TÜRKİYE’DE ENGELLİLER VE ENGELLİ HAKLARI

24
TÜRKİYE’DE TÜRKİYE’DE ENGELLİLER ENGELLİLER VE VE ENGELLİ HAKLARI ENGELLİ HAKLARI Doç. Dr. Mustafa ÇEKER Doç. Dr. Mustafa ÇEKER Çukurova Üniversitesi Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Öğretim Üyesi Tel: 0533 482 53 67 E-posta: [email protected] 12.04.2007

description

TÜRKİYE’DE ENGELLİLER VE ENGELLİ HAKLARI. Doç. Dr. Mustafa ÇEKER Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi. Tel: 0533 482 53 67E-posta: [email protected]. TÜRKİYEDE ENGELLİLER. - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of TÜRKİYE’DE ENGELLİLER VE ENGELLİ HAKLARI

Page 1: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

TÜRKİYE’DE TÜRKİYE’DE ENGELLİLERENGELLİLER

VE VEENGELLİ HAKLARIENGELLİ HAKLARI

Doç. Dr. Mustafa ÇEKERDoç. Dr. Mustafa ÇEKERÇukurova ÜniversitesiÇukurova Üniversitesi

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesiİktisadi ve İdari Bilimler FakültesiTicaret Hukuku Anabilim DalıTicaret Hukuku Anabilim Dalı

Öğretim ÜyesiÖğretim Üyesi

Tel: 0533 482 53 67 E-posta: [email protected] 12.04.2007

Page 2: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

TÜRKİYEDE TÜRKİYEDE ENGELLİLERENGELLİLER

Türkiye Türkiye genelindeki engelli genelindeki engelli sayısı nüfusun sayısı nüfusun %12’sini %12’sini oluşturmaktadır oluşturmaktadır (yaklaşık 8,5 (yaklaşık 8,5 milyon).milyon).

Toplam engelli nüfus

Erkek Kadın Toplam

11,10% 13,45% 12,29%

Page 3: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

ENGELLİLERENGELLİLER

Ortopedik, görme ,işitme, dil ve konuşma ve zihinsel Engelli Nüfus

Erkek Kadın Ortalama

% 3,05 % 2,12 % 2,58

Süreğen Hastalığa SahipEngelli Nüfus

Erkek Kadın Ortalama

% 8,50 % 11,33 % 9,70

Page 4: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

ENGELLİLERENGELLİLEROrtopedik

Engelli Görme

engelli İşitme engelli

Dil ve konuşma engelli

Görme engelli

Türkiye 1.25 0.60 0.37 0.38 0.48

0-9 yaş grubu

0.64 0.33 0.20 0.46 0.42

10-19 0.77 0.36 0.29 0.43 0.58

20-29 1.21 0.45 0.32 0.42 0.65

30-39 1.26 0.46 0.35 0.31 0.54

40-49 1.39 0.62 0.35 0.26 0.39

50-59 1.79 0.91 0.41 0.30 0.26

60-69 2.80 1.56 0.77 0.41 0.27

70 + 3.94 2.98 1.70 0.39 0.31

Page 5: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

ENGELLİLERLE İLGİLİ ENGELLİLERLE İLGİLİ KURUMLARKURUMLAR

Türkiye’de engellilik alanındaki Türkiye’de engellilik alanındaki politikaları belirlemek üzere 1997 politikaları belirlemek üzere 1997 yılında yılında Özürlüler Yüksek Kurulu Özürlüler Yüksek Kurulu kurulmuştur. kurulmuştur.

Bu kurulda, sağlık, eğitim, çalışma ve Bu kurulda, sağlık, eğitim, çalışma ve sosyal güvenlik, sosyal hizmetlerden sosyal güvenlik, sosyal hizmetlerden sorumlu bakanlıkların ve kurumların sorumlu bakanlıkların ve kurumların temsilcileri ile Sakatlar Konfederasyonu temsilcileri ile Sakatlar Konfederasyonu Başkanı ve üniversitelerden temsilciler Başkanı ve üniversitelerden temsilciler yer almaktadır.yer almaktadır.

Page 6: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

Özürlüler Yüksek Kurulu’nun sekretaryasını Özürlüler Yüksek Kurulu’nun sekretaryasını yürütmek üzere biryürütmek üzere bir Başbakanlık Özürlüler Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığıİdaresi Başkanlığı da kurulmuştur. da kurulmuştur.

Özürlüler İdaresi Başkanlığı’nın görevleri: Özürlüler İdaresi Başkanlığı’nın görevleri: kamu, özel, sivil toplum kuruluşları kamu, özel, sivil toplum kuruluşları arasında koordinasyonu sağlamak; arasında koordinasyonu sağlamak; engellilik alanında hizmet sağlayan engellilik alanında hizmet sağlayan projeleri desteklemek; araştırma raporlarını projeleri desteklemek; araştırma raporlarını ve kitapları yayınlamak; engelli bireylere ve kitapları yayınlamak; engelli bireylere engelli kimlik kartı vermektir.engelli kimlik kartı vermektir.

Page 7: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

SİVİL TOPLUM SİVİL TOPLUM KURULUŞLARIKURULUŞLARI

Engellilerle ilgili sivil toplum örgütleri, 2908 Engellilerle ilgili sivil toplum örgütleri, 2908 sayılı kanuna göre sayılı kanuna göre dernekler, dernekler, federasyonlar ve konfederasyonfederasyonlar ve konfederasyon şeklinde şeklinde örgütlenmiştir. örgütlenmiştir.

Türkiye genelinde 356 dernek, 43 vakıf, 8 Türkiye genelinde 356 dernek, 43 vakıf, 8 federasyon faaliyette bulunmaktadır. federasyon faaliyette bulunmaktadır.

Türkiye’de 46 (bedensel engelliler), 87 Türkiye’de 46 (bedensel engelliler), 87 (işitme engelliler), 36 (görme engelliler) (işitme engelliler), 36 (görme engelliler) toplam toplam 165 spor klübü165 spor klübü mevcuttur. mevcuttur.

Engellilerin profesyonel olarak spor Engellilerin profesyonel olarak spor yapmaları için devlet bakanlığına bağlı yapmaları için devlet bakanlığına bağlı engelliler spor federasyonlarıengelliler spor federasyonları vardır. vardır.

Page 8: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

MEVZUATMEVZUAT

Engellilere ilişkin olarak Engellilere ilişkin olarak AnayasaAnayasa’dan ’dan başlamak üzere çeşitli kanunlarda başlamak üzere çeşitli kanunlarda özel düzenlemeler yer almaktadır.özel düzenlemeler yer almaktadır.

Engellilere yönelik olarak temel Engellilere yönelik olarak temel düzenleme, düzenleme, 5378 sayılı Özürlüler 5378 sayılı Özürlüler KanunuKanunu olup, bu kanun 7.7.2005 olup, bu kanun 7.7.2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir.. tarihinde yürürlüğe girmiştir..

Bunun dışında, başta Bunun dışında, başta İş Kanunu olmak İş Kanunu olmak üzere muhtelif kanunlarda engellilere üzere muhtelif kanunlarda engellilere ilişkin hükümlerilişkin hükümler bulunmaktadır. bulunmaktadır.

Page 9: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

ANAYASAANAYASA Madde 50Madde 50 – Kimse, yaşına, cinsiyetine ve – Kimse, yaşına, cinsiyetine ve

gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz.gücüne uymayan işlerde çalıştırılamaz.Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi Küçükler ve kadınlar ile bedeni ve ruhi yetersizliği olanlar çalışma şartları yetersizliği olanlar çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.bakımından özel olarak korunurlar.

Madde 61 Madde 61 – Devlet harp ve vazife – Devlet harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleriyle, malul ve şehitlerinin dul ve yetimleriyle, malul ve gazileri korur ve toplumda kendilerine gazileri korur ve toplumda kendilerine yaraşır bir hayat seviyesi sağlar.yaraşır bir hayat seviyesi sağlar.Devlet, sakatların korunmalarını ve toplum Devlet, sakatların korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri alır.hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri alır.

Page 10: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

AVRUPA SOSYAL ŞARTI AVRUPA SOSYAL ŞARTI (RG.09.04.2007)(RG.09.04.2007)

Madde 15Madde 15 Özürlülerin toplumsal yaşamda bağımsız olma, sosyal bütünleşme ve Özürlülerin toplumsal yaşamda bağımsız olma, sosyal bütünleşme ve

katılma hakkıkatılma hakkı Akit Taraflar, yaşları ve özürlerinin nedenleri ve niteliği ne olursa olsun, Akit Taraflar, yaşları ve özürlerinin nedenleri ve niteliği ne olursa olsun,

özürlülerin toplumsal yaşamda bağımsız olma, sosyal bütünleşme ve katılma özürlülerin toplumsal yaşamda bağımsız olma, sosyal bütünleşme ve katılma hakkını etkili bir biçimde kullanabilmelerini sağlamak amacıyla:hakkını etkili bir biçimde kullanabilmelerini sağlamak amacıyla:1- Mümkün olduğunda genel plan çerçevesinde, ya da bu mümkün değilse, 1- Mümkün olduğunda genel plan çerçevesinde, ya da bu mümkün değilse, kamusal ya da özel uzmanlaşmış organlar aracılığıyla özürlülerin kamusal ya da özel uzmanlaşmış organlar aracılığıyla özürlülerin yönlendirilmesini, öğrenimini ve mesleki eğitimini sağlamak için gerekli önlemleri yönlendirilmesini, öğrenimini ve mesleki eğitimini sağlamak için gerekli önlemleri almayı;almayı;2- Normal çalışma ortamında özürlüleri istihdam etmek ve onların istihdamını 2- Normal çalışma ortamında özürlüleri istihdam etmek ve onların istihdamını sürdürmek ve çalışma koşullarını özürlülerin gereksinimlerine uyarlamak, ya da sürdürmek ve çalışma koşullarını özürlülerin gereksinimlerine uyarlamak, ya da özürlülük nedeniyle bunun mümkün olmadığı durumlarda çalışmayı buna göre özürlülük nedeniyle bunun mümkün olmadığı durumlarda çalışmayı buna göre düzenlemek ya da özrün düzeyine göre güvenli bir istihdam türü yaratmak için, düzenlemek ya da özrün düzeyine göre güvenli bir istihdam türü yaratmak için, işverenleri özendirmeye yönelik bütün önlemlerle onların istihdam edilmelerini işverenleri özendirmeye yönelik bütün önlemlerle onların istihdam edilmelerini teşvik etmeyi;teşvik etmeyi;

Bazı durumlarda bu önlemler uzmanlaşmış yerleştirme ve destekleme hizmetlerine Bazı durumlarda bu önlemler uzmanlaşmış yerleştirme ve destekleme hizmetlerine başvurmayı gerekli kılabilir.başvurmayı gerekli kılabilir.3- Özellikle, teknik yardımları da içermek üzere, iletişim ve hareket engellerinin 3- Özellikle, teknik yardımları da içermek üzere, iletişim ve hareket engellerinin üstesinden gelmeyi ve ulaşım, barınma, kültürel etkinlikler ve boş zaman üstesinden gelmeyi ve ulaşım, barınma, kültürel etkinlikler ve boş zaman kullanımını sağlamayı hedefleyen önlemler yoluyla özürlülerin toplumla tam olarak kullanımını sağlamayı hedefleyen önlemler yoluyla özürlülerin toplumla tam olarak bütünleşmelerini ve toplum yaşamına katılmalarını teşvik etmeyi;bütünleşmelerini ve toplum yaşamına katılmalarını teşvik etmeyi;taahhüt ederler.taahhüt ederler.

Page 11: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

ÖZÜRLÜLER KANUNUÖZÜRLÜLER KANUNU

Bu Kanunun amacı; özürlülüğün Bu Kanunun amacı; özürlülüğün önlenmesi, özürlülerin sağlık, eğitim, önlenmesi, özürlülerin sağlık, eğitim, rehabilitasyon, istihdam, bakım ve rehabilitasyon, istihdam, bakım ve sosyal güvenliğine ilişkin sorunlarının sosyal güvenliğine ilişkin sorunlarının çözümü ile her bakımdan gelişmelerini çözümü ile her bakımdan gelişmelerini ve önlerindeki engelleri kaldırmayı ve önlerindeki engelleri kaldırmayı sağlayacak tedbirleri alarak topluma sağlayacak tedbirleri alarak topluma katılımlarını sağlamak ve bu hizmetlerin katılımlarını sağlamak ve bu hizmetlerin koordinasyonu için gerekli koordinasyonu için gerekli düzenlemeleri yapmaktır.düzenlemeleri yapmaktır.

Page 12: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

EĞİTİMEĞİTİM

Page 13: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

EĞİTİMEĞİTİM

Milli Eğitim Bakanlığı 1951 yılından bu yana Milli Eğitim Bakanlığı 1951 yılından bu yana özel eğitim programlarını müfredatına özel eğitim programlarını müfredatına almıştır. almıştır.

Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde engellilere Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde engellilere eğitim veren 428 okul mevcuttur.eğitim veren 428 okul mevcuttur.

Bu okullardan 348’i ilköğretim, 80’i Bu okullardan 348’i ilköğretim, 80’i ortaöğretim düzeyinde eğitim vermektedir.ortaöğretim düzeyinde eğitim vermektedir.

Engelli sayısının 8,5 milyon olduğu dikkate Engelli sayısının 8,5 milyon olduğu dikkate alındığında, her 20 bin engelliye sadece 1 alındığında, her 20 bin engelliye sadece 1 okul düşmektedir.okul düşmektedir.

Genel nüfusta okuma yazma bilmeyenlerin Genel nüfusta okuma yazma bilmeyenlerin oranı yaklaşık %13’ iken, bu oran oranı yaklaşık %13’ iken, bu oran engellilerde yaklaşık %26’dır. engellilerde yaklaşık %26’dır.

Page 14: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

EĞİTİM KURUMLARIEĞİTİM KURUMLARI

EğitimKonusu

OkulSayısı

Öğretilebilir Zihinsel Engelliler 115

Eğitilebilir Zihinsel Engelliler 112

Özel Eğitim Görmesi Gereken Engelliler 96

İşitme Engelliler 49

Otistik Engelliler 18

Görme Engelliler 16

Ortopedik Engelliler 7

Diğer 15

Toplam 428

Page 15: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

EĞİTİM DURUMLARIEĞİTİM DURUMLARI

Okuma-yazma

bilmeyen (%)

İlkokul(%)

Ortaokul(%)

Lise(%)

Yüksek öğretim(%)

Erkek 10.16 54.41 9.50 11.43 7.07

Kadın 37.33 42.35 4.25 5.14 2.39

Türkiye 26.64 47.10 6.31 7.61 4.23

Page 16: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

MESLEKİ EĞİTİMMESLEKİ EĞİTİM

Ülkemizde engelli vatandaşlarımız için Ülkemizde engelli vatandaşlarımız için Türkiye iş Kurumu, Halk Eğitim Merkezleri, Türkiye iş Kurumu, Halk Eğitim Merkezleri, Mesleki Eğitim Merkezleri, Özel Mesleki Eğitim Merkezleri, Özel Dershaneler, Belediyeler ve engellilerle Dershaneler, Belediyeler ve engellilerle ilgili dernek ve vakıflar tarafından meslek ilgili dernek ve vakıflar tarafından meslek edindirme kursları açılmaktadır. edindirme kursları açılmaktadır.

Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğünce (2005) engelliler için açılan Müdürlüğünce (2005) engelliler için açılan kurslara katılan engelli erkek sayısı 607 kurslara katılan engelli erkek sayısı 607 iken engelli kadın sayısı 446’dır. iken engelli kadın sayısı 446’dır.

Page 17: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

SOSYAL HİZMETLERSOSYAL HİZMETLER Engellilere yönelik sosyal hizmetler, ülke genelinde Engellilere yönelik sosyal hizmetler, ülke genelinde

örgütlenmiş olan Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme örgütlenmiş olan Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.Kurumu aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.

Kuruma fiziksel ve zihinsel engeli olan bireylere hizmet Kuruma fiziksel ve zihinsel engeli olan bireylere hizmet veren 18 bakım ve rehabilitasyon merkezi bulunmaktadır. veren 18 bakım ve rehabilitasyon merkezi bulunmaktadır.

Ayrıca, sosyal güvenlik kurumları özel sektör ve sivil Ayrıca, sosyal güvenlik kurumları özel sektör ve sivil toplum kuruluşları tarafından işletilen gündüzlü toplum kuruluşları tarafından işletilen gündüzlü rehabilitasyon merkezlerinin hizmetleri için 1997 yılından rehabilitasyon merkezlerinin hizmetleri için 1997 yılından beri ödeme (öğrenci başına 400 YTL) yapmaktadır. Bu beri ödeme (öğrenci başına 400 YTL) yapmaktadır. Bu nedenle özel rehabilitasyon merkezlerinin sayısı hızla nedenle özel rehabilitasyon merkezlerinin sayısı hızla artmaktadır. Bu merkezlerin çoğunluğu zihinsel engelli artmaktadır. Bu merkezlerin çoğunluğu zihinsel engelli bireylere hizmet sunmaktadır.bireylere hizmet sunmaktadır.

Özellikle zihinsel engelli yetişkin bireylerin uzun ve kısa Özellikle zihinsel engelli yetişkin bireylerin uzun ve kısa dönemli yatılı bakımına yönelik ihtiyaç vardır. Ancak, bu dönemli yatılı bakımına yönelik ihtiyaç vardır. Ancak, bu konuda yapılan bir ödeme bulunmadığından yalnızca bir konuda yapılan bir ödeme bulunmadığından yalnızca bir kaç özel rehabilitasyon merkezi yatılı bakım hizmeti kaç özel rehabilitasyon merkezi yatılı bakım hizmeti sunmaktadır. sunmaktadır.

Page 18: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

İSTİHDAMİSTİHDAM

Page 19: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

İSTİHDAMİSTİHDAM

Aşağıdaki kurumlar % 4 oranında engelli çalıştırmak Aşağıdaki kurumlar % 4 oranında engelli çalıştırmak zorundadır: zorundadır: - Genel ve katma bütçeli daireler- Genel ve katma bütçeli daireler- İl özel idareleri ve belediyeler- İl özel idareleri ve belediyeler- Kefalet sandıkları, döner sermayeli kuruluşlar- Kefalet sandıkları, döner sermayeli kuruluşlar- Sermayesinin yarısından fazlası devlete ait olan bankalar- Sermayesinin yarısından fazlası devlete ait olan bankalar- Hususi kanunlarla kurulmuş banka ve teşekküller- Hususi kanunlarla kurulmuş banka ve teşekküller

Engelli açık kontenjanının doldurulmaması halinde engelli Engelli açık kontenjanının doldurulmaması halinde engelli istihdam etmeyen kamu kurum ve kuruluşları için istihdam etmeyen kamu kurum ve kuruluşları için yükümlülüğün dolduğu tarihten yükümlülüklerini yerine yükümlülüğün dolduğu tarihten yükümlülüklerini yerine getirecekleri tarihe kadar her engelli açık kontenjanı için getirecekleri tarihe kadar her engelli açık kontenjanı için para cezası uygulanır. para cezası uygulanır.

Ceza paraları engelli vatandaşlarımızın istihdamı, mesleki Ceza paraları engelli vatandaşlarımızın istihdamı, mesleki eğitim ve mesleki rehabilitasyonu için kullanılmaktadır. eğitim ve mesleki rehabilitasyonu için kullanılmaktadır.

Page 20: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

ENGELLİ ÇALIŞTIRMA ENGELLİ ÇALIŞTIRMA ZORUNLULUĞUZORUNLULUĞU

4857 sayılı İş Kanununun 30. maddesi hükmüyle 4857 sayılı İş Kanununun 30. maddesi hükmüyle işyerlerinde belirli bir oranda engelli çalıştırma işyerlerinde belirli bir oranda engelli çalıştırma zorunluluğu getirilmiştir.zorunluluğu getirilmiştir.

Buna göre, “İşverenler elli veya daha fazla işçi Buna göre, “İşverenler elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları işyerlerinde her yılın Ocak ayı başından çalıştırdıkları işyerlerinde her yılın Ocak ayı başından itibaren yürürlüğe girecek şekilde Bakanlar Kurulunca itibaren yürürlüğe girecek şekilde Bakanlar Kurulunca belirlenecek oranlarda özürlü ve eski hükümlü ile 3713 belirlenecek oranlarda özürlü ve eski hükümlü ile 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun ek 1 inci maddesinin sayılı Terörle Mücadele Kanununun ek 1 inci maddesinin (B) fıkrası uyarınca istihdamı zorunlu olan terör mağduru (B) fıkrası uyarınca istihdamı zorunlu olan terör mağduru işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Bu kapsamda çalıştırılacak çalıştırmakla yükümlüdürler. Bu kapsamda çalıştırılacak işçilerin toplam oranı yüzde altıdır. Ancak özürlüler için işçilerin toplam oranı yüzde altıdır. Ancak özürlüler için belirlenecek oran, toplam oranın yarısından az olamaz. ”belirlenecek oran, toplam oranın yarısından az olamaz. ”

Bu yükümlülüğün ihlali halinde, “özürlü çalıştırmayan Bu yükümlülüğün ihlali halinde, “özürlü çalıştırmayan işveren veya işveren vekiline çalıştırmadığı her özürlü ve işveren veya işveren vekiline çalıştırmadığı her özürlü ve çalıştırmadığı her ay için 1.170 YTL para cezası verilir. çalıştırmadığı her ay için 1.170 YTL para cezası verilir. Kamu kuruluşları da bu para cezasından hiçbir şekilde Kamu kuruluşları da bu para cezasından hiçbir şekilde muaf tutulamaz. ” (m.101)muaf tutulamaz. ” (m.101)

Page 21: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

ÇALIŞMA ESASLARIÇALIŞMA ESASLARI İşyerinin işçisi iken sakatlananlara öncelik tanınır İşyerinin işçisi iken sakatlananlara öncelik tanınır

(İşKan.m.30/III).(İşKan.m.30/III). İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri

Türkiye İş Kurumu aracılığı ile sağlarlar. İŞKUR’dan Türkiye İş Kurumu aracılığı ile sağlarlar. İŞKUR’dan alınan 2005 yılı verilerine göre 2004 yılı için işe alınan 2005 yılı verilerine göre 2004 yılı için işe yerleştirilmek üzere sıra bekleyen 71.703 engelli yerleştirilmek üzere sıra bekleyen 71.703 engelli bulunmaktadır.bulunmaktadır.

Yer altı ve su altı işlerinde engelli işçi çalıştırılamaz ve Yer altı ve su altı işlerinde engelli işçi çalıştırılamaz ve yukarıdaki hükümler uyarınca işyerlerindeki işçi sayısının yukarıdaki hükümler uyarınca işyerlerindeki işçi sayısının tespitinde yer altı ve su altı işlerinde çalışanlar hesaba tespitinde yer altı ve su altı işlerinde çalışanlar hesaba katılmaz.katılmaz.

Bir işyerinden malulen ayrılmak zorunda kalıp da Bir işyerinden malulen ayrılmak zorunda kalıp da sonradan maluliyeti ortadan kalkan işçiler eski sonradan maluliyeti ortadan kalkan işçiler eski işyerlerinde tekrar işe alınmalarını istedikleri takdirde, işyerlerinde tekrar işe alınmalarını istedikleri takdirde, işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır.

Page 22: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

ENGELLİ ÇALIŞTIRMAYI ENGELLİ ÇALIŞTIRMAYI TEŞVİK EDEN TEŞVİK EDEN

DÜZENLEMELERDÜZENLEMELER Bakanlar Kurulunca belirlenecek oranların Bakanlar Kurulunca belirlenecek oranların

üstünde engelli çalıştıran işverenlerin üstünde engelli çalıştıran işverenlerin kontenjan fazlası işçiler için,kontenjan fazlası işçiler için,

Engelli ve eski hükümlü çalıştırmakla Engelli ve eski hükümlü çalıştırmakla yükümlü olmadıkları halde engelli çalıştıranyükümlü olmadıkları halde engelli çalıştıran

Çalışma gücünü yüzde seksenden fazla Çalışma gücünü yüzde seksenden fazla kaybetmiş engelliyi çalıştırankaybetmiş engelliyi çalıştıran

İşverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her İşverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir engelli için 506 sayılı Sosyal Sigortalar bir engelli için 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre ödemeleri gereken Kanununa göre ödemeleri gereken işveren işveren sigorta prim hisselerinin yüzde ellisini sigorta prim hisselerinin yüzde ellisini kendisi, yüzde ellisini Hazine öder.kendisi, yüzde ellisini Hazine öder.

Page 23: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

İSTİHDAMİSTİHDAM

İşgücüne katılma oranı(%)

İşsizlik oranı(%)

İşgücüne dahil olmayan engelli

nüfus oranı(%)

Erkek 32.22 14.57 67.78

Kadın 6.71 21.54 93.29

Türkiye 21.71 15.46 78.29

Page 24: TÜRKİYE’DE  ENGELLİLER  VE ENGELLİ HAKLARI

TEŞEKKÜRLERTEŞEKKÜRLER

Doç. Dr. Mustafa ÇEKERDoç. Dr. Mustafa ÇEKER

Çukurova ÜniversitesiÇukurova Üniversitesi

İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesiİktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

[email protected]@cu.edu.tr