genelde sanayileememi, nfusunun byk blm tarmda alan lkelerdir.Yoksul lkelerdir.Kentleme oran dktr.Kii

bana milli gelir ounlukla 2000 dolarn altndadr.Eitim, salk hizmetleri, beslenme imkanlar, barnma hizmetleri yetersizdir.Yurt ii ve yurtd g fazladr.Bebek ve ocuk lmleri fazla, ortalama yaam sresi ksadr.Demokrasisi kstldr ve zgrlkler fazla gelimemitir.

Gelime ile birlikte lke sanayilemekte, tarm nfusu azalmakta ve kentleme hzlanmaktadr.lkenin gelimesine bal olarak kentlerde

hastane, okul, konut imkan fazlalamtr.Zengin lkelerdir.Ortalama yaam sresi artmtr.Genel olarak gelimi lkelerde daha fazla demokrasi, zgrlkler ve gelimi adalet sistemi grlmektedir.stisnalar da olmutur.Nfusun byk ounluu sanayi (industry) ve hizmet (services)

sektrlerinde almaktadr.Tarmda (agriculture) alan nfus oran az olsa

dahi retimi fazladr.

Son 30-40 ylda fabrika otomasyonunda olan gelimeler fabrikalarda alan byk nfusun hizmet sektrne ve ticarete kaymasna veya isizlie yol amtr.Artk 1000 kiilik bir fabrikann retimi 50 kii ile yaplabilmektedir.

MATBAANIN CADI

1450 Ylnda Matbaa GUTENBERG tarafndan icad edildi. 1726 Ylnda Osmanldaki ilk matbaa BRAHM MTEFERRKA tarafndan kuruldu. Yaklak 300 yl sonra . Matbaann Trkiyeye yaklak 300 sene sonra gelmesi, bilginin ve buna bal olarak teknolojinin ve sosyo-ekonomik gelimenin ge gelmesine neden olmutur. Uzun yllar Batdan geri kalmamzn bir nedeni de budur.

SANAY

Cumhuriyet kurulduunda fabrika byklnde sadece iki kuruluumuz

vard:

stanbul Hali Tersanesi stanbul Cibali Sigara Fabrikas

Geri kalan ise kk iletme ve atelyeler halinde gda, dokuma, sabun gibi retim birimleri idiler.

TARIM

1923de yeni Trkiye kurulduunda karasaban ve elle yaplan ilkel tarm biimi vard. Tarmda topraa gerekli olan gbre ve tarm ilac yoktu Kylerde tezek ile snma, yemek piirme, gaz ya ile aydnlanma vard. ehirlerde ve kylerde nemli oranda insanlarn ayakkabs yoktu, giyecekleri ise eski idi.

1923-1938 CUMHURYETN LK 15 YILI (ATATRK DNEM)

zmir iktisat kongresine her kesimden insanlar katlmtr. Kyller, iiler, esnaf, tccar, brokratlar gibi. Atatrk de bu kongreyi izlemitir. Kongre kararlar Cumhuriyet kurulduktan sonra hkmet tarafndan uygulanmtr.

ZMR KTSAT KONGRES (ubat-Mart 1923) KARARLARI:

Yerli retimin gelitirilmesine allacaktr. Lks ithalattan kanlacaktr. Ekonomik gelimeye katks olmak kouluyla yabanc sermayeye

izin verilecektir. Reji idare ve ynetimi kaldrlacaktr. Ttn tarm ve ticareti serbest olacaktr. Aar kaldrlacaktr. Temett vergisi gelir vergisine dntrlecektir. Koruyucu gmrk tarifeleri kabul edilecektir. 1913 Tevik-i Sanayi Kanunu gnn ihtiyalarna gore

yenilenecektir. Trk limanlarnda kabotaj hakk savunulacaktr. ilerin alma saatleri dzenlenecek ve sendika hakk

tannacaktr.

HEDEF SYAS BAIMSIZLIIMIZI EKONOMK BAIMSIZLIIMIZLA

TALANDIRMAKTIR.

BAIMSIZLIK lkenin baka lkelerin boyunduruu altna girmemesi ve

smrlmemesi iin, kalknmann ve refahn srdrlebilmesi iin ve zgr bireyler olarak yaamak iin gereklidir.

Ekonomik ve siyasi bamszlk bir btndr.Ekonomik bamszlk olmadan

siyasi bamszlk olamaz.Milli sanayi , tarm ve hizmet sektrlerinin kurulup korunmas zorunludur.

Ayrca Trkiye Cumhuriyeti Devleti Osmanlnn yabanc lkelere olan 85

milyon altn lira borcu faiziyle 107 milyon altn lira olarak yklenmi ve demitir.

ATATRK DNEMNDE YAPILAN LER :

1920 Anadolu Ajans

1923

Ankara Hukuk Okulu kuruldu Harp Okulu kuruldu Trkiye eker Fabrikalar Uak Terakki Ziraat T.A.. Trkiye Turing ve Otomobil Kurumu

1924

Trkiye Cumhuriyetinin ilk anayasas kabul edilmitir. Trk Kadnlar Birlii kuruldu. stanbul Darlfnunu (stanbul niversitesi) kuruldu. Ankara, Erzurum, Diyarbakr ve Sivas Numune hastaneleri kuruldu. Haydarpaa Liman, Haydarpaa-Ankara, Eskiehir-Konya,Arifiye-

Adapazar demiryollar yabanclardan satn alnd (milliletirildi). Glck Tersanesi Devlet Demir Yollar T.C.Ziraat Bankas A.. Trkiye Bankas Cumhurbakanl Orkestras

Trkiye Ttncler Bankas Anadolu Sigorta Bursa Karacabey Haras Topkap Saray Mzesi Cumhuriyet Gazetesi

1925

Trk Hava Kurumu stanbul Liman leri nhisar Ttn Rejisi milliletirildi. Eski Eserler ve Mzeler Genel Mdrl stanbul ve Trakya eker Fabrikalar T.A.. Gazi Orman iftlii Eskiehir Cer Atelyeleri Sanayi ve Maadin Bankas Adana Mensucat Fabrikas Adana ve Bergama Mzeleri ocuk Esirgeme Kurumu

1926

Eskiehir Uak Bakm letmesi Alpullu eker Fabrikas stanbulda inaat demiri reten ilk haddehane Tarm Sat Kooperatifleri ve Birlikleri Amasya, Sinop, Tokat Mzeleri Kayseri Uak ve Motor Fabrikas Bakrky imento Fabrikas Uak eker Fabrikas Devlet statistik Enstits

1927

Gazi retmen Okulu ve Enstits Hi okumamlar iin Halk Derslikleri ald Bnyan Dokuma Fabrikas

Demiryollar ve Limanlar Genel Mdrl Ankara-Kayseri demiryolu Emlak ve Eytam Bankas Samsun-Havza-Amasya demiryollar Bursa Dokumaclk Fabrikas Eskiehir Bankas Ankara Arkeoloji Mzesi ve Sivas Mzesi Ky retmen Okullar zmir Mzesi

1928

Yeni harflerin kabul (latin alfabesi) ile Millet Mektepleri ald Anadolu Demiryolu irketinin milliletirilmesi Ankara imento Fabrikas Refik Saydam Hfzshha Enstits Trk Eitim Dernei stanbul Bomontide Trk Mensucat Fabrikas Amasya-Zile demiryolu Malatya Elektrik Santral Ktahya-Tavanl demiryolu stanbulda skdar, Balarba ve Kskl tramvay hatlar tesisi Ankara Palas Oteli Gaziantep Mensucat Fabrikas

1929

Paabahe Rak ve spirto Fabrikas Mersin-Adana demiryollarnn milliletirilmesi Haydarpaa Limannn milliletirilmesi Ktahya-Emirler, Fevzipaa-Glba demiryollar

1930

Ankara-Sivas demiryolu Mecidiyeky Likr ve Kanyak Fabrikas Ankara Yksek Ziraat Enstits

Kayseri-arkla demiryolu Ankara Etnorafya Mzesi

1931

Bursa-Mudanya demiryolunun milliletirilmesi Glba-Malatya demiryolu Blge Sanat Okullarnn kurulmas Tekel Genel Mdrl T.C. Merkez Bankas Trk Tarih Kurumu

1932

Devlet Sanayi Ofisi Samsun-Sivas Demiryolu Diyarbakr Tekel Rak fabrikas zmir Rhtm letmesinin milliletirilmesi Trkiye Sanayi Kredi Bankas Ktahya -Balkesir demiryolu Ulukla Nide demiryolu Halkevleri Trk Dil Kurumu

1933

Eskiehir eker Fabrikas Smerbank Beykoz Deri ve Kundura Fabrikas Adana -Fevzipaa demiryolu Ulukla-Kayseri demiryolu ller Bankas Zonguldak Yatrm Bankas Kayseri Milli ktisat Bankas Samsun-aramba demiryolunun milliletirilmesi Halk Bankas

1934

Bandrma-Menemen-Manisa demiryolunun milliletirilmesi Keiborlu Kkrt Fabrikas Turhal eker Fabrikas Isparta Glya Fabrikas zmir-Afyon demiryolunun milliletirilmesi Smerbank Bakrky Bez Fabrikas Bursa Sttozu Fabrikas Zonguldak Kmr Ykama Fabrikas

1935

Tarm Kredi Kooperatifleri kuruldu Aydn demiryollar milliletirildi Amortisman Sand Maden Tetkik ve Aratrma Enstits (MTA) Etibank Etimaden Trkiye eker Fabrikalar A.. Trkkuu stanbul Rhtm irketinin milliletirilmesi Ankara Troleybs Hatt Fevzipaa-Ergani-Diyarbakr demiryollar Paabahe ie ve Cam Fabrikas Elektrik leri Etd daresi Zonguldak Trk Antrasit daresi Afyon-Isparta demiryolu Smerbank Kayseri Dokuma Fabrikas Ankara Mamak Gaz Maskesi Fabrikas Ayasofya Mzesi, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi

1936

Ankara ubuk Baraj Ankara Devlet Konservatuar

Edirne-Sirkeci ark Demiryollarnn milliletirilmesi stanbul Haydarpaa Numune Hastanesi Smerbank Malatya plik ve Bez Fabrikas zmit Kat ve Karton Fabrikas (SEKA) Elaz ark Kromlar letmesi zmir Enternasyonal Fuar zmir Havagaz irketinin milliletirilmesi stanbul Telefon irketinin milliletirilmesi

1937

Karabk Demir-elik Fabrikas Zirai Kombinalar Smerbank Konya Erelisi Dokuma Fabrikas Kozlu Kmr letmelerinin milliletirilmesi atalaaz-Zonguldak demiryolu stanbul Resim Heykel Mzesi Ankara Bira Fabrikas Toprakkale-skenderun demiryolunun milliletirilmesi Ankara Motorlu Teyyarecilik Okulu Urfa Ceylanpnar Devlet retme iftlii Smerbank Nazilli Basma Fabrikas Denizbank stanbul-Trakya demiryollarnn milliletirilmesi Diyarbakr- Cizre demiryolu Yozgat Termoelektrik Santral

1938

Gemlik Suni pek Fabrikas zmir Telefon irketinin milliletirilmesi Ankara Radyoevi Divrii Demir Madenleri

Bursa Merinos Fabrikas Devlet Havayollar Genel Mdrl Eskiehir spirto Fabrikas Murgul Bakr letmelerinin milliletirilmesi Devlet Havayollar Genel Mdrl stanbul Elektrik irketinin milliletirilmesi Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Sivas-Erzincan demiryolu Fiskobirlik

TARIMDAK GELMELER

Kylden alnan ar vergiler kaldrld. Kylnn rnn gelitirme, koruma ve bilgisini arttrmak iin Ziraat

Bankas, Tarm Kredi Kooperatifleri, Zirai Donatm Kurumu, Toprak Mahsulleri Ofisi ve Yksek Ziraat Enstits kuruldu.

Hayvancl gelitirmek amacyla Bursa Karacabey ve Urfa Ceylanpnar iftlikleri kuruldu.

1925de kabul edilen bir kanunla topraksz kylye ve yeni gelen gmenlere 3,7 milyon dnm devlet arazisi datlmtr.

SANAY DEVRM

Sanayi yatrmlarnda halkn acil ihtiyalarn karlamak ve hzl kalknma iin

gerekli fabrikalar kurmak ncelikli olmutur.Bu amala aadaki tesisler ivedi olarak kurulmutur:

Dokuma fabrikalar, Smerbank Beykoz Ayakkab Fabrikas, eker Fabrikalar, Tekel Genel Mdrl (ttn,tuz,alkol), Karabk Demir-elik Fabrikas, imento Fabrikalar, inaat demiri haddehanesi, madenleri ileme fabrikalar (demir, bakr, krom, kkrt, kmr), Paabahe Cam Fabrikas, Eskiehir Cer Atlyeleri (sava topu kamas, tren lokomotifi, lokomotif kazan, vagon, ray retimi), Kayseri Uak ve Motor Fabrikalar (1939a kadar Junkers marka 200 uak retmitir), SEKA Selloz ve Kat Fabrikas, Glck Tersanesi (sava gemileri imalat).

ALT YAPI DEVRMLER

1950lere kadar otomobillerin seri retimi olmad iin ulam daha ok demiryolu ile idi.Bu dnemde demiryollarnn uzunluu 11,000 kmye ulamtr.

Posta, telgraf Limanlar Havayollar Elektrik santralleri Elektrik datm iletmeleri Barajlar (Ankara ubuk Baraj) Tramvay ve troleybs hatlar Anadolu Ajans Ankara Radyoevi

MLLLETRMELER

Demiryollar, limanlar, havagaz, telefon ve ttn rejisi yabanclarn elindeydi. Bunlarn paras verilerek yabanclardan satn alnmtr.

Ttn rejisi ilgintir.Krm savandan doan Osmanl borlarnn denmesi

iin alacakl lkeler Reji irketi kurmulardr.Bunlar lkenin ttn, tuz ve ikisine el koydular.Kyl Rejiden izinsiz kendi iecei ttn dahi

saklayamazd.Kyl ttn Rejiye 3 kurua verir,10 kurua ondan

alrd.Rejinin silahl korucular vard ve bunlarn VURMA yetkisi vard.Bu

kolcularn 20,000in zerinde Osmanl kylsn ldrd yazlr.

ETM DEVRM (1924te balad)

Medreseler kapatld Okullar laikletirildi Uzmanlar arlp eitim planland retmen okullar arttrld retim birletirildi (tek tip okul dzeni, kz-erkek birlikte eitim) Eitimin niteliini deitirme (Cumhuriyet ilkeleri dorultusunda

eitim)

Eitimi kalknmaya katma (retici eitime arlk) Frsat ve imkan eitlii 1927de hi okumamlar iin Halk Derslikleri ald 1928de yeni harflerin kabul ile Millet Mektepleri ald. Kylerde 12-45, kentlerde 16-45 yalar arasndaki herkesin okuma

yazma belgesi almas zorunlu klnmtr. 1923 -Ankara Hukuk Okulu ald 1923-Harp Okulu ald 1924-stanbul niversitesi kuruldu 1927-Gazi retmen Okulu ald Ky retmen Okullar ald Blge Sanat Okullar ald

SALIKTA DEVRM

Salk personelinin yetitirilmesi Merkezden kylere doru bir yaplanma tesisi Koruyucu salk hizmetlerinin yaygnlatrlmas Ankara, Erzurum, Diyarbakr, Sivas ve stanbulda (Haydarpaa)

Numune hastaneleri ald.Bunlar hekimliin btn uzmanlk dallarn

iinde barndryordu. Refik Saydam Hfz Shha Enstits kuruldu (ila, gda kontrolu, alarn

hazrlanmas ve yaplmas)

KLTR VE SANATTA YAPILANLAR

Trk Tarih Kurumu Trk Dil Kurumu Ankara Konservatuar (opera, bale, tiyatro, mzik enstrmanlar ve ses

sanatlar iin) Cumhurbakanl Senfoni Orkestras Halkevleri (4000 ube.Edebiyat, tiyatro, mzik, el sanatlar, folklor

almalar) Mzeler Dil, Tarih ve Corafya Fakltesi

Trk dilini, tarihini ve kltrn aratrma yannda Anadolu eski medeniyetlerinden olan Hitit, Smer, Roma (Latin), Yunan dillerini ve medeniyetlerini de aratrmak amacyla kurulmutur.

SOSYAL KURUMLAR

Emlak ve Eytam (kimsesizler, yetimler) Bankas ocuk Esirgeme Kurumu

BANKALAR

Bankas (sanayi ve ticareti desteklemek iin) Ziraat Bankas (tarm desteklemek iin) Emlak ve Eytam Bankas (konut yapmn desteklemek iin) ller Bankas (ehir, kasaba ve kylerin kurulu ve imarn desteklemek

iin)

lk dnemin politikas korumaclk ve devletiliktir. zel sermayeyi de destekleyen bir karma ekonomi uygulanmtr.

1939-2013 DNEM

KTler 2000li yllara kadar ekonominin ykn tadlar.2002ye

geldiimizde ekonominin % 40n KTler tekil ediyorlard. 1950lerden beri iktidarlar zelletirmeden szederler ama cesaret

edemezlerdi. 2002-2013 yllar arasda KTlerin % 80i zelletirilmitir. Bunlar halkn maldr ve halka sorulmadan yerli ve yabanclara satlmtr. 1950lere kadar milliletirmeler szkonusu iken son yllarda milli kurumlar yok pahasna yabanclara satlarak tersi yaplmtr (Trktelekom, Petkim, imento Fabrikalar gibi birok rnek vardr). Trkiye ekonomisi 1993 ylnda toplam milli gelire gre dnyann 17. byk ekonomisi olmutur.Bugn de 17.dir.

Ortalama byme hz 90 ylda % 5dir

2000lere gelindiinde Trkiyede elektriksiz ky kalmamtr.Elektrik medeniyet demektir.Onun sayesinde en cra kelerde bile aydnlkta

oturup, her trl elektrikli gereleri kullanmak ve dnyay izlemek mmkn olacaktr. D borlar ekonomik krizleri hep tetiklemitir.IMF, Dnya Bankas gibi kurulularla yabanclar ekonomimizi hep ynlendirmek istemilerdir. 2002de 130 milyar dolar olan d bor 2012de 337 milyar dolara

ykselmitir.Yksek borlar ve byk cari aklar her zaman krizleri

tetiklemitir.

KAMU KTSAD TEEBSLER (KTler)

1920lerden balayarak 2002lere kadar kurulan ve varln srdren

KTlerin baz byklerinin listesi aadadr.Daha kk olan ve

devletin ortakl eklinde yzlerce rnei daha vardr.

Trkiye Petrol Rafinerileri A.. (TPRA) Trkiye Demir ve elik letmeleri PETKM Petrokimya Sanayi Trkiye Selloz ve Kat Fabrikas (SEKA) SMERBANK ETBANK PTT Posta Telefon Telgraf Mdrl T.C. Devlet Demir Yollar letmesi (TCDD) Trk Hava Yollar (THY) Karayollar Genel Mdrl Devlet Hava Meydanlar letmesi (DHM) Devlet Su leri Genel Mdrl (DS) Trkiye Elektrik Kurumu (TEK) Trkiye Kmr letmeleri (TK) Trkiye eker Fabrikalar Makina ve Kimya Endstrisi Kurumu (MKE)

Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) Tarm letmeleri Genel Mdrl TEKEL Devlet Malzeme Ofisi (DMO) Trkiye Elektrik Datm A.. (TEDA) Trkiye Petrolleri Anonim Ortakl (TPOA) Boru Hatlar ile Petrol Tama A.. (BOTA) Et ve Balk Kurumu (EBK) T.C. Turizm Bankas (TURBAN) Maden Tetkik ve Arama Enstits (MTA) Petrol Ofisi A.. (PO) Trkiye Bankas T.C. Ziraat Bankas Merkez Bankas Emlak Kredi Bankas Trkiye Halk Bankas Trkiye Sanayi Kredi Bankas Trkiye Kalknma Bankas Denizbank Devlet Yatrm Bankas (DYB) Gven Sigorta Devlet Sanayi ve i Yatrm Bankas (DESYAB) skenderun Demir elik Tesisleri (SDEMR) Ereli Demir elik Fabrikalar (ERDEMR) Seydiehir Aluminyum Tesisleri Trkiye Elektro Mekanik Sanayi (TEMSAN) Trkiye Motor Sanayi ve Ticareti (TMOSAN) Takm Tezgahlar Sanayi (TAKSAN) Trkiye Gbre Sanayi A. (TGSA) stanbul Gbre Sanayi A. (GSA) Askeri Elektronik Sanayi (ASELSAN) Trkiye Gemi Sanayi A.. Karadeniz Bakr letmeleri A.. Deniz Nakliyat

Trkiye imento Fabrikalar

TRKYEDE ZEL SEKTRN GELMES

Trkiyede zel sektr devletin tevik ve destekleriyle gelimitir. zel sektrn ciddi byklklerde ortaya kmas 1960lar bulur.

THAL KAMEC SANAYLEME

1980e kadar sanayilememizin nitelii ithal ikamesi idi. rnek olarak verirsek, otomobil lastii ithal ediyorsak, bunu yurtiinde retip ithalatn kesmek veya azaltmak devletin politikasyd.

SAVAA GRMEMEK. DNYA LE BARI NDE YAAMAK.

Cumhuriyeti kuran kadrolar savan ne olduunu ve kalknmann bar iinde

yaama ile mmkn olacan biliyorlard. Yurtta Bar, Dnyada Bar dncesi btn vatandalara defalarca anlatlmtr. Nitekim 2.Dnya Savana girmememiz lke enerjisini kalknmaya harcamamz getirmitir.Dier bir ok lke gibi insanlarmz lmemi, memleketimiz yaklp yklmamtr.Buna bir rnek ABDdir. 1.Dnya Savana girmeyen ABD 2.Dnya Savan da kendi topraklarnda yaamamtr.Bu sayede 1. ve 2.

Dnya savalarnda ok zarar gren, hatta yerlebir olan ngiltere ve Almanyann yerine ABD kapitalist dnyann lideri olarak ortaya kmtr.

KY ENSTTLER 1940-1954

Ky Enstitleri ky ilkokullar iin retmenler yetitirmilerdir.Ky okullarnda okuma yazmann yannda temel bilgiler de retilmitir.Ayrca bulunduklar yerlerde kyllere modern ve bilimsel tarm tekniklerini rettiler. iin, i iinde eitim ilkesini uyguladlar.Tarla ve ba ziraati,

arclk, besicilik, marangozluk, inaat, sulama, yol yapm gibi ileri rettiler ve uyguladlar.Ky Enstitleri 1954de politik nedenlerle kapatlmtr.

LKENN KALKINMASINA HER KESMDEN NSANLAR KATKIDA

BULUNMUTUR.

Cumhuriyetin kurulmasndan bugne lke kalknmasna herkes katkda

bulunmutur.u veya bu parti ve grubun eseri deildir .Yalnz Atatrk ve

arkadalarnn temelini att ve kurduu toplum bugn onlara ok ey

borludur.Hala o salam temel zerinde yayoruz.

TRUMAN DOKTRN MARSHALL YARDIMI (KREDS) 1948-1951

137 Milyon Dolar

2.Dnya Savandan sonra ABD Bakan Truman tahrip olmu ve ekonomisi

bozuk Avrupa lkelerinin giderek sosyalist bloa kayaca dncesi ile

Truman Doktrini ad verilen tezi ne srm ve ABD 16 Avrupa lkesine para yardm yapmtr.Bu yardmn Trkiye hari dier lkelere verilenler hibedir.Trkiye 137 milyon dolarlk bu krediyi demitir.Marshall Kredisinin

nasl kullanlaca bizzat kredi veren tarafndan tayin ediliyordu.Kredi

verirken Trkiyeye Avrupa ve ABDnin kasab, manav olmas fikri empoze ediliyordu.Sanayi kendilerine kalmalyd.Bu krediyle 30,000 kadar traktr, dier tarm makinalar ve aletleri, maden ileme makinalar alnm, buday ve hammaddeler ithal edilmitir.Tarmda bu makinalarla biraz gelime

olmutur.

1960LARDA YABANCI LKELERE G. (AVRUPA, AVUSTRALYA)

1960l yllar lkemizden Avrupa ve Avustralya ktalarna g yllarnn balangc olmutur. 4 milyonu akn Trk insan daha iyi yaam koullar iin g etmilerdir. Byk ounluk Almanyaya gitmitir.Bu gleri o zamanki hkmetler de desteklemitir.Birok problem yaansa da gedenler

kendilerine yeni yaamlar kurmular ve Trkiyeye de faydal olmulardr.

Tabii g edenlerin ayr ayr hikayelerini duymak, dinlemek hep ilgin, bazen zc, bazen de sevindirici olmutur.

24 OCAK 1980 KARARLARI (12 Eyll darbesinden sonra hayata geirilebilmitir)

1. % 32.7 devalasyon yaplmtr.Gnlk dviz kuru uygulamas balamtr.

2. Devletin ekonomideki pay kltlmeye balanm, tarm rnleri destekleme almlar snrlandrlmtr.

3. Sbvansiyonlar kaldrlmtr.

4. Yabanc sermaye yatrmlar tevik edilmi, yurt dna kar transferlerine kolaylk salanmtr.

5. thalat serbest braklm, ihracatta vergi iadesi uygulamas balamtr

24.Ocak Kararlaryla Trkiye artk piyasa ekonomisine girmi, neo-liberal politikalarn uygulanmaya balad bir lke olmutur.Artk her trl

kaynaklarn PLANLANDII bir lke deil, piyasann acmasz kurallarnn iledii bir lke olacaktr.Byk balk kk bal yiyecektir.Ortada sadece

byk balklarn olaca bir gelecee doru gidilecektir.Yabanc sermayenin

ekonomide etkin olaca ve giderekten politikamz ynlendirebilecei bir

dnem balamtr artk.Sahi bamszlk neydi? hracatta vergi iadesi uygulamas birok istismara da yol amtr.HAYAL HRACAT yapan birok kii

ortaya kmtr.Devleti dolandrmlardr.yi kontrol edilememitir.Trkiye

dviz piyasas stanbul Tahtakalede kim olduklar, ne yaptklar belli olmayan insanlarca yllarca belirlenmitir.Devletin ekonomiden elini ekmesi

1950lerden beri hem zel sektr hem de birok hkmet tarafndan istenmi ve bu amala zelletirmeler yaplmtr.Fakat ne zaman hem Trkiye hem de

Avrupa lkeleri ve ABD ekonomik krize girse, devlete gel krizi z ve yardm et demilerdir. Devletler de krizleri zmeye almlardr.Krize yol aanlar

deil.

ET OLMAYAN DEM (UNEQUAL EXCHANGE)

Genelde ekonomisi gelimi sanayi lkeleri ekonomisi gelimemi lkelere

daha yksek teknolojide rnler satar ve karlnda tarm rnleri, hammadde, madenler gibi eyler alrlar.Teknolojisi yksek rnler gelimemi lkelerde retilemedii iin ar deerlenmi bir ekilde satlr ve

karlnda ucuz mallar alnr.rnein bir otomobil, makina veya uak almak iin tonlarca buday, pamuk veya portakal demek gerekecektir.Bu durum sanayilemi lkeler lehine ve tarm lkeleri aleyhine gelimitir hep.Buna eit olmayan deiim veya (eski dilde) mbadele diyorlar.Dolaysyla gelimi

lkeler gelimemi lkelere ekonomik olarak stnlk salyorlar ve giderek

ekonomi ve politikalarna hakim oluyorlar.O yzden sanayilemeyi

srdrmeli, teknolojisi yksek rnler yapmal ve icatlar (innovation) gelitirmeli bakalarna yem olmamak iin.

KRESELLEME (GLOBALZM)

Son yllarda ok kiinin aznda bir sz var Globalizm.Bununla baladklar

zaman cmlelerini glendirdiklerini sanyorlar.Halbuki baka insanlar baka

eyler anlyor.ABD hkmetine danmanlk yapan RAND Corporation kendi

sitesinde globalizmi u ekilde tarif ediyor : Globalizm her trl yabanc

kuruluun herhangi bir lkeye hibir zorlukla karlamadan

girebilmesidir.Bunu aarsak biraz, kastedilen, gidilen lkede rekabeti en st dzeyde srdrebilecek, sermayesi ok gl olan ve orada kalc olma kapasitesi olan uluslararas tekellerdir. Yani sonu o lkenin ekonomisinin bu tekellerin hakimiyeti altna girmesi olacaktr.Btn insanlar bu kurululara alacaklar, rekabet de bittii iin alma koullar en kt dzeye inecek ve cretler de herhalde minimumlarda olacaktr.O lke politikas da bunlarn

elinde olacaktr.stediklerini iten kardklarnda bavuracak yer de

kalmayacaktr.Rupert Murdochun sahip olduu medya kuruluunun btn Trkiye medyasn ele geirdiini ve ynettiini dnelim.Herhalde korkun

eyler olurdu.Aslnda yeni bir eymi gibi ne srlen Globalizm 1970lerde konuulan Yeni Smrgecilik (Neo -colonializm)den baka birey deildir.

YKSEK FAZ, YKSEK ENFLASYON, YKSEK DEVALASYON DNEMLER

Srekli Kriz Dnemleri- 1974, 1978, 1980, 1986, 1989, 1991, 1994, 1996, 2000, 2001. Bu dnemlerde %80- 120lere varan faizler, enflasyon ve devalasyonlar yaanmtr. Trk paras ar deer kaybetmi, 1 Dolar yaklak 1.6 milyon TLyi bulmutur.Byle bir ortamda yaam

srdrmek yoksullar iin bir cambazlk olmutur.Birok ey yabanc parayla llm, kontratlar yabanc parayla yaplm ama maalar TL olarak denmitir.Byk para sahipleri, bankalar ve sanayi kurulular retime yatrm yapmak yerine yksek faizlerden para kazanmay semilerdir.Birok

sahte bankerler tremitir.Boazii niversitesi gibi ciddi! bir kurum en byk sahtekar Banker Kastelliye fahri doktora vermitir.Milyonlarca insan

paralarn kaptrmlardr.Bu dnemler yoksullarn daha yoksullat, zenginlerin kolay para kazand dnemler olmutur.Bu tip krizlere girmemek

veya etkilerini azaltmak iin Trkiye menkul (borsa-faiz) ve gayrimenkul (rant) sarmalna dayal ekonomik bymeden reel ekonomik kalknmaya

(reterek kalknma) gemelidir.

2001de Kemal Dervi Ekonomiden Sorumlu Babakan Yardmcs oldu.

Para, bankaclk ve dier finans sistemleri kontrol altna alnd.Faizlerin drlmesi, bankaclk kanunlarnn karlmas, merkez bankasnn kurlara mdahaleleri gibi uygulamalar yapld.

Enflasyon, devalasyon ve faizler dmeye balad.

Daha sonra gelen hkmet de ayn para politikasn devam ettirdi.

TRKYE SANAYS-SEKTRLER

Bugn Trkiye sanayisine baktmz zaman binlerce firma gryoruz. Bunlarn nemli ksm dnyada rekabet edebilecek kalite, miktar ve fiyatta retim yapabilmektedirler. Sektrel bazda snflandrrsak aadaki tablo sektrleri ve o sektrdeki baz byk firmalar gstermektedir.

Sanayi Dal Sektrdeki Baz Byk Firmalar

Petrol-Petrokimya Tpra,Petkim,TPAO Demir-elik skenderun, Ereli, Karabk Demir elik Fab. Otomotiv Ford, Oyak-Renault,Tofa, Toyota, Mercedes Beyaz Eya Arelik, BSH, Vestel Tekstil Sanko, Korteks, Zorluteks, Bossa, Gda Unilever, lker, Efes, Eti, T.eker Fabrikalar Kimya Aksa, Hayat Kimya, SASA, Soda San., GSA Mobilya stikbal, Bellona, Yata, Tepe Cam E-CAM Seramik Kaleseramik, Eczacba Maden TK, ET-Maden Orman rnleri Yldz Entegre, Kastamonu Aa Boya Betek, DYO, Marshall,Polisan Kat ve Matbaaclk SEKA, pek Kat imento MSA, Nuh imento, Limak la Abdi brahim, Bilim la, Pfizer, Nobel Lastik Brisa, Trk Pirelli, Goodyear, Petlas Makina Trk Traktr, Erkunt Plastik SASA, Naksan, Pakpen, Polinas, Vatan Metal Er-Bakr, Sarkuysan, Borusan, Nursan, ASA Elektronik Vestel, Turkcell, Alcatel, Arelik, Casper Bilgisayar Vestel, HP, Asus, Samsung, Lenova, Exper Savunma Aselsan, Havelsan,TA,MKE,Roketsan,TUSA Enerji Elektrik retim A.., Eren Enerji, Enerji-SA Is ve Soutma Alarko, Vestel, Bosch Deri-Ayakkab Yzlerce Firma

Tekstil , deri, ayakkab ve mobilya sanayinde dnyada en iyiler arasndayz.Cam sanayimiz dnya drdncs, demir-elik sanayimiz dnya onuncusudur.Sadece tarm makinalar retimi alannda 1000 civarnda

firmamz vardr.

TRKYEDE NFUSUN DEM

1927de Toplam Nfus 13.6 Milyon ehirlerde (l, le) Yaayanlar % 16.2 Krda (Kasaba, Ky) Yaayanlar % 83.8

2013de Toplam Nfus 76 Milyon ehirlerde Yaayanlar % 91.9 Krda Yaayanlar % 8.1

Artk sanayi ve ehir toplumuyuz.

2013te TARIMIN DURUMU

Byk lde makinal tarma geilmitir lkede tohum, gbre, zirai ila retilmektedir. Zirai alet ve makina retimi olduka gelimitir Byk lde tarm ve hayvanclk alan kaybedilmitir (fabrika

arazileri, yazlklar) Hayvanclk lke ihtiyacna yetmemektedir, gerileme vardr.2012de

850 milyon dolarlk canl hayvan ithal edilmitir. hra ettiimiz baz tarm rnlerini ithal eder duruma geldik Seraclk ve topraksz tarm ile sebze ve meyve retimi ilerlemitir. Tarm retiminde dnya yedincisiyiz.

EN BYK ZENGNLMZ - NSANGC (MANPOWER)

retmenler 880,000

Mhendis, Mimar ve ehir Planclar 410,000

Doktorlar 126,000

Avukat, Hakim ve Savclar 80,000

Eczaclar 25,000

Ordu Mensuplar 726,000

Esnaf 1,910,000

ifti 4,100,000

Milyonlarca ii ve memur. Emniyet Mensuplar, Gazeteci, Veteriner, Muhasebeci, Reklamc, Yazlmc, Bro Elemanlar ve dierleri.

(Esnaflar- Bakkal, Bfeci, Bayii, Manav, Kasap, Kahveci, ofrler, Kuafr, Oto Tamircisi, Lokantac, Pazarc, Tuhafiyeci, Konfeksiyoncu, Tornac gibi meslekler.)

Bugn lkemizi ayakta tutan ve yarn herhangibir olumsuzlukta ayaa

kaldracak olan bu zengin insan gcmzdr.Bir rnek verirsek, Almanya 2.Dnya savanda yerlebir olmu ve byk oranda insan gcn yitirmiti.Kalan az fakat kaliteli insangc Almanyay Avrupann ekonomisi

en gl lkesi haline getirmitir.

TURZM

1980de Trkiyeyi ziyaret eden turist says 1 Milyon

2012de Trkiyeyi ziyaret eden turist says 30 Milyon

Trkiye ziyaret edilen turist says bakmndan dnyada 7. sradadr.

Doal gzelliklerimiz, scakkanl ve misafirperver insanlarmz, lezzetli yemeklerimiz, iklimimiz, Lidya, Frigya, Hitit, Smer, Yunan, Roma, Seluklu,Osmanl medeniyetleri kalntlar ve modern Trkiye yabanclar ekmitir.

ANADOLU KAPLANLARI

STANBUL, ANKARA, ZMR, KOCAEL, ADANA, BURSA, SAKARYA, KONYA, GAZANTEP, KAHRAMANMARA, DENZL, MERSN, KAYSER, UAK, ESKEHR.

Bu illerimiz sanayileme bakmndan ne kmlardr.

KLTRMZ

Trk Mutfa (yzlerce yemek)

Trk mutfa dnyann en zengin mutfaklarndan birisidir.Fakat yeteri kadar tantlamamtr.Yemeklerimizden baz rnekler aadadr.

Meftune Oruk Pirpirim Muhlama Sorpa Oma Alike Knefe Homerim

Halk danslarmz (yzlerce otantik dans eidi).

Dnyann en zengin halk danslar lkemizdedir.Halaylar, horonlar, barlar, lezginkalar, zeybekler, kak oyunlar, bengiler, horalar ve dier gruplar bu zenginlii olutururlar.Baz rnekler aadadr.

epikli Nurey Akaabat Horonu Kentvari

Cilveloy Bengi Keklik Kerimolu

Mziklerimiz (Binlerce ark, trk, pop mziimiz)

40,000in zerinde Trk sanat mzii eserinin olduu sylenmektedir.Yine

zengin Trk halk mziimiz ve 1960lardan itibaren gelien pop mziimiz

kltrmze zenginlik katmaktadr.Baz rnekler:

Gelse o uh meclise Tuti-i Mucizei Gyem Yine Bir Glnihal Sorma Ne Haldeyim Gerizler Banda Acem Kz kertme Mihriban Kimler Geldi Kimler Geti Sev Kardeim Fruze Dnya Dnyor

EDEBYAT , R

Yaar Kemal, Orhan Kemal, Orhan Pamuk, Reat Nuri Gntekin,Aye Kulin

Nazm Hikmet, Ahmet Arif, Necip Fazl Ksakrek, Fazl Hsn Dalarca ve

dierleri. Heryl yzlerce kitap baslmasna ragmen kitap okuma alkanlmz yeterli dzeyde deildir.

MMAR

Mimar Sinan, Mimar Kemaleddin, Sedad Hakk Eldem, Vedat Tek, Behruz inici, Giulio Mongeni, Ahmet Hikmet Koyunolu, Ali Talat Bey, ekip Akaln, Enver Tokay, Bruno Taut, Hayati Tabanlolu, Turgut Cansever, Erten Yener, Cengiz Bekta ve dierleri.

RESM

Mehmet Siyahkalem, Osman Hamdi Bey, Abidin Dino, Rahmi Pehlivanl,

Bedri Rahmi Eybolu, Burhan Doanay, Bedri Baykam, Fikret Mualla, Mehmet Gleryz, Nedim Gnsur, Nuri yem, Orhan Taylan v.d.

HEYKEL

Oskan Efendi, hsan zsoy, Hadi Bara, Ali Teoman Germaner, Burhan Alkar, Ernur Tzn, Hakk Karayiitolu, Haluk Tezonar, Hlya kizgl, Hseyin Gezer, Kuzgun Acar, Mehmet Aksoy, Mesnur zzet Bey, Rahmi Aksungur.

TRK FLOZOFLARI

FARAB EBU MANSUR MANTURD AHMET YESEV MEVLANA CELALEDDN RUM HACI BEKTA- VEL YUNUS EMRE

Filozoflarmzn dncelerinden szlp gelen baz szler:

Elin ak olsun

Sofran ak olsun

Kapn ak olsun

Gzlerin kapal olsun.

Eline, diline, beline sahip ol.

nsan okunacak en byk kitaptr.

Bilimin gstermedii yol karanlktr.

Drstlk dostluun kapsdr.

OECD - ORGANISATION FOR ECONOMC COOPERATION AND DEVELOPMENT

(EKONOMK BRL VE GELME RGT)

Dnyanin gelimi ve ekonomisi byk lkeleri yedir. 34 yesi vardr.

OECD BETTER LIFE INDEX (OECD KALTEL YAAM NDEKS) 2013

Avustralya 1. sve 2. Kanada 3. Norve 4. svire 5. ABD 6. Danimarka 7. Trkiye 34.

OECD KALTEL YAAM NDEKS KRTERLER :

1. Bir haneye den gelir (Household income)

2. Yaanabilir Ev (Housing) (Oda says, nfus, evin kalitesi, emniyetli ortam v.s.)

3. alan Nfus Oran (Employment Rate)

4. Toplum Dayanmas (Community)

(Arkadalarla birarada olma, bakalarna yardm etme, gnll alma gibi)

5. Eitim mkanlar (Educational Attainment)

6. evresel Koullar (Environment) (Hava, su, toprak ve grlt kirlilii)

7. Demokrasiye Katlm (Civic Engagement) (Oy kullanma oran, effaflk, devlet kurumlarna gvenme gibi)

8. Salk (Health) (Salkl yaam, ortalama yaam sresi)

9. Yaam Tatmini (Life Satisfaction) (Dinlenme, yaptklarndan gurur duyma, zevk alma, ac, zlme, endie, sklma gibi)

10. Emniyetli Yaam (Safety) (saldr, hrszlk, taciz v.s. gibi olaylarn olmamas)

11. - Yaam Dengesi (Work-Life Balance) (alma saatleri, alnan cretler, yeme-ime, uyuma ve bo vakitler-aile, arkadalar, hobiler, oyunlar, TV, bilgisayar v.s)

SONU:

Trkiye bugn 76 milyon nfusa erimi, ekonomisi kmsenemeyecek bir potansiyele ulam ve her alandaki insan gc ve kltr ile nemli bir lkedir. Bir ok sorunlar da vardr ve insanlar bunlar zmek iin uramaktadrlar.Dncelerimizi ve hareketlerimizi olutururken birok eyi

detayl olarak gznnde bulundurmamz gerekmektedir.

TRKYE DEMOKRAS NDE, ZGRLKLER GELM, DAHA ADL BR GELR DAILIMINI HEDEFLEM, BAIMSIZLIINI KORUYAN, VE DI DNYAYLA BARI NDE YAAYAN VE OECD KALTEL YAAM NDEKSNDE

LK 10U HEDEFLEYEN BR LKE OLMALIDIR.