ADIYAMAN ÜNİVERSİTESİİKTİSAT ANABİLİM DALI

İKTİSAT BİLİM DALI   

AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE VERGİ POLİTİKALARI KARŞILAŞTIRMASI   

İKTİSADİ ENTEGRASYONLAR VE AB YÜKSEK LİSANS ÖDEV ÇALIŞMASI   

Öğretim Üyesi: Doç. Dr. Yusuf Ekrem AKBAŞ  

Hazırlayan: Abdurrahman BUĞDAYCI   

Mart-2016ADIYAMAN

Avrupa Birliği Ve

Türkiye Vergi Politikaları

Karşılaştırması

VERGİNEDİR

?

Vergi Vergi, kamusal hizmetlerin gerektirdiği

giderler ile kamu borçları dolayısıyla ortaya çıkan yükleri karşılamak amacıyla, devletin egemenlik gücüne dayanarak, karşılıksız olarak, gerçek ve tüzel kişilerden cebren aldığı parasal değerlerdir.

Bir ülkede başta mali olmak üzere ekonomik, sosyal ve siyasi nedenlere bağlı olarak vergi alınmaktadır.

VERGİLERİN SINIFLANDIRIL

MASI

DOLAYLI-DOLAYSIZ

SPESİFİK-AD VALOREM

KİŞİSEL-NESNEL

GELİR-SERVETHARCAMALARI

TÜRKİYE’DE UYGULANAN VERGİ POLİTİKALARININ GENEL

DEGERLENDİRİLMESİ 17 Şubat 1923 te İzmir’de İktisat Kongresi yapıldı. 1933-1938 dönemi, devletçi politikalara geçilmiştir. Kamu harcama ve gelirleri düzenli bir biçimde artmış,

gelirin %70’ini dolaylı vergiler oluşturmuştur. 1933 yılında, denk bütçe politikası hedefine ulaşılmıştır. Devlet güçlendirilmiş, mali sistem ve para düzeni kurulmuş, dış ticaret açıkları kapatılmıştır.

1950-1979 yıllarını kapsayan dönemde, dolaylı vergi ağırlıklı olan yapı uzun bir süre pek fazla bozulmadan devam etmiş, 1977’de dolaysız vergilerin bir puan üzerine çıkarak bu yapıyı bozmuştur.

1979’da dolaylı vergilerin GSMH’ya oranı % 5,8 iken dolaysız vergiler arayı açarak %8,5’e çıkmıştır.

Bugün uygulanan gelir vergisi sistemi, 1949 yılında kazanç vergisinin kaldırılıp yerine gelir, kurumlar ve esnaf vergisinin getirilmesi ile kurulmuştur.

1970 yılında yapılan düzenlemeler ve uygulamalar sonucunda gelir üzerinden alınan vergilerin payı 1960-1970 ortalaması olan %31,3’den 1976-1979’da %53,62’ye çıkmıştır.

1980’den günümüze kadar olan dönemde, dolaysız vergiler ağırlıklarını 1985’e kadar sürdürmüşlerdir. 1985’te vergi sistemine KDV’nin girmesiyle yapı değişmiş, ağırlık dolaylı vergilere geçmiştir.

1980 sonrası dönemde uygulamaya konulan iktisat ve maliye politikası seçenekleri, neo-klasik iktisadın birikim ve üretim kararları ile ilgili görüşleri çerçevesinde ele alınmış ve politika uygulamaları bu bazlı olmuştur.

Yapısal uyum modeli diye de tanımlanan yeni yapı, özel kesime yönelik kamu müdahalesinin en aza indirimi amaçlı politika önermeleri ile maliye politikası uygulamalarını etkilemiş ve yönlendirmiştir.

1980’de yaşanan kriz koşulları ve alınan 24 Ocak kararları ile takip eden dönemde yaşanan siyasi koşullar bu modelin Türkiye’de uygulanması için gerekli olan alt yapı ve siyasi iklimi sağlamıştır.

Gelir vergisinde üniter yapı, yapılan düzenlemeler ile sedüler bir yapıya doğru çekilmiş ve artan oranlı tarifeden yine fiilen vazgeçilmiştir.

Gelir vergisi konusunda değer artısı kazançları kapsamında olması gereken ve 1980’li yıllarda hızlı kentleşme ile ortaya çıkan ve önemli bir rant yığılması olan gayrimenkul değer artışları tamamen vergi kapsamı dışında tutulmuştur.

Vergi kontrol sisteminde önemli bir işlevi olan servet beyanı, gider esası ve inşaatçıların denetlenmesinde önemli işlev gören ölçümleme tekniğinin vergi sisteminin dışına çıkarılmasıdır.

1985’te KDV’nin sisteme geçişi ile dolaylı vergiler ağırlıklı bir yapı anlamında temel bir tercihe dönüşmüştür.

AVRUPA BİRLİĞİ’NDE UYGULANAN VERGİ POLİTİKALARININ GENEL

DEGERLENDİRİLMESİ AB’nin vergi alanındaki düzenlemelerinin

hukuki temeli Roma Antlaşması'nın 95, 96, 99 ve 100. maddeleri ile belirlenmektedir.

AB’de vergilendirme temel olarak üye devletlerin yetkisindedir.

Üye devletlerin uyguladıkları ekonomik ve sosyal politikalar kendi ulusal yetki alanları içinde kaldığından vergilendirme, AB’nin ekonomik ve sosyal politika amaçları ile kullanılmamaktadır. Bu çerçevede, AB’nin vergi yaratma yetkisi bulunmaz.

Bununla birlikte KDV, AB mevzuatına üye devletler tarafından 1967 yılında girdi.

Bu sayede, daha önce uygulanmakta olan üretim ve tüketim vergileri yerine katma değer vergisi, birinci ve ikinci KDV direktifleriyle uygulamaya koyuldu.

AB’de iç pazarın isleyişinin kolaylaştırılması ve tek pazarda malların serbest dolaşımının sağlanması amacıyla üye ülkelerde özel tüketim ürünlerinden alınan vergilerin de uyumlaştırılması söz konusu olmuştur. Buna göre, ÖTV’ye konu olan ürünlerin kapsamı tanımlanıp, bu vergilerin uygulanma yöntemleri belirlenmektedir.

23 Mayıs 2001 tarihinde, AB’nin gelecekteki vergilendirme politikasına ilişkin hazırlanan raporda, birliğin vergi politikalarının, Lizbon Stratejisi gibi politikaları desteklemesi gerektiği belirtilmiştir.

Gümrük vergileri, özellikle az gelişmiş ülkelerde kalkınmanın finansmanı açısından temel vergilerden biridir.

Bugün Avrupa Birliği'ne üye ülkeler arasında oluşturulan gümrük birliğinin tamamlayıcısı olarak, üçüncü ülkelerden yapılan ithalata uygulanan gümrük vergileri, üye ülkelerin tümünde aynı oranda uygulanmakta, dolayısıyla topluluğun yaptığı ithalat, üye ülkelerin hangisi tarafından yapılırsa yapılsın, en uygun limandan gerçekleştirilmektedir.

Topluluk içinde, gümrük vergilerinin kaldırılmasıyla, serbest dolasan mallara ilişkin gümrük vergileri, ulusal bütçelerde toplanmaktadır. Ulusal hükümetler, bu vergilerin %10’unu tahsilat masrafı olarak kestikten sonra topluluk bütçesine vermektedir.

AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNDE VERGİ SİSTEMLERİ

Avrupa Birliği’nde dış ticaret, tarım ve sanayi alanında ortak politikalardan söz edilebilmekle birlikte; ortak bir vergi politikası söz konusu değildir.

Çünkü vergi politikası her ülkenin kendi sosyal ve ekonomik koşullarına bağlı olarak belirlenmekte olup; bu alandaki değişiklikler her ülkenin kendi egemenlik alanındadır.

Ancak birliğe üye ülkelerin kararları, diğer üye ülkeleri de etkilediğinden, temel hedefler doğrultusunda üye ülkelerin vergi politikalarının yönlendirilmesi ve düzenlenmesi amaçlanmaktadır.

Çünkü birlik içinde malların serbest dolaşımı söz konusudur ve vergi düzenlemeleri bu açıdan engel olmamalıdır.

TÜRKİYE’NİN AVRUPA BİRLİĞİ VERGİLENDİRME POLİTİKALARINA

UYUMU2003 yılı kasım ayında açıklanmış olan İlerleme Raporunda Türkiye’nin vergilendirme alanında yapması gerekenlere değinilmiştir. Raporda bahsedilen konulardan bir kısmı şunlardır. Dolaylı vergileme alanında, 1985’te KDV’nin yürürlüğe konulan

yapısı devam etmektedir. Tüketim vergileri konusunda, bu vergilerin yapısı ve muafiyetler

ile ilgili olarak kısmi bir uyum sağlanmakla birlikte, bu alanda daha fazla uyum gerekmektedir.

Sigaralara ve alkollü içkilere uygulanan vergi düzeyleri AB asgari miktarlarının oldukça altındadır ve vergiden muafiyetler özellikle alkollü ürünler ve mineral yağlar bakımından, AB müktesebatıyla ancak kısmen uyumludur.

1986’dan beri yürürlükte olan, ithal tütün ve sigaralardan özel bir vergi tahsil edilmesini öngören Tütün Fonunun kaldırılması önem taşımaktadır.

Doğrudan vergilendirme konusunda, müktesebat ile uyum sağlamak için ilave çabalar gerekmektedir. Türkiye’nin, işletmelerin vergilendirilmesinde davranış kuralları üzerinde de odaklanması gerekmektedir.

2004 yılında yayınlanan İlerleme Raporuna göre ise Türk vergi rejimi, gerek dolaylı gerekse dolaysız vergilendirmeyle ilgili olarak, müktesebat ile kısmen uyumludur.

Müktesebatın tüm alanlarıyla ilgili olarak ve acilen; sigara ve alkollü içecekler alanındaki ayrımcı vergi rejiminin kaldırılması olmak üzere büyük ölçüde uyumlaştırma ihtiyacı bulunmaktadır. KDV ile ilgili olarak; özellikle muafiyetlerin kapsamı ve uygulanan vergi oranları açısından ilerleme sağlanması gerekmektedir

Türkiye’de ithalat üzerine çeşitli zamanlarda çeşitli adlarla ifade edilen çok sayıda vergi, resim ve harç uygulanmıştır.

Türkiye tarafından yapılacak vergi uyumlaştırması ise, geçici bir antlaşmayla açıklanmıştır.

Buna göre ilk indirimin Katma Protokolün yürürlüğe girdiği tarihte uygulanması öngörülmüstür.

İkinci indirim üç yıl, üçüncü indirim ise beş yıl sonra yapılacaktır.

Sonraki indirimler ise her yıl gerçekleşecektir. Söz konusu vergi indirimleri sadece gümrük vergilerini içermemektedir. Bunun yanı sıra ithalatta aynı etkiyi yaratan diğer mali yüklerin de kaldırılması gerekmektedir.

Gümrük Birliği’nin 1992-1995 yılları arasındaki bölümünün uygulanma koşulları ise, o tarihte iç pazarın Türkiye ekonomisi üzerindeki etkileri de göz önünde bulundurularak yeniden belirlenmiş ve bu bağlamda ithalattan alınan ve gümrük vergisi etkisini gösteren fonlar da 1993 yılı basından itibaren 5 yıllık dönemde kaldırılmıştır.

Daha sonra 6 Mart 1995’te Brüksel’de yapılan Ortaklık Konseyi toplantısında, gümrük birliğinin tamamlanmasına ilişkin Ankara Antlaşması'nda belirtilen son döneme geçiş kararı alınmıştır. Ortaklık Konseyi kararı uyarınca, taraflar gümrük vergilerini ve es etkili vergileri, miktar kısıtlamalarını ve es etkili önlemleri tümüyle kaldıracaklardır.

Bugün artık gümrük birliği sürecinde Avrupa Birligi’nin ortak dış ticaret politikasına uyum çerçevesinde Türkiye, üçüncü ülkelere karsı uyguladığı %18’lik gümrük tarifesini Avrupa Birliği'nin ortak gümrük tarifesi olan %5’e çekmiştir.

AVRUPA BİRLİĞİ İLERLEME RAPORLARI DOĞRULTUSUNDA TÜRK VERGİ POLİTİKALARINDA YAŞANAN

DEĞİŞİMLER Birinci İlerleme Raporu (1998) 1998 yılında ilk kez hazırlanan ilerleme raporunda vergilendirme

konusunda; vergi gelirlerinin GSMH’ya oranına temas edilmiş ve bu oranın topluluk standartlarına kıyasla çok düşük olduğu belirtilmiştir. 31 Aralık 1995’te Gümrük Birliği’nin yürürlüğe girmesiyle Türkiye’nin topluluktan ithal edilen ürünler üzerine uyguladığı vergiler, harçlar, miktar kısıtlamaları ve eşdeğer etkisi olan tedbirleri kaldırdığı ve üçüncü ülkelere karşı ortak politikalar izlenmeye başlandığından bahsedilmiştir.

KDV konusunda sisteminin topluluk yaklaşımına dayalı olmasına rağmen özellikle istisnalar bakımından topluluktan çok daha geniş içeriğe sahip olduğuna, standart oranın dışında dört farklı oran bulunduğuna, KDV yasasında ülkede yerleşik olmayan vergi mükellefi yabancılara, girdiler üzerine ödenen KDV’nin iadesine imkân veren hükümleri içermediğine ve bu durumun ilave bir mali külfet oluşturduğuna son olarak Türk Vergi Sistemi’nin çok yüksek advalorem vergi oranlarına dayalı olduğuna ve bir antrepo sistemi içinde verginin askıya alınmasını öngörmediğine temas edilmiştir.

İkinci İlerleme Raporu (1999)

Vergi alanında KDV konusunda son rapordan bu yana ek bir uyum çalışması yapılmadığı belirtilmiştir.

ÖTV alanında Türk Vergi Sistemi’nin topluluk müktesebatından bir hayli uzakta olduğu belirtilmiş ve topluluk müktesebatı ile uyumlaşma çalışmaları açısından dolaylı vergilerin sağlam bir hareket noktası olacağı ifade edilmiştir.

Üçüncü İlerleme Raporu (2000)

Yaşanan deprem nedeniyle parlamentoya sunularak onaylanan deprem vergileri paketi Gelir ve Kurumlar Vergisi oranlarında ve Özel Tüketim Vergileri’nde bir artış öngörmekte ve cep telefonu faturaları üzerine yeni bir vergi (ÖİV) konulmasının dâhil edildiği ve yaratılan yeni vergilere ilave olarak dolaylı-dolaysız vergilerdeki artışın GSMH’nin % 3’üne yakın ek gelir sağlayacağı ifade edilmiştir.

Dördüncü İlerleme Raporu (200) Türkiye’nin son ilerleme raporundan bu yana

özellikle ÖTV alanında ilerleme kaydettiği ifade edilmiştir. Dolaylı vergilendirme konusunda akaryakıt üzerinden alınan asgari ÖTV oranlarının AB’nin asgari oranları üzerine çıkarıldığına ve şirketlerin sermaye artışları üzerinden alınan dolaylı vergi oranlarında ilgili müktesebat uyarınca indirime gidildiğine temas edilmiştir.

Vergi kimlik numarası uygulamasının 2001 yılında değişik mali işlemlere yaygınlaştırılmaya çalışıldığı kaydedilmiştir. Bu sayede vergi tahsilatının etkinliğinin arttırılmasının hedeflendiği belirtilmiştir .

Son olarak hem doğrudan hem de dolaylı vergilendirme (KDV oranlarının yakınlaştırılması) alanında önemli ilerlemeye ihtiyaç olduğu ifade edilmiştir.

Beşinci İlerleme Raporu (2002) Dolaylı vergilendirme alanında müktesebata uyum konusunda

önemli ilerlemeler olduğu kaydedilmiştir. Türkiye’nin karşılıklılık ilkesi gereği Türkiye’de yerleşik

olmayan yabancıların KDV iadesi alabilmesine imkân veren bir hükmü kabul ettiği ve müktesebata uygun olarak lüks mallar için uygulanan oranları (%26, %40) kaldırdığı da ifade edilmiştir.

Altıncı İlerleme Raporu (2003) Rapor döneminde Yunanistan ile ticaretin geliştirilmesi için

çifte vergilendirmeyi önlemeye yönelik anlaşmalar imzalandığı, faiz dışı fazla verme hedefi ile ÖTV, MTV ve EV’ de artışların gerçekleştiğine vurgu yapılmıştır.

sigara üzerinden alınan advalorem vergi miktarının arttırılarak KDV ve ÖTV hariç satış fiyatının belirli bir yüzdesine ulaşması bu yüzdenin AB müktesebatında öngörülen yüzdeye daha da yakınlaşması olarak gösterilmiştir.

Doğrudan vergilendirme alanında herhangi bir gelişme gösterilemediği, idari kapasite konusunda ise sınırlı gelişme kaydedildiği belirtilmiştir.

Yedinci İlerleme Raporu (2004) Son ilerleme raporundan bu yana dolaylı

vergilendirme konusunda KDV alanında kayda değer bir ilerleme olmamıştır.

ÖTV alanında ise sigaralara tütün içeriğine göre değişen maktu vergi uyguladığından ve ayrımcılığa sebep olduğundan, alkollü içkilere uygulanan minimum vergi seviyesi uygulamasının müktesebata aykırı olduğundan ve uygulanan verginin alkol içeriğine göre değil içeceğin türüne göre belirlenmesinin ithal ürünlere karşı ayrımcılık oluşturduğundan bahsedilmiştir.

Raporda Tütün Fonu uygulamasının ayrımcılık oluşturduğu tekrar edilmiştir.

Sekizinci İlerleme Raporu (2005) Haziran 2005’te hükümetin vergi idaresini yapılandıran, vergi

tabanını genişletmeyi, kayıt dışı ekonomiyi küçültmeyi ve iş ortamını geliştirmeyi hedefleyen kapsamlı bir reform yaptığından bahsedilmiştir.

Kurumlar Vergisi oranında ve Gelir Vergisi tarife oranında düşmeler, belirli mal ve hizmetlerin KDV oranındaki azalmaların reform içeriğinin bir adımı olduğu ifade edilmiştir .

Dolaylı vergiler konusunda KDV ve ÖTV’nin oranları, yapısı ve muafiyetler konularında topluluk müktesebatıyla ilgili uyumlaştırma çalışmalarında somut ilerlemeler yaşanmadığı daha fazla çaba gösterilmesi gerektiği belirtilmiştir .

Türkiye’nin gıda, tıp, sağlık, eğitim ve eğitim malzemeleri için uyguladığı indirilmiş KDV oranları hakkında izin verilirken biri gerekli düzey olmak üzere %5 altında iki ayrı indirimli oranın bulunmasının müktesebat açısından uygun olmadığı da belirtilmiştir.

Dokuzuncu İlerleme Raporu (2006) Son rapordan bu yana dolaylı vergi alanında sınırlı ilerleme gerçekleştiği

belirtilmiştir. Tekstil ürünleri için indirimli %8 KDV oranının uygulamaya konulması ile

müktesebattan daha fazla uzaklaşıldığı, ÖTV alanında kayda değer bir ilerleme görülmese de yeni vergi kanununun sadece kıymet üzerinden oranları ve en az tüketim vergisi seviyelerinin belirlenmesiyle, tütün ürünlerine uygulanan özel vergiyi ortadan kaldırmasına rağmen yeni yapının müktesebatla uyumlu olmadığı ifade edilmiştir.

Doğrudan vergilendirme alanında sınırlı bir ilerleme olduğu tespit edilmiştir.

Onuncu İlerleme Raporu (2007) Dolaylı vergilendirme konusunda ilerleme kaydedilemediği belirtilmiştir. Tekstilde ve hazır giyimde fason üretim, lokantacılık hizmetleri, bakım

evlerinde ve huzurevlerinde sunulan hizmetlere indirimli oranlar uygulanması ve %1 indirimli oranlar kapsamının bazı tarım ürünleri temelinde genişletilmesinin müktesebata aykırı olduğu ifade edilmiştir.

Ayrıca serbest ticaret bölgeleri, gümrük vergilerinin indirilmesi, taklit mallarla mücadele ve sonradan kontrol ile ilgili uyumun olmadığı, varış salonlarında gümrüksüz satış mağazalarının kurulmasına izin veren mevzuatın müktesebata aykırı olduğu, iç piyasa ve mali antrepolar için Gümrük Vergileri’nin askıya alınması rejiminin hala oluşturulamadığı, hem AB’nin mali çıkarlarının öz kaynakları açısından korunması hem de kaçakçılıkla mücadele için Gümrük ve KDV’de sahtekârlıkla mücadele için etkin araçların oluşturulması gerektiği önemle belirtilen konular olmuştur .

On birinci İlerleme Raporu (2008) Dolaylı vergi alanında sınırlı bir ilerleme kaydedildiği belirtilmiştir. Bu

alanda; KDV mevzuatının kısmen uyumundan, ÖTV alanında tütün ürünleri üzerindeki asgari seviyenin arttığından, tütün-sigara ve alkollü içeceklere uygulanan ayrımcı vergi uygulamalarının ortadan kaldırılması konusunda herhangi bir gelişme olmadığından ve bu durumun ilgili mevzuatlarla aykırılığından bahsedilmiştir.

Doğrudan vergilendirme alanında da bir miktar ilerlemenin olduğu belirtilmiştir. Söz konusu alanda; Gelir Vergisi Kanunu’nun gözden geçirilip, Kurumlar Vergisi Kanunu ile uyumlaştırmak amacıyla değiştirildiği, transfer fiyatlaması gibi alanlarda uygulama mevzuatının kabulü, zararlı vergi uygulamalarının giderilmesi ve ticari vergilendirme alanındaki uygulama kurallarına dair ilkelere saygı gösterilmesinin olumlu gelişmeler olduğu belirtilmiştir.

Gümrük Birliği dolayısıyla Türkiye’nin gümrük mevzuatının müktesebata uyumunun yüksek olmasına rağmen gümrüksüz mağazalarda Gümrük Birliği kapsamındaki ürünler için uygulanan Gümrük Vergisi muafiyeti, serbest bölgeler, transit, taklit mallarla mücadele konusunda daha çok çaba gösterilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

Onikinci İlerleme Raporu (2009) Dolaylı vergilendirme konusunda düzensiz ilerleme gerçekleştiği

belirtilmiştir. Toptan ve perakende satışlarda farklı KDV oranlarının uygulanması konusu başta olmak üzere yapı, muafiyetler, özel uygulamalar ve indirimli oran uygulamalarında daha fazla uyumun gerektiği ifade edilmiştir.

Doğrudan vergilendirme alanında bazı ilerlemeler yaşanmıştır. Asgari ücret üzerindeki vergi yükünün azaltılması, gelir vergisi dilimlerinin arttırılması, Gelir Vergisi ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nda iş ortamının iyileştirilmesi kapsamında anlamlı düzenlemelerin yapılması bahsedilen alanda yaşanan kayda değer noktalar olarak ifade edilmiştir.

Türkiye’nin yeni bir Gümrük Kanunu kabul ederek mevzuatını AB ile daha fazla uyumlaştırmış olsa da serbest ticaret bölgeleri, fikri mülkiyet hakları ve Gümrük Vergisi muafiyeti konusunda daha fazla çaba harcaması gerektiği, gümrük politikası, KDV sistemi, ulusal hesaplar ve GSYİH hesaplamaları konusunda AB’nin öz kaynak sistemi ile Türk Vergi Sistemi’nin genel olarak AB müktesebatı ile büyük ölçüde uyumlu olduğu belirtilmiştir.

Onyedinci İlerleme Raporu (2014) Dolaylı vergilendirmeye ilişkin mevzuat alanında, Türkiye’nin

Katma Değer Vergisi’nin (KDV) AB müktesebatı ile hâlâ uyumlu olmadığı ifade edilmektedir.

Tütün ürünleri üzerindeki Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ile ilgili olarak, son dönemde sigaralara getirilen maktu ÖTV’ye rağmen, Türk mevzuatı ile AB müktesebatı arasında asgari maktu vergi tutarı ve asgari toplam ÖTV yükü bakımından farklılıklar devam etmektedir.

Alkollü içecekler üzerindeki ÖTV ile ilgili olarak, ithal alkollü içkiler ile benzer yerli içkilere uygulanan maktu vergi tutarları arasındaki fark artmıştır.

Doğrudan vergilendirme konusunda, Gelir Vergisi Kanunu Tasarısı hâlâ TBMM'de gözden geçirilmektedir.

Sonuç olarak bu fasılda mevzuat uyumu bakımından sınırlı ilerleme kaydedilmiştir ve bazı alanlarda ise AB müktesebatı ile farklılıklar artmıştır. ÖTV’deki ayrımcı vergi uygulamalarının kademeli olarak ortadan kaldırılması daha fazla ilerleme sağlanması açısından gerekli görülmektedir.

SONUÇ Avrupa Birliği üyelik sürecinde Türk Vergi Sistemi’nin de müktesebata uygun

olarak yeniden yapılandırılması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu nedenle küresel vergi rekabeti kapsamındaki değişikliklerin yakından izlenmesi gerçeği ve sistemdeki aksaklıkların giderilmesi amacıyla 1998 yılından beri düzenli olarak yayınlanan ilerleme raporları doğrultusunda vergi sistemimiz büyük oranda müktesebata uyumlu hale getirilmeye çalışılmıştır.

Avrupa Birliği’ne uyum sürecinde, yayınlanan ilk ilerleme raporundan itibaren, önemli değişikliklere ve uygulamalara gidilmiştir. Bu süreç içerisinde malların, sermayenin ve işgücünün serbest dolaşımının önündeki engellerden birini teşkil eden ve rekabet ortamını bozan vergisel engellerin ortadan kaldırılması önemli bir gelişme olmuştur. Özellikle vergi sistemindeki dağınıklığın giderilerek sistemin basitleştirilmesi öncelikli amaçlardan biri olarak ön plana çıkmıştır.

Dolaylı vergilendirmeye ilişkin mevzuat alanında, Türkiye’nin Katma Değer Vergisi (KDV) AB müktesebatı ile hâlâ uyumlu değildir. Yapısının, muafiyetlerin, özel planların ve indirimli oranlar kapsamının AB müktesebatı ile daha fazla uyumlaştırılması gerekmektedir. 2012 yılında Türkiye, KDV konusunda oldukça indirimli bir oran olan %1’i bir takım mal ve hizmet için yeniden getirmiş ve bu düzenleme eleştiri konusu olmuştur. Doğrudan vergilendirme konusunda ise Gelir Vergisi Kanunu Tasarısı hâlâ tartışılma konusu yapılmaktadır.

Sonuç olarak, Türkiye’nin, vergilendirme faslının müzakerelere açılması kapsamında vermiş olduğu taahhütler doğrultusunda aldığı mesafeye ilave olarak, ayrımcı uygulamaların aşamalı olarak kaldırılması amacıyla acilen harekete geçmesi ve vergilendirmede halen devam eden ve ilerleme raporlarında da çok sık tekrar edilen ayrımcı uygulamaları acilen kaldırılması gerekmektedir.

GSYH, GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ VE VERGİ YÜKÜ

(2002- 2015)

(BİN TL)

      GSYH   VERGİ GELİRLERİ   VERGİ YÜKÜ  

      (1998 BAZLI)   (*)   (%)  

  YILLAR   (1)   (2)   (2/1)  

  2002   350.476.089   65.188.479   18,6  

  2003   454.780.659   89.893.112   19,8  

  2004   559.033.026   111.335.368   19,9  

  2005   648.931.712   131.948.778   20,3  

  2006   758.390.785   151.271.701   19,9  

  2007   843.178.421   171.098.466   20,3  

  2008   950.534.251   189.980.827   20,0  

  2009   952.558.579   196.313.308   20,6  

  2010   1.098.799.348   235.714.637   21,5  

  2011   1.297.713.210   284.490.017   21,9  

  2012   1.416.798.490   317.218.619   22,4  

  2013   1.567.289.238   367.517.727   23,4  

  2014   1.747.362.376   401.683.956   23,0  

  2015(**)   1.962.637.000   464.886.790   23,7   (*) VERGİ GELİRLERİ RAKAMLARI MAHALLİ İDARE VE FON PAYLARI İLE RED VE İADELER DAHİL TUTARLARDIR.

(**) 2015 GSYH TAHMİN.

NOT : 2008-2015 YILLARI VERGİ GELİRLERİ İÇERİSİNDEKİ GELİR VERGİSİ TEVKİFAT RAKAMINA ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ TUTARI DAHİLDİR.Kaynak: Gelir İdaresi Başkalığı

GSYH, GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ VE VERGİ YÜKÜ

(2002- 2015)

(BİN TL)

      GSYH   VERGİ GELİRLERİ   VERGİ YÜKÜ  

      (1998 BAZLI)   (*)   (%)  

  YILLAR   (1)   (2)   (2/1)  

  2002   350.476.089   59.644.416   17,0  

  2003   454.780.659   81.783.798   18,0  

  2004   559.033.026   100.373.326   18,0  

  2005   648.931.712   119.627.198   18,4  

  2006   758.390.785   137.480.292   18,1  

  2007   843.178.421   152.835.111   18,1  

  2008   950.534.251   168.108.960   17,7  

  2009   952.558.579   172.440.423   18,1  

  2010   1.098.799.348   210.560.388   19,2  

  2011   1.297.713.210   253.809.179   19,6  

  2012   1.416.798.490   278.780.848   19,7  

  2013   1.567.289.238   326.169.164   20,8  

  2014   1.747.362.376   352.514.457   20,2  

  2015(**)   1.962.637.000   407.474.654   20,8                    (*) VERGİ GELİRLERİ RAKAMLARI MAHALLİ İDARE VE FON PAYLARI DAHİL, RED VE İADELER HARİÇ TUTARLARDIR.(**)2015 GSYH TAHMİNDİR.Kaynak: Gelir İdaresi Başkalığı

GELİR VERGİSİ TAHSİLATININ GSYH'YA (1998 BAZLI)GÖRE ESNEKLİKLERİ

(1999 - 2015) (BİN TL)

    GSYH   ARTIŞ (%)   GELİR VERGİSİ   ARTIŞ (%)   ESNEKLİK YILLAR       (1)   TAHSİLATI   (2)   (2/1)

1999   104.595.916 48,99   4.936.551 41,78   0,85 2000   166.658.021 59,34   6.212.977 25,86   0,44 2001   240.224.083 44,14   11.579.424 86,37   1,96 2002   350.476.089 45,90   13.717.660 18,47   0,40 2003   454.780.659 29,76   17.063.761 24,39   0,82

                      2004   559.033.026 22,92   19.689.593 (*) 15,39   0,67 2005   648.931.712   16,08   22.817.530 (*) 15,89   0,99

                      2005   648.931.712   16,08   26.849.808 (**) 16,29   1,01 2006   758.390.785   16,87   31.727.644 (**) 18,17   1,08 2007   843.178.421   11,18   38.061.543 (**) 19,96   1,79 2008   950.534.251   12,73   44.430.339 (**) 16,73   1,31 2009   952.558.579   0,21   46.018.360 (**) 3,57   16,78 2010   1.098.799.348   15,35   49.385.289 (**) 7,32   0,48 2011   1.297.713.210   18,10   59.885.000 (**) 21,26   1,17 2012   1.416.798.490   9,18   69.671.645 (**) 16,34   1,78 2013   1.567.289.238   10,62   78.726.008 (**) 13,00   1,22 2014   1.747.362.376   11,49   91.063.306 (**) 15,67   1,36

2015(***)   1.962.637.000   12,32   105.393.946 (**) 15,74   1,28 NOT:1- 1999-2005 GELİR VERGİSİ RAKAMLARI MAHALLİ İDARE VE FON PAYLARI HARİÇ RED VE İADELER DAHİL TUTARLARDIR. 2- 2008-2015 YILLARI VERGİ GELİRLERİ İÇERİSİNDEKİ GELİR VERGİSİ TEVKİFAT RAKAMINA ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ TUTARI DAHİLDİR. (*) ÖNCEKİ YILLARLA AYNI BAZA GETİRMEK İÇİN, RAKAMLARA RED VE İADELER DAHİL EDİLMİŞTİR.(**) 2006 - 2015 YILLARI BÜTÇE KANUNU´NDA MAHALLİ İDARE VE FON PAYLARI İLE RED VE İADELER DAHİL OLDUĞUNDAN, AYNI BAZA GETİRMEK İÇİN RAKAMLARA MAHALLİ İDARE VE FON PAYLARI İLE RED VE İADELER DAHİLDİR.

(***)2015 GSYH TAHMİNİDİR.Kaynak : Gelir İdaresi Başkanlığı

KURUMLAR VERGİSİ TAHSİLATININ GSYH'YA (1998 BAZLI)GÖRE ESNEKLİKLERİ

(1999 - 2015)(BİN TL)

      GSYH   ARTIŞ (%)   KURUMLAR   ARTIŞ (%)   ESNEKLİK  

  YILLAR           VERGİSİ                    (1)   TAHSİLATI   (2)   (2/1)    1999   104.595.916   48,99   1.549.525   107,05   2,19    2000   166.658.021   59,34   2.356.787   52,10   0,88    2001   240.224.083   44,14   3.675.665   55,96   1,27    2002   350.476.089   45,90   5.575.495   51,69   1,13    2003   454.780.659   29,76   8.645.345   55,06   1,85                             2004   559.033.026   22,92   9.619.359 (*) 11,27   0,49    2005   648.931.712   16,08   11.401.986 (*) 18,53   1,15                             2005   648.931.712   16,08   13.583.291 (**) 18,89   1,17    2006   758.390.785   16,87   12.447.354 (**) -8,36   -0,50    2007   843.178.421   11,18   15.718.474 (**) 26,28   2,35    2008   950.534.251   12,73   18.658.195 (**) 18,70   1,47    2009   952.558.579   0,21   20.701.805 (**) 10,95   51,43    2010   1.098.799.348   15,35   22.854.846 (**) 10,40   0,68    2011   1.297.713.210   18,10   29.233.725 (**) 27,91   1,54    2012   1.416.798.490   9,18   32.111.820 (**) 9,85   1,07    2013   1.567.289.238   10,62   31.434.581 (**) -2,11   -0,20    2014   1.747.362.376   11,49   35.163.517 (**) 11,86   1,03  

  2015(***)   1.962.637.000   12,32   37.009.483 (**) 5,25   0,43  NOT: 1999-2005 KURUMLAR VERGİSİ RAKAMLARI MAHALLİ İDARE VE FON PAYLARI HARİÇ RED VE İADELER DAHİL TUTARLARDIR. (*) ÖNCEKİ YILLARLA AYNI BAZA GETİRMEK İÇİN, RAKAMLARA RED VE İADELER DAHİL EDİLMİŞTİR.(**) 2006 - 2015 YILLARI BÜTÇE KANUNU´NDA MAHALLİ İDARE VE FON PAYLARI İLE RED VE İADELER DAHİL OLDUĞUNDAN, AYNI BAZA GETİRMEK İÇİN RAKAMLARA MAHALLİ İDARE VE FON PAYLARI İLE RED VE İADELER DAHİLDİR.

(***) 2015 GSYH TAHMİNİDİR.Kaynak: Gelir İdaresi Başkanlığı

KATMA DEĞER VERGİSİ TAHSİLATININ GSYH'YA (1998 BAZLI) GÖRE ESNEKLİKLERİ

(1999 - 2015)

(BİN TL.)       ARTIŞ DAHİLDE ALINAN   ARTIŞ   İTHALDE ALINAN   ARTIŞ   TOPLAM   ARTIŞ ESNEKLİK YILLAR GSYH   (%) KATMA DEĞER VER.   (%) ESNEKLİK KATMA DEĞER VER.   (%) ESNEKLİK KDV   (%)        1 TAHSİLATI   2 2/1 TAHSİLATI   3 3/1 TAHSİLATI   4 4/1 1999 104.595.916   48,99 2.433.262   53,13 1,08 1.731.072   52,38 1,07 4.164.334   52,81 1,08

2000 166.658.021   59,34 4.487.808   84,44 1,42 3.891.746   124,82 2,10 8.379.554   101,22 1,71

2001 240.224.083   44,14 7.289.544   62,43 1,41 5.149.317   32,31 0,73 12.438.861   48,44 1,10

2002 350.476.089   45,90 11.542.749   58,35 1,27 8.857.452   72,01 1,57 20.400.201   64,00 1,39

2003 454.780.659   29,76 15.389.547   33,33 1,12 11.641.552   31,43 1,06 27.031.100   32,50 1,09

                               

2004 559.033.026   22,92 18.666.461 (*) 21,29 0,93 15.658.747 (*) 34,51 1,51 34.325.208 (*) 26,98 1,18

2005 648.931.712   16,08 20.401.096 (*) 9,29 0,58 17.879.333 (*) 14,18 0,88 38.280.429 (*) 11,52 0,72

                               

2005 648.931.712   16,08 22.038.878 (**) 9,89 0,62 20.224.772 (**) 15,94 0,99 42.263.650 (**) 12,70 0,79

2006 758.390.785   16,87 25.291.023 (**) 14,76 0,87 25.432.537 (**) 25,75 1,53 50.723.560 (**) 20,02 1,19

2007 843.178.421   11,18 28.965.495 (**) 14,53 1,30 26.495.628 (**) 4,18 0,37 55.461.123 (**) 9,34 0,84

2008 950.534.251   12,73 30.085.656 (**) 3,87 0,30 29.980.574 (**) 13,15 1,03 60.066.230 (**) 8,30 0,65

2009 952.558.579   0,21 34.034.036 (**) 13,12 61,62 26.135.212 (**) -12,83 -60,23 60.169.248 (**) 0,17 0,81

2010 1.098.799.348   15,35 39.438.999 (**) 15,88 1,03 36.210.987 (**) 38,55 2,51 75.649.986 (**) 25,73 1,68

2011 1.297.713.210   18,10 46.860.118 (**) 18,82 1,04 48.690.345 (**) 34,46 1,90 95.550.463 (**) 26,31 1,45

2012 1.416.798.490   9,18 53.150.720 (**) 13,42 1,46 50.005.155 (**) 2,70 0,29 103.155.875 (**) 7,96 0,87

2013 1.567.289.238   10,62 61.144.841 (**) 15,04 1,42 62.733.522 (**) 25,45 2,40 123.878.363 (**) 20,09 1,89

2014 1.747.362.376   11,49 66.124.818 (**) 8,14 0,71 64.413.736 (**) 2,68 0,23 130.538.554 (**) 5,38 0,47 2015 (***) 1.962.637.000   12,32 79.188.287 (**) 19,76 1,60 74.387.089 (**) 15,48 1,26 153.575.376 (**) 17,65 1,43

NOT: 1999-2005 DAHİLDE ALINAN KDV, İTHALDE ALINAN KDV VE TOPLAM KDV RAKAMLARI MAHALLİ İDARE VE FON PAYLARI HARİÇ RED VE İADELER DAHİL TUTARLARDIR.

(*) ÖNCEKİ YILLARLA AYNI BAZA GETİRMEK İÇİN, RAKAMLARA RED VE İADELER DAHİL EDİLMİŞTİR.

(**) 2006 - 2015 YILLARI BÜTÇE KANUNU´NDA MAHALLİ İDARE VE FON PAYLARI İLE RED VE İADELER DAHİL OLDUĞUNDAN, AYNI BAZA GETİRMEK İÇİN RAKAMLARA

MAHALLİ İDARE VE FON PAYLARI İLE RED VE İADELER DAHİLDİR.

(***) 2015 GSYH TAHMİNİDİRKaynak: Gelir İdaresi Başkanlığı

HEDEFLENEN VE GERÇEKLEŞEN GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ

(1950 - 2015)

( TL )YILLAR   BÜTÇE   GERÇEKLEŞEN   FARK   FARK  

    KANUNU   TAHSİLAT       (%)   1950   1.068   1.242   174  16,3   1951   1.030   1.237   207  20,1   1952   1.219   1.581   362  29,7   1953   1.694   1.708   14  0,8   1954   2.002   1.941   -61  -3,0   1955   2.394   2.255   -139  -5,8   1956   2.827   2.587   -240  -8,5   1957   3.097   3.024   -73  -2,4   1958   3.472   3.564   92  2,6   1959   5.227   5.053   -174  -3,3   1960   6.371   5.177   -1.194  -18,7   1961   6.707   6.078   -629  -9,4   1962   7.228   6.394   -834  -11,5   1963   9.012   8.424   -588  -6,5   1964   10.426   9.292   -1.134  -10,9   1965   11.032   10.295   -737  -6,7   1966   12.677   12.464   -213  -1,7   1967   15.150   14.882   -268  -1,8   1968   17.301   16.239   -1.062  -6,1   1969   21.249   19.114   -2.135  -10,0   1970   24.060   23.003   -1.057  -4,4   1971   29.550   31.424   1.874  6,3   1972   45.065   39.013   -6.052  -13,4   1973   48.322   51.958   3.636  7,5   1974   67.578   65.156   -2.422  -3,6   1975   88.555   95.009   6.454  7,3   1976   121.000   127.055   6.055  5,0   1977   171.700   168.249   -3.451  -2,0   1978   229.716   246.420   16.704  7,3   1979   327.100   405.484   78.384  24,0   1980   636.253   749.849   113.596  17,9   1981   1.347.727   1.190.204   -157.523  -11,7   1982   1.449.099 (1) 1.304.865 (1) -144.234  -10,0   1983   1.980.000   1.934.492   -45.508  -2,3   1984   2.476.223   2.372.211   -104.012  -4,2   1985   3.584.082   3.829.117   245.035  6,8   1986   5.750.000   5.972.034   222.034  3,9   1987   8.860.000   9.051.003   191.003  2,2   1988   15.100.000   14.231.761   -868.239  -5,7   1989   24.370.000   25.550.320   1.180.320  4,8   1989   25.870.000 (2) 25.550.320   -319.680  -1,2   1990   43.650.000   45.399.534   1.749.534  4,0   1991   69.950.000   78.642.770   8.692.770  12,4   1991   77.950.000 (2) 78.642.770   692.770  0,9   1992   139.750.000   141.602.094   1.852.094  1,3   1993   243.600.000   264.272.936 20.672.936  8,5   1993   265.200.000 (2) 264.272.936 -927.064  -0,3   1994   473.000.000 534.888.082 (3) 61.888.082  13,1 (3) 1994   573.000.000 (2) 587.760.248 (4) 14.760.248  2,6 (4) 1995   880.000.000 1.084.350.504   204.350.504  23,2 (3) 1995   1.090.000.000 (2) 1.084.350.504   -5.649.496  -0,5 (4) 1996   2.073.000.000   2.244.093.830 171.093.830  8,3 1997   4.368.000.000   4.745.484.021 377.484.021  8,6   1998   8.900.000.000   9.228.596.187 328.596.187  3,7   1999   14.200.000.000   14.802.279.916 602.279.916  4,2   2000   24.000.000.000   26.503.698.413 2.503.698.413  10,4   2001   31.777.000.000   39.735.928.150 7.958.928.150  25,0   2001   37.710.000.000 (2) 39.735.928.150 2.025.928.150  5,4   2002   57.911.000.000   59.631.867.852 1.720.867.852  3,0   2003   85.955.000.000   84.316.168.756 -1.638.831.244  -1,9   2004 (*) 99.173.000.000   101.038.904.000 1.865.904.000  1,9   2005 (*) 118.950.000.000   119.250.807.000 300.807.000  0,3                      2006 (**) 146.449.000.000   151.271.701.000 4.822.701.000  3,3   2007 (**) 173.861.616.000   171.098.466.000 -2.763.150.000  -1,6   2008 (**) 187.504.321.000   184.800.355.000   -2.703.966.000  -1,4   2009 (**) 220.602.859.000   189.963.543.000   -30.639.316.000  -13,9   2010 (**) 212.555.871.000   228.298.799.000   15.742.928.000  7,4   2011 (**) 250.769.413.000   275.697.952.000   24.928.539.000  9,9   2012 (**) 300.995.224.000   306.344.726.000   5.349.502.000  1,8   2013 (**) 347.890.019.000   354.706.446.000   6.816.427.000  2,0   2014 (**) 378.016.251.000   387.072.426.000   9.056.175.000  2,4   2015 (**) 427.048.060.000   447.630.742.000   20.582.682.000  4,8  

(1) 10 AYLIK (MALİ YIL 1 OCAK - 31 ARALIK OLARAK UYGULANMAYA BAŞLADIĞINDAN)  (2) EK ÖDENEKLİ (3) EDV, NAV VE EMTV HARİÇ (4) EDV, NAV VE EMTV DAHİL 

NOT:1950-2005 RAKAMLARI MAHALLİ İDARE VE FON PAYLARI HARİÇ RED VE İADELER DAHİL TUTARLARDIR.

(*) 2004-2005 YILLARI BÜTÇE KANUNUNDA VE ÖNCEKİ YILLARDA RED VE İADELER VERGİ GELİRLERİ İÇERİSİNDE YER ALDIĞINDAN,

2004-2005 YILLARI GERÇEKLEŞEN TAHSİLAT RAKAMLARINA DA RED VE İADELER DAHİL EDİLMİŞTİR.

(**) 2006 - 2015 YILLARI BÜTÇE KANUNU´NDA MAHALLİ İDARE VE FON PAYLARI İLE RED VE İADELER DAHİL OLDUĞUNDAN, AYNI BAZA GETİRMEK İÇİN GERÇEKLEŞEN TAHSİLAT RAKAMLARINA DA MAHALLİ İDARE VE FON PAYLARI İLE RED VE İADELER DAHİLDİR. Kaynak: Gelir İdaresi Başkanlığı

VERGİ YÜKLERİ (BRÜT)(1998 BAZLI GSYH´YA GÖRE)

( BİN TL )  2002   2003   2004   2005   2006   2007   2008   2009  2010  2011   2012   2013  2014 G.S.Y.H. 350.476.089   454.780.659   559.033.026   648.931.71

2   758.390.785   843.178.421   950.534.251   952.558.579   1.098.799.34

8  1.297.713.2

10   1.416.798.490   1.567.289.238  

1.747.362.376

                                                   (I) GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ (*) 65.188.479   89.893.112   111.335.368   131.948.77

8   151.271.701   171.098.466   189.980.827   196.313.308   235.714.637   284.490.017   317.218.619   367.517.727   401.683.956

(I) / GSYH (%) 18,6   19,8   19,9   20,3   19,9   20,3   20,0   20,6   21,5   21,9   22,4   23,4   23,0                                                     EĞİTİM ÖZEL GELİRLERİ 274.146   293.096   67.334   273.726   86.824   69.436   77.078   52.961   80.124   12.824   (6.764)   (3.558)   (4.757)(II) (GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ + EĞİTİM ÖZEL GELİRLERİ )

65.462.625   90.186.208   111.402.702   132.222.504   151.358.525   171.167.902   190.057.90

5   196.366.269   235.794.761   284.502.841   317.211.855   367.514.169   401.679.199

(II) / GSYH (%) 18,7   19,8   19,9   20,4   20,0   20,3   20,0   20,6   21,5   21,9   22,4   23,4   23,0                                                     ÖZEL BÜTÇE BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ 18.064 (**

) 56.527 (**) 37.603 (**) 66.743 (**) 79.269   148.594   165.646   196.917   228.555   234.955   293.466   322.754   368.964 (III) GENEL+EĞİT.ÖZ.GEL+ÖZEL BÜTÇE BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ

65.480.689   90.242.735   111.440.305   132.289.247   151.437.794   171.316.496   190.223.55

1   196.563.186   236.023.316   284.737.796   317.505.321   367.836.923   402.048.163

(III) / GSYH (%) 18,7   19,8   19,9   20,4   20,0   20,3   20,0   20,6   21,5   21,9   22,4   23,5   23,0                                                     MAH.İD.KENDİ VERGİ GELİRLERİ (***) 1.064.672   1.907.742   1.886.395   2.774.238   3.377.516   3.690.832   4.190.482   3.776.080   5.904.388   6.901.489   7.249.848   8.213.046   9.291.679 (IV) GENEL+EĞİT.ÖZ.GEL+ÖZEL BÜTÇE BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ + MAH.İD.KENDİ VERGİ GELİRLERİ

66.545.361   92.150.477   113.326.700   135.063.485   154.815.310   175.007.328   194.414.03

3   200.339.266   241.927.704   291.639.285   324.755.169   376.049.969   411.339.842

(IV) / GSYH (%) 19,0   20,3   20,3   20,8   20,4   20,8   20,5   21,0   22,0   22,5   22,9   24,0   23,5                                                    FONLARIN VERGİ VE BENZERİ KENDİ GELİRLERİ

742.463   1.087.051                                            

(V) GENEL+EĞİT.ÖZ.GEL+ÖZEL BÜTÇE BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ + MAH.İD.KENDİ VERGİ GELİRLERİ + FONLARIN VERGİ VE BENZERİ KENDİ GELİRLERİ

67.287.824   93.237.528   113.326.700   135.063.485   154.815.310   175.007.328   194.414.03

3   200.339.266   241.927.704   291.639.285   324.755.169   376.049.969   411.339.842

(V) / GSYH (%) 19,2   20,5   20,3   20,8   20,4   20,8   20,5   21,0   22,0   22,5   22,9   24,0   23,5                                                    PARAFİSKAL GELİRLER (****) 15.578.603   22.213.706   28.772.020   32.387.395   43.607.635   46.464.985   57.636.373   57.594.992   70.441.858   93.382.000   103.988.464   124.532.578   141.951.693 (VI) GENEL+EĞİT.ÖZ.GEL+ÖZEL BÜTÇE BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ + MAH.İD.KENDİ VERGİ GELİRLERİ + FONLARIN VERGİ VE BENZERİ KENDİ GELİRLERİ + PARAFİSKAL GELİRLER

82.866.427   115.451.234   142.098.720   167.450.880   198.422.945   221.472.313   252.050.40

6   257.934.258   312.369.562   385.021.285   428.743.633   500.582.547   553.291.536

                                                   (VI) / GSYH (%) 23,6   25,4   25,4   25,8   26,2   26,3   26,5   27,1   28,4   29,7   30,3   31,9   31,7 (*) Genel Bütçe Vergi Gelirleri Brüt olup, Mahalli İdare ve Fon Payları ile red ve iadeler dahil tutarlardır. 2008-2013 Yılları Vergi Gelirleri içerisindeki Gelir Vergisi tevkifat rakamına asgari geçim indirimi tutarı dahildir. (**) Katma Bütçe Vergi Gelirleridir. (***) Genel Bütçe Vergi Gelirleri, Mahalli İdarelere ve Fonlara ayrılan Payları da içerdiğinden, burada yer alan rakamlar kendi gelirleridir. (****) Sosyal Güvenlik Kurumlarının SGK Prim Gelirleri ile İşsizlik Sigortası Prim Gelirlerinden oluşmaktadır. " İşsizlik Sigortası Prim Gelirleri Muhasebat Genel Müdürlüğünden alınmıştır ve devlet katkısı düşülmüştür."Kaynak: Gelir İdaresi Başkanlığı

VERGİ YÜKLERİ (NET) (1998 BAZLI GSYH´YA GÖRE)

( BİN TL )  2002   2003   2004   2005   2006   2007   2008   2009  2010  2011   2012   2013  2014                                                    G.S.Y.H. 350.476.08

9  454.780.6

59  559.033.02

6   648.931.712  758.390.78

5   843.178.421  950.534.25

1   952.558.579  1.098.799.3

48   1.297.713.210  1.416.798.49

0   1.567.289.238  1.747.362.

376                                                    (I) GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ (*) 59.644.416   81.783.79

8  100.373.32

6   119.627.198   137.480.292   152.835.111   168.108.96

0   172.440.423   210.560.388   253.809.179   278.780.848   326.169.164   352.514.45

7 (I) / GSYH (%) 17,0   18,0   18,0   18,4   18,1   18,1   17,7   18,1   19,2   19,6   19,7   20,8   20,2                                                     EĞİTİM ÖZEL GELİRLERİ 274.146   293.096   67.334   273.726   86.824   69.434   77.078   52.961   80.124   12.824   (6.764)   (3.558)   (4.757)(II) (GENEL BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ + EĞİTİM ÖZEL GELİRLERİ ) 59.918.562   82.076.89

4  100.440.66

0   119.900.924   137.567.116   152.904.545   168.186.03

8   172.493.384   210.640.512   253.822.003   278.774.084   326.165.606   352.509.70

0 (II) / GSYH (%) 17,1   18,0   18,0   18,5   18,1   18,1   17,7   18,1   19,2   19,6   19,7   20,8   20,2                                                    

ÖZEL BÜTÇE BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ 18.064

(**) 56.527

(**)37.603

(**)66.743

(**) 79.269   148.594   165.646   196.917   228.555   234.955   293.466   322.754   368.964

(III) GENEL+EĞİT.ÖZ.GEL+ÖZEL BÜTÇE BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ 59.936.626   82.133.42

1  100.478.26

3   119.967.667   137.646.385   153.053.139   168.351.68

4   172.690.301   210.869.067   254.056.958   279.067.550   326.488.360

 352.878.66

4 (III) / GSYH (%) 17,1   18,1   18,0   18,5   18,1   18,2   17,7   18,1   19,2   19,6   19,7   20,8   20,2                                                     MAH.İD.KENDİ VERGİ GELİRLERİ (***) 1.064.672   1.907.742   1.886.395   2.774.238   3.377.516   3.690.832   4.190.482   3.776.080   5.904.388   6.901.489   7.249.848   8.213.046   9.291.679 (IV) GENEL+EĞİT.ÖZ.GEL+ÖZEL BÜTÇE BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ + MAH.İD.KENDİ VERGİ GELİRLERİ

61.001.298   84.041.163  

102.364.658   122.741.905   141.023.90

1   156.743.971   172.542.166   176.466.381   216.773.45

5   260.958.447   286.317.398   334.701.406   362.170.343

(IV) / GSYH (%) 17,4   18,5   18,3   18,9   18,6   18,6   18,2   18,5   19,7   20,1   20,2   21,4   20,7                                                    FONLARIN VERGİ VE BENZERİ KENDİ GELİRLERİ 742.463   1.087.051                                        

  

(V) GENEL+EĞİT.ÖZ.GEL+ÖZEL BÜTÇE BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ + MAH.İD.KENDİ VERGİ GELİRLERİ + FONLARIN VERGİ VE BENZERİ KENDİ GELİRLERİ

61.743.761   85.128.214  

102.364.658   122.741.905   141.023.90

1   156.743.971   172.542.166   176.466.381   216.773.45

5   260.958.447   286.317.398   334.701.406   362.170.343

(V) / GSYH (%) 17,6   18,7   18,3   18,9   18,6   18,6   18,2   18,5   19,7   20,1   20,2   21,4   20,7                                                    PARAFİSKAL GELİRLER (****) 15.578.603  

22.213.706   28.772.020   32.387.395   43.607.635   46.464.927   57.636.373   57.594.992   70.441.858   93.382.000   103.988.243   124.532.578   141.951.69

3

(VI) GENEL+EĞİT.ÖZ.GEL+ÖZEL BÜTÇE BÜTÇE VERGİ GELİRLERİ + MAH.İD.KENDİ VERGİ GELİRLERİ + FONLARIN VERGİ VE BENZERİ KENDİ GELİRLERİ + PARAFİSKAL GELİRLER

77.322.364   107.341.920  

131.136.678   155.129.300   184.631.53

6   203.208.898   230.178.539   234.061.373   287.215.31

3   354.340.447   390.305.641   459.233.984   504.122.036

                                                   (VI) / GSYH (%) 22,1   23,6   23,5   23,9   24,3   24,1   24,2   24,6   26,1   27,3   27,5   29,3   28,9                                                     (*) Genel Bütçe Vergi Gelirleri Net olup, Mahalli İdare ve Fon Payları dahil, red ve iadeler hariç tutarlardır. (**) Katma Bütçe Vergi Gelirleridir. (***) Genel Bütçe Vergi Gelirleri, Mahalli İdarelere ve Fonlara ayrılan Payları da içerdiğinden, burada yer alan rakamlar kendi gelirleridir.

(****) Sosyal Güvenlik Kurumlarının SGK Prim Gelirleri ile İşsizlik Sigortası Prim Gelirlerinden oluşmaktadır. " İşsizlik Sigortası Prim Gelirleri Muhasebat Genel Müdürlüğünden alınmıştır ve devlet katkısı düşülmüştür."

  1965 1975 1985 1995 2000 2007 2009 2011 2013 2014 (GEÇİCİ)

Belgium 30.6 38.8 43.5 42.6 43.6 42.6 42.1 43.0 44.7 44.7

Czech Republic .. .. .. 34.9 32.5 34.3 32.4 33.4 34.3 33.5

Denmark 1 29.1 37.0 43.9 46.5 46.9 46.4 45.2 45.4 47.6 50.9

Estonia .. .. .. 36.2 31.0 31.1 34.9 31.9 31.8 32.9

Finland 30.0 36.1 39.1 44.5 45.8 41.5 40.9 42.0 43.7 43.9

France 1 33.6 34.9 41.9 41.9 43.1 42.4 41.3 42.9 45.0 45.2

Germany 2 31.6 34.3 36.1 36.2 36.2 34.9 36.1 35.7 36.5 36.1

Greece1 17.1 18.6 24.5 27.7 33.2 31.2 30.8 33.5 34.4 35.9

Hungary .. .. .. 41.0 38.7 39.6 39.0 36.5 38.4 38.5

Iceland 25.5 29.2 27.4 30.4 36.2 38.7 32.0 34.4 35.9 38.7

Ireland 24.5 27.9 33.7 31.8 30.9 30.4 27.6 27.4 29.0 29.9

Italy 24.7 24.5 32.5 38.6 40.6 41.7 42.1 41.9 43.9 43.6

Luxembourg 26.4 31.1 37.4 35.2 37.1 36.6 39.0 37.9 38.4 37.8

Netherlands 30.9 38.2 39.8 38.9 36.8 36.1 35.4 35.9 36.7 n.a.

New Zealand 23.2 27.5 29.5 35.6 32.5 34.0 30.5 30.9 31.4 32.4

Norway 29.4 38.8 41.9 40.0 41.9 42.1 41.2 42.0 40.5 39.1

Poland .. .. .. 37.7 33.1 34.8 31.5 32.0 31.9 n.a.

Portugal 15.7 18.9 24.1 29.4 31.2 32.0 30.0 32.5 34.5 34.4

Slovak Republic .. .. .. 39.6 33.6 29.2 28.9 28.7 30.4 31.0

Slovenia .. .. .. 38.4 36.6 37.1 36.2 36.5 36.8 36.6

Spain 1 14.3 18.0 26.8 31.3 33.4 36.5 29.8 31.3 32.7 33.2

Sweden 31.4 38.9 44.8 45.6 49.0 45.0 44.1 42.5 42.8 42.7

Switzerland 16.6 22.5 23.9 25.5 27.6 26.1 27.1 27.0 26.9 26.6

Turkey 10.6 12.0 11.5 16.8 24.2 24.1 24.6 27.8 29.3 28.7

United Kingdom 29.3 34.2 35.1 31.9 34.7 34.1 32.3 33.6 32.9 32.6

UN Total19,3 22,9 26,1 36,7 36,9 36,6 35,4 35,8 36,7 34,2

TOPLAM VERGİ GELİRİNİN GSYİH İÇİNDEKİ ORANI (%)