Tüketi̇ci̇ teori̇si̇

MİKRO İKTİSAT

PROF. DR. HARUN TERZİ

[email protected]

Copyright by hterzi

Karadeniz Teknik Üniversitesi İİBF-İktisat Bölümü

MİKRO İKTİSATTA TEMEL KAVRAMLAR

Ceteris Paribus: Diğer şartlar sabit varsayımı

Mutadis Mutandis: Tüm şartlar değişken

Tümdengelim: İktisadi olayları genelden özele doğru incelemek

Tümevarım: İktisadi olayları özelden genele doğru incelemek

Marjinal analiz: İktisadi düşünme tarzının temelinde marjinal analiz yatar. Sabit şartlar varsayımı değiştiğinde oluşan yeni durumunincelenmesinde marjinal analiz yöntemi kullanılır

Fırsat (Alternatif=opportunist) maliyet: Bir şey elde ederken bir başka şeyden vazgeçmek zorunda kalınması

Laissez-faire Laissez Passer : Birakınız Yapsınlar-Bırakınız Geçsinler

Sentezci analiz: Tümevarım ve tümdengelim birlikte kullanılarak iktisadi olayları açıklayan teoriler üretilir.

SAYIŞTAY-2008111. Aşağıdakilerden hangisi iktisatçıları ilgilendiren mikro bir konudur?A) İşsizlik B) Dış ticaret açığı C) Üretimin maksimizasyonu D) Bütçe açığıE) Enflasyon

C) Üretimin maksimizasyonu

TÜKETİCİNİN ÖZELLİKLERİ

Tüketici Rasyoneldir(Akılcıdır) Tüketici Tutarlıdır

Tüketicinin Tercihleri Geçişkendir

Rasyonel tüketicinin tercihleri tutarlı ve geçişkendir.

A>B B>C ise A>C dir

Tüketici Homoeconomicustur (iktisadi insan)

Tüketici Faydacıdır

Tüketici Hedonisttir

Tüketici kolay olanı zora tercih eder

(En az emek kanunu)

Tüketici rahatı sever zoru sevmez

Moral Hazard (Ahlaki Çöküntü/Tehlike) sözleşmenin taraflarından birisinin, diğer taraf aleyhine sözleşmeden yararlanacak biçimde, davranışını değiştirmesi durumunda ortaya çıkan sorun. Örneğin yangına karşı evini sigorta eden eve sahibinin yangını önlemede daha az dikkatli davranması, sağlık sigortası olan bir kimsenin ilaç kullanımı konusunda savurganca hareket etmesi

İşçi-İşveren ilişkisi Sabit ücret-prime dayalı ücret

Devlet-Memur-Vatandaş ilişkisi

Bilgi Asimetrisi Sorunu

Principal-Agent Problem (Asıl-Vekil Sorunu)

Monitoring Cost (Gözetleme Maliyeti)

http://tr.wikipedia.org/wiki/S%C3%B6zle%C5%9Fme

http://tr.wikipedia.org/wiki/Yang%C4%B1n

http://tr.wikipedia.org/wiki/Sigorta

http://tr.wikipedia.org/wiki/Sa%C4%9Fl%C4%B1k

http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0la%C3%A7

16. yüzyılın başlarından 19. yüzyılın ilk yıllarına kadarki 300 senelik bir dönemi kapsayan Merkantilizm Jean Bodin (1530-1596)

Merkantilizm; ticaretle uğraşmak, bir mal satmak anlamına gelmektedir. İthalatı kısıtlayıp, ihracatı teşvik ederek güçlü ve zengin bir devlet inşa etmeyi amaçlayan iktisadî milliyetçiliktir. Değerli madenlerden altın ve gümüşü elde etmek, ihracatı artırmak ithalatı kısmak esastır. Sömürgecilik anlayışına dayanır.

Nüfusu arttırmak Para miktarını çoğaltıp ticareti geliştimek Fiyat yükselmeleriyle dışarıya mal satışından daha fazla kazanç sağlayan tüccarlara daha fazla para kazandırmak

Merkantilistler, emperyalizm, sömürgecilik yapma, sömürgelerden ucuz hammadde sağlama oraya mamül madde satma içerde nüfusu arttırarak iş gücünü bol tutma az ücret verme, gibi yollara başvurmuşlardır

http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0thalat

http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0hracat

Fizyokrasi, insan toplumlarının tabii kanunla yönetilmesi. 18. yüzyılda, Fransa'da gelişen bir okul mensupları, "fizyokratlar" diye tanımlanır. Okulun önde gelen temsilcisi Dr. Francois Quesnay ve “Ekonomik Tablo” adlı eseridir (1758)Fizyokrasi, tarımı ihmal eden Merkantilizme karşı bir tepki olarak ortaya çıkmıştır. Merkatilizm, ticari kapitalizmin ve yeni gelişen mutlak monarşilerin iktisadi düşünce sistemini yansıtmaktaydı. Fizyokrasi ise girişimci çiftçiyi, büyük ölçekte üretim yapacak tarımsal üreticiyi ön plana çıkarmak isteyen bir öğretiydi. Bu dönemde tarımsal alanda önemli yenilik ve değişiklikler gerçekleşmişti.

Laissez faire, laissez passer!” (Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler!)

Tek vergi olmalı ve vergi sadece tarımdan alınmalı

Özel mülkiyet korunmalıFizyokratlar, cemiyeti dört kategoriye ayırmaktadır: Birinci ve en önemli kategori, toprak sâhipleri, yâni aristokratlardır. İkinci kategori çiftçiler, üçüncü kategori tüccar ve sanatkârlar, dördüncü kategori de işçiler ve köylülerdir

Fizyokratların görüşleri ancak yirmi yıl kadar etkili olmuş, 1776'da Adam Smith'in ünlü, "Ulusların Zenginliğinin Nedenleri ve İçeriği Hakkında Araştırma" kitabının yayınlanması ile önemini yitirmiştir

http://tr.wikipedia.org/wiki/Fransa

Adam Smith

1723-1790)

Modern İktisatın Kurucusu İskoç ekonomist

1776-Ulusların ZenginliğiTam Rekabet, Serbest Ticaret Görünmez El "laissez-faire Fizyokratların tersine toprak yerine insan emeğini servetin kaynağı olarak görür ve işbölümünün önemini vurgularTümleme Yanılgısı: Birey için iyi olan toplum için de iyidir.

Alfred Marshall

1842-1924

Modern Mikro İktisadın Kurucusu

1890-İktisadın İlkeleri

Arz-talep, Tüketici Rantı, Üretici Rantı-Esneklik

Piyasa dönemi-Kısa dönem-uzun dönem,

Kısmi Denge analizi

Klasik İktisat

http://tr.wikipedia.org/wiki/Laissez_faire



http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Fizyokrat&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/wiki/Toprak

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0nsan_eme%C4%9Fi&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Servetin_kayna%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1

http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0%C5%9Fb%C3%B6l%C3%BCm%C3%BC&action=edit&redlink=1

1. Marshall’ın iktisat teorisine yapmış olduğu temel metodolojik katkı aşağıdakilerden hangisidir?A) Nakdi maliyet ve reel maliyet ayrımıB) Rant benzeri kavramıC) Tüketici artığıD) Kısmi denge analiziE) Alternatif maliyetKPSS-2002

D) Kısmi denge analizi

FAYDA: Malların ve hizmetlerin insan ihtiyaçlarını karşılama özelliğine denir.Bir tüketici bir malı kullandığında ondan fayda elde eder. Bir malı satın alan tüketici aslında o malın faydasını satın alır. Bu fayda kıtlıkla birlikte o malın değerini belirler

TOPLAM FAYDA: Bir malın tüketilmesi sonucu elde edilen tatmindir.

MARJİNAL FAYDA: Tüketilen mal miktarının bir birim değiştirilmesiyle toplam faydada meydana gelen değişmedir.

Carl Menger

1840-1921

Avusturyalı iktisatçı. Avusturya iktisat ekolünün kurucusu olarak tanınır. Marijinal fayda kuramıyla değer kuramının geliştirilmesine katkıda bulunmuştur.Menger iktisadi olguları bireylerin davranışına indirgeyerek değer kuramını bu temelde geliştirdi. Örneğin, bir malın değişim değerinin o malın kullanım değeriyle, yani tüketiciye sağladığı tatminle açıklanabileceğini öne sürdü.

KPSS 20101. Tüketici dengesinin bütün malların marjinalfaydalarının birbirine eşit olduğunda gerçekleşeceğiniileri süren iktisatçı aşağıdakilerden hangisidir?

A) William Stanley JevonsB) Leon WalrasC) Alfred MarshallD) Carl MengerE) Wilfredo Pareto

D) Carl Menger

http://tr.wikipedia.org/wiki/Avusturya

Nassau William Senior

(1790 - 1864)

Jules Dupuit (1804 – 1866)

MARJİNAL FAYDA TEORİSİ

Jules Dupuit

Tüketici rantını nispi fayda olarak tanımlamıştır. Bir köprüden geçen bireylerin toplam refahının maksimum olması için köprüden geçişin ücretsiz olması gerekir. Azalan Marjinal Fayda Eğrisi-Relative Utility (Nispi Fayda)

Nassau William Senior:

Talebi belirleyen en önemli faktör malın marjinal faydasıdır.

http://en.wikipedia.org/wiki/1790




1. Genel denge analizini gerçekleştiren iktisatçı aşağıdakilerden hangisidir?A) Walras B) Marshall C) SmithD) Pareto E) CournotKPSS-2005

Léon Walras

1834-1910

Fransız Neo Klasik (yeni kalsik) iktisatçı, Marjinal Değer Teorisinin kurucusu

Genel Denge Analizinin ve Matematik okul diye anılan Lozan Okulu'nun kurucusudur.

Walras, Fransız olmakla birlikte Lozan'da ün kazanmıştır. Çözümlemelerini matematiksel fonksiyon ve denklemler sistemi ile açıklayan Walras, tüketilen mal miktarı ile sağlanan fayda arasındaki ters ilişkiyi yorumlarken, faydanın mal miktarının azalan bir fonksiyonu olduğunu açıklamıştır.

2. Aşağıdakilerden hangisi klasik iktisatçılardan biri değildir? A) L. Walras B) A. Smith C) D. Ricardo D) J.S. Mill E) K. MarxKPSS-2007

A) Walras

A) L. Walras

http://www.turkcebilgi.com/lozan_okulu/ansiklopedi

67. Petrol ürünlerinden alınan özel tüketim vergilerininbütün sanayi kolları ile girdi piyasalarını nasıletkilediğini inceleyen bir iktisatçının yaptığı iktisadianaliz türü aşağıdakilerden hangisidir?A) Sanayi dengesi analiziB) Statik analizC) Karşılaştırmalı statik analizD) Genel denge analiziE) Kısmi denge analizi

2009-İÇ DENETÇİ

D) Genel denge analizi

Kaynaklar (üretim faktörleri):

Mal ve hizmet üretiminde kullanılan herşey

Üretim fonksiyonu Q=f(L, K, E, T, D)

Üretim fonksiyonu girdiler ile çıktılar arasındaki ilişkiyi gösterir

Q: Quantity: üretim

L: Labor: İşgücü

E: Enerji

T: Teknoloji

D: Doğal kaynaklar, toprak, madenler vb.

İKTİSADIN AMACI KAYNAKLARI TAM VE ETKİN KULLANMAKTIR

71. Aşağıdakilerden hangisi bir üretim faktörü değildir?A) Emek B) Sermaye C) ÜrünD) Girişimci E) Doğal kaynaklar

Maliye Bakanlığı İç Denetçi Aday Belirleme Sınavı 12 Temmuz 2009

21. Aşağıdakilerden hangisi üretim faktörü değildir?A) Sermaye B) Para C) GirişimcilikD) Emek E) Toprak

19 Temmuz 2008 Halk Bankası Sınavı

A) C) Ürün

B) Para

• Firmalar– Mal-Hizmet Üretir-Satar– Üretim Faktörlerini Satınalır-Kiralar

• Hanehalkı(Tüketiciler)– Mal-Hizmet Satınalır– Üretim Faktörlerini Kiralar-Satar

• Devlet– Mal-Hizmet Üretir-Satar-Satınalır– Üretim Faktörlerini Satınalır-Kiralar– Vergi alır-sübvanse uygular

İktisadi Birimlerİktisadi sistemde hanehalkı (tüketici), firmalar, devlet ve dış alem olmak üzere dört önemli iktisadi birim vardır.Hanehalkı (Tüketici)Firmalar (Üreticiler)DevletDış Alem

İnsan gereksinimlerinin sonsuz ancak kaynakların kıt olması iktisat biliminde en önemli sorun olarak kabul edildiğinden iktisat bir tercih ve kıtlık bilimi olarak da adlandırılır.

İktisat üretim, tüketim ve dağıtım faaliyetlerini ve de tüketici davranışlarının sadece iktisadi yönünü inceleyen sosyal bir bilimdir. İktisadi olayları ve sorunları inceleyerek iktisadi yasaları ve ilkeleri belirlemeye çalışır. Bu yönüyle de iktisat analitik bir bilimdir.

İktisadi büyüme, ülkenin üretim kapasitesinin artması demektir.

Mikro iktisat firma veya tüketiciyle ilgilenir. Küçük resme bakar. Bireylerin iktisadi ilişkileri üzerinde yoğunlaşır. Bu bakımdan mikro iktisat, firma ve tüketicilerin gereksinimleriyle, tercihleriyle ve harcamalarıyla ilgilenmektedir. Tüketicinin faydasını, firmanın karını maksimum yapmaya yönelik davranışları ele alır

Makro iktisat bir bütün olarak ulusal iktisadi olaylarla ilgilenir. Bir mal ya da hizmetin üretimi yerine, tüm mal ve hizmetlerin üretimine odaklanır. Bir malın fiyatı yerine, tüm mal ve hizmet fiyatlarının ortalamasıyla ilgilenmektedir. Bu bakımdan tüm firma ve bireyleri ilgilendiren; işsizlik, üretim, enflasyon, milli gelir, istihdam ve kamu harcamaları gibi konular makro iktisadın ilgi alanına girer.

POZİTİF İKTİSAT VE NORMATİF İKTİSATSosyal bir bilim olmasına rağmen iktisadi olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkilerini incelemeyi amaçlayan iktisat, pozitif bir bilim dalıdır. Analizlerinde objektif ve bilimsel ilkeleri esas alan iktisat, ne, nedir, ne olacaktır? ne olmuştur? nasıl olmaktadır? gibi soruların cevaplarını, toplumun geleneklerini ve değer yargılarını dikkate almadan belirlemeye çalışır. Örneğin; para arzı artarsa enflasyon artar ve büyüme hızı artarsa toplumsal refah artar gibi ifadeler, pozitif iktisat için örnek gösterilebilir.

Normatif iktisat ise, toplumun geleneklerini ve değer yargılarını dikkate alarak toplumsal refahın artırılması için ne olması gerektiğini belirlemeye çalışır. Bu bakımdan iktisadi olaylarıanaliz ederken daha çok ne olmalıydı, ne olsaydı şeklinde değer yargılarını dikkate almaktadır. Örneğin; sosyal yardımlar ve asgari ücret artırılmalıdır, işsizlere sosyal güvence sağlanmalıdır, kimsesizler devlet güvencesine alınmalıdır gibi ifadeler normatif iktisada örnek gösterilebilir

Üretim, “malların faydasını artırmak ya da faydalı hizmetlerde bulunmaktır”. İktisadi anlamda hizmet de bir üretim faaliyetidir. Bu bakımdan berberin, mühendisin, muhasebecinin ve doktorun hizmetleri de üretim olarak kabul edilir. Üretim dört farklı şekilde yapılabilir:

Şekil değişikliği ile Yer değişikliği ile:Zaman değişikliği ile Mülkiyet değişikliği ile:

Gereksinimleri dolaylı ya da doğrudan karşılayan nesneler, mal olarak kabul edilir. İnsanların arzu ettiği her şey maldır. Çünkü, gereksinim duyulan şeyler arzu edilir. Gereksinimleri karşılayan bazı şeyler, daha önce de belirtildiği üzere elle tutulup gözle görülmezler. Maddi görünümleri olmayan bu tür şeylere hizmet denir

• İKTİSADİ MALLAR

a- Tüketim malı-Yatırım (sermaye) malı

Tüketim malları (dayanıklı-dayanıksız)

b-Normal mal-normal olmayan mal (Giffen mal-Veblen mal)

c- Üstün mal-fakir(adi,bayağı, düşük, inferior) mal

d-Çok zorunlu-zorunlu-zorunlu olmayan mallar

e-Kamu malları-merit mallar

SAYIŞTAY-2008

113. Tüketicinin geliri artarken bir mala olan talep artıyorsa o mal

nasıl bir maldır?

A) Normal mal B) Tüketim malı C) İkame malı

D) Serbest mal E) Düşük mal

Gelir arttığında talebi artan mallar NORMAL-ÜSTÜN mallardır.

A) Normal mal

İktisadi Mallar Tüketim malları, insan ihtiyaçlarını doğrudan karşılamak için üretilmiş mallardır. Bu tip mallar, nihai mallar olarak da tanımlanır. Saat, elbise, buzdolabı ve otomobil tüketim mallarına dayanıklı mallar; bir ya da birkaç kez kullanılabilen tebeşir, toner, parfüm, ekmek ve sakız gibi tüketim mallarına dayanıksız mallar denir.

Tamamlayıcı, ikame ve ilişkisiz mallar

Çay-şeker, oje-aseton, sigara-çakmak gibi mallara tamamlayıcı mallar denir. Tamamlayıcı mallardan birinin fiyatı değiştiğinde; diğerinin talebi de fiyatla ters yönde değişir. İki mal, şehir suyu-damacana su, çay-kahve, kırmızı et-beyaz et örneklerinde olduğu gibi birbirlerinin yerine rahatlıkla kullanılabiliyorsa; bu tip mallara da ikame (rakip) mallar denir. Tebeşir-dolma kalem, çay-benzin ve tüp-sandalye gibi malların birbirleriyle hiç bir ilişkisi bulunmamaktadır. Bu tip mallar, ilişkisiz mallar olarak kabul edilirler.

Çok zorunlu, zorunlu ve zorunlu olmayan mallar İlaç çok zorunlu,Ekmek, tüp, telefon, şeker ve akaryakıt zorunlu malDondurma, çikolata, sakız ve tiyatro zorunlu olmayan mallar.Gazete, kibrit, sabun diş fırçası gibi çok zorunlu olmayan, ancak tüketicinin yaşam konforunu arttıran ve tüketici geliri içinde fazla bir paya sahip olmayan mallar kültürel mallar; mücevherat takılar, marka gözlük ve saat gibi zorunlu olmayan mallara lüks mallar denir.

Normal Mallar

Bir malın fiyatı arttığında (azaldığında) talep miktarı azalıyorsa (artıyorsa) normal maldır.

P Q veya P Q (P: price=fiyat, Q: quantity=miktar)

Normal olmayan mallar (Giffen ve Veblen Mallar)

Bir malın fiyatı arttığında (azaldığında) talep miktarı artıyorsa

(azalıyorsa) normal olmayan (Giffen veya Veblen) maldır. P Q veya P Q

• Giffen Paradoksu(çelişkisi) Giffen mal aynı zamanda fakir maldır. Ama her fakir mal Giffen mal değildir.

• Veblen mal lüks ve gösterişli maldır

Üstün ve Aşağı Mallar

Tüketicinin geliri (I: income veya M: money income) arttığında talebi artan, geliri azaldığında talebi azalan mallar üstün mallardır.

I Q veya I Q

Tüketicinin geliri arttığında talebi azalan, geliri azaldığında talebi artan mallar aşağı mallardır.

I Q veya I Q

(fakir, düşük, bayağı, adi, inferior) mallar

Fakir Mal-Üstün Mal

Kamusal Mallar-Merit MallarDevlet tarafından sokak ve caddelerin aydınlatılması ile temizlenmesi gibi toplumun faydası ve ihtiyaçları için sağlanan mal ve hizmetlere kamusal mallar denilmektedir. Hiç kimse, kamusal mal ve hizmetlerden faydalanma konusunda engellenemez.

Merit mallar firmalar tarafından genellikle toplumun ihtiyaç duyduğundan daha az miktarda üretilen; eğitim, sağlık, elektrik enerjisi, iletişim ve güvenlik gibi toplumsal fayda sağlayan mal ve hizmetlerden oluşur. Tek başına firmalar tarafından üretilmesi toplumun ihtiyacını karşılamayacağından, devlet merit malların üretmek zorundadır.

Gereksinimlerin Özellikleri

Gereksinimler peşpeşe karşılanırsa şiddeti azalır

Gereksinimler sonsuzdur

Gereksinimler şiddet dereceleri yönünden farklıdır

Gereksinimler tatmin edildikçe şiddetlerini kaybeder

Gereksinimler farklı zamanlarda tatmin edilirse şiddet dereceleri artar

Gereksinimleri karşılayan mal ve hizmetler ikame edilebilir

Gereksinimlerin Çeşitleri

Zorunlu olmayan (Takı, jöle, sakız, dergi)

Zorunlu olan (ekmek, elektrik, tüp)

Çok zorunlu olan (ilaç, su)

Alıcıların ve satıcıların bir araya geldiği ve alışveriş işlemini gerçekleştirdikleri ortama piyasa denir.

Malların gereksinimleri karşılama özelliğine fayda denir.

Gereksinimleri karşılama gücü yüksek olan malın faydası da yüksektir.

Değer iktisadi mal ve hizmetlere verilen nispi önemdir.

Değer, kullanım ve değişim değeri olmak üzere ikiye ayrılır. Kullanım değeri, kişisel bir değerlendirme olup, kişilerin çeşitli mallara verdiği nispi önemi temsil eder. Bu nedenle de kişiden kişiye değişmektedir.

Değişim değeri mal ya da hizmet karşılığında elde edilebilecek bir başka mal ya da hizmet miktarının ölçüsüdür. İktisadi yönden önemli olan değişim değeridir.

Herhangi bir mal ya da hizmetin parasal değerine fiyat denir. Her mal ve hizmetin değeri, para birimi ile belirlenir ve böylece fiyat oluşur.Üretime katılma karşılığında elde edilen mal ya da hizmetlerin para ile ifade edilen değerlerine gelir denir.

Vilfredo Pareto (1848-1923)

• Modern Refah Ekonomisinin Kurucusu• Pareto Kriteri “Pareto Optimum”

– Maximum refah = Hiçbir bireyi kötü yapmadan bir başka bireyi iyi yapmak mümkün değildir

Pareto kriteri, “kaynak veya mal dağılımında yapılacak bir değişikliğin, hiç bir bireye zarar vermeden en az bir bireyin durumunu iyileştirmesi” mümkünse, pareto optimumumun olmadığını ifade eder. Bu durumda kaynak veya mal dağıtımı yeniden yapılarak toplumsal refahın artırılması mümkündür. Pareto optimumunun sağlanmadığı durumda kaynakların yeniden dağıtımı sayesinde pareto optimumuna ulaşma imkanı vardır.

Sir Robert Giffen (1837 -1910) İskoç İstatistikçi ve iktisatçı

Giffen (ve FAKİR) Mal (Giffen Paradoksu)

Giffen ve Veblen malların talep doğrusu pozitif eğimlidir

Thorstein Bunde Veblen, (1857– 1929) Norveç Asıllı Amerikalı

Sosyolog ve İktisatçı. Veblen mallarda tüketici malın fiziksel

faydasından çok psikolojik (gösteriş amaçlı) faydasını önemser. Bu

tür mallara snop mallar da denir.

P

Q

aP1

Q1

P2

Q2

Talep Doğrusu

b

Giffen-Veblen Mallarda Talep Doğrusu Pozitif Eğimli

P

Q

D: Demand: Talep

P1

Q1

aP2

b

Q2

Fiyat Arttı

Talep Miktarı Arttı

Patates hem fakir hem de Giffen maldır.

Tüm giffen mallar fakir maldır ama her fakir mal Giffen mal değildir.

Reyban gözlük, Rolex saat hem lüks hem de Veblen maldır

Giffen-Veblen mallar talep kanununa aykırı mallardır.

Normal ve Fakir Mallarda Talep Doğrusu Negatif Eğimli

P

Q

D: Demand: Talep

P2

Q1

a

P1

b

Q2

Fiyat Azaldı


GİFFEN MAL (PATATES)

İrlanda Tarihi‘nin en önemli olaylarından biri olan İrlanda Açlığı, Büyük Kıtlık veya Patates Kıtlığı (1845-1850) diye de adlandırılan İrlanda patatesinin zehirlenmesi sonucu ortaya çıkan büyük afette yaklaşık 1 milyon İrlandalı hayatını kaybetmiş ve yaklaşık 2 milyon İrlandalı da çoğunlukla Amerika‘ya göç ederek ülkeyi terk etmiştir

MİKRO İKTİSAT TEMEL KAVRAMLAR

İktisat bireylerin iktisadi tercihlerini nasıl yaptığını açıklamaya çalışır. İktisat, mal ve hizmetlerin üretimi, tüketimi ve değişimiyle ilgilenir.

Genel kabul gören tanımına göre iktisat; “sınırsız insan gereksinimlerini sınırlı kaynaklarla karşılamaya çalışan bir bilim dalıdır”.

İster tüketici ister üretici olsun, evrensel özelliklere sahip bireyi iktisadi insan (homoeconomicus) olarak tanımlayan iktisat, insanın iktisadi davranışlarını analiz eder. İktisat bilimi, insanın iktisadi faaliyetleri serbest, rasyonel ve tutarlı bir şekilde gerçekleştirerek kendi faydasını veya karını maksimize etmeyi amaçladığını varsaymaktadır

İktisat üretim, tüketim ve dağıtım faaliyetlerini ve de tüketici davranışlarının sadece iktisadi yönünü inceleyen sosyal bir bilimdir. İktisadi olayları ve sorunları inceleyerek iktisadi yasaları ve ilkeleri belirlemeye çalışır. Bu yönüyle de iktisat analitik bir bilimdir.

PİYASA EKONOMİSİ

piyasalar

ÜRETİCİLERSATICILAR

TÜKETİCİLER

DIŞA KAPALI EKONOMİDE MAL VE PARA AKIŞI

Copyright © 2004 South-Western

HARCAMA

Mal ve HizmetAlımı

GELİR

Mal veHizmetSatışı

İşgücü, Toprak,Sermaye

GELİR

= FAKTÖR VE MAL AKIŞI

= PARA AKIŞI

ÜretimFaktörleri

Ücret, RantKar ve Faiz

FİRMALAR•Mal-Hizmer•Üretir-Satar•Faktör Satınalır-•Kiralar

•Mal-Hizmet Satınalır

•Üretim Faktörlerini Satar-Kiralar

HANEHALKI

•Hanehalkı Satar•Firma Satınalır

ÜRETİM FAKTÖRLERİ PİYASASI

•Firmalar SatıcıHanehalkı Alıcı

MAL-HİZMET

PİYASASI

KAPALI EKONOMİDE PARA-MAL AKIŞI

FİRMALAR HANEHALKI

FAKTÖRPİYASASI

MALPİYASASI

http://highered.mcgraw-hill.com/sites/0072819359/student_view0/chapter2/origin_of_the_idea.html

FİRMALAR HANEHALKI

(KAYNAK)FAKTÖRPİYASASI

Kaynaklar (Faktör)

Girdiler

MALPİYASASI



FİRMALAR HANEHALKI

FAKTÖRPİYASASI

Faktörler Girdiler

MALİYET TL GELİR TL

GOODS &GOODS &SERVICESSERVICES

GOODS &GOODS &SERVICESSERVICES

MALPİYASASI



FİRMALAR HANEHALKI

FAKTÖRPİYASASI

FAKTÖRLER GİRDİLER

HARCAMA GELİR TL

MALPİYASASI

MALHİZMET

MALHİZMET


FİRMALAR HANEHALKI

FAKTÖRPİYASASI

FAKTÖRLER GİRDİLER


MALPİYASASI

MAL VEHİZMETLER

MAL VE HİZMETLER

TÜKETİM TLGELİR TL


FİRMALAR HANEHALKI

FAKTÖRPİYASASI

KAYNAKLAR GİRDİLER


MALPİYASASI

MAL VEHİZMETLER

MAL VEHİZMETLER

TÜKETİM TLGELİR TL

PARA AKIMI TERS YÖNÜNDE

MAL-FAKTÖR AKIMI

SAAT YÖNÜNDE


EN TEMEL İKTİSADİ SORUN KIT KAYNAKLAR-KITLIK

HER TOPLUMUN KARŞILAŞTIĞI 3 TEMEL SORU:

Ne, Ne kadar, Ne Zaman Üretilmeli: Üretim kaynaklarının kıt Serbest piyasa sisteminde neyin, ne kadar ve ne zaman üretileceği; tüketicilerin talepleri tarafından belirlenir. Nasıl ve Nerede Üretilmeli:Serbest piyasa koşullarında nasıl ve nerede üretileceği sorusu üreticiler tarafından cevaplandırılmaktadır.Kim İçin Üretilmeli: Geliri yani parası olan mal ve hizmetleri satın alarak tüketirler. Gelir dağılımı da üretim faktörlerinin üretime yaptıkları katkı ölçüsünde mili gelirden aldıkları paya göre değişecektir. İşveren, işgücü, sermaye ve toprağın; milli gelirden aldığı paylara; sırasıyla kar, ücret, faiz ve rant denir.

19 Temmuz 2008 Halk Bankası Sınavı15. Bir girişimcinin faaliyetleri sonucunda milli gelirden aldığı paya ne ad verilir?A) Faiz B) Rant C) Ücret D) Kar E) Kira

Production Possibilities CurveÜRETİM OLANAKLARI EĞRİSİ

TAM KULLANIM-İSTİHDAMETKİN KULLANIMALTERNATİF MALİYETEKONOMİK KALKINMA-BÜYÜME

• TAM KULLANIM=TAM İSTİHDAM• K, L N, T, E, TAM ÇALIŞIR• HERKESİN ÇALIŞMASI• ETKİN KULLANIM• HERKESİN YETENEK-BECERİSİNE UYGUN

BİR İŞTE ÇALIŞMASI

• Tüm kaynakların tam istihdam seviyesinde kullanılmasına tam kullanım denir. Veri kaynak ve teknoloji altında üretebilecek en yüksek çıktıya ulaşıldığında etkinlik sağlanır. Kaynakların tam kullanımı kadar etkin kullanımı da önemlidir.

• Tam kullanım, etkin kullanımı garanti etmez. Kaynakların kullanım yerlerinin değiştirilmesi suretiyle üretimi artırmak mümkünse; kaynakların etkin kullanımı sağlanmamış demektir.

• ÜRETİM OLANAKLARI EĞRİSİ (DÖNÜŞÜM EĞRİSİ)• BİR EKONOMİDE-ÜLKEDE • TÜM KAYNAKLARIN • TAM KULLANILMASI DURUMUNDA ÜRETİLEBİLECEK• MAKSİMUM MAL-HİZMET MİKTARINI GÖSTEREN EĞRİDİR• EKONOMİNİN ÜRETİM KAPASİTESİNİ GÖSTERİR

Y

X

Dışbükey

İçbükey

İçbükey ve dışbükey eğriler negatif eğimlidir

Y

X

=Y/X

a

b

=Y/X

Orijine dışbükey eğrinin eğimi sol yukarıdan sağ aşağıya gittikçe azalır. Azalan Fırsat Maliyet

Y

X

a

b

Orijine içbükey eğrinin eğimi sol yukarıdan sağ aşağıya gittikçe artar. Artan fırsat maliyet

=Y/X =Y/X

Artan Fırsat Maliyet

1 Dönüm patates ekmeye uygun arazide toplam 160 kg ürün yetişir. Patatesin

1 kg=1 TL ise toplam gelir=160 TL

10 10 10 10

10 10 10 10

10 10 10 10

10 10 10 10

Patates ekilmesi gereken bu araziye kg fiyatı=5 TL olan soğan ekilirse verim

düşer. Daha çok soğan ekilirse daha çok patates üretiminden vazgeçilir.

10-10kg patates=

10 kg soğan

10-20 kg patates=

10 kg soğan

10-30 kg patates=

10 kg soğan

-50 kg patates

+30 kg soğan

Patatesten 50 TL kayıp

Soğandan 150 TL kazanç

Net kazanç 100 TL

Y MALI

Y XMALI

X Y/XALTERNATİF

MALİYET

80 - 0 -

79 1 1 1 1

77 2 2 1 2

74 3 3 1 3

70 4 4 1 4

65 5 5 1 5

60 6 6 1 6

54 7 7 1 7

ÜRETİM OLANAKLARI EĞRİSİ VE ARTAN FIRSAT MALİYET

Y

X

1413121110 9 8 7 6 5 4 3 2 1

1 2 3 4 5 6 7 8

U

Eksik istihdamTam istihdam

Y

X

1413121110 9 8 7 6 5 4 3 2 1

1 2 3 4 5 6 7 8

U

U: Eksik istihdam

Daha çok Y (X)

Ekonomik Büyüme1 – Kaynakların

artması 2 – Kaynakların

kalitesinin artması 3 – Teknolojik gelişme

Ekonomik Büyüme

Y

X

1413121110 9 8 7 6 5 4 3 2 1

1 2 3 4 5 6 7 8

A’

B’

C’

D’

E’

Üretim Olanakları Eğrisi

ÜretimOlanaklarıEğrisi

A

B

C

X MALI

2,200

600

1,000

3000 700

2,000

3,000

1,000

Y MALI

D

E2,000

700

2,100

7500

4,000

3,000

1,000

A

Y MALI

X MALI

E

20

700

30

100

A

Y MALI

X MALI

25

90 120

EKONOMİK BÜYÜME-KALKINMA

40

Units of guns

16

14

12

10

8

6

4

2

AB

C

D

E

F

10

2 3 4 5 6

Y malı X malı

A 15 0 B 14 1 C 12 2 D 9 3 E 5 4 F 0 5


X MalıY

M

alı

Units of guns

16

14

12

10

8

6

4

2

AB

C

D

E

F

10

2 3 4 5 6

Y Malı X Malı A 15 0 B 14 1 C 12 2 D 9 3 E 5 4 F 0 5

Kazanılan 1 X malı

Kaybedilen 1 Y malı

A’dan B’ye giderken 1 X için 1 Y’den vazgeçildi


Y

Mal

ıX Malı

Y ve X farklı mallar Üretimlerinde farklı kaynakların kullanılması gereklidir

Units of guns

16

14

12

10

8

6

4

2

AB

C

D

E

F

10

2 3 4 5 6

Vazgeçilen 2 Y

1 X malının fırsat maliyeti 2 Y malı



Y

Mal

ıX MalıX Malı


Units of guns

16

14

12

10

8

6

4

2

AB

C

D

E

F

10

2 3 4 5 6


Y

Mal

ı


X Malı

Vazgeçilen 3 Y



Units of guns

16

14

12

10

8

6

4

2

AB

C

D

E

F

10

2 3 4 5 6

Y

Mal

ı


X Malı

Üretim Olanakları EğrisiVazgeçilen 4 Y



Units of guns

16

14

12

10

8

6

4

2

AB

C

D

E

F

10

2 3 4 5 6

Y

Mal

ı


X Malı

Üretim Olanakları EğrisiVazgeçilen 5 Y



ÜOE ÜZERİNDEKİ TÜM NOKTALAR TAM KULLANIMI GÖSTERİR

ANCAK BU NOKTALARDAN SADECE 1 TANESİ ETKİN KULLANIMDIR.

G NOKTASI EKSİK KULLANIMI GÖSTERİR

H NOKTASI İSE MEVCUT KAYNAKLARLA ULAŞILAMAZ NOKTADIR

Units of guns

16

14

12

10

8

6

4

2

AB

C

D

E

F

10

2 3 4 5 6

G

H

ÜOE ÜZERİNDEKİ HANGİ NOKTAYI TÜKETİCİLER İSTİYORSA O NOKTA

ETKİN KULLANIMI GÖSTERİR

Y

Mal

ı

X Malı

Units of guns

16

14

12

10

8

6

4

2

AB

C

D

E

F

10

2 3 4 5 6

G

H

G: EN İYİ EKONOMİLERİN OLDUĞU YER

İ: RESESYON-DURGUN EKONOMİLERİN OLDUĞU YER

J: DEPRESYON EKONOMİLERİN OLDUĞU YER

Y

Mal

ı

X Malı

İ

J

EKONOMİK KALKINMA-BÜYÜME VE ÜOE(PPC)

KALKINMAKTA OLAN ÜLKELER İÇİN KALKINMA

GELİŞMİŞ ÜLKELER İÇİN BÜYÜME 1 32

Units of guns

15

10

5

0

PPC 1

PPC 2

PPC 3

5 10 15

Y

Mal

ı

X Malı

ÜLKE A ÜLKE B

Ülke A’da Az büyüme

Units of consumer goods

25

20

15

10

5

0

PPC 2001

PPC 1991

A.

Units of consumer goods

25

20

15

10

5

0

PPC 2001

PPC 1991

B

B.

5 10 15 5 10 15

A

Ser

may

e M

alı

Ser

may

e M

alı

Tüketim Malı Tüketim Malı

Ülke B’de Çok büyüme

95.Aşağıdaki şekle göre, başlangıçta A noktasında olan bir ekonomide ortaya çıkacak bir ekonomik krizin sonucunda aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir?A) Ekonominin üretim olanakları artacağından D noktasına gelinir.B) Ekonominin üretim olanakları azalacağından C noktasına gelinir.C) Ekonominin üretim olanaklarında bir değişme olmayacağından B noktasına gelinir.D) Ekonominin üretim olanaklarının artıp azalması hakkında bir şey söylenemeyeceğinden hangi noktaya gelineceği önceden bilinmez.E) Ekonominin üretim olanakları önce azalır, sonra da artar; dolayısıyla önce C noktasına sonra da D noktasına gelinir.

KİK-2009

a

b

dc

Köm

ür

Giysi

B)

Üretim olanakları eğrisi üzerindeki a noktası için

aşağıdakilerden hangisi doğrudur?A) Üretim maksimumdurB) Aşırı istihdam vardırC) Etkin üretim yokturD) İşsizlik vardırE) Atıl kapasite vardır

A Malı

B Malı

a

A) Üretim maksimumdur

Üretim olanakları eğrisi üzerinde a noktasına ulaştıktan sonra daha fazla X malı üretmenin yolu aşağıdakilerden hangisidir?

A) Y malı üretimine daha fazla kaynak ayırmakB) X malının fiyatını ucuzlatmakC) Y malı üretimini arttırmakD) Y malının fiyatını arttırmakE) Y malı üretimini azaltmak

X Malı

Y Malı

a

E) Y malı üretimini azaltmak

X1

Y1

95.Yukarıdaki şekle göre, başlangıçta A noktasında olan bir ekonomide ortaya çıkacak bir ekonomik krizin sonucunda aşağıdakilerden hangisi gerçekleşir?A) Ekonominin üretim olanakları artacağından D noktasına gelinir.B) Ekonominin üretim olanakları azalacağından C noktasına gelinir.C) Ekonominin üretim olanaklarında bir değişme olmayacağından B noktasına gelinir.D) Ekonominin üretim olanaklarının artıp azalması hakkında bir şey söylenemeyeceğinden hangi noktaya gelineceği önceden bilinmez.E) Ekonominin üretim olanakları önce azalır, sonra da artar; dolayısıyla önce C noktasına sonra da D noktasına gelinir.

KİK-2009

a

b

dc

Köm

ür

Giysi

B)

Üretim olanakları eğrisi üzerinde a noktasından b noktasına gitmenin alternatif maliyeti nedir?

A) 2 Y malıB) 0 X malıC) 3 X malıD) 6 Y malıE) 5 X malı

Y Malı

X

Malı

c

B) 0 X malı

4

5

b

6

2

a

KPSS 2002

Aşağıdakilerden hangisi üretim olanakları eğrisinin sağa

doğru kaymasına yol açar?

A) Tüketici talebinin ciddi ölçüde ve aniden artması

B) Kaynakların bir malın üretiminden diğerine kaydırılması

C) Okuma-yazma oranının yükselmesi

D) Toplam nüfusun azalması

E) Aktif işgücünün azalması

Üretim olanakları eğrisinin sağa doğru kayması ekonomik büyüme

anlamına gelir. Bunun için, aktif nüfusun artması, yeni hammadde

kaynakla rının bulunması, vasıflı işgücü sayısının artması, yeni üretim

teknoloji ve yöntemlerinin gelişmesi veya keşfi gibi gelişmeler olması

gerekir. Bu ne denle, okuma-yazma oranının yükselmesi vasıf lı işgücünün

artışını ifade eder ve eğrinin sağa kaymasına yol açar.

C) Okuma-yazma oranının yükselmesi

TALEP TEORİSİTalep kavramı, tüketicilerin belirli bir dönemde ve belli bir fiyat seviyesinde satın almak istedikleri mal veya hizmet miktarını ifade eder. Talep ile istek ve arzu kavramları arasındaki en önemli ayırım, talebin satın alma gücü ile destekleniyor olmasıdır. Daha basit bir ifadeyle, istek ve arzuların satın alma gücü ile desteklenmesi, talep olarak adlandırılır.

Talep yasası, herhangi bir maldan talep edilen miktar ile malın fiyatı arasında ters yönlü bir ilişki olduğunu ifade eder. Yani; malın fiyatı arttıkça ondan talep edilen miktar azalmakta; fiyatının azalması durumunda artmaktadır. Bu ilişkinin nedeni, malın fiyatındaki değişmenin neden olduğu ikame ve reel gelir etkileridir.

BİR MALIN TALEBİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER NELERDİR?

P-MALIN KENDİ FİYATI

M(I)-Tüketicinin Geliri

Diğer Malların Fiyatları

Tamamlayıcı Malların Fiyatları

ise normal mal

ise normal olmayan (Giffen-Veblen) mal

-+

+ ise normal-üstün mal

- ise fakir-düşük-inferior-adi mal

-+ Rakip Malların Fiyatları

BİR MALIN TALEBİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER NELERDİR?

Reklamlar-Tercihler

Gelecekte Beklenen Fiyatlar

Tüketicilerin-Alıcıların Sayısı

Vergiler

Sübvanseler (Negatif Vergi)

Mevduat Faiz Oranları

+

+

+

--

+

Talep Denklemi Q=f(P)

PQ 10200 Ters Talep Denklemi P=f(Q)

20010 QP

10200

Q

P

10200

Q

P

Q,P 10020

Talep Denklemi P=f(Q)

PQ 200

Ters Talep Denklemi

QP 200

Talep Denklemi

P,Q 50200

Ters Talep Denklemi

QP 2400

Statik Hareket

Talep Miktarı Değişti

Dinamik Hareket

Talep Değişti

P

Q

a

D

b

P

Q

a

D

b

D’

38. Son on yılda tekstil ürünlerinde önemliölçüde fiyat artışına karşın halkın her yılsatın aldığı tekstil ürünü miktarı da artmıştır.Bu durumla ilgili aşağıdaki ifadelerdenhangisi doğrudur?

A) Tekstil ürünleri arz eğrisi sola kaymıştır.B) Tekstil ürünleri talep eğrisi sağa kaymıştır.C) Tekstil ürünleri talep eğrisi sola kaymıştır.D) Tekstil ürünlerinde talep kanunu çalışmamaktadır.E) Tekstil ürünleri arz eğrisi sağa kaymıştır.

Halk Bankası Sınavı-2009

P

Q

S0

D0

ab

D1

c

p0

p1

q0q1 q2

B)

Talep Doğrusu (Marshall Talep Doğrusu, Tazmin Edilmemiş Talep Doğrusu)

P

Q

D: Talep

P2

Q1

a

P1

b

Q2

Fiyat AzaldıTalep Miktarı Arttı

İkame (nispi fiyat) etkisi

Reel gelir etkisi

Azalan marjinal fayda

MU

Q

MU: Marjinal Fayda

MU2

Q1

a

MU1

b

Q2

MU: Marjinal Fayda Eğrisi

MU=P

MARJİNAL FAYDA EĞRİSİ=BİREYSEL TALEP EĞRİSİ

KPSS 2002

11.Mal fiyatları ve tüketici geliri yönünden,herhangi bir mal için sıradan

(Marshallcı) talep fonksiyonu ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi

doğrudur?

A) İkinci dereceden homojen

B) Birinci dereceden homojen

C) Doğrusal homojen

D) Sıfırına dereceden homojen

E) Homojenlik özelliği göstermez

Talep denklemi sıfırıncı dereceden homojendir. Gelir ve fiyatlar

aynı oranda değişirse talep değişmez. (Ceteris-Paribus varsayımında)

SAYIŞTAY 2008112. Aşağıdakilerden hangisi bir malın talep miktarında (TALEBİNDE)artışa yol açmaz?A) Ülke nüfusunun büyümesiB) Zevk ve tercihlerin mal lehine gelişmesiC) İkame malın fiyatının yükselmesiD) Tüketici gelir düzeyinin artmasıE) Tamamlayıcı malın fiyatının yükselmesi

E) Tamamlayıcı malın Fiyatı yükselirse malın kendi talebi azalır ve talep doğrusu orijine kayar

P

Q

DD

a bP1

Q1 Q2

Nüfusun artması

Zevk-tercihlerin artması

Gelirin artması

İkame malın fiyatının artmasıb

P

Q

DD

aP1

Q2 Q1

SAYIŞTAY 2008116. Bir piyasadaki tüketiciler malın fiyatının gelecekteartacağı beklentisi içindelerse bu mala olan talepnasıl değişir?A) Bugünkü talep azalır.B) Bugünkü talep artar.C) Talep, bugün ve gelecekte aynı kalır.D) Talep gelecekte artar.E) Talep gelecekte azalır.

B) Bugünkü talep artar.

Talep Doğrusunda Kayma

Talep doğrusu, talebi fiyat dışında etkileyen faktörlerin sabit kalması varsayımı altında, fiyat ile talep edilen miktar arasındaki ters yönlü ilişkiyi yansıtmaktadır. Malın kendi fiyatı dışında talebi etkileyen faktörler, aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Tüketicinin parasal geliriTamamlayıcı ve ikame malların fiyatlarıTüketicinin beklentileri, zevk ve tercihleri ile tüketicilerin kompozisyonuVergi ve sübvanselerNüfus (alıcıların sayısı)Mevduat faiz oranları

Bu faktörlerin her birindeki değişme, talep doğrusunun yer değiştirmesine neden olur. Talep artışı, talep doğrusunun sağa kayması demektir. Bu durumda tüketiciler, her bir fiyat karşılığında öncesine kıyasla daha fazla miktarda satın alma arzusu ve gücündedirler. Talep azalışı talep doğrusunun sola kayması anlamına gelmekte olup; her bir fiyat karşılı

P

1Q

Bireysel Talep Doğrularının Yatay Toplamları ile Piyasa Talep Eğrisi

Elde Edilir.

1D

P

2Q2D

3

3 2

P

Q

D

5

Toplam TalepBireysel Talep

Tüketici A Tüketici B Tüketici A+B

P

Qo

$5

4

3

2

1

P QD

54321

1020355580

D

10 20 30 40 50 60 70 80

Talep Eğrisi

P

Qo

5

4

3

2

1

P QD

54321

D

10 20 30 40 50 60 70 80

D’Talep

Kayması

Talep miktarında

artış1020355580

30406080 +

P

Qo

5

4

3

2

1

P QD

54321

1020355580

D

10 20 30 40 50 60 70 80

-- 10204060

D’

Talep

Kayması

Talep miktarında

azalma

MiktarMiktar

Fiy

at

Fiy

at

D1

D2

Talep MiktarıTalep MiktarıArzaldıArzaldı

Talep Talep MiktarıMiktarıArttıArttı

D0

TalepTalep

ArttıArttı

TalepTalep AzaldıAzaldı

Talepte Değişme-Talep Miktarında DeğişmeDinamik Değişme Statik Değişme

KPSS-20013. Aşağıdakilerden hangisi A malının talep eğrisinin sola doğru kaymasına neden olur?A) A malını tüketen insanların sayısının artmasına yol açan bir nüfus artışB) A normal bir mal ise, tüketici gelirinin artmasıC) Tamamlayıcı mal olan C’nin fiyatının düşmesiD) İkame mal olan B’nin fiyatının yükselmesiE) A düşük bir mal ise, tüketici gelirinin artması

E) A düşük bir mal ise, tüketici gelirinin artması

P

Q

D

D’

38. Son on yılda tekstil ürünlerinde önemliölçüde fiyat artışına karşın halkın her yılsatın aldığı tekstil ürünü miktarı da artmıştır.Bu durumla ilgili aşağıdaki ifadelerdenhangisi doğrudur?

A) Tekstil ürünleri arz eğrisi sola kaymıştır.B) Tekstil ürünleri talep eğrisi sağa kaymıştır.C) Tekstil ürünleri talep eğrisi sola kaymıştır.D) Tekstil ürünlerinde talep kanunu çalışmamaktadır.E) Tekstil ürünleri arz eğrisi sağa kaymıştır.

Halk Bankası Sınavı-2009

P

Q

S0

D0

ab

D1

c

p0

p1

q0q1 q2

B)

SAYIŞTAY 2003Aşağıdakilerden hangisi bir malın talep eğrisinde kaymaya neden olmaz?A) Tüketici gelirinin değişmesiB) Tüketicinin zevk ve tercihlerinin değişmeziC) Rakip malların fiyatlarının değişmesiD) Malın fiyatının değişmesiE) Beklentilerin değişmesi

D) Malın fiyatının değişmesi

Tüketici Rantı-Kazancı-Artığı-Refahı

Ödemeye razı olduğunuz fiyat 5 TL

Fiyat

Miktar

5 TL

1

Piyasa denge fiyatı 3 TL

3 TL2 TL

Tüketici artığı 2 TL

Fiyat

Q

5

1

1. dondurma ile 2. dondurmanın değeri aynı mı?

2

4

Azalan Marjinal Fayda Eğrisi

Talep Eğrisi

3

21

1. Dondurmaya 5 TL

2. Dondurmaya 4 TL ödemeye istekliyim.

Dondurmanın fiyatı 3 TL D

P

Q

3

3

e

6

0 6

5

1 2

4

2

1

0

Marjinal Fayda Doğrusu J. DupuitTalep Doğrusu= Alfred MarshallMarshall Talep DoğrusuTazmin veya Telafi edilmemiş Talep Doğrusu

ARZ S=SUPPLYARTAN MARJİNAL MALİYET EĞRİSİ

1

2

2

1

0

Qd=6-P PW=PS=ÜRETİCİ RANTI=KAZANCI=ARTIĞI=REFAHIBÖLÜNEBİLİR MALDA PW:4.5 YTBÖLÜNEMEZ MALDA PW:3 YTL

TALEP D=DEMANDAZALAN MARJİNALFAYDA

TÜKETİCİ RANTI VE TALEP DOĞRUSU

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

510152025303540455055

$P

QD

P = $25

Tüketici Rantı= 105

7. A tüketicisinin bir mal için ödemeye istekli olduğu miktar 50 TL, B tüketicisinin 45 TL, C tüketicisinin ise 40 TL’dir. Malın fiyatı 40 TL olduğuna göre üç tüketicinin toplam tüketici artığı kaç TL’dir?

A) 15 B) 40 C) 85 D) 95 E) 135

KPSS-2009 A) 15

fig

Tüketicinin Toplam

Harcaması

Tüketicinin Toplam

HarcamasıMU

P1

Q1O

MU, P

Q

Tüketicinin Toplam Harcaması

Tüketicinin Toplam

Harcaması

Tüketicinin Toplam

HarcamasıMU

TüketiciRantıTüketiciRantıP1

Q1

MU, P

QO

TÜKETİCİ RANTI

KPSS 2003

4. A'nın ete yönelik talebi D(p) = 100 -P denklemiyle gösterilmek-

tedir. Etin fiyatı 75 ise, A'nın net tüketici arttığı kaç olur?

A) 25 B) 156,25 C) 312,5 D) 625 E) 1250

P

Q

100

100

75

25

a25

25

D(P)=100-P D(75) = 100-75 = 25 (25x25)/2 =312.5 (CEVAP C)

Tüketici Rantı-Artığı

KPSS 2006

7.X malının fiyatı 3 YTL'den 2 YTL'ye düşünce tüketici A'nın talep ettiği

miktar 10 birimden 14 birime yükselmiştir.

Buna göre, tüketici fazlasındaki değişme kaç YTL dir?

A) 10 B)12 C)16 D) 18 E) 22

P

Q

TALEP

3

10

a

b2

14

Tüketici Rantındaki değişme

1(10)+[(1(4)/2]=10+2=12 YTL

B)12

MU = D

MU, P

QO Q1

P1

aQ1 de P1 = MU

MU Eğrisi ve Bireysel Talep Eğrisi

MU

P1

Q1

MU, P

QO

TÜKETİCİNİN TOPLAM FAYDASI

Tüketicinin ToplamFaydası

Tüketicinin ToplamFaydası

Sir John R. Hicks

1904-1989

1972-Nobel Ödülü

Hicks Talep Eğrisi (Telafi Edilmiş-Tazmin Edilmiş

Talep Eğrisi)

Marshall Talep Eğrisi

(Telafi Edilmemiş Talep Eğrisi)

Tazmin edilmemiş Talep Eğrisi1842-1924

Bir malın fiyatı azaldığında tüketici 2 nedenle satın aldığı miktarı artırır:

1-Reel geliri artan tüketici reel gelir etkisiyle daha çok alır

2-Ucuzlayan mal diğer malın fiyatı karşısında nispi olarak ucuzladığından meydana gelen ikame etkisi (nispi fiyat etkisi) ile tüketici daha çok alır

P

Q

D (marshall)

D (hicks)

İE GE

a

bc

Hicks talep eğrisi sadece ikame etkisini gösterirken

Marşhal talep eğrisi hem ikame hem de reel gelir etkisini gösterir

TE= GE + İE +

(ab)

+ +

(cb) (ac)

4

2

2 8?

Hicks etkisi=İkame etkisi

TE=Toplam fiyat etkisi

İE=İkame etkisi (nispi fiyat etkisi)

5. Telafi edilmiş talep eğrisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?A) Giffen malı söz konusu olduğunda pozitif eğimlidir.B) Sadece ikame etkisini yansıtır.C) Sadece gelir etkisini yansıtır.D) Düşük mallarda alışılmış talep eğrisi ile çakışır.E) Eğrinin üzerinde bir noktadan diğerine geçildiğinde, reel gelir değişir.

KPSS-2006

B) Telafi edilmiş talep eğrisi (Hicks talep eğrisi) sadece

ikame etkisinin fonksiyonudur.

KPSS 2004

7. Telafi edilmiş talep eğrisi ile ilgili olarak aşağıdaki

ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Giffen mallarında pozitif eğimlidir.

B) Daima negatif eğimlidir.

C) Sadece gelir etkisini yansıtır.

D) Gelir ve ikame etkileri toplamını yansıtır.

E) Talebin fiyat esnekliğinin her noktada sıfır olduğu bir eğridir.

B) Daima negatif eğimlidir.

Px

NORMAL-ÜSTÜN MAL

Px TE GE İE

Y

X — — —(-) (+) — +

Y

X

Px

+(-) (+) TE GE İE

+ +-+

GİFFEN(FAKİR) –VEBLEN (LÜKS) MAL

Px TE GE İE

Y

X + + —— — +

Y

X

Px

—+

TE GE İE

— +-+

AŞAĞI-FAKİR-İNFERİOR MAL

Px TE GE İE

Y

X — + —(-) (+) — +

Y

X

Px

+(-) (+)

TE GE İE

— +-+

NORMAL-ÜSTÜN MAL

Gelir TE GE İE

Y

X — — 0— — 0

Y

X

Gelir

++

TE GE İE

+ 00+

Px

İE(-)

İE(+)

NORMAL-ÜSTÜN MAL

Px TE GE İE

Y

X — — —(-) (+) — +

Y

X

Px

+(-) (+) TE GE İE

+ +-+

Px İE(-) Px İE(+)

FİYAT-İKAME ETKİSİ TERS (NEGATİF)

İLİŞKİLİDİR

Px GE(-) Px GE(+)

FİYAT-GELİR ETKİSİ TERS (NEGATİF)

İLİŞKİLİDİR

NORMAL MALLARIN TALEP

DOĞRUSU NEGATİF EĞİMLİDİR

P

Q

D: Demand: Talep

P2

Q1

a

P1

b

Q2

Fiyat Azaldı



Px TE GE İE

Y

X + + —— — +

Y

X

Px

—+

TE GE İE

— +-+

Px İE(-) Px İE(+)


İLİŞKİLİDİR

Px GE(+) Px GE(-)

FİYAT-REEL GELİR ETKİSİ POZİTİF

İLİŞKİLİDİR

REEL GELİR ETKİSİ İKAME

ETKİSİNDEN HER ZAMAN BÜYÜKTÜR

GİFFEN(DÜŞÜK)-VEBLEN MALLARIN

TALEP DOĞRUSU POZİTİF EĞİMLİDİR

P

Q

D: Demand: Talep

P1

Q1

aP2

b

Q2

AŞAĞI-FAKİR-İNFERİOR MAL

Px TE GE İE

Y

X — + —(-) (+) — +

Y

X

Px

+(-) (+)

TE GE İE

— +-+

Px İE(-) Px İE(+)


İLİŞKİLİDİR

Px GE(+) Px GE(-)

FİYAT-GELİR ETKİSİ POZİTİF İLİŞKİLİDİR

REEL GELİR ETKİSİ İKAME

ETKİSİNDEN HER ZAMAN KÜÇÜKTÜR

FAKİR MALIN TALEP DOĞRUSU

NORMAL MALLAR GİBİ NEGATİF

EĞİMLİDİR

P

Q

D: Demand: Talep

P2

Q1

a

P1

b

Q2

Fiyat Azaldı


FAKİR-İNFERİOR MAL

Gelir TE GE İE

Y

X — — 0+ + 0

Y

X

Gelir

+-

TE GE İE

+ 00-

Y FAKİR-İNFERİOR MAL

X NORMAL-ÜSTÜN MAL

KAYMAKAMLIK 2011 (s.130)

I. Düşük bir maldır.

II. İkame ve gelir etkilerinin yönleri birbirine terstir.

III. Mutlak değer cinsinden, ikame etkisi gelir etkisinden büyüktür.

Pozitif eğimli talep eğrisi olan bir mal için yukarıdaki ifadelerden hangileri

doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III


Px TE GE İE

X + + —

X

Px

— TE GE İE

— +

Pozitif eğimli talep doğrusuna sahip düşük malın reel gelir ve ikame

etkileri ters yöndedir ve reel gelir etkisi ikame etkisinden büyüktür.

C) I ve II

8. Düşük bir mal için gelir ve ikame etkilerine ilişkin aşağıdakilerden hangisi doğrudur?A) İkame etkisinin değeri sıfırdır ve toplam etkinin tamamı gelir etkisinden oluşurB) İki etki göreli büyüklüklerine bağlı olarak aynı yönde veya ters yönde olabilirC) İki etki daima birbirini tam olarak yok ederD) İki etkinin yönü birbirine terstirE) İki etkinin yönü aynıdır

D) İki etkinin yönü birbirine terstir

KPSS-2005

KPSS-2005

Fiyatı değişen malda meydana gelen ikame etkisi için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?A) Herzaman negatiftirB) Herzaman pozitiftirC) Normal mallarda pozitif, fakir mallarda negatiftirD) Giffen mallarda pozitif, fakir mallarda negatiftirE) Fakir mallarda pozitif, normal mallarda negatiftir

A) Herzaman negatiftir

4. Düşük bir malın gelir etkisi nasıldır?A) Pozitiftir B) SıfırdırC) Negatiftir D) SonsuzdurE) Pozitif, sıfır veya negatif olabilir

KPSS-2008

A) Pozitiftir

5. Malın fiyatındaki bir azalmanın ortaya çıkaracağı gelir etkisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Malın tüketilen miktarında daima bir artışa neden olur. B) Düşük mal olması durumunda malın tüketilen miktarında bir artışa neden olur. C) Giffen malı olması durumunda malın tüketilen miktarında bir artışa neden olur. D) Normal mal olması durumunda malın tüketilen miktarında bir artışa neden olur. E) Fiyatta bir azalma olduğunda ikame etkisiyle aynı yönde bir etki olur.

KPSS-2007

D

Y FAKİR-İNFERİOR MAL

Gelir TE GE İE

Y

X — — 0+ + 0

Y

X

Gelir

+—

TE GE İE

+ 00—

13. Slutsky denklemi aşağıdakilerden hangisinin matematiksel gösterimidir?A) Fayda fonksiyonununB) Gelirin marjinal faydasınıC) Talep eğrisiniD) Gelir genişleme yolunuE) İkame ve gelir etkilerini

117. Slutsky denklemi matematiksel olarak aşağıdakilerden hangisini temsil eder?A) Fayda fonksiyonunuB) Parasal gelirin marjinal faydasınıC) Faydanın marjinal maliyetiniD) Gelir ve ikame etkileriniE) Talep fonksiyonunu

SAYIŞTAY-2006

D) Gelir ve ikame etkilerini

KMS-2001 E) İkame ve gelir etkilerini

KAYMAKAMLIK 2010

130.

I. Tüm Giffen malları için mutlak değer olarak ikame etkisi gelir etkisinden

daha büyüktür.

II. Tüm düşük mallar için mutlak değer olarak ikame etkisi gelir etkisinden

daha büyüktür.

III. Giffen tipi olmayan tüm düşük mallar için mutlak değer olarak ikame

etkisi gelir etkisinden daha büyüktür.

Yukarıdaki ifadelerden hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

B) Yalnız III

119. Bir Giffen malıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?A) Gelir etkisinin ikame etkisinden daha büyük olduğu düşük bir maldır.B) İkame etkisinin gelir etkisinden daha büyük olduğu düşük bir maldır.C) Gelir etkisinin ikame etkisinden daha büyük olduğu bir maldır.D) İkame etkisinin gelir etkisinden daha büyük olduğu normal bir maldır.E) Giffen malı, gelir ve ikame etkilerinin hangisinin büyük olduğundan bağımsız olarak normal veya düşük bir mal olabilir.

KAYMAKAMLIK -2006

111. Bir Giffen malı için aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur?A) Tüketicinin geliri artarsa, mala olan talep artarB) Tüketicinin geliri azalırsa, mala olan talep değişmezC) Fiyatı artarsa, mala olan talep artarD) Fiyatı azalırsa, mala olan talep artarE) Fiyatı azalırsa ve tüketicinin geliri artarsa mala olan talep artar

ZIRAAT BANKASI MÜFETTİŞLİK-2008

C) Fiyatı artarsa, mala olan talep artar

A) Gelir etkisinin ikame etkisinden daha büyük olduğu düşük bir maldır.

113. Düşük mal ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?A) Talep eğrisi her zaman pozitif eğilimlidir.B) Gelir etkisi ile ikame etkisinin yönleri aynıdır.C) Gelir esnekliğinin işareti negatiftir.D) Giffen malı olarak da adlandırılır.E) Engel eğrisi çizilemez.

2007 KAYMAKAMLIK

C) Gelir esnekliğinin işareti negatiftir.

Düşük mal: Gelir artınca talebi azalan, gelir azaldığında talebi

azalan mallar düşük mallardır. Bu tür malların gelir-talep

esnekliği negatiftir.

Talepteki % değişme

Gelirdeki % değişmeEsneklik (e)=

%Q

%I=

8. Düşük bir mal için gelir ve ikame etkilerine ilişkin aşağıdakilerden hangisi doğrudur?A) İkame etkisinin değeri sıfırdır ve toplam etkinin tamamı gelir etkisinden oluşurB) İki etki göreli büyüklüklerine bağlı olarak aynı yönde veya ters yönde olabilirC) İki etki daima birbirini tam olarak yok ederD) İki etkinin yönü birbirine terstirE) İki etkinin yönü aynıdır

D) İki etkinin yönü birbirine terstir

KPSS-2005

Fiyatı değişen malda meydana gelen ikame etkisi için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?A) Herzaman negatiftirB) Herzaman pozitiftirC) Normal mallarda pozitif, fakir mallarda negatiftirD) Giffen mallarda pozitif, fakir mallarda negatiftirE) Fakir mallarda pozitif, normal mallarda negatiftir

A) Herzaman negatiftir

KAYMAKAMLIK-2007

115. Bir talep eğrisinin eğimi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi

doğrudur?

A) Talep eğrisinin eğimi aynı zamanda fiyat esnekliğini de gösterir.

B) Talep eğrisinin eğimi, fiyat esnekliğinin tersini verir.

C) Talep eğrisinin eğimi fiyat değişikliklerinin talepte ortaya çıkardığı

Yüzde değişmeyi gösterirken, esneklik mutlak değişmeyi gösterir.

D) Talep eğrisinin eğimi, talep miktarının fiyat değişmelerine gösterdiği

duyarlılığın bir ölçüsüdür.

E) Talep eğrisinin eğimi her zaman negatif olduğu halde, fiyat esnekliği her

zaman pozitif olur.

C) Talep eğrisinin eğimi fiyat değişikliklerinin talepte ortaya çıkardığı

yüzde değişmeyi gösterirken, esneklik mutlak değişmeyi gösterir.

KPSS 2005

5.Telafi edilmiş talep eğrisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Giffen malı söz konusu olduğunda pozitif eğimlidir.

B) Sadece ikame etkisini yansıtır.

C) Sadece gelir etkisini yansıtır.

D) Düşük mallarda alışılmış talep eğrisi ile çakışır.

E) Eğrinin üzerinde bir noktadan diğerine geçildiğinde, reel gelir değişir.

Telafi edilmiş talep eğrisi, harcama minimizasyonundan elde edilen

Hicksgil Talep eğrisidir. Burada sadece ikame etkisine yer verilir. Bu

nedenle de daima negatif eğimlidir. (Cevap B)

FİYAT-TALEP ESNEKLİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Gereksinimin şiddeti

İkame olanağı

Mala yapılan harcamanın tüketicinin gelirindeki payı, %

Zaman

FİYAT-TALEP ESNEKLİĞİBir malın talebinin kendi fiyatındaki değişme karşısında gösterdiği duyarlılığa talebin fiyat esnekliği denir.

Gereksinimin şiddeti artarsa esneklik azalır

İkame olanağı artarsa esneklik artar

Mala yapılan harcamanın tüketicinin gelirindeki payı, %

fazla ise esneklik artar

Zaman geçtikçe tüketicilerin talep esnekliği artar

FİYAT-TALEP ESNEKLİĞİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

(fQdx ;Px I, ,Py

TALEP DENKLEMİ

V, S, R, Z, ),,,,Pb

;Px- Normal mal

+ Normal olmayan mal (Giffen-Veblen)

I,- Fakir mal

+ Üstün mal

,Py- Tamamlayıcı mal

+ İkame mal

V, -

S, +

R, +

Z, +

,Pb+

a

Talep Esnekliği

Fiyat

Miktar

20

12

450

200

x

xD P%

Q%

-%50

%200

) (fQdx xP PQ 20

b

20

16c

4

d8

c’den d’ye harekette fiyat-talep esnekliği nedir?

Q

P

dP

dQD 4

416

1

X normal maldır

Talep Esnekliği ve Talep Denklemi

Fiyat

Miktar

D

10

100

1100

1010

Q

P

dP

dQ

Q

P

P

Q

PQ 10200

a

200

20

Talep doğrusunun tam orta noktasında fiyat-talep esnekliği= 1 Birim esnek

Ters Talep Denklemi

Q,P 10020

KPSS-200111. Bir malın talep denklemi Q=120-2P olarak verildiğinde, malın fiyatı 10 TL ise talebin fiyat esnekliği kaçtır?A) -20B) -1C) -0.2D) 0E)

C) -0.2

P

Q

60

120

TALEP

10

100

Q

P

P

Qe

20051

10020

10010

2 ,e

KPSS 2005

3. Kivi talebinin Q=200-4P olduğu bir durumda, kivinin fiyatı 10

ise talebin fiyat esnekliği kaçtır?

A)-∞ B)-4 C) -2 D)-0,50 E) -0,25

a

Fiyat

Miktar

25

160

b

200

c10

c’de fiyat-talep esnekliği nedir? Q

P

dP

dQD

25041

16040

16010

4 ,

E) 0,25

X normal ve zorunlu maldır

Gelir-Talep Esnekliği

Geliri %40 artan tüketici 100 TL’den 140 TL’ye çıkan geliri ile, talebi de 1 adetten 2 adete çıkıyorsa gelir-talep esnekliği 2.5 dir.

Fiyat

Miktar

5

1

D

,...,, yxx PIPDQ

2

+

5.240

100%

%

I

xI I

Q

100%

D’

Üstün mal

-Fakir mal

Q

I

I

Q

I%

Q% xxI

e>0 olduğundan üstün maldır

a b

FİYAT-TALEP ESNEKLİĞİ (e)

NOKTA FİYAT-TALEP ESNEKLİĞİ (e)


Fiyattaki % değişme

(Nokta Esnekliği)= xQ

P

P

Q

Esneklik (ep)=%Q

%P=

Taleple fiyat arasında ters orantılı bir ilişki olduğu için talebin fiyat esnekliği negatiftir.

NOKTA FİYAT-TALEP ESNEKLİĞİ (e)

Talep denklemi Qd=8-P

0 1 2 3 4 5 6 7 8

8

7

6

Q

P

P=0 Q=8 Q=0 P=8

5

4

3

2

1

P=4 Q=4

a

P=2 Q=6

b

P=-2 Q=2

e=

e=

P

-2

Q

2

x

x

P

4

Q

4= -1

-1=1 Fiyat-talep esnekliği=1 (birim esnek)

e=

e=

%P

-50

%Q

50= -1

%50

%50

ORTALAMA (YAY) FİYAT-TALEP ESNEKLİĞİ (e)

(Yay Esnekliği)= xQ

P

(P1+P2)/2

(Q1+Q2)/2

0 1 2 3 4 5 6 7 8

8

7

6

Q

P

5

4

3

2

1

a

bc

Talep denklemi Qd=8-P

P=4 Q=4 P=2 Q=6

P=-2 Q=2

e=-22

x6/2

10/2= -1

-0.6=0.6 Fiyat-talep esnekliği inelastiktir

e=-10

6= -0.6

FİYAT-TALEP ESNEKLİĞİ (e)

0 1 2 3 4 5 6 7 8

8

7

6

Q

P

5

4

3

2

1

a e=1

b e=0

c

e>1

e<1

e=

P

Q tablet

ay

Talep

30

a10

20 b

Talep esnekliği=0

5. X malının, talep denklemi P = 10 – 0,2Q ve arz denklemi P = 2 + 0,2Q

seklinde ise denge fiyatı kaçtır?

A) 2

B) 4

C) 6

D) 7

E) 9

C) 6

Talep P=10-0,2Q

Talep Q=50-5P

Arz P=2+0,2Q

Arz Q=-10+5P

Talep=Arz

50-5P=-10+5P

60=10P P=6

KMS-200110. Sıfır eğime sahip olan talep eğrisinin fiyat esnekliği nasıldır? A) SıfırB) Düşük esnekC) Birim esnekD) Yüksek esnekE) Sonsuz esnek

E) Sonsuz esnek

P

Q

SIFIR EĞİMLİ TALEP

KPSS-20024. Bir malın fiyatında meydana gelen, %10'luk bir artış talep edilen miktarı %25 oranında azaltıyorsa bu malın talep esnekliği nasıldır?A) Sıfır B) Düşük esnek C) Birim esnek D) Esnek E) Sonsuz esnek

D) Esnek

e=P

Qx

P

Qe=

e=

%P

10

%Q

-25= -2,5

= -2,5>1 esnek talep

e=0 ise çok zorunlu mallar Zorunlu ilaçlar, su

0<e<1 ise zorunlu mallar Ekmek, tüp, elektrik

1<e< ise zorunlu olmayan

mallar (lüks-kültürel)

Ziynet eşyası, kozmetik ürünler, gazete, kitap

P

Q

Talep10 Talep

esnekliği=

BİRİM ESNEK TALEP 1PQP

Q1

P

Q

BİRİM ESNEK TALEP DOĞRUSU ÜZERİNDE ESNEKLİK HER NOKTASINDA=1 DİR.

PQ

1

KPSS 2004

9. Talep miktarı (q) ile fiyatı (p) arasındaki ilişki, şeklinde

verilen bir mal için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Malın fiyatı yükselirse, mala yapılan toplam harcama artar.

B) Malın fiyatı yükselirse, mala yapılan toplam harcama azalır.

C) Malın fiyatı düşerse, mala yapılan toplam harcama artar.

D) Malın fiyatı düşerse, mala yapılan toplam harcama değişmez.

E) Mala yapılan toplam harcamadaki değişim malın o anki fiyatına bağlıdır.

18 PQ

Birim esneklikte fiyat ister artsın isterse azalsın toplam harcama değişmez.

(Cevap D)

18 PQ talep denkleminde esneklik katsayısı daima P'nin kuvvetine eşittir.

Bu talep denkleminde esneklik=-1, birim esnektir.

PQ

81 Fiyat ile talep miktarı arasında negatif

ilişki vardır

Esneklik Katsayısı

Fiyat Artıyorsa

Fiyat Azalıyorsa

EsnekseHarcama

AzalırHarcama

Artar

Esnek Değilse

Harcama Artar

Harcama Azalır

Birim Esnekse

Harcama Değişmez

Harcama Değişmez

Esneklik ile Harcamalar Arasındaki İlişkiler

Talebin fiyat esneklik katsayısı ile tüketici harcamaları arasında çok önemli

ilişkiler vardır. Talep fiyat değişmeleri karşısında esnekse; fiyat değişmeleri

ile tüketici harcamaları arasında ters yönlü bir ilişki vardır. Ancak, talep fiyat

değişmeleri karşısında esnek değilse; bu defa fiyat değişmeleri ile tüketici

harcamaları arasında doğru yönlü bir ilişki ortaya çıkacaktır. Son olarak,

talep fiyat değişmeleri karşısında birim esnekse; tüketici harcamaları fiyat

değişmelerinden hiç etkilenmeyecektir. Yapılan bu açıklamalar, aşağıdaki

tablo yardımıyla daha açık bir şekilde gösterilebilir:

Gelir-Talep EsnekliğiGelir artınca normal-üstün malların talebi artar

Gelir azalınca normal-üstün malların talebi azalır


Gelirdeki % değişme


I

I

Q

Esneklik (e)=%Q

%I=

Taleple gelir arasında pozitif yönlü bir ilişki olduğu için talebin gelir esnekliği pozitiftir.

NOKTA GELİR-TALEP ESNEKLİĞİ (e)

Gelir

Q

Gelir-Talep (Engel) Doğrusu

10

a100

200b

14

I=100 Q=10 I=200 Q=14

I=100 Q=4

e=

e=

I

100

Q

4

x

x

I

100

Q

10 = 0.4

Gelir-talep esnekliği inelastiktir.

0.4>0 olduğundan üstün maldır.

e=

e=

%I

100

%Q

40= 0.4

NOKTA GELİR-TALEP ESNEKLİĞİ (e)

Gelir

Q

Gelir-Talep (Engel) Doğrusu

5

a100

200 b

10

I=100 Q=10 I=200 Q=5

I=100 Q=-5

e=

e=

I

100

Q

-5

x

x

I

100

Q

10 = -0.5

Gelir-talep esnekliği negatiftir

-0.5<0 olduğundan fakir maldır.

e=

e=

%I

100

%Q

-50= -0.5

Christian Lorenz Ernst Engel (1821–1896) Alman İstatistikçi

Tüketicinin gelirindeki bir değişme, satın aldığı mal miktarlarının değişmesine yol açmaktadır. Engel eğrisi, bir tüketicinin belirli bir süre içerisinde farklı gelir düzeylerinde bir maldan satın alabileceği mal miktarlarını gösterir. Diğer bir ifadeyle, en-gel eğrisi, tüketicinin bir mala yaptığı harcama ile geliri arasındaki ilişkiyi göstermektedir

Engel Kanunlarına göre, gelir esneklilerinin gıda harcamaları için inelastik (e<1); barınma-konut harcamaları için (e=1);giyim için birim elastik (e=1) yada elastik (e>1); lüks mallar için elastik (e>1) olması beklenir. Saplık harcamalarının gelir-talep esnekliği >1

Engel eğrileri kullanılarak hesaplanan gelir esnekliklerine göre; esnekliği birden küçük mallar (e<1) zorunlu mallar, esnekliği birden büyük mallar (e>1) lüks mallar kabul edilmektedir

http://www.answers.com/topic/1821

http://www.answers.com/topic/1896

FARKLI ENGEL EĞRİLERİ

Gelir

Talep

Harcama

Tüketim

Gelir-Talep esnekliği (e) e=0 çok zorunlu

Engel Eğrisi=

Gelir-Talep Eğrisi

Gelir

Gelir-Talep esnekliği (e) 0<e<1 zorunlu

Gelir

Gelir-Talep esnekliği (e) e> 1

Lüks-kültürel

Talep

Harcama

Tüketim

Talep

Harcama

Tüketim

14. Engel eğrisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?A) Orijinden çıkan bir doğruysa, talebin gelir esnekliği her noktada 1’dir.B) Miktar eksenine dik bir doğruysa, talebin gelir esnekliği sonsuzdur.C) Gelir eksenini kesen pozitif eğimli bir doğruysa, talebin gelir esnekliği 1’den küçüktür.D) Fiyat eksenini kesen pozitif eğimli bir doğruysa, talebin gelir esnekliği 1’den küçüktür.E) Lüks mallarda negatif eğimlidir.KPSS-2006

Gelir

Tüketim

Engel Eğrisi

100

10

a

200

20

b

Tüketim fonksiyonu Engel denklemi: Q=0,10Gelir

e=%I

%Qe=

%100

%100=1

A) Orijinden çıkan bir doğruysa, talebin gelir esnekliği her noktada 1’dir.

Gelir

Q

Engel

Eğrisi

10

10

a20

30

b

Engel denklemi:

Q=-10+Gelir

e=%I

%Qe=

%100

%200=2

40

Gelir

Q

Engel

Eğrisi

10

10

a20

20

b

Engel denklemi:

Q=10+Gelir

e=%I

%Qe=

%100

%50=0,5

40

30

a

ZIRAAT 2007

2. Bir Giffen malına ait Engel eğrisinin şekli nasıldır?

A) Eğimi sıfır olan bir eğridir

B) Pozitif eğimli bir doğrudur

C) Pozitif eğimli dışbükey bir eğridir

D) Pozitif eğimli içbükey bir eğridir

E) Negatif eğimli bir eğridir

E) Negatif eğimli bir eğridir

Giffen mal aynı zamanda fakir maldır

GE

LİR

MİKTAR

ENGEL (GELİR-TALEP) EĞRİSİ

b

KAYMAKAMLIK 2010

131. Pozitif eğimli bir Engel eğrisi üzerinde yukarıya

doğru hareket edilmesiyle aşağıdakilerden hangisi aynı anlama gelir?

A) Kayıtsızlık eğrilerinin pozitif eğimli olması

B) Kayıtsızlık eğrilerinin kesişmesi

C) Bütçe doğrusunun yatay ekseni kestiği nokta

sabit kalırken dikey ekseni kestiği noktanın yer değiştirmesi

D) Bütçe doğrusunun dikey ekseni kestiği nokta

sabit kalırken yatay ekseni kestiği noktanın yer değiştirmesi

E) Bütçe doğrusunun paralel olarak kayması

E) Bütçe doğrusunun paralel olarak kayması

2010 Kaymakamlık Sınavında 160 sorudan 129-152 arası sorular (24 soru

%15) iktisattan 8-mikro 8- makro-para 8 -Türkiye Ekonomisi

2011 Kaymakamlık Sınavında 160 sorudan 129-152 arası sorular (24 soru

%15) iktisattan 8-mikro 8- makro-para 8 -Türkiye Ekonomisi

Tamamlayıcı Mallar (Çay-Şeker)

Çay Şeker

P

Q

P

Q

D D

2 a

10

4

1

a

20

b

Pç Qç

Çay fiyatı düştü çayın talep miktarı arttı

Statik hareket

D’

b

2

Pş sabit Qş

Şeker fiyatı sabit

Şekerin talebi arttı

Dinamik hareket

Çapraz fiyat-talep esnekliği -2Ç

Ç

P%

Q%e

2

50%100%

1

ş

ç

ç

ş

Q

P

P

Qe

2

1

2

1

1

Çapraz fiyat-talep esnekliği – ise çay-şeker

tamamlayıcı, 2 ise ilişkinin büyüklüğünü gösterir

Fiyat-talep esnekliği -2

%50

%100%100

İkame(Rakip) Mallar (Cola-Pepsi)

Cola Pepsi

P

Q

P

Q

D D

2 a

2

2

2

a

6

b

Pc Qc

Cola fiyatı düştü Colanın talep miktarı arttı

Statik hareketD’

b

1

Pp sabit Qp

Pepsi fiyatı sabit

Pepsi talebi azaldı

Dinamik hareket

Çapraz fiyat-talep esnekliği=1,6

C

P

P%Q%

e 6,1

50%80%

1

p

c

c

p

Q

P

P

Qe

6,1

10

2

1

8

Çapraz fiyat-talep esnekliği + ise cola-pepsi

ikame, 1,6 ise ilişkinin büyüklüğünü gösterir

ÇAPRAZ FİYAT-TALEP ESNEKLİĞİRAKİP-İKAMA MALLAR

Cola-Pepsi

Simit-Kır Pidesi

Mandalina-Portakal

TAMAMLAYICI MALLAR

Çay-Şeker

Oje-Aseton

Gömlek-Kravat

Yazıcı-PC

Web Camera-PC

İLİŞKİSİZ MALLAR

Çorap-Sakız

e=%P(pepsi)

%Q(cola) Ppepsi Qpepsi Qcola>0

e=%P(çay)

%Q(şeker)<0 Pçay Qçay

Qşeker

e=%P(çorap)

%Q(sakız)=0 Bağımsız mallar

-Bir malın talebi, ikame ve tamamlayıcı malların fiyatlarının da etkisi altındadır.

-Bu etkinin derecesi çapraz esneklik katsayısı ile ölçülür.

- Bir malın talebinin diğer malların fiyatlarındaki değişmeye karşı gösterdiği tepkiye çapraz esneklik denir.

KPSS-20023. Otomobil ile benzin nasıl mallardır?A) Tamamlayıcı mallar B) kame malları C)Bağımsız mallarD) Zorunlu mallar E) Düşük mallar

A) Tamamlayıcı mallar

KPSS-2001

7. Ayakkabı ile tükenmezkalem nasıl mallardır?A) İkame mallarıB) Tamamlayıcı mallarC) Bağımsız mallarD) Düşük mallarE) Lüks mallar

C) Bağımsız mallar

4. Gazoz ve kolanın tam ikame mallar olduğu bir durumda, kolanın talep eğrisi ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?A) Negatif eğimlidir ve fiyat esnekliği yüksektir.B) Negatif eğimlidir ve fiyat esnekliği sıfırdır.C) Miktar eksenine paraleldir ve sonsuz esnekliğe sahiptir.D) Miktar eksenine paraleldir ve sıfır esnekliğe sahiptir.E) Fiyat eksenine paraleldir ve sıfır esnekliğe sahiptir.

KPSS-2009

P

Q

TALEP

Esneklik=

C)

Tam ikame malların fiyatları aynıdır.

Mallardan birinin fiyatı düşerse diğer

mal talep edilmez. İkame malların

satılması için tek fiyat vardır.

KPSS-20016. L ve M tamamlayıcı mallar ise, L’nin fiyatı arttığında aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesi beklenir?A) L’nin satışlarının artmasıB) M’nin satışlarında ve fiyatında hiçbir değişiklik olmamasıC) M’nin satışlarının artmasıD) M’nin satışlarının azalmasıE) M’nin fiyatının azalması

Tamamlayıcı mallar birlikte kullanılan mallardır.

L’nin fiyatı artarsa L’nin talep miktarı azalır, L’nin

tamamlayıcısı olan M’nin de talebi azalır.

M’nin talebinin azalması demek M’nin talep doğrusu

paralel sola-orijine kayması demektir.

M’nin talebinde dinamik hareket, L’nin talebinde statik hareket meydana gelir

D) M’nin satışlarının azalması

ARZ KANUNU

• Fiyat artarsa P …Arz Miktarı Artar Q

• Fiyat azalırsa P … …Arz Miktarı Azalır Q

ARZ TEORİSİ

Arz kavramı, üreticilerin belirli bir zaman aralığında belirli

bir fiyattan satma arzusunda ve gücünde oldukları mal ve

hizmet miktarını ifade eder.. Arz yasası herhangi bir

maldan arz edilen miktar ile malın fiyatı arasındaki doğru

yönlü ilişkiyi ifade eder. Yani, bir malın fiyatı arttıkça

satıcıların arz ettikleri miktar artmakta; fiyatın

Azalması durumunda azalmaktadır.

Dondurmacının bir dondurmayı satmaya istekli olacağı fiyat kaç TL dir? Bu fiyatı belirleyen hangi faktörlerdir?

1 adet dondurmayı satmaya istekli olacağınız dondurmanın marjinal maliyeti 2 TL ise asgari fiyatı da 2 TL olacaktır.

P

Q

5

1

Dondurmanın piyasa fiyatı 5 TL

2

31 dondurmanın marjinal maliyeti 3, piyasa fiyatı 5 ise üretici rantı 3 TL dir

Toplam Maliyet-Total Cost

Marjinal Maliyet-Marginal Cost

Sabit Maliyet-Fixed Cost

Ortalama Maliyet-Average Cost

Dondurma satmanın sabit maliyeti 100 TL olsun. Sabit maliyet üretim miktarından etkilenmez.

Miktar

Q

Toplam Maliyet

TC

Marjinal Maliyet

MC

Ortalama Maliyet

AC

0 100

1 102 2 102

2 105 3 52.50

3 109 4 36.33

4 114 5 28.50

Üretim artıkça Marjinal Maliyet artıyor

Fiyat

Q

5

1

ÜRETİCİ RANTI-KAZANCI-REFAHI VE ARZ VE MARJİNAL MALİYET-MC DOĞRUSU

Üretim miktarı arttıkça marjinal Maliyet –MC artar

MC doğrusu aynı zamanda arz-S doğrusudur.

2

3

2

3

Piyasa fiyatı 5 TL ise 2 adet dondurma satılır

2 tane dondurma tanesi 5 liradan satılırken üretici rantı 5 TL olur

2

Fiyat

Q

2

1

ARZ DOĞRUSU VE ARZIN ESNEKLİĞİ

+

,..., xxs MCPSQ

250

100

%

%

s

x

ss P

Q

3

2

100%

50%

Fiyat

Miktar1

Marjinal Maliyet-MC artarsa arz miktarı azalır. Arzın Maliyet esnekliği aşağıdaki gibi hesaplanır:

-

,..., xxs MCPSQ

150

50

%

%

MC

x

sMC MC

Q

3

2

-50%

MC %50 artarsa 1 birim arzın fiyatı 2 TL’den 3 TL’ye çıkar

2

a

S

S’

b

P

1Q

1SP

2Q

2S

5

4 2

P

Q

S

6

$10

Piyasa ArzıBireysek Arz

Bireysel Arz Doğrularının Yatay Toplamı ile Piyasa Arz Doğrusu Elde Edilir

Üretici A Üretici B Üretici A+B

SP

Qo

$5

4

3

2

1

10 20 30 40 50 60 70 80

54321

60503520 5

P QS

SP

Qo

5

4

3

2

1

10 20 30 40 50 60 70 80

$54321

60503520 5

P QS

Arz Kayması

SP

Qo

5

4

3

2

1

10 20 30 40 50 60 70 80

$54321

60503520 5

P QS

8070604530

S’Arz

Arttı

Arz Miktarı

Arttı

ARZ KAYMASI

SP

Qo

5

4

3

2

1

10 20 30 40 50 60 70 80

$54321

60503520 5

P QS

CORN

Arzın

Azalması?

SP

Qo

5

4

3

2

1

10 20 30 40 50 60 70 80

$54321

60503520 5

P QS

S’

453020 0 --

Arz

Azaldı

Arz Miktarı

Azaldı

Arzda Değişme-Arz Miktarında Değişme

MiktarMiktar

Fiy

at

Fiy

at SS00SS00 SS11

SS22

ArzdaArzda

ArtmaArtmaAzalmaAzalma

ArzdaArzda

ArzArzMiktarındaMiktarındaArtmaArtma

ArzArzMiktarındaMiktarındaAzalmaAzalma

SAYIŞTAY-2008

112. Aşağıdakilerden hangisi bir malın talep miktarında artışa

yol açmaz?

A) Ülke nüfusunun büyümesi

B) Zevk ve tercihlerin mal lehine gelişmesi

C) İkame malın fiyatının yükselmesi

D) Tüketici gelir düzeyinin artması

E) Tamamlayıcı malın fiyatının yükselmesi

Tamamlayıcı malın fiyatı artarsa diğer malın talebi azalır ve talep

doğrusu sola kayar

E) Tamamlayıcı malın fiyatının yükselmesi

ARZIN BELİRLEYİCİLERİ

Fiyat+

Teknoloji+

Sübvanse+

Vergi-

Diğer malların fiyatları-

Fiyat beklentileri+

Üreticilerin Sayısı+

Üretim faktörlerinin fiyatları-

Arzın fiyat esnekliği, üreticilerin ya da satıcıların fiyat

değişmeleri karşısında gösterecekleri tepkinin

derecesini ölçmeye yarayan özel bir göstergedir. Arzın

fiyat esnekliği, bir malın arz edilen miktarındaki yüzde

değişmenin, o malın fiyatındaki yüzde değişmeye oranı

Arzın Fiyat Esnekliğini Etkileyen Faktörler

• Kapasite Kullanımı

• Zaman

• Maliyetlerin seyri

• Malın stoklana

ARZ ESNEKLİĞİ (e)

Arzdaki % değişme

Fiyattaki % değişme


P

P

Q

Esneklik (ep)=%Q

%P=

Arz ile fiyat arasında pozitif bir ilişki olduğu için arzın fiyat esnekliği pozitiftir.

P

Q0

P

Q0

P

Q0

S

S

S

es= 0 es= es= 1

Çok kısa-Piyasa-Dönemi

P

Q0

P

Q0

P

Q0

S S S

es>1 es= 0 es<1Fiyat eksenini kesen

arz doğrusu

Qs=-2+20P

Fiyat eksenine paralel arz doğrusu

Qs=20

Miktar eksenini kesen arz doğrusu

Qs=20+2P

ARZ DOĞRUSU VE ÜRETİCİ RANTI

P = 60

0

P

270

Üretici Rantı

60

10

Üretici Rantı PW = 6750S

Q

KPSS 2008

6. Piyasa arz eğrisinin p = 20+y fonksiyonuna eşit olduğu bir

durumda, piyasa fiyatı 40 ise üretici artığı kaç olur?

A) 50 B) 100 C) 150 D) 200 E) 400

P

Y=Q

20

Arz

-20 0

40

20

a

b c

Üretici artığı=abc alanı

Üretici artığı=[20(20]/2

Üretici artığı=400/2=200

D) 200

KAYMAKAMLIK-2009131. Bir arz-talep diyagramı üzerinde üretici artığınıaşağıdakilerden hangisi gösterir?A) Arz eğrisinin dikey ekseni kestiği noktaB) Denge üretim düzeyinin solunda ve arz ile talep eğrilerinin arasında kalan alanC) Denge üretim düzeyinin solunda ve arz eğrisiyledenge fiyat doğrusu arasında kalan alanD) Denge üretim düzeyinin solunda ve arz eğrisininaltında kalan alanE) Denge üretim düzeyinin solunda ve talep eğrisininaltında kalan alan

C) Denge üretim düzeyinin solunda ve arz eğrisiyledenge fiyat doğrusu arasında kalan alan

• PİYASA DENGESİ

Denge, arz ve talep edilen miktarların birbirlerine eşit olması anlamına

gelir. Arz ve talep doğrularının kesiştikleri noktada, piyasa dengesi

gerçekleşir. Piyasa denge noktasında oluşan fiyata denge fiyatı;

miktara denge miktarı denir. Denge fiyatı, arz ve talep edilen miktarları

birbirlerine eşit kılan fiyattır.

Belirli bir dönem için talep edilen miktar, arz edilen miktardan az ise arz

fazlası; arz edilen miktar, talep edilen miktardan az ise bu kez de talep

fazlası ortaya çıkar.

Ds QQ

Denge fiyatı piyasayı temizleyen fiyattır. Arz-Talep fazlası veya noksanlığı olmaz.

Fiyat

Miktar

4

100

D

SFiyat yüksekse arz fazlası olur

Fiyat düşükse talep fazlası olur

20025

117

SP

Qo

5

4

3

2

1

2 4 6 8 10 12 14 16

P QD

$54321

2,0004,0007,000

11,00016,000

$54321

12,00010,000

7,0004,0001,000

D

P QS

TALEP ARZ

Kıtlık

DENGE FİYATI

Fazlalık

ARZ VE TALEP

Qo

D1

S1S2

P

Q1Q2

P1

P2

Arz Sola Kayarsa

Qo

D1

S1

P

Q1 Q2

P1

P2

D2

Talep Sağa Kayarsa

QoD2

P

Q1 Q2

P1

P2D1

Araz Artarken Talep Azalırsa

S2S1

Qo

D1

P

Q1 Q2

P2

P1

D2

Arz Azalırken Talep Artarsa

S1S2

Qo

D1

P

Q1 Q2

P1

D2

Talep Artarken Arz Artarsa

S2S1

a

KPSS-20014. Aşağıdaki durumlardan hangisinin denge fiyatına olan etkisi belirsizdir?

P

Q

S

DD

S

b

c

S

A) Talebin ve arzın artması

B) Talebin düşmesi ve arzın sabit kalması

C) Talebin artması ve arzın düşmesi

D) Arzın artması ve talebin düşmesi

E) Talebin artması ve arzın sabit kalması

a

P

Q

S

D

D

S

bP

P P

A)

B)

C)

D)

E)

P P P Q

P Q

P P P Q

P Q Q Q

P Q

A) Talebin ve arzın artması

KPSS 2002

7. Bir malın denge fiyatı ile ilgili aşağıdaki ifadelerden

hangisi yanlıştır?

A) Talep artar ve arz azalırsa, denge fiyatı yükselir.

B) Arz artar ve talep azalırsa, denge fiyatı düşer.

C) Talep azalır ve arz sabit kalırsa, denge fiyatı düşer.

D) Arz azalır ve talep sabit kalırsa denge fiyatı yükselir.

E)Talep azalır ve arz artarsa, denge fiyatı yükselir.

E) Talep azalır ve arz artarsa, denge fiyatı yükselir.

SAYIŞTAY-2008

118. Dana eti piyasası dengede iken deli dana hastalığının yaygın olduğu

inancı denge fiyatını nasıl etkiler?

A) Arz miktarı artacağından piyasa fiyatı düşer

B) Talep miktarı düşeceğinden piyasa fiyatı düşer

C) Arz miktarı düşeceğinden piyasa fiyatı artar

D) Talep miktarı düşeceğinden piyasa fiyatı artar

E) Talep ve arz etkilenmeyeceğinden piyasa fiyatı değişmez

P

Q

S

D

P1

Q1

Deli dana hastalığı et talebini

azaltır, talep doğrusu orijine

kaydırır.

a

bP2

Q2

B) Talep miktarı (TALEP) düşeceğinden piyasa fiyatı düşer

KPSS 2002

6. Bir mala ait arz eğrisinin sağa doğru kayması durumunda aşağıdakilerden hangisi meydana gelir?

A) Toplam gelir düşer

B) Toplam gelir artar

C) Talep eğrisi esnekse toplam gelir artar.

D) Talep eğrisi esnek değilse toplam gelir artar.

E) Arz eğrisi esnek değilse toplam gelir artar.

P

Q

D

S

P

Q

S1

a

b

C) Talep eğrisi esnekse

toplam gelir artar.

Arz eğrisi sağa kayarsa piyasa fiyatı düşer ve

talep esnekse talep miktarı çok artar ve satıcı

sürümden kazanarak satış gelirini artırır.

toplam gelir artar.

SAYIŞTAY-2008

117. Bir piyasadaki arz fazlasının piyasaya dışarıdan bir müdahale

olmadan ortadan kalkabilmesi için aşağıdakilerden hangisinin

gerçekleşmesi gerekir?

A) Malın fiyatının düşmesi

B) Malın fiyatının artması

C) Malın fiyatı sabit kalırken üretim maliyetlerinin düşmesi

D) Malın fiyatı sabit kalırken talep edilen miktarın düşmesi

E) Malın fiyatı sabit kalırken tüketicilerin gelirlerinin azalması


SAYIŞTAY-2008

118. Dana eti piyasası dengede iken deli dana hastalığının yaygın

olduğu inancı denge fiyatını nasıl etkiler?

A) Arz miktarı artacağından piyasa fiyatı düşer


C) Arz miktarı düşeceğinden piyasa fiyatı artar

D) Talep miktarı düşeceğinden piyasa fiyatı artar

E) Talep ve arz etkilenmeyeceğinden piyasa fiyatı değişmez


Qo

D

P

Q1 Q2

Şehir Stadyumunda Maç Bilet Fiyatı Düşerse

S

P1

P2

TalepFazlası

Limit fiyat

Denge Fiyatı

Qo

D

P

Q1Q2

S

P2

P1

Arz FazlasıLimit Fiyat

Denge Fiyatı

Şehir Stadyumunda Maç Bilet Fiyatı Düşerse

Serbest Mallar

Qo

D

P

Q1 Q2

Arz Talepten Büyükse Fiyat Oluşmaz

S

Arz Fazlası

Qo

DP

Q4Q3

S

Kıtlık

FiyatınOluşması

Serbest Malların Ekonomik Mala Donüşmesi

Qo

D

P

Q1

Denge Fiyatı ve Tüketici Refahı

Denge Fiyatı = $8P1

Tüketici Refahı (Artığı)Rantı, Fazlası

Qo

P

Q1

P1

S

D

Üretici Rantı

Tüketici Rantı

Denge Fiyatı ve Üretici-Tüketici Rantları

KARARLI-KARARSIZ DENGE

KARARLI-KARARSIZ DENGE

aa

QQ

PP

pp

QQ

Kararlı Denge

D

KARARLI DENGE VE KARARSIZ DENGE

Fiyat artarsa arz miktarı artar-talep miktarı azalır

S

S

D

P’

Talep Arz

Arz Fazlası

QsQsQdQd

aa

QQ

PP

PP

QQ

Kararlı Denge

D

KARARLI DENGE VE KARARSIZ DENGE

Fiyat azalırsa arz miktarı azalır-talep miktarı artar

S

SD

P’

Arz Talep

talep Fazlası

QdQdQsQs

KPSS-2003 9.Marshall yaklaşımına göre, piyasa dengesinin istikrarlı olabilmesi için aşağıdakilerden hangisi gerekli koşuldur? A) Fiyat yükselmesinin talep fazlasını azaltmasıB) Fiyat yükselmesinin talep fazlasını arttırmasıC) Talep fazlasının sıfır olmasıD) Arz artışının talep fazlasını azaltmasıE) Arz artışının talep fazlasını artırması

aa

QQ

PP

PP

QQ

a: Kararlı Denge

DS

SD

P’

Arz Talep

talep Fazlası

QdQdQsQs

S’

bb

b: Kararlı Denge

D) Arz artışının talep fazlasını azaltması

SAYIŞTAY-2008

117. Bir piyasadaki arz fazlasının piyasaya dışarıdan bir müdahale olmadan

ortadan kalkabilmesi için aşağıdakilerden hangisinin gerçekleşmesi gerekir?


B) Malın fiyatının artması

C) Malın fiyatı sabit kalırken üretim maliyetlerinin düşmesi

D) Malın fiyatı sabit kalırken talep edilen miktarın düşmesi

E) Malın fiyatı sabit kalırken tüketicilerin gelirlerinin azalması


P

Q

S

D

Q1

P1

a

b

S1

Q2

P2

Q3

FİYATIN OLUŞMAMASI

PQs 40

0

P

Q QSatıcının razı olduğu en düşük fiyat

alıcının razı olduğu en yüksek fiyattandaha yüksek.

Arz o kadar bol ki fiyat sıfır olduğundabile arzın tamamı talep edilmemekte

S

S

D

D

P

Q

S

D

Arzı Bol Olan Serbest MalTüketicilerin Alamayacağı

Kadar Pahalı Mal

40

20PQd

D20P=20 Q=0

P=40 Q=0

Fiyatın oluşması için talebin artması ve/veya fiyatın düşmesi gerekir

0 Q

D

D

P

Q

SD

40

D

20

Fiyatın oluşması için talebin artması ve/veya arzın azalması gerekir

P

DÖNEM ANALİZLERİ ve ARZ

P`P

P`

P

P`

a` a`a aO Q

P

O Q

P

OQ

P

D`

D`

D

DS

D`

D`

D

DS

D`

D`

D

D

S

S

Çok Kısa Dönem

(Piyasa Dönemi)

Kısa Dönem Uzun Dönem

Tarım Sektöründe Arz Yapısı Tarım Sektöründe Arz Yapısı Tarım ürünleri piyasası diğer ürün piyasalarından farklı (dengesiz):

Tarım ürünlerinde fiyat belirsizliğine neden olan belli başlı faktörler:

-Tarım ürünleri büyük ölçüde doğal koşulların ve iklimin etkisi altında

-Tarım ürünlerine ve özellikle gıda ürünlerine talebin gelir ve fiyat esnekliği düşük (Tüketicinin geliri artsa da veya bu malların fiyatı düşse de, talep edilen miktarlarda büyük değişme olmuyor)

- Bu nedenle fiyat oluşumunda arz cephesi önemli rol oynuyor, ancak arz da doğal koşullara bağlı.

-Tarımda teknik yenilikler ve bu yeniliklerin uygulanması sınırlı(yeni makine alımı-yeni teknoloji)

c

b

a

King Kanunu

(Bolluk Paradoksu)

Gregory King

(1648-1712)

Ürün kaybı Fiyat artışı

%10 %30

%20 %80

BOL ÜRÜN AZ KAZANÇ-AZ ÜRÜN ÇOK KAZANÇ

D

S (1701)S (1700)S (1701)

Q

P

30 60 80

50

20

1203600

3000

1600

114. Buğday için talebin fiyat esnekliğinin 1’den küçük olduğu bilindiğinegöre, bir kuraklık sonucunda buğday arz eğrisi sola kayarsa buğdayüreticilerinin toplam hasılatı nasıl değişir?A) AzalırB) ArtarC) Talep eğrisi de sola kayacağı için değişmezD) Arz esnekliğinin eğimine bağlı olarak azalabilir veya artabilirE) Halkın buğday tüketiminde bir değişiklik olmayacağı için değişmez

2007 KAYMAKAMLIK SINAVI

KİNG KANUNU yıldan yıla üretilen tarımsal ürün (patates, soğan, buğday, pirinç, arpa, mısır, fasulye …) üreten çiftçilerin gelirlerindeki dalgalanmayı açıklar.

Tarımsal ürünlerin talebi inelastiktir ve bu ürünlerin arzı önemli ölçüde iklim koşullarına bağlıdır. Yıl itibariyle tarımsal ürünlerin arz esnekliği sıfırdır.

Teknolojik gelişmeler ve devlet müdahalesi King kanunun olumsuz etkilerini azaltmaktadır.

B) Artar

Sürekli Azalan Dalgalanma (arz esnekliği < talep esnekliği)

O Q

P

D

D’

St=f(Pt-1)

P2

q2

P3

q3

P4

P0

P1

P2

P3

P4

1 2 3 4 5 Yıl

P0

q0

P1

q1

Tarım Sektöründe Örümcek Ağı (COBWEB) TeoremiTarım Sektöründe Örümcek Ağı (COBWEB) Teoremi

Fiyatlar arz ve talep yerine bazen idari otorite tarafından belirlenebilir.

Hükümetler fiyatlara müdahale edip bir tavan fiyat tayin edebilirler.

Böyle bir müdahale piyasada reaksiyona yol açar;

(aksiyon-reaksiyon) Karaborsa Karaborsa Fiyatı

Bazen de hükümet malın satılabileceği minimum fiyatı taban fiyat olarak belirleyerek üreticiyi korumak ister

Devlet Müdahalesi: Tavan ve Taban Fiyatlar

D

O Q

P D’ S

P0

q0

P1

q1

P0

P1

P2

P3

1 2 3 4 5 Yıl

P2

q2

P3

q3

Sürekli Artan Dalgalanma (arz esnekliği > talep esnekliği)


Fiyatlar arz ve talep yerine bazen idari otorite tarafından belirlenebilir.

Hükümetler fiyatlara müdahale edip bir tavan fiyat tayin edebilirler.

Böyle bir müdahale piyasada reaksiyona yol açar;

(aksiyon-reaksiyon) Karaborsa Karaborsa Fiyatı

Bazen de hükümet malın satılabileceği minimum fiyatı taban fiyat olarak belirleyerek üreticiyi korumak ister

Devlet Müdahalesi: Tavan ve Taban Fiyatlar

O Q

P

P0

q0

P1

q1

D

D’ S

P0

P1

P2

P3

1 2 3 4 5 Yıl


Sürekli Dalgalanma (arz esnekliği=talep esnekliği)

P

Q

S

D

Q=10

CWP= 10

Talep Fonksiyonu: Qd=20-Px Arz Fonksiyonu: Qs=Px

20

20

P : 10 $Q : 10 adet/kgCW : 50 TLPW : 50 TLSW : 100 TL

QS=QD

QS=QD 20-P=P 20=2P P=10 Q=10

PW

e

TalepArz

TAVAN FİYAT VE KARABORSA OLUŞUMUP

Q

S

D

10

10

20

20

P : 5 TLQ : 5 adet/kgCW : 62,5 TLPW : 12,5 TLSW : 75 TLDWL=25

5 15

5Tavan Fiyat

D’

S’

15

DWL=Ekonomiye

müdahalenin

neden olduğu

refah kaybı

132. Herhangi bir piyasadaki talep fazlasını ortadan kaldırmak ve piyasanın etkinliğini bozmamak için hükûmet hangi politikayı uygulamalıdır?A) Söz konusu mal için miktar tayınlamasına giderek fiyatı yükseltmelidir.B) Tüketimden alınan vergileri azaltarak fiyatların düşmesini sağlamalıdır.C) Firmalardan alınan vergileri azaltarak arzın artmasını sağlamalıdır.D) Fiyat kontrollerini benimseyerek fiyatı düşürmelidir.E) Piyasada ortaya çıkan fiyat artışı talep fazlasını ortadan kaldıracağından herhangi bir şey yapmaya gerek yoktur.

2009 KAYMAKAMLIK

E) Piyasada ortaya çıkan fiyat artışı talep fazlasını ortadan kaldıracağından herhangi bir şey yapmaya gerek yoktur

ArzTalep

TABAN FİYAT VE DESTEKLEME ALIMI

FİYAT VE ALMA GARANTİSİP

Q (Ton)

S

D

10

10

20

20

P : 15 TLQ : 15 adet/kgCW : 12,5 TLPW : 112,5 TLSW : 125 TLDWL=25

5 15

Taban Fiyat 15

Arz fazlası: 10 Ton

KMS-200114. Hükümet bir malın fiyatını, piyasadaki denge fiyatının üstüne çıkacak şekilde kontrol ediyorsa, aşağıdakilerden hangisi söz konusudur?A) Bazı tüketiciler kazançlı çıkarB) Hem tüketiciler, hem de üreticiler kazançlı çıkarC) Tüm tüketiciler kazançlı çıkarD) Bazı üreticiler ürünlerini satacak alıcı bulabilirlerE) Hiç kimse kazançlı çıkmaz

Devlet fiyatı artırıyor ama alım garantisi vermiyor

D) Bazı üreticiler ürünlerini satacak alıcı bulabilirler

FAYDA FONKSİYONU VE MARJİNAL FAYDA

U(Y,X) = Y1/2 x2

25050 XY,MU ,y

COBB-DOUGLAS FAYDA FONKSİYONU

Y

UMUy

212 /X XYMU X

UMUX

2Q2Q30TU Toplam fayda fonksiyonundaQ=2 ise marjinal fayda (MU) nedir?

Q

UMU

=30-4Q =30-4(2)=22

Faydanın ölçülüp ölçülemeyeceği konusunda, iki temel görüş vardır. Bunlardan birisi faydanın ölçülebileceğine dair olan "Kardinal Fayda Teorisi" diğeri ise faydanın ölçülemeyeceği yalnızca kıyaslama yapılabileceğine dair olan "Ordinal Fayda Teorisi" dir.

TÜKETİCİ TEORİSİ VE TÜKETİCİ DENGESİ

• KARDİNAL ANALİZ

• ORDİNAL ANALİZ

KARDİNAL FAYDA TEORİSİ

Kardinal fayda yaklaşımını benimseyen iktisatçılara göre fayda birim olarak ölçülebilir kabul edilmektedir. Yani herhangi bir mal ya da hizmetin sağladığı fayda birim olarak ölçülebilmektedir ve bu fayda birimine "Util" ya da "Utilon" adı verilmektedir. Örnek vermek gerekirse, iki ayrı malın faydaları;

1 adet elma = 5 fayda birimi (Util veya Utilon)1 adet armut = 3 fayda birimi (Util veya Utilon)

şeklinde ifade edilebilir.

Kardinal İktisatçılar

Fayda ölçülebilir

H. Gossen

Jules Dupuit

Jeremy Bentham

William Stanley Jevons -1871

Carl Menger-1871

Leon Walras-1874

Ordinal İktisatçılar

Faydan ölçülemez

Francis Edgeworth-1881

Giovanni B. Antonelli-1886

Irwing Fisher -1892

John Richard Hicks ve

Roy D. Allen- 1930

Hermann Heinrich Gossen (1810 -1858)Azalan Marjinal Fayda KanunuGossen kanunu-1: Tüketim miktarı artan malın marjinal faydası azalır

x

x

y

y

P

MU

P

MU

x

y

x

y

P

P

MU

MU

Gossen kanunu-3: Ekonomik değeri olan her şey kıttır

Gossen kanunu-2: Tüketici toplam faydasını maksimum

yapmak için aşağıdaki eşitliği sağlar. Bu eşitliğe

Kardinal (Eşmarjinal) Denge denir



AZALAN MARJİNAL FAYDA TEORİSİ

Toplam fayda, bir mal ya da mal demetinin tüketilmesi neticesinde elde edilen tatmindir. Marjinal fayda ise, bu mal ya da mal demetinin son biriminin kişiye sağlamış olduğu tatmin seviyesidir. Bu nedenle "marjinal" kavramı bir bakış açısı ya da bir yaklaşım olayıdır. Mesela bir sürahi suyun içinden alınan bir bardak su bir marjinalliği ifade ettiği gibi bir bardak su içinden alınan bir yudum su da marjinal bir kavramdır. Bu nedenle herhangi bir maldan (A malı) satın alan ya da kullanan tüketicinin fayda fonksiyonu

U=f(Q) ise Marjinal fayda; MU= TU / Q

MU : Marjinal Fayda

Ua : A malından sağlanan toplam faydadaki değişim

Qa : A malının tüketilen miktarındaki değişim

Tüketici bir maldan tüketimini devamlı artırırsa sağlayacağı toplam fayda,

tüketilen mal miktarı ile birlikte artmaya başlar. Tüketicinin tatminini maksimumlaştırdığı noktada toplam fayda eğrisi de maksimum olur ve azalmaya başlar. Marjinal fayda ise başlangıçtan itibaren giderek azalır ve doyma noktasında sıfır olur. Daha sonra negatif değer kazanır.

65. Veri bir piyasa fiyatında, tüketici davranışı ile ilgiliaşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?A) Her zaman faydasını maksimize edecek tüketimi yapmaya çalışır.B) Her zaman faydasını maksimize edecek mal miktarını satın alabilir.C) Hiçbir zaman faydasını maksimize edecek mal miktarını satın alamaz.D) Faydasını maksimize etmek için mal fiyatları düşünceye kadar bekler.E) Satıcılar tarafından aldatılacağından faydasını hiçbir zaman maksimize edemez.

2009-İÇ DENETÇİ

A) Her zaman faydasını maksimize edecek tüketimi yapmaya çalışır.

KPSS-20043. Tüketici denge koşulu aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir? (MU= Marjinal fayda ve P=Fiyat) A) MUa/Pa > MUb/Pb B) MUa/Pa < MUb/Pb C) MUa/Pa = MUb/Pb D) MUa/Pa = MUb/Pa E) MUa/Pb > MUb/Pa

C) MUa/Pa = MUb/Pb

KPSS-20096. Kayıtsızlık eğrileri orijine göre kesin olarak dışbükey olan bir tüketicinin dondurma ve pasta tüketimine harcamak üzere 20 TL’si bulunmaktadır. Dondurmanın fiyatı 2 TL, pastanın fiyatı ise 4 TL’dir. Aşağıdakilerden hangisi bu tüketici için fayda maksimizasyonu sağlayan bir dondurma ve pasta bileşimidir? Dondurma PastaA) 2 4B) 4 4C) 5 0D) 6 3E) 9 0

DONDURMAYA HARCAMA=P*Q=2(2)=4

PASTAYA HARCAMA=P*Q=4(4)=16

TOPLAM HARCAMA=16+4=20

A) 2 4

TÜKETİCİ GELİRİNİN TAMAMINI HARCAR

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

0 1 2 3 4 5 6

Burcu’nun çikolata tüketiminden sağladığı fayda (günlük)

Paket TU(util)

0123456

07

1113141413

Fa

yda

(u

til)

Paket çikolata (günlük)

TU

A

B

CD E

F

-2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

0 1 2 3 4 5 6

Paket TU(util)

0123456

07

1113141413

MU(util)

-74210

-1

Fa

yda

(u

til)

Paket çikolata (günlük)

TU

MU

Burcu’nun çikolata tüketiminden sağladığı fayda (günlük)

A

B

CD

E

MU = ∆TU / ∆Q

2008 MALİYE BAKANLIĞI MALİ HİZ. UZM. YRD.

10. Sabah içtiği 5. fincan kahvenin marjinal faydası sıfır olan bir birey

ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Bu bireyin sabahları içtiği kahve için olan talep eğrisi, 5 birimden sonra pozitif

eğimli hâle gelecektir

B) Bir malın her fazladan bir biriminin tüketimi pozitif marjinal fayda sağladığı için bu

durum mümkün değildir

C) Fiyat sıfır iken, bu bireyin sabahları içtiği kahveye olan talep eğrisi,

miktar eksenini 5 birimde kesmektedir

D) Bu birey, bir sabahta 5 fincan kahve tüketerek faydasını maksimize eder

E) Bu birey, bir sabahta faydasını maksimize edebilmek için 5 birimden

fazla kahve tüketmelidir

P=

MU

TALEP=MU

Q

50

P=MU=0 olduğunda Q=5

C) Fiyat sıfır iken, bu bireyin sabahları

içtiği kahveye olan talep eğrisi,

miktar eksenini 5 birimde kesmektedir

Marjinal Fayda

Qx 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

TUx 0 7 13 18 22 25 27 28 28 27

7MUx 6 5 4 3 2 1 0 -1

TOPLAM VE MARJİNAL FAYDA

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

0 1 2 3 4

mU = 10

mU = 5

mU = 3

mU = 1

Q 0 1 2 3 4

TU 0 10 15 18 19

MU 0 10 5 3 1

3

5

10

0

2

4

6

8

10

12

0 1 2 3 4

Marjinal fayda sürekli azalır

Azalan Marjinal fayda

NEGATİF EĞİMLİ SÜREKLİ AZALAN MARJİNAL FAYDA EĞRİSİ

ÖRNEK

X ve Y adlı iki mal tüketiyoruz

X’in Marjinal Faydası 8 Birim MUx

Y’nin Marjinal Faydası 4 Birim MUy

Px = 2 TL ( X Malının Fiyatı )

Py = 2 TL ( Y malının Fiyatı)

MUx

Px >MUy

Pyyani

8

2>

4

2=

4 2

1 1>

Tüketicimiz X malı için harcadığı son lira karşılığında 4 birimlik ek fayda elde

etmiştir. Y malı için harcadığı son lira karşılığında 2 birimlik fayda artışı elde

etmiştir. Rasyonel tüketicimiz; Y malı için harcamış olduğu son lirayı X malı

alımında kullanarak ve 2 birimlik fayda azalışına karşılık 4 birimlik fayda

kazanacaktır. Net kazanç 2 birim faydadır.

Tüketici daha çok X, daha az Y malı tüketerek toplam faydasını maksimum yapacak ve dengeye gelecektir.

DEĞER KAVRAMI

DEĞER: Mal ve hizmetlere verilen nispi önem.

FİYAT. Mal ve hizmetin değerinin parayla ifadesi

KULLANIM DEĞERİ: Subjektiftir. Kullananan kişiye göre

değişir

DEĞİŞİM DEĞERİ:Objektiftir. Kullananan kişiye göre

Değişmez 1kg muz=2 kg elma ise muz elmadan 2 kat

pahalıdır

DEĞER KAVRAMI

Bir malın değerini ne belirler?

İnsan hayatı için önemi mi?

Maliyeti mi?

Az veya çok olması mı?

Mala harcanan insan emeği mi? (Karl Marx)

Görülmez el (Adam Smith)

ARZ ve TALEP( Alfred Marshall)

DEĞER PARADOKSU

Hangisi daha değerli su mu yoksa elmas mı?

MUs

MUe

Qs Qe

MUs

MUe

qs =qe

MUe

MUs

MUe

Çok suyun toplam faydası çok marjinal faydası azdır

Az elmasın toplam faydası az marjinal faydası çoktur

Az elmas çok sudan daha değerlidir

qe

KPSS 2004

1. Marjinalist devrim ile ilgili aşağıdaki ifadeler den hangisi doğrudur?

A) Azalan marjinal fayda ilkesine dayalı bir kıymet teorisi ortaya konulmuştur.

B) Azalan kâr oranları ilkesine dayalı tarihsel bir gelişme ortaya koymuştur.

C) Oligopolist, monopolist, düopolist gibi tam rekabetçi olmayan piyasaları iktisat incelemesine taşımıştır.

D) Ölçeğe göre sabit getiri ilkesine dayalı bir düşünceyi yansıtır.

E) Bir ülkenin ticaret fazlası oluşturma çabalarının, tarımsal ürünlere talebi azaltarak ulusal zenginliği olumsuz yönde etkileyeceği öne sürülmüştür.

Marjinal devrimin en önemli etkisi, azalan marjinal fayda ilkesine dayalı bir kıymet

(değer) teorisi ortaya konulmuş olmasıdır. İktisat lileratüründe değer paradoksu

veya elmas -su paradoksu tartışması bu konuyu açıklar. Adam Smithe göre bir

malın değerini toplam faydası belirlerken marjinalist yaklaşımda bir malın değerini

marjinal faydası belirler. (Cevap A)

KPSS-20061. İngiliz iktisatçı A. Marshall, değer kuramını ve üretim maliyeti kuramınıbirleştirerek, arz ve talebin eşanlı olarak piyasa denge fiyatını ve miktarınıbelirlediğini açıklamıştır. Bu bağlamda Marshall’ın “Elmas-Su” paradoksunuçözmesinin altındaki temel mekanizma aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tüketici artığı ve üretici artığıB) İçsel ve dışsal ekonomilerC) Azalan marjinal fayda ve artan marjinal maliyetlerD) Gelir ve ikame etkilerine dayalı Marshallcı talep eğrisiE) Kısmi denge ve genel denge analizi

C) Azalan marjinal fayda ve artan marjinal maliyetler

Halk Bankası Sınavı-2009Yandaki tablo bir tuketicinin A ve Bmalından elde ettiği toplam faydayıgostermektedir. Tuketicinin bu iki malaayırdığı toplam butce 10 TL , A malının fiyatı 2 TL ve B malının fiyatı 1 TL ise tuketiciye faydamaksimizasyonu sağlayan A ve B malıtuketim bileşimi aşağıdakilerden hangisidir? A Malı B MalıA) 4 birim 2 birimB) 5 birim 0 birimC) 3 birim 4 birimD) 2 birim 6 birimE) 1 birim 8 birim

B

B

A

A

P

MU

P

MU

1201

120

2

240

A) 4 birim 2 birim

KPSS 2004

A tüketicisi X, Y ve Z malından bir tüketim sepeti oluşturarak dengeye

ulaşmıştır. Tüketicinin X ve Y malından elde etmiş olduğu marjinal fayda

sırasıyla 14 ve 8 birimdir. Y ve Z malının fiyatı ise sırasıyla 4 ve 8 dir.

Buna göre, X malının fiyatı (Px) ise tüketicinin Z malından elde

etmiş olduğu marjinal fayda (MUZ) kaçtır?

Px MUZ

A) 7 16

B) 7 14

C) 4 14

D) 5 10

E) 14 4

TÜKETİCİ DENGESİ

z

z

y

y

x

x

P

MU

P

MU

P

MU

84814 z

x

MU

P

?PX 7 ?PZ 16A) 7 16

KAYMAKAMLIK-2007

117. Tüketici dengesi üzerinde bulunmayan bir öğrenci tüketici dengesinin

gerektirdiğinden daha fazla film seyretmekte, buna karşılık daha az kitap

okumaktadır. Bu öğrenci tüketici dengesine doğru hareket ettikçe

filmlerden ve kitaplardan elde ettiği marjinal faydalar nasıl değişir? (MF:

Marjinal fayda)

MF (Filmler) MF (Kitap)

A) Azalır Azalır

B) Artar Azalır

C) Azalır Artar

D) Artar Artar

E) Değişmez Değişmez

Öğrenci tüketici dengesine ulaşabilmesi için daha az film

seyredecek ve daha çok kitap okuyacaktır.

Öğrenci tüketici dengesine ulaşabilmesi için daha az film seyredecek ve film

seyretmenin marjinal faydası artacak ve daha çok kitap okurken okmanın

marjinal faydası azalacaktır

B) Artar Azalır

ORDİNAL FAYDA TEORİSİ

Ordinal Fayda Teorisi, faydanın ölçülemeyeceği prensibine dayanır. Buna göre, fayda yalnızca kıyaslanabilir. Bir birim A malının sağlamış olduğu fayda bir değer alınarak ölçülemez. Bu kişiden kişiye değiştiği gibi yer ve zamana göre de değişir. Bu noktada kişi A malından sağladığı faydayı, diğer mallardan sağlayacağı faydayla kıyaslayarak karara varır. Bu durum farksızlık analizi (kayıtsızlık analizi) ile açıklanır.

ORDNAL FAYDA TEORİSİ VE KAYITSIZLIK EĞRİLERİ

TÜKETİCİYE AYNI FAYDAYI SAĞLAYAN FARKLI MAL BİLEŞİMLERİNİ

GÖSTEREN EĞRİYE KAYITSIZLIK (FARKSIZLIK) EĞRİSİ DENİR

KAYITSIZLIK EĞRİLERİNİNÖZELLİKLERİ

NEGATİF EĞİMLİ ORİJİNE

GÖRE DIŞBÜKEYDİR

(Sınırlı ikamenin olduğu mallarda)

Y

X

NEGATİF EĞİMLİ DOĞRUDUR

(Tam ikamenin olduğu mallarda)

Y

X

L (LEONTİEF) ŞEKLİNDE KAYITSIZLIK EĞRİSİ (Tam tamamlayıcı mallarda)

U=min{Y, X}

Y

X

U

Wassily Leontief

(1905-1999)

1973 Nobel Ödülü

TAM TAMAMLAYICI MALLAR ve LEONTİEF FAYDA FONKSİYONU

Y

X

45o

c’de min{X,Y} = 3

1 2 3

12

3

b’de min{X,Y} = 2

a’da min{X,Y} = 1

U(X,Y) = min{X,Y}

U1 U2 U3

d

d’da min{X,Y} = 1

ab

c

MRS-Marjinal İkame Oranı sıfıdır

Ayakkabının sağ teki ve sol teki

Tam tamamlayıcı mallarda kayıtsızlık eğrisi L şeklindedir

DIŞBÜKEY KAYITSIZLIK EĞRİLERİNİN ÖZELLİKLERİ

Y

X

U

KAYITSIZLIK EĞRİLERİ KESİŞMEZ (BİRBİRLERİNE TEĞET OLABİLİR)

KAYITSIZLIK EĞRİSİNİN EĞİMİNE MARJİNAL İKAME ORANI (MRS) DENİR

KAYITSIZLIK EĞRİLERİ ORİJİNDEN UZKLAŞTIKÇA TOPLAM FAYDA ARTAR

KAYITSIZLIK EĞRİLERİ NEGATİF EĞİMLİDİR

KAYITSIZLIK EĞRİLERİ ÜZERİNDE TOPLAM FAYDA AYNI AMA MALLARIN

MARJİNAL FAYDALARI FARKLIDIR

Farksızlık Eğrilerinin Özellikleri• Farksızlık eğrileri negatif eğimli eğrilerdir.

Y

X

U=YX=24

a24

1

(24,1)

b12

2

(12,2)

Tüketici a ve b noktlarında aynı toplam faydayı elde ettiğinden a ve b tercihlerinde farksızdır

0 xy MU.XMU.YU

y

xyx MU

MU

X

YMRS

KPSS 2005

5.Tüketicinin bir birim daha çok x malı tüketmek için vazgeçmesi

gereken y malı miktarım veren değişim oranı, aşağıdakilerden

hangisine eşittir?

(Px: x malının fiyatı, MUx: x malının marjinal faydası,

Py:y malının fiyatı, MUy:y malının marjinal faydasıdır.)

Tüketicinin bir birim daha fazla X malı tüketmek için vazgeçmesi

gereken Y malı miktarını gösteren oranı, marjinal ikame oranı

(MRS)'dir. MRS, farksızlık eğrisinin eğimine ve aynı zamanda malların

marjinal faydaları oranına eşittir. (C)

A) Y

X

P

P B)

x

y

P

P C)

y

X

MU

MUD)

x

y

MU

MUE)

xy

yx

MUP

MUP

y

xyx MU

MU

X

YMRS

KAYMAKAMLIK 2010

129. Tüketicinin fayda fonksiyonu U(X,Y) = X0,5 Y 0,25 ise ve tüketici,

mallardan X=2 ve Y=6 birim tüketiyorsa X’in Y için marjinal ikame oranı

(MRS X,Y) kaçtır?

A) 1/12 B) 1/6 C) 2 D) 6 E) 12D) 6

Y

XMRSXY

YUXU

MRSXY

50750

25050

25050

,,

,,

XY XY,

YX,MRS

62622

25050

)(

X

Y

X,

Y,MRSXY

U=aX+bY fayda fonksiyonunun marjinal ikame oranı (MRSyx) nedir?A) b/a B) 1 C) a D) b E) a+b

X

YMRSyx

XUYU

MRSYX

a

bMRSYX

A) b/a

U(X, Y)=XY+X2 fayda fonksiyonunda Y=2 ve X=1 ise MRSyx nedir?A) 5 B) 2 C) 0.25 D) 4 E) 3

C) 0.25

XUYU

MRSYX

XY

XMRSYX 2

25041

1221

,)(

MRSYX

Farksızlık Eğrilerinin Özellikleri

Farksızlık eğrileri, orijinden uzaklaştıkça temsil ettikleri

fayda düzeyi de artmaktadır.

Y

X

U1

a

b

U2

c

d

U2>U1

Tüketici U2’yi U1’e

tercih eder

FARKSIZLIK HARİTASI (PAFTASI)


Farksızlık eğrileri birbirlerini kesmezler.

Y

X

U1

a

U2

8

8

a’da U1U2

bc

12

3 7

c ve b’de U1>U2

9 16

de

e ve d’de U2>U1

6Tercihleri rasyonel ve

tutarlı ve geçişken olan

tüketicinin kayıtsızlık

eğrileri kesişmez ama

birbirlerine teğet olabilir.

2008 MALİYE BAKANLIĞI MALİ HİZ. UZM. YRD.

9. Kayıtsızlık eğrilerinin orijine göre kesin dışbükey olmalarının

nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Tüketici tercihlerinin geçişliliği varsayımı

B) Tüketici tercihlerinin monoton olduğu varsayımı

C) Tüketici tercihlerinin tam olduğu varsayımı

D) Azalan marjinal ikame oranı varsayımı

E) Tüketilen malların normal mallar olması

D) Azalan marjinal ikame oranı varsayımı

KAYMAKAMLIK-2006116. Kayıtsızlık eğrilerinin kesiştiği noktada aşağıdakilerden hangisi söz konusudur?A) Tüketici, faydasını minimize etmektedir.B) Azalan marjinal ikame oranı varsayımı ihlal edilmektedir.C) Azalan marjinal fayda varsayımı ihlal edilmektedir.D) Kayıtsızlık eğrileri orijine göre dışbükey değillerdir.E) Geçişlilik varsayımı ihlal edilmektedir.

Rasyonel tüketicinin tercihleri tutarlı ve geçişkendir.

A>B B>C ise A>C dir

E) Geçişlilik varsayımı ihlal edilmektedir.


Farksızlık eğrileri, orijine göre dışbükeydirler. Bu özellik, tüketicinin bir

maldan giderek daha az tüketmesi durumunda, aynı tatmin düzeyini

sürdürebilmesi için diğer maldan giderek daha fazla tüketmek zorunda

kalmasından dolayı ortaya çıkmaktadır (Azalan Marjinal Fayda Yasası).

Marjinal İkame Oranı (MRS)

Farksızlık eğrisinin eğimine marjinal ikame oranı denir. Bu oran,

tüketicinin tüketmekte olduğu mallardan yalnızca birinin miktarını

değiştirmesi durumunda; aynı fayda seviyesini sürdürebilmesi için

diğerinin miktarında yapması gereken değişimi gösterir.

TAM İKAME MALLAR

5

5

9

9

13

13

X

Y

Y + X = 5

Y + X = 9

Y + X = 13

DOĞRUSAL VE PARALEL KAYITSIZLIK EĞRİLERİ

U(Y,X) = Y + X

MRS-Marjinal İkame Oranı sabittir

Tam ikame mallarda kayıtsızlık eğrisi

negatif eğimli doğru şeklindedir

FAYDA FONKSİYONLARI

Y

X

u

U=X-Y (X iyi, Y kötü mal)Y

X

uU=Y-X (Y iyi, X kötü mal)

Y

X

u

U=X (Sadece X malını tercih eden

tüketicinin kayıtsızlık eğrisi)

Y

X

u

U=Y (Sadece Y malını tercih eden

tüketicinin kayıtsızlık eğrisi)

X faydalı, Y nötr mal

Y faydalı, X nötr mal

Y

X

Y ve X

iyi mal

Y kötü

X iyi mal

Y ve X

Kötü mal

Y iyi

X kötü mal

FAYDA FONKSİYONLARI VE KAYITSIZLIK EĞRİLERİ

U=YX (Cobb-Douglas fayda fonksiyonu)

Y

Xu

Dışbükey kayıtsızlık eğrisi Y ve X arasında sınırlı ve azalan ikame vardır.

Y ve X iyi mal

Azalan MRS, marjinal ikame oranı

PAUL DOUGLAS (1892-1976)

CHARLES W. COBB.

FAYDA FONKSİYONLARI VE KAYITSIZLIK EĞRİLERİ

Y

Xu

U=Y+X (Y ve X tam ikame)

Kağıt para-madeni para

Cola-Pepsi

Y

Xu

Y ve X kötü mal (sigara, alkol)

İçbükey kayıtsızlık eğrisi

SAYIŞTAY 2007Fayda fonksiyonu U= X+Y şeklinde olan bir tüketicinin optimal tercihini yansıtan denge noktasıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?A) Dengede her zaman marjinal ikame oranı malların fiyatlarının oranına eşit olur.B) Tüketicinin faydasını maksimize edebilmesi için malların fiyatlarının oranı kayıtsızlık eğrisinineğiminden küçük olmalıdır.C) Tüketicinin faydasını maksimize edebilmesi için malların fiyatlarının oranı kayıtsızlık eğrisinineğiminden büyük olmalıdır.D) Malların fiyatlarına bağlı olarak tüketici sadece X veya sadece Y malı tüketir.E) Malların fiyatlarına bağlı olarak tüketici sadece X, sadece Y veya her iki maldan tüketebilir.

Fayda fonksiyonunda Y ve X malları tam ikamedir. Bu durumda tüketici fiyata bakar. Fiyat aynı ise Y veya X farketmez, fiyat farklıysa tüketici ucuz olanı alır.

E) Malların fiyatlarına bağlı olarak tüketici sadece X, sadece Y veya her iki maldan tüketebilir.

ZIRAAT BANKASI 2007

1. Aşağıdaki fayda fonksiyonlarından hangisi X ve Y mallarının tam ikame mallar olduğunu gösterir?

A) U=X+Y B) U=XY C) U=Y1/2 X1/2

D) U=Y2 X2 E) U=min{x, y}

A) U=X+Y

KPSS 20103. Tam ikame olan X ve Y mallarının kayıtsızlık eğrileriiçin aşağıdakilerden hangisi geçerli değildir?A) GeçişlilikB) TamlıkC) MonotonlukD) Azalan marjinal ikame oranıE) Kayıtsızlık eğrilerinin eğiminin sabit olması

D) Azalan marjinal ikame oranı

Y

X

Tam ikame mallarda kayıtsızlık eğrisi negatif eğimli bir doğrudur. Bu doğrunun eğimi sabittir.

X

YMRSyx

KAYMAKAMLIK-2008

8. X ve Y malları için tüketicinin fayda fonksiyonu U=X şeklinde ise

aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Y malı kötüdür

B) X ve Y malları tamamlayıcı mallardır

C) X ve Y malları tam ikame mallardır

D) X malının yatay eksende yer aldığı bir grafik üzerinde tüketicinin kayıtsızlık eğrileri pozitif eğimli doğrular şeklindedir

E) X malının yatay eksende yer aldığı bir grafik üzerinde tüketicinin kayıtsızlık eğrileri dikeydir

Y

x

U=xX İYİ MAL, Y NÖTR MAL

E) X malının yatay eksende yer aldığı bir grafik üzerinde tüketicinin kayıtsızlık eğrileri dikeydir

KAYMAKAMLIK-2007118. Kayıtsızlık eğrilerinin orijine göre içbükey olması durumunda tüketici dengesiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?A) Mallardan sadece biri tüketilir.B) Malların hiçbiri tüketilmez.C) Her iki mal da tüketilir.D) Bütçe doğrusunun eğimine bağlı olarak mallardan biri veya her ikisi de tüketilebilir.E) Denge, kayıtsızlık eğrisinin bütçe doğrusuna teğet olduğu noktada oluşur.

A) Mallardan sadece biri tüketilir.

Y ve X kötü maldır. Tüketici iki kötü malı kullanmak yerineZorda kaldığında sadece bir tanesini kullanmaya tercih eder.

U=aY+bX şeklindeki bir fayda fonksiyonu için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?A) Kayıtsızlık eğrisi üzerinde artan ikame oranı vardırB) Y ve X ilişkisiz mallardırC) Kayıtsızlık eğrisi üzerinde azalan ikame oranı vardırD) Y ve X tam tamamlayıcı mallardırE) Y ve X tam ikame mallardır E) Y ve X tam ikame mallardır

Tam ikame mallar olan Y ve X için fayda fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir?A) U=Y+X B) U=Y2+X2 C) U=YXD) U=min{Y, X} E) U=aY-bX

A) U=Y+X

Balık (Y) yemenin faydalı sigara (X) içmenin zararlı olduğuna inanantüketicinin fayda fonksiyonu aşağıdakilerden hangisidir?A) U=Y-X B) U=YX C) U=Y+XD) U=Y/X E) U=Y+X2

Fayda fonksiyonu U=f(Y, X)=YX ise marjinal ikame oranı MRSyx nedir?A) 1 B) Y/X C) Y D) X/Y E) X

D) X/Y

A) U=Y-X

X ve Y mallarını tüketen bir tüketici için fayda fonksiyonu

U(X,Y) = (XY)1/2 şeklinde ise marjinal ikame oranı nedir?

Marjinal İkame Oranı- MRS nedir?

XUYU

X

YMRSyx

Y

X

YX,

XY,

MU

MUMRS

,,

,,

X

yyx

5050

5050

5050

KAYMAKAMLIK-2007

4. İki mal için tüketiciye ait fayda fonksiyonu U=(YX)1/2 ise, X’in marjinal

faydası ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Negatiftir

B) Tüketilen X malı miktarı arttıkça azalmaz

C) Tüketilen Y malı miktarı arttıkça artar

D) Tüketilen Y malı miktarından etkilenmez

E) Tüketilen X malı miktarından etkilenmez

C) Tüketilen Y malı miktarı arttıkça artar

2

1

2

1

X YX2

1MU

2

1

2

1

X

X

Y2

1

MU 2

1

2

1

YXU

KPSS 2010

4. X ve Y mallarını tüketen bir tüketici için fayda fonksiyonu

U(X,Y) = (XY)1/2 şeklinde ise X malının marjinal faydasıyla ilgili

aşağıdaki ifadelerden hangisi kesinlikle doğrudur?

A) Pozitif olamaz.

B) X malı tüketimi arttıkça azalmaz.

C) Daha fazla Y malı tüketildikçe artar.

D) Tüketilen Y malı miktarından bağımsızdır.

E) Tüketilen X malı miktarından bağımsızdır.

C) Daha fazla Y malı tüketildikçe artar.

Y

X

YX,

XY,

MU

MUMRS

,,

,,

X

yyx

5050

5050

5050

505050 ,,x YX,

X

UMU

50

5050,

,

x X

Y,MU

0

10

20

30

0 10 206

26

7

Y M

alı

Tük

etim

i

X Malı Tüketimi

a

bY = 4

X = 1

MRS = 4

MRS = Y/X

a’dan b’ye giderken Y azaldı, X arttı ama toplam fayda değişmedi

-Y.MUy+X.MUx=0

y

xyx MU

MU

X

YMRS

0

10

20

30

0 10 20

a

b

Y M

alı

Tü

keti

mi

X Malı Tüketimi

26

6 7

d

Y = 4

X = 1

Y = 1

X = 1

MRS = 1

MRS = 4

13 14

9

c

MRS = Y/X

MRS sürekli azalma eğilimindedir

a

BÜTÇE DOĞRUSU: BELİRLİ BİR GELİRE SAHİP TÜKETİCİNİN FİYATLAR

SABİTKEN İKİ MALDAN SATIN ALABİLECEĞİ FARKLI MAL BİLEŞİMLERİNİ

GÖSTEREN BİR DOĞRUDUR. BÜTÇE DOĞRUSUNA FİYAT DOĞRUSU

VEYA REEL SATINALMA GÜCÜ

DOĞRUSU DA DENİRY

X

30

3015

GELİR=I=M=60 Px=2 Py=2

a 260

yP

M

b

b 260

yP

M

Bütçe doğrusu

c15

=-1

122

260260

y

x

P

P

Bütçe doğrusunun eğimi malların fiyatlarının birbirine oranına eşittir

d

ef

TÜKETİCİ DENGESİ (Kayıtsızlık Eğrisi ve Bütçe Doğrusu) M=60 Px=2 Py=2

a

Y

X

30

3015

b

c15

=-1

Tüketici Dengesi (c)

y

x

y

xyx MU

MU

P

P

X

YMRS

y

xyx MU

MU

2

2

15

15MRS

Denge noktasında tüketicinin bütçe doğrusunun eğimi kayıtsızlık eğrisinin eğimine eşittir

Gelir=Harcama

Y.PX.PM yx BÜTÇE DENKLEMİ

KPSS 2007

3.İki mallı bir ekonomide fiyatlar ve tüketicinin geliri iki kat

arttığında bütçe doğrusunda meydana gelecek değişiklikle ilgili

aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Bütçe doğrusunun eksenleri kestiği değer lerde bir artış olur.

B) Bütçe doğrusunun eksenleri kestiği değer lerde bir azalma olur.

C) Bütçe doğrusunun eğimi azalabilir veya artabilir.

D) Bütçe doğrusunda herhangi bir değişiklik olmaz.

E) Bütçe doğrusunda meydana gelecek deği şikliği bilebilmek için daha fazla bilgiye ihtiyaç vardır.

D) Bütçe doğrusunda herhangi bir değişiklik olmaz.

I. FiyatlarII. GelirIII. Tüketicinin tercihleriIV. Marjinal ikame oranı114. Yukarıdakilerden hangileri bir tüketicinin eldeedebileceği fayda düzeyini sınırlar?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) III ve IV E) II, III ve IV

SAYIŞTAY-2008

Fayda fonksiyonu U=YXY ve X mallarının miktarlarına bağlıdır.Tüketicinin faydasını maksimum yapan Y ve X mallarından ne kadar alabileceğiTüketicinin gelirine ve malların fiyatlarına bağlıdır.

C) I ve II

TÜKETİCİ DENGESİ M=120 Px=2 Py=2

Y

X

u1

30

30

a

15

15

Tüketici Dengesi (b)

y

xyx MU

MU

2

2

30

30MRS

b

u2

60

60

Gelir-Tüketim Eğrisi

TE

TE

Y

X

Gelir

+ 15+ 15

TE = GE + İE

+ 00+

Y ve X normal-üstün mallardır

TÜKETİCİ DENGESİ M=40 Px=4 Py=2 M=80Y

X

u120

10

a

2

16

Tüketici Dengesi (b)y

xyx MU

MU

2

4

15

30MRS

b

u2

20

40


TE

TE

Y

X

Gelir

+ 13- 6

TE GE İE

+ 13 00- 6

Y fakir ve X normal-üstün mallardır

15

10

Nominal gelirde artış

KAYMAKAMLIK-2006

130. İki mal tüketen bir tüketici için gelir-tüketim eğrisinegatif eğimli ise bu mallarla ilgili aşağıdaki ifadelerdenhangisi doğrudur?A) Her iki mal da düşük maldır.B) Her iki mal da normal maldır.C) Her iki mal da Giffen tipi düşük maldır.D) Mallardan biri normal diğeri düşük maldır.E) Malların normal veya düşük mal olup olmadıkları konusunda bir şey söylenemez.

D)

40

Örnek. M=20 Px=Py=1 iken

gelir M=40 olsun (c.p.),

Y fakir ve X normal malY

X

a20

b

20

c

10

10

U1

40

U2

d


Gelir

X

20

10

40

20

35

5

20

Gelir

Y5 10

40

X normal-üstün mal

Engel doğrusu pozitif eğimli

M=40

Fakir malın gelir-talep doğrusu

Negatif eğimlidir

TÜKETİCİ DENGESİ

M=40 Px=4 Py=2 M=80

Y

X

u1

20

10

a

5

b

u2

40


10

Nominal gelirde artış


y

xyx MU

MUMRS

24

1020

Y

X

Gelir

+ 5+10

TE GE İE

+ 5 00+10

20

Gelir-Tüketim Eğrisi pozitif eğimli olduğundan Y ve X normalüstün maldır

20

Örnek. M=20 Px=Py=1 iken

gelir M=40 olsun (c.p.),

Y ve X normal malY

X

a20

b

20

c

10

10

U1

40

40

U2

d


Gelir

GelirX

Y

20

10

10

40

20

20

40

Gelir-talep doğruları

Pozitif eğimlidir

Y ve X normal-üstün

mallardır

10

Y

X

15

1510

a

b

c

d

X ve Y üstün mal

X üstün Y fakir

Y üstün X fakir

5

5

U1

U2

U3

U4

Gelir M=20 Px=Py=2

Gelir M=30 Px=Py=2

Gelir %50 arttı

KAYMAKAMLIK-2006118. X ve Y malları üstün mallar ise gelirde bir artış olduğunda ilgili gelir-tüketim eğrisinin şekli nasıl olur?A) Negatif eğimli B) Pozitif eğimli C) Yatay D) Dikey E) U şeklinde

B) Pozitif eğimli

113. Düşük mal ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?A) Talep eğrisi her zaman pozitif eğilimlidir.B) Gelir etkisi ile ikame etkisinin yönleri aynıdır.C) Gelir esnekliğinin işareti negatiftir.D) Giffen malı olarak da adlandırılır.E) Engel eğrisi çizilemez.

2007 KAYMAKAMLIK

C) Gelir esnekliğinin işareti negatiftir.Düşük malın Engel eğrisi

Gelir

TL

Q

a

10

1000

500

20

b

0250100

%

%

Gelir%

Talep%e

130. İki mal tüketen bir tüketici için gelir-tüketim eğrisi negatif eğimli ise bu mallarla ilgili aşağıdaki ifadelerdenhangisi doğrudur?A) Her iki mal da düşük maldır.B) Her iki mal da normal maldır.C) Her iki mal da Giffen tipi düşük maldır.D) Mallardan biri normal diğeri düşük maldır.E) Malların normal veya düşük mal olup Olmadıkları konusunda bir şey söylenemez.

KAYMAKAMLIK-2008

Y

X

u1

u2a

b

Gelir artığında Y’nin

talebi azaldı, X’in talebi arttı

Y fakir, X normal mal

Gelir-tüketim eğrisiD)

X ve Y mallarını tüketen bir tüketici başlangıçtaa noktasında dengedeyken gelirinde bir artış meydana gelmiş ve yeni denge noktası b olarak gerçekleşmiştir.

129. X ve Y mallarıyla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) X düşük bir maldır.B) Y düşük bir maldır.C) Hem X hem de Y düşük mallardır.D) X ve Y düşük mal değildir.E) X ve Y’nin düşük mal olup olmadığının söylenebilmesi için fiyatları bilinmelidir.

KAYMAKAMLIK-2009

Y

X

u1

u2a

b

B) Y düşük bir maldır.


Talebi azaldı, X’in talebi arttı


3. X ve Y mallarını tüketen bir tüketici başlangıçtaa noktasında dengedeyken gelirinde bir artış meydana gelmiş ve yeni denge noktası b olarak gerçekleşmiştir.

X ve Y mallarına ait Engel eğrileri ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?A)X malının engel eğrisi pozitif, Y malının engel eğrisi negatif eğimlidirB) X’in engel eğrisi negatif, Y’nin engel eğrisi pozitif eğimlidirC) Her iki malın engel eğrisi negatif eğimlidirD) Her iki malın engel eğrisi pozitif eğimlidirE) Verilen bilgilerle Engel eğrilerine ilişkin bir kanıya varılamaz

KAYMAKAMLIK-2009

Y

X

u1

u2a

b

A)X malının engel eğrisi pozitif, Y malının engel eğrisi negatif eğimlidir


Talebi azaldı, X’in talebi arttı


KPSS-2007

4. X malının miktarı yatay eksende iken gelir tüketim doğrusu dikey ise X malının gelir talep esnekliği nedir?

A) -2

B) -1

C) 0

D) 1

E) 2

Y

X

a

b

Gelir-tüketim doğrusu

C) Sıfırdır

Y

Bir malın fiyatında değişme ve tüketici dengesinde değişme M=60 Px=2 Py=2

a

X

30

3015

b

c15

=-1

y

xyx MU

MUMRS

22

1515

U1

C’dePx=1

60

=-0,5

d10

40

U2

y

xyx MU

MUMRS

21

4020

d’de

Fiyat-Tüketim Doğrusu

Y ve X kame mallardır

8. Yatay eksende gıda, dikey eksende de giyecek ve gıdanın fiyatı giyeceğinkine göre yükselmişse bütçe doğrusu nasıl değişir?A) Daha yatay hale gelir.B) Daha dik hale gelir.C) Dışarıya doğru kayarD) Orijine doğru kayar.E) Fiyatlarda gelir arasındaki ilişkiye bağlı olarak, daha dik veya daha yatay hale gelir

KPSS-2002

Giyecek

Gıda

a

u1

B) Daha dik hale gelir.

KPSS 200212.Ali, fiyatı 2 TL olan X malından 100 birim ve fiyatı 4 TL olan Y

malından 50 birim tüketmektedir. X malının fiyatı 5 TL'ye ve Y

malının fiyatı da 8 TL'ye çıkarsa, aynı miktarda X ve Y malı satın

alabilmesi için Ali'nin geliri kaç TL artmalıdır?

A) 350 B) 500 C) 600 D) 700 E) 1050

2x100 + 4x50 = M1 =400

Ali’nin Bütçe Denklemi Y.PX.PM yx

5x100 + 8x50 = M2= 900

Ali’nin geliri 900-400=500 TL artmalıdır. (Cevap B)

Y

X

X

I=100 Px=4 Py=4

Px

25

25

15

10

a

y

xyx MU

MU

4

4

10

10MRS

(a)u1

10

4 a

DM

8

34 50

b

34

b2

TE

TE

u2

Fiyat-Tüketim Eğrisi

Marshall Talep Doğrusu

y

xyx MU

MU

4

2

34

17MRS

(b)

Px=2

Y

X

Px

+ 24

- 7 TE GE İE

+ +-+

Y

X

20

4020

a

b

c

dX ve Y tamamlayıcı mal

X ve Y

ikame mal

Y normal

X Giffen-Veblen

10

10

U1

U2

U3

U4

Gelir M=40 Px=2 Py=2

Gelir M=40 Px=1 Py=2

Px %50 ucuzladı

8

16

5

3016

12

Bir malın fiyat-talep eğrisi aşağıdakilerden hangisi kullanılarak elde edilebilir?A) Bütçe doğrusu B) Gelir-tüketim eğrisiC) Kayıtsızlık eğrisi D) Engel eğrisi

E) Fiyat-tüketim eğrisiE) Fiyat-tüketim eğrisi

7. Aşağıdakilerden hangisi fiyat-tüketim eğrisi üzerindeki her nokta için doğrudur?A) Fayda düzeyi sabittir B) Malların tüketim fiyatları sabittirC) Gelirin tamamı harcanır, ancak fayda maksimize edilemezD) Fayda maksimize edilir, ancak gelirin tamamı harcanmazE) Fayda maksimize edilir ve gelirin tamamı harcanır

KPSS-2005

E) Fayda maksimize edilir ve gelirin tamamı harcanır

KPSS 2006

4.Fiyat-tüketim eğrisi miktar eksenine dik bir doğru ise, talebin

fiyat esnekliği hangi değeri alır?

A) Sonsuzdur. B) 1’den büyüktür.

C) Birdir. D) 1’den küçüktür. E) Sıfırdır

Y

X

a

b

Fiyat-Tüketim Doğrusu

X çok zorunlu maldır ve talep esnekliği sıfırdır

KPSS 2003

11.Fiyat-tüketim eğrisi pozitif eğimli ise talebin fiyat esnekliği için

aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) 1 'den küçüktür. B) 1'den büyüktür.

C) 1 'e eşittir. D) Sıfırdır. E)Sonsuzdur.

M=20 Px=Py=2Y

X10

10

a

U1

Px=4

5

5

4

4

Fiyat-Tüketim

Doğrusu

X’in nokta fiyat-talep esnekliği

Q

P

P

Qe

2052

21

,e

e=-0,2=0,2<1

A) 1 'den küçüktür.

Y

X

X

I=100 Px=4 Py=4

Px

25

25

15

10

a

u1

10

4 a

DM

8

34 50

b

34

b2

TE

TE

u2

Hicks Talep Doğrusu

Px=2 Hicks Yaklaşımı

Y

X

Px

+ 24

- 7 TE GE İE

+ +-+

c?

a) U=YX=15x10=150

b) U=8x34=272

c) U=YX=150

TE=ab

İE=ac

GE=cb

c

DH

?

Y

X

I=100 Px=4 Py=425

25

15

10

a

u1

8

34 50

bTE

TE

u2

Px=2 SLUTSKY Yaklaşımı

Y

X

Px

+ 24

- 7 TE GE İE

+ +-+

c?

a) U=YX=15x10=150

b) U=8x34=272

c) U=YX>150

TE=ab

İE=ac

GE=cb

u3

?

HICKS yönteminde amaç tüketiciyi başlangıçtaki toplam fayda seviyesine götürmektedir.

SLUTSKY yönteminde amaç tüketiciyi başlangıçtaki satınalma gücüne geri götürmektir.

Y

X

I=80 Px=2 Py=420

12

9

16

bu1

22 40

a

TE

TE

u2 Fiyat-Tüketim Eğrisi

Px=5

5

c

?

?

Y ve X tamamlayıcı mallar

İEGE

İE

GE

HİCKS YÖNTEMİ:

Tüketiciyi aynı fada seviyesinde tutmak

Y

X

Px

- 10- 4 TE GE İE

- -+-

Tüketici a ve c noktalarında aynı toplam faydaya sahip olduğundan tazmin edilmiştir

KAYMAKAMLIK-2007

7. İkame etkisini ölçmek için aşağıdakilerden hangisi yapılır?

A) Gelir sabit tutulur ve yeni bir kayıtsızlık eğrisine geçilir

B) Gelir sabit tutulur ve orijinal kayıtsızlık eğrisi üzerinde kalınır

C) Fiyatlar sabit tutulur ve yeni bir kayıtsızlık eğrisine geçilir

D) Fiyatlar sabit tutulur ve orijinal kayıtsızlık eğrisi üzerinde kalınır

E) Hem gelir hem de fiyatlar sabit tutulur ancak yeni bir kayıtsızlık eğrisine geçilir

B) Gelir sabit tutulur ve orijinal kayıtsızlık eğrisi üzerinde kalınır

Hicks yöntemine göre

Y

X

I=80 Px=2 Py=420

12

9

16

b u1

22 40

a

TE

TE

u2 Fiyat-Tüketim Eğrisi

Px=5

5

c

?

?

Y ve X tamamlayıcı mallar

İEGE

İE

GE

SLUTSKY YÖNTEMİ:

Tüketiciyi aynı reel gelir seviyesinde tutmak

Y

X

Px

- 10- 4 TE GE İE

- -+-

u3

Tüketicinin eski reel satınalma gücüne ulaşabilmesi için 146 TL’ye ihtiyacı vardır

Telafi-Tazmin

Edilmiş Bütçe doğrusu

D Marshall Talep

Y

X

X

Px

X1 X2

u1

u2

a

b

a

Giffen X malının fiyatı artarsa talep miktarı artar

P2

P1

GİFFEN –VEBLEN MAL

Px TE GE İE

Y

X + + —— — +

TE

TE

b

Fayda fonksiyonu U=XY olan tüketicinin başlangıçta geliri I=80, Px=4 ve Py=1 iken X’in fiyatı Px=1 olduğunda Hicks ve Slutsky yöntemlerine göre aşağıdakilerden hangisi doğru değildir?

A) Slutsky ve Hicks yöntemlerinde X’deki ikame etkilerinin büyüklüğü farklıdırB) Slutsky ve Hicks yöntemlerinde X’deki toplam etkinin işareti pozitiftirC) Slutsky ve Hicks yöntemlerinde X’deki ikame etkilerinin işaretleri negatiftirD) Slutsky ve Hicks yöntemlerinde X’deki toplam etkinin büyüklüğü farklıdır E) Slutsky ve Hicks yöntemlerinde X için reel gelir etkilerinin işaretleri pozitiftir

D) Slutsky ve Hicks yöntemlerinde X’deki toplam etkinin büyüklüğü farklıdır

Köşe çözümde tüketici

sadece X’i tercih eder.

X

Y U2U1 U3

A

A’da fayda maksimum

MRS>Px/Py

İyi, kötü ve nötr mal

QSU

FA

YD

A

FAYDA FONKSİYONU

Suİyi mal

Su kötü mal

Q1

Q1’in yakınında bir miktar su nötr maldır

Fayda fonksiyonu U=4YX, geliri I=40 TL olan tüketici

Px=1 ve Py=2 ise tüketici dengesinde mal hangi mal bileşimini tüketir?

x

yyx MU

MUMRS

Y

X

Y4

X4MRSyx

x

y

x

yyx P

P

MU

MUMRS

21

2

P

P

x

y 1

2

Y

XMRSyx X=2Y Y=0,5X

Bütçe denklemi I=PxX+PyY 40=1(2Y)+2Y

40=1X+2Y

40=4Y

Fayda maksimizasyonu ile bulunan Y ve X miktarı fayda fonksiyonuna yerleştirerek tüketicinin toplam faydası (dolaylı fayda fonksiyonu) bulunur.

Y=10 X=20

U=2YX U=2(10)(20)=400 util

Fayda fonksiyonu U=XY, geliri I=10 olan tüketici Px=Py=1 ise tüketici dengesinde X malının miktarı nedir?A) 2 B) 3 C) 5 D) 6 E) 4C) 5

yP

Y

X

0

Lagranç fonksiyonu L= YX + (I-PXX-PyY)

Y

LX 0

xPX

LY 0

x

y

P

P

LI XPYP xy

yx YPXP XP

PY

y

x

Px=Py=1 X=Y

10=2X10-(1)Y-(1)X=0

X=5 Y=5 U=YX=(5)(5)=25

Tüketici Y ve X mallarında 5’er adet tüketerek 25 birim toplam fayda sağlayacak dengeye ulaşacaktır.

KPSS 2010

5. Bütçe doğrusunun yatay ekseni kestiği noktayla ilgili aşağıdaki

ifadelerden hangisi kesinlikle doğrudur?

A) Bütçe doğrusunun eğimini verir.

B) Mallar arasındaki ikame oranını gösterir.

C) Yatay eksendeki malın marjinal faydasını gösterir.

D) Gelirin marjinal faydasını sıfır yapan mal demetini gösterir.

E) Gelirin tamamı yatay eksendeki mal için harcandığında bu maldan

alınabilecek miktarı gösterir.

Örnek. Gelir 30 TL Px=Py=1

aY

X

30

3015

b

c15

E) Gelirin tamamı yatay eksendeki

mal için harcandığında bu maldan

alınabilecek miktarı gösterir.

0

Fayda maksimizasyonu Max U=YX Kısıtlayıcı I=Py.Y+Px.X

Lagranç fonksiyonu

Fayda fonksiyonu U=XY Tüketicinin geliri I=10 Px= Py=1 Y=? ve X=?

L= YX + (I-PXX-PyY)

LI

XPYP xy

yx YPXP XP

PY

y

x

0XPXP

PPI x

y

xy

xP2

IX

yP2

IY

Y ve X mallarının Marshall talep fonksiyonu

XP

PY

y

x

Marshall talep fonksiyonları tüketicinin fayda fonksiyonuna yerleştirilerek dolaylı fayda fonksiyonu bulunur:

Fayda fonksiyonu U=XY

yx P

I

P

IU

22 xyPP

IU

4

2

xyPP

IU

2

X

1

1

Harcama minimizasyonu Kısıtlayıcı U=25=YXI=10=Py.Y+Px.X

Lagranç fonksiyonu

Fayda fonksiyonu U=XY Tüketicinin geliri I=10 Px= Py=1

Min L= Y+X + (25-XY)

Y

L1

YX

L1

Y

X

LXY25

Px=Py=1 X=Y

25=XX25=YX

X=5 Y=5

U=YX=(5)(5)=25

Tüketici 10 TL ile Y ve X mallarında 5’er adet tüketerek 25 birim toplam fayda sağlayacak dengeye ulaşacaktır.

U=25 birim fayda elde etmek isteyen tüketici Y ve X’den ne kadar alır?

=0

=0

=0 25=X2

yP

Y

X

0

Fayda maksimizasyonu Max U=YX Kısıtlayıcı I=Py.Y+Px.X

Lagranç fonksiyonu

Fayda fonksiyonu U=XY Tüketicinin geliri I Px ve Py Y=? ve X=?

L= YX + (I-PXX-PyY)

Y

LX 0

xPX

LY 0

x

y

P

P

LI XPYP xy

yx YPXP XP

PY

y

x

0XPXP

PPI x

y

xy

xP2

IX

yP2

IY Y ve X mallarının Marshall talep

fonksiyonu

4

Y

X

0

Fayda maksimizasyonu

X=4Y

Max U=YX Kısıtlayıcı I=Py.Y+Px.X

Lagranç fonksiyonu

Fayda fonksiyonu U=XY Tüketicinin geliri I=80 Px=1 ve Py=4 Y=? ve X=?

L= YX + (80-X-4Y)

Y

LX 0

X

LY 0

4

L80 XY4

Y=0.25X

80-4(0.25X)-X=0

80-2X=0 X=40 Y=10

Tüketici dengesinde Y=10 ve X=40 birimToplam FaydaU=XY=40(10)=400Util fayda

X

Y

X

0

Harcama minimizasyonu

X=4Y

Min=4Y+X Kısıtlayıcı U=400=YX

Lagranç fonksiyonu

Fayda fonksiyonu U=XY Tüketicinin geliri I=80 Px=1 ve Py=4

L= 4Y+X+ (400-XY)

Y

L4 0

YX

L1 0

4

L400 XY

Y=0.25X

400-X(0.25X)=0

400-0.25X2=0 0.25X2=400 X2=1600

Tüketici dengesinde Y=10 ve X=40 birimToplam FaydaU=XY=40(10)=400Util fayda

U=YX=400 util fayda sağlayacak Y ve X mal bileşimi nedir?

X=40

KPSS 2004

10.X ve Y malı tüketen bir tüketicinin fayda fonksiyonu aşağıda verilmiştir.

31

21

10 YX)Y,X(U

X malının fiyatı 2, Y malının fiyatı 4,tüketicinin geliri 270 ise,

tüketicinin elde edeceği maksimum fayda değeri kaç olur?

A) 140 B) 160 C) 270 D) 300 E) 640

C) 270

31

21

10 YXU Y.PX.PM yx Fayda Fonksiyonu Harcama fonksiyonu

2xP 4yP 270IM

KPSS 2004

S. 10

31

21

10 YXU

Y.PX.PM yx

Fayda Fonksiyonu

Harcama fonksiyonu

2xP

4yP270IM

)YX(YXL 4227010 31

21

025 31

21

YXX

U

04310 3

221

YXY

U

25 3

121

YX

4310 3

221

YX

42

310

5

32

21

31

21

YX

YX42

3105

X

Y

YX 20320

YX 3

0432270

Y)Y(

U

31

21

10 YXU 31

21

278110 )()(U 270278110 3 U

Y=27 X=81 C) 270

+ = 1XP

XI

*YP

YI

*

Örnek: Fayda fonksiyonu 2

1

2

1

XYU

Tüketicinin bütçesi (harcaması)=M=1200 TL

Y malının fiyatı X malının fiyatı3Py 6Px

Faydayı maksimum yapan Y=? ve X=? Kısa Yöntem

yP

MY

XYU

2003

600

3

1200x50.0Y

xP

MX

100

6

600

6

)1200(50.0X

42. Yukarıdaki grafik bir mala ilişkin piyasayı göstermektedir. Devlet söz konusu mal icin satış vergisi uygulanmasına karar verirse, hickimsenin olmayan kayıp miktarı kac TL dir?A) 40B) 30C) 20D) 10E) 5

HALK BANKASI 2009

D) 10

Hazine uzmanlık-2007

YX)X,Y(U 2Fayda fonksiyonu 4yP 2xP 16)I(Gelir

Y ve X malları için Marshall Talep fonksiyonları nedir?

Max U=YX Bütçe Kısıtı I=Px.X+Py.Y

Lagranç Fonksiyonu: L=2YX+(16-2X-4Y)

022

YX

U

042

XY

U

04216

YX

U

4

2

2

2

X

Y

2

4

Y

X2

Y

XYX 2

042216 Y)Y( 0816 Y Y816 2Y 4X

YXU 2 16422 ))((U

Marshall Talep Fonksiyonları X =4 Y=2

Toplam Fayda U=16

Toplam Fayda U=2YX=16



Y ve X malları için Hicks Talep fonksiyonları nedir?

Fayda kısıtı U=2YX=16Minimizasyon I=Px.X+Py.Y

Lagranç Fonksiyonu: L=2X+4Y+(16-2YX)

022

YX

U

024

XY

U

0216

YX

U

X

Y

2

2

4

2

2

4

Y

X2

Y

XYX 2

02216 )Y(Y 0416 2 Y 2416 Y 44

162 Y 2Y

042216 ))((

Marshall Talep Fonksiyonları X =4 Y=2 Toplam Fayda U=16

Toplam Fayda U=2YX=16

4X

16 TL geliri olan tüketici Px=2 ve Py=4 TL iken U=16 birim fayda sağlamak isterse X ve Y mallarından kaç adet almalıdır?

Hicks Talep Fonksiyonu X =4 Y=2



Y ve X malları için Hicks talep fonksiyonları nedir?

Tüketici dengesinde Y ve X mallarından kaç birim tüketilir?

Tüketici dengesinde toplam fayda nedir?

TÜKETİCİ DENGESİ M=60 Px=2 Py=1

Y

X

u1

60

30

a

15

30

Tüketici Dengesi

y

x

y

xyx MU

MU

P

P

X

YMRS

y

xyx MU

MU

1

2

15

30MRS

TÜKETİCİ DENGESİ M=60 Px=2 Py=1 Px=1

Y

X

u1

60

30

a

15

30


1MU

MU

1

1

40

40MRS

y

xyx

60

20

40

bu2

TE

TE

Fiyat-Tüketim Eğrisi

Y

X

Px

+ 25

- 10 TE GE İE

+ +-+

Y ve X ikame mallardır

BİR MALIN FİYATINDA DEĞİŞME VE TÜKETİCİ DENGESİM=100 Px=5 Py=5

Px=2

Y

X

a

u1

10

10

20

20 50

b

u2

4

40

Fiyat-Tüketim eğrisi

Px

X10

5 a

b DM

40

2

Bir malın talep denklemi aşağıdaki gibidir.

21

4/Q

P fiyat P=2 iken fiyat-talep esnekliği nedir?

PQ / 421 2

2

421 /Q 221 /Q Q=4 P=2

2

24

P

)(Q

Esneklik Formülü:

Q

P

dP

dQe 3162 P)(

dP

dQe

216 PQ

332 P 3

32

P

Q

P

dP

dQe

4

2

2

323)(

e 4

2

8

32e 2

32

64e

Fiyat-talep esnekliği negatif olduğundan normal maldır ve normal malın

fiyat-talep eğrisi negatif eğimlidir.

21

4/Q

P

P ve Q arasında

negatif ilişki vardır

KAYMAKAMLIK 2011

129. Tercihleri U(X, Y) = 10X + 5Y fayda fonksiyonu ile temsil edilen bir

tüketici, 10 birim X malı ve 9 birim Y malı tüketmektedir.

Tüketicinin X malı tüketimi 1’e düşerse tam olarak eski refah

düzeyinde kalabilmesi için kaç birim Y malı tüketmesi gerekir?

A) 16 B) 27 C) 32 D) 37 E) 43

U(X, Y) = 10X + 5Y Y=9 X=10 U(X, Y) = 10(10) + 5(9)

U(X, Y) = 100 + 45 U=145 Y=? X=1 U(X, Y) = 10(1) + 5Y=145

10 + 5Y=145 5Y=135 5Y=135 Y=27 B) 27

Tüketi̇ci̇ teori̇si̇

Economy & Finance

Transcript of Tüketi̇ci̇ teori̇si̇