22

TÜRKÇE’DE SES BİLGİSİ=TÜRKÇE’DE SES BİLGİSİ=

HAZIRLAYANLAR:HAZIRLAYANLAR:

*MEHTAP NARİNÇ*MEHTAP NARİNÇ

*TAYLAN DEMİR(SİĞERDEMİR)*TAYLAN DEMİR(SİĞERDEMİR)

22

TÜRKÇE’DE SES BİLGİSİTÜRKÇE’DE SES BİLGİSİ

ÜNLÜ DARALMASIÜNLÜ DARALMASISözcüklerin sonlarında bulunan geniş ünlüler (a, e) özellikle “-yor” ekinin Sözcüklerin sonlarında bulunan geniş ünlüler (a, e) özellikle “-yor” ekinin darlaştırıcı özelliğinden dolayı daralarak, ı, i, u, ü dar ünlülerine dönüşür. Buna ünlü darlaştırıcı özelliğinden dolayı daralarak, ı, i, u, ü dar ünlülerine dönüşür. Buna ünlü daralması denir.daralması denir.bekl-e-yor > bekl-i-yorbekl-e-yor > bekl-i-yorkalm-a-yor > kalm-ı-yorkalm-a-yor > kalm-ı-yorözl-e-yor > özl-ü-yorözl-e-yor > özl-ü-yorsoll-a-yor > soll-u-yorsoll-a-yor > soll-u-yorörneklerinde bu daralma görülmektedir. “-yor” ekin den başka bir ekin ya da sesin örneklerinde bu daralma görülmektedir. “-yor” ekin den başka bir ekin ya da sesin darlaştırma özelliği yoktur. Ancak tek heceli olan “de- , ye-” fiilleri, kendinden sonra darlaştırma özelliği yoktur. Ancak tek heceli olan “de- , ye-” fiilleri, kendinden sonra gelen “y” sesinden dolayı darlaşabilir.gelen “y” sesinden dolayı darlaşabilir.

22

gelen “y” sesinden dolayı darlaşabilir.gelen “y” sesinden dolayı darlaşabilir.de - yor > di - yorde - yor > di - yorde - yerek > di - yerekde - yerek > di - yerekde - yen > di - yende - yen > di - yenAncak bazen darlaşma olmayabilir.Ancak bazen darlaşma olmayabilir.de - y - ince > de - y - incede - y - ince > de - y - ince

22

KAYNAŞTIRMA HARFLERİ (KORUYUCU ÜNSÜZLER)KAYNAŞTIRMA HARFLERİ (KORUYUCU ÜNSÜZLER)Türkçe kurallara göre bir sözcükte iki ünlü yan yana gelmez. Türkçe kurallara göre bir sözcükte iki ünlü yan yana gelmez. Araya kaynaştırma harfi girer. Türkçe’de dört tane kaynaştırma Araya kaynaştırma harfi girer. Türkçe’de dört tane kaynaştırma harfi vardır: ş, s, n, y. Bunların her birinin özel kullanım yerleri harfi vardır: ş, s, n, y. Bunların her birinin özel kullanım yerleri vardır.vardır.ş kaynaştırma harfi:ş kaynaştırma harfi:* Üleştirme sayı sıfatlarında kullanılır. * Üleştirme sayı sıfatlarında kullanılır. Örnek: İki-ş-er, altı-ş-ar, yedi-ş-erÖrnek: İki-ş-er, altı-ş-ar, yedi-ş-er

22

s kaynaştırma harfi:s kaynaştırma harfi:* Üçüncü tekil şahıs iyelik ekinden önce kullanılır. Daha çok isim tamlamalarında * Üçüncü tekil şahıs iyelik ekinden önce kullanılır. Daha çok isim tamlamalarında tamlanan görevindeki sözcükte görülür.tamlanan görevindeki sözcükte görülür.Örnek: Çocuğun oda-s-ı, Balığın koku-s-uÖrnek: Çocuğun oda-s-ı, Balığın koku-s-uNot: Ancak “su” ve “ne” kelimeleri bu kurala uymaz.Not: Ancak “su” ve “ne” kelimeleri bu kurala uymaz.Örnek: Yemeğin su-y-u yok. , Çocuğun ne-y-i kaybolmuş. örneklerinde olduğu gibi…Örnek: Yemeğin su-y-u yok. , Çocuğun ne-y-i kaybolmuş. örneklerinde olduğu gibi…

22

n kaynaştırma harfi:n kaynaştırma harfi:* Zamirlerden sonra ek geldiğinde kullanılır. * Zamirlerden sonra ek geldiğinde kullanılır. Örnek: O-n-a haber verin. , Bu-n-u biliyoruz.Örnek: O-n-a haber verin. , Bu-n-u biliyoruz.* İyelik eklerinden sonra hal eki gelirse kullanılır.* İyelik eklerinden sonra hal eki gelirse kullanılır.Örnek: Çocuğun kitabı-n-ı almışlar. , Fakirin evi-n-i yıkmışlar.Örnek: Çocuğun kitabı-n-ı almışlar. , Fakirin evi-n-i yıkmışlar.* İlgi eklerinden önce kullanılır. * İlgi eklerinden önce kullanılır. Örnek: Soba-n-ın kapağı düşmüş. , Sene-n-in sonu geldi. , Örnek: Soba-n-ın kapağı düşmüş. , Sene-n-in sonu geldi. , Kasaba-n-ın sıcağı çok bunaltıcı.Kasaba-n-ın sıcağı çok bunaltıcı.

22

y kaynaştırma harfi:y kaynaştırma harfi: Yukarıdaki kuralların dışında olan her Yukarıdaki kuralların dışında olan her yerde “y” kaynaştırma harfi kullanılır.yerde “y” kaynaştırma harfi kullanılır.Örnek: Oda-y-a girdim. , Üşü-y-erek uyandım. , Ağla-y-anı Örnek: Oda-y-a girdim. , Üşü-y-erek uyandım. , Ağla-y-anı tanıyorum.tanıyorum.Not: Kaynaştırma harfleri aslında iki ünlü arasında kullanılır. Not: Kaynaştırma harfleri aslında iki ünlü arasında kullanılır. Ancak bazen iki ünlü arasına gelmediği halde de kullanıldığı Ancak bazen iki ünlü arasına gelmediği halde de kullanıldığı olur. Özellikle “ile, idi, imiş, ise” gibi sözcükler ünlüyle biten bir olur. Özellikle “ile, idi, imiş, ise” gibi sözcükler ünlüyle biten bir sözcüğe eklendiğinde baştaki “i” ünlüsü düşer ve yerine “y” sözcüğe eklendiğinde baştaki “i” ünlüsü düşer ve yerine “y” kaynaştırma harfi gelir.kaynaştırma harfi gelir.

22

Örnek: silgi > silgiyle, soba > sobayla, hasta > hastaydı, kısa Örnek: silgi > silgiyle, soba > sobayla, hasta > hastaydı, kısa > kısaymış, bitti > bittiyse> kısaymış, bitti > bittiyseÖrneklerinde görüldüğü gibi “y” kaynaştırma harfi iki ünlü Örneklerinde görüldüğü gibi “y” kaynaştırma harfi iki ünlü arasında değildir. Bu durum “n” kaynaştırma harfinde de arasında değildir. Bu durum “n” kaynaştırma harfinde de görülebilir. Zamirlerden sonra hal eki geldiğinde gerekmese görülebilir. Zamirlerden sonra hal eki geldiğinde gerekmese de bu harf bulunur.de bu harf bulunur.Örneğin; “Ondan bunu hiç beklemezdim.” cümlesinde altı çizili Örneğin; “Ondan bunu hiç beklemezdim.” cümlesinde altı çizili sözcükte “n” kaynaştırma harfi iki ünlü arasında değildir.sözcükte “n” kaynaştırma harfi iki ünlü arasında değildir.

22

Sessizle biten sözcükten sonra sesliyle başlayan bir sözcük Sessizle biten sözcükten sonra sesliyle başlayan bir sözcük gelirse, iki sözcük birbirine bağlanarak okunur. Buna ulama gelirse, iki sözcük birbirine bağlanarak okunur. Buna ulama denir.denir.Örnek: Bakkaldan ekmek aldım. cümlesinde iki yerde ulama Örnek: Bakkaldan ekmek aldım. cümlesinde iki yerde ulama yapılmıştır. Sözcükler arasında herhangi bir noktalama yapılmıştır. Sözcükler arasında herhangi bir noktalama işareti varsa ulama yapılmaz.işareti varsa ulama yapılmaz.

ULAMAULAMA

22

SES DÜŞMESİSES DÜŞMESİSözcüğün aslında bulunduğu halde, ek geldiğinde Sözcüğün aslında bulunduğu halde, ek geldiğinde

bazı sesler düşebilir. Bu düşme hem ünlülerde hem bazı sesler düşebilir. Bu düşme hem ünlülerde hem ünsüzlerde görülür.ünsüzlerde görülür.

22

Ünlü DüşmesiÜnlü Düşmesi

Sözcüğün aslında bulunan bir ünlünün düşmesidir. Sözcüğün aslında bulunan bir ünlünün düşmesidir.

Örnek: “Yapraklar daha şimdiden sarardı.” Örnek: “Yapraklar daha şimdiden sarardı.” cümlesinde sözcüğün aslı “sarı”dır; “-ar-” eki cümlesinde sözcüğün aslı “sarı”dır; “-ar-” eki geldiğinde sözcüğün sonundaki “ı” düşmüştür.geldiğinde sözcüğün sonundaki “ı” düşmüştür.

22

Ünlü düşmesinin en yaygın kullanımı ise “Hece Ünlü düşmesinin en yaygın kullanımı ise “Hece düşmesi” adıyla anılan kuraldır. Buna göre, düşmesi” adıyla anılan kuraldır. Buna göre, sözcüğün son hecesinde bulunan dar ünlüler, sözcüğün son hecesinde bulunan dar ünlüler, ünlüyle başlayan bir ek sözcüğe eklendiğinde ünlüyle başlayan bir ek sözcüğe eklendiğinde düşer. Bu özellik bazı organ isimlerinde, Arapçadan düşer. Bu özellik bazı organ isimlerinde, Arapçadan dilimize geçen bazı sözcüklerde, bazı Türkçe dilimize geçen bazı sözcüklerde, bazı Türkçe fiillerde görülür. fiillerde görülür.

22

Örnek:Örnek:

sabır - ı > sabrısabır - ı > sabrıakıl - ı > aklıakıl - ı > aklıburun - u > burnuburun - u > burnugönül - üm > gönlümgönül - üm > gönlüm

22

Örnek:Örnek:

““Kahvaltıya hazırlanın.” cümlesinde altı çizili söz “kahve Kahvaltıya hazırlanın.” cümlesinde altı çizili söz “kahve altı” sözlerinin birleşmesinden oluşmuş, bu sırada altı” sözlerinin birleşmesinden oluşmuş, bu sırada “kahve” sözündeki “e” düşmüştür.“kahve” sözündeki “e” düşmüştür.

22

Ünsüz Düşmesi:Ünsüz Düşmesi:

Sözcüğün aslında bulunan ünsüzün, ek geldiğinde Sözcüğün aslında bulunan ünsüzün, ek geldiğinde düşmesidir.düşmesidir.

küçük - cük > küçücükküçük - cük > küçücükbüyük - cek > büyücek örneklerinde sözcüklerin büyük - cek > büyücek örneklerinde sözcüklerin sonlarında bulunan “k” ünsüzlerinin düştüğü sonlarında bulunan “k” ünsüzlerinin düştüğü görülüyor.görülüyor.

22

SES TÜREMESİ:SES TÜREMESİ:

Sözcüğün aslında olmadığı halde, ek Sözcüğün aslında olmadığı halde, ek geldiğinde ortaya çıkan seslerdir.geldiğinde ortaya çıkan seslerdir.

genç - cik > gencecikgenç - cik > gencecikbir - cik > biricikbir - cik > biricikaz - cık > azıcıkaz - cık > azıcık

22

örneklerinde ünlü türemesi görülmektedir. Buna örneklerinde ünlü türemesi görülmektedir. Buna benzer bazı sözcükler de vardır. Bunlar “öpücük, benzer bazı sözcükler de vardır. Bunlar “öpücük, gülücük” gibi fiilden türeyen sözcüklerdir. gülücük” gibi fiilden türeyen sözcüklerdir.

22

Ancak “-cik”” eki isim soylu sözcüklerden yeni Ancak “-cik”” eki isim soylu sözcüklerden yeni sözcükler türetebilir. Fiilden türeyen bu sözcüklerin sözcükler türetebilir. Fiilden türeyen bu sözcüklerin “öpüşcük, gülüş - cük” gibi sözcüklerden “ş” “öpüşcük, gülüş - cük” gibi sözcüklerden “ş” sesinin düşmesiyle oluştuğunu söylemek daha sesinin düşmesiyle oluştuğunu söylemek daha mantıklı olacaktır. Dolayısıyla bir ünlü türemesinin mantıklı olacaktır. Dolayısıyla bir ünlü türemesinin olduğunu söylemek bu sözcükler için pek doğru olduğunu söylemek bu sözcükler için pek doğru olmaz. olmaz.

22

Not: Bazen sözcüklerde ünsüz de türeyebilir. Not: Bazen sözcüklerde ünsüz de türeyebilir. Arapçadan dilimize geçen his, af, zan gibi sözcükler ek Arapçadan dilimize geçen his, af, zan gibi sözcükler ek ya da yardımcı fiil aldıklarında, sonlarındaki sessizler ya da yardımcı fiil aldıklarında, sonlarındaki sessizler çiftleşir. çiftleşir.

22

his - etmek > hissetmekhis - etmek > hissetmekaf - etmek > affetmekaf - etmek > affetmekzan - etmek > zannetmek zan - etmek > zannetmek

örneklerinde bu görülüyorörneklerinde bu görülüyor

22

Burada aslında bir ses türemesinden çok sözcüğün Burada aslında bir ses türemesinden çok sözcüğün Arapçadaki aslında bulunan şeklinin ortaya Arapçadaki aslında bulunan şeklinin ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Ancak sözcükler Türkçe çıktığını söyleyebiliriz. Ancak sözcükler Türkçe kurallara göre incelendiğinden, bu, türeme olarak kurallara göre incelendiğinden, bu, türeme olarak alınagelmiştir. alınagelmiştir.

22

Büyük ve Küçük Ünlü Uyumları:Büyük ve Küçük Ünlü Uyumları:

Her dilde olduğu gibi, dilimizde de sesler ünlü ve Her dilde olduğu gibi, dilimizde de sesler ünlü ve ünsüz olmak üzere iki grupta incelenir. Bir ünsüz olmak üzere iki grupta incelenir. Bir sözcükte ünlüler arasında olduğu gibi ünsüzler sözcükte ünlüler arasında olduğu gibi ünsüzler arasında da bazı özellikler, hatta ünlülerle ünsüzler arasında da bazı özellikler, hatta ünlülerle ünsüzler arasında bazı özellikler vardır. Bunları belli arasında bazı özellikler vardır. Bunları belli başlıklar altında inceleyelimbaşlıklar altında inceleyelim

22

BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU:BÜYÜK ÜNLÜ UYUMU:

Türkçe’de sekiz ünlü vardır. Bunlardan a, ı, o, u Türkçe’de sekiz ünlü vardır. Bunlardan a, ı, o, u kalın, e, i, ö, ü incedir. Bir sözcükte kalın kalın, e, i, ö, ü incedir. Bir sözcükte kalın ünlülerden sonra kalın, ince ünlülerden sonra ince ünlülerden sonra kalın, ince ünlülerden sonra ince ünlülerin gelmesi kuralına büyük ünlü uyumu denir.ünlülerin gelmesi kuralına büyük ünlü uyumu denir.

22

Örneğin; “öğretmen” sözcüğü, bütün ünlüleri ince Örneğin; “öğretmen” sözcüğü, bütün ünlüleri ince olduğu için kurala uyar, “asker” sözcüğü “a” kalın “e” olduğu için kurala uyar, “asker” sözcüğü “a” kalın “e” ince ünlü olduğundan kurala uymaz. Üniversite ince ünlü olduğundan kurala uymaz. Üniversite sınavlarında bununla ilgili bir soru bugüne dek sınavlarında bununla ilgili bir soru bugüne dek sorulmamıştır.sorulmamıştır.

22

KÜÇÜK ÜNLÜ UYUMU:KÜÇÜK ÜNLÜ UYUMU:

Bir sözcükte düz ünlüden sonra düz, yuvarlak Bir sözcükte düz ünlüden sonra düz, yuvarlak ünlüden sonra düz - geniş veya dar - yuvarlak ünlüden sonra düz - geniş veya dar - yuvarlak ünlülerin gelmesi kuralıdır. Özetle bu kurala göre;ünlülerin gelmesi kuralıdır. Özetle bu kurala göre;

22

, ı, e, i ünlüleri birbirinden sonra gelebilir., ı, e, i ünlüleri birbirinden sonra gelebilir. o, ö, u, ü ünlülerinden sonra ise u, ü, a, e gelebilir.o, ö, u, ü ünlülerinden sonra ise u, ü, a, e gelebilir. Bundan da soru çıkmadığından üzerinde fazla Bundan da soru çıkmadığından üzerinde fazla

durmuyoruzdurmuyoruz

22

ÜNSÜZ BENZEŞMESİ:ÜNSÜZ BENZEŞMESİ:

Dilimizde ünsüzler sert ve yumuşak olmak üzere iki Dilimizde ünsüzler sert ve yumuşak olmak üzere iki gruba ayrılır. Sert ünlüler “ç, f, t, h, s, k, p, ş” gruba ayrılır. Sert ünlüler “ç, f, t, h, s, k, p, ş” ünsüzleridir. Bunun dışında kalanlar ise yumuşak ünsüzleridir. Bunun dışında kalanlar ise yumuşak ünsüzlerdir.ünsüzlerdir.

22

Bir sözcük sert bir ünsüzle bitiyor ve o sözcüğe Bir sözcük sert bir ünsüzle bitiyor ve o sözcüğe ünsüzle başlayan bir ek geliyorsa, ekin başındaki ünsüzle başlayan bir ek geliyorsa, ekin başındaki ünsüz sertleşir. Buna ünsüz benzeşmesi denir. ünsüz sertleşir. Buna ünsüz benzeşmesi denir.

22

Elbette bu benzeşme sert ve yumuşak şekli olan Elbette bu benzeşme sert ve yumuşak şekli olan seslerde söz konusudur. Bu özelliği dört seste seslerde söz konusudur. Bu özelliği dört seste görüyoruz;görüyoruz;

p - b, ç - c , t - d, ğ - g p - b, ç - c , t - d, ğ - g Şimdi bu kuralı örneklendirelim:Şimdi bu kuralı örneklendirelim:

22

Kitap” sözcüğünün sonundaki “p” sesi serttir. Bu Kitap” sözcüğünün sonundaki “p” sesi serttir. Bu sözcüğe biz “-de” hal ekini getirirsek “kitapda” sözcüğe biz “-de” hal ekini getirirsek “kitapda” sözü oluşur. Bu durumda ekin başındaki “d” sesi sözü oluşur. Bu durumda ekin başındaki “d” sesi yumuşak olduğundan sözcükte ünsüz yumuşak olduğundan sözcükte ünsüz benzeşmesine aykırı bir durum görülür. Kurala benzeşmesine aykırı bir durum görülür. Kurala uyulması için, “d” sesi sertleşmelidir. Bunun serti uyulması için, “d” sesi sertleşmelidir. Bunun serti ise, yukarıda göstermiştik, “t” dir. Dolayısıyla ise, yukarıda göstermiştik, “t” dir. Dolayısıyla sözcük, “kitapta” olacaktır. sözcük, “kitapta” olacaktır.

22

okul-dan > okuldanokul-dan > okuldanav-cı > avcıav-cı > avcıağaç-dan > ağaçtanağaç-dan > ağaçtanocak-cı > ocakçı ocak-cı > ocakçı

22

Yukarıdaki sözcüklerde eklerin sözcüğe nasıl uyduğu Yukarıdaki sözcüklerde eklerin sözcüğe nasıl uyduğu görülüyor. Birinci gruptaki sözcüklerde ek, yumuşak görülüyor. Birinci gruptaki sözcüklerde ek, yumuşak ünsüzle biten sözcüklere geldiğinde değişmemiş, ünsüzle biten sözcüklere geldiğinde değişmemiş, ancak ikinci gruptaki sert ünsüzlere geldiği zaman ancak ikinci gruptaki sert ünsüzlere geldiği zaman sertleşmiştir. Bu durum sadece çekim eklerinde değil sertleşmiştir. Bu durum sadece çekim eklerinde değil yapım eklerinde de geçerlidir. Ekler sayılara geldiğinde yapım eklerinde de geçerlidir. Ekler sayılara geldiğinde de aynı durum geçerlidir. Sayının sesleri nasılsa ek de de aynı durum geçerlidir. Sayının sesleri nasılsa ek de öyle olmalıdır.öyle olmalıdır.

22

Örnek: 11′de, 8′den, 5′te, 3′ten Örnek: 11′de, 8′den, 5′te, 3′ten Özel isimlerde de aynı kural geçerlidir.Özel isimlerde de aynı kural geçerlidir. Örnek: Samsun’dan, Emin’de, Sinop’tan, Yunus’taÖrnek: Samsun’dan, Emin’de, Sinop’tan, Yunus’ta

22

ÜNSÜZ YUMUŞAMASI:ÜNSÜZ YUMUŞAMASI:

İki ünlü arasında kalan sert ünsüzler yumuşar. İki ünlü arasında kalan sert ünsüzler yumuşar. Buna “ünsüz değişimi” denir. Elbette bu özellik, Buna “ünsüz değişimi” denir. Elbette bu özellik, ancak yukarıda da söylediğimiz sert ve yumuşak ancak yukarıda da söylediğimiz sert ve yumuşak şekli bulunan seslerde geçerlidir. Bunlar p, ç, t, k şekli bulunan seslerde geçerlidir. Bunlar p, ç, t, k sert sessizleridir. Örneğin; “ağaç” sözcüğüne -i hal sert sessizleridir. Örneğin; “ağaç” sözcüğüne -i hal ekini getirsek, sözcüğün sonundaki “ç” sert sessizi ekini getirsek, sözcüğün sonundaki “ç” sert sessizi yumuşayarak “c” olur; yani “ağacı” şeklinde yazılıryumuşayarak “c” olur; yani “ağacı” şeklinde yazılır

22

Örnek: dolap - a > dolaba, çekiç - e > çekice, kanat - ı Örnek: dolap - a > dolaba, çekiç - e > çekice, kanat - ı > kanadı, yemek - e > yemeğe > kanadı, yemek - e > yemeğe

Yukarıdaki örneklerde sert sessizlerin yumuşadığı Yukarıdaki örneklerde sert sessizlerin yumuşadığı görülüyor. Ancak bu kural her sözcükte geçerli değil. görülüyor. Ancak bu kural her sözcükte geçerli değil.

22

Örneğin; “Davranışları, doğruluğunun kanıtıdır.” Örneğin; “Davranışları, doğruluğunun kanıtıdır.” cümlesinde altı çizili sözdeki “t” sert ünsüzü iki ünlü cümlesinde altı çizili sözdeki “t” sert ünsüzü iki ünlü arasında kaldığı halde yumuşamamıştır arasında kaldığı halde yumuşamamıştır

22

Hangi sözcükte bu yumuşamanın olacağı Hangi sözcükte bu yumuşamanın olacağı hangisinde olmayacağı, belli bir kurala hangisinde olmayacağı, belli bir kurala bağlanamaz. Hatta tek heceli sözcüklerin çoğunda bağlanamaz. Hatta tek heceli sözcüklerin çoğunda olmazken, bazılarında olabilir. Bunu sözcüğün olmazken, bazılarında olabilir. Bunu sözcüğün günlük kullanımlarını dikkate alarak anlayabilirsiniz günlük kullanımlarını dikkate alarak anlayabilirsiniz

22

Örnek: tek - i > teki, çok - u > çoğu görüldüğü gibi Örnek: tek - i > teki, çok - u > çoğu görüldüğü gibi birincide değişim olmadığı halde ikincide olmuştur. birincide değişim olmadığı halde ikincide olmuştur.

22

Dilimize Arapçadan geçen ve son hecesindeki Dilimize Arapçadan geçen ve son hecesindeki ünlünün uzun okunduğu kelimelerde ünsüz ünlünün uzun okunduğu kelimelerde ünsüz değişimi yapılmaz.değişimi yapılmaz.Örnek: “Sınavda hukuku seçecekmiş.” Örnek: “Sınavda hukuku seçecekmiş.” cümlesindeki altı çizili söz buna örnektir.cümlesindeki altı çizili söz buna örnektir.

Bazı sözcüklerde ise ses iki ünlü arasında Bazı sözcüklerde ise ses iki ünlü arasında kalmamasına rağmen yumuşar.kalmamasına rağmen yumuşar.Örnek: kalp - i > kalbi, art - ı > ardı, renk - i > rengi, Örnek: kalp - i > kalbi, art - ı > ardı, renk - i > rengi, harç - ı > harcı harç - ı > harcı

22

Görüldüğü gibi iki ünlü arasında kalmadığı halde Görüldüğü gibi iki ünlü arasında kalmadığı halde “p, ç, t, k” sert ünsüzleri yumuşamıştır. Bazı “p, ç, t, k” sert ünsüzleri yumuşamıştır. Bazı sözcüklerde ise bu seslerin yumuşamadığı görülür. sözcüklerde ise bu seslerin yumuşamadığı görülür.

22

Örneğin; “Sonunda işler sarpa sardı.” cümlesinde altı Örneğin; “Sonunda işler sarpa sardı.” cümlesinde altı çizili sözcükte yumuşama olmamıştır.çizili sözcükte yumuşama olmamıştır.

Örneğin; “Zonguldak’a yerleştiklerini duydum.” Örneğin; “Zonguldak’a yerleştiklerini duydum.” cümlesinde altı çizili sözdeki “k” sert sessizi cümlesinde altı çizili sözdeki “k” sert sessizi yumuşamamış ancak biz onu okurken “Zonguldağa” yumuşamamış ancak biz onu okurken “Zonguldağa” diye okumalıyızdiye okumalıyız