1

TRẦM TƯ CỦA MỘT TEcircN TỘI TỬ HIgraveNH

Hồ Hữu Tường

Tựa - Ngagravey 29 thaacuteng 8 năm 1957 tocirci bị Toagrave aacuten Quacircn sự

Sagravei Gograven lecircn aacuten tử higravenh Tocirci coacute kyacute tecircn xin phaacute aacuten magrave lograveng

khocircng tin sẽ được lại đatilde tự hẹn nếu khocircng được phaacute aacuten thigrave

acircu để bị hagravenh quyết cho rồi một đời magrave tocirci muốn chấm dứt

một caacutech kheacuteo hơn lagrave để bị giết mờ aacutem nơi một chốn hẻo

laacutenh nagraveo đoacute rồi tecircn tuổi thecircm trầm luacircn trong một caacutei biển

phỉ baacuteng vocirc biecircn Song lẽ sự tự hẹn ấy được begrave bạn ở

nước ngoagravei hay được Necircn chi sau ngagravey bị baacutec đơn xin

phaacute aacuten ngagravey 31 thaacuteng Chạp năm ấy ocircng Albert Camus

thay mặt cho begrave bạn noacutei tiếng Phaacutep bagrave R Fischer thay mặt

cho begrave bạn noacutei tiếng Anh ocircng Nguyễn Ngọc Biacutech thay mặt

cho người Việt ở hải ngoại đaacutenh điện cho tocirci acircn cần khuyecircn tocirci necircn kyacute tecircn xin acircn xaacute để

cho họ tiện bề vận động xin phoacuteng thiacutech cho tocirci Nể tigravenh họ tocirci đatilde kyacute tecircn

Gần năm năm đatilde qua mặc dầu caacutec begrave bạn nagravey khocircng ngớt kecircu gagraveo tocirci vẫn đội

trecircn đầu bản aacuten tử higravenh vagrave trong mấy năm nagravey trước khi đi ngủ đecircm nagraveo tocirci cũng tự

hỏi ldquoNgagravey mai phải chăng lagrave migravenh phải đứng trước toaacuten liacutenh hagravenh quyếtrdquo Sống trong

tacircm trạng phập phồng nọ những trầm tư của một tecircn tội tử higravenh bị tử thần uốn nắn

chiều hướng rất nhiều chẳng khaacutec nagraveo tia saacuteng bị chạy gần một khối thu huacutet khổng lồ

vậy Phương chi tocirci cograven mắc một cơn bệnh trầm kha keacuteo dagravei từ thaacuteng 4 năm 1959 đến

thaacuteng 9 năm 1961 magrave đến nay thaacuteng 6 năm 1962 thời hồi xuacircn vẫn chưa dứt Trong

điều kiện ấy những trang sau nagravey phỏng coacute giaacute trị nagraveo chăng

Tuy vậy tocirci khocircng ngại ngugraveng magrave đăng chuacuteng noacute ra trước để lagravem một bức thơ cảm ơn

chung cho những ai rải raacutec trong bốn phương trời hoặc danh tiếng lẫy lừng như A

Camus hay Nehru hoặc tecircn tuổi cograven trong boacuteng như sinh viecircn vagrave học sinh sau để đặt

một vấn đề magrave tocirci tin rằng lagrave vấn đề trọng đại hơn hết của nửa thế kỷ sau của thế kỷ hai

mươi Tocirci muốn noacutei đến sự đại nhất thống tocircn giaacuteo triết học khoa học vagrave chaacutenh trị

Hơn hai ngagraven năm trăm năm trước đacircy khi khoa học chưa phaacutet sanh vagrave sự hiểu biết

của loagravei người chỉ cograven thocirc sơ khi chaacutenh trị cograven lagrave caacutei luacircn lyacute của caacutec tiểu quốc vương

đối với nhau vagrave đối với thần dacircn đatilde coacute người tocirci muốn noacutei đến Thiacutech Ca Macircu Ni đem

tocircn giaacuteo vagrave triết học magrave thống nhất lại thagravenh ra Phật phaacutep cograven truyền đến bacircy giờ Hơn

trăm năm trước đacircy Marx đem triết học của nước Đức thời ấy dung hoagrave với kinh tế học

của Anh vagrave xatilde hội chủ nghĩa của nước Phaacutep magrave đắp nền cho một caacutei văn minh mới văn

2

minh chaacutenh uỷ hiện nay đang chi phối cả tỉ người Rồi do một sự ngẫu ngộ của lịch sử

saacuteu trăm triệu dacircn Trung Hoa đương sugraveng baacutei đạo Phật đacircy lại phải tocircn thờ một lyacute

tưởng mới magrave Thaacutenh nhơn lagrave Marx Engels Leacutenine Staline vagrave Mao Trạch Đocircng Hai

nguồn văn minh nagravey của đạo Phật vagrave của chủ nghĩa cộng sản cả hai đều coacute xu hướng

xa thơ sau khi gặp gỡ nhau trecircn đất Trung Hoa sẽ ai thắng ai bại hay sẽ tổng hợp

nhau thagravenh ra một caacutei gigrave mới mẻ

Về một mặt khaacutec khoa học phaacutet sanh ở Hy Lạp vagravei thế kỷ sau Phật phaacutep từ đấy vạch

một con đường cagraveng lacircu cagraveng rộng thecircnh thang vagrave ngagravey nay khocircng biết biecircn giới nagraveo

cả Vagraveo những buổi đầu noacute cograven phải tuỳ thuộc vagraveo tocircn giaacuteo Vagravei thế kỷ nagravey noacute gỡ

được caacutei aacutech ấy nhưng lại bị troacutei vagraveo những tuỳ thuộc mới của chaacutenh trị Noacute sẽ cởi

được những tuỳ thuộc mới nagravey chăng hay sẽ hạ migravenh lagravem caacutei maacutey cho kẻ mạnh thế

vặn theo yacute muốn Vagravei mươi năm nay Phật phaacutep vừa bỏ vogravei bograve qua caacutec xứ Tacircy phương

Anh Đức Phaacutep Mỹ Uacutec Đụng chạm với khoa học của caacutec xứ nagravey tocircn giaacuteo ấy sẽ ra

sao hay cũng sẽ bị khoa học bagravei baacutec cũng như caacutec giaacuteo điều khaacutec trước kia

Noacutei đến sự đại nhất thống tocircn giaacuteo triết học khoa học vagrave chaacutenh trị magrave chỉđề cập đến

Phật phaacutep ấy khocircng phải lagrave một sự thiecircn lệch Caacutec giaacuteo điều khaacutec khocircng nhận chịu

một sự sửa lại vaincre ou peacuterir [1]

Higravenh như lagrave giaacuteo điều căn bản của caacutec giaacuteo điều

Đặt caacutei phaacutep của migravenh dưới sự dắt dẫn của triacute tuệ Phật phaacutep lấy sự sửa lại lagravem căn

bản vagrave khi bảo rằng sau nagravey Maitreya giaacuteng thế lagravem vị Phật tương lai để chỉnh lại caacutei

phaacutep cũ phải chăng lagrave Thiacutech Ca Macircu Ni dặn trước tiacuten đồ migravenh necircn dọn migravenh đoacuten rước

một cuộc sửa lại vĩ đại Tocirci baacutei phục caacutei tinh thần cải tiến canh tacircn ấy cũng như tocirci baacutei

phục điều magrave trong khoa học từ Copernic Galileacutee Keacutepler Newton vagrave nhất lagrave đầu thế

kỷ XX mỗi danh nhacircn đều đaacutenh dấu cho một cuộc caacutech mạng trong tư tưởng Caacutei tinh

thần chung ấy phải chăng lagravemiếng đất dung hoagrave Phật phaacutep vagrave khoa học Tocirci tin rằng

trong mấy năm gần đacircy sẽ coacute cacircu trả lời thoả đaacuteng cho cacircu hỏi trecircn đacircy

Một ngagraven năm trăm năm trước Thiacutech Ca Macircu Ni triết học của Ấn Độ đatilde phồn thịnh lắm

rồi vagrave dọn đường cho sự thống nhất caacutei triết học ấy với sự hiểu biết dưới dấu hiệu của

triacute tuệ để thagravenh Phật phaacutep Caacutei triết học của Tacircy phương lập ra từ thời Socrate vagrave bắt

đầu phồn thịnh từ Bacon sẽ nhờ một Maitreya magrave thống nhất với khoa học cũng dưới

dấu hiệu của triacute tuệ ắt một tocircn giaacuteo mới ra đời một tocircn giaacuteo khocircng dựa vagraveo tiacuten ngưỡng

vagrave cuồng tiacuten magrave bắt nguồn nơi từ tacircm do triacute tuệ soi saacuteng Ba viecircn đaacute lớn lagrave tocircn giaacuteo

triết học vagrave khoa học đatilde nhờ triacute tuệ magrave xacircy liền với nhau được thigrave caacutei mộng lớn kia caacutei

mộng đại nhất thống gần thagravenh vậy

Chỉ cograven viecircn đaacute choacutet chaacutenh trị Từ muocircn thuở chaacutenh trị thay đổi saacutet theo người lagravem vagrave

lịch sử đầy dẫy những caacutei xảy ra bất ngờ cũng như những caacutei hiển nhiecircn traacutenh khocircng

nổi Đầu thế kỷ nagravey coacute mấy ai đoaacuten trước được sự trổi dậy của Aacute chacircu vagrave Phi chacircu

cũng như những cố gắng đacircu coacute thể ngăn nổi chiến tranh thế giới thứ nhất vagrave thứ hai

nổ bugraveng ra Vagrave mặc dầu bắt nguồn nơi chung hệ thống của Marx chaacutenh trị của Leacutenine

của Trotsky của Staline của Khroutchev của Mao Trạch Đocircng đacircu coacute liecircn tục với nhau

2

minh chaacutenh uỷ hiện nay đang chi phối cả tỉ người Rồi do một sự ngẫu ngộ của lịch sử

saacuteu trăm triệu dacircn Trung Hoa đương sugraveng baacutei đạo Phật đacircy lại phải tocircn thờ một lyacute

tưởng mới magrave Thaacutenh nhơn lagrave Marx Engels Leacutenine Staline vagrave Mao Trạch Đocircng Hai

nguồn văn minh nagravey của đạo Phật vagrave của chủ nghĩa cộng sản cả hai đều coacute xu hướng

xa thơ sau khi gặp gỡ nhau trecircn đất Trung Hoa sẽ ai thắng ai bại hay sẽ tổng hợp

nhau thagravenh ra một caacutei gigrave mới mẻ

Về một mặt khaacutec khoa học phaacutet sanh ở Hy Lạp vagravei thế kỷ sau Phật phaacutep từ đấy vạch

một con đường cagraveng lacircu cagraveng rộng thecircnh thang vagrave ngagravey nay khocircng biết biecircn giới nagraveo

cả Vagraveo những buổi đầu noacute cograven phải tuỳ thuộc vagraveo tocircn giaacuteo Vagravei thế kỷ nagravey noacute gỡ

được caacutei aacutech ấy nhưng lại bị troacutei vagraveo những tuỳ thuộc mới của chaacutenh trị Noacute sẽ cởi

được những tuỳ thuộc mới nagravey chăng hay sẽ hạ migravenh lagravem caacutei maacutey cho kẻ mạnh thế

vặn theo yacute muốn Vagravei mươi năm nay Phật phaacutep vừa bỏ vogravei bograve qua caacutec xứ Tacircy phương

Anh Đức Phaacutep Mỹ Uacutec Đụng chạm với khoa học của caacutec xứ nagravey tocircn giaacuteo ấy sẽ ra

sao hay cũng sẽ bị khoa học bagravei baacutec cũng như caacutec giaacuteo điều khaacutec trước kia

Noacutei đến sự đại nhất thống tocircn giaacuteo triết học khoa học vagrave chaacutenh trị magrave chỉđề cập đến

Phật phaacutep ấy khocircng phải lagrave một sự thiecircn lệch Caacutec giaacuteo điều khaacutec khocircng nhận chịu

một sự sửa lại vaincre ou peacuterir [1]

Higravenh như lagrave giaacuteo điều căn bản của caacutec giaacuteo điều

Đặt caacutei phaacutep của migravenh dưới sự dắt dẫn của triacute tuệ Phật phaacutep lấy sự sửa lại lagravem căn

bản vagrave khi bảo rằng sau nagravey Maitreya giaacuteng thế lagravem vị Phật tương lai để chỉnh lại caacutei

phaacutep cũ phải chăng lagrave Thiacutech Ca Macircu Ni dặn trước tiacuten đồ migravenh necircn dọn migravenh đoacuten rước

một cuộc sửa lại vĩ đại Tocirci baacutei phục caacutei tinh thần cải tiến canh tacircn ấy cũng như tocirci baacutei

phục điều magrave trong khoa học từ Copernic Galileacutee Keacutepler Newton vagrave nhất lagrave đầu thế

kỷ XX mỗi danh nhacircn đều đaacutenh dấu cho một cuộc caacutech mạng trong tư tưởng Caacutei tinh

thần chung ấy phải chăng lagravemiếng đất dung hoagrave Phật phaacutep vagrave khoa học Tocirci tin rằng

trong mấy năm gần đacircy sẽ coacute cacircu trả lời thoả đaacuteng cho cacircu hỏi trecircn đacircy

Một ngagraven năm trăm năm trước Thiacutech Ca Macircu Ni triết học của Ấn Độ đatilde phồn thịnh lắm

rồi vagrave dọn đường cho sự thống nhất caacutei triết học ấy với sự hiểu biết dưới dấu hiệu của

triacute tuệ để thagravenh Phật phaacutep Caacutei triết học của Tacircy phương lập ra từ thời Socrate vagrave bắt

đầu phồn thịnh từ Bacon sẽ nhờ một Maitreya magrave thống nhất với khoa học cũng dưới

dấu hiệu của triacute tuệ ắt một tocircn giaacuteo mới ra đời một tocircn giaacuteo khocircng dựa vagraveo tiacuten ngưỡng

vagrave cuồng tiacuten magrave bắt nguồn nơi từ tacircm do triacute tuệ soi saacuteng Ba viecircn đaacute lớn lagrave tocircn giaacuteo

triết học vagrave khoa học đatilde nhờ triacute tuệ magrave xacircy liền với nhau được thigrave caacutei mộng lớn kia caacutei

mộng đại nhất thống gần thagravenh vậy

Chỉ cograven viecircn đaacute choacutet chaacutenh trị Từ muocircn thuở chaacutenh trị thay đổi saacutet theo người lagravem vagrave

lịch sử đầy dẫy những caacutei xảy ra bất ngờ cũng như những caacutei hiển nhiecircn traacutenh khocircng

nổi Đầu thế kỷ nagravey coacute mấy ai đoaacuten trước được sự trổi dậy của Aacute chacircu vagrave Phi chacircu

cũng như những cố gắng đacircu coacute thể ngăn nổi chiến tranh thế giới thứ nhất vagrave thứ hai

nổ bugraveng ra Vagrave mặc dầu bắt nguồn nơi chung hệ thống của Marx chaacutenh trị của Leacutenine

của Trotsky của Staline của Khroutchev của Mao Trạch Đocircng đacircu coacute liecircn tục với nhau

3

Thuyết tiền định thịnh hagravenh ở phương Đocircng phải chăng căn cứ nơi sự vocirc định của

chaacutenh trị Vagrave từ khi trong saacutech Cộng hoagrave Platon ước mong những hiền triết cầm

quyền hơn hai ngagraven năm qua trecircn khắp địa cầu đatilde đếm được bao nhiecircu người như

thế ấy Thế magrave luacutec nagravey hơn luacutec nagraveo cả thế giới của chuacuteng ta đogravei hỏi những nhagrave cầm

quyền hiền triết Sự phacircn hoaacute thế giới thagravenh hai khối tương phản nhau cả đocirci becircn đều

nắm những khiacute giới tagraven saacutet rất kinh khủng đang đe doạ nhacircn loại bằng sự phaacute hoại vocirc

chừng coacute thể keacuteo lugravei lịch sử năm mươi thế kỷ lagrave iacutet Sự khocircn ngoan của đocirci becircn liệu coacute

thể ngăn nổi một cuộc chiến tranh thế giới thứ ba chăng Nhigraven theo tầm mắt của caacutei

mộng đại nhất thống liệu chaacutenh trị coacute chịu đem viecircn đaacute của migravenh magrave xacircy chung cugraveng

với tocircn giaacuteo triết học vagrave khoa học caacutei lầu đagravei của ngagravey mai soi saacuteng bởi triacute tuệ chăng

Hay chaacutenh trị vẫn kiecircu căng vẫn bắt tocircn giaacuteo triết học vagrave khoa học lagravem nocirc lệ cho migravenh

vagrave vẫn chỉ nghe tiếng gọi của bản năng vagrave nhiệt tigravenh

Trong năm năm luacutec bịnh cũng như luacutec mạnh đầu oacutec tocirci bị mấy vấn đề ấy aacutem ảnh tocirci

nghĩ caacutech viết ra mấy bagravei trầm tư nagravey Chiacutenh tocirci lấy lagravem lạ hơn ai hết sao một tecircn tội tử

higravenh số phận đặt nằm becircn cạnh caacutei chết lại khocircng nghĩ về caacutei chết magrave lại lo chuyện

của người sống Magrave lo nghĩ về chuyện của người khaacutec khocircng luacutec nagraveo lograveng tocirci được yecircn

nghỉ cho đến đỗi lắm khi tocirci tự viacute lagrave một damneacute [2]

Đương đợi sự giải thoaacutet của migravenh

Magrave sự giải thoaacutet nagravey tocirci tin rằng khi đăng tập saacutech nagravey để hỏi những ai suy nghĩ trong

bốn phương trời tocirci sẽ đoacuten rước được những lời chỉ giaacuteo

Cocircn Sơn thaacuteng Saacuteu năm 1962

Hồ Hữu Tường

Taacutei buacutet đuacuteng ba năm sau

Khởi viết vagraveo đầu thaacuteng Saacuteu 1962 mỗi thaacuteng được một bagravei đến thaacuteng Mười Hai năm

ấy tocirci viết đến bagravei thứ năm Nhưng tưởng coacute thể tiếp tục như vậy matildei khocircng degrave cuối

năm 1962 chuacuteng tocirci bị xeacutet phograveng

Saacutech mấy chục số Esprit của ocircng Domenach gởi cho mấy chục số Preuves do bộ biecircn

tập nagravey tặng ba bản thảo của ba bộ trường thiecircn tiểu thuyết đatilde viết xong một quyển tự

thuật hai quyển tiểu luận bị dồn vagraveo một cần xeacute cất vagraveo kho để cuacuteng dường cho bọn

mối lagravem thực phẩm Cograven những caacutei viết lỡ dở thigrave bị gom gởi lecircn ban quản

đốc Nhờ vậy magrave khi Ngocirc Đigravenh Diệm bị hạ mớ tagravei liệu nagravey được trả lại Những bagravei

ldquoTrầm tưrdquo nhờ vậy magrave sống soacutet

Gởi về nhagrave trước khi tocirci bước chacircn ra khỏi Chiacute Hoagrave tạp chiacute Baacutech Khoa lần lượt cho

đăng ra Tocirci khocircng hagravei lograveng lắm Những bagravei tocirci viết dựa vagraveo mớ kiến thức tocirci đatilde coacute năm

1954 vagraveo tugrave coacute đọc chi thecircm chi cho khỏi lagrave lỗi thời Nay ocircng giaacutem đốc nhagrave xuất

bản Laacute Bối ngỏ yacute cho in ra thagravenh tập tocirci cagraveng khocircng hagravei lograveng hơn nữa

4

Song nghĩ cho kỹ tại sao coacute caacutei tự aacutei như vậy

Cocircng chuacuteng muốn hiểu tacircm trạng của một người tội tử higravenh nằm trong bốn vaacutech

chẳng biết chi xảy ra ngoagravei đời bịnh hoạn liecircn miecircn tử thần lảng vảng matildei becircn

cạnh Thigrave thagravenh thật cho cocircng chuacuteng hiểu

Cograven việc noacutei truacuteng hay trật ai nỡ migravenh lagrave kẻ coacute đủ saacutech vở để học mỗi ngagravey ai nỡ tranh

hơn thua với một kẻ chỉ coacute kyacute ức leo leacutet của tecircn tội tử higravenh ốm đau nhắc nhở

Sagravei Gograven thaacuteng Saacuteu 1965

Hồ Hữu Tường

Trầm tư thứ nhứt ndash Caacutei nghiệp tiecircn thiecircn

Tocirci sanh trưởng nơi một gia đigravenh nocircng dacircn nghegraveo ở miền Hậu Giang Cha tocirci mồ cocirci cha

sớm từ mười hai tuổi đatilde phải đi ở đợ để nuocirci thacircn vagrave khocircng được đi học Nhờ taacutenh tigravenh hiền

hậu ngay thẳng vagrave siecircng năng ocircng được một nhagrave giagraveu gả cho đứa con nuocirci cho mướn

ruộng vagrave giuacutep vốn để cất nhagrave lagravem mugravea rời thacircn phận ở đợ để trở necircn một taacute điền cho đến

ngagravey lacircm chung Luacutec ấy cả hai đều khocircng coacute học Về mặt tư tưởng cha tocirci khocircng theo đạo

Phật chẳng theo Latildeo giaacuteo magrave cũng khocircng biết Khổng giaacuteo lagrave gigrave bigravenh sanh rất gheacutet thầy

chugravea thầy phaacutep vagrave chỉ biết thờ kiacutenh ocircng bagrave

Lagravem mugravea truacuteng luocircn mấy năm trong nhagrave dagravenh dụm coacute dư chuacutet đỉnh cha tocirci mới gởi anh cả

tocirci đến một ocircng đồ ở gần đoacute magrave học chữ HAacuteN Ngagravey thigrave đi lagravem ngoagravei đồng tối lại quạt muỗi

cho con học ocircng học loacutem được chữ Haacuten chữ Nocircm đọc được truyện saacutech vagrave bắt đầu giao

thiệp rộng Mỗi năm hễ hết mugravea mưa thigrave coacute ghe bầu từ những miền Quảng Nam Quảng

Ngatildei Bigravenh Định Phuacute Yecircn chở những thổ sản ngoagravei ấy vagraveo thỉnh thoảng coacute một vagravei thầy

thuốc bắc một hai ocircng đoacute theo caacutec ghe ấy vagraveo magrave đi tigravem việc đoacute lagrave những mối giao du thiacutech

nhất của cha tocirci Tết năm 1910 luacutec ấy tocirci cograven trong bụng mẹ theo lời thuật lại cha tocirci giao

thiệp được một người khocircng biết tecircn họ gigrave magrave thiecircn hạ sau nagravey đều gọi lagrave thầy Quảng vigrave

coacute giọng noacutei Quảng Nam đặc biệt Khocircng ai thấy ocircng nagravey lagravem nghề gigrave nhưng người ta đồn

ocircng lagravem thợ mộc rồi bởi ocircng giỏi bugravea Lỗ Ban necircn thiecircn hạ sợ ocircng ểm magrave khocircng ai mướn

cả Ocircng say rượu cả ngagravey ngồi trecircn một chiếc xuồng magrave bơi đi hoagravei iacutet gheacute đacircu cả Thế magrave

ocircng thiacutech gheacute nhagrave tocirci để thuyết đạo cho cha tocirci Ocircng thuyết caacutei gigrave Sau nagravey tocirci chỉ nghe toacutem

tắt magrave thocirci Thầy Quảng khuyecircn cha tocirci necircn theo đạo Bửu Sơn Kỳ Hương magrave tin rằng Di

Lặc sẽ giaacuteng trần chỉnh lại phaacutep cũ lagravem cho ldquominh đạordquo sẽ taacutei sanh Cha mẹ tocirci bagraven luận với

nhau nhiều về sự nagravey nhưng rốt rồi khocircng theo Cha tocirci đợi matildei đến năm 1930 vagravei chục

thaacuteng trước khi ocircng chết mới thượng trần điều trecircn bagraven thờ để tỏ ra rằng bacircy giờ ocircng đatilde lagrave

tiacuten đồ của đạo ấy Nhưng đến luacutec đoacute toagraven xứ Việt đếm khocircng cograven được vagravei ngagraven tiacuten đồ theo

phaacutei nagravey

5

Tocirci lớn lecircn đi học khoa học ở Acircu chacircu nhiễm thecircm được một mớ chủ nghĩa Marx về xứ

rồi thấy trần điều thượng lecircn bagraven thờ hỏi ra mới biết nguồn căn của caacutei tocircn giaacuteo đatilde để hai

mươi năm đặng thay đổi lograveng của một nocircng dacircn thiếu học Bacircy giờ đến phiecircn cha tocirci đem

những truyền thống magrave ocircng vagrave mẹ tocirci đatilde nghe luacutec magrave tocirci chỉ lagrave một caacutei thai vừa tượng magrave

thuật lại cho tocirci đương đầy kiecircu hatildenh vigrave mớ khoa học vagrave chủ nghĩa vừa nuốt được Vigrave lograveng

kiecircu hatildenh của một tacircn đồ kia tocirci khocircng chấp nhận lời truyền đạo ngay của người cha kiacutenh

mến

Hơn ba mươi năm đatilde qua Nhiều sự thất bại trong cuộc vật lộn với đời lagravem cho tocirci coacute nhiều

kinh nghiệm hơn vagrave do đoacute trở necircn khiecircm tốn Vagraveo nhagrave tugrave chuyến nagravey tocirci lại chỉ thấy coacute một

cửa ra caacutei chết vigrave mười hai viecircn đạn hay vigrave bịnh hoặc giagrave Cagraveng gần caacutei chết con người

cần xeacutet neacutet để ocircn lại đời migravenh Tocirci mới thấy tocirci đatilde vương lấy caacutei nghiệp của tocirci trước khi ra

bụng mẹ luacutec ấy mẹ tocirci đang nghe bagraven đến sự sửa lại thường xuyecircn của đạo Phật magrave tượng

trưng lagrave Maitreya đức Phật đầu thai lại matildei để chỉnh lại caacutei phaacutep necircn chi bacircy giờ mặc dầu

tocirci khocircng phải lagrave tiacuten đồ của đạo Phật tocirci matildei lo acircu về sự sửa lại ấy

Tocirci lo acircu về sự nagravey từ năm 1939 khi bắt đầu cuộc Chiến tranh Thế giới thứ Hai luacutec ấy tocirci

cũng bắt đầu một kỳ tugrave năm năm Năm ấy tocirci bắt đầu hoagravei nghi về mớ lyacute thuyết magrave tocirci đatilde

học của Marx vagrave thấy rằng ngagravey sau magrave thế giới một nhagrave được vai trograve của luacircn lyacute vagrave tocircn

giaacuteo rất lagrave hệ trọng Trong năm năm ở tugrave khocircng coacute saacutech đọc tocirci cứ suy nghĩ matildei về sự tổng

hợp chủ nghĩa xatilde hội vagrave đạo Phật Về mặt lyacute thuyết sự tổng hợp ấy coacute thể lagravem được

nhưng về đường thực tế trong hai caacutei đại gia đigravenh gia đigravenh xatilde hội chủ nghĩa vagrave gia đigravenh

Phật tử chẳng coacute ai ươm thử việc nagravey Từ ấy caacutei nghiệp noacutei trecircn cagraveng quấn quiacutet tacircm hồn

tocirci Necircn chi tocirci đặt caacutei trầm tư thứ nhất nagravey dưới dấu hiệu của Maitreya khocircng phải bởi tocirci

tin rằng ngagravei sẽ đến bằng xương thịt magrave bởi tocircn taacuten thưởng caacutei tượng trưng sự sửa lại

deg deg deg

Với sự tấn triển của khoa học vagrave nhất lagrave của chủ nghĩa Marx một tocircn giaacuteo nagraveo ở phương

Đocircng hay ở phương Tacircy magrave muốn tồn tại tất phải sửa lại giaacuteo điều của migravenh Đối với Phật

phaacutep sự sửa lại nagravey gọi lagrave chỉnh lại caacutei phaacutep Vagrave đạo Phật rất khoan dung đối với những sự

chỉnh phaacutep như vậy Năm trăm năm sau khi phaacutet sanh đạo Phật đatilde thay lốt một lần do sự

đụng chạm với caacutec học phaacutei Bagrave La Mocircn magrave phaacutet xiển phần higravenh nhi thượng magrave saacuteng tạo

lắm tượng trưng đến đổi hoaacute ra hữu thần ấy lagrave buổi đầu của Phật giaacuteo đại thặng Cuối thế

kỷ mười ba dưới sự đocirc hộ của dacircn Mocircng Cổ khắp nước Tagraveu tragraven lan một chi phaacutei mới

dưới tecircn lagrave Bạch Liecircn giaacuteo truyền rằng Di Lặc giaacuteng trần để tổ chức tiacuten đồ vagraveo một giaacuteo

phaacutei nửa tocircn giaacuteo nửa chaacutenh trị Bạch Liecircn giaacuteo nagravey đatilde chủ động bao nhiecircu cuộc khởi

6

nghĩa lagravem ruacuteng động cả nước Tagraveu suốt mấy trăm năm đến cuối thể kỷ mười taacutem mới dứt

magrave dư ba hatildey cograven keacuteo dagravei đến cuối chiến tranh Quyền phỉ Nay trăm năm triệu tiacuten đồ của

Phật ở Trung Hoa lại lọt dưới sự chi phối của chủ nghĩa cộng sản nếu khocircng coacute một sự

vươn migravenh thay lốt nagraveo cả để tồn tại thigrave chỉ cograven một vagravei thế hệ thocirci đạo Phật sẽ rời bỏ xứ

nagravey Cograven lại gần trăm triệu người ở Nhật gần trăm triệu người ở Đocircng Nam Aacute vagrave caacutec nơi

thigrave ở đacircy ngoagravei sự khocircng an ninh về chaacutenh trị đạo Phật lại bị caacutec tocircn giaacuteo khaacutec vagrave khoa

học tấn cocircng Trong viễn đồ nagravey mấy năm choacutet của thế kỷ hai mươi higravenh như lagrave những năm

choacutet của đạo Phật trong thế giới Muốn tồn tại ở Tagraveu cũng như ở ngoagravei nước Tagraveu đạo Phật

cần phải chỉnh lại phaacutep migravenh

Magrave đạo Phật cugraveng caacutec tocircn giaacuteo khaacutec cần phải tồn tại chăng Noacutei một caacutech khaacutec sự tiến bộ

của loagravei người về triết học về khoa học vagrave về chaacutenh trị đatilde đủ chưa để xacircy dựng một caacutei xatilde

hội khocircng cần đến tocircn giaacuteo vagrave luacircn lyacute Trả lời rằng đatilde đủ ấy lagrave một caacutei sự quaacute vội vatilde

Chaacutenh trị chưa tigravem tổ chức được một xatilde hội trong ấy chỉ cần luật phaacutep vagrave quacircn đội để cai trị

magrave chẳng nhờ đến luacircn lyacute vagrave tocircn giaacuteo để đứa hoaacute đa số nhacircn dacircn Khoa học chỉ khảo cứu

được một phần caacutec hiện tượng của vạn vật magrave cograven lưu lại vocirc số vấn đề đương đogravei hỏi cacircu

trả lời magrave triết học vagrave khoa học chưa tigravem được Vagrave lyacute lẽ quyết định hơn hết lagrave con người

của thế kỷ hai mươi nagravey vẫn cograven những bản tiacutenh thocirc sơ cograven bị bản năng kiacutech thiacutech mạnh

cograven bị nhiệt tigravenh đốt noacuteng thigrave cograven cần coacute một caacutei văn migravenh mới để regraven luyện uốn nắn hun

đuacutec cho ngagravey cagraveng cao quiacute đẹp đẽ hơn trong iacutet lắm lagrave năm ba trăm năm Tocirci muốn noacutei đến

caacutei văn minh tu sĩ Thigrave đạo Phật cũng như caacutec tocircn giaacuteo khaacutec cần phải hoagrave migravenh vagraveo caacutec

văn minh tu sĩ ấy cho loagravei người dugraveng chẳng khaacutec nagraveo những caacutei phao cho người tập lội

ocircm trong buổi đầu vậy

Tuy caacutec tocircn giaacuteo thảy cần tồn tại để hoagrave migravenh vagraveo caacutei văn minh tu sĩ ấy song khocircng phải

caacutei nagraveo cũng dễ trường tồn Xeacutet về bản chất của noacute đạo Phật coacute nhiều nội lực giuacutep cho noacute

vượt thời gian dagravei hơn hết thế magrave noacute bị những yếu tố ngoại quan của lịch sử lagravem cho noacute bị

đe doạ nhiều hơn cả Bị nguy cơ kế đoacute lagrave Ấn giaacuteo bởi đạo nagravey khocircng chịu đựng nỗi một

cuộc caacutech mạng chaacutenh trị magrave động cơ chiacutenh lagrave thuyết bigravenh đẳng Kế đến lagrave Hồi giaacuteo ở

Trung Đocircng vagrave Bắc Phi Trong viễn đồ Đocircng Tacircy cộng tồn thigrave Kitocirc giaacuteo được sự an ninh

chaacutenh trị đảm bảo cho vững vagraveng hơn hết Song sự cộng tồn nagravey keacuteo dagravei được bao lacircu

Hay lagrave rồi đacircy nhacircn loại phải dấn vagraveo một cuộc chiến tranh thế giới thứ ba Mỗi lần coacute chiến

tranh thế giới lagrave coacute những thay đổi vĩ đại Trocircng gương chiến tranh thế giới thứ nhất noacute

sanh đẻ ra caacutech mạng Nga lagravem cho gần một trăm năm mươi triệu tiacuten đồ của Kitocirc giaacuteo chaacutenh

thống lọt vagraveo lưới của cộng sản Trocircng gương Chiến tranh Thế giới thứ Hai noacute lagravem cho cả

Trung Acircu bị Hồng quacircn chiếm vagrave noacute sanh đẻ ra caacutech mạng Tagraveu lagravem cho năm trăm triệu tiacuten

đồ của Phật giaacuteo lọt vagraveo lưới của chủ nghĩa Marx Rồi ta thử nhigraven caacutei cứu caacutenh của một

cuộc chiến tranh thế giới thứ ba với khiacute giới nguyecircn tử vagrave khinh khiacute với khiacute giới hoaacute học vagrave

vi trugraveng vagrave nhất lagrave với khiacute giới lợi hại hơn tất cả lagrave lyacute tưởng chiến tranh thế giới thứ ba hơn

7

cả thứ nhất vagrave thứ hai sẽ lagravem truacutec đổ bao nhiecircu đế quốc khổng lồ lagravem tan naacutet lắm kiến truacutec

chaacutenh trị cũng như tocircn giaacuteo lagravem cho nhacircn loại trở lugravei trecircn đường lịch sử năm ba trăm năm

lagrave iacutet Noacute sẽ lagrave caacutei mạt phaacutep cho tất cả chớ khocircng phải riecircng cho đại Phật ở xứ thắng cũng

như ở xứ bại nối tiếp sự tagraven phaacute vagrave sợ hatildei lagrave luồng gioacute bi quan sau đoacute mới đến sự mong

mỏi thuận lợi cho một tocircn giaacuteo bao trugravem cả loagravei người

Qua những đợi hatildei hugraveng ấy trong bốn tocircn giaacuteo lớn cũ caacutei nagraveo coacute thể thay lốt mấy lần như

con tằm từ trứng sang sacircu hoaacute nhộng để thagravenh bướm bay đi được Tocirci khocircng biết trong Ấn

giaacuteo trong Hồi giaacuteo trong Kitocirc giaacuteo coacute những lo acircu như thế chăng Riecircng Phật giaacuteo với sự

baacute chiếm cộng sản của nước Tagraveu vagrave sự khocircng an ninh ở Đocircng Nam Aacute thigrave vấn đề đatilde đặt ra

hơn mười mấy năm nay rồi vagrave đogravei hỏi những giải quyết cấp baacutech Thế magrave tocirci chưa nghe

được một tiếng vang nagraveo cả về một caacutei ướm thử chỉnh lại Phật phaacutep năm 1959 tạp

chiacute France-Asie trong số đặc biệt về sự hiện diện của đạo Phật mặc dầu coacute rất nhiều bagravei

của caacutec vị baacutec học vagrave cao tăng khocircng coacute noacutei phớt qua đến vấn đề trọng đại nagravey

Tocirci khocircng phải lagrave một nhagrave baacutec học hay một bực cao tăng Nhưng đứng trước sự bức baacutech

nagravey magrave chẳng ai thốt lời nagraveo vagrave bị caacutei nghiệp tiecircn thiecircn noacutei trecircn kia thuacutec đẩy acircu lagrave tocirci lecircn

tiếng vậy

Điều magrave cần chỉnh lại hơn hết trong đại Phật lagrave xu hướng xuất thế Trong Phật giaacuteo tiểu

thặng cũng như trong Phật giaacuteo đại thặng caacutei xu hướng nagravey lagrave của chung vagrave Thiacutech Ca Macircu

Ni dạy người giải thoaacutet caacute nhacircn vagraveo Niết Bagraven khi cograven sống cũng như sau khi tịch diệt Coacute lẽ

hồi thời của Phật kinh tế cograven lagrave tự nhiecircn con người iacutet bị đớn đau mỗi ngagravey vigrave sự boacutec lột

chaacutenh trị cograven lagrave đơn sơ thần dacircn iacutet bị khổ sở vigrave sự thiếu tổ chức xatilde hội necircn chi nhigraven nhận

caacutei khổ người thấy rotilde chỉ coacute sanh bịnh latildeo tử khocircng ưa magrave hợp ưa magrave phải xa ligravea muốn

magrave khocircng được mất caacutei vinh lạc Caacutei khổ nagravey lagrave caacutei khổ caacute nhacircn thigrave sự tigravem giải thoaacutet bằng

phương phaacutep caacute nhacircn lagrave một việc giải thiacutech được Nhưng loagravei người cagraveng tiến triển liecircn hệ

xatilde hội cagraveng phức hoaacute thigrave một caacutei khổ khaacutec tragraven lecircn caacutei khổ tập thể bởi sự tiến triển nagravey Caacutei

khổ tập thể nagravey xảy ra thường xuyecircn magrave thỉnh thoảng dồn thagravenh cơn ngặt nghegraveo lagrave chiến

tranh lagrave chiến tranh nội loạn vagrave chiến tranh dacircn tộc lần lần gom lại thagravenh chiến tranh lyacute

tưởng vagrave chiến tranh thế giới Đối với caacutei khổ mới vagrave lớn nagravey nếu khocircng coacute một lối diệt khổ

thiacutech đaacuteng thigrave quần chuacuteng quecircn hẳn lối xuất thế của của đạo Phật hay của bất cứ tocircn giaacuteo

nagraveo khaacutec nghe theo những khẩu hiệu tuyecircn truyền của caacutec đảng phaacutei chaacutenh trị Magrave những

người tu sĩ cũng khocircng thể yecircn lograveng được để nhập định

Đối với một tối tiểu thiểu số coacute thể duy trigrave caacutei xu hướng xuất thế để an lograveng họ trong khi họ

bị vi trugraveng của bịnh higravenh nhi thượng đục khoeacutet Nhưng đối với tối đại đa số caacutei phaacutep mới

phải coacute một đại xu hướng xử thế Lagravem thế nagraveo để traacutenh chiến tranh vagrave caacutech mạng Noacutei một

8

caacutech khaacutec tocircn giaacuteo phải đồng nhất với chaacutenh trị Sự đồng nhất nagravey khocircng thể quan niệm

bằng caacutech lập những đảng chaacutenh trị để bệnh vực cho những giaacuteo điều sẵn coacute ndash caacutei magrave ta

thường thấy sau trận chiến tranh thế giới thứ hai ndash magrave phải hiểu rằng đacircy lagrave một sự cố gắng

lagravem cho quần chuacuteng đến một sự giải thoaacutet điacutech thực miễn cho loagravei người lagravem chaacutenh trị caacutei

trạng thaacutei con tằm nhả tơ tự dệt caacutei ổ để nhốt migravenh vagraveo Chiacutenh caacutei xu hướng xuất thế xưa

kia lagravem cho người ta lầm tưởng rằng đạo Phật dạy tiacuten đồ nhẫn tugraveng rồi cho rằng ldquotocircn giaacuteo lagrave

thuốc phiện của dacircnrdquo Maitreya của thời nagravey phải đaacutenh tan caacutei lầm ấy vagrave đaacutep lại lời đogravei hỏi

của tiacuten đồ Bạch Liecircn giaacuteo suốt năm trăm năm của tiacuten đồ Bửu Sơn Kỳ Hương gần một trăm

hai mươi năm lagrave lập thiecircn đagraveng trecircn cotildei thế

Đồng nhất với chaacutenh trị để xử thế khocircng phải lagrave tocircn giaacuteo chạy theo chaacutenh trị để a dua theo

kẻ coacute quyền thế vagrave để ban pheacutep lagravenh cho họ Kẻ lagravem chaacutenh trị hơn hẳn người thường lagrave

những kẻ bản năng mạnh nhiệt tigravenh nồng hay thiecircn về cực đoan hay ngatilde về bạo lực Để

traacutenh những việc như đagravey hagraveng mấy chục triệu người vagraveo trại giam như đốt ngogravei chiến

tranh thế giới để củng cố địa vị caacute nhacircn cha migravenh thigrave khocircng necircn để cho sự ngẫu nhiecircn của

tranh đấu đưa kẻ tranh đấu lecircn dẫn đầu magrave phải tuyển trạch kẻ ấy trong hagraveng những

người saacuteng suốt baacutec aacutei vagrave hiền lagravenh hơn cả Nếu khocircng coacute cả một caacutei văn minh mới để regraven

luyện uốn nắn hun đuacutec con người theo caacutei mẫu nagravey để rồi tuyến trạch những phần tử ưu

tuacute hơn hết trong đoacute đặng đưa lecircn lagravem người latildenh đạo thigrave caacutei văn minh đương thịnh hagravenh

ngagravey nay caacutei văn minh chaacutenh uỷ chỉ cung cấp cho ta những người cầm đầu bạo ngược vagrave

man traacute

Đồng nhất với chaacutenh trị caacutei tocircn giaacuteo đội lốt mới nagravey mở magraven cho caacutei văn minh mới ấy gọi lagrave

văn minh tu sĩ Từ ngagraven xưa hễ bắt đầu coacute tocircn giaacuteo thigrave đatilde coacute người tu hagravenh Coacute lắm luacutec kẻ

tu hagravenh nagravey lại nắm luocircn quyền chaacutenh trị Nhưng những higravenh thức đoacute chưa lập necircn được

caacutei văn minh tu sĩ Nay lagrave luacutec phải nacircng sự tu hagravenh nagravey lecircn bực văn minh để noacute digraveu dắt loagravei

người từ trạng thaacutei ly taacuten từng dacircn tộc từng giai cấp đến caacutei thế giới đại đồng điều magrave

chaacutenh trị chỉ thấy thực hiện được bằng maacuteu lửa của chiến tranh vagrave caacutech mạng Nếu magrave caacutei

văn minh tu sĩ nagravey sớm xuất hiện được hoạ may sẽ miễn cho nhacircn loại cuộc đại chiến thế

giới thứ ba Rủi magrave chiến tranh thứ ba nổ ra trước rồi thigrave quả địa cầu sẽ đầy dẫy tagraven phaacute

tang toacutec vagrave căm hờn Dẫu ai lagrave chủ của mai sau kẻ thống nhất được địa cầu bằng maacuteu lửa

sẽ chẳng hơn gigrave caacutec Caacutesars xưa lập đế quốc La Matilde lecircn để dọn cho Kitocirc giaacuteo cũ một văn

minh tu sĩ sẽ rất cần để hagraven vaacute những vết thương vagrave dập tắt caacutec căm hờn để xacircy đắp sự

thống nhất loagravei người trecircn những nền tảng vững chắc vagrave vĩnh cửu hơn lagrave quacircn đội vagrave cảnh

saacutet

Từ mấy năm nay nhiều nhagrave caacutech mạng cũ rời bỏ hagraveng ngũ của chủ nghĩa Marx vigrave caacutei

9

chaacutenh trị của đảng nagravey thiếu một cơ sở luacircn lyacute Khroutchev khi chỉ triacutech caacutei chaacutenh trị của

Staline cũng đưa những lyacute lẽ thuộc nhơn luacircn Kinh nghiệm của gần năm mươi năm caacutech

mạng Nga chứng cho ta thấy rằng chaacutenh trị magrave buocircng lung thigrave chẳng khaacutec nagraveo ngựa mạnh

magrave khocircng cương thecircm bịt mắt noacute coacute thể đưa vagraveo hố thẳm Magrave nếu khocircng coacute một caacutei văn

minh tu sĩ đặt những lignes de force3cho kẻ lagravem chaacutenh trị hướng theo thigrave họ biết nghe vagraveo

đacircu khaacutec hơn lagrave tiếng gọi của bản năng

Kẻ chiến sĩ người latildenh đạo đatilde cần coacute luacircn lyacute thigrave đaacutem quần chuacuteng lại cần đến tocircn giaacuteo để

biết đacircu lagrave necircn đacircu lagrave khocircng hầu xử sự Những tocircn giaacuteo coacute giaacuteo điều phản khoa học lagrave

những caacutei lần lần bị khoa học gạt bỏ Nhưng những thị kiến của đạo Phật khocircng traacutei với

khoa học thigrave đạo Phật coacute nội lực để trường tồn Những học thuyết dựa vagraveo sự ldquochuacutea saacuteng

tạordquo đụng chạm hẳn với thuyết duy vật vocirc thần thigrave một becircn thắng một becircn tiecircu đatilde đagravenh Magrave

thuyết vocirc thường vocirc ngatilde của đạo Phật coacute thể dung hoagrave với biện chứng phaacutep được

Đồng nhất với chaacutenh trị vươn migravenh lecircn thagravenh một caacutei văn minh mới magrave mỗi năm thecircm lại bị

một phaacutet minh mới của khoa học kiacutech baacutec thigrave lagrave một việc khocircng thể dung thứ được Đạo

Phật xuất hiện trước khi khoa học phaacutet sinh necircn thay vigrave một sự hiểu biết chiacutenh xaacutec bằng

vagraveo thực nghiệm chỉ coacute những thị kiến về vũ trụ về vật lyacute về sinh vật về tacircm lyacute Đatilde đagravenh

rằng lắm thị kiến nagravey thật lagrave thiecircn tagravei vagrave đến thế kỷ mười chiacuten vagrave hai mươi sự hiểu biết của

thời nagravey nhận rằng Phật vagrave caacutec vị Bồ Taacutet đatilde thấy đuacuteng Nhưng khocircng necircn lấy đoacute magrave bảo

rằng giaacuteo điều của Phật lagrave hơn tất cả Caacutei tương quan giữa Phật giaacuteo vagrave khoa học cả hai

đều căn cứ vagraveo lyacute triacute khocircng necircn xacircy dựng trecircn sự dugraveng khoa học magrave chứng minh tocircn giaacuteo

hoặc sự dugraveng tocircn giaacuteo magrave thay thế cho khoa học

Đạo Phật vagrave chỗ nagravey noacute khaacutec hơn caacutec tocircn giaacuteo khaacutec lagrave một sự tu luyện theo nghĩa tầm

nguyecircn của danh từ nagravey tu lagrave lagravem cho cagraveng tốt đẹp thecircm matildei luyện lagrave lagravem cho tinh rograveng

thecircm matildei Phật tử tu luyện để lagravem cho lyacute triacute cagraveng thuần thục hơn hầu đến caacutei giaacutec Nếu sự tu

luyện ấy dugraveng để dự bị vấn đề chuẩn bị caacutec điều kiện vạch lối trước bằng trực giaacutec hay thị

kiến cho caacutec sự giải đaacutep caacutec vấn đề nagravey thigrave tocircn giaacuteo sẽ lagrave hướng đạo cho đại hội quacircn của

khoa học Chừng ấy Niết Bagraven sẽ khocircng cograven lagrave một caacutei chứa khocircng coacute gigrave đựng ở trong vagrave

chỗ nhằm của caacutec vị Bồ Taacutet (tự giaacutec nhi giaacutec tha) mới đạt được Trong hai mươi lăm thế kỷ

đatilde qua những thị kiến của đạo Phật đatilde lagravem khởi hứng cho văn chương vagrave nghệ thuật của

nhiều dacircn tộc ở Aacute chacircu Nay nếu lagravem khởi hứng được cho khoa học những thị kiến của caacutei

văn minh tu sĩ mới nagravey sẽ lagravem cho văn minh nagravey tragraven lan khắp địa cầu trở necircn một caacutei

chung của nhacircn loại

Phần nagraveo của những thị kiến nagravey chứng minh bằng khoa học được thigrave tagravei bồi cho miếng đất

khoa học rộng lớn vagrave phigrave nhiecircu thecircm phần nagraveo chưa thực nghiệm được thigrave dugraveng trực giaacutec

5

Tocirci lớn lecircn đi học khoa học ở Acircu chacircu nhiễm thecircm được một mớ chủ nghĩa Marx về xứ

rồi thấy trần điều thượng lecircn bagraven thờ hỏi ra mới biết nguồn căn của caacutei tocircn giaacuteo đatilde để hai

mươi năm đặng thay đổi lograveng của một nocircng dacircn thiếu học Bacircy giờ đến phiecircn cha tocirci đem

những truyền thống magrave ocircng vagrave mẹ tocirci đatilde nghe luacutec magrave tocirci chỉ lagrave một caacutei thai vừa tượng magrave

thuật lại cho tocirci đương đầy kiecircu hatildenh vigrave mớ khoa học vagrave chủ nghĩa vừa nuốt được Vigrave lograveng

kiecircu hatildenh của một tacircn đồ kia tocirci khocircng chấp nhận lời truyền đạo ngay của người cha kiacutenh

mến

Hơn ba mươi năm đatilde qua Nhiều sự thất bại trong cuộc vật lộn với đời lagravem cho tocirci coacute nhiều

kinh nghiệm hơn vagrave do đoacute trở necircn khiecircm tốn Vagraveo nhagrave tugrave chuyến nagravey tocirci lại chỉ thấy coacute một

cửa ra caacutei chết vigrave mười hai viecircn đạn hay vigrave bịnh hoặc giagrave Cagraveng gần caacutei chết con người

cần xeacutet neacutet để ocircn lại đời migravenh Tocirci mới thấy tocirci đatilde vương lấy caacutei nghiệp của tocirci trước khi ra

bụng mẹ luacutec ấy mẹ tocirci đang nghe bagraven đến sự sửa lại thường xuyecircn của đạo Phật magrave tượng

trưng lagrave Maitreya đức Phật đầu thai lại matildei để chỉnh lại caacutei phaacutep necircn chi bacircy giờ mặc dầu

tocirci khocircng phải lagrave tiacuten đồ của đạo Phật tocirci matildei lo acircu về sự sửa lại ấy

Tocirci lo acircu về sự nagravey từ năm 1939 khi bắt đầu cuộc Chiến tranh Thế giới thứ Hai luacutec ấy tocirci

cũng bắt đầu một kỳ tugrave năm năm Năm ấy tocirci bắt đầu hoagravei nghi về mớ lyacute thuyết magrave tocirci đatilde

học của Marx vagrave thấy rằng ngagravey sau magrave thế giới một nhagrave được vai trograve của luacircn lyacute vagrave tocircn

giaacuteo rất lagrave hệ trọng Trong năm năm ở tugrave khocircng coacute saacutech đọc tocirci cứ suy nghĩ matildei về sự tổng

hợp chủ nghĩa xatilde hội vagrave đạo Phật Về mặt lyacute thuyết sự tổng hợp ấy coacute thể lagravem được

nhưng về đường thực tế trong hai caacutei đại gia đigravenh gia đigravenh xatilde hội chủ nghĩa vagrave gia đigravenh

Phật tử chẳng coacute ai ươm thử việc nagravey Từ ấy caacutei nghiệp noacutei trecircn cagraveng quấn quiacutet tacircm hồn

tocirci Necircn chi tocirci đặt caacutei trầm tư thứ nhất nagravey dưới dấu hiệu của Maitreya khocircng phải bởi tocirci

tin rằng ngagravei sẽ đến bằng xương thịt magrave bởi tocircn taacuten thưởng caacutei tượng trưng sự sửa lại

deg deg deg

Với sự tấn triển của khoa học vagrave nhất lagrave của chủ nghĩa Marx một tocircn giaacuteo nagraveo ở phương

Đocircng hay ở phương Tacircy magrave muốn tồn tại tất phải sửa lại giaacuteo điều của migravenh Đối với Phật

phaacutep sự sửa lại nagravey gọi lagrave chỉnh lại caacutei phaacutep Vagrave đạo Phật rất khoan dung đối với những sự

chỉnh phaacutep như vậy Năm trăm năm sau khi phaacutet sanh đạo Phật đatilde thay lốt một lần do sự

đụng chạm với caacutec học phaacutei Bagrave La Mocircn magrave phaacutet xiển phần higravenh nhi thượng magrave saacuteng tạo

lắm tượng trưng đến đổi hoaacute ra hữu thần ấy lagrave buổi đầu của Phật giaacuteo đại thặng Cuối thế

kỷ mười ba dưới sự đocirc hộ của dacircn Mocircng Cổ khắp nước Tagraveu tragraven lan một chi phaacutei mới

dưới tecircn lagrave Bạch Liecircn giaacuteo truyền rằng Di Lặc giaacuteng trần để tổ chức tiacuten đồ vagraveo một giaacuteo

phaacutei nửa tocircn giaacuteo nửa chaacutenh trị Bạch Liecircn giaacuteo nagravey đatilde chủ động bao nhiecircu cuộc khởi

6

nghĩa lagravem ruacuteng động cả nước Tagraveu suốt mấy trăm năm đến cuối thể kỷ mười taacutem mới dứt

magrave dư ba hatildey cograven keacuteo dagravei đến cuối chiến tranh Quyền phỉ Nay trăm năm triệu tiacuten đồ của

Phật ở Trung Hoa lại lọt dưới sự chi phối của chủ nghĩa cộng sản nếu khocircng coacute một sự

vươn migravenh thay lốt nagraveo cả để tồn tại thigrave chỉ cograven một vagravei thế hệ thocirci đạo Phật sẽ rời bỏ xứ

nagravey Cograven lại gần trăm triệu người ở Nhật gần trăm triệu người ở Đocircng Nam Aacute vagrave caacutec nơi

thigrave ở đacircy ngoagravei sự khocircng an ninh về chaacutenh trị đạo Phật lại bị caacutec tocircn giaacuteo khaacutec vagrave khoa

học tấn cocircng Trong viễn đồ nagravey mấy năm choacutet của thế kỷ hai mươi higravenh như lagrave những năm

choacutet của đạo Phật trong thế giới Muốn tồn tại ở Tagraveu cũng như ở ngoagravei nước Tagraveu đạo Phật

cần phải chỉnh lại phaacutep migravenh

Magrave đạo Phật cugraveng caacutec tocircn giaacuteo khaacutec cần phải tồn tại chăng Noacutei một caacutech khaacutec sự tiến bộ

của loagravei người về triết học về khoa học vagrave về chaacutenh trị đatilde đủ chưa để xacircy dựng một caacutei xatilde

hội khocircng cần đến tocircn giaacuteo vagrave luacircn lyacute Trả lời rằng đatilde đủ ấy lagrave một caacutei sự quaacute vội vatilde

Chaacutenh trị chưa tigravem tổ chức được một xatilde hội trong ấy chỉ cần luật phaacutep vagrave quacircn đội để cai trị

magrave chẳng nhờ đến luacircn lyacute vagrave tocircn giaacuteo để đứa hoaacute đa số nhacircn dacircn Khoa học chỉ khảo cứu

được một phần caacutec hiện tượng của vạn vật magrave cograven lưu lại vocirc số vấn đề đương đogravei hỏi cacircu

trả lời magrave triết học vagrave khoa học chưa tigravem được Vagrave lyacute lẽ quyết định hơn hết lagrave con người

của thế kỷ hai mươi nagravey vẫn cograven những bản tiacutenh thocirc sơ cograven bị bản năng kiacutech thiacutech mạnh

cograven bị nhiệt tigravenh đốt noacuteng thigrave cograven cần coacute một caacutei văn migravenh mới để regraven luyện uốn nắn hun

đuacutec cho ngagravey cagraveng cao quiacute đẹp đẽ hơn trong iacutet lắm lagrave năm ba trăm năm Tocirci muốn noacutei đến

caacutei văn minh tu sĩ Thigrave đạo Phật cũng như caacutec tocircn giaacuteo khaacutec cần phải hoagrave migravenh vagraveo caacutec

văn minh tu sĩ ấy cho loagravei người dugraveng chẳng khaacutec nagraveo những caacutei phao cho người tập lội

ocircm trong buổi đầu vậy

Tuy caacutec tocircn giaacuteo thảy cần tồn tại để hoagrave migravenh vagraveo caacutei văn minh tu sĩ ấy song khocircng phải

caacutei nagraveo cũng dễ trường tồn Xeacutet về bản chất của noacute đạo Phật coacute nhiều nội lực giuacutep cho noacute

vượt thời gian dagravei hơn hết thế magrave noacute bị những yếu tố ngoại quan của lịch sử lagravem cho noacute bị

đe doạ nhiều hơn cả Bị nguy cơ kế đoacute lagrave Ấn giaacuteo bởi đạo nagravey khocircng chịu đựng nỗi một

cuộc caacutech mạng chaacutenh trị magrave động cơ chiacutenh lagrave thuyết bigravenh đẳng Kế đến lagrave Hồi giaacuteo ở

Trung Đocircng vagrave Bắc Phi Trong viễn đồ Đocircng Tacircy cộng tồn thigrave Kitocirc giaacuteo được sự an ninh

chaacutenh trị đảm bảo cho vững vagraveng hơn hết Song sự cộng tồn nagravey keacuteo dagravei được bao lacircu

Hay lagrave rồi đacircy nhacircn loại phải dấn vagraveo một cuộc chiến tranh thế giới thứ ba Mỗi lần coacute chiến

tranh thế giới lagrave coacute những thay đổi vĩ đại Trocircng gương chiến tranh thế giới thứ nhất noacute

sanh đẻ ra caacutech mạng Nga lagravem cho gần một trăm năm mươi triệu tiacuten đồ của Kitocirc giaacuteo chaacutenh

thống lọt vagraveo lưới của cộng sản Trocircng gương Chiến tranh Thế giới thứ Hai noacute lagravem cho cả

Trung Acircu bị Hồng quacircn chiếm vagrave noacute sanh đẻ ra caacutech mạng Tagraveu lagravem cho năm trăm triệu tiacuten

đồ của Phật giaacuteo lọt vagraveo lưới của chủ nghĩa Marx Rồi ta thử nhigraven caacutei cứu caacutenh của một

cuộc chiến tranh thế giới thứ ba với khiacute giới nguyecircn tử vagrave khinh khiacute với khiacute giới hoaacute học vagrave

vi trugraveng vagrave nhất lagrave với khiacute giới lợi hại hơn tất cả lagrave lyacute tưởng chiến tranh thế giới thứ ba hơn

7

cả thứ nhất vagrave thứ hai sẽ lagravem truacutec đổ bao nhiecircu đế quốc khổng lồ lagravem tan naacutet lắm kiến truacutec

chaacutenh trị cũng như tocircn giaacuteo lagravem cho nhacircn loại trở lugravei trecircn đường lịch sử năm ba trăm năm

lagrave iacutet Noacute sẽ lagrave caacutei mạt phaacutep cho tất cả chớ khocircng phải riecircng cho đại Phật ở xứ thắng cũng

như ở xứ bại nối tiếp sự tagraven phaacute vagrave sợ hatildei lagrave luồng gioacute bi quan sau đoacute mới đến sự mong

mỏi thuận lợi cho một tocircn giaacuteo bao trugravem cả loagravei người

Qua những đợi hatildei hugraveng ấy trong bốn tocircn giaacuteo lớn cũ caacutei nagraveo coacute thể thay lốt mấy lần như

con tằm từ trứng sang sacircu hoaacute nhộng để thagravenh bướm bay đi được Tocirci khocircng biết trong Ấn

giaacuteo trong Hồi giaacuteo trong Kitocirc giaacuteo coacute những lo acircu như thế chăng Riecircng Phật giaacuteo với sự

baacute chiếm cộng sản của nước Tagraveu vagrave sự khocircng an ninh ở Đocircng Nam Aacute thigrave vấn đề đatilde đặt ra

hơn mười mấy năm nay rồi vagrave đogravei hỏi những giải quyết cấp baacutech Thế magrave tocirci chưa nghe

được một tiếng vang nagraveo cả về một caacutei ướm thử chỉnh lại Phật phaacutep năm 1959 tạp

chiacute France-Asie trong số đặc biệt về sự hiện diện của đạo Phật mặc dầu coacute rất nhiều bagravei

của caacutec vị baacutec học vagrave cao tăng khocircng coacute noacutei phớt qua đến vấn đề trọng đại nagravey

Tocirci khocircng phải lagrave một nhagrave baacutec học hay một bực cao tăng Nhưng đứng trước sự bức baacutech

nagravey magrave chẳng ai thốt lời nagraveo vagrave bị caacutei nghiệp tiecircn thiecircn noacutei trecircn kia thuacutec đẩy acircu lagrave tocirci lecircn

tiếng vậy

Điều magrave cần chỉnh lại hơn hết trong đại Phật lagrave xu hướng xuất thế Trong Phật giaacuteo tiểu

thặng cũng như trong Phật giaacuteo đại thặng caacutei xu hướng nagravey lagrave của chung vagrave Thiacutech Ca Macircu

Ni dạy người giải thoaacutet caacute nhacircn vagraveo Niết Bagraven khi cograven sống cũng như sau khi tịch diệt Coacute lẽ

hồi thời của Phật kinh tế cograven lagrave tự nhiecircn con người iacutet bị đớn đau mỗi ngagravey vigrave sự boacutec lột

chaacutenh trị cograven lagrave đơn sơ thần dacircn iacutet bị khổ sở vigrave sự thiếu tổ chức xatilde hội necircn chi nhigraven nhận

caacutei khổ người thấy rotilde chỉ coacute sanh bịnh latildeo tử khocircng ưa magrave hợp ưa magrave phải xa ligravea muốn

magrave khocircng được mất caacutei vinh lạc Caacutei khổ nagravey lagrave caacutei khổ caacute nhacircn thigrave sự tigravem giải thoaacutet bằng

phương phaacutep caacute nhacircn lagrave một việc giải thiacutech được Nhưng loagravei người cagraveng tiến triển liecircn hệ

xatilde hội cagraveng phức hoaacute thigrave một caacutei khổ khaacutec tragraven lecircn caacutei khổ tập thể bởi sự tiến triển nagravey Caacutei

khổ tập thể nagravey xảy ra thường xuyecircn magrave thỉnh thoảng dồn thagravenh cơn ngặt nghegraveo lagrave chiến

tranh lagrave chiến tranh nội loạn vagrave chiến tranh dacircn tộc lần lần gom lại thagravenh chiến tranh lyacute

tưởng vagrave chiến tranh thế giới Đối với caacutei khổ mới vagrave lớn nagravey nếu khocircng coacute một lối diệt khổ

thiacutech đaacuteng thigrave quần chuacuteng quecircn hẳn lối xuất thế của của đạo Phật hay của bất cứ tocircn giaacuteo

nagraveo khaacutec nghe theo những khẩu hiệu tuyecircn truyền của caacutec đảng phaacutei chaacutenh trị Magrave những

người tu sĩ cũng khocircng thể yecircn lograveng được để nhập định

Đối với một tối tiểu thiểu số coacute thể duy trigrave caacutei xu hướng xuất thế để an lograveng họ trong khi họ

bị vi trugraveng của bịnh higravenh nhi thượng đục khoeacutet Nhưng đối với tối đại đa số caacutei phaacutep mới

phải coacute một đại xu hướng xử thế Lagravem thế nagraveo để traacutenh chiến tranh vagrave caacutech mạng Noacutei một

8

caacutech khaacutec tocircn giaacuteo phải đồng nhất với chaacutenh trị Sự đồng nhất nagravey khocircng thể quan niệm

bằng caacutech lập những đảng chaacutenh trị để bệnh vực cho những giaacuteo điều sẵn coacute ndash caacutei magrave ta

thường thấy sau trận chiến tranh thế giới thứ hai ndash magrave phải hiểu rằng đacircy lagrave một sự cố gắng

lagravem cho quần chuacuteng đến một sự giải thoaacutet điacutech thực miễn cho loagravei người lagravem chaacutenh trị caacutei

trạng thaacutei con tằm nhả tơ tự dệt caacutei ổ để nhốt migravenh vagraveo Chiacutenh caacutei xu hướng xuất thế xưa

kia lagravem cho người ta lầm tưởng rằng đạo Phật dạy tiacuten đồ nhẫn tugraveng rồi cho rằng ldquotocircn giaacuteo lagrave

thuốc phiện của dacircnrdquo Maitreya của thời nagravey phải đaacutenh tan caacutei lầm ấy vagrave đaacutep lại lời đogravei hỏi

của tiacuten đồ Bạch Liecircn giaacuteo suốt năm trăm năm của tiacuten đồ Bửu Sơn Kỳ Hương gần một trăm

hai mươi năm lagrave lập thiecircn đagraveng trecircn cotildei thế

Đồng nhất với chaacutenh trị để xử thế khocircng phải lagrave tocircn giaacuteo chạy theo chaacutenh trị để a dua theo

kẻ coacute quyền thế vagrave để ban pheacutep lagravenh cho họ Kẻ lagravem chaacutenh trị hơn hẳn người thường lagrave

những kẻ bản năng mạnh nhiệt tigravenh nồng hay thiecircn về cực đoan hay ngatilde về bạo lực Để

traacutenh những việc như đagravey hagraveng mấy chục triệu người vagraveo trại giam như đốt ngogravei chiến

tranh thế giới để củng cố địa vị caacute nhacircn cha migravenh thigrave khocircng necircn để cho sự ngẫu nhiecircn của

tranh đấu đưa kẻ tranh đấu lecircn dẫn đầu magrave phải tuyển trạch kẻ ấy trong hagraveng những

người saacuteng suốt baacutec aacutei vagrave hiền lagravenh hơn cả Nếu khocircng coacute cả một caacutei văn minh mới để regraven

luyện uốn nắn hun đuacutec con người theo caacutei mẫu nagravey để rồi tuyến trạch những phần tử ưu

tuacute hơn hết trong đoacute đặng đưa lecircn lagravem người latildenh đạo thigrave caacutei văn minh đương thịnh hagravenh

ngagravey nay caacutei văn minh chaacutenh uỷ chỉ cung cấp cho ta những người cầm đầu bạo ngược vagrave

man traacute

Đồng nhất với chaacutenh trị caacutei tocircn giaacuteo đội lốt mới nagravey mở magraven cho caacutei văn minh mới ấy gọi lagrave

văn minh tu sĩ Từ ngagraven xưa hễ bắt đầu coacute tocircn giaacuteo thigrave đatilde coacute người tu hagravenh Coacute lắm luacutec kẻ

tu hagravenh nagravey lại nắm luocircn quyền chaacutenh trị Nhưng những higravenh thức đoacute chưa lập necircn được

caacutei văn minh tu sĩ Nay lagrave luacutec phải nacircng sự tu hagravenh nagravey lecircn bực văn minh để noacute digraveu dắt loagravei

người từ trạng thaacutei ly taacuten từng dacircn tộc từng giai cấp đến caacutei thế giới đại đồng điều magrave

chaacutenh trị chỉ thấy thực hiện được bằng maacuteu lửa của chiến tranh vagrave caacutech mạng Nếu magrave caacutei

văn minh tu sĩ nagravey sớm xuất hiện được hoạ may sẽ miễn cho nhacircn loại cuộc đại chiến thế

giới thứ ba Rủi magrave chiến tranh thứ ba nổ ra trước rồi thigrave quả địa cầu sẽ đầy dẫy tagraven phaacute

tang toacutec vagrave căm hờn Dẫu ai lagrave chủ của mai sau kẻ thống nhất được địa cầu bằng maacuteu lửa

sẽ chẳng hơn gigrave caacutec Caacutesars xưa lập đế quốc La Matilde lecircn để dọn cho Kitocirc giaacuteo cũ một văn

minh tu sĩ sẽ rất cần để hagraven vaacute những vết thương vagrave dập tắt caacutec căm hờn để xacircy đắp sự

thống nhất loagravei người trecircn những nền tảng vững chắc vagrave vĩnh cửu hơn lagrave quacircn đội vagrave cảnh

saacutet

Từ mấy năm nay nhiều nhagrave caacutech mạng cũ rời bỏ hagraveng ngũ của chủ nghĩa Marx vigrave caacutei

9

chaacutenh trị của đảng nagravey thiếu một cơ sở luacircn lyacute Khroutchev khi chỉ triacutech caacutei chaacutenh trị của

Staline cũng đưa những lyacute lẽ thuộc nhơn luacircn Kinh nghiệm của gần năm mươi năm caacutech

mạng Nga chứng cho ta thấy rằng chaacutenh trị magrave buocircng lung thigrave chẳng khaacutec nagraveo ngựa mạnh

magrave khocircng cương thecircm bịt mắt noacute coacute thể đưa vagraveo hố thẳm Magrave nếu khocircng coacute một caacutei văn

minh tu sĩ đặt những lignes de force3cho kẻ lagravem chaacutenh trị hướng theo thigrave họ biết nghe vagraveo

đacircu khaacutec hơn lagrave tiếng gọi của bản năng

Kẻ chiến sĩ người latildenh đạo đatilde cần coacute luacircn lyacute thigrave đaacutem quần chuacuteng lại cần đến tocircn giaacuteo để

biết đacircu lagrave necircn đacircu lagrave khocircng hầu xử sự Những tocircn giaacuteo coacute giaacuteo điều phản khoa học lagrave

những caacutei lần lần bị khoa học gạt bỏ Nhưng những thị kiến của đạo Phật khocircng traacutei với

khoa học thigrave đạo Phật coacute nội lực để trường tồn Những học thuyết dựa vagraveo sự ldquochuacutea saacuteng

tạordquo đụng chạm hẳn với thuyết duy vật vocirc thần thigrave một becircn thắng một becircn tiecircu đatilde đagravenh Magrave

thuyết vocirc thường vocirc ngatilde của đạo Phật coacute thể dung hoagrave với biện chứng phaacutep được

Đồng nhất với chaacutenh trị vươn migravenh lecircn thagravenh một caacutei văn minh mới magrave mỗi năm thecircm lại bị

một phaacutet minh mới của khoa học kiacutech baacutec thigrave lagrave một việc khocircng thể dung thứ được Đạo

Phật xuất hiện trước khi khoa học phaacutet sinh necircn thay vigrave một sự hiểu biết chiacutenh xaacutec bằng

vagraveo thực nghiệm chỉ coacute những thị kiến về vũ trụ về vật lyacute về sinh vật về tacircm lyacute Đatilde đagravenh

rằng lắm thị kiến nagravey thật lagrave thiecircn tagravei vagrave đến thế kỷ mười chiacuten vagrave hai mươi sự hiểu biết của

thời nagravey nhận rằng Phật vagrave caacutec vị Bồ Taacutet đatilde thấy đuacuteng Nhưng khocircng necircn lấy đoacute magrave bảo

rằng giaacuteo điều của Phật lagrave hơn tất cả Caacutei tương quan giữa Phật giaacuteo vagrave khoa học cả hai

đều căn cứ vagraveo lyacute triacute khocircng necircn xacircy dựng trecircn sự dugraveng khoa học magrave chứng minh tocircn giaacuteo

hoặc sự dugraveng tocircn giaacuteo magrave thay thế cho khoa học

Đạo Phật vagrave chỗ nagravey noacute khaacutec hơn caacutec tocircn giaacuteo khaacutec lagrave một sự tu luyện theo nghĩa tầm

nguyecircn của danh từ nagravey tu lagrave lagravem cho cagraveng tốt đẹp thecircm matildei luyện lagrave lagravem cho tinh rograveng

thecircm matildei Phật tử tu luyện để lagravem cho lyacute triacute cagraveng thuần thục hơn hầu đến caacutei giaacutec Nếu sự tu

luyện ấy dugraveng để dự bị vấn đề chuẩn bị caacutec điều kiện vạch lối trước bằng trực giaacutec hay thị

kiến cho caacutec sự giải đaacutep caacutec vấn đề nagravey thigrave tocircn giaacuteo sẽ lagrave hướng đạo cho đại hội quacircn của

khoa học Chừng ấy Niết Bagraven sẽ khocircng cograven lagrave một caacutei chứa khocircng coacute gigrave đựng ở trong vagrave

chỗ nhằm của caacutec vị Bồ Taacutet (tự giaacutec nhi giaacutec tha) mới đạt được Trong hai mươi lăm thế kỷ

đatilde qua những thị kiến của đạo Phật đatilde lagravem khởi hứng cho văn chương vagrave nghệ thuật của

nhiều dacircn tộc ở Aacute chacircu Nay nếu lagravem khởi hứng được cho khoa học những thị kiến của caacutei

văn minh tu sĩ mới nagravey sẽ lagravem cho văn minh nagravey tragraven lan khắp địa cầu trở necircn một caacutei

chung của nhacircn loại

Phần nagraveo của những thị kiến nagravey chứng minh bằng khoa học được thigrave tagravei bồi cho miếng đất

khoa học rộng lớn vagrave phigrave nhiecircu thecircm phần nagraveo chưa thực nghiệm được thigrave dugraveng trực giaacutec

6

nghĩa lagravem ruacuteng động cả nước Tagraveu suốt mấy trăm năm đến cuối thể kỷ mười taacutem mới dứt

magrave dư ba hatildey cograven keacuteo dagravei đến cuối chiến tranh Quyền phỉ Nay trăm năm triệu tiacuten đồ của

Phật ở Trung Hoa lại lọt dưới sự chi phối của chủ nghĩa cộng sản nếu khocircng coacute một sự

vươn migravenh thay lốt nagraveo cả để tồn tại thigrave chỉ cograven một vagravei thế hệ thocirci đạo Phật sẽ rời bỏ xứ

nagravey Cograven lại gần trăm triệu người ở Nhật gần trăm triệu người ở Đocircng Nam Aacute vagrave caacutec nơi

thigrave ở đacircy ngoagravei sự khocircng an ninh về chaacutenh trị đạo Phật lại bị caacutec tocircn giaacuteo khaacutec vagrave khoa

học tấn cocircng Trong viễn đồ nagravey mấy năm choacutet của thế kỷ hai mươi higravenh như lagrave những năm

choacutet của đạo Phật trong thế giới Muốn tồn tại ở Tagraveu cũng như ở ngoagravei nước Tagraveu đạo Phật

cần phải chỉnh lại phaacutep migravenh

Magrave đạo Phật cugraveng caacutec tocircn giaacuteo khaacutec cần phải tồn tại chăng Noacutei một caacutech khaacutec sự tiến bộ

của loagravei người về triết học về khoa học vagrave về chaacutenh trị đatilde đủ chưa để xacircy dựng một caacutei xatilde

hội khocircng cần đến tocircn giaacuteo vagrave luacircn lyacute Trả lời rằng đatilde đủ ấy lagrave một caacutei sự quaacute vội vatilde

Chaacutenh trị chưa tigravem tổ chức được một xatilde hội trong ấy chỉ cần luật phaacutep vagrave quacircn đội để cai trị

magrave chẳng nhờ đến luacircn lyacute vagrave tocircn giaacuteo để đứa hoaacute đa số nhacircn dacircn Khoa học chỉ khảo cứu

được một phần caacutec hiện tượng của vạn vật magrave cograven lưu lại vocirc số vấn đề đương đogravei hỏi cacircu

trả lời magrave triết học vagrave khoa học chưa tigravem được Vagrave lyacute lẽ quyết định hơn hết lagrave con người

của thế kỷ hai mươi nagravey vẫn cograven những bản tiacutenh thocirc sơ cograven bị bản năng kiacutech thiacutech mạnh

cograven bị nhiệt tigravenh đốt noacuteng thigrave cograven cần coacute một caacutei văn migravenh mới để regraven luyện uốn nắn hun

đuacutec cho ngagravey cagraveng cao quiacute đẹp đẽ hơn trong iacutet lắm lagrave năm ba trăm năm Tocirci muốn noacutei đến

caacutei văn minh tu sĩ Thigrave đạo Phật cũng như caacutec tocircn giaacuteo khaacutec cần phải hoagrave migravenh vagraveo caacutec

văn minh tu sĩ ấy cho loagravei người dugraveng chẳng khaacutec nagraveo những caacutei phao cho người tập lội

ocircm trong buổi đầu vậy

Tuy caacutec tocircn giaacuteo thảy cần tồn tại để hoagrave migravenh vagraveo caacutei văn minh tu sĩ ấy song khocircng phải

caacutei nagraveo cũng dễ trường tồn Xeacutet về bản chất của noacute đạo Phật coacute nhiều nội lực giuacutep cho noacute

vượt thời gian dagravei hơn hết thế magrave noacute bị những yếu tố ngoại quan của lịch sử lagravem cho noacute bị

đe doạ nhiều hơn cả Bị nguy cơ kế đoacute lagrave Ấn giaacuteo bởi đạo nagravey khocircng chịu đựng nỗi một

cuộc caacutech mạng chaacutenh trị magrave động cơ chiacutenh lagrave thuyết bigravenh đẳng Kế đến lagrave Hồi giaacuteo ở

Trung Đocircng vagrave Bắc Phi Trong viễn đồ Đocircng Tacircy cộng tồn thigrave Kitocirc giaacuteo được sự an ninh

chaacutenh trị đảm bảo cho vững vagraveng hơn hết Song sự cộng tồn nagravey keacuteo dagravei được bao lacircu

Hay lagrave rồi đacircy nhacircn loại phải dấn vagraveo một cuộc chiến tranh thế giới thứ ba Mỗi lần coacute chiến

tranh thế giới lagrave coacute những thay đổi vĩ đại Trocircng gương chiến tranh thế giới thứ nhất noacute

sanh đẻ ra caacutech mạng Nga lagravem cho gần một trăm năm mươi triệu tiacuten đồ của Kitocirc giaacuteo chaacutenh

thống lọt vagraveo lưới của cộng sản Trocircng gương Chiến tranh Thế giới thứ Hai noacute lagravem cho cả

Trung Acircu bị Hồng quacircn chiếm vagrave noacute sanh đẻ ra caacutech mạng Tagraveu lagravem cho năm trăm triệu tiacuten

đồ của Phật giaacuteo lọt vagraveo lưới của chủ nghĩa Marx Rồi ta thử nhigraven caacutei cứu caacutenh của một

cuộc chiến tranh thế giới thứ ba với khiacute giới nguyecircn tử vagrave khinh khiacute với khiacute giới hoaacute học vagrave

vi trugraveng vagrave nhất lagrave với khiacute giới lợi hại hơn tất cả lagrave lyacute tưởng chiến tranh thế giới thứ ba hơn

7

cả thứ nhất vagrave thứ hai sẽ lagravem truacutec đổ bao nhiecircu đế quốc khổng lồ lagravem tan naacutet lắm kiến truacutec

chaacutenh trị cũng như tocircn giaacuteo lagravem cho nhacircn loại trở lugravei trecircn đường lịch sử năm ba trăm năm

lagrave iacutet Noacute sẽ lagrave caacutei mạt phaacutep cho tất cả chớ khocircng phải riecircng cho đại Phật ở xứ thắng cũng

như ở xứ bại nối tiếp sự tagraven phaacute vagrave sợ hatildei lagrave luồng gioacute bi quan sau đoacute mới đến sự mong

mỏi thuận lợi cho một tocircn giaacuteo bao trugravem cả loagravei người

Qua những đợi hatildei hugraveng ấy trong bốn tocircn giaacuteo lớn cũ caacutei nagraveo coacute thể thay lốt mấy lần như

con tằm từ trứng sang sacircu hoaacute nhộng để thagravenh bướm bay đi được Tocirci khocircng biết trong Ấn

giaacuteo trong Hồi giaacuteo trong Kitocirc giaacuteo coacute những lo acircu như thế chăng Riecircng Phật giaacuteo với sự

baacute chiếm cộng sản của nước Tagraveu vagrave sự khocircng an ninh ở Đocircng Nam Aacute thigrave vấn đề đatilde đặt ra

hơn mười mấy năm nay rồi vagrave đogravei hỏi những giải quyết cấp baacutech Thế magrave tocirci chưa nghe

được một tiếng vang nagraveo cả về một caacutei ướm thử chỉnh lại Phật phaacutep năm 1959 tạp

chiacute France-Asie trong số đặc biệt về sự hiện diện của đạo Phật mặc dầu coacute rất nhiều bagravei

của caacutec vị baacutec học vagrave cao tăng khocircng coacute noacutei phớt qua đến vấn đề trọng đại nagravey

Tocirci khocircng phải lagrave một nhagrave baacutec học hay một bực cao tăng Nhưng đứng trước sự bức baacutech

nagravey magrave chẳng ai thốt lời nagraveo vagrave bị caacutei nghiệp tiecircn thiecircn noacutei trecircn kia thuacutec đẩy acircu lagrave tocirci lecircn

tiếng vậy

Điều magrave cần chỉnh lại hơn hết trong đại Phật lagrave xu hướng xuất thế Trong Phật giaacuteo tiểu

thặng cũng như trong Phật giaacuteo đại thặng caacutei xu hướng nagravey lagrave của chung vagrave Thiacutech Ca Macircu

Ni dạy người giải thoaacutet caacute nhacircn vagraveo Niết Bagraven khi cograven sống cũng như sau khi tịch diệt Coacute lẽ

hồi thời của Phật kinh tế cograven lagrave tự nhiecircn con người iacutet bị đớn đau mỗi ngagravey vigrave sự boacutec lột

chaacutenh trị cograven lagrave đơn sơ thần dacircn iacutet bị khổ sở vigrave sự thiếu tổ chức xatilde hội necircn chi nhigraven nhận

caacutei khổ người thấy rotilde chỉ coacute sanh bịnh latildeo tử khocircng ưa magrave hợp ưa magrave phải xa ligravea muốn

magrave khocircng được mất caacutei vinh lạc Caacutei khổ nagravey lagrave caacutei khổ caacute nhacircn thigrave sự tigravem giải thoaacutet bằng

phương phaacutep caacute nhacircn lagrave một việc giải thiacutech được Nhưng loagravei người cagraveng tiến triển liecircn hệ

xatilde hội cagraveng phức hoaacute thigrave một caacutei khổ khaacutec tragraven lecircn caacutei khổ tập thể bởi sự tiến triển nagravey Caacutei

khổ tập thể nagravey xảy ra thường xuyecircn magrave thỉnh thoảng dồn thagravenh cơn ngặt nghegraveo lagrave chiến

tranh lagrave chiến tranh nội loạn vagrave chiến tranh dacircn tộc lần lần gom lại thagravenh chiến tranh lyacute

tưởng vagrave chiến tranh thế giới Đối với caacutei khổ mới vagrave lớn nagravey nếu khocircng coacute một lối diệt khổ

thiacutech đaacuteng thigrave quần chuacuteng quecircn hẳn lối xuất thế của của đạo Phật hay của bất cứ tocircn giaacuteo

nagraveo khaacutec nghe theo những khẩu hiệu tuyecircn truyền của caacutec đảng phaacutei chaacutenh trị Magrave những

người tu sĩ cũng khocircng thể yecircn lograveng được để nhập định

Đối với một tối tiểu thiểu số coacute thể duy trigrave caacutei xu hướng xuất thế để an lograveng họ trong khi họ

bị vi trugraveng của bịnh higravenh nhi thượng đục khoeacutet Nhưng đối với tối đại đa số caacutei phaacutep mới

phải coacute một đại xu hướng xử thế Lagravem thế nagraveo để traacutenh chiến tranh vagrave caacutech mạng Noacutei một

8

caacutech khaacutec tocircn giaacuteo phải đồng nhất với chaacutenh trị Sự đồng nhất nagravey khocircng thể quan niệm

bằng caacutech lập những đảng chaacutenh trị để bệnh vực cho những giaacuteo điều sẵn coacute ndash caacutei magrave ta

thường thấy sau trận chiến tranh thế giới thứ hai ndash magrave phải hiểu rằng đacircy lagrave một sự cố gắng

lagravem cho quần chuacuteng đến một sự giải thoaacutet điacutech thực miễn cho loagravei người lagravem chaacutenh trị caacutei

trạng thaacutei con tằm nhả tơ tự dệt caacutei ổ để nhốt migravenh vagraveo Chiacutenh caacutei xu hướng xuất thế xưa

kia lagravem cho người ta lầm tưởng rằng đạo Phật dạy tiacuten đồ nhẫn tugraveng rồi cho rằng ldquotocircn giaacuteo lagrave

thuốc phiện của dacircnrdquo Maitreya của thời nagravey phải đaacutenh tan caacutei lầm ấy vagrave đaacutep lại lời đogravei hỏi

của tiacuten đồ Bạch Liecircn giaacuteo suốt năm trăm năm của tiacuten đồ Bửu Sơn Kỳ Hương gần một trăm

hai mươi năm lagrave lập thiecircn đagraveng trecircn cotildei thế

Đồng nhất với chaacutenh trị để xử thế khocircng phải lagrave tocircn giaacuteo chạy theo chaacutenh trị để a dua theo

kẻ coacute quyền thế vagrave để ban pheacutep lagravenh cho họ Kẻ lagravem chaacutenh trị hơn hẳn người thường lagrave

những kẻ bản năng mạnh nhiệt tigravenh nồng hay thiecircn về cực đoan hay ngatilde về bạo lực Để

traacutenh những việc như đagravey hagraveng mấy chục triệu người vagraveo trại giam như đốt ngogravei chiến

tranh thế giới để củng cố địa vị caacute nhacircn cha migravenh thigrave khocircng necircn để cho sự ngẫu nhiecircn của

tranh đấu đưa kẻ tranh đấu lecircn dẫn đầu magrave phải tuyển trạch kẻ ấy trong hagraveng những

người saacuteng suốt baacutec aacutei vagrave hiền lagravenh hơn cả Nếu khocircng coacute cả một caacutei văn minh mới để regraven

luyện uốn nắn hun đuacutec con người theo caacutei mẫu nagravey để rồi tuyến trạch những phần tử ưu

tuacute hơn hết trong đoacute đặng đưa lecircn lagravem người latildenh đạo thigrave caacutei văn minh đương thịnh hagravenh

ngagravey nay caacutei văn minh chaacutenh uỷ chỉ cung cấp cho ta những người cầm đầu bạo ngược vagrave

man traacute

Đồng nhất với chaacutenh trị caacutei tocircn giaacuteo đội lốt mới nagravey mở magraven cho caacutei văn minh mới ấy gọi lagrave

văn minh tu sĩ Từ ngagraven xưa hễ bắt đầu coacute tocircn giaacuteo thigrave đatilde coacute người tu hagravenh Coacute lắm luacutec kẻ

tu hagravenh nagravey lại nắm luocircn quyền chaacutenh trị Nhưng những higravenh thức đoacute chưa lập necircn được

caacutei văn minh tu sĩ Nay lagrave luacutec phải nacircng sự tu hagravenh nagravey lecircn bực văn minh để noacute digraveu dắt loagravei

người từ trạng thaacutei ly taacuten từng dacircn tộc từng giai cấp đến caacutei thế giới đại đồng điều magrave

chaacutenh trị chỉ thấy thực hiện được bằng maacuteu lửa của chiến tranh vagrave caacutech mạng Nếu magrave caacutei

văn minh tu sĩ nagravey sớm xuất hiện được hoạ may sẽ miễn cho nhacircn loại cuộc đại chiến thế

giới thứ ba Rủi magrave chiến tranh thứ ba nổ ra trước rồi thigrave quả địa cầu sẽ đầy dẫy tagraven phaacute

tang toacutec vagrave căm hờn Dẫu ai lagrave chủ của mai sau kẻ thống nhất được địa cầu bằng maacuteu lửa

sẽ chẳng hơn gigrave caacutec Caacutesars xưa lập đế quốc La Matilde lecircn để dọn cho Kitocirc giaacuteo cũ một văn

minh tu sĩ sẽ rất cần để hagraven vaacute những vết thương vagrave dập tắt caacutec căm hờn để xacircy đắp sự

thống nhất loagravei người trecircn những nền tảng vững chắc vagrave vĩnh cửu hơn lagrave quacircn đội vagrave cảnh

saacutet

Từ mấy năm nay nhiều nhagrave caacutech mạng cũ rời bỏ hagraveng ngũ của chủ nghĩa Marx vigrave caacutei

9

chaacutenh trị của đảng nagravey thiếu một cơ sở luacircn lyacute Khroutchev khi chỉ triacutech caacutei chaacutenh trị của

Staline cũng đưa những lyacute lẽ thuộc nhơn luacircn Kinh nghiệm của gần năm mươi năm caacutech

mạng Nga chứng cho ta thấy rằng chaacutenh trị magrave buocircng lung thigrave chẳng khaacutec nagraveo ngựa mạnh

magrave khocircng cương thecircm bịt mắt noacute coacute thể đưa vagraveo hố thẳm Magrave nếu khocircng coacute một caacutei văn

minh tu sĩ đặt những lignes de force3cho kẻ lagravem chaacutenh trị hướng theo thigrave họ biết nghe vagraveo

đacircu khaacutec hơn lagrave tiếng gọi của bản năng

Kẻ chiến sĩ người latildenh đạo đatilde cần coacute luacircn lyacute thigrave đaacutem quần chuacuteng lại cần đến tocircn giaacuteo để

biết đacircu lagrave necircn đacircu lagrave khocircng hầu xử sự Những tocircn giaacuteo coacute giaacuteo điều phản khoa học lagrave

những caacutei lần lần bị khoa học gạt bỏ Nhưng những thị kiến của đạo Phật khocircng traacutei với

khoa học thigrave đạo Phật coacute nội lực để trường tồn Những học thuyết dựa vagraveo sự ldquochuacutea saacuteng

tạordquo đụng chạm hẳn với thuyết duy vật vocirc thần thigrave một becircn thắng một becircn tiecircu đatilde đagravenh Magrave

thuyết vocirc thường vocirc ngatilde của đạo Phật coacute thể dung hoagrave với biện chứng phaacutep được

Đồng nhất với chaacutenh trị vươn migravenh lecircn thagravenh một caacutei văn minh mới magrave mỗi năm thecircm lại bị

một phaacutet minh mới của khoa học kiacutech baacutec thigrave lagrave một việc khocircng thể dung thứ được Đạo

Phật xuất hiện trước khi khoa học phaacutet sinh necircn thay vigrave một sự hiểu biết chiacutenh xaacutec bằng

vagraveo thực nghiệm chỉ coacute những thị kiến về vũ trụ về vật lyacute về sinh vật về tacircm lyacute Đatilde đagravenh

rằng lắm thị kiến nagravey thật lagrave thiecircn tagravei vagrave đến thế kỷ mười chiacuten vagrave hai mươi sự hiểu biết của

thời nagravey nhận rằng Phật vagrave caacutec vị Bồ Taacutet đatilde thấy đuacuteng Nhưng khocircng necircn lấy đoacute magrave bảo

rằng giaacuteo điều của Phật lagrave hơn tất cả Caacutei tương quan giữa Phật giaacuteo vagrave khoa học cả hai

đều căn cứ vagraveo lyacute triacute khocircng necircn xacircy dựng trecircn sự dugraveng khoa học magrave chứng minh tocircn giaacuteo

hoặc sự dugraveng tocircn giaacuteo magrave thay thế cho khoa học

Đạo Phật vagrave chỗ nagravey noacute khaacutec hơn caacutec tocircn giaacuteo khaacutec lagrave một sự tu luyện theo nghĩa tầm

nguyecircn của danh từ nagravey tu lagrave lagravem cho cagraveng tốt đẹp thecircm matildei luyện lagrave lagravem cho tinh rograveng

thecircm matildei Phật tử tu luyện để lagravem cho lyacute triacute cagraveng thuần thục hơn hầu đến caacutei giaacutec Nếu sự tu

luyện ấy dugraveng để dự bị vấn đề chuẩn bị caacutec điều kiện vạch lối trước bằng trực giaacutec hay thị

kiến cho caacutec sự giải đaacutep caacutec vấn đề nagravey thigrave tocircn giaacuteo sẽ lagrave hướng đạo cho đại hội quacircn của

khoa học Chừng ấy Niết Bagraven sẽ khocircng cograven lagrave một caacutei chứa khocircng coacute gigrave đựng ở trong vagrave

chỗ nhằm của caacutec vị Bồ Taacutet (tự giaacutec nhi giaacutec tha) mới đạt được Trong hai mươi lăm thế kỷ

đatilde qua những thị kiến của đạo Phật đatilde lagravem khởi hứng cho văn chương vagrave nghệ thuật của

nhiều dacircn tộc ở Aacute chacircu Nay nếu lagravem khởi hứng được cho khoa học những thị kiến của caacutei

văn minh tu sĩ mới nagravey sẽ lagravem cho văn minh nagravey tragraven lan khắp địa cầu trở necircn một caacutei

chung của nhacircn loại

Phần nagraveo của những thị kiến nagravey chứng minh bằng khoa học được thigrave tagravei bồi cho miếng đất

khoa học rộng lớn vagrave phigrave nhiecircu thecircm phần nagraveo chưa thực nghiệm được thigrave dugraveng trực giaacutec

7

cả thứ nhất vagrave thứ hai sẽ lagravem truacutec đổ bao nhiecircu đế quốc khổng lồ lagravem tan naacutet lắm kiến truacutec

chaacutenh trị cũng như tocircn giaacuteo lagravem cho nhacircn loại trở lugravei trecircn đường lịch sử năm ba trăm năm

lagrave iacutet Noacute sẽ lagrave caacutei mạt phaacutep cho tất cả chớ khocircng phải riecircng cho đại Phật ở xứ thắng cũng

như ở xứ bại nối tiếp sự tagraven phaacute vagrave sợ hatildei lagrave luồng gioacute bi quan sau đoacute mới đến sự mong

mỏi thuận lợi cho một tocircn giaacuteo bao trugravem cả loagravei người

Qua những đợi hatildei hugraveng ấy trong bốn tocircn giaacuteo lớn cũ caacutei nagraveo coacute thể thay lốt mấy lần như

con tằm từ trứng sang sacircu hoaacute nhộng để thagravenh bướm bay đi được Tocirci khocircng biết trong Ấn

giaacuteo trong Hồi giaacuteo trong Kitocirc giaacuteo coacute những lo acircu như thế chăng Riecircng Phật giaacuteo với sự

baacute chiếm cộng sản của nước Tagraveu vagrave sự khocircng an ninh ở Đocircng Nam Aacute thigrave vấn đề đatilde đặt ra

hơn mười mấy năm nay rồi vagrave đogravei hỏi những giải quyết cấp baacutech Thế magrave tocirci chưa nghe

được một tiếng vang nagraveo cả về một caacutei ướm thử chỉnh lại Phật phaacutep năm 1959 tạp

chiacute France-Asie trong số đặc biệt về sự hiện diện của đạo Phật mặc dầu coacute rất nhiều bagravei

của caacutec vị baacutec học vagrave cao tăng khocircng coacute noacutei phớt qua đến vấn đề trọng đại nagravey

Tocirci khocircng phải lagrave một nhagrave baacutec học hay một bực cao tăng Nhưng đứng trước sự bức baacutech

nagravey magrave chẳng ai thốt lời nagraveo vagrave bị caacutei nghiệp tiecircn thiecircn noacutei trecircn kia thuacutec đẩy acircu lagrave tocirci lecircn

tiếng vậy

Điều magrave cần chỉnh lại hơn hết trong đại Phật lagrave xu hướng xuất thế Trong Phật giaacuteo tiểu

thặng cũng như trong Phật giaacuteo đại thặng caacutei xu hướng nagravey lagrave của chung vagrave Thiacutech Ca Macircu

Ni dạy người giải thoaacutet caacute nhacircn vagraveo Niết Bagraven khi cograven sống cũng như sau khi tịch diệt Coacute lẽ

hồi thời của Phật kinh tế cograven lagrave tự nhiecircn con người iacutet bị đớn đau mỗi ngagravey vigrave sự boacutec lột

chaacutenh trị cograven lagrave đơn sơ thần dacircn iacutet bị khổ sở vigrave sự thiếu tổ chức xatilde hội necircn chi nhigraven nhận

caacutei khổ người thấy rotilde chỉ coacute sanh bịnh latildeo tử khocircng ưa magrave hợp ưa magrave phải xa ligravea muốn

magrave khocircng được mất caacutei vinh lạc Caacutei khổ nagravey lagrave caacutei khổ caacute nhacircn thigrave sự tigravem giải thoaacutet bằng

phương phaacutep caacute nhacircn lagrave một việc giải thiacutech được Nhưng loagravei người cagraveng tiến triển liecircn hệ

xatilde hội cagraveng phức hoaacute thigrave một caacutei khổ khaacutec tragraven lecircn caacutei khổ tập thể bởi sự tiến triển nagravey Caacutei

khổ tập thể nagravey xảy ra thường xuyecircn magrave thỉnh thoảng dồn thagravenh cơn ngặt nghegraveo lagrave chiến

tranh lagrave chiến tranh nội loạn vagrave chiến tranh dacircn tộc lần lần gom lại thagravenh chiến tranh lyacute

tưởng vagrave chiến tranh thế giới Đối với caacutei khổ mới vagrave lớn nagravey nếu khocircng coacute một lối diệt khổ

thiacutech đaacuteng thigrave quần chuacuteng quecircn hẳn lối xuất thế của của đạo Phật hay của bất cứ tocircn giaacuteo

nagraveo khaacutec nghe theo những khẩu hiệu tuyecircn truyền của caacutec đảng phaacutei chaacutenh trị Magrave những

người tu sĩ cũng khocircng thể yecircn lograveng được để nhập định

Đối với một tối tiểu thiểu số coacute thể duy trigrave caacutei xu hướng xuất thế để an lograveng họ trong khi họ

bị vi trugraveng của bịnh higravenh nhi thượng đục khoeacutet Nhưng đối với tối đại đa số caacutei phaacutep mới

phải coacute một đại xu hướng xử thế Lagravem thế nagraveo để traacutenh chiến tranh vagrave caacutech mạng Noacutei một

8

caacutech khaacutec tocircn giaacuteo phải đồng nhất với chaacutenh trị Sự đồng nhất nagravey khocircng thể quan niệm

bằng caacutech lập những đảng chaacutenh trị để bệnh vực cho những giaacuteo điều sẵn coacute ndash caacutei magrave ta

thường thấy sau trận chiến tranh thế giới thứ hai ndash magrave phải hiểu rằng đacircy lagrave một sự cố gắng

lagravem cho quần chuacuteng đến một sự giải thoaacutet điacutech thực miễn cho loagravei người lagravem chaacutenh trị caacutei

trạng thaacutei con tằm nhả tơ tự dệt caacutei ổ để nhốt migravenh vagraveo Chiacutenh caacutei xu hướng xuất thế xưa

kia lagravem cho người ta lầm tưởng rằng đạo Phật dạy tiacuten đồ nhẫn tugraveng rồi cho rằng ldquotocircn giaacuteo lagrave

thuốc phiện của dacircnrdquo Maitreya của thời nagravey phải đaacutenh tan caacutei lầm ấy vagrave đaacutep lại lời đogravei hỏi

của tiacuten đồ Bạch Liecircn giaacuteo suốt năm trăm năm của tiacuten đồ Bửu Sơn Kỳ Hương gần một trăm

hai mươi năm lagrave lập thiecircn đagraveng trecircn cotildei thế

Đồng nhất với chaacutenh trị để xử thế khocircng phải lagrave tocircn giaacuteo chạy theo chaacutenh trị để a dua theo

kẻ coacute quyền thế vagrave để ban pheacutep lagravenh cho họ Kẻ lagravem chaacutenh trị hơn hẳn người thường lagrave

những kẻ bản năng mạnh nhiệt tigravenh nồng hay thiecircn về cực đoan hay ngatilde về bạo lực Để

traacutenh những việc như đagravey hagraveng mấy chục triệu người vagraveo trại giam như đốt ngogravei chiến

tranh thế giới để củng cố địa vị caacute nhacircn cha migravenh thigrave khocircng necircn để cho sự ngẫu nhiecircn của

tranh đấu đưa kẻ tranh đấu lecircn dẫn đầu magrave phải tuyển trạch kẻ ấy trong hagraveng những

người saacuteng suốt baacutec aacutei vagrave hiền lagravenh hơn cả Nếu khocircng coacute cả một caacutei văn minh mới để regraven

luyện uốn nắn hun đuacutec con người theo caacutei mẫu nagravey để rồi tuyến trạch những phần tử ưu

tuacute hơn hết trong đoacute đặng đưa lecircn lagravem người latildenh đạo thigrave caacutei văn minh đương thịnh hagravenh

ngagravey nay caacutei văn minh chaacutenh uỷ chỉ cung cấp cho ta những người cầm đầu bạo ngược vagrave

man traacute

Đồng nhất với chaacutenh trị caacutei tocircn giaacuteo đội lốt mới nagravey mở magraven cho caacutei văn minh mới ấy gọi lagrave

văn minh tu sĩ Từ ngagraven xưa hễ bắt đầu coacute tocircn giaacuteo thigrave đatilde coacute người tu hagravenh Coacute lắm luacutec kẻ

tu hagravenh nagravey lại nắm luocircn quyền chaacutenh trị Nhưng những higravenh thức đoacute chưa lập necircn được

caacutei văn minh tu sĩ Nay lagrave luacutec phải nacircng sự tu hagravenh nagravey lecircn bực văn minh để noacute digraveu dắt loagravei

người từ trạng thaacutei ly taacuten từng dacircn tộc từng giai cấp đến caacutei thế giới đại đồng điều magrave

chaacutenh trị chỉ thấy thực hiện được bằng maacuteu lửa của chiến tranh vagrave caacutech mạng Nếu magrave caacutei

văn minh tu sĩ nagravey sớm xuất hiện được hoạ may sẽ miễn cho nhacircn loại cuộc đại chiến thế

giới thứ ba Rủi magrave chiến tranh thứ ba nổ ra trước rồi thigrave quả địa cầu sẽ đầy dẫy tagraven phaacute

tang toacutec vagrave căm hờn Dẫu ai lagrave chủ của mai sau kẻ thống nhất được địa cầu bằng maacuteu lửa

sẽ chẳng hơn gigrave caacutec Caacutesars xưa lập đế quốc La Matilde lecircn để dọn cho Kitocirc giaacuteo cũ một văn

minh tu sĩ sẽ rất cần để hagraven vaacute những vết thương vagrave dập tắt caacutec căm hờn để xacircy đắp sự

thống nhất loagravei người trecircn những nền tảng vững chắc vagrave vĩnh cửu hơn lagrave quacircn đội vagrave cảnh

saacutet

Từ mấy năm nay nhiều nhagrave caacutech mạng cũ rời bỏ hagraveng ngũ của chủ nghĩa Marx vigrave caacutei

9

chaacutenh trị của đảng nagravey thiếu một cơ sở luacircn lyacute Khroutchev khi chỉ triacutech caacutei chaacutenh trị của

Staline cũng đưa những lyacute lẽ thuộc nhơn luacircn Kinh nghiệm của gần năm mươi năm caacutech

mạng Nga chứng cho ta thấy rằng chaacutenh trị magrave buocircng lung thigrave chẳng khaacutec nagraveo ngựa mạnh

magrave khocircng cương thecircm bịt mắt noacute coacute thể đưa vagraveo hố thẳm Magrave nếu khocircng coacute một caacutei văn

minh tu sĩ đặt những lignes de force3cho kẻ lagravem chaacutenh trị hướng theo thigrave họ biết nghe vagraveo

đacircu khaacutec hơn lagrave tiếng gọi của bản năng

Kẻ chiến sĩ người latildenh đạo đatilde cần coacute luacircn lyacute thigrave đaacutem quần chuacuteng lại cần đến tocircn giaacuteo để

biết đacircu lagrave necircn đacircu lagrave khocircng hầu xử sự Những tocircn giaacuteo coacute giaacuteo điều phản khoa học lagrave

những caacutei lần lần bị khoa học gạt bỏ Nhưng những thị kiến của đạo Phật khocircng traacutei với

khoa học thigrave đạo Phật coacute nội lực để trường tồn Những học thuyết dựa vagraveo sự ldquochuacutea saacuteng

tạordquo đụng chạm hẳn với thuyết duy vật vocirc thần thigrave một becircn thắng một becircn tiecircu đatilde đagravenh Magrave

thuyết vocirc thường vocirc ngatilde của đạo Phật coacute thể dung hoagrave với biện chứng phaacutep được

Đồng nhất với chaacutenh trị vươn migravenh lecircn thagravenh một caacutei văn minh mới magrave mỗi năm thecircm lại bị

một phaacutet minh mới của khoa học kiacutech baacutec thigrave lagrave một việc khocircng thể dung thứ được Đạo

Phật xuất hiện trước khi khoa học phaacutet sinh necircn thay vigrave một sự hiểu biết chiacutenh xaacutec bằng

vagraveo thực nghiệm chỉ coacute những thị kiến về vũ trụ về vật lyacute về sinh vật về tacircm lyacute Đatilde đagravenh

rằng lắm thị kiến nagravey thật lagrave thiecircn tagravei vagrave đến thế kỷ mười chiacuten vagrave hai mươi sự hiểu biết của

thời nagravey nhận rằng Phật vagrave caacutec vị Bồ Taacutet đatilde thấy đuacuteng Nhưng khocircng necircn lấy đoacute magrave bảo

rằng giaacuteo điều của Phật lagrave hơn tất cả Caacutei tương quan giữa Phật giaacuteo vagrave khoa học cả hai

đều căn cứ vagraveo lyacute triacute khocircng necircn xacircy dựng trecircn sự dugraveng khoa học magrave chứng minh tocircn giaacuteo

hoặc sự dugraveng tocircn giaacuteo magrave thay thế cho khoa học

Đạo Phật vagrave chỗ nagravey noacute khaacutec hơn caacutec tocircn giaacuteo khaacutec lagrave một sự tu luyện theo nghĩa tầm

nguyecircn của danh từ nagravey tu lagrave lagravem cho cagraveng tốt đẹp thecircm matildei luyện lagrave lagravem cho tinh rograveng

thecircm matildei Phật tử tu luyện để lagravem cho lyacute triacute cagraveng thuần thục hơn hầu đến caacutei giaacutec Nếu sự tu

luyện ấy dugraveng để dự bị vấn đề chuẩn bị caacutec điều kiện vạch lối trước bằng trực giaacutec hay thị

kiến cho caacutec sự giải đaacutep caacutec vấn đề nagravey thigrave tocircn giaacuteo sẽ lagrave hướng đạo cho đại hội quacircn của

khoa học Chừng ấy Niết Bagraven sẽ khocircng cograven lagrave một caacutei chứa khocircng coacute gigrave đựng ở trong vagrave

chỗ nhằm của caacutec vị Bồ Taacutet (tự giaacutec nhi giaacutec tha) mới đạt được Trong hai mươi lăm thế kỷ

đatilde qua những thị kiến của đạo Phật đatilde lagravem khởi hứng cho văn chương vagrave nghệ thuật của

nhiều dacircn tộc ở Aacute chacircu Nay nếu lagravem khởi hứng được cho khoa học những thị kiến của caacutei

văn minh tu sĩ mới nagravey sẽ lagravem cho văn minh nagravey tragraven lan khắp địa cầu trở necircn một caacutei

chung của nhacircn loại

Phần nagraveo của những thị kiến nagravey chứng minh bằng khoa học được thigrave tagravei bồi cho miếng đất

khoa học rộng lớn vagrave phigrave nhiecircu thecircm phần nagraveo chưa thực nghiệm được thigrave dugraveng trực giaacutec

8

caacutech khaacutec tocircn giaacuteo phải đồng nhất với chaacutenh trị Sự đồng nhất nagravey khocircng thể quan niệm

bằng caacutech lập những đảng chaacutenh trị để bệnh vực cho những giaacuteo điều sẵn coacute ndash caacutei magrave ta

thường thấy sau trận chiến tranh thế giới thứ hai ndash magrave phải hiểu rằng đacircy lagrave một sự cố gắng

lagravem cho quần chuacuteng đến một sự giải thoaacutet điacutech thực miễn cho loagravei người lagravem chaacutenh trị caacutei

trạng thaacutei con tằm nhả tơ tự dệt caacutei ổ để nhốt migravenh vagraveo Chiacutenh caacutei xu hướng xuất thế xưa

kia lagravem cho người ta lầm tưởng rằng đạo Phật dạy tiacuten đồ nhẫn tugraveng rồi cho rằng ldquotocircn giaacuteo lagrave

thuốc phiện của dacircnrdquo Maitreya của thời nagravey phải đaacutenh tan caacutei lầm ấy vagrave đaacutep lại lời đogravei hỏi

của tiacuten đồ Bạch Liecircn giaacuteo suốt năm trăm năm của tiacuten đồ Bửu Sơn Kỳ Hương gần một trăm

hai mươi năm lagrave lập thiecircn đagraveng trecircn cotildei thế

Đồng nhất với chaacutenh trị để xử thế khocircng phải lagrave tocircn giaacuteo chạy theo chaacutenh trị để a dua theo

kẻ coacute quyền thế vagrave để ban pheacutep lagravenh cho họ Kẻ lagravem chaacutenh trị hơn hẳn người thường lagrave

những kẻ bản năng mạnh nhiệt tigravenh nồng hay thiecircn về cực đoan hay ngatilde về bạo lực Để

traacutenh những việc như đagravey hagraveng mấy chục triệu người vagraveo trại giam như đốt ngogravei chiến

tranh thế giới để củng cố địa vị caacute nhacircn cha migravenh thigrave khocircng necircn để cho sự ngẫu nhiecircn của

tranh đấu đưa kẻ tranh đấu lecircn dẫn đầu magrave phải tuyển trạch kẻ ấy trong hagraveng những

người saacuteng suốt baacutec aacutei vagrave hiền lagravenh hơn cả Nếu khocircng coacute cả một caacutei văn minh mới để regraven

luyện uốn nắn hun đuacutec con người theo caacutei mẫu nagravey để rồi tuyến trạch những phần tử ưu

tuacute hơn hết trong đoacute đặng đưa lecircn lagravem người latildenh đạo thigrave caacutei văn minh đương thịnh hagravenh

ngagravey nay caacutei văn minh chaacutenh uỷ chỉ cung cấp cho ta những người cầm đầu bạo ngược vagrave

man traacute

Đồng nhất với chaacutenh trị caacutei tocircn giaacuteo đội lốt mới nagravey mở magraven cho caacutei văn minh mới ấy gọi lagrave

văn minh tu sĩ Từ ngagraven xưa hễ bắt đầu coacute tocircn giaacuteo thigrave đatilde coacute người tu hagravenh Coacute lắm luacutec kẻ

tu hagravenh nagravey lại nắm luocircn quyền chaacutenh trị Nhưng những higravenh thức đoacute chưa lập necircn được

caacutei văn minh tu sĩ Nay lagrave luacutec phải nacircng sự tu hagravenh nagravey lecircn bực văn minh để noacute digraveu dắt loagravei

người từ trạng thaacutei ly taacuten từng dacircn tộc từng giai cấp đến caacutei thế giới đại đồng điều magrave

chaacutenh trị chỉ thấy thực hiện được bằng maacuteu lửa của chiến tranh vagrave caacutech mạng Nếu magrave caacutei

văn minh tu sĩ nagravey sớm xuất hiện được hoạ may sẽ miễn cho nhacircn loại cuộc đại chiến thế

giới thứ ba Rủi magrave chiến tranh thứ ba nổ ra trước rồi thigrave quả địa cầu sẽ đầy dẫy tagraven phaacute

tang toacutec vagrave căm hờn Dẫu ai lagrave chủ của mai sau kẻ thống nhất được địa cầu bằng maacuteu lửa

sẽ chẳng hơn gigrave caacutec Caacutesars xưa lập đế quốc La Matilde lecircn để dọn cho Kitocirc giaacuteo cũ một văn

minh tu sĩ sẽ rất cần để hagraven vaacute những vết thương vagrave dập tắt caacutec căm hờn để xacircy đắp sự

thống nhất loagravei người trecircn những nền tảng vững chắc vagrave vĩnh cửu hơn lagrave quacircn đội vagrave cảnh

saacutet

Từ mấy năm nay nhiều nhagrave caacutech mạng cũ rời bỏ hagraveng ngũ của chủ nghĩa Marx vigrave caacutei

9

chaacutenh trị của đảng nagravey thiếu một cơ sở luacircn lyacute Khroutchev khi chỉ triacutech caacutei chaacutenh trị của

Staline cũng đưa những lyacute lẽ thuộc nhơn luacircn Kinh nghiệm của gần năm mươi năm caacutech

mạng Nga chứng cho ta thấy rằng chaacutenh trị magrave buocircng lung thigrave chẳng khaacutec nagraveo ngựa mạnh

magrave khocircng cương thecircm bịt mắt noacute coacute thể đưa vagraveo hố thẳm Magrave nếu khocircng coacute một caacutei văn

minh tu sĩ đặt những lignes de force3cho kẻ lagravem chaacutenh trị hướng theo thigrave họ biết nghe vagraveo

đacircu khaacutec hơn lagrave tiếng gọi của bản năng

Kẻ chiến sĩ người latildenh đạo đatilde cần coacute luacircn lyacute thigrave đaacutem quần chuacuteng lại cần đến tocircn giaacuteo để

biết đacircu lagrave necircn đacircu lagrave khocircng hầu xử sự Những tocircn giaacuteo coacute giaacuteo điều phản khoa học lagrave

những caacutei lần lần bị khoa học gạt bỏ Nhưng những thị kiến của đạo Phật khocircng traacutei với

khoa học thigrave đạo Phật coacute nội lực để trường tồn Những học thuyết dựa vagraveo sự ldquochuacutea saacuteng

tạordquo đụng chạm hẳn với thuyết duy vật vocirc thần thigrave một becircn thắng một becircn tiecircu đatilde đagravenh Magrave

thuyết vocirc thường vocirc ngatilde của đạo Phật coacute thể dung hoagrave với biện chứng phaacutep được

Đồng nhất với chaacutenh trị vươn migravenh lecircn thagravenh một caacutei văn minh mới magrave mỗi năm thecircm lại bị

một phaacutet minh mới của khoa học kiacutech baacutec thigrave lagrave một việc khocircng thể dung thứ được Đạo

Phật xuất hiện trước khi khoa học phaacutet sinh necircn thay vigrave một sự hiểu biết chiacutenh xaacutec bằng

vagraveo thực nghiệm chỉ coacute những thị kiến về vũ trụ về vật lyacute về sinh vật về tacircm lyacute Đatilde đagravenh

rằng lắm thị kiến nagravey thật lagrave thiecircn tagravei vagrave đến thế kỷ mười chiacuten vagrave hai mươi sự hiểu biết của

thời nagravey nhận rằng Phật vagrave caacutec vị Bồ Taacutet đatilde thấy đuacuteng Nhưng khocircng necircn lấy đoacute magrave bảo

rằng giaacuteo điều của Phật lagrave hơn tất cả Caacutei tương quan giữa Phật giaacuteo vagrave khoa học cả hai

đều căn cứ vagraveo lyacute triacute khocircng necircn xacircy dựng trecircn sự dugraveng khoa học magrave chứng minh tocircn giaacuteo

hoặc sự dugraveng tocircn giaacuteo magrave thay thế cho khoa học

Đạo Phật vagrave chỗ nagravey noacute khaacutec hơn caacutec tocircn giaacuteo khaacutec lagrave một sự tu luyện theo nghĩa tầm

nguyecircn của danh từ nagravey tu lagrave lagravem cho cagraveng tốt đẹp thecircm matildei luyện lagrave lagravem cho tinh rograveng

thecircm matildei Phật tử tu luyện để lagravem cho lyacute triacute cagraveng thuần thục hơn hầu đến caacutei giaacutec Nếu sự tu

luyện ấy dugraveng để dự bị vấn đề chuẩn bị caacutec điều kiện vạch lối trước bằng trực giaacutec hay thị

kiến cho caacutec sự giải đaacutep caacutec vấn đề nagravey thigrave tocircn giaacuteo sẽ lagrave hướng đạo cho đại hội quacircn của

khoa học Chừng ấy Niết Bagraven sẽ khocircng cograven lagrave một caacutei chứa khocircng coacute gigrave đựng ở trong vagrave

chỗ nhằm của caacutec vị Bồ Taacutet (tự giaacutec nhi giaacutec tha) mới đạt được Trong hai mươi lăm thế kỷ

đatilde qua những thị kiến của đạo Phật đatilde lagravem khởi hứng cho văn chương vagrave nghệ thuật của

nhiều dacircn tộc ở Aacute chacircu Nay nếu lagravem khởi hứng được cho khoa học những thị kiến của caacutei

văn minh tu sĩ mới nagravey sẽ lagravem cho văn minh nagravey tragraven lan khắp địa cầu trở necircn một caacutei

chung của nhacircn loại

Phần nagraveo của những thị kiến nagravey chứng minh bằng khoa học được thigrave tagravei bồi cho miếng đất

khoa học rộng lớn vagrave phigrave nhiecircu thecircm phần nagraveo chưa thực nghiệm được thigrave dugraveng trực giaacutec

9

chaacutenh trị của đảng nagravey thiếu một cơ sở luacircn lyacute Khroutchev khi chỉ triacutech caacutei chaacutenh trị của

Staline cũng đưa những lyacute lẽ thuộc nhơn luacircn Kinh nghiệm của gần năm mươi năm caacutech

mạng Nga chứng cho ta thấy rằng chaacutenh trị magrave buocircng lung thigrave chẳng khaacutec nagraveo ngựa mạnh

magrave khocircng cương thecircm bịt mắt noacute coacute thể đưa vagraveo hố thẳm Magrave nếu khocircng coacute một caacutei văn

minh tu sĩ đặt những lignes de force3cho kẻ lagravem chaacutenh trị hướng theo thigrave họ biết nghe vagraveo

đacircu khaacutec hơn lagrave tiếng gọi của bản năng

Kẻ chiến sĩ người latildenh đạo đatilde cần coacute luacircn lyacute thigrave đaacutem quần chuacuteng lại cần đến tocircn giaacuteo để

biết đacircu lagrave necircn đacircu lagrave khocircng hầu xử sự Những tocircn giaacuteo coacute giaacuteo điều phản khoa học lagrave

những caacutei lần lần bị khoa học gạt bỏ Nhưng những thị kiến của đạo Phật khocircng traacutei với

khoa học thigrave đạo Phật coacute nội lực để trường tồn Những học thuyết dựa vagraveo sự ldquochuacutea saacuteng

tạordquo đụng chạm hẳn với thuyết duy vật vocirc thần thigrave một becircn thắng một becircn tiecircu đatilde đagravenh Magrave

thuyết vocirc thường vocirc ngatilde của đạo Phật coacute thể dung hoagrave với biện chứng phaacutep được

Đồng nhất với chaacutenh trị vươn migravenh lecircn thagravenh một caacutei văn minh mới magrave mỗi năm thecircm lại bị

một phaacutet minh mới của khoa học kiacutech baacutec thigrave lagrave một việc khocircng thể dung thứ được Đạo

Phật xuất hiện trước khi khoa học phaacutet sinh necircn thay vigrave một sự hiểu biết chiacutenh xaacutec bằng

vagraveo thực nghiệm chỉ coacute những thị kiến về vũ trụ về vật lyacute về sinh vật về tacircm lyacute Đatilde đagravenh

rằng lắm thị kiến nagravey thật lagrave thiecircn tagravei vagrave đến thế kỷ mười chiacuten vagrave hai mươi sự hiểu biết của

thời nagravey nhận rằng Phật vagrave caacutec vị Bồ Taacutet đatilde thấy đuacuteng Nhưng khocircng necircn lấy đoacute magrave bảo

rằng giaacuteo điều của Phật lagrave hơn tất cả Caacutei tương quan giữa Phật giaacuteo vagrave khoa học cả hai

đều căn cứ vagraveo lyacute triacute khocircng necircn xacircy dựng trecircn sự dugraveng khoa học magrave chứng minh tocircn giaacuteo

hoặc sự dugraveng tocircn giaacuteo magrave thay thế cho khoa học

Đạo Phật vagrave chỗ nagravey noacute khaacutec hơn caacutec tocircn giaacuteo khaacutec lagrave một sự tu luyện theo nghĩa tầm

nguyecircn của danh từ nagravey tu lagrave lagravem cho cagraveng tốt đẹp thecircm matildei luyện lagrave lagravem cho tinh rograveng

thecircm matildei Phật tử tu luyện để lagravem cho lyacute triacute cagraveng thuần thục hơn hầu đến caacutei giaacutec Nếu sự tu

luyện ấy dugraveng để dự bị vấn đề chuẩn bị caacutec điều kiện vạch lối trước bằng trực giaacutec hay thị

kiến cho caacutec sự giải đaacutep caacutec vấn đề nagravey thigrave tocircn giaacuteo sẽ lagrave hướng đạo cho đại hội quacircn của

khoa học Chừng ấy Niết Bagraven sẽ khocircng cograven lagrave một caacutei chứa khocircng coacute gigrave đựng ở trong vagrave

chỗ nhằm của caacutec vị Bồ Taacutet (tự giaacutec nhi giaacutec tha) mới đạt được Trong hai mươi lăm thế kỷ

đatilde qua những thị kiến của đạo Phật đatilde lagravem khởi hứng cho văn chương vagrave nghệ thuật của

nhiều dacircn tộc ở Aacute chacircu Nay nếu lagravem khởi hứng được cho khoa học những thị kiến của caacutei

văn minh tu sĩ mới nagravey sẽ lagravem cho văn minh nagravey tragraven lan khắp địa cầu trở necircn một caacutei

chung của nhacircn loại

Phần nagraveo của những thị kiến nagravey chứng minh bằng khoa học được thigrave tagravei bồi cho miếng đất

khoa học rộng lớn vagrave phigrave nhiecircu thecircm phần nagraveo chưa thực nghiệm được thigrave dugraveng trực giaacutec

10

để thẩm xeacutet vagrave phecirc phaacuten Như vậy caacutec thị kiến mới nagravey sẽ lagravem chất phacircn nuocirci sống caacutec loagravei

cacircu triết học cho cagravenh lagrave sum secirc hoa quả vinh mậu Chừng ấy caacutei gạch nối liền tocircn giaacuteo ndash

triết học ndash khoa học ndash chaacutenh trị sẽ thagravenh được

Nhưng chừng ấy tocircn giaacuteo đoacute khocircng cograven lagrave đạo Phật cũ xưa nữa Sau mấy lần thay lốt đổi

higravenh noacute khocircng cograven giữ vững neacutet daacuteng magrave người ta thường thấy Vậy dưới caacutei sắc mới ta

hatildey cho một caacutei danh mới vagrave gọi lagrave minh đạo Nhigraven trong minh đạo ta thấy coacute từ bi vagrave baacutec

aacutei coacute cocircng bigravenh vagrave thương người coacute bigravenh đẳng vagrave tự dohellip toacutem một lời lagrave tất cả caacutec cao

vọng của caacutec tocircn giaacuteo kể cả xatilde hội chủ nghĩa hiện kim Thế thigrave tuy bắt nguồn nơi đạo Phật

minh đạo phải tổng hợp tất cả caacutec nền tảng luacircn lyacute của tất cả caacutec tocircn giaacuteo để xacircy đắp caacutei

cơ sở chung cho việc xử thế đạo đức

Coacute nền tảng đạo đức vững chắc rồi thigrave chaacutenh trị mới hoagraven về caacutei sửa trị sửa đường vạy để

đi theo đường chiacutenh một con đường rộng thecircnh thang lại được triacute tuệ soi saacuteng tỏ chớ

khocircng phải lối mecirc ly eo hẹp magrave trong mugrave tối như từ xưa đến nay Coacute caacutei chaacutenh trị như thế

mới traacutenh được hoạ dacircn tộc vagrave giai cấp tương tranh lập được cảnh thanh bigravenh cho loagravei

người Như vậy sẽ khocircng cograven lagrave caacutei chaacutenh trị cũ xưa theo lối của Thương Ưởng ở phương

Đocircng vagrave Machiavel ở phương Tacircy bởi vigrave một khi đatilde được cảnh thanh bigravenh thigrave cần quyền

xử thế khocircng cograven lagrave những người đầy dục vọng magrave lagrave những bậc hiền triết vậy đacircu cograven

cần những thuật man traacute vagrave bạo ngược như bacircy giờ

Khoa học vagrave triết học sẽ hun đuacutec theo một tinh thần mới Minh đạo cũng sẽ khởi hứng cho

nghệ thuật vagrave văn chương Caacutec thứ nagravey sẽ nhờ noacute magrave coacute một gia tốc lớn vagrave tiến tới với một

vận tốc chưa từng thấy Đoacute lagrave cuộc caacutech mạng văn hoaacute cuộc caacutech mạng điacutech thực vagrave bền

vững hơn hết Noacute đatilde đến khocircng nhờ những truacutec đổ ầm ĩ vagrave phaacute hoại khổng lồ Noacute đatilde đến

trong đocirci giagravey nhung khocircng ai nghe magrave ngờ chỉ coacute kẻ saacuteng suốt mới trocircng thấy được

Như thế người saacuteng ra caacutei minh đạo ndash lagrave Maitreya giaacuteng trần như đạo Bửu Sơn Kỳ Hương

tin ndash lagrave người caacutech mạng vĩ đại hơn hết chớ chẳng phải chỉ lagrave vị Phật cao hơn hết như lời

của Thiacutech Ca Macircu Ni đatilde noacutei ba lần dưới cacircy Long Hoa Mẹ tocirci một đagraven bagrave nocircng dacircn quecirc

mugravea đatilde nghe tới việc ấy khi mang tocirci trong bụng vagrave đem chuyện ấy magrave thuật lại chung lộn

với những cổ tiacutech đầy thần tiecircn cho tocirci nghe khi tocirci cograven nhỏ xiacuteu Cha tocirci khi gần lacircm chung

nhắc lại cho tocirci nhớ dường như lagrave một lời di chuacutec Thế magrave mấy chục năm nay tocirci khocircng

hiểu chẳng khaacutec nagraveo thấy cacircy magrave chẳng thấy rừng

Nay hiểu được thigrave thacircn đatilde bị giam vagraveo giữa bốn bức tường với một caacutei aacuten khocircng thấy thoaacutet

11

ra được Lagravem sao magrave đeo đuổi được caacutei nghiệp tiecircn thiecircn nagravey Acircu lagrave ước mong sao cho

những trầm tư nagravey động được lograveng ai đương khổ vigrave caacutei khổ lớn của thế kỷ hai mươi vậy

Cocircn Sơn thaacuteng Bảy 1962

Trầm tư thứ hai ndash Về votilde trụ uarr

Trường học ở gần nhagrave tocirci chỉ coacute đến lớp dự bị Tocirci magravei trocircn quần tocirci trecircn bagraven của lớp ấy

suốt mấy năm mới được cha mẹ tocirci gởi tocirci ra chợ ở trọ nơi nhagrave người quen magrave đến học ở

lớp sơ đẳng Luacutec ấy tocirci được mười tuổi necircn cograven dại chẳng biết lo học magrave chỉ mecirc xem haacutet

bội đecircm nagraveo tocirci cũng len lỏi vagraveo được trong rạp haacutet xem cho tới khuya để rồi ngagravey sau

vagraveo lớp ngủ gục Tigravenh thế ấy buộc cha mẹ tocirci phải dời chỗ ở trọ bấy giờ đem tocirci gởi nơi một

caacutei am caacutech chợ gần hai cacircy số từ ấy sự caacutech xa nọ lagravem cho tocirci khocircng lacircn la được với caacutec

thuacute vui magrave ragraveng buộc tocirci ngoagravei giờ đi học lẩn quẩn quanh am Mỗi ngagravey ba lần tụng kinh

đều coacute tocirci nghe cả

Kinh tụng thảy đầu viết bằng chữ Haacuten ban đầu tocirci nghe khocircng hiểu chi cả thigrave lấy lagravem bực

lắm Ocircng sư mới cho tocirci mượn một tập bằng thơ lục baacutet mỗi cacircu dạy được bảy chữ với

nghĩa của noacute để cho tocirci học Tocirci khocircng học mặt chữ magrave chỉ học tiếng Haacuten ndash Việt cugraveng

nghĩa chẳng bao lacircu hiểu được nghĩa của mấy ngagraven tiếng vagrave bắt đầu hiểu hơi hơi caacutec kinh

tụng coacute nghĩa gigrave Caacutei Phật học của tocirci rất đơn sơ vigrave chỉ lagrave caacutei nghe loacutem trong hai năm ở trọ

nơi am để đi học

Tuy vậy noacute cũng đủ magrave giuacutep cho tocirci biết rằng caacutei thị kiến của Phật về vũ trụ magrave khoa học tả

ra cũng na naacute như thế thocirci

Trong taacutem thaacuteng đầu năm 1956 tocirci bị nhốt ở Đề lao Gia Định để chờ đưa ra thẩm vấn

Chuacuteng tocirci khocircng coacute một tiacute gigrave để đọc cả Thigravenh ligravenh coacute người cho chuacuteng tocirci một số baacuteo Paris

Match magrave ngẫu nhiecircn trong ấy coacute một bagravei dagravei về vũ trụ Trong hai mươi lăm năm đatilde qua

mecirc mải với những thăng trầm của chaacutenh trị thực tiễn tocirci khocircng coacute dịp nagraveo đọc về vấn đề

nagravey Nay lại được nghe đến những tecircn của Hubble Lemaitre Hoyle vvhellip vagrave những lyacute

thuyết của họ tocirci mới hay rằng thị kiến của Phật bị vượt qua quaacute xa rồi

Kế tocirci bị thẩm vấn rồi đưa ra toagrave Trong luacutec ấy thần triacute khocircng luacutec nagraveo rảnh rang để suy nghĩ

gigrave khaacutec Đến chừng bị lecircn aacuten tử higravenh xong tocirci thấy dường như đatilde phủi sạch nợ đời khocircng

cograven vướng viacuteu với chaacutenh trị nữa tocirci lại sực nhớ đến bagravei baacuteo đatilde đọc trong Paris Match vagrave

lấy đoacute lagravem đề để trầm tư Khocircng coacute kiacutenh viễn vọng như caacutec nhagrave thiecircn văn chẳng coacute saacutech vở

nagraveo để khảo cứu ngay cho đến caacutei mớ toaacuten học đatilde thu thập ở nhagrave trường thigrave bị hai mươi

lăm năm ruồng bỏ đatilde quecircn hết phần nhiều tocirci sực nhớ cograven đường lối magrave Thiacutech Ca Macircu Ni

11

ra được Lagravem sao magrave đeo đuổi được caacutei nghiệp tiecircn thiecircn nagravey Acircu lagrave ước mong sao cho

những trầm tư nagravey động được lograveng ai đương khổ vigrave caacutei khổ lớn của thế kỷ hai mươi vậy

Cocircn Sơn thaacuteng Bảy 1962

Trầm tư thứ hai ndash Về votilde trụ uarr

Trường học ở gần nhagrave tocirci chỉ coacute đến lớp dự bị Tocirci magravei trocircn quần tocirci trecircn bagraven của lớp ấy

suốt mấy năm mới được cha mẹ tocirci gởi tocirci ra chợ ở trọ nơi nhagrave người quen magrave đến học ở

lớp sơ đẳng Luacutec ấy tocirci được mười tuổi necircn cograven dại chẳng biết lo học magrave chỉ mecirc xem haacutet

bội đecircm nagraveo tocirci cũng len lỏi vagraveo được trong rạp haacutet xem cho tới khuya để rồi ngagravey sau

vagraveo lớp ngủ gục Tigravenh thế ấy buộc cha mẹ tocirci phải dời chỗ ở trọ bấy giờ đem tocirci gởi nơi một

caacutei am caacutech chợ gần hai cacircy số từ ấy sự caacutech xa nọ lagravem cho tocirci khocircng lacircn la được với caacutec

thuacute vui magrave ragraveng buộc tocirci ngoagravei giờ đi học lẩn quẩn quanh am Mỗi ngagravey ba lần tụng kinh

đều coacute tocirci nghe cả

Kinh tụng thảy đầu viết bằng chữ Haacuten ban đầu tocirci nghe khocircng hiểu chi cả thigrave lấy lagravem bực

lắm Ocircng sư mới cho tocirci mượn một tập bằng thơ lục baacutet mỗi cacircu dạy được bảy chữ với

nghĩa của noacute để cho tocirci học Tocirci khocircng học mặt chữ magrave chỉ học tiếng Haacuten ndash Việt cugraveng

nghĩa chẳng bao lacircu hiểu được nghĩa của mấy ngagraven tiếng vagrave bắt đầu hiểu hơi hơi caacutec kinh

tụng coacute nghĩa gigrave Caacutei Phật học của tocirci rất đơn sơ vigrave chỉ lagrave caacutei nghe loacutem trong hai năm ở trọ

nơi am để đi học

Tuy vậy noacute cũng đủ magrave giuacutep cho tocirci biết rằng caacutei thị kiến của Phật về vũ trụ magrave khoa học tả

ra cũng na naacute như thế thocirci

Trong taacutem thaacuteng đầu năm 1956 tocirci bị nhốt ở Đề lao Gia Định để chờ đưa ra thẩm vấn

Chuacuteng tocirci khocircng coacute một tiacute gigrave để đọc cả Thigravenh ligravenh coacute người cho chuacuteng tocirci một số baacuteo Paris

Match magrave ngẫu nhiecircn trong ấy coacute một bagravei dagravei về vũ trụ Trong hai mươi lăm năm đatilde qua

mecirc mải với những thăng trầm của chaacutenh trị thực tiễn tocirci khocircng coacute dịp nagraveo đọc về vấn đề

nagravey Nay lại được nghe đến những tecircn của Hubble Lemaitre Hoyle vvhellip vagrave những lyacute

thuyết của họ tocirci mới hay rằng thị kiến của Phật bị vượt qua quaacute xa rồi

Kế tocirci bị thẩm vấn rồi đưa ra toagrave Trong luacutec ấy thần triacute khocircng luacutec nagraveo rảnh rang để suy nghĩ

gigrave khaacutec Đến chừng bị lecircn aacuten tử higravenh xong tocirci thấy dường như đatilde phủi sạch nợ đời khocircng

cograven vướng viacuteu với chaacutenh trị nữa tocirci lại sực nhớ đến bagravei baacuteo đatilde đọc trong Paris Match vagrave

lấy đoacute lagravem đề để trầm tư Khocircng coacute kiacutenh viễn vọng như caacutec nhagrave thiecircn văn chẳng coacute saacutech vở

nagraveo để khảo cứu ngay cho đến caacutei mớ toaacuten học đatilde thu thập ở nhagrave trường thigrave bị hai mươi

lăm năm ruồng bỏ đatilde quecircn hết phần nhiều tocirci sực nhớ cograven đường lối magrave Thiacutech Ca Macircu Ni

12

đatilde vạch lagrave thiền định để lắng trong thần triacute của migravenh rồi chừng ấy xoay qua trầm tư caacutei đề

của migravenh để đến một thị kiến Vagrave sau đacircy lagrave kết quả của cuộc trầm tư về vấn đề nagravey Tocirci

thuật noacute ra để cống hiến caacutei thị kiến hầu như caacutec nhagrave baacutec học thẩm xeacutet lại bằng khoa học

Sự phaacutet minh của Hubble thuộc về thực nghiệm người tigravem thấy rằng caacutec tinh vacircn đều dang

xa ra với một tốc lực cagraveng lớn lecircn nếu tinh vacircn ấu cagraveng xa vời Bằng vagraveo sự phaacutet minh nagravey

Lemaitre diễn dịch ra bằng caacutei giả thiết lagrave vũ trụ lagrave kết quả của một caacutei nổ lớn của một

nguyecircn tử khổng lồ sơ khai Tocirci phải mất mấy thaacuteng để trầm tư về giả thiết nagravey Tocirci thấy noacute

thiếu soacutet về hai điểm trọng đại

Điểm thứ nhất về do lai của caacutei nguyecircn tử khổng lồ sơ khai Do đacircu magrave coacute noacute Tại đacircu phải

đặt vị triacute của noacute Nếu ta quay ngược caacutei phim noacutei về quaacute khứ của noacute ta sẽ thấy gigrave

Điểm thứ hai về do lai của caacutei lagravem cho muocircn vagraven tinh vacircn cagraveng xa vời thecircm thigrave cagraveng coacute tốc

lực lớn hơn Do đacircu magrave coacute caacutei ấy Nếu bằng vagraveo luật hấp dẫn thigrave dầu coacute caacutei nổ đầu tiecircn

tung caacutec mảnh văng ra saacuteu phương sức caacutec mảnh ấy thu huacutet nhau chỉ lagravem cho caacutec tốc lực

phải giảm hoagravei với thời gian rồi đổi chiều hướng lại lagravem cho caacutec tinh vacircn hết dang ra nữa

magrave bu lại cugraveng nhau Ngagravey nay caacutec tinh vacircn đều dang xa Caacutei xa hơn hết magrave đo lường thấy

được ước độ 228 triệu năm aacutenh saacuteng với tốc lực 40000 cacircy số trong một giacircy Bằng vagraveo

caacutec con số ấy thigrave tốc lực đầu tiecircn của lắm tinh vacircn lại cao hơn tốc độ của aacutenh saacuteng Vậy thigrave

caacutei lagravem cho caacutec tinh vacircn cagraveng xa vời hơn thigrave cagraveng coacute tốc lực lớn hơn lagrave một sức gia tốc

chung noacute ở ngoagravei caacutei ldquovũ trụrdquo gồm coacute caacutec tinh vacircn nagravey

Coacute caacutei gia tốc lực nagravey thigrave caacutei vũ trụ ngagravey nay đang dang ra sẽ khocircng bao giờ ruacutet lại như

Gamow cho vagrave caacutech tinh vacircn magrave cagraveng xa thigrave tốc lực cagraveng cao sẽ đạt được caacutei tốc lực của

aacutenh saacuteng như Hoyle đatilde thấy

Tuy Hoyle thấy được rằng caacutec tinh vacircn hết phiecircn caacutei nagravey đến caacutei khaacutec sẽ đạt được tốc lực

của aacutenh saacuteng nhưng thuyết của Hoyle khocircng sao cắt nghĩa do lai caacutei sức hấp dẫn nguyecircn

nhacircn của sự nagravey Vagrave noacute cũng khocircng noacutei được sau khi đạt được tốc lực nagravey caacutec tinh vacircn sẽ

trở necircn caacutei gigrave vagrave đi đacircu Hoyle cho rằng những cacircu hỏi nagravey khocircng nghĩa vigrave một khi đạt

được tốc lực cugravea aacutenh saacuteng rồi thigrave vật ấy lọt ngoagravei khocircng phận của caacutei thấy hoặc của tất cả

sự đo lường nagraveo khaacutec Nhưng caacutei yacute caacutei giaacutec quan thứ sau của nhagrave Phật khocircng sao thoả

matilden được bằng một lời giải đaacutep như vậy Sự bất matilden nagravey lagravem cho tocirci phải trầm tư vagrave một

khi thị kiến được ldquocaacutei chungrdquo của vũ trụ của Hoyle tocirci lại thị kiến được ldquocaacutei thuỷrdquo của caacutei

nguyecircn tử khổng lồ sơ khai của Lemaitre

13

Tocirci gọi lagrave ldquouniversrdquo của chuacuteng ta caacutei tập hợp của tỉ tỉ tỉ ldquogalaxiesrdquo đương lagravem đối tượng cho

sự nghiecircn cứu của thiecircn văn học ngagravey nay Caacutei univers của chuacuteng ta coacute biecircn giới ấy lagrave nơi

magrave caacutec galaxies đạt tới tốc độ của aacutenh saacuteng Tới caacutei biecircn giới ấy mỗi ngocirci sao đều coacute một

khối lượng vocirc biecircn vagrave một tinh lực vocirc biecircn caacutei chất của noacute khocircng cograven lagrave photons neutrons

protons eacutelectrons rung động vocirc cugraveng mau lẹ necircn khocircng kết hợp nhau lại Toaacuten học coacute thể

tiacutenh được caacutei biecircn giới ấy xa ta lagrave bao nhiecircu noacutei một caacutech khaacutec lagrave coacute thể tiacutenh được caacutei higravenh

của univers vagrave mấy bề lớn của noacute nếu biết được toagraven thể caacutei cosmos Nhưng caacutei cosmos

vocirc biecircn vagrave vocirc thủ vocirc chung lagrave vocirc thường thay đổi hoagravei thigrave caacutei higravenh vagrave bề lớn của univers

chuacuteng ta nếu coacute tiacutenh được lagrave tương đối với thời gian

Ngoagravei caacutei univers của chuacuteng ta coacute vocirc số caacutei univers khaacutec magrave tocirci gọi lagrave univers exteacuterieurs

Để đếm những caacutei univers exteacuterieurs nagravey cho được hoạ may lagrave mượn pheacutep mạng số xưa

(mười lần một lagrave mười mười lần mười lagrave trăm trăm lần trăm lagrave vạn vạn lần vạn lagrave ức ức

lần ức lagrave triệu triệu lần triệu lagrave kinh kinh lần kinh lagrave cai cai lần cai lagrave tỉ tỉ lần tỉ lagrave nhương

nhương lần nhương lagrave cacircu cacircu lần cacircu lagrave giản giản lần giản lagrave chaacutenh chaacutenh lần chaacutenh lagrave

tải vagrave vacircn vacircn) Thế magrave một pheacutep mạng số như vậy hoaacute ra vocirc lực để đếm những univers

của cosmos Mỗi univers đều coacute thủy coacute chung coacute biecircn giới nhưng cả caacutei cosmos lagrave vocirc thuỷ

vocirc chung vagrave vocirc biecircn

Khởi thuỷ của một caacutei univers nagraveo đoacute lagrave một nguyecircn tử khổng lồ sơ khai Cả vật chất của noacute

(protons neutrons eacutelectrons) vagrave cả tinh lực của noacute (protons) gom vagraveo một khối coacute lẽ bằng

một ngocirci sao thocirci Nhưng mật lực vigrave vậy magrave to lớn vocirc cugraveng đến những số khổng lồ vagrave nhiệt

độ cũng lecircn hagraveng mấy tỉ độ Đoacute coacute lẽ lagrave caacutei ldquovocirc minhrdquo caacutei nhacircn đầu tiecircn của thập nhị nhacircn

duyecircn của Phật Noacute lagrave caacutei hỗn độn sơ khai bởi luacutec ấy chưa coacute một nguyecircn tử vật chất nagraveo

coacute được

Sức dồn eacutep ấy nhiệt độ ấy đốt chaacutey caacutei nổ đầu tiecircn đoacute lagrave ldquosaacuteng thếrdquo khocircng phải của cả caacutei

cosmos magrave chỉ riecircng của univers nọ Đối với caacutei univers magrave chuacuteng ta ở caacutec nhagrave baacutec học

Lemaitre Gamow Dirachellip đatilde viết được lịch sử của sự saacuteng thế nagravey magrave họ tiacutenh lacircu chừng

30oNăm phuacutet đầu nhiệt độ rớt xuống cograven một tỉ độ vagrave khối lượng nổ ra được cả ngagraven lần

Từ đoacute những bộ phận của hạch tacircm bắt đầu kết khối nhau được Mười hai phuacutet sau vật

chất hiện higravenh với caacutec nguyecircn tử của hydrogegravene vagrave heacutelium Vagrave mười ba phuacutet nữa tất cả

nguyecircn tử (dưỡng khiacute lacircn tinh calcium sắt uranium vvhellip) đều hiện diện Đaacutem macircy do

sức nổ gacircy ra đoacute tragraven tuacutea vagrave nguội lại Vagravei trăm triệu năm sau noacute phacircn ra lagravem preacutegalaxies

rồi đến caacutec galaxies Mấy caacutei nagravey do tốc độ đầu tiecircn Những caacutei cagraveng xa thigrave đi cagraveng mau

caacutei gần thigrave chậm hơn magrave khoảng caacutech chuacuteng noacute cagraveng thecircm ra matildei

Nhưng sự nổ ấy khocircng xảy ra nơi một caacutei trống khocircng tuyệt đối Noacute xảy ra giữa một caacutei

milieu cosmique trong ấy đầy dẫy vật chất cũ xưa tragraven lan thagravenh macircy hoặc đatilde hoagraven nguyecircn

như sau nagravey sẽ noacutei Coacute những ngocirci sao cũng như mặt trời magrave tigravenh cờ đi gần một đaacutem macircy

nọ thigrave kết tụ macircy nagravey thagravenh hagravenh tinh chạy quanh theo migravenh Caacutec hagravenh tigravenh nagravey mới tạo ra

14

thigrave nguội lần lần bị sức dồn eacutep magrave trung tacircm ấm dần đến một luacutec trecircn hagravenh tinh sự sống

phaacutet sanh cũng như trecircn địa cầu rồi vạn vật phục sanh coacute loagravei người coacute oacutec suy nghĩ vagrave coacute

oacutec saacuteng tạo Coacute những ngocirci sao khaacutec lại thigravenh ligravenh nổ banh ra magrave trở necircn đaacutem macircyhellip Bởi

sức ngăn trở của caacutei milieu cosmique nagravey vagrave bởi sức tự hấp dẫn của caacutei trọng tacircm lực của

hệ thống caacutei univers khocircng thể nagraveo nổ ra mau lẹ được như bacircy giờ Vigrave vậy magrave trong caacutei

milieu cosmique nagravey phải coacute một caacutei gigrave khaacutec hơn

Caacutei gigrave khaacutec hơn ấy lagrave thứ vật chất đatilde đạt đến tốc lực của aacutenh saacuteng coacute một khối lượng vocirc

biecircn vagrave một tinh lực vocirc biecircn magrave phải hoagraven nguyecircn lại Khi lọt ra ngoagravei khocircng phận của caacutec

univers rồi thigrave caacutec galaxies hoagraven nguyecircn kia lại bị luật hấp dẫn magrave kết tụ lại Bởi chuacuteng noacute

do nhiều univers magrave đến necircn caacutei tụ lại đoacute tocirci gọi noacute lagrave multivers

Chiacutenh những multivers nagravey với những khối lượng vocirc biecircn của noacute thu huacutet caacutec galaxies về

chuacuteng noacute vagrave lagravem cho trong caacutec univers những galaxies nagraveo cagraveng gần chuacuteng noacute tức lagrave gần

biecircn giới coacute tốc độ gần tới của aacutenh saacuteng Sức nổ đầu tiecircn lagravem cho caacutec galaxies coacute một tốc

lực đầu tiecircn lagrave một chuyện Nhưng thecircm vagraveo coacute sự hấp dẫn của caacutec multivers chung

quanh caacutei univers noacute cao hơn caacutei hấp dẫn nội tại của caacutei univers nagravey mới coacute caacutei gia tốc lực

lagravem cho caacutec galaxies cagraveng dang xa ra lại cagraveng coacute tốc lực gia thecircm hoagravei cho đến khi đạt tới

caacutei tốc lực giới hạn Sự hấp dẫn nagravey lagravem cho caacutec galaxies hoagraven nguyecircn bu lại chung quanh

caacutec multivers để thagravenh chung một khối với chuacuteng Thecircm caacutec multivers lại kết khối với nhau

Caacutec multivers nagravey lại cagraveng lacircu cagraveng thu khối lượng lại bởi caacutec bộ phận thu huacutet lẫn nhau

Mật lượng lớn lecircn aacutep lực lớn lecircn vagrave nhiệt độ cao lecircn Đến một luacutec aacutep lực nagravey đốt chaacutey một

caacutei multivers bacircy giờ lagrave một nguyecircn tử khổng lồ một caacutei saacuteng thế mới diễn ra một trang sử

mới của vụ trị bắt đầu

Vagrave cuốn sử nagravey khocircng biết bao nhiecircu trang như vậy Coacute một caacutei nổ gần với univers thigrave ảnh

hưởng của caacutei nổ ấy dội đến ta mạnh bạo Coacute nổ xa thigrave ảnh hưởng nhỏ hơn Từ ngagravey coacute

quả đĩa cầu traacutei đất đatilde mấy lần thay trục phải chăng mỗi lượt nam bắc cực thay như vậy lagrave

bởi gần univers của chuacuteng ta coacute những caacutei nổ khổng lồ Vagrave biết đacircu những hiện tượng

trong quả địa cầu ta magrave ngagravey nay khoa học chưa thấy được nguyecircn nhacircn lại do những

biến thiecircn của caacutei milieu cosmique

Univers vagrave multivers từng caacutei nagravey nổ ra thagravenh caacutei kia những mảnh muacuteng của nhiều caacutei kia

hiệp lại thagravenh caacutei nagravey coacute thể phacircn biệt nhau nơi chỗ trong multivers thigrave vật chất hoagraven

nguyecircn khocircng coacute sự sống được cograven trong univers thigrave vật chất phức hoaacute vagrave caacutei điểm tối cao

của sự phức hoaacute nagravey lagrave sự sống

15

Loagravei người sống trong một caacutei univers đatilde saacuteng tạo ra được khoa học để thẩm xeacutet đo

lường nghiecircn cứu caacutei univers của migravenh Coacute lẽ những luật chi phối cho những hiện tượng

của univers nagravey coacute thể aacutep dụng cho những univers khaacutec được Nhưng magrave trong caacutei milieu

cosmique khi magrave caacutec galaxies vượt ra ngoagravei khocircng phận của caacutec univers vagrave hoagraven nguyecircn

chuacuteng noacute sẽ theo những luật nagraveo Tốc độ noacute sẽ khocircng đổi hay sẽ dịu lần khi đến gần kề

một caacutei multivers Caacutec multivers hấp dẫn lẫn nhau theo định luật nagraveo Chuacuteng noacute kết hợp

với nhau lagravem sao Biết bao cacircu hỏi magrave dugraveng khoa học tương đối của chuacuteng ta để giải đaacutep

khocircng được

Magrave coacute thể nagraveo lập một caacutei khoa học mới cho caacutec multivers chăng Vagrave nghiecircn cứu chuacuteng noacute

coacute iacutech gigrave

Tocirci thị kiến vagravei thế kỷ nữa đacircy loagravei người sinh sản quaacute nhiều caacutec địa lục quaacute trugrave mật khocircng

đất để ở vagrave trồng trọt cho đủ chừng ấy vấn đề di cư vagravei ba tỉ những người sang cung trăng

sang caacutech hagravenh tinh gần ta như Kim tinh (Veacutenus) vagrave Hoả tinh (Mars) sẽ đặt ra Nhưng trước

khi phải lagravem cho caacutec hagravenh tinh nagravey coacute nước coacute khocircng khiacute coacute thảo mộc rồi mới ở được

Lagravem sao magrave cho hằng tỉ tỉ tỉ tấn nước hằng tỉ tỉ tỉ tấn khocircng khiacute từ địa cầu sang qua caacutec

becircn ấy Rồi lagravem sao di cư hagraveng mấy tỉ người đi

Nếu nghiecircn cứu vũ trụ tigravem được caacutei tinh lực vũ trụ vagrave chế ngự được caacutei tinh lực nagravey coacute lẽ

những vấn đề trecircn khocircng phải lagrave nan giải Nhưng đacircy khocircng phải lagrave việc của thị kiến nữa

magrave trở necircn cocircng việc của khoa học vagrave kỹ thuật Tigravem được đề tagravei cho khoa học lagrave sứ mạng

của thị kiến magrave thị kiến được khoa học chứng minh lagrave đuacuteng thigrave được một caacutei vinh hạnh lắm

rồi

Trầm tư thứ ba ndash Về hoagrave bigravenh uarr

Đạo Phật muốn vươn lecircn để thagravenh minh đạo tất phải gặp nhiều vấn đề thuộc về xử thế magrave

vấn đề trọng đại hơn hết lagrave vạch lối cho tiacuten đồ migravenh xử sự với chiến tranh trong hai higravenh

thức mới của noacute chiến tranh nguội ở từng địa phương vagrave chiến tranh noacuteng ở khắp toagraven thế

giới Tuy lagrave hai song vốn lagrave một cả hai đều do sự phacircn hoaacute thế giới thagravenh hai khối tương

phải nhau vagrave mỗi becircn đều muốn biến cả thế giới theo khuocircn mẫu của migravenh Bacircy giờ chiến

tranh khocircng cograven lagrave sự tranh giagravenh quyền lợi nữa như nước thắng trận vừa rồi bỏ tiền của ra

magrave nuocirci caacutec nước đatilde thua Magrave bacircy giờ chiến tranh trở necircn sự dugraveng quacircn lực magrave eacutep buộc

nước khaacutec theo thế lyacute tưởng của migravenh Vagrave như vậy đối với kẻ bại trận lyacute tưởng khocircng ưa

magrave phải thờ lyacute tưởng đaacuteng mến yecircu lại phải xa ligravea cograven đối với cả đocirci becircn thigrave tang toacutec tagraven

phaacute nghegraveo khổ truỵ lạchellip Điacutech thị chiến tranh trong higravenh thức mới nagravey lagrave caacutei khổ to hơn

tất caacutei khổ khaacutec magrave Thiacutech Ca Macircu Ni đatilde phaacutec hoạ

Sau trận đại chiến thế giới thứ nhất thigrave đatilde bắt đầu sau trận đại chiến thế giới thứ hai thigrave

phồn thịnh hơn ở caacutec xứ Acircu chacircu người ta khổ về chiến tranh vagrave tổ chức lại thagravenh đoagraven

13

Tocirci gọi lagrave ldquouniversrdquo của chuacuteng ta caacutei tập hợp của tỉ tỉ tỉ ldquogalaxiesrdquo đương lagravem đối tượng cho

sự nghiecircn cứu của thiecircn văn học ngagravey nay Caacutei univers của chuacuteng ta coacute biecircn giới ấy lagrave nơi

magrave caacutec galaxies đạt tới tốc độ của aacutenh saacuteng Tới caacutei biecircn giới ấy mỗi ngocirci sao đều coacute một

khối lượng vocirc biecircn vagrave một tinh lực vocirc biecircn caacutei chất của noacute khocircng cograven lagrave photons neutrons

protons eacutelectrons rung động vocirc cugraveng mau lẹ necircn khocircng kết hợp nhau lại Toaacuten học coacute thể

tiacutenh được caacutei biecircn giới ấy xa ta lagrave bao nhiecircu noacutei một caacutech khaacutec lagrave coacute thể tiacutenh được caacutei higravenh

của univers vagrave mấy bề lớn của noacute nếu biết được toagraven thể caacutei cosmos Nhưng caacutei cosmos

vocirc biecircn vagrave vocirc thủ vocirc chung lagrave vocirc thường thay đổi hoagravei thigrave caacutei higravenh vagrave bề lớn của univers

chuacuteng ta nếu coacute tiacutenh được lagrave tương đối với thời gian

Ngoagravei caacutei univers của chuacuteng ta coacute vocirc số caacutei univers khaacutec magrave tocirci gọi lagrave univers exteacuterieurs

Để đếm những caacutei univers exteacuterieurs nagravey cho được hoạ may lagrave mượn pheacutep mạng số xưa

(mười lần một lagrave mười mười lần mười lagrave trăm trăm lần trăm lagrave vạn vạn lần vạn lagrave ức ức

lần ức lagrave triệu triệu lần triệu lagrave kinh kinh lần kinh lagrave cai cai lần cai lagrave tỉ tỉ lần tỉ lagrave nhương

nhương lần nhương lagrave cacircu cacircu lần cacircu lagrave giản giản lần giản lagrave chaacutenh chaacutenh lần chaacutenh lagrave

tải vagrave vacircn vacircn) Thế magrave một pheacutep mạng số như vậy hoaacute ra vocirc lực để đếm những univers

của cosmos Mỗi univers đều coacute thủy coacute chung coacute biecircn giới nhưng cả caacutei cosmos lagrave vocirc thuỷ

vocirc chung vagrave vocirc biecircn

Khởi thuỷ của một caacutei univers nagraveo đoacute lagrave một nguyecircn tử khổng lồ sơ khai Cả vật chất của noacute

(protons neutrons eacutelectrons) vagrave cả tinh lực của noacute (protons) gom vagraveo một khối coacute lẽ bằng

một ngocirci sao thocirci Nhưng mật lực vigrave vậy magrave to lớn vocirc cugraveng đến những số khổng lồ vagrave nhiệt

độ cũng lecircn hagraveng mấy tỉ độ Đoacute coacute lẽ lagrave caacutei ldquovocirc minhrdquo caacutei nhacircn đầu tiecircn của thập nhị nhacircn

duyecircn của Phật Noacute lagrave caacutei hỗn độn sơ khai bởi luacutec ấy chưa coacute một nguyecircn tử vật chất nagraveo

coacute được

Sức dồn eacutep ấy nhiệt độ ấy đốt chaacutey caacutei nổ đầu tiecircn đoacute lagrave ldquosaacuteng thếrdquo khocircng phải của cả caacutei

cosmos magrave chỉ riecircng của univers nọ Đối với caacutei univers magrave chuacuteng ta ở caacutec nhagrave baacutec học

Lemaitre Gamow Dirachellip đatilde viết được lịch sử của sự saacuteng thế nagravey magrave họ tiacutenh lacircu chừng

30oNăm phuacutet đầu nhiệt độ rớt xuống cograven một tỉ độ vagrave khối lượng nổ ra được cả ngagraven lần

Từ đoacute những bộ phận của hạch tacircm bắt đầu kết khối nhau được Mười hai phuacutet sau vật

chất hiện higravenh với caacutec nguyecircn tử của hydrogegravene vagrave heacutelium Vagrave mười ba phuacutet nữa tất cả

nguyecircn tử (dưỡng khiacute lacircn tinh calcium sắt uranium vvhellip) đều hiện diện Đaacutem macircy do

sức nổ gacircy ra đoacute tragraven tuacutea vagrave nguội lại Vagravei trăm triệu năm sau noacute phacircn ra lagravem preacutegalaxies

rồi đến caacutec galaxies Mấy caacutei nagravey do tốc độ đầu tiecircn Những caacutei cagraveng xa thigrave đi cagraveng mau

caacutei gần thigrave chậm hơn magrave khoảng caacutech chuacuteng noacute cagraveng thecircm ra matildei

Nhưng sự nổ ấy khocircng xảy ra nơi một caacutei trống khocircng tuyệt đối Noacute xảy ra giữa một caacutei

milieu cosmique trong ấy đầy dẫy vật chất cũ xưa tragraven lan thagravenh macircy hoặc đatilde hoagraven nguyecircn

như sau nagravey sẽ noacutei Coacute những ngocirci sao cũng như mặt trời magrave tigravenh cờ đi gần một đaacutem macircy

nọ thigrave kết tụ macircy nagravey thagravenh hagravenh tinh chạy quanh theo migravenh Caacutec hagravenh tigravenh nagravey mới tạo ra

14

thigrave nguội lần lần bị sức dồn eacutep magrave trung tacircm ấm dần đến một luacutec trecircn hagravenh tinh sự sống

phaacutet sanh cũng như trecircn địa cầu rồi vạn vật phục sanh coacute loagravei người coacute oacutec suy nghĩ vagrave coacute

oacutec saacuteng tạo Coacute những ngocirci sao khaacutec lại thigravenh ligravenh nổ banh ra magrave trở necircn đaacutem macircyhellip Bởi

sức ngăn trở của caacutei milieu cosmique nagravey vagrave bởi sức tự hấp dẫn của caacutei trọng tacircm lực của

hệ thống caacutei univers khocircng thể nagraveo nổ ra mau lẹ được như bacircy giờ Vigrave vậy magrave trong caacutei

milieu cosmique nagravey phải coacute một caacutei gigrave khaacutec hơn

Caacutei gigrave khaacutec hơn ấy lagrave thứ vật chất đatilde đạt đến tốc lực của aacutenh saacuteng coacute một khối lượng vocirc

biecircn vagrave một tinh lực vocirc biecircn magrave phải hoagraven nguyecircn lại Khi lọt ra ngoagravei khocircng phận của caacutec

univers rồi thigrave caacutec galaxies hoagraven nguyecircn kia lại bị luật hấp dẫn magrave kết tụ lại Bởi chuacuteng noacute

do nhiều univers magrave đến necircn caacutei tụ lại đoacute tocirci gọi noacute lagrave multivers

Chiacutenh những multivers nagravey với những khối lượng vocirc biecircn của noacute thu huacutet caacutec galaxies về

chuacuteng noacute vagrave lagravem cho trong caacutec univers những galaxies nagraveo cagraveng gần chuacuteng noacute tức lagrave gần

biecircn giới coacute tốc độ gần tới của aacutenh saacuteng Sức nổ đầu tiecircn lagravem cho caacutec galaxies coacute một tốc

lực đầu tiecircn lagrave một chuyện Nhưng thecircm vagraveo coacute sự hấp dẫn của caacutec multivers chung

quanh caacutei univers noacute cao hơn caacutei hấp dẫn nội tại của caacutei univers nagravey mới coacute caacutei gia tốc lực

lagravem cho caacutec galaxies cagraveng dang xa ra lại cagraveng coacute tốc lực gia thecircm hoagravei cho đến khi đạt tới

caacutei tốc lực giới hạn Sự hấp dẫn nagravey lagravem cho caacutec galaxies hoagraven nguyecircn bu lại chung quanh

caacutec multivers để thagravenh chung một khối với chuacuteng Thecircm caacutec multivers lại kết khối với nhau

Caacutec multivers nagravey lại cagraveng lacircu cagraveng thu khối lượng lại bởi caacutec bộ phận thu huacutet lẫn nhau

Mật lượng lớn lecircn aacutep lực lớn lecircn vagrave nhiệt độ cao lecircn Đến một luacutec aacutep lực nagravey đốt chaacutey một

caacutei multivers bacircy giờ lagrave một nguyecircn tử khổng lồ một caacutei saacuteng thế mới diễn ra một trang sử

mới của vụ trị bắt đầu

Vagrave cuốn sử nagravey khocircng biết bao nhiecircu trang như vậy Coacute một caacutei nổ gần với univers thigrave ảnh

hưởng của caacutei nổ ấy dội đến ta mạnh bạo Coacute nổ xa thigrave ảnh hưởng nhỏ hơn Từ ngagravey coacute

quả đĩa cầu traacutei đất đatilde mấy lần thay trục phải chăng mỗi lượt nam bắc cực thay như vậy lagrave

bởi gần univers của chuacuteng ta coacute những caacutei nổ khổng lồ Vagrave biết đacircu những hiện tượng

trong quả địa cầu ta magrave ngagravey nay khoa học chưa thấy được nguyecircn nhacircn lại do những

biến thiecircn của caacutei milieu cosmique

Univers vagrave multivers từng caacutei nagravey nổ ra thagravenh caacutei kia những mảnh muacuteng của nhiều caacutei kia

hiệp lại thagravenh caacutei nagravey coacute thể phacircn biệt nhau nơi chỗ trong multivers thigrave vật chất hoagraven

nguyecircn khocircng coacute sự sống được cograven trong univers thigrave vật chất phức hoaacute vagrave caacutei điểm tối cao

của sự phức hoaacute nagravey lagrave sự sống

15

Loagravei người sống trong một caacutei univers đatilde saacuteng tạo ra được khoa học để thẩm xeacutet đo

lường nghiecircn cứu caacutei univers của migravenh Coacute lẽ những luật chi phối cho những hiện tượng

của univers nagravey coacute thể aacutep dụng cho những univers khaacutec được Nhưng magrave trong caacutei milieu

cosmique khi magrave caacutec galaxies vượt ra ngoagravei khocircng phận của caacutec univers vagrave hoagraven nguyecircn

chuacuteng noacute sẽ theo những luật nagraveo Tốc độ noacute sẽ khocircng đổi hay sẽ dịu lần khi đến gần kề

một caacutei multivers Caacutec multivers hấp dẫn lẫn nhau theo định luật nagraveo Chuacuteng noacute kết hợp

với nhau lagravem sao Biết bao cacircu hỏi magrave dugraveng khoa học tương đối của chuacuteng ta để giải đaacutep

khocircng được

Magrave coacute thể nagraveo lập một caacutei khoa học mới cho caacutec multivers chăng Vagrave nghiecircn cứu chuacuteng noacute

coacute iacutech gigrave

Tocirci thị kiến vagravei thế kỷ nữa đacircy loagravei người sinh sản quaacute nhiều caacutec địa lục quaacute trugrave mật khocircng

đất để ở vagrave trồng trọt cho đủ chừng ấy vấn đề di cư vagravei ba tỉ những người sang cung trăng

sang caacutech hagravenh tinh gần ta như Kim tinh (Veacutenus) vagrave Hoả tinh (Mars) sẽ đặt ra Nhưng trước

khi phải lagravem cho caacutec hagravenh tinh nagravey coacute nước coacute khocircng khiacute coacute thảo mộc rồi mới ở được

Lagravem sao magrave cho hằng tỉ tỉ tỉ tấn nước hằng tỉ tỉ tỉ tấn khocircng khiacute từ địa cầu sang qua caacutec

becircn ấy Rồi lagravem sao di cư hagraveng mấy tỉ người đi

Nếu nghiecircn cứu vũ trụ tigravem được caacutei tinh lực vũ trụ vagrave chế ngự được caacutei tinh lực nagravey coacute lẽ

những vấn đề trecircn khocircng phải lagrave nan giải Nhưng đacircy khocircng phải lagrave việc của thị kiến nữa

magrave trở necircn cocircng việc của khoa học vagrave kỹ thuật Tigravem được đề tagravei cho khoa học lagrave sứ mạng

của thị kiến magrave thị kiến được khoa học chứng minh lagrave đuacuteng thigrave được một caacutei vinh hạnh lắm

rồi

Trầm tư thứ ba ndash Về hoagrave bigravenh uarr

Đạo Phật muốn vươn lecircn để thagravenh minh đạo tất phải gặp nhiều vấn đề thuộc về xử thế magrave

vấn đề trọng đại hơn hết lagrave vạch lối cho tiacuten đồ migravenh xử sự với chiến tranh trong hai higravenh

thức mới của noacute chiến tranh nguội ở từng địa phương vagrave chiến tranh noacuteng ở khắp toagraven thế

giới Tuy lagrave hai song vốn lagrave một cả hai đều do sự phacircn hoaacute thế giới thagravenh hai khối tương

phải nhau vagrave mỗi becircn đều muốn biến cả thế giới theo khuocircn mẫu của migravenh Bacircy giờ chiến

tranh khocircng cograven lagrave sự tranh giagravenh quyền lợi nữa như nước thắng trận vừa rồi bỏ tiền của ra

magrave nuocirci caacutec nước đatilde thua Magrave bacircy giờ chiến tranh trở necircn sự dugraveng quacircn lực magrave eacutep buộc

nước khaacutec theo thế lyacute tưởng của migravenh Vagrave như vậy đối với kẻ bại trận lyacute tưởng khocircng ưa

magrave phải thờ lyacute tưởng đaacuteng mến yecircu lại phải xa ligravea cograven đối với cả đocirci becircn thigrave tang toacutec tagraven

phaacute nghegraveo khổ truỵ lạchellip Điacutech thị chiến tranh trong higravenh thức mới nagravey lagrave caacutei khổ to hơn

tất caacutei khổ khaacutec magrave Thiacutech Ca Macircu Ni đatilde phaacutec hoạ

Sau trận đại chiến thế giới thứ nhất thigrave đatilde bắt đầu sau trận đại chiến thế giới thứ hai thigrave

phồn thịnh hơn ở caacutec xứ Acircu chacircu người ta khổ về chiến tranh vagrave tổ chức lại thagravenh đoagraven

14

thigrave nguội lần lần bị sức dồn eacutep magrave trung tacircm ấm dần đến một luacutec trecircn hagravenh tinh sự sống

phaacutet sanh cũng như trecircn địa cầu rồi vạn vật phục sanh coacute loagravei người coacute oacutec suy nghĩ vagrave coacute

oacutec saacuteng tạo Coacute những ngocirci sao khaacutec lại thigravenh ligravenh nổ banh ra magrave trở necircn đaacutem macircyhellip Bởi

sức ngăn trở của caacutei milieu cosmique nagravey vagrave bởi sức tự hấp dẫn của caacutei trọng tacircm lực của

hệ thống caacutei univers khocircng thể nagraveo nổ ra mau lẹ được như bacircy giờ Vigrave vậy magrave trong caacutei

milieu cosmique nagravey phải coacute một caacutei gigrave khaacutec hơn

Caacutei gigrave khaacutec hơn ấy lagrave thứ vật chất đatilde đạt đến tốc lực của aacutenh saacuteng coacute một khối lượng vocirc

biecircn vagrave một tinh lực vocirc biecircn magrave phải hoagraven nguyecircn lại Khi lọt ra ngoagravei khocircng phận của caacutec

univers rồi thigrave caacutec galaxies hoagraven nguyecircn kia lại bị luật hấp dẫn magrave kết tụ lại Bởi chuacuteng noacute

do nhiều univers magrave đến necircn caacutei tụ lại đoacute tocirci gọi noacute lagrave multivers

Chiacutenh những multivers nagravey với những khối lượng vocirc biecircn của noacute thu huacutet caacutec galaxies về

chuacuteng noacute vagrave lagravem cho trong caacutec univers những galaxies nagraveo cagraveng gần chuacuteng noacute tức lagrave gần

biecircn giới coacute tốc độ gần tới của aacutenh saacuteng Sức nổ đầu tiecircn lagravem cho caacutec galaxies coacute một tốc

lực đầu tiecircn lagrave một chuyện Nhưng thecircm vagraveo coacute sự hấp dẫn của caacutec multivers chung

quanh caacutei univers noacute cao hơn caacutei hấp dẫn nội tại của caacutei univers nagravey mới coacute caacutei gia tốc lực

lagravem cho caacutec galaxies cagraveng dang xa ra lại cagraveng coacute tốc lực gia thecircm hoagravei cho đến khi đạt tới

caacutei tốc lực giới hạn Sự hấp dẫn nagravey lagravem cho caacutec galaxies hoagraven nguyecircn bu lại chung quanh

caacutec multivers để thagravenh chung một khối với chuacuteng Thecircm caacutec multivers lại kết khối với nhau

Caacutec multivers nagravey lại cagraveng lacircu cagraveng thu khối lượng lại bởi caacutec bộ phận thu huacutet lẫn nhau

Mật lượng lớn lecircn aacutep lực lớn lecircn vagrave nhiệt độ cao lecircn Đến một luacutec aacutep lực nagravey đốt chaacutey một

caacutei multivers bacircy giờ lagrave một nguyecircn tử khổng lồ một caacutei saacuteng thế mới diễn ra một trang sử

mới của vụ trị bắt đầu

Vagrave cuốn sử nagravey khocircng biết bao nhiecircu trang như vậy Coacute một caacutei nổ gần với univers thigrave ảnh

hưởng của caacutei nổ ấy dội đến ta mạnh bạo Coacute nổ xa thigrave ảnh hưởng nhỏ hơn Từ ngagravey coacute

quả đĩa cầu traacutei đất đatilde mấy lần thay trục phải chăng mỗi lượt nam bắc cực thay như vậy lagrave

bởi gần univers của chuacuteng ta coacute những caacutei nổ khổng lồ Vagrave biết đacircu những hiện tượng

trong quả địa cầu ta magrave ngagravey nay khoa học chưa thấy được nguyecircn nhacircn lại do những

biến thiecircn của caacutei milieu cosmique

Univers vagrave multivers từng caacutei nagravey nổ ra thagravenh caacutei kia những mảnh muacuteng của nhiều caacutei kia

hiệp lại thagravenh caacutei nagravey coacute thể phacircn biệt nhau nơi chỗ trong multivers thigrave vật chất hoagraven

nguyecircn khocircng coacute sự sống được cograven trong univers thigrave vật chất phức hoaacute vagrave caacutei điểm tối cao

của sự phức hoaacute nagravey lagrave sự sống

15

Loagravei người sống trong một caacutei univers đatilde saacuteng tạo ra được khoa học để thẩm xeacutet đo

lường nghiecircn cứu caacutei univers của migravenh Coacute lẽ những luật chi phối cho những hiện tượng

của univers nagravey coacute thể aacutep dụng cho những univers khaacutec được Nhưng magrave trong caacutei milieu

cosmique khi magrave caacutec galaxies vượt ra ngoagravei khocircng phận của caacutec univers vagrave hoagraven nguyecircn

chuacuteng noacute sẽ theo những luật nagraveo Tốc độ noacute sẽ khocircng đổi hay sẽ dịu lần khi đến gần kề

một caacutei multivers Caacutec multivers hấp dẫn lẫn nhau theo định luật nagraveo Chuacuteng noacute kết hợp

với nhau lagravem sao Biết bao cacircu hỏi magrave dugraveng khoa học tương đối của chuacuteng ta để giải đaacutep

khocircng được

Magrave coacute thể nagraveo lập một caacutei khoa học mới cho caacutec multivers chăng Vagrave nghiecircn cứu chuacuteng noacute

coacute iacutech gigrave

Tocirci thị kiến vagravei thế kỷ nữa đacircy loagravei người sinh sản quaacute nhiều caacutec địa lục quaacute trugrave mật khocircng

đất để ở vagrave trồng trọt cho đủ chừng ấy vấn đề di cư vagravei ba tỉ những người sang cung trăng

sang caacutech hagravenh tinh gần ta như Kim tinh (Veacutenus) vagrave Hoả tinh (Mars) sẽ đặt ra Nhưng trước

khi phải lagravem cho caacutec hagravenh tinh nagravey coacute nước coacute khocircng khiacute coacute thảo mộc rồi mới ở được

Lagravem sao magrave cho hằng tỉ tỉ tỉ tấn nước hằng tỉ tỉ tỉ tấn khocircng khiacute từ địa cầu sang qua caacutec

becircn ấy Rồi lagravem sao di cư hagraveng mấy tỉ người đi

Nếu nghiecircn cứu vũ trụ tigravem được caacutei tinh lực vũ trụ vagrave chế ngự được caacutei tinh lực nagravey coacute lẽ

những vấn đề trecircn khocircng phải lagrave nan giải Nhưng đacircy khocircng phải lagrave việc của thị kiến nữa

magrave trở necircn cocircng việc của khoa học vagrave kỹ thuật Tigravem được đề tagravei cho khoa học lagrave sứ mạng

của thị kiến magrave thị kiến được khoa học chứng minh lagrave đuacuteng thigrave được một caacutei vinh hạnh lắm

rồi

Trầm tư thứ ba ndash Về hoagrave bigravenh uarr

Đạo Phật muốn vươn lecircn để thagravenh minh đạo tất phải gặp nhiều vấn đề thuộc về xử thế magrave

vấn đề trọng đại hơn hết lagrave vạch lối cho tiacuten đồ migravenh xử sự với chiến tranh trong hai higravenh

thức mới của noacute chiến tranh nguội ở từng địa phương vagrave chiến tranh noacuteng ở khắp toagraven thế

giới Tuy lagrave hai song vốn lagrave một cả hai đều do sự phacircn hoaacute thế giới thagravenh hai khối tương

phải nhau vagrave mỗi becircn đều muốn biến cả thế giới theo khuocircn mẫu của migravenh Bacircy giờ chiến

tranh khocircng cograven lagrave sự tranh giagravenh quyền lợi nữa như nước thắng trận vừa rồi bỏ tiền của ra

magrave nuocirci caacutec nước đatilde thua Magrave bacircy giờ chiến tranh trở necircn sự dugraveng quacircn lực magrave eacutep buộc

nước khaacutec theo thế lyacute tưởng của migravenh Vagrave như vậy đối với kẻ bại trận lyacute tưởng khocircng ưa

magrave phải thờ lyacute tưởng đaacuteng mến yecircu lại phải xa ligravea cograven đối với cả đocirci becircn thigrave tang toacutec tagraven

phaacute nghegraveo khổ truỵ lạchellip Điacutech thị chiến tranh trong higravenh thức mới nagravey lagrave caacutei khổ to hơn

tất caacutei khổ khaacutec magrave Thiacutech Ca Macircu Ni đatilde phaacutec hoạ

Sau trận đại chiến thế giới thứ nhất thigrave đatilde bắt đầu sau trận đại chiến thế giới thứ hai thigrave

phồn thịnh hơn ở caacutec xứ Acircu chacircu người ta khổ về chiến tranh vagrave tổ chức lại thagravenh đoagraven

15

Loagravei người sống trong một caacutei univers đatilde saacuteng tạo ra được khoa học để thẩm xeacutet đo

lường nghiecircn cứu caacutei univers của migravenh Coacute lẽ những luật chi phối cho những hiện tượng

của univers nagravey coacute thể aacutep dụng cho những univers khaacutec được Nhưng magrave trong caacutei milieu

cosmique khi magrave caacutec galaxies vượt ra ngoagravei khocircng phận của caacutec univers vagrave hoagraven nguyecircn

chuacuteng noacute sẽ theo những luật nagraveo Tốc độ noacute sẽ khocircng đổi hay sẽ dịu lần khi đến gần kề

một caacutei multivers Caacutec multivers hấp dẫn lẫn nhau theo định luật nagraveo Chuacuteng noacute kết hợp

với nhau lagravem sao Biết bao cacircu hỏi magrave dugraveng khoa học tương đối của chuacuteng ta để giải đaacutep

khocircng được

Magrave coacute thể nagraveo lập một caacutei khoa học mới cho caacutec multivers chăng Vagrave nghiecircn cứu chuacuteng noacute

coacute iacutech gigrave

Tocirci thị kiến vagravei thế kỷ nữa đacircy loagravei người sinh sản quaacute nhiều caacutec địa lục quaacute trugrave mật khocircng

đất để ở vagrave trồng trọt cho đủ chừng ấy vấn đề di cư vagravei ba tỉ những người sang cung trăng

sang caacutech hagravenh tinh gần ta như Kim tinh (Veacutenus) vagrave Hoả tinh (Mars) sẽ đặt ra Nhưng trước

khi phải lagravem cho caacutec hagravenh tinh nagravey coacute nước coacute khocircng khiacute coacute thảo mộc rồi mới ở được

Lagravem sao magrave cho hằng tỉ tỉ tỉ tấn nước hằng tỉ tỉ tỉ tấn khocircng khiacute từ địa cầu sang qua caacutec

becircn ấy Rồi lagravem sao di cư hagraveng mấy tỉ người đi

Nếu nghiecircn cứu vũ trụ tigravem được caacutei tinh lực vũ trụ vagrave chế ngự được caacutei tinh lực nagravey coacute lẽ

những vấn đề trecircn khocircng phải lagrave nan giải Nhưng đacircy khocircng phải lagrave việc của thị kiến nữa

magrave trở necircn cocircng việc của khoa học vagrave kỹ thuật Tigravem được đề tagravei cho khoa học lagrave sứ mạng

của thị kiến magrave thị kiến được khoa học chứng minh lagrave đuacuteng thigrave được một caacutei vinh hạnh lắm

rồi

Trầm tư thứ ba ndash Về hoagrave bigravenh uarr

Đạo Phật muốn vươn lecircn để thagravenh minh đạo tất phải gặp nhiều vấn đề thuộc về xử thế magrave

vấn đề trọng đại hơn hết lagrave vạch lối cho tiacuten đồ migravenh xử sự với chiến tranh trong hai higravenh

thức mới của noacute chiến tranh nguội ở từng địa phương vagrave chiến tranh noacuteng ở khắp toagraven thế

giới Tuy lagrave hai song vốn lagrave một cả hai đều do sự phacircn hoaacute thế giới thagravenh hai khối tương

phải nhau vagrave mỗi becircn đều muốn biến cả thế giới theo khuocircn mẫu của migravenh Bacircy giờ chiến

tranh khocircng cograven lagrave sự tranh giagravenh quyền lợi nữa như nước thắng trận vừa rồi bỏ tiền của ra

magrave nuocirci caacutec nước đatilde thua Magrave bacircy giờ chiến tranh trở necircn sự dugraveng quacircn lực magrave eacutep buộc

nước khaacutec theo thế lyacute tưởng của migravenh Vagrave như vậy đối với kẻ bại trận lyacute tưởng khocircng ưa

magrave phải thờ lyacute tưởng đaacuteng mến yecircu lại phải xa ligravea cograven đối với cả đocirci becircn thigrave tang toacutec tagraven

phaacute nghegraveo khổ truỵ lạchellip Điacutech thị chiến tranh trong higravenh thức mới nagravey lagrave caacutei khổ to hơn

tất caacutei khổ khaacutec magrave Thiacutech Ca Macircu Ni đatilde phaacutec hoạ

Sau trận đại chiến thế giới thứ nhất thigrave đatilde bắt đầu sau trận đại chiến thế giới thứ hai thigrave

phồn thịnh hơn ở caacutec xứ Acircu chacircu người ta khổ về chiến tranh vagrave tổ chức lại thagravenh đoagraven

16

thể để đề cao hoagrave bigravenh Lắm đoagraven thể nagravey trở necircn những phong tragraveo quốc tế vagrave huy động

được khaacute đocircng Noacute đatilde giaacutec được caacutei khổ nagravey trước hơn số đocircng của tiacuten đồ đạo Phật vagrave

sau mấy chục năm hoạt động ắt coacute nhiều kinh nghiệm Người xướng ra minh đạo nếu tigravem

được lối giải thoaacutet chung cho nhacircn loại khỏi caacutei khổ lớn nagravey ắt được hagraveng triệu những

hưởng ứng vagrave nhờ đoacute minh đạo sẽ coacute một số người cảm tigravenh rải raacutec khắp bốn phương trời

deg deg deg

Đồng thời với caacutei khổ lớn nagravey xuất hiện những điều kiện để dập tắt noacute ấy lagrave những phaacutet

minh về vi trugraveng học về hoaacute học vagrave nhất lagrave về vật lyacute học Những phaacutet minh nagravey giuacutep cho caacutec

cường quốc chế tạo được lắm thứ khiacute giới vocirc cugraveng lợi hại gần như tuyệt đối hễ tung ra thigrave

giết choacutec hagraveng triệu người tagraven phaacute trọn những thagravenh phố rộng lớn lagravem hại mugravea magraveng vagrave

lagravem cuộc chiến tranh thế giới thứ ba coacute tiacutenh caacutech lagrave keacuteo lui lịch sử loagravei người vagravei ba thế kỷ lagrave

iacutet

Caacutei viễn đồ nagravey lagravem cho lắm người giựt migravenh vagrave những nhagrave cầm quyền caacutec cường quốc

phải suy nghĩ lại rất nhiều trước khi quyết định dugraveng biện phaacutep quacircn sự để giải quyết sự

tranh chấp với nhau Đoacute lagrave caacutei tacircm trạng lagravem cho caacutei biện phaacutep ahima magrave Gandhi ruacutet trong

đạo Phật ra để chủ trương cuộc đấu tranh giải phoacuteng cho Ấn Độ được nhiều người nhắc tới

khi phải xử sự với nhau trecircn trường quốc tế Do đoacute magrave nhiều người tin rằng cuộc chiến

tranh noacuteng toagraven diện bằng khiacute giới vi trugraveng hoaacute học nguyecircn tử vagrave nhiệt hạch tacircm (thermo-

nucleacuteaires) giữa khối Đocircng vagrave khối Tacircy sẽ khocircng thể nagraveo xảy ra vigrave cả đocirci becircn đều sợ sự

tiecircu huỷ Nhưng kết luận nagravey coacute hơi vội vatilde sự khả hữu của chiến tranh thứ ba tuy coacute giảm

bớt nhiều song khocircng phải lagrave mất hắn Loagravei người phải hoạt động nhiều lắm mới traacutenh

được caacutei tagraven phaacute tập thể nagravey

Bởi vigrave vagrave ở đacircy ai cũng phải đồng yacute từ hồi dứt chiến tranh thế giới thứ hai đến bacircy giờ

cuộc chiến tranh nguội khocircng khi nagraveo ngớt cho đến đổi người ta quen với noacute vagrave cho noacute lagrave

caacutei nếp sống hiển nhiecircn của thời nagravey Khởi lecircn lagrave sự thức tỉnh của caacutec thuộc địa cũ ở Aacute chacircu

vagrave Phi chacircu đến khi caacutec cuộc chiến tranh giải phoacuteng nagravey thagravenh cocircng thigrave caacutec nước mới ấy

lần mograve tigravem con đường của migravenh Chừng ấy mỗi becircn Đocircng vagrave Tacircy đem caacutei lyacute tưởng migravenh

magrave quyến rũ nội chiến bugraveng nổ hai đại cường quốc đem binh tiếp viện cho phe migravenh ấy lagrave

chiến tranh nguội đatilde hiện trọn higravenh của noacute Magrave nếu cuộc chiến tranh nguội nagravey lagravem nghiecircng

hẳn đograven cacircn lực lượng của đocirci becircn thigrave ngogravei lửa của chiến tranh noacuteng chacircm rồi hai becircn sẽ

trực tiếp đaacutenh nhau vagrave thuyết ahimsa trở necircn vocirc hiệu

Vậy thigrave caacutei nguyecircn nhacircn của chiến tranh thế giới thứ ba lagrave lyacute tưởng Đocircng Tacircy tương tranh

magrave caacutei duyecircn khởi của noacute lagrave chiến tranh nguội ở mấy vugraveng magrave hai becircn tranh giagravenh ảnh

17

hưởng Do sự nhận xeacutet đoacute magrave coacute nhiều người kegravem caacutei thuyết trung lập cho caacutec nước nhỏ

vagraveo caacutei chủ trương cộng tồn của hai khối lớn Thuyết trung lập vigrave vậy magrave phaacutet triển mau lẹ

vagrave đatilde được thẩm xeacutet trecircn thứ bực quốc tế trong Hội nghị Genegraveve (1960)

Trung lập chế của caacutec nước nhỏ lagrave điều kiện tất yếu chớ chưa phải lagrave điều kiện sung matilden

noacute chỉ qui định sự bang giao của caacutec nước nagravey magrave chẳng ảnh hưởng được lịch trigravenh biến

đổi ở trong Do đoacute magrave thỉnh thoảng trong xứ ấy lại mất thăng bằng nội chiến nổ bugraveng ra

đốt ngogravei cho chiến tranh nguội nữa Muốn traacutenh sự mất thăng bằng nagravey cần phải nghiecircn

cứu lại vigrave sao magrave noacute coacute vagrave phương phaacutep nagraveo để traacutenh

Những nước nhỏ thường lagrave những nước hậu lạc hoặc lagrave những nước văn minh xưa magrave trải

qua mấy trăm năm đồi truỵ Noacute keacutem về đủ phương diện kinh tế xatilde hội chaacutenh trị văn hoaacute

So saacutenh ra phần đocircng chỉ gần bằng caacutec nước Acircu chacircu khi vừa coacute caacutech mạng cocircng nghiệp

vagrave trong khoảng mấy chục năm phải rượt theo kịp khuacutec đường magrave caacutec nước ấy đatilde đi trong

gần hai trăm năm Để vượt tới với tốc độ nagravey khối Tacircy phương khocircng bagravey cho họ được

phương phaacutep nagraveo magrave quần chuacuteng của họ lại thấy gương nước Nga nhờ phương phaacutep độc

tagravei magrave trong khocircng đầu năm mươi năm rượt theo kịp caacutec cường quốc Thế necircn mặc dugrave

Nga khocircng nhuacuteng tay vagraveo như trong trường hợp nước Tagraveu quần chuacuteng nagravey cũng tự động

magrave lagravem caacutech mạng Ấy lagrave nguyecircn nhacircn lagrave mất thăng bằng Huống chi Tagraveu vigrave muốn tranh

lagravem baacute chủ với Nga trong một khối cộng sản lại can thiệp một caacutech tiacutech cực để thuacutec đẩy caacutec

cuộc caacutech cuộc caacutech mạng ấy

Để traacutenh sự mất thăng bằng do biến thiecircn nội tại nagravey phương phaacutep khocircng phải lagrave dugraveng

ngoại viện để đagraven aacutep caacutec phong tragraveo dacircn chuacuteng bằng quacircn sự vagrave chaacutenh trị Lagravem như thế chỉ

tổ chế dầu thecircm cho chiến tranh nguội dễ nổ bugraveng ra magrave thocirci Caacutei phương phaacutep phugrave hợp

hơn hết lagrave vạch cho quần chuacuteng một lối tiến tới mau lẹ thoả matilden được sự thegravem khaacutet đi mau

của chuacuteng cograven đem thecircm cho chuacuteng những điều magrave chế độ cộng sản khocircng sao cho họ

được Lối tiến tới ấy khocircng phải lagrave caacutei văn minh của Tacircy phương cung cấp được magrave cũng

khocircng thể bắt chước theo caacutec nước cộng sản magrave coacute được Noacute lagrave đường lối ở giữa thu nạp

được caacutei hay của mỗi becircn rồi tagravei bồi thecircm những sở kiến của migravenh Ta gọi noacute lagrave ldquotrung đạordquo

Noacute giuacutep cho caacutec nước nhỏ giải thoaacutet được nạn chiến tranh nguội đồng thời giuacutep cho cả

nhacircn loại xocirc dang ra xa caacutei hoạ chiến tranh thứ ba cũng như caacutei trung đạo xưa của Thiacutech

Ca Macircu Ni giuacutep cho caacute nhacircn giải thoaacutet caacutei khổ nhỏ vậy

Trung đạo taacutech dang xa đường lối buocircng lung của tư bản chủ nghĩa caacutei nagravey lagravem cho bần

phuacute caacutech biệt kẻ nghegraveo lagravem vật bị boacutec lột vagrave aacutep bức của nhagrave giagraveu lagravem cho bigravenh đẳng vagrave

baacutec aacutei trở necircn những tiếng trống rỗng lagravem cho cocircng bigravenh mất hẳn vagrave do đoacute bao nhiecircu bất

bigravenh nổi lecircn gacircy xung đột mầm moacuteng của chiến tranh nội loạn Trung đạo cũng taacutech dang

18

xa đường lối độc tagravei chagrave đạp tự do vagrave nhacircn phẩm của con người ngăn đoacuten sự phaacutet triển

của caacute nhacircn về bề cao để san phẳng bề dưới Vigrave vậy magrave đi ở giữa trung đạo sẽ lagrave một xatilde

hội chủ nghĩa nhacircn đạo

Bởi lagrave nhacircn đạo xatilde hội chủ nghĩa nagravey khocircng boacutec lột thợ thuyền vagrave nocircng dacircn tận xương tuỷ

để tiacutech luỹ theo lối sơ khai số tư sản cần thiết hầu kiến thiết kỹ nghệ một caacutech cấp tốc Vatilde lại

coacute kỹ nghệ nhiều thigrave nước chỉ mạnh về votilde lực magrave bởi caacutec thị trường thế giới đều đầy nghẹt

hagraveng hoaacute rồi sự kỹ nghệ hoaacute Aacute chacircu vagrave Phi chacircu chưa phải lagrave lối hay để giải quyết caacutec khoacute

khăn về kinh tế Hiện nay nạn đoacutei keacutem nhất lagrave ở Tagraveu vagrave Ấn Độ đương giagravey vograve cả tỉ người

thigrave điều magrave nhacircn loại đogravei hỏi cấp baacutech hơn cả lagrave cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp ở Aacute chacircu vagrave

Phi chacircu Aacutep dụng đến triệt để maacutey moacutec trong nghề canh taacutec aacutep dụng hoaacute học để lagravem cho

mugravea magraveng tăng lecircn gấp đocirci gấp ba aacutep dụng sinh vật để chọn lựa giống tốt hơn aacutep dụng tất

cả khoa học để chế tạo caacutec đồ dugraveng từ nocircng sản thecircm vagraveo sự khai thaacutec những rừng hoang

minh mocircng ở Đocircng Nam Aacute vagrave Phi chacircuhellip đoacute lagrave một chương trigravenh caacutech mạng nocircng nghiệp

sẽ tiecircu thụ được bao nhiecircu sản phẩm kỹ nghệ của Tacircy phương cũng như của Đocircng phương

vagrave sẽ cung cấp thức ăn cho bao nhiecircu người đoacutei keacutem cũng như noacute sẽ lagravem giagraveu cho hagraveng tỉ

khaacutech hagraveng của caacutec nước kỹ nghệ Coacute số khaacutech hagraveng nagravey trước sự kỹ nghệ hoaacute caacutec nước

Aacute Phi sẽ đi sau chẳng muộn Ấy lagrave thay vigrave sự người boacutec lột người một sự tacircn khai thaacutec

thiecircn nhiecircn Lấy vốn ở đacircu magrave chi phiacute cho cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp nagravey Cacircu hỏi nagravey

lagrave một caacutei thử thaacutech cho thuyết viện trợ magrave caacutec cường quốc cao rao trong mười mấy năm

nay Nếu viện trợ magrave khocircng coacute yacute nghĩa thầm kiacuten nuocirci cuộc chiến tranh nguội thigrave đacircy lagrave dịp

để viện trợ cho caacutec nước yếu đoacute

Tiến tới trong con đường của xatilde hội chủ nghĩa nhacircn đạo thigrave tất nhiecircn nhẹ về oai trị bằng

quacircn đội cocircng an cảnh saacutet magrave nặng nề về đức trị bằng luacircn lyacute vagrave đạo đức Vậy cần một

văn minh tu sĩ để regraven luyện uốn nắn hun đuacutec người cho cagraveng ngagravey cao quiacute đẹp đẽ hơn Caacutei

văn minh tu sĩ nagravey cũng tuyển trạch giugravem cho xatilde hội những caacuten bộ chaacutenh trị kinh tế Caacutec

tăng giagrave xưa sống bằng khất thực như trong Phật giaacuteo tiểu thặng sống bằng tự sức migravenh

lagravem như trong Phật giaacuteo đại thặng khocircng thể cung cấp caacutec loại caacuten bộ nagravey được Phải coacute

những caacuten bộ mới lấy sự saacuteng suốt magrave migravenh nuocirci sống migravenh đồng thời digraveu dắt cho quần

chuacuteng sống nữa Một caacuten bộ lagrave một tu sĩ thecircm một chuyecircn mocircn chừng ấy đạo vagrave đời nhất

thống rồi đạo ấy mới thật lagrave xử thế Đatilde coacute luacutec tăng giagrave đảm bảo được sự giaacuteo huấn vagrave nền

y tế của nhiều nước ở Aacute chacircu thigrave cũng đến luacutec caacutei tăng giagrave mới của minh đạo cung cấp

được caacuten bộ cho mọi ngagravenh hoạt động

Điều cốt yếu lagrave nhịp phaacutet triển kinh tế đo bằng mức sống trung bigravenh của dacircn chuacuteng vagrave sức

sản xuất theo đầu người vagrave nhịp phaacutet triển của xatilde hội của nghĩa của những nước theo

19

trung đạo đacircy phải được mau lẹ hơn của những xứ tương đương becircn phiacutea cộng sản Thiếu

điều kiện nagravey quần chuacuteng ắt bị phương phaacutep độc tagravei thu huacutet magrave mầm nổi loạn khocircng dập

được

Điều necircn cố gắng kế đoacute lagrave tận dụng những tự do do sự nhacircn đạo đảm bảo magrave thu nhập

những caacutei hay về khoa học về văn chương về nghệ thuật của cả đocirci becircn Đocircng Tacircy magrave lagravem

một cuộc tập đại thagravenh để xacircu dựng một caacutei văn hoaacute mới Coacute cuộc caacutech mạng văn hoaacute nagravey

những nước theo trung đạo mới quyến rũ người lại những phần tử becircn Đocircng cũng như becircn

Tacircy theo đường lối của migravenh

Việc thứ ba lagrave năng gặp gỡ nhau cũng như ở Bandoeng để vạch một đường lối chung về

chaacutenh trị ngoại giao quốc tế magrave chủ điacutech lagrave traacutenh nạn chiến tranh nguội vagrave chiến tranh noacuteng

để trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau vagrave để giuacutep đỡ lẫn nhau Trong việc giuacutep đỡ nagravey phần

quan trọng hơn hết lagrave thoả thuận một chương trigravenh di cư để cho những nước rộng đất magrave

thưa dacircn mở cửa đoacuten rước số người thặng dư ở caacutec nơi coacute hoạ nhacircn matilden vagrave đoacutei lạnh Kế

đến lagrave việc trao đổi caacuten bộ trong mọi ngagravenh hoạt động những caacuten bộ len lỏi trong dacircn gian

được vagrave iacutet đogravei hỏi như caacutec caacuten bộ do sự viện trợ hiện hagravenh

Nếu coacute nhiều nước nhỏ như vậy magrave ở chung một vugraveng như những nước nhỏ ở Đocircng Nam

Aacute nhiều nước ở Phi chacircu thigrave necircn tổ chức lại thagravenh Tổng liecircn bang để xacircy những viecircn đaacute

đầu của caacutei xatilde hội đại đồng Được nhiều caacutei tổng liecircn bang trung lập như vậy thigrave caacutei viễn đồ

đặt thế giới trecircn thế chacircn vạc mới coacute cơ thagravenh tựu được

Chiến tranh nội loạn ở caacutec xứ nhỏ dứt thigrave chiến tranh nguội khocircng coacute cơ khởi nhuacutem lecircn

được Chiến tranh nguội khocircng nhuacutem lecircn được thigrave sự tương tranh giữa hai khối Đocircng Tacircy

coacute thể gom về higravenh thứ đơn giản hơn hết của noacute lagrave thử thaacutech với lịch sử coi chế độ nagraveo

thiacutech ứng hơn magrave tồn tại Để gom như vậy cần phải thuận ước nhiều điều như lagrave sự khocircng

dugraveng tinh lực nguyecircn tử để chế khiacute giới tagravei giảm binh bị vagrave hạ bớt ngacircn saacutech chiến tranh

giải quyết ổn thoả một số vấn đề lagravem cho đocirci becircn găng nhau tocircn trọng trung lập chế của

caacutec nước nhỏhellip Những bước đầu nagravey khai magraveo cho những thi thố coacute tiacutenh caacutech bền vững

hơn như lagrave giảm bớt chủ quyền của caacutec cường quốc vagrave nhượng một mớ quyền hạn cho

Liecircn hiệp quốc khoaacuteng đại để đi tới một chiacutenh phủ liecircn bang thế giới gồm coacute sự giải taacuten caacutec

quacircn đội quốc gia để thay thế bằng một đội quacircn cảnh saacutet quốc tế lập những cơ quan quốc

tế để thi hagravenh những kế hoạch tagravei chaacutenh kỹ nghệ nocircng nghiệp văn hoaacute chung cho cả loagravei

người

Chừng nagraveo đến thế giới đại đồng rồi thigrave mới hết sợ hoạ chiến tranh vagrave loagravei người mới bước

vagraveo ngưỡng cửa của một ngươn thanh bigravenh

20

May mắn cho cả loagravei người nếu coacute thể traacutenh được nạn chiến tranh thế giới thứ ba Như vậy

noacute sẽ khỏi bị bắt buộc đi lại khoảng đường đocirci ba thế kỷ magrave sự tagraven phaacute xocirc lugravei noacute trở lại

Trong caacutei giả thiết magrave một đocirci nơi nhen nhuacutem được mầm mống của trung đạo vagrave như vậy

laacutech migravenh ra ngoagravei cuộc binh lửa thigrave rủi coacute chiến tranh thứ ba nổ ra sau cuộc cheacutem giết vagrave

tagraven phaacute rồi những mầm mống ấy sẽ lagrave những nơi nhen nhuacutem cho caacutei văn minh mới Mấy

dacircn tộc ấy sẽ dẫn đầu loagravei người trong một hai trăm năm vagrave văn minh nọ sẽ lan tragraven khắp

địa cầu Rủi hơn hết lagrave minh đạo chưa xuất hiện magrave thế giới đại chiến đatilde nổ bugraveng đacircu đacircu

đều chịu cảnh tang toacutec vagrave tagraven phaacute chung thigrave một khi chiến tranh dứt rồi caacutei yacute bacircy giờ mới

gieo ra chừng ấy mới tragraven lan ra được Bởi nghĩ như vậy magrave tocirci mới viết bagravei trầm tư nagravey

Khi trầm tư tocirci muốn aacutep dụng lối tư duy của Phật vagraveo một vấn đề mới đem tứ thaacutenh để lagravem

khuocircn để dắt vagraveo đoacute vấn đề chiến tranh vagrave hoagrave bigravenh của thời đại nagravey Tocirci thấy cả hai

đường lối của Đocircng phương vagrave của Tacircy phương đều đi ngang qua chiến tranh mới đến caacutei

hoagrave bigravenh trong ấy migravenh độc chiếm thế giới Đường lối thứ ba caacutei trung đạo lấy hoagrave bigravenh

lagravem mục điacutech vagrave cũng lagravem phương tiện hạp với từ bi vagrave baacutec aacutei magrave cũng hạp với cao vọng

của phần đocircng caacutec tocircn giaacuteo vagrave vạch thuyết ahima một lối đi hợp lyacute Lagravem như thế trong đaacutem

rừng higravenh như thượng học noacute khocircng cho mọc chen một cacircy nagraveo mới để giagravenh chỗ với

những cội cũ Noacute khocircng giagravenh phần nắm chacircn lyacute với một tocircn giaacuteo nagraveo hiện hagravenh Đặt một

vấn đề nhận thật một caacutei khổ rồi tigravem phương giải thoaacutet nhacircn loại khỏi caacutei khổ ấy minh đạo

sẽ coacute thể đồng minh với nhiều tocircn giaacuteo nhiều phong tragraveo hoagrave bigravenh đang lan tragraven khắp thế

giới Noacute coacute tragraven lan mau lẹ chăng lagrave nhờ len lỏi theo lối ấy Nhưng như thế lắm phần higravenh

như thượng trong Phật phaacutep cần phải chỉnh lại Đoacute lagrave sứ mạng của người khai đạo của

Maitreya thời nay Thiacutech Ca Macircu Ni thường viacute caacutei phaacutep migravenh như caacutei begrave để đưa người sang

bờ becircn kia Hai ngagraven năm trăm năm qua bacircy giờ khocircng cograven chỉ vượt qua một con socircng magrave

cần đưa cả loagravei người vượt qua caacutei biển cả đầy soacuteng to gioacute lớn Nếu Maitreya tigravem được

phương phaacutep nagraveo thiacutech ứng cho trọng traacutech mới thigrave Thiacutech Ca Macircu Ni lagrave người hoan nghinh

trước nhất Nhưng một Maitreya coacute thể đem hoagrave bigravenh lại chăng Hay lagrave hoagrave bigravenh phải do tất

cả loagravei người cố gắng mới đến được

Đối với caacutei khổ tập thể chỉ coacute lối giải thoaacutet tập thể magrave thocirci

Cocircn Sơn thaacuteng Chiacuten 1962

Trầm tư thứ tư ndash Về nạn đoacutei keacutem uarr

Caacutei khổ đang lagravem mối lo acircu hagraveng ngagravey của hơn phacircn nửa loagravei người lagrave nạn đoacutei keacutem Khocircng

phải mới bacircy giờ mới coacute caacutei khổ ấy Vagraveo thời của Thiacutech Ca Macircu Ni chắc chắn lagrave đatilde coacute noacute

từ lacircu rồi cho necircn trong đạo Phật tăng giagrave đặt sự bố thiacute lagravem pheacutep thứ nhất trong luacutec đoacute vagrave

tuy khocircng viết trắng ra song dạy dacircn chuacuteng sự nhẫn tugraveng đối với sự nghegraveo khổ Nhưng sau

thế kỷ mười chiacuten trong luacutec ấy xảy ra những cuộc caacutech mạng thợ thuyền ở Acircu chacircu vagrave sau

17

hưởng Do sự nhận xeacutet đoacute magrave coacute nhiều người kegravem caacutei thuyết trung lập cho caacutec nước nhỏ

vagraveo caacutei chủ trương cộng tồn của hai khối lớn Thuyết trung lập vigrave vậy magrave phaacutet triển mau lẹ

vagrave đatilde được thẩm xeacutet trecircn thứ bực quốc tế trong Hội nghị Genegraveve (1960)

Trung lập chế của caacutec nước nhỏ lagrave điều kiện tất yếu chớ chưa phải lagrave điều kiện sung matilden

noacute chỉ qui định sự bang giao của caacutec nước nagravey magrave chẳng ảnh hưởng được lịch trigravenh biến

đổi ở trong Do đoacute magrave thỉnh thoảng trong xứ ấy lại mất thăng bằng nội chiến nổ bugraveng ra

đốt ngogravei cho chiến tranh nguội nữa Muốn traacutenh sự mất thăng bằng nagravey cần phải nghiecircn

cứu lại vigrave sao magrave noacute coacute vagrave phương phaacutep nagraveo để traacutenh

Những nước nhỏ thường lagrave những nước hậu lạc hoặc lagrave những nước văn minh xưa magrave trải

qua mấy trăm năm đồi truỵ Noacute keacutem về đủ phương diện kinh tế xatilde hội chaacutenh trị văn hoaacute

So saacutenh ra phần đocircng chỉ gần bằng caacutec nước Acircu chacircu khi vừa coacute caacutech mạng cocircng nghiệp

vagrave trong khoảng mấy chục năm phải rượt theo kịp khuacutec đường magrave caacutec nước ấy đatilde đi trong

gần hai trăm năm Để vượt tới với tốc độ nagravey khối Tacircy phương khocircng bagravey cho họ được

phương phaacutep nagraveo magrave quần chuacuteng của họ lại thấy gương nước Nga nhờ phương phaacutep độc

tagravei magrave trong khocircng đầu năm mươi năm rượt theo kịp caacutec cường quốc Thế necircn mặc dugrave

Nga khocircng nhuacuteng tay vagraveo như trong trường hợp nước Tagraveu quần chuacuteng nagravey cũng tự động

magrave lagravem caacutech mạng Ấy lagrave nguyecircn nhacircn lagrave mất thăng bằng Huống chi Tagraveu vigrave muốn tranh

lagravem baacute chủ với Nga trong một khối cộng sản lại can thiệp một caacutech tiacutech cực để thuacutec đẩy caacutec

cuộc caacutech cuộc caacutech mạng ấy

Để traacutenh sự mất thăng bằng do biến thiecircn nội tại nagravey phương phaacutep khocircng phải lagrave dugraveng

ngoại viện để đagraven aacutep caacutec phong tragraveo dacircn chuacuteng bằng quacircn sự vagrave chaacutenh trị Lagravem như thế chỉ

tổ chế dầu thecircm cho chiến tranh nguội dễ nổ bugraveng ra magrave thocirci Caacutei phương phaacutep phugrave hợp

hơn hết lagrave vạch cho quần chuacuteng một lối tiến tới mau lẹ thoả matilden được sự thegravem khaacutet đi mau

của chuacuteng cograven đem thecircm cho chuacuteng những điều magrave chế độ cộng sản khocircng sao cho họ

được Lối tiến tới ấy khocircng phải lagrave caacutei văn minh của Tacircy phương cung cấp được magrave cũng

khocircng thể bắt chước theo caacutec nước cộng sản magrave coacute được Noacute lagrave đường lối ở giữa thu nạp

được caacutei hay của mỗi becircn rồi tagravei bồi thecircm những sở kiến của migravenh Ta gọi noacute lagrave ldquotrung đạordquo

Noacute giuacutep cho caacutec nước nhỏ giải thoaacutet được nạn chiến tranh nguội đồng thời giuacutep cho cả

nhacircn loại xocirc dang ra xa caacutei hoạ chiến tranh thứ ba cũng như caacutei trung đạo xưa của Thiacutech

Ca Macircu Ni giuacutep cho caacute nhacircn giải thoaacutet caacutei khổ nhỏ vậy

Trung đạo taacutech dang xa đường lối buocircng lung của tư bản chủ nghĩa caacutei nagravey lagravem cho bần

phuacute caacutech biệt kẻ nghegraveo lagravem vật bị boacutec lột vagrave aacutep bức của nhagrave giagraveu lagravem cho bigravenh đẳng vagrave

baacutec aacutei trở necircn những tiếng trống rỗng lagravem cho cocircng bigravenh mất hẳn vagrave do đoacute bao nhiecircu bất

bigravenh nổi lecircn gacircy xung đột mầm moacuteng của chiến tranh nội loạn Trung đạo cũng taacutech dang

18

xa đường lối độc tagravei chagrave đạp tự do vagrave nhacircn phẩm của con người ngăn đoacuten sự phaacutet triển

của caacute nhacircn về bề cao để san phẳng bề dưới Vigrave vậy magrave đi ở giữa trung đạo sẽ lagrave một xatilde

hội chủ nghĩa nhacircn đạo

Bởi lagrave nhacircn đạo xatilde hội chủ nghĩa nagravey khocircng boacutec lột thợ thuyền vagrave nocircng dacircn tận xương tuỷ

để tiacutech luỹ theo lối sơ khai số tư sản cần thiết hầu kiến thiết kỹ nghệ một caacutech cấp tốc Vatilde lại

coacute kỹ nghệ nhiều thigrave nước chỉ mạnh về votilde lực magrave bởi caacutec thị trường thế giới đều đầy nghẹt

hagraveng hoaacute rồi sự kỹ nghệ hoaacute Aacute chacircu vagrave Phi chacircu chưa phải lagrave lối hay để giải quyết caacutec khoacute

khăn về kinh tế Hiện nay nạn đoacutei keacutem nhất lagrave ở Tagraveu vagrave Ấn Độ đương giagravey vograve cả tỉ người

thigrave điều magrave nhacircn loại đogravei hỏi cấp baacutech hơn cả lagrave cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp ở Aacute chacircu vagrave

Phi chacircu Aacutep dụng đến triệt để maacutey moacutec trong nghề canh taacutec aacutep dụng hoaacute học để lagravem cho

mugravea magraveng tăng lecircn gấp đocirci gấp ba aacutep dụng sinh vật để chọn lựa giống tốt hơn aacutep dụng tất

cả khoa học để chế tạo caacutec đồ dugraveng từ nocircng sản thecircm vagraveo sự khai thaacutec những rừng hoang

minh mocircng ở Đocircng Nam Aacute vagrave Phi chacircuhellip đoacute lagrave một chương trigravenh caacutech mạng nocircng nghiệp

sẽ tiecircu thụ được bao nhiecircu sản phẩm kỹ nghệ của Tacircy phương cũng như của Đocircng phương

vagrave sẽ cung cấp thức ăn cho bao nhiecircu người đoacutei keacutem cũng như noacute sẽ lagravem giagraveu cho hagraveng tỉ

khaacutech hagraveng của caacutec nước kỹ nghệ Coacute số khaacutech hagraveng nagravey trước sự kỹ nghệ hoaacute caacutec nước

Aacute Phi sẽ đi sau chẳng muộn Ấy lagrave thay vigrave sự người boacutec lột người một sự tacircn khai thaacutec

thiecircn nhiecircn Lấy vốn ở đacircu magrave chi phiacute cho cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp nagravey Cacircu hỏi nagravey

lagrave một caacutei thử thaacutech cho thuyết viện trợ magrave caacutec cường quốc cao rao trong mười mấy năm

nay Nếu viện trợ magrave khocircng coacute yacute nghĩa thầm kiacuten nuocirci cuộc chiến tranh nguội thigrave đacircy lagrave dịp

để viện trợ cho caacutec nước yếu đoacute

Tiến tới trong con đường của xatilde hội chủ nghĩa nhacircn đạo thigrave tất nhiecircn nhẹ về oai trị bằng

quacircn đội cocircng an cảnh saacutet magrave nặng nề về đức trị bằng luacircn lyacute vagrave đạo đức Vậy cần một

văn minh tu sĩ để regraven luyện uốn nắn hun đuacutec người cho cagraveng ngagravey cao quiacute đẹp đẽ hơn Caacutei

văn minh tu sĩ nagravey cũng tuyển trạch giugravem cho xatilde hội những caacuten bộ chaacutenh trị kinh tế Caacutec

tăng giagrave xưa sống bằng khất thực như trong Phật giaacuteo tiểu thặng sống bằng tự sức migravenh

lagravem như trong Phật giaacuteo đại thặng khocircng thể cung cấp caacutec loại caacuten bộ nagravey được Phải coacute

những caacuten bộ mới lấy sự saacuteng suốt magrave migravenh nuocirci sống migravenh đồng thời digraveu dắt cho quần

chuacuteng sống nữa Một caacuten bộ lagrave một tu sĩ thecircm một chuyecircn mocircn chừng ấy đạo vagrave đời nhất

thống rồi đạo ấy mới thật lagrave xử thế Đatilde coacute luacutec tăng giagrave đảm bảo được sự giaacuteo huấn vagrave nền

y tế của nhiều nước ở Aacute chacircu thigrave cũng đến luacutec caacutei tăng giagrave mới của minh đạo cung cấp

được caacuten bộ cho mọi ngagravenh hoạt động

Điều cốt yếu lagrave nhịp phaacutet triển kinh tế đo bằng mức sống trung bigravenh của dacircn chuacuteng vagrave sức

sản xuất theo đầu người vagrave nhịp phaacutet triển của xatilde hội của nghĩa của những nước theo

19

trung đạo đacircy phải được mau lẹ hơn của những xứ tương đương becircn phiacutea cộng sản Thiếu

điều kiện nagravey quần chuacuteng ắt bị phương phaacutep độc tagravei thu huacutet magrave mầm nổi loạn khocircng dập

được

Điều necircn cố gắng kế đoacute lagrave tận dụng những tự do do sự nhacircn đạo đảm bảo magrave thu nhập

những caacutei hay về khoa học về văn chương về nghệ thuật của cả đocirci becircn Đocircng Tacircy magrave lagravem

một cuộc tập đại thagravenh để xacircu dựng một caacutei văn hoaacute mới Coacute cuộc caacutech mạng văn hoaacute nagravey

những nước theo trung đạo mới quyến rũ người lại những phần tử becircn Đocircng cũng như becircn

Tacircy theo đường lối của migravenh

Việc thứ ba lagrave năng gặp gỡ nhau cũng như ở Bandoeng để vạch một đường lối chung về

chaacutenh trị ngoại giao quốc tế magrave chủ điacutech lagrave traacutenh nạn chiến tranh nguội vagrave chiến tranh noacuteng

để trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau vagrave để giuacutep đỡ lẫn nhau Trong việc giuacutep đỡ nagravey phần

quan trọng hơn hết lagrave thoả thuận một chương trigravenh di cư để cho những nước rộng đất magrave

thưa dacircn mở cửa đoacuten rước số người thặng dư ở caacutec nơi coacute hoạ nhacircn matilden vagrave đoacutei lạnh Kế

đến lagrave việc trao đổi caacuten bộ trong mọi ngagravenh hoạt động những caacuten bộ len lỏi trong dacircn gian

được vagrave iacutet đogravei hỏi như caacutec caacuten bộ do sự viện trợ hiện hagravenh

Nếu coacute nhiều nước nhỏ như vậy magrave ở chung một vugraveng như những nước nhỏ ở Đocircng Nam

Aacute nhiều nước ở Phi chacircu thigrave necircn tổ chức lại thagravenh Tổng liecircn bang để xacircy những viecircn đaacute

đầu của caacutei xatilde hội đại đồng Được nhiều caacutei tổng liecircn bang trung lập như vậy thigrave caacutei viễn đồ

đặt thế giới trecircn thế chacircn vạc mới coacute cơ thagravenh tựu được

Chiến tranh nội loạn ở caacutec xứ nhỏ dứt thigrave chiến tranh nguội khocircng coacute cơ khởi nhuacutem lecircn

được Chiến tranh nguội khocircng nhuacutem lecircn được thigrave sự tương tranh giữa hai khối Đocircng Tacircy

coacute thể gom về higravenh thứ đơn giản hơn hết của noacute lagrave thử thaacutech với lịch sử coi chế độ nagraveo

thiacutech ứng hơn magrave tồn tại Để gom như vậy cần phải thuận ước nhiều điều như lagrave sự khocircng

dugraveng tinh lực nguyecircn tử để chế khiacute giới tagravei giảm binh bị vagrave hạ bớt ngacircn saacutech chiến tranh

giải quyết ổn thoả một số vấn đề lagravem cho đocirci becircn găng nhau tocircn trọng trung lập chế của

caacutec nước nhỏhellip Những bước đầu nagravey khai magraveo cho những thi thố coacute tiacutenh caacutech bền vững

hơn như lagrave giảm bớt chủ quyền của caacutec cường quốc vagrave nhượng một mớ quyền hạn cho

Liecircn hiệp quốc khoaacuteng đại để đi tới một chiacutenh phủ liecircn bang thế giới gồm coacute sự giải taacuten caacutec

quacircn đội quốc gia để thay thế bằng một đội quacircn cảnh saacutet quốc tế lập những cơ quan quốc

tế để thi hagravenh những kế hoạch tagravei chaacutenh kỹ nghệ nocircng nghiệp văn hoaacute chung cho cả loagravei

người

Chừng nagraveo đến thế giới đại đồng rồi thigrave mới hết sợ hoạ chiến tranh vagrave loagravei người mới bước

vagraveo ngưỡng cửa của một ngươn thanh bigravenh

20

May mắn cho cả loagravei người nếu coacute thể traacutenh được nạn chiến tranh thế giới thứ ba Như vậy

noacute sẽ khỏi bị bắt buộc đi lại khoảng đường đocirci ba thế kỷ magrave sự tagraven phaacute xocirc lugravei noacute trở lại

Trong caacutei giả thiết magrave một đocirci nơi nhen nhuacutem được mầm mống của trung đạo vagrave như vậy

laacutech migravenh ra ngoagravei cuộc binh lửa thigrave rủi coacute chiến tranh thứ ba nổ ra sau cuộc cheacutem giết vagrave

tagraven phaacute rồi những mầm mống ấy sẽ lagrave những nơi nhen nhuacutem cho caacutei văn minh mới Mấy

dacircn tộc ấy sẽ dẫn đầu loagravei người trong một hai trăm năm vagrave văn minh nọ sẽ lan tragraven khắp

địa cầu Rủi hơn hết lagrave minh đạo chưa xuất hiện magrave thế giới đại chiến đatilde nổ bugraveng đacircu đacircu

đều chịu cảnh tang toacutec vagrave tagraven phaacute chung thigrave một khi chiến tranh dứt rồi caacutei yacute bacircy giờ mới

gieo ra chừng ấy mới tragraven lan ra được Bởi nghĩ như vậy magrave tocirci mới viết bagravei trầm tư nagravey

Khi trầm tư tocirci muốn aacutep dụng lối tư duy của Phật vagraveo một vấn đề mới đem tứ thaacutenh để lagravem

khuocircn để dắt vagraveo đoacute vấn đề chiến tranh vagrave hoagrave bigravenh của thời đại nagravey Tocirci thấy cả hai

đường lối của Đocircng phương vagrave của Tacircy phương đều đi ngang qua chiến tranh mới đến caacutei

hoagrave bigravenh trong ấy migravenh độc chiếm thế giới Đường lối thứ ba caacutei trung đạo lấy hoagrave bigravenh

lagravem mục điacutech vagrave cũng lagravem phương tiện hạp với từ bi vagrave baacutec aacutei magrave cũng hạp với cao vọng

của phần đocircng caacutec tocircn giaacuteo vagrave vạch thuyết ahima một lối đi hợp lyacute Lagravem như thế trong đaacutem

rừng higravenh như thượng học noacute khocircng cho mọc chen một cacircy nagraveo mới để giagravenh chỗ với

những cội cũ Noacute khocircng giagravenh phần nắm chacircn lyacute với một tocircn giaacuteo nagraveo hiện hagravenh Đặt một

vấn đề nhận thật một caacutei khổ rồi tigravem phương giải thoaacutet nhacircn loại khỏi caacutei khổ ấy minh đạo

sẽ coacute thể đồng minh với nhiều tocircn giaacuteo nhiều phong tragraveo hoagrave bigravenh đang lan tragraven khắp thế

giới Noacute coacute tragraven lan mau lẹ chăng lagrave nhờ len lỏi theo lối ấy Nhưng như thế lắm phần higravenh

như thượng trong Phật phaacutep cần phải chỉnh lại Đoacute lagrave sứ mạng của người khai đạo của

Maitreya thời nay Thiacutech Ca Macircu Ni thường viacute caacutei phaacutep migravenh như caacutei begrave để đưa người sang

bờ becircn kia Hai ngagraven năm trăm năm qua bacircy giờ khocircng cograven chỉ vượt qua một con socircng magrave

cần đưa cả loagravei người vượt qua caacutei biển cả đầy soacuteng to gioacute lớn Nếu Maitreya tigravem được

phương phaacutep nagraveo thiacutech ứng cho trọng traacutech mới thigrave Thiacutech Ca Macircu Ni lagrave người hoan nghinh

trước nhất Nhưng một Maitreya coacute thể đem hoagrave bigravenh lại chăng Hay lagrave hoagrave bigravenh phải do tất

cả loagravei người cố gắng mới đến được

Đối với caacutei khổ tập thể chỉ coacute lối giải thoaacutet tập thể magrave thocirci

Cocircn Sơn thaacuteng Chiacuten 1962

Trầm tư thứ tư ndash Về nạn đoacutei keacutem uarr

Caacutei khổ đang lagravem mối lo acircu hagraveng ngagravey của hơn phacircn nửa loagravei người lagrave nạn đoacutei keacutem Khocircng

phải mới bacircy giờ mới coacute caacutei khổ ấy Vagraveo thời của Thiacutech Ca Macircu Ni chắc chắn lagrave đatilde coacute noacute

từ lacircu rồi cho necircn trong đạo Phật tăng giagrave đặt sự bố thiacute lagravem pheacutep thứ nhất trong luacutec đoacute vagrave

tuy khocircng viết trắng ra song dạy dacircn chuacuteng sự nhẫn tugraveng đối với sự nghegraveo khổ Nhưng sau

thế kỷ mười chiacuten trong luacutec ấy xảy ra những cuộc caacutech mạng thợ thuyền ở Acircu chacircu vagrave sau

18

xa đường lối độc tagravei chagrave đạp tự do vagrave nhacircn phẩm của con người ngăn đoacuten sự phaacutet triển

của caacute nhacircn về bề cao để san phẳng bề dưới Vigrave vậy magrave đi ở giữa trung đạo sẽ lagrave một xatilde

hội chủ nghĩa nhacircn đạo

Bởi lagrave nhacircn đạo xatilde hội chủ nghĩa nagravey khocircng boacutec lột thợ thuyền vagrave nocircng dacircn tận xương tuỷ

để tiacutech luỹ theo lối sơ khai số tư sản cần thiết hầu kiến thiết kỹ nghệ một caacutech cấp tốc Vatilde lại

coacute kỹ nghệ nhiều thigrave nước chỉ mạnh về votilde lực magrave bởi caacutec thị trường thế giới đều đầy nghẹt

hagraveng hoaacute rồi sự kỹ nghệ hoaacute Aacute chacircu vagrave Phi chacircu chưa phải lagrave lối hay để giải quyết caacutec khoacute

khăn về kinh tế Hiện nay nạn đoacutei keacutem nhất lagrave ở Tagraveu vagrave Ấn Độ đương giagravey vograve cả tỉ người

thigrave điều magrave nhacircn loại đogravei hỏi cấp baacutech hơn cả lagrave cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp ở Aacute chacircu vagrave

Phi chacircu Aacutep dụng đến triệt để maacutey moacutec trong nghề canh taacutec aacutep dụng hoaacute học để lagravem cho

mugravea magraveng tăng lecircn gấp đocirci gấp ba aacutep dụng sinh vật để chọn lựa giống tốt hơn aacutep dụng tất

cả khoa học để chế tạo caacutec đồ dugraveng từ nocircng sản thecircm vagraveo sự khai thaacutec những rừng hoang

minh mocircng ở Đocircng Nam Aacute vagrave Phi chacircuhellip đoacute lagrave một chương trigravenh caacutech mạng nocircng nghiệp

sẽ tiecircu thụ được bao nhiecircu sản phẩm kỹ nghệ của Tacircy phương cũng như của Đocircng phương

vagrave sẽ cung cấp thức ăn cho bao nhiecircu người đoacutei keacutem cũng như noacute sẽ lagravem giagraveu cho hagraveng tỉ

khaacutech hagraveng của caacutec nước kỹ nghệ Coacute số khaacutech hagraveng nagravey trước sự kỹ nghệ hoaacute caacutec nước

Aacute Phi sẽ đi sau chẳng muộn Ấy lagrave thay vigrave sự người boacutec lột người một sự tacircn khai thaacutec

thiecircn nhiecircn Lấy vốn ở đacircu magrave chi phiacute cho cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp nagravey Cacircu hỏi nagravey

lagrave một caacutei thử thaacutech cho thuyết viện trợ magrave caacutec cường quốc cao rao trong mười mấy năm

nay Nếu viện trợ magrave khocircng coacute yacute nghĩa thầm kiacuten nuocirci cuộc chiến tranh nguội thigrave đacircy lagrave dịp

để viện trợ cho caacutec nước yếu đoacute

Tiến tới trong con đường của xatilde hội chủ nghĩa nhacircn đạo thigrave tất nhiecircn nhẹ về oai trị bằng

quacircn đội cocircng an cảnh saacutet magrave nặng nề về đức trị bằng luacircn lyacute vagrave đạo đức Vậy cần một

văn minh tu sĩ để regraven luyện uốn nắn hun đuacutec người cho cagraveng ngagravey cao quiacute đẹp đẽ hơn Caacutei

văn minh tu sĩ nagravey cũng tuyển trạch giugravem cho xatilde hội những caacuten bộ chaacutenh trị kinh tế Caacutec

tăng giagrave xưa sống bằng khất thực như trong Phật giaacuteo tiểu thặng sống bằng tự sức migravenh

lagravem như trong Phật giaacuteo đại thặng khocircng thể cung cấp caacutec loại caacuten bộ nagravey được Phải coacute

những caacuten bộ mới lấy sự saacuteng suốt magrave migravenh nuocirci sống migravenh đồng thời digraveu dắt cho quần

chuacuteng sống nữa Một caacuten bộ lagrave một tu sĩ thecircm một chuyecircn mocircn chừng ấy đạo vagrave đời nhất

thống rồi đạo ấy mới thật lagrave xử thế Đatilde coacute luacutec tăng giagrave đảm bảo được sự giaacuteo huấn vagrave nền

y tế của nhiều nước ở Aacute chacircu thigrave cũng đến luacutec caacutei tăng giagrave mới của minh đạo cung cấp

được caacuten bộ cho mọi ngagravenh hoạt động

Điều cốt yếu lagrave nhịp phaacutet triển kinh tế đo bằng mức sống trung bigravenh của dacircn chuacuteng vagrave sức

sản xuất theo đầu người vagrave nhịp phaacutet triển của xatilde hội của nghĩa của những nước theo

19

trung đạo đacircy phải được mau lẹ hơn của những xứ tương đương becircn phiacutea cộng sản Thiếu

điều kiện nagravey quần chuacuteng ắt bị phương phaacutep độc tagravei thu huacutet magrave mầm nổi loạn khocircng dập

được

Điều necircn cố gắng kế đoacute lagrave tận dụng những tự do do sự nhacircn đạo đảm bảo magrave thu nhập

những caacutei hay về khoa học về văn chương về nghệ thuật của cả đocirci becircn Đocircng Tacircy magrave lagravem

một cuộc tập đại thagravenh để xacircu dựng một caacutei văn hoaacute mới Coacute cuộc caacutech mạng văn hoaacute nagravey

những nước theo trung đạo mới quyến rũ người lại những phần tử becircn Đocircng cũng như becircn

Tacircy theo đường lối của migravenh

Việc thứ ba lagrave năng gặp gỡ nhau cũng như ở Bandoeng để vạch một đường lối chung về

chaacutenh trị ngoại giao quốc tế magrave chủ điacutech lagrave traacutenh nạn chiến tranh nguội vagrave chiến tranh noacuteng

để trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau vagrave để giuacutep đỡ lẫn nhau Trong việc giuacutep đỡ nagravey phần

quan trọng hơn hết lagrave thoả thuận một chương trigravenh di cư để cho những nước rộng đất magrave

thưa dacircn mở cửa đoacuten rước số người thặng dư ở caacutec nơi coacute hoạ nhacircn matilden vagrave đoacutei lạnh Kế

đến lagrave việc trao đổi caacuten bộ trong mọi ngagravenh hoạt động những caacuten bộ len lỏi trong dacircn gian

được vagrave iacutet đogravei hỏi như caacutec caacuten bộ do sự viện trợ hiện hagravenh

Nếu coacute nhiều nước nhỏ như vậy magrave ở chung một vugraveng như những nước nhỏ ở Đocircng Nam

Aacute nhiều nước ở Phi chacircu thigrave necircn tổ chức lại thagravenh Tổng liecircn bang để xacircy những viecircn đaacute

đầu của caacutei xatilde hội đại đồng Được nhiều caacutei tổng liecircn bang trung lập như vậy thigrave caacutei viễn đồ

đặt thế giới trecircn thế chacircn vạc mới coacute cơ thagravenh tựu được

Chiến tranh nội loạn ở caacutec xứ nhỏ dứt thigrave chiến tranh nguội khocircng coacute cơ khởi nhuacutem lecircn

được Chiến tranh nguội khocircng nhuacutem lecircn được thigrave sự tương tranh giữa hai khối Đocircng Tacircy

coacute thể gom về higravenh thứ đơn giản hơn hết của noacute lagrave thử thaacutech với lịch sử coi chế độ nagraveo

thiacutech ứng hơn magrave tồn tại Để gom như vậy cần phải thuận ước nhiều điều như lagrave sự khocircng

dugraveng tinh lực nguyecircn tử để chế khiacute giới tagravei giảm binh bị vagrave hạ bớt ngacircn saacutech chiến tranh

giải quyết ổn thoả một số vấn đề lagravem cho đocirci becircn găng nhau tocircn trọng trung lập chế của

caacutec nước nhỏhellip Những bước đầu nagravey khai magraveo cho những thi thố coacute tiacutenh caacutech bền vững

hơn như lagrave giảm bớt chủ quyền của caacutec cường quốc vagrave nhượng một mớ quyền hạn cho

Liecircn hiệp quốc khoaacuteng đại để đi tới một chiacutenh phủ liecircn bang thế giới gồm coacute sự giải taacuten caacutec

quacircn đội quốc gia để thay thế bằng một đội quacircn cảnh saacutet quốc tế lập những cơ quan quốc

tế để thi hagravenh những kế hoạch tagravei chaacutenh kỹ nghệ nocircng nghiệp văn hoaacute chung cho cả loagravei

người

Chừng nagraveo đến thế giới đại đồng rồi thigrave mới hết sợ hoạ chiến tranh vagrave loagravei người mới bước

vagraveo ngưỡng cửa của một ngươn thanh bigravenh

20

May mắn cho cả loagravei người nếu coacute thể traacutenh được nạn chiến tranh thế giới thứ ba Như vậy

noacute sẽ khỏi bị bắt buộc đi lại khoảng đường đocirci ba thế kỷ magrave sự tagraven phaacute xocirc lugravei noacute trở lại

Trong caacutei giả thiết magrave một đocirci nơi nhen nhuacutem được mầm mống của trung đạo vagrave như vậy

laacutech migravenh ra ngoagravei cuộc binh lửa thigrave rủi coacute chiến tranh thứ ba nổ ra sau cuộc cheacutem giết vagrave

tagraven phaacute rồi những mầm mống ấy sẽ lagrave những nơi nhen nhuacutem cho caacutei văn minh mới Mấy

dacircn tộc ấy sẽ dẫn đầu loagravei người trong một hai trăm năm vagrave văn minh nọ sẽ lan tragraven khắp

địa cầu Rủi hơn hết lagrave minh đạo chưa xuất hiện magrave thế giới đại chiến đatilde nổ bugraveng đacircu đacircu

đều chịu cảnh tang toacutec vagrave tagraven phaacute chung thigrave một khi chiến tranh dứt rồi caacutei yacute bacircy giờ mới

gieo ra chừng ấy mới tragraven lan ra được Bởi nghĩ như vậy magrave tocirci mới viết bagravei trầm tư nagravey

Khi trầm tư tocirci muốn aacutep dụng lối tư duy của Phật vagraveo một vấn đề mới đem tứ thaacutenh để lagravem

khuocircn để dắt vagraveo đoacute vấn đề chiến tranh vagrave hoagrave bigravenh của thời đại nagravey Tocirci thấy cả hai

đường lối của Đocircng phương vagrave của Tacircy phương đều đi ngang qua chiến tranh mới đến caacutei

hoagrave bigravenh trong ấy migravenh độc chiếm thế giới Đường lối thứ ba caacutei trung đạo lấy hoagrave bigravenh

lagravem mục điacutech vagrave cũng lagravem phương tiện hạp với từ bi vagrave baacutec aacutei magrave cũng hạp với cao vọng

của phần đocircng caacutec tocircn giaacuteo vagrave vạch thuyết ahima một lối đi hợp lyacute Lagravem như thế trong đaacutem

rừng higravenh như thượng học noacute khocircng cho mọc chen một cacircy nagraveo mới để giagravenh chỗ với

những cội cũ Noacute khocircng giagravenh phần nắm chacircn lyacute với một tocircn giaacuteo nagraveo hiện hagravenh Đặt một

vấn đề nhận thật một caacutei khổ rồi tigravem phương giải thoaacutet nhacircn loại khỏi caacutei khổ ấy minh đạo

sẽ coacute thể đồng minh với nhiều tocircn giaacuteo nhiều phong tragraveo hoagrave bigravenh đang lan tragraven khắp thế

giới Noacute coacute tragraven lan mau lẹ chăng lagrave nhờ len lỏi theo lối ấy Nhưng như thế lắm phần higravenh

như thượng trong Phật phaacutep cần phải chỉnh lại Đoacute lagrave sứ mạng của người khai đạo của

Maitreya thời nay Thiacutech Ca Macircu Ni thường viacute caacutei phaacutep migravenh như caacutei begrave để đưa người sang

bờ becircn kia Hai ngagraven năm trăm năm qua bacircy giờ khocircng cograven chỉ vượt qua một con socircng magrave

cần đưa cả loagravei người vượt qua caacutei biển cả đầy soacuteng to gioacute lớn Nếu Maitreya tigravem được

phương phaacutep nagraveo thiacutech ứng cho trọng traacutech mới thigrave Thiacutech Ca Macircu Ni lagrave người hoan nghinh

trước nhất Nhưng một Maitreya coacute thể đem hoagrave bigravenh lại chăng Hay lagrave hoagrave bigravenh phải do tất

cả loagravei người cố gắng mới đến được

Đối với caacutei khổ tập thể chỉ coacute lối giải thoaacutet tập thể magrave thocirci

Cocircn Sơn thaacuteng Chiacuten 1962

Trầm tư thứ tư ndash Về nạn đoacutei keacutem uarr

Caacutei khổ đang lagravem mối lo acircu hagraveng ngagravey của hơn phacircn nửa loagravei người lagrave nạn đoacutei keacutem Khocircng

phải mới bacircy giờ mới coacute caacutei khổ ấy Vagraveo thời của Thiacutech Ca Macircu Ni chắc chắn lagrave đatilde coacute noacute

từ lacircu rồi cho necircn trong đạo Phật tăng giagrave đặt sự bố thiacute lagravem pheacutep thứ nhất trong luacutec đoacute vagrave

tuy khocircng viết trắng ra song dạy dacircn chuacuteng sự nhẫn tugraveng đối với sự nghegraveo khổ Nhưng sau

thế kỷ mười chiacuten trong luacutec ấy xảy ra những cuộc caacutech mạng thợ thuyền ở Acircu chacircu vagrave sau

19

trung đạo đacircy phải được mau lẹ hơn của những xứ tương đương becircn phiacutea cộng sản Thiếu

điều kiện nagravey quần chuacuteng ắt bị phương phaacutep độc tagravei thu huacutet magrave mầm nổi loạn khocircng dập

được

Điều necircn cố gắng kế đoacute lagrave tận dụng những tự do do sự nhacircn đạo đảm bảo magrave thu nhập

những caacutei hay về khoa học về văn chương về nghệ thuật của cả đocirci becircn Đocircng Tacircy magrave lagravem

một cuộc tập đại thagravenh để xacircu dựng một caacutei văn hoaacute mới Coacute cuộc caacutech mạng văn hoaacute nagravey

những nước theo trung đạo mới quyến rũ người lại những phần tử becircn Đocircng cũng như becircn

Tacircy theo đường lối của migravenh

Việc thứ ba lagrave năng gặp gỡ nhau cũng như ở Bandoeng để vạch một đường lối chung về

chaacutenh trị ngoại giao quốc tế magrave chủ điacutech lagrave traacutenh nạn chiến tranh nguội vagrave chiến tranh noacuteng

để trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau vagrave để giuacutep đỡ lẫn nhau Trong việc giuacutep đỡ nagravey phần

quan trọng hơn hết lagrave thoả thuận một chương trigravenh di cư để cho những nước rộng đất magrave

thưa dacircn mở cửa đoacuten rước số người thặng dư ở caacutec nơi coacute hoạ nhacircn matilden vagrave đoacutei lạnh Kế

đến lagrave việc trao đổi caacuten bộ trong mọi ngagravenh hoạt động những caacuten bộ len lỏi trong dacircn gian

được vagrave iacutet đogravei hỏi như caacutec caacuten bộ do sự viện trợ hiện hagravenh

Nếu coacute nhiều nước nhỏ như vậy magrave ở chung một vugraveng như những nước nhỏ ở Đocircng Nam

Aacute nhiều nước ở Phi chacircu thigrave necircn tổ chức lại thagravenh Tổng liecircn bang để xacircy những viecircn đaacute

đầu của caacutei xatilde hội đại đồng Được nhiều caacutei tổng liecircn bang trung lập như vậy thigrave caacutei viễn đồ

đặt thế giới trecircn thế chacircn vạc mới coacute cơ thagravenh tựu được

Chiến tranh nội loạn ở caacutec xứ nhỏ dứt thigrave chiến tranh nguội khocircng coacute cơ khởi nhuacutem lecircn

được Chiến tranh nguội khocircng nhuacutem lecircn được thigrave sự tương tranh giữa hai khối Đocircng Tacircy

coacute thể gom về higravenh thứ đơn giản hơn hết của noacute lagrave thử thaacutech với lịch sử coi chế độ nagraveo

thiacutech ứng hơn magrave tồn tại Để gom như vậy cần phải thuận ước nhiều điều như lagrave sự khocircng

dugraveng tinh lực nguyecircn tử để chế khiacute giới tagravei giảm binh bị vagrave hạ bớt ngacircn saacutech chiến tranh

giải quyết ổn thoả một số vấn đề lagravem cho đocirci becircn găng nhau tocircn trọng trung lập chế của

caacutec nước nhỏhellip Những bước đầu nagravey khai magraveo cho những thi thố coacute tiacutenh caacutech bền vững

hơn như lagrave giảm bớt chủ quyền của caacutec cường quốc vagrave nhượng một mớ quyền hạn cho

Liecircn hiệp quốc khoaacuteng đại để đi tới một chiacutenh phủ liecircn bang thế giới gồm coacute sự giải taacuten caacutec

quacircn đội quốc gia để thay thế bằng một đội quacircn cảnh saacutet quốc tế lập những cơ quan quốc

tế để thi hagravenh những kế hoạch tagravei chaacutenh kỹ nghệ nocircng nghiệp văn hoaacute chung cho cả loagravei

người

Chừng nagraveo đến thế giới đại đồng rồi thigrave mới hết sợ hoạ chiến tranh vagrave loagravei người mới bước

vagraveo ngưỡng cửa của một ngươn thanh bigravenh

20

May mắn cho cả loagravei người nếu coacute thể traacutenh được nạn chiến tranh thế giới thứ ba Như vậy

noacute sẽ khỏi bị bắt buộc đi lại khoảng đường đocirci ba thế kỷ magrave sự tagraven phaacute xocirc lugravei noacute trở lại

Trong caacutei giả thiết magrave một đocirci nơi nhen nhuacutem được mầm mống của trung đạo vagrave như vậy

laacutech migravenh ra ngoagravei cuộc binh lửa thigrave rủi coacute chiến tranh thứ ba nổ ra sau cuộc cheacutem giết vagrave

tagraven phaacute rồi những mầm mống ấy sẽ lagrave những nơi nhen nhuacutem cho caacutei văn minh mới Mấy

dacircn tộc ấy sẽ dẫn đầu loagravei người trong một hai trăm năm vagrave văn minh nọ sẽ lan tragraven khắp

địa cầu Rủi hơn hết lagrave minh đạo chưa xuất hiện magrave thế giới đại chiến đatilde nổ bugraveng đacircu đacircu

đều chịu cảnh tang toacutec vagrave tagraven phaacute chung thigrave một khi chiến tranh dứt rồi caacutei yacute bacircy giờ mới

gieo ra chừng ấy mới tragraven lan ra được Bởi nghĩ như vậy magrave tocirci mới viết bagravei trầm tư nagravey

Khi trầm tư tocirci muốn aacutep dụng lối tư duy của Phật vagraveo một vấn đề mới đem tứ thaacutenh để lagravem

khuocircn để dắt vagraveo đoacute vấn đề chiến tranh vagrave hoagrave bigravenh của thời đại nagravey Tocirci thấy cả hai

đường lối của Đocircng phương vagrave của Tacircy phương đều đi ngang qua chiến tranh mới đến caacutei

hoagrave bigravenh trong ấy migravenh độc chiếm thế giới Đường lối thứ ba caacutei trung đạo lấy hoagrave bigravenh

lagravem mục điacutech vagrave cũng lagravem phương tiện hạp với từ bi vagrave baacutec aacutei magrave cũng hạp với cao vọng

của phần đocircng caacutec tocircn giaacuteo vagrave vạch thuyết ahima một lối đi hợp lyacute Lagravem như thế trong đaacutem

rừng higravenh như thượng học noacute khocircng cho mọc chen một cacircy nagraveo mới để giagravenh chỗ với

những cội cũ Noacute khocircng giagravenh phần nắm chacircn lyacute với một tocircn giaacuteo nagraveo hiện hagravenh Đặt một

vấn đề nhận thật một caacutei khổ rồi tigravem phương giải thoaacutet nhacircn loại khỏi caacutei khổ ấy minh đạo

sẽ coacute thể đồng minh với nhiều tocircn giaacuteo nhiều phong tragraveo hoagrave bigravenh đang lan tragraven khắp thế

giới Noacute coacute tragraven lan mau lẹ chăng lagrave nhờ len lỏi theo lối ấy Nhưng như thế lắm phần higravenh

như thượng trong Phật phaacutep cần phải chỉnh lại Đoacute lagrave sứ mạng của người khai đạo của

Maitreya thời nay Thiacutech Ca Macircu Ni thường viacute caacutei phaacutep migravenh như caacutei begrave để đưa người sang

bờ becircn kia Hai ngagraven năm trăm năm qua bacircy giờ khocircng cograven chỉ vượt qua một con socircng magrave

cần đưa cả loagravei người vượt qua caacutei biển cả đầy soacuteng to gioacute lớn Nếu Maitreya tigravem được

phương phaacutep nagraveo thiacutech ứng cho trọng traacutech mới thigrave Thiacutech Ca Macircu Ni lagrave người hoan nghinh

trước nhất Nhưng một Maitreya coacute thể đem hoagrave bigravenh lại chăng Hay lagrave hoagrave bigravenh phải do tất

cả loagravei người cố gắng mới đến được

Đối với caacutei khổ tập thể chỉ coacute lối giải thoaacutet tập thể magrave thocirci

Cocircn Sơn thaacuteng Chiacuten 1962

Trầm tư thứ tư ndash Về nạn đoacutei keacutem uarr

Caacutei khổ đang lagravem mối lo acircu hagraveng ngagravey của hơn phacircn nửa loagravei người lagrave nạn đoacutei keacutem Khocircng

phải mới bacircy giờ mới coacute caacutei khổ ấy Vagraveo thời của Thiacutech Ca Macircu Ni chắc chắn lagrave đatilde coacute noacute

từ lacircu rồi cho necircn trong đạo Phật tăng giagrave đặt sự bố thiacute lagravem pheacutep thứ nhất trong luacutec đoacute vagrave

tuy khocircng viết trắng ra song dạy dacircn chuacuteng sự nhẫn tugraveng đối với sự nghegraveo khổ Nhưng sau

thế kỷ mười chiacuten trong luacutec ấy xảy ra những cuộc caacutech mạng thợ thuyền ở Acircu chacircu vagrave sau

20

May mắn cho cả loagravei người nếu coacute thể traacutenh được nạn chiến tranh thế giới thứ ba Như vậy

noacute sẽ khỏi bị bắt buộc đi lại khoảng đường đocirci ba thế kỷ magrave sự tagraven phaacute xocirc lugravei noacute trở lại

Trong caacutei giả thiết magrave một đocirci nơi nhen nhuacutem được mầm mống của trung đạo vagrave như vậy

laacutech migravenh ra ngoagravei cuộc binh lửa thigrave rủi coacute chiến tranh thứ ba nổ ra sau cuộc cheacutem giết vagrave

tagraven phaacute rồi những mầm mống ấy sẽ lagrave những nơi nhen nhuacutem cho caacutei văn minh mới Mấy

dacircn tộc ấy sẽ dẫn đầu loagravei người trong một hai trăm năm vagrave văn minh nọ sẽ lan tragraven khắp

địa cầu Rủi hơn hết lagrave minh đạo chưa xuất hiện magrave thế giới đại chiến đatilde nổ bugraveng đacircu đacircu

đều chịu cảnh tang toacutec vagrave tagraven phaacute chung thigrave một khi chiến tranh dứt rồi caacutei yacute bacircy giờ mới

gieo ra chừng ấy mới tragraven lan ra được Bởi nghĩ như vậy magrave tocirci mới viết bagravei trầm tư nagravey

Khi trầm tư tocirci muốn aacutep dụng lối tư duy của Phật vagraveo một vấn đề mới đem tứ thaacutenh để lagravem

khuocircn để dắt vagraveo đoacute vấn đề chiến tranh vagrave hoagrave bigravenh của thời đại nagravey Tocirci thấy cả hai

đường lối của Đocircng phương vagrave của Tacircy phương đều đi ngang qua chiến tranh mới đến caacutei

hoagrave bigravenh trong ấy migravenh độc chiếm thế giới Đường lối thứ ba caacutei trung đạo lấy hoagrave bigravenh

lagravem mục điacutech vagrave cũng lagravem phương tiện hạp với từ bi vagrave baacutec aacutei magrave cũng hạp với cao vọng

của phần đocircng caacutec tocircn giaacuteo vagrave vạch thuyết ahima một lối đi hợp lyacute Lagravem như thế trong đaacutem

rừng higravenh như thượng học noacute khocircng cho mọc chen một cacircy nagraveo mới để giagravenh chỗ với

những cội cũ Noacute khocircng giagravenh phần nắm chacircn lyacute với một tocircn giaacuteo nagraveo hiện hagravenh Đặt một

vấn đề nhận thật một caacutei khổ rồi tigravem phương giải thoaacutet nhacircn loại khỏi caacutei khổ ấy minh đạo

sẽ coacute thể đồng minh với nhiều tocircn giaacuteo nhiều phong tragraveo hoagrave bigravenh đang lan tragraven khắp thế

giới Noacute coacute tragraven lan mau lẹ chăng lagrave nhờ len lỏi theo lối ấy Nhưng như thế lắm phần higravenh

như thượng trong Phật phaacutep cần phải chỉnh lại Đoacute lagrave sứ mạng của người khai đạo của

Maitreya thời nay Thiacutech Ca Macircu Ni thường viacute caacutei phaacutep migravenh như caacutei begrave để đưa người sang

bờ becircn kia Hai ngagraven năm trăm năm qua bacircy giờ khocircng cograven chỉ vượt qua một con socircng magrave

cần đưa cả loagravei người vượt qua caacutei biển cả đầy soacuteng to gioacute lớn Nếu Maitreya tigravem được

phương phaacutep nagraveo thiacutech ứng cho trọng traacutech mới thigrave Thiacutech Ca Macircu Ni lagrave người hoan nghinh

trước nhất Nhưng một Maitreya coacute thể đem hoagrave bigravenh lại chăng Hay lagrave hoagrave bigravenh phải do tất

cả loagravei người cố gắng mới đến được

Đối với caacutei khổ tập thể chỉ coacute lối giải thoaacutet tập thể magrave thocirci

Cocircn Sơn thaacuteng Chiacuten 1962

Trầm tư thứ tư ndash Về nạn đoacutei keacutem uarr

Caacutei khổ đang lagravem mối lo acircu hagraveng ngagravey của hơn phacircn nửa loagravei người lagrave nạn đoacutei keacutem Khocircng

phải mới bacircy giờ mới coacute caacutei khổ ấy Vagraveo thời của Thiacutech Ca Macircu Ni chắc chắn lagrave đatilde coacute noacute

từ lacircu rồi cho necircn trong đạo Phật tăng giagrave đặt sự bố thiacute lagravem pheacutep thứ nhất trong luacutec đoacute vagrave

tuy khocircng viết trắng ra song dạy dacircn chuacuteng sự nhẫn tugraveng đối với sự nghegraveo khổ Nhưng sau

thế kỷ mười chiacuten trong luacutec ấy xảy ra những cuộc caacutech mạng thợ thuyền ở Acircu chacircu vagrave sau

21

hai cuộc caacutech mạng lớn của thế kỷ hai mươi nagravey caacutech mạng Nga vagrave caacutech mạng Tagraveu thigrave

quần chuacuteng đoacutei keacutem hết nghe những lời dạy nhẫn tugraveng của caacutec tocircn giaacuteo nữa Caacutec đảng

chaacutenh trị coacute cơ sở tocircn giaacuteo như ở Đức ở Phaacutep ở Yacute đatilde thấy rotilde điều nagravey vagrave ghi sự chống

nạn nghegraveo đoacutei vagraveo chương trigravenh của migravenh Đatilde đến luacutec magrave Phật phaacutep phải đạt vấn đề xử thế

đối với bạn đoacutei keacutem nagravey bằng khocircng thigrave sẽ bị lịch sử queacutet bay ra ngoagravei khocircng phận của noacute

Lịch sử đặt vấn đề đoacutei keacutem nagravey nặng nhất lagrave cho Aacute chacircu đặc biệt cho hai dacircn tộc Ấn vagrave Tagraveu

hơn ở đacircu tất cả magrave hai xứ nagravey một xứ lagrave nơi phaacutet sanh của đạo Phật một xứ lagrave nơi đạo

nagravey coacute tiacuten đồ đồng nhất Lograveng từ bi baacutec aacutei thuacutec đẩy viễn đồ nạn đoacutei keacutem coacute thể gacircy nội loạn

nữa lagravem cho hai xứ nagravey phải đi tiền đạo trong việc chống nạn đoacutei vagrave phương phaacutep của họ

chủ trương sẽ lagrave bagravei học cho bao nhiecircu dacircn tộc

Trước năm 1949 vigrave ảnh hưởng của hơn taacutem năm chinh chiến nước Tagraveu cũ phải trải qua

một cơn khủng hoảng trầm trọng về đủ mọi phương diện chaacutenh trị tagravei chiacutenh kinh tế xatilde hội

Nạn đoacutei tragraven lan khắp nơi lagravem động lực cho mấy trăm triệu nocircng dacircn khởi loạn cuộc caacutech

mạng khởi từ caacutec thocircn quecirc hẻo laacutenh bao vacircy caacutec thagravenh thị để rồi tragraven ụp đến khocircng

phương chống cự nổi Nocircng dacircn mượn học thuyết của Marx vagrave đoacute lagrave caacutei eacuteo le của lịch sử

đưa đảng cộng sản lecircn nắm chiacutenh quyền magrave giải quyết caacutec vấn đề theo lối độc tagravei Riecircng coacute

nạn đoacutei keacutem thigrave khocircng sao đaacutenh lui nổi Chaacutenh phủ begraven ban bố những phương phaacutep độc tagravei

hơn nữa chế độ cocircng xatilde hiện ra thế magrave đoacutei keacutem vẫn cograven y như cũ Nếu chế độ cocircng xatilde

thất bại xui giục nocircng dacircn chống trả lại thigrave một điều tuyecircn truyền xấu cho chiacutenh saacutech độc

tagravei vagrave lagravem giảm bớt ảnh hưởng của nước Tagraveu đối với caacutec dacircn tộc laacuteng giềng

Ở Ấn Độ chế độ tư hữu điền địa được tocircn trọng hơn vagrave tự do của nocircng dacircn được rộng ratildei

hơn Nhưng sự gia tăng của sản xuất về nocircng nghiệp khocircng theo kịp sự gia tăng của nhacircn

số Chaacutenh phủ thi hagravenh nhiều biện phaacutep trong ấy coacute sự kiểm soaacutet sanh dục Nhưng nạn đoacutei

keacutem khocircng vigrave đoacute magrave bớt được

Ở Tagraveu cũng như Ấn Độ để cung cấp cocircng việc cho một số đocircng thất nghiệp vagrave tăng gia

sản xuất người ta lập ra những kế hoạch kỹ nghệ hoaacute Vigrave thiếu vốn lớn nhất lagrave vigrave thiếu

người tiecircu thụ bởi caacutec thị trường quốc tế đều bị caacutec nước khaacutec chiếm hết vagrave cạnh tranh raacuteo

riết necircn sự kỹ nghệ hoaacute hai nước nagravey khocircng thể mau lẹ được Khocircng xuất cảng sản phẩm

kỹ nghệ thigrave lấy tiền đacircu magrave nhập cảng thực phẩm để bagravei trừ nạn đoacutei Bởi vậy cho necircn đối

với cả hai nước muốn bagravei trừ nạn đoacute cũng như muốn tạo một số người tiecircu thụ cho kỹ

nghệ điều cần thiết lagrave gia tăng gấp đocirci gấp ba sự sản xuất của nocircng nghiệp

deg deg deg

22

Muốn gia tăng sản xuất của nocircng nghiệp khocircng cần phải coacute chế độ nagravey hay chế độ kia

khocircng cần phải nắm chiacutenh quyền hay chỉ lagrave một phong tragraveo dacircn chuacuteng Điều cốt yếu lagrave cần

động viecircn đa số nhacircn dacircn hưởng ứng với cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp cũng như gần hai

thế kỷ rồi người ta đatilde hưởng ứng với cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp

Cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp khocircng phải chỉ lagravem một cuộc caacutech mạng điền địa Vả lại như

lịch sử nước Nga đatilde chỉ trong năm mươi năm nagravey để động viecircn đaacutem nocircng dacircn đảng cộng

sản necircu ra khẩu hiệu chia đất cho dacircn cagravey thế rồi mười mấy năm sau Staline lại thacircu đất

caacutet để lập đồn điền cocircng cộng vagrave đồn điền Socircviết vagrave như lịch sử của nước Tagraveu chỉ trong

khoảng năm saacuteu năm thocirci chiacutenh phủ Tagraveu phải tịch thacircu ruộng đất của nocircng dacircn để lập cocircng

xatilde Thế thigrave cuộc caacutech mạng điền địa chỉ lagrave một khẩu hiệu chaacutenh trị để lừa gạt nocircng dacircn

chớ khocircng thay đổi gigrave được trong nocircng nghiệp

Muốn lagravem caacutech mạng trong nocircng nghiệp cần phải aacutep dụng phaacutet minh tối tacircn của khoa học

để gia tăng sức sản xuất lecircn gấp đocirci gấp ba Điều nagravey ta thấy coacute thể lagravem được nếu ta so

saacutenh năng suất của mỗi mẫu ruộng ở caacutec nước ở Aacute chacircu vagrave Phi chacircu việc canh taacutec cograven thủ

cựu vagrave thocirc sơ nếu chỉ aacutep dụng được những phương phaacutep hiện hagravenh ở Acircu Mỹ thigrave lagrave một

cuộc thay đổi lớn lắm rồi Những rừng hoang coacute thể khai phaacute một phần trồng lại một phần

đổi lagravem ruộng rẫy sẽ tăng thecircm số mẫu đất được trồng trọt Nhờ những caacutech trồng cacircy

khocircng đất một mớ triền nuacutei keacutem đất sẽ cản xuất được

Cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp nagravey cần phải động viecircn cho nocircng dacircn hưởng ứng vagrave huấn

luyện cho họ thuần thực được caacutec pheacutep canh taacutec mới Những cơ quan của chaacutenh phủ gaacutenh

hai traacutech nhiệm nagravey đatilde đagravenh magrave caacutec nhagrave sư coacute thể trở necircn những caacuten bộ tuyecircn truyền đắc

lực vagrave caacutec nhagrave chugravea rải raacutec khắp nơi ở thocircn quecirc coacute thể biến thagravenh những trường canh nocircng

thực nghiệp Thay vigrave chờ coacute bạn đoacutei rồi đi quyecircn tiền để chẩn bần caacutec nhagrave chugravea coacute thể

chống nạn đoacutei nơi căn cội của noacute lagrave sự keacutem sản xuất về nocircng nghiệp Họ cũng coacute thể tổ

chức dacircn nghegraveo thagravenh những đoagraven thể để đi khai phaacute thecircm đất hoang để trồng trọt miễn

cho xứ được nạn khất thực

Traacutenh caacutei nạn khất thực của bần dacircn cũng như của tăng giagrave ấy lagrave cung cấp một số tay lagravem

cho nocircng nghiệp chuyển từ lối canh taacutec theo bề rộng qua lối canh taacutec tập thuacutec vagrave khai phaacute

thecircm hoang vu Magrave như thế ấy lagrave đổi cả nếp sống đổi cả một caacutei văn minh nhất lagrave của phaacutei

tiểu thặng

Thay đổi được nếp sống rồi mấy nhagrave sư coacute thể biến thagravenh những người cầm đầu caacutec đoagraven

di cư rời những nơi quaacute trugrave mật dụ người lagravem đến những chỗ thưa thớt cần khai phaacute thecircm

magrave lập những điểm dinh điền mới aacutep dụng những phương phaacutep canh taacutec mới

23

Coacute một phong tragraveo như thế vagrave khaacute mạnh rồi thigrave mới coacute thể đặt vấn đề di cư từ nước nagravey

sang nước kia trecircn latildenh vực quốc tế Caacutec nước rộng đất thưa dacircn nhiều rừng mới coacute thể

đoacuten rước mớ nhacircn cocircng thuần thục vagrave coacute kỷ luật họ đem đến sự phồn thịnh vagrave an ninh với

họ

Những việc trecircn đacircy nếu đạo Phật cứ chấp caacutei cũ magrave khocircng chịu cải tiến canh tacircn thigrave chắc

chắn sẽ khocircng cograven bao lacircu nữa sẽ bị đagraveo thải Bởi vigrave noacutei giải thoaacutet con người magrave để cho

con người bị nạn đoacutei keacutem magrave phải sa đoạ lagrave việc khocircng thể dung được

Traacutei lại nếu đạo Phật dẫn đầu được cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp magrave chống nạn đoacutei keacutem

được đắc quả thigrave đạo Phật lagravem được một việc hi hữu Digraveu dắt được cả tỉ nocircng dacircn ở Aacute

chacircu đạo Phật sẽ lagravem gương cho caacutec dacircn tộc ở Phi chacircu được cảm tigravenh của họ mới coacute cơ

tragraven lan qua Phi chacircu được Hai thế kỷ trước ở Acircu chacircu cũng coacute nạn cơ cực Nhờ caacutech

mạng cocircng nghiệp magrave Acircu chacircu giải quyết nhiều vấn đề kể cả cuộc caacutech mạng văn hoaacute lagrave

phong tragraveo dacircn chủ Đến nay Aacute chacircu bị vagraveo lối nghẽn bởi tiến tới trễ magrave lắm dacircn tộc chọn

lối độc tagravei thủ tiecircu tự do của con người để necircu cao caacutei lịnh của đoagraven thể Nếu đạo Phật mở

rộng được lối nghẽn ấy thigrave thay vagraveo sự giải thoaacutet caacute nhacircn cũ xưa đem lại cho số đocircng sự

giải thoaacutet tập thể Điều magrave tocirci mong muốn vậy

Nhưng luacutec ấu đạo Phật hết cograven lagrave phaacutei đại thặng Ta gọi noacute lagrave minh đạo dugraveng danh từ mới

magrave gọi caacutei mới vậy

Đứng về một mặt khaacutec magrave xeacutet thigrave chủ nghĩa cộng sản ở Tagraveu cũng bị vấn đề đoacutei keacutem bức

baacutech magrave phải vượt đi xa hơn học thuyết của Marx xa hơn phương phaacutep của Staline Cuộc

caacutech mạng chaacutenh trị đatilde lấy nocircng dacircn lagravem chủ lực lagravem cho những nhagrave lyacute thuyết phải suy

nghĩ nhiều rồi vagrave lắm người cho rằng chủ trương của họ Mao khocircng theo lề lối của Marx

nữa Nếu mai kia magrave ở Tagraveu đảng cộng sản buộc migravenh phải lagravem cuộc caacutech mạng nocircng

nghiệp nữa thigrave thecircm một lần nocircng dacircn lại lagravem chủ lực cho cuộc caacutech mạng kinh tế

Rồi caacutei chaacutenh trị độc tagravei phải nhượng bộ iacutet nhiều cho nocircng dacircn cũng như hồi xưa ở Nga

Leacutenine nhượng bộ cho họ magrave thi hagravenh Tacircn kinh tế chiacutenh saacutech (NEP) Rồi đường lối của Nga

vagrave đường lối của Tagraveu sẽ lần ra bagraven cờ thế giới đổi nước Đoacute lagrave điều magrave nhagrave lagravem chaacutenh trị

necircn chủ yacute tới

Magrave điều đaacuteng chuacute yacute hơn nữa lagrave sự thay đổi song song một becircn của đạo Phật nếu coacute một

becircn của chủ nghĩa cộng sản mỗi becircn cổi bỏ những lỗi thời của migravenh thecircm aacutep dụng những

24

phaacutet minh của khoa học triết học từ hồi Marx qua đời cho tới bacircy giờ để lagravem một cuộc tập

đại thagravenh Thigrave chừng đoacute khocircng cograven chủ nghĩa cộng sản nữa magrave cũng chẳng cograven đạo Phật

nữa Một caacutei lyacute tưởng mới xuất hiện thiacutech ứng với loagravei người của cuối thế kỷ hai mươi vagrave

của thế kỷ thứ hai mươi mốt

Để giuacutep cho sự tổng hợp nagravey xuất hiện được một vagravei nước nhỏ ở Đocircng Nam Aacute coacute một vai

trograve chẳng nhỏ Tocirci nghĩ trước nhất đến nước Miến Điện vigrave ở đacircy đạo Phật thịnh hagravenh xatilde hội

chủ nghĩa cũng nhiều nhựa sống lại ở đacircy giagraveu luacutea gạo Nếu hợp nhất được đạo Phật vagrave xatilde

hội chủ nghĩa để gacircy một phong tragraveo chủ lực cho cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp thigrave Miến

Điện sẽ xuất cảng luacutea gạo nhiều gấp bốn năm lần giuacutep cho Tagraveu vagrave Ấn Độ coacute chỗ mua gạo

magrave đồng thời necircu một caacutei gương saacuteng tỏ Xatilde hội chủ nghĩa ở Miến Điện khocircng coacute độc tagravei

như chủ nghĩa cộng sản thigrave sự tập đại thagravenh với đạo Phật coacute cơ dễ dagraveng hơn Caacutei khổ lagrave ở

becircn đạo Phật chẳng biết phaacutet tiểu thặng ở đacircy coacute vươn migravenh nổi để lagravem cuộc caacutech mạng

văn hoaacute nagravey chăng

Nếu ở Miến Điện magrave thagravenh cocircng được cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp vagrave cuộc caacutech mạng

văn hoaacute thigrave ảnh hưởng của sự thagravenh cocircng nagravey sẽ tragraven lan qua caacutec nước gần Đocircng Nam Aacute

vagrave Ấn Độ rồi đến lượt caacutec nước Tagraveu Chừng ấy đặt vấn đề tổng liecircn bang ở Aacute chacircu coacute thể

được hưởng ứng điều nagravey tuỳ nơi coacute chiến tranh thế giới thứ ba cugraveng chăng

Nếu sớm thực hiện được cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp vagrave cuộc caacutech mạng văn hoaacute cho

Đocircng Nam Aacute rồi rủi coacute chiến tranh thế giới thứ ba nổ bugraveng ra Đocircng Nam Aacute necircn laacutech migravenh

ra ngoagravei vograveng binh lửa để sau chiến tranh cứu độ cả loagravei người khỏi nạn đoacutei keacutem dĩ nhiecircn

sau cơn tagraven saacutet Đoacute lagrave một viễn đồ necircu ra để cho nhagrave cầm quyền ở Đocircng Nam Aacute lưu yacute tới

Đến đacircy tocirci chỉ nghiecircn cứu nạn đoacutei vagrave caacutech chống lại noacute bằng những phương phaacutep tự lực

Nhưng từ khi coacute Liecircn hiệp quốc vagrave chaacutenh saacutech viện trợ của caacutec cường quốc thigrave ta cũng chớ

necircn bỏ qua vấn đề nagravey

Bấy lacircu nay sự viện trợ nagravey khocircng phugrave hợp với những sự nhu cầu khẩn thiết của caacutec nước

được viện trợ Người ta giuacutep tagravei chaacutenh nhiều để tổ chức quacircn đội cảnh saacutet vagrave cocircng an

mạnh hơn chứ khocircng phải để lagravem những cocircng cuộc dẫn thuỷ nhập điền khai phaacute hoang vu

Người ta viện trợ suacuteng đại baacutec xe tăng vagrave tagraveu bay hơn lagrave giuacutep maacutey cagravey gặt hay phacircn boacuten

Những ngoại tệ được giuacutep khocircng dugraveng để mua maacutey moacutec cho nocircng nghiệp magrave để cho caacutec

giai cấp hữu sản mua xe hơi vagrave tủ lạnh Những học bổng cho sinh viecircn lagrave cốt regraven luyện cho

chuacuteng trở necircn caacuten bộ của giai cấp hữu sản chứ chẳng cố gắng đặc biệt đagraveo tạo caacuten bộ cho

nocircng nghiệp Caacutec cố vấn gọi qua khocircng coacute vị nagraveo chuyecircn cho ngagravenh nagravey

Nay đến luacutec ldquophản kỳ sở virdquo magrave tập trung năng lực lại giuacutep cho Aacute chacircu thoaacutet nạn đoacutei keacutem

Cần yếu nhất laacute được vay dagravei hạn để lagravem vốn cho mọi khuếch trương nocircng nghiệp như caacutec

25

cocircng cuộc dẫn thuỷ nhập điền khai phaacute đất hoang mua sắm maacutey moacutec vagrave phacircn boacuten cất kho

vựa dựng caacutec nhagrave maacutey chế nocircng sảnhellip

Coacute viện trợ như thế thigrave caacutec dacircn tộc được viện trợ mới biết caacutem ơn caacutec nước đi viện trợ

Cocircn Sơn thaacuteng Mười 1962

Trầm tư thứ năm ndash về nạn nhacircn matilden uarr

Từ đầu thế kỷ hai mươi đatilde coacute nạn nhacircn matilden Nhiều nước kỹ nghệ nhưng dacircn số quaacute trugrave

mật nhiều nước nocircng nghiệp magrave thiếu đất để trồng trọt hoặc thiếu vốn để khai thaacutec thecircm

chỗ cagravey cấy necircn rất khốn đốn vigrave nạn nagravey Lắm nơi đatilde thagravenh nguyecircn nhacircn cho sự đoacutei keacutem

Nhiều chỗ noacute đatilde thocirci thuacutec cho lắm phong tragraveo chaacutenh trị đem rắc rối tăng thecircm sự rắc rối

Để giải quyết nạn nhacircn matilden nagravey một đocirci cường quốc đatilde chủ trương đogravei đấy để sống vagrave

mượn cớ đoacute mở ra những cuộc chiến tranh chinh phục như Yacute ở A-bit-xi-ni vagrave Nhựt ở Matilden

Chacircu nối tiếp caacutec cuộc chiến tranh thực dacircn của thế kỷ thứ mười chiacuten Nhưng cuộc chiến

tranh thế giới thứ hai keacuteo magraven mở lớp cho cuộc tranh đấu giải phoacuteng ở tất cả caacutec nơi bị trị

Aacute chacircu vagrave Phi chacircu đatilde thức tỉnh vagrave mang hia bảy dặm magrave rượt theo caacutec nước tiền tiến Thigrave

tigravenh thế nagravey lagravem cho sự đogravei hỏi trecircn kia hoaacute ra ảo vọng nếu cograven đeo matildei caacutei mộng xacircm

lăng

Magrave dầu coacute đạt được caacutei ảo vọng nagravey chaacutenh saacutech dugraveng chiến tranh để xacircm chiếm đất thecircm

lagrave một biện phaacutep phản kinh tế Sự hao tốn về chiến tranh nhất lagrave với chiến tranh hiện thời

rất nhiều saacutenh với số vốn cần thiết để thực hagravenh một cuộc cocircng nghiệp caacutech mạng đủ nuocirci

được số dacircn tiacutenh di cư sang đất thưa Những thủ latildenh chaacutenh trị khocircn ngoan khocircng thể nagraveo

chọn lựa một phương phaacutep tai hại như vậy Vả lại đốt ngogravei cho một cuộc chiến tranh xacircm

lăng biết chắc sẽ nắm được phần thắng trong tay chăng Việc Nhựt lấy Matilden Chacircu rồi đaacutenh

luocircn nước Tagraveu chiếm cả Đocircng Nam Aacute rồi thua việc Yacute thất bại ở A-bi-xi-ni sự thắng lợi của

caacutec cựu thuộc địa trong caacutec cuộc chiến tranh giải phoacuteng sự thắng lợi của Ai Cập trong cuộc

xung đột ở Trung Đocircnghellip tất cả caacutec điều ấy đều chứng tỏ rằng chiến tranh lagrave bất lợi

Hiến đất để sống cho caacutec dacircn tộc mang nặng hoạ nhacircn matilden thigrave hoạ may coacute lợi lagrave khi dugraveng

biện phaacutep thoả thuận hoagrave bigravenh tức lagrave phải lagravem sao cho những nước rước dacircn mới vagraveo thấy

coacute lợi vagrave coacute vui magrave mở cửa

Trước nhất lagrave miễn cho caacutec nước đoacuten rước ấy những caacutei hiểm hoạ hoặc những điều phiền

phức Magrave caacutei hiểm hoạ đầu tiecircn lagrave sự mất an ninh chaacutenh trị nếu cho dacircn kiều cư đến ở magrave

chuacuteng đem theo những rắc rối như lagrave gacircy caacutec cuộc khởi loạn thigrave chẳng coacute nước nagraveo bằng

lograveng Về điểm nagravey gương của Tagraveu thigrave năm cộng sản lecircn nắm chaacutenh quyền necircn chẳng coacute

Hoa kiều xuất ngoại được lagrave một gương lagravem cho caacutec nước bị hoạ nhacircn matilden necircn nghiền

22

Muốn gia tăng sản xuất của nocircng nghiệp khocircng cần phải coacute chế độ nagravey hay chế độ kia

khocircng cần phải nắm chiacutenh quyền hay chỉ lagrave một phong tragraveo dacircn chuacuteng Điều cốt yếu lagrave cần

động viecircn đa số nhacircn dacircn hưởng ứng với cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp cũng như gần hai

thế kỷ rồi người ta đatilde hưởng ứng với cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp

Cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp khocircng phải chỉ lagravem một cuộc caacutech mạng điền địa Vả lại như

lịch sử nước Nga đatilde chỉ trong năm mươi năm nagravey để động viecircn đaacutem nocircng dacircn đảng cộng

sản necircu ra khẩu hiệu chia đất cho dacircn cagravey thế rồi mười mấy năm sau Staline lại thacircu đất

caacutet để lập đồn điền cocircng cộng vagrave đồn điền Socircviết vagrave như lịch sử của nước Tagraveu chỉ trong

khoảng năm saacuteu năm thocirci chiacutenh phủ Tagraveu phải tịch thacircu ruộng đất của nocircng dacircn để lập cocircng

xatilde Thế thigrave cuộc caacutech mạng điền địa chỉ lagrave một khẩu hiệu chaacutenh trị để lừa gạt nocircng dacircn

chớ khocircng thay đổi gigrave được trong nocircng nghiệp

Muốn lagravem caacutech mạng trong nocircng nghiệp cần phải aacutep dụng phaacutet minh tối tacircn của khoa học

để gia tăng sức sản xuất lecircn gấp đocirci gấp ba Điều nagravey ta thấy coacute thể lagravem được nếu ta so

saacutenh năng suất của mỗi mẫu ruộng ở caacutec nước ở Aacute chacircu vagrave Phi chacircu việc canh taacutec cograven thủ

cựu vagrave thocirc sơ nếu chỉ aacutep dụng được những phương phaacutep hiện hagravenh ở Acircu Mỹ thigrave lagrave một

cuộc thay đổi lớn lắm rồi Những rừng hoang coacute thể khai phaacute một phần trồng lại một phần

đổi lagravem ruộng rẫy sẽ tăng thecircm số mẫu đất được trồng trọt Nhờ những caacutech trồng cacircy

khocircng đất một mớ triền nuacutei keacutem đất sẽ cản xuất được

Cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp nagravey cần phải động viecircn cho nocircng dacircn hưởng ứng vagrave huấn

luyện cho họ thuần thực được caacutec pheacutep canh taacutec mới Những cơ quan của chaacutenh phủ gaacutenh

hai traacutech nhiệm nagravey đatilde đagravenh magrave caacutec nhagrave sư coacute thể trở necircn những caacuten bộ tuyecircn truyền đắc

lực vagrave caacutec nhagrave chugravea rải raacutec khắp nơi ở thocircn quecirc coacute thể biến thagravenh những trường canh nocircng

thực nghiệp Thay vigrave chờ coacute bạn đoacutei rồi đi quyecircn tiền để chẩn bần caacutec nhagrave chugravea coacute thể

chống nạn đoacutei nơi căn cội của noacute lagrave sự keacutem sản xuất về nocircng nghiệp Họ cũng coacute thể tổ

chức dacircn nghegraveo thagravenh những đoagraven thể để đi khai phaacute thecircm đất hoang để trồng trọt miễn

cho xứ được nạn khất thực

Traacutenh caacutei nạn khất thực của bần dacircn cũng như của tăng giagrave ấy lagrave cung cấp một số tay lagravem

cho nocircng nghiệp chuyển từ lối canh taacutec theo bề rộng qua lối canh taacutec tập thuacutec vagrave khai phaacute

thecircm hoang vu Magrave như thế ấy lagrave đổi cả nếp sống đổi cả một caacutei văn minh nhất lagrave của phaacutei

tiểu thặng

Thay đổi được nếp sống rồi mấy nhagrave sư coacute thể biến thagravenh những người cầm đầu caacutec đoagraven

di cư rời những nơi quaacute trugrave mật dụ người lagravem đến những chỗ thưa thớt cần khai phaacute thecircm

magrave lập những điểm dinh điền mới aacutep dụng những phương phaacutep canh taacutec mới

23

Coacute một phong tragraveo như thế vagrave khaacute mạnh rồi thigrave mới coacute thể đặt vấn đề di cư từ nước nagravey

sang nước kia trecircn latildenh vực quốc tế Caacutec nước rộng đất thưa dacircn nhiều rừng mới coacute thể

đoacuten rước mớ nhacircn cocircng thuần thục vagrave coacute kỷ luật họ đem đến sự phồn thịnh vagrave an ninh với

họ

Những việc trecircn đacircy nếu đạo Phật cứ chấp caacutei cũ magrave khocircng chịu cải tiến canh tacircn thigrave chắc

chắn sẽ khocircng cograven bao lacircu nữa sẽ bị đagraveo thải Bởi vigrave noacutei giải thoaacutet con người magrave để cho

con người bị nạn đoacutei keacutem magrave phải sa đoạ lagrave việc khocircng thể dung được

Traacutei lại nếu đạo Phật dẫn đầu được cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp magrave chống nạn đoacutei keacutem

được đắc quả thigrave đạo Phật lagravem được một việc hi hữu Digraveu dắt được cả tỉ nocircng dacircn ở Aacute

chacircu đạo Phật sẽ lagravem gương cho caacutec dacircn tộc ở Phi chacircu được cảm tigravenh của họ mới coacute cơ

tragraven lan qua Phi chacircu được Hai thế kỷ trước ở Acircu chacircu cũng coacute nạn cơ cực Nhờ caacutech

mạng cocircng nghiệp magrave Acircu chacircu giải quyết nhiều vấn đề kể cả cuộc caacutech mạng văn hoaacute lagrave

phong tragraveo dacircn chủ Đến nay Aacute chacircu bị vagraveo lối nghẽn bởi tiến tới trễ magrave lắm dacircn tộc chọn

lối độc tagravei thủ tiecircu tự do của con người để necircu cao caacutei lịnh của đoagraven thể Nếu đạo Phật mở

rộng được lối nghẽn ấy thigrave thay vagraveo sự giải thoaacutet caacute nhacircn cũ xưa đem lại cho số đocircng sự

giải thoaacutet tập thể Điều magrave tocirci mong muốn vậy

Nhưng luacutec ấu đạo Phật hết cograven lagrave phaacutei đại thặng Ta gọi noacute lagrave minh đạo dugraveng danh từ mới

magrave gọi caacutei mới vậy

Đứng về một mặt khaacutec magrave xeacutet thigrave chủ nghĩa cộng sản ở Tagraveu cũng bị vấn đề đoacutei keacutem bức

baacutech magrave phải vượt đi xa hơn học thuyết của Marx xa hơn phương phaacutep của Staline Cuộc

caacutech mạng chaacutenh trị đatilde lấy nocircng dacircn lagravem chủ lực lagravem cho những nhagrave lyacute thuyết phải suy

nghĩ nhiều rồi vagrave lắm người cho rằng chủ trương của họ Mao khocircng theo lề lối của Marx

nữa Nếu mai kia magrave ở Tagraveu đảng cộng sản buộc migravenh phải lagravem cuộc caacutech mạng nocircng

nghiệp nữa thigrave thecircm một lần nocircng dacircn lại lagravem chủ lực cho cuộc caacutech mạng kinh tế

Rồi caacutei chaacutenh trị độc tagravei phải nhượng bộ iacutet nhiều cho nocircng dacircn cũng như hồi xưa ở Nga

Leacutenine nhượng bộ cho họ magrave thi hagravenh Tacircn kinh tế chiacutenh saacutech (NEP) Rồi đường lối của Nga

vagrave đường lối của Tagraveu sẽ lần ra bagraven cờ thế giới đổi nước Đoacute lagrave điều magrave nhagrave lagravem chaacutenh trị

necircn chủ yacute tới

Magrave điều đaacuteng chuacute yacute hơn nữa lagrave sự thay đổi song song một becircn của đạo Phật nếu coacute một

becircn của chủ nghĩa cộng sản mỗi becircn cổi bỏ những lỗi thời của migravenh thecircm aacutep dụng những

24

phaacutet minh của khoa học triết học từ hồi Marx qua đời cho tới bacircy giờ để lagravem một cuộc tập

đại thagravenh Thigrave chừng đoacute khocircng cograven chủ nghĩa cộng sản nữa magrave cũng chẳng cograven đạo Phật

nữa Một caacutei lyacute tưởng mới xuất hiện thiacutech ứng với loagravei người của cuối thế kỷ hai mươi vagrave

của thế kỷ thứ hai mươi mốt

Để giuacutep cho sự tổng hợp nagravey xuất hiện được một vagravei nước nhỏ ở Đocircng Nam Aacute coacute một vai

trograve chẳng nhỏ Tocirci nghĩ trước nhất đến nước Miến Điện vigrave ở đacircy đạo Phật thịnh hagravenh xatilde hội

chủ nghĩa cũng nhiều nhựa sống lại ở đacircy giagraveu luacutea gạo Nếu hợp nhất được đạo Phật vagrave xatilde

hội chủ nghĩa để gacircy một phong tragraveo chủ lực cho cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp thigrave Miến

Điện sẽ xuất cảng luacutea gạo nhiều gấp bốn năm lần giuacutep cho Tagraveu vagrave Ấn Độ coacute chỗ mua gạo

magrave đồng thời necircu một caacutei gương saacuteng tỏ Xatilde hội chủ nghĩa ở Miến Điện khocircng coacute độc tagravei

như chủ nghĩa cộng sản thigrave sự tập đại thagravenh với đạo Phật coacute cơ dễ dagraveng hơn Caacutei khổ lagrave ở

becircn đạo Phật chẳng biết phaacutet tiểu thặng ở đacircy coacute vươn migravenh nổi để lagravem cuộc caacutech mạng

văn hoaacute nagravey chăng

Nếu ở Miến Điện magrave thagravenh cocircng được cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp vagrave cuộc caacutech mạng

văn hoaacute thigrave ảnh hưởng của sự thagravenh cocircng nagravey sẽ tragraven lan qua caacutec nước gần Đocircng Nam Aacute

vagrave Ấn Độ rồi đến lượt caacutec nước Tagraveu Chừng ấy đặt vấn đề tổng liecircn bang ở Aacute chacircu coacute thể

được hưởng ứng điều nagravey tuỳ nơi coacute chiến tranh thế giới thứ ba cugraveng chăng

Nếu sớm thực hiện được cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp vagrave cuộc caacutech mạng văn hoaacute cho

Đocircng Nam Aacute rồi rủi coacute chiến tranh thế giới thứ ba nổ bugraveng ra Đocircng Nam Aacute necircn laacutech migravenh

ra ngoagravei vograveng binh lửa để sau chiến tranh cứu độ cả loagravei người khỏi nạn đoacutei keacutem dĩ nhiecircn

sau cơn tagraven saacutet Đoacute lagrave một viễn đồ necircu ra để cho nhagrave cầm quyền ở Đocircng Nam Aacute lưu yacute tới

Đến đacircy tocirci chỉ nghiecircn cứu nạn đoacutei vagrave caacutech chống lại noacute bằng những phương phaacutep tự lực

Nhưng từ khi coacute Liecircn hiệp quốc vagrave chaacutenh saacutech viện trợ của caacutec cường quốc thigrave ta cũng chớ

necircn bỏ qua vấn đề nagravey

Bấy lacircu nay sự viện trợ nagravey khocircng phugrave hợp với những sự nhu cầu khẩn thiết của caacutec nước

được viện trợ Người ta giuacutep tagravei chaacutenh nhiều để tổ chức quacircn đội cảnh saacutet vagrave cocircng an

mạnh hơn chứ khocircng phải để lagravem những cocircng cuộc dẫn thuỷ nhập điền khai phaacute hoang vu

Người ta viện trợ suacuteng đại baacutec xe tăng vagrave tagraveu bay hơn lagrave giuacutep maacutey cagravey gặt hay phacircn boacuten

Những ngoại tệ được giuacutep khocircng dugraveng để mua maacutey moacutec cho nocircng nghiệp magrave để cho caacutec

giai cấp hữu sản mua xe hơi vagrave tủ lạnh Những học bổng cho sinh viecircn lagrave cốt regraven luyện cho

chuacuteng trở necircn caacuten bộ của giai cấp hữu sản chứ chẳng cố gắng đặc biệt đagraveo tạo caacuten bộ cho

nocircng nghiệp Caacutec cố vấn gọi qua khocircng coacute vị nagraveo chuyecircn cho ngagravenh nagravey

Nay đến luacutec ldquophản kỳ sở virdquo magrave tập trung năng lực lại giuacutep cho Aacute chacircu thoaacutet nạn đoacutei keacutem

Cần yếu nhất laacute được vay dagravei hạn để lagravem vốn cho mọi khuếch trương nocircng nghiệp như caacutec

25

cocircng cuộc dẫn thuỷ nhập điền khai phaacute đất hoang mua sắm maacutey moacutec vagrave phacircn boacuten cất kho

vựa dựng caacutec nhagrave maacutey chế nocircng sảnhellip

Coacute viện trợ như thế thigrave caacutec dacircn tộc được viện trợ mới biết caacutem ơn caacutec nước đi viện trợ

Cocircn Sơn thaacuteng Mười 1962

Trầm tư thứ năm ndash về nạn nhacircn matilden uarr

Từ đầu thế kỷ hai mươi đatilde coacute nạn nhacircn matilden Nhiều nước kỹ nghệ nhưng dacircn số quaacute trugrave

mật nhiều nước nocircng nghiệp magrave thiếu đất để trồng trọt hoặc thiếu vốn để khai thaacutec thecircm

chỗ cagravey cấy necircn rất khốn đốn vigrave nạn nagravey Lắm nơi đatilde thagravenh nguyecircn nhacircn cho sự đoacutei keacutem

Nhiều chỗ noacute đatilde thocirci thuacutec cho lắm phong tragraveo chaacutenh trị đem rắc rối tăng thecircm sự rắc rối

Để giải quyết nạn nhacircn matilden nagravey một đocirci cường quốc đatilde chủ trương đogravei đấy để sống vagrave

mượn cớ đoacute mở ra những cuộc chiến tranh chinh phục như Yacute ở A-bit-xi-ni vagrave Nhựt ở Matilden

Chacircu nối tiếp caacutec cuộc chiến tranh thực dacircn của thế kỷ thứ mười chiacuten Nhưng cuộc chiến

tranh thế giới thứ hai keacuteo magraven mở lớp cho cuộc tranh đấu giải phoacuteng ở tất cả caacutec nơi bị trị

Aacute chacircu vagrave Phi chacircu đatilde thức tỉnh vagrave mang hia bảy dặm magrave rượt theo caacutec nước tiền tiến Thigrave

tigravenh thế nagravey lagravem cho sự đogravei hỏi trecircn kia hoaacute ra ảo vọng nếu cograven đeo matildei caacutei mộng xacircm

lăng

Magrave dầu coacute đạt được caacutei ảo vọng nagravey chaacutenh saacutech dugraveng chiến tranh để xacircm chiếm đất thecircm

lagrave một biện phaacutep phản kinh tế Sự hao tốn về chiến tranh nhất lagrave với chiến tranh hiện thời

rất nhiều saacutenh với số vốn cần thiết để thực hagravenh một cuộc cocircng nghiệp caacutech mạng đủ nuocirci

được số dacircn tiacutenh di cư sang đất thưa Những thủ latildenh chaacutenh trị khocircn ngoan khocircng thể nagraveo

chọn lựa một phương phaacutep tai hại như vậy Vả lại đốt ngogravei cho một cuộc chiến tranh xacircm

lăng biết chắc sẽ nắm được phần thắng trong tay chăng Việc Nhựt lấy Matilden Chacircu rồi đaacutenh

luocircn nước Tagraveu chiếm cả Đocircng Nam Aacute rồi thua việc Yacute thất bại ở A-bi-xi-ni sự thắng lợi của

caacutec cựu thuộc địa trong caacutec cuộc chiến tranh giải phoacuteng sự thắng lợi của Ai Cập trong cuộc

xung đột ở Trung Đocircnghellip tất cả caacutec điều ấy đều chứng tỏ rằng chiến tranh lagrave bất lợi

Hiến đất để sống cho caacutec dacircn tộc mang nặng hoạ nhacircn matilden thigrave hoạ may coacute lợi lagrave khi dugraveng

biện phaacutep thoả thuận hoagrave bigravenh tức lagrave phải lagravem sao cho những nước rước dacircn mới vagraveo thấy

coacute lợi vagrave coacute vui magrave mở cửa

Trước nhất lagrave miễn cho caacutec nước đoacuten rước ấy những caacutei hiểm hoạ hoặc những điều phiền

phức Magrave caacutei hiểm hoạ đầu tiecircn lagrave sự mất an ninh chaacutenh trị nếu cho dacircn kiều cư đến ở magrave

chuacuteng đem theo những rắc rối như lagrave gacircy caacutec cuộc khởi loạn thigrave chẳng coacute nước nagraveo bằng

lograveng Về điểm nagravey gương của Tagraveu thigrave năm cộng sản lecircn nắm chaacutenh quyền necircn chẳng coacute

Hoa kiều xuất ngoại được lagrave một gương lagravem cho caacutec nước bị hoạ nhacircn matilden necircn nghiền

23

Coacute một phong tragraveo như thế vagrave khaacute mạnh rồi thigrave mới coacute thể đặt vấn đề di cư từ nước nagravey

sang nước kia trecircn latildenh vực quốc tế Caacutec nước rộng đất thưa dacircn nhiều rừng mới coacute thể

đoacuten rước mớ nhacircn cocircng thuần thục vagrave coacute kỷ luật họ đem đến sự phồn thịnh vagrave an ninh với

họ

Những việc trecircn đacircy nếu đạo Phật cứ chấp caacutei cũ magrave khocircng chịu cải tiến canh tacircn thigrave chắc

chắn sẽ khocircng cograven bao lacircu nữa sẽ bị đagraveo thải Bởi vigrave noacutei giải thoaacutet con người magrave để cho

con người bị nạn đoacutei keacutem magrave phải sa đoạ lagrave việc khocircng thể dung được

Traacutei lại nếu đạo Phật dẫn đầu được cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp magrave chống nạn đoacutei keacutem

được đắc quả thigrave đạo Phật lagravem được một việc hi hữu Digraveu dắt được cả tỉ nocircng dacircn ở Aacute

chacircu đạo Phật sẽ lagravem gương cho caacutec dacircn tộc ở Phi chacircu được cảm tigravenh của họ mới coacute cơ

tragraven lan qua Phi chacircu được Hai thế kỷ trước ở Acircu chacircu cũng coacute nạn cơ cực Nhờ caacutech

mạng cocircng nghiệp magrave Acircu chacircu giải quyết nhiều vấn đề kể cả cuộc caacutech mạng văn hoaacute lagrave

phong tragraveo dacircn chủ Đến nay Aacute chacircu bị vagraveo lối nghẽn bởi tiến tới trễ magrave lắm dacircn tộc chọn

lối độc tagravei thủ tiecircu tự do của con người để necircu cao caacutei lịnh của đoagraven thể Nếu đạo Phật mở

rộng được lối nghẽn ấy thigrave thay vagraveo sự giải thoaacutet caacute nhacircn cũ xưa đem lại cho số đocircng sự

giải thoaacutet tập thể Điều magrave tocirci mong muốn vậy

Nhưng luacutec ấu đạo Phật hết cograven lagrave phaacutei đại thặng Ta gọi noacute lagrave minh đạo dugraveng danh từ mới

magrave gọi caacutei mới vậy

Đứng về một mặt khaacutec magrave xeacutet thigrave chủ nghĩa cộng sản ở Tagraveu cũng bị vấn đề đoacutei keacutem bức

baacutech magrave phải vượt đi xa hơn học thuyết của Marx xa hơn phương phaacutep của Staline Cuộc

caacutech mạng chaacutenh trị đatilde lấy nocircng dacircn lagravem chủ lực lagravem cho những nhagrave lyacute thuyết phải suy

nghĩ nhiều rồi vagrave lắm người cho rằng chủ trương của họ Mao khocircng theo lề lối của Marx

nữa Nếu mai kia magrave ở Tagraveu đảng cộng sản buộc migravenh phải lagravem cuộc caacutech mạng nocircng

nghiệp nữa thigrave thecircm một lần nocircng dacircn lại lagravem chủ lực cho cuộc caacutech mạng kinh tế

Rồi caacutei chaacutenh trị độc tagravei phải nhượng bộ iacutet nhiều cho nocircng dacircn cũng như hồi xưa ở Nga

Leacutenine nhượng bộ cho họ magrave thi hagravenh Tacircn kinh tế chiacutenh saacutech (NEP) Rồi đường lối của Nga

vagrave đường lối của Tagraveu sẽ lần ra bagraven cờ thế giới đổi nước Đoacute lagrave điều magrave nhagrave lagravem chaacutenh trị

necircn chủ yacute tới

Magrave điều đaacuteng chuacute yacute hơn nữa lagrave sự thay đổi song song một becircn của đạo Phật nếu coacute một

becircn của chủ nghĩa cộng sản mỗi becircn cổi bỏ những lỗi thời của migravenh thecircm aacutep dụng những

24

phaacutet minh của khoa học triết học từ hồi Marx qua đời cho tới bacircy giờ để lagravem một cuộc tập

đại thagravenh Thigrave chừng đoacute khocircng cograven chủ nghĩa cộng sản nữa magrave cũng chẳng cograven đạo Phật

nữa Một caacutei lyacute tưởng mới xuất hiện thiacutech ứng với loagravei người của cuối thế kỷ hai mươi vagrave

của thế kỷ thứ hai mươi mốt

Để giuacutep cho sự tổng hợp nagravey xuất hiện được một vagravei nước nhỏ ở Đocircng Nam Aacute coacute một vai

trograve chẳng nhỏ Tocirci nghĩ trước nhất đến nước Miến Điện vigrave ở đacircy đạo Phật thịnh hagravenh xatilde hội

chủ nghĩa cũng nhiều nhựa sống lại ở đacircy giagraveu luacutea gạo Nếu hợp nhất được đạo Phật vagrave xatilde

hội chủ nghĩa để gacircy một phong tragraveo chủ lực cho cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp thigrave Miến

Điện sẽ xuất cảng luacutea gạo nhiều gấp bốn năm lần giuacutep cho Tagraveu vagrave Ấn Độ coacute chỗ mua gạo

magrave đồng thời necircu một caacutei gương saacuteng tỏ Xatilde hội chủ nghĩa ở Miến Điện khocircng coacute độc tagravei

như chủ nghĩa cộng sản thigrave sự tập đại thagravenh với đạo Phật coacute cơ dễ dagraveng hơn Caacutei khổ lagrave ở

becircn đạo Phật chẳng biết phaacutet tiểu thặng ở đacircy coacute vươn migravenh nổi để lagravem cuộc caacutech mạng

văn hoaacute nagravey chăng

Nếu ở Miến Điện magrave thagravenh cocircng được cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp vagrave cuộc caacutech mạng

văn hoaacute thigrave ảnh hưởng của sự thagravenh cocircng nagravey sẽ tragraven lan qua caacutec nước gần Đocircng Nam Aacute

vagrave Ấn Độ rồi đến lượt caacutec nước Tagraveu Chừng ấy đặt vấn đề tổng liecircn bang ở Aacute chacircu coacute thể

được hưởng ứng điều nagravey tuỳ nơi coacute chiến tranh thế giới thứ ba cugraveng chăng

Nếu sớm thực hiện được cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp vagrave cuộc caacutech mạng văn hoaacute cho

Đocircng Nam Aacute rồi rủi coacute chiến tranh thế giới thứ ba nổ bugraveng ra Đocircng Nam Aacute necircn laacutech migravenh

ra ngoagravei vograveng binh lửa để sau chiến tranh cứu độ cả loagravei người khỏi nạn đoacutei keacutem dĩ nhiecircn

sau cơn tagraven saacutet Đoacute lagrave một viễn đồ necircu ra để cho nhagrave cầm quyền ở Đocircng Nam Aacute lưu yacute tới

Đến đacircy tocirci chỉ nghiecircn cứu nạn đoacutei vagrave caacutech chống lại noacute bằng những phương phaacutep tự lực

Nhưng từ khi coacute Liecircn hiệp quốc vagrave chaacutenh saacutech viện trợ của caacutec cường quốc thigrave ta cũng chớ

necircn bỏ qua vấn đề nagravey

Bấy lacircu nay sự viện trợ nagravey khocircng phugrave hợp với những sự nhu cầu khẩn thiết của caacutec nước

được viện trợ Người ta giuacutep tagravei chaacutenh nhiều để tổ chức quacircn đội cảnh saacutet vagrave cocircng an

mạnh hơn chứ khocircng phải để lagravem những cocircng cuộc dẫn thuỷ nhập điền khai phaacute hoang vu

Người ta viện trợ suacuteng đại baacutec xe tăng vagrave tagraveu bay hơn lagrave giuacutep maacutey cagravey gặt hay phacircn boacuten

Những ngoại tệ được giuacutep khocircng dugraveng để mua maacutey moacutec cho nocircng nghiệp magrave để cho caacutec

giai cấp hữu sản mua xe hơi vagrave tủ lạnh Những học bổng cho sinh viecircn lagrave cốt regraven luyện cho

chuacuteng trở necircn caacuten bộ của giai cấp hữu sản chứ chẳng cố gắng đặc biệt đagraveo tạo caacuten bộ cho

nocircng nghiệp Caacutec cố vấn gọi qua khocircng coacute vị nagraveo chuyecircn cho ngagravenh nagravey

Nay đến luacutec ldquophản kỳ sở virdquo magrave tập trung năng lực lại giuacutep cho Aacute chacircu thoaacutet nạn đoacutei keacutem

Cần yếu nhất laacute được vay dagravei hạn để lagravem vốn cho mọi khuếch trương nocircng nghiệp như caacutec

25

cocircng cuộc dẫn thuỷ nhập điền khai phaacute đất hoang mua sắm maacutey moacutec vagrave phacircn boacuten cất kho

vựa dựng caacutec nhagrave maacutey chế nocircng sảnhellip

Coacute viện trợ như thế thigrave caacutec dacircn tộc được viện trợ mới biết caacutem ơn caacutec nước đi viện trợ

Cocircn Sơn thaacuteng Mười 1962

Trầm tư thứ năm ndash về nạn nhacircn matilden uarr

Từ đầu thế kỷ hai mươi đatilde coacute nạn nhacircn matilden Nhiều nước kỹ nghệ nhưng dacircn số quaacute trugrave

mật nhiều nước nocircng nghiệp magrave thiếu đất để trồng trọt hoặc thiếu vốn để khai thaacutec thecircm

chỗ cagravey cấy necircn rất khốn đốn vigrave nạn nagravey Lắm nơi đatilde thagravenh nguyecircn nhacircn cho sự đoacutei keacutem

Nhiều chỗ noacute đatilde thocirci thuacutec cho lắm phong tragraveo chaacutenh trị đem rắc rối tăng thecircm sự rắc rối

Để giải quyết nạn nhacircn matilden nagravey một đocirci cường quốc đatilde chủ trương đogravei đấy để sống vagrave

mượn cớ đoacute mở ra những cuộc chiến tranh chinh phục như Yacute ở A-bit-xi-ni vagrave Nhựt ở Matilden

Chacircu nối tiếp caacutec cuộc chiến tranh thực dacircn của thế kỷ thứ mười chiacuten Nhưng cuộc chiến

tranh thế giới thứ hai keacuteo magraven mở lớp cho cuộc tranh đấu giải phoacuteng ở tất cả caacutec nơi bị trị

Aacute chacircu vagrave Phi chacircu đatilde thức tỉnh vagrave mang hia bảy dặm magrave rượt theo caacutec nước tiền tiến Thigrave

tigravenh thế nagravey lagravem cho sự đogravei hỏi trecircn kia hoaacute ra ảo vọng nếu cograven đeo matildei caacutei mộng xacircm

lăng

Magrave dầu coacute đạt được caacutei ảo vọng nagravey chaacutenh saacutech dugraveng chiến tranh để xacircm chiếm đất thecircm

lagrave một biện phaacutep phản kinh tế Sự hao tốn về chiến tranh nhất lagrave với chiến tranh hiện thời

rất nhiều saacutenh với số vốn cần thiết để thực hagravenh một cuộc cocircng nghiệp caacutech mạng đủ nuocirci

được số dacircn tiacutenh di cư sang đất thưa Những thủ latildenh chaacutenh trị khocircn ngoan khocircng thể nagraveo

chọn lựa một phương phaacutep tai hại như vậy Vả lại đốt ngogravei cho một cuộc chiến tranh xacircm

lăng biết chắc sẽ nắm được phần thắng trong tay chăng Việc Nhựt lấy Matilden Chacircu rồi đaacutenh

luocircn nước Tagraveu chiếm cả Đocircng Nam Aacute rồi thua việc Yacute thất bại ở A-bi-xi-ni sự thắng lợi của

caacutec cựu thuộc địa trong caacutec cuộc chiến tranh giải phoacuteng sự thắng lợi của Ai Cập trong cuộc

xung đột ở Trung Đocircnghellip tất cả caacutec điều ấy đều chứng tỏ rằng chiến tranh lagrave bất lợi

Hiến đất để sống cho caacutec dacircn tộc mang nặng hoạ nhacircn matilden thigrave hoạ may coacute lợi lagrave khi dugraveng

biện phaacutep thoả thuận hoagrave bigravenh tức lagrave phải lagravem sao cho những nước rước dacircn mới vagraveo thấy

coacute lợi vagrave coacute vui magrave mở cửa

Trước nhất lagrave miễn cho caacutec nước đoacuten rước ấy những caacutei hiểm hoạ hoặc những điều phiền

phức Magrave caacutei hiểm hoạ đầu tiecircn lagrave sự mất an ninh chaacutenh trị nếu cho dacircn kiều cư đến ở magrave

chuacuteng đem theo những rắc rối như lagrave gacircy caacutec cuộc khởi loạn thigrave chẳng coacute nước nagraveo bằng

lograveng Về điểm nagravey gương của Tagraveu thigrave năm cộng sản lecircn nắm chaacutenh quyền necircn chẳng coacute

Hoa kiều xuất ngoại được lagrave một gương lagravem cho caacutec nước bị hoạ nhacircn matilden necircn nghiền

24

phaacutet minh của khoa học triết học từ hồi Marx qua đời cho tới bacircy giờ để lagravem một cuộc tập

đại thagravenh Thigrave chừng đoacute khocircng cograven chủ nghĩa cộng sản nữa magrave cũng chẳng cograven đạo Phật

nữa Một caacutei lyacute tưởng mới xuất hiện thiacutech ứng với loagravei người của cuối thế kỷ hai mươi vagrave

của thế kỷ thứ hai mươi mốt

Để giuacutep cho sự tổng hợp nagravey xuất hiện được một vagravei nước nhỏ ở Đocircng Nam Aacute coacute một vai

trograve chẳng nhỏ Tocirci nghĩ trước nhất đến nước Miến Điện vigrave ở đacircy đạo Phật thịnh hagravenh xatilde hội

chủ nghĩa cũng nhiều nhựa sống lại ở đacircy giagraveu luacutea gạo Nếu hợp nhất được đạo Phật vagrave xatilde

hội chủ nghĩa để gacircy một phong tragraveo chủ lực cho cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp thigrave Miến

Điện sẽ xuất cảng luacutea gạo nhiều gấp bốn năm lần giuacutep cho Tagraveu vagrave Ấn Độ coacute chỗ mua gạo

magrave đồng thời necircu một caacutei gương saacuteng tỏ Xatilde hội chủ nghĩa ở Miến Điện khocircng coacute độc tagravei

như chủ nghĩa cộng sản thigrave sự tập đại thagravenh với đạo Phật coacute cơ dễ dagraveng hơn Caacutei khổ lagrave ở

becircn đạo Phật chẳng biết phaacutet tiểu thặng ở đacircy coacute vươn migravenh nổi để lagravem cuộc caacutech mạng

văn hoaacute nagravey chăng

Nếu ở Miến Điện magrave thagravenh cocircng được cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp vagrave cuộc caacutech mạng

văn hoaacute thigrave ảnh hưởng của sự thagravenh cocircng nagravey sẽ tragraven lan qua caacutec nước gần Đocircng Nam Aacute

vagrave Ấn Độ rồi đến lượt caacutec nước Tagraveu Chừng ấy đặt vấn đề tổng liecircn bang ở Aacute chacircu coacute thể

được hưởng ứng điều nagravey tuỳ nơi coacute chiến tranh thế giới thứ ba cugraveng chăng

Nếu sớm thực hiện được cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp vagrave cuộc caacutech mạng văn hoaacute cho

Đocircng Nam Aacute rồi rủi coacute chiến tranh thế giới thứ ba nổ bugraveng ra Đocircng Nam Aacute necircn laacutech migravenh

ra ngoagravei vograveng binh lửa để sau chiến tranh cứu độ cả loagravei người khỏi nạn đoacutei keacutem dĩ nhiecircn

sau cơn tagraven saacutet Đoacute lagrave một viễn đồ necircu ra để cho nhagrave cầm quyền ở Đocircng Nam Aacute lưu yacute tới

Đến đacircy tocirci chỉ nghiecircn cứu nạn đoacutei vagrave caacutech chống lại noacute bằng những phương phaacutep tự lực

Nhưng từ khi coacute Liecircn hiệp quốc vagrave chaacutenh saacutech viện trợ của caacutec cường quốc thigrave ta cũng chớ

necircn bỏ qua vấn đề nagravey

Bấy lacircu nay sự viện trợ nagravey khocircng phugrave hợp với những sự nhu cầu khẩn thiết của caacutec nước

được viện trợ Người ta giuacutep tagravei chaacutenh nhiều để tổ chức quacircn đội cảnh saacutet vagrave cocircng an

mạnh hơn chứ khocircng phải để lagravem những cocircng cuộc dẫn thuỷ nhập điền khai phaacute hoang vu

Người ta viện trợ suacuteng đại baacutec xe tăng vagrave tagraveu bay hơn lagrave giuacutep maacutey cagravey gặt hay phacircn boacuten

Những ngoại tệ được giuacutep khocircng dugraveng để mua maacutey moacutec cho nocircng nghiệp magrave để cho caacutec

giai cấp hữu sản mua xe hơi vagrave tủ lạnh Những học bổng cho sinh viecircn lagrave cốt regraven luyện cho

chuacuteng trở necircn caacuten bộ của giai cấp hữu sản chứ chẳng cố gắng đặc biệt đagraveo tạo caacuten bộ cho

nocircng nghiệp Caacutec cố vấn gọi qua khocircng coacute vị nagraveo chuyecircn cho ngagravenh nagravey

Nay đến luacutec ldquophản kỳ sở virdquo magrave tập trung năng lực lại giuacutep cho Aacute chacircu thoaacutet nạn đoacutei keacutem

Cần yếu nhất laacute được vay dagravei hạn để lagravem vốn cho mọi khuếch trương nocircng nghiệp như caacutec

25

cocircng cuộc dẫn thuỷ nhập điền khai phaacute đất hoang mua sắm maacutey moacutec vagrave phacircn boacuten cất kho

vựa dựng caacutec nhagrave maacutey chế nocircng sảnhellip

Coacute viện trợ như thế thigrave caacutec dacircn tộc được viện trợ mới biết caacutem ơn caacutec nước đi viện trợ

Cocircn Sơn thaacuteng Mười 1962

Trầm tư thứ năm ndash về nạn nhacircn matilden uarr

Từ đầu thế kỷ hai mươi đatilde coacute nạn nhacircn matilden Nhiều nước kỹ nghệ nhưng dacircn số quaacute trugrave

mật nhiều nước nocircng nghiệp magrave thiếu đất để trồng trọt hoặc thiếu vốn để khai thaacutec thecircm

chỗ cagravey cấy necircn rất khốn đốn vigrave nạn nagravey Lắm nơi đatilde thagravenh nguyecircn nhacircn cho sự đoacutei keacutem

Nhiều chỗ noacute đatilde thocirci thuacutec cho lắm phong tragraveo chaacutenh trị đem rắc rối tăng thecircm sự rắc rối

Để giải quyết nạn nhacircn matilden nagravey một đocirci cường quốc đatilde chủ trương đogravei đấy để sống vagrave

mượn cớ đoacute mở ra những cuộc chiến tranh chinh phục như Yacute ở A-bit-xi-ni vagrave Nhựt ở Matilden

Chacircu nối tiếp caacutec cuộc chiến tranh thực dacircn của thế kỷ thứ mười chiacuten Nhưng cuộc chiến

tranh thế giới thứ hai keacuteo magraven mở lớp cho cuộc tranh đấu giải phoacuteng ở tất cả caacutec nơi bị trị

Aacute chacircu vagrave Phi chacircu đatilde thức tỉnh vagrave mang hia bảy dặm magrave rượt theo caacutec nước tiền tiến Thigrave

tigravenh thế nagravey lagravem cho sự đogravei hỏi trecircn kia hoaacute ra ảo vọng nếu cograven đeo matildei caacutei mộng xacircm

lăng

Magrave dầu coacute đạt được caacutei ảo vọng nagravey chaacutenh saacutech dugraveng chiến tranh để xacircm chiếm đất thecircm

lagrave một biện phaacutep phản kinh tế Sự hao tốn về chiến tranh nhất lagrave với chiến tranh hiện thời

rất nhiều saacutenh với số vốn cần thiết để thực hagravenh một cuộc cocircng nghiệp caacutech mạng đủ nuocirci

được số dacircn tiacutenh di cư sang đất thưa Những thủ latildenh chaacutenh trị khocircn ngoan khocircng thể nagraveo

chọn lựa một phương phaacutep tai hại như vậy Vả lại đốt ngogravei cho một cuộc chiến tranh xacircm

lăng biết chắc sẽ nắm được phần thắng trong tay chăng Việc Nhựt lấy Matilden Chacircu rồi đaacutenh

luocircn nước Tagraveu chiếm cả Đocircng Nam Aacute rồi thua việc Yacute thất bại ở A-bi-xi-ni sự thắng lợi của

caacutec cựu thuộc địa trong caacutec cuộc chiến tranh giải phoacuteng sự thắng lợi của Ai Cập trong cuộc

xung đột ở Trung Đocircnghellip tất cả caacutec điều ấy đều chứng tỏ rằng chiến tranh lagrave bất lợi

Hiến đất để sống cho caacutec dacircn tộc mang nặng hoạ nhacircn matilden thigrave hoạ may coacute lợi lagrave khi dugraveng

biện phaacutep thoả thuận hoagrave bigravenh tức lagrave phải lagravem sao cho những nước rước dacircn mới vagraveo thấy

coacute lợi vagrave coacute vui magrave mở cửa

Trước nhất lagrave miễn cho caacutec nước đoacuten rước ấy những caacutei hiểm hoạ hoặc những điều phiền

phức Magrave caacutei hiểm hoạ đầu tiecircn lagrave sự mất an ninh chaacutenh trị nếu cho dacircn kiều cư đến ở magrave

chuacuteng đem theo những rắc rối như lagrave gacircy caacutec cuộc khởi loạn thigrave chẳng coacute nước nagraveo bằng

lograveng Về điểm nagravey gương của Tagraveu thigrave năm cộng sản lecircn nắm chaacutenh quyền necircn chẳng coacute

Hoa kiều xuất ngoại được lagrave một gương lagravem cho caacutec nước bị hoạ nhacircn matilden necircn nghiền

25

cocircng cuộc dẫn thuỷ nhập điền khai phaacute đất hoang mua sắm maacutey moacutec vagrave phacircn boacuten cất kho

vựa dựng caacutec nhagrave maacutey chế nocircng sảnhellip

Coacute viện trợ như thế thigrave caacutec dacircn tộc được viện trợ mới biết caacutem ơn caacutec nước đi viện trợ

Cocircn Sơn thaacuteng Mười 1962

Trầm tư thứ năm ndash về nạn nhacircn matilden uarr

Từ đầu thế kỷ hai mươi đatilde coacute nạn nhacircn matilden Nhiều nước kỹ nghệ nhưng dacircn số quaacute trugrave

mật nhiều nước nocircng nghiệp magrave thiếu đất để trồng trọt hoặc thiếu vốn để khai thaacutec thecircm

chỗ cagravey cấy necircn rất khốn đốn vigrave nạn nagravey Lắm nơi đatilde thagravenh nguyecircn nhacircn cho sự đoacutei keacutem

Nhiều chỗ noacute đatilde thocirci thuacutec cho lắm phong tragraveo chaacutenh trị đem rắc rối tăng thecircm sự rắc rối

Để giải quyết nạn nhacircn matilden nagravey một đocirci cường quốc đatilde chủ trương đogravei đấy để sống vagrave

mượn cớ đoacute mở ra những cuộc chiến tranh chinh phục như Yacute ở A-bit-xi-ni vagrave Nhựt ở Matilden

Chacircu nối tiếp caacutec cuộc chiến tranh thực dacircn của thế kỷ thứ mười chiacuten Nhưng cuộc chiến

tranh thế giới thứ hai keacuteo magraven mở lớp cho cuộc tranh đấu giải phoacuteng ở tất cả caacutec nơi bị trị

Aacute chacircu vagrave Phi chacircu đatilde thức tỉnh vagrave mang hia bảy dặm magrave rượt theo caacutec nước tiền tiến Thigrave

tigravenh thế nagravey lagravem cho sự đogravei hỏi trecircn kia hoaacute ra ảo vọng nếu cograven đeo matildei caacutei mộng xacircm

lăng

Magrave dầu coacute đạt được caacutei ảo vọng nagravey chaacutenh saacutech dugraveng chiến tranh để xacircm chiếm đất thecircm

lagrave một biện phaacutep phản kinh tế Sự hao tốn về chiến tranh nhất lagrave với chiến tranh hiện thời

rất nhiều saacutenh với số vốn cần thiết để thực hagravenh một cuộc cocircng nghiệp caacutech mạng đủ nuocirci

được số dacircn tiacutenh di cư sang đất thưa Những thủ latildenh chaacutenh trị khocircn ngoan khocircng thể nagraveo

chọn lựa một phương phaacutep tai hại như vậy Vả lại đốt ngogravei cho một cuộc chiến tranh xacircm

lăng biết chắc sẽ nắm được phần thắng trong tay chăng Việc Nhựt lấy Matilden Chacircu rồi đaacutenh

luocircn nước Tagraveu chiếm cả Đocircng Nam Aacute rồi thua việc Yacute thất bại ở A-bi-xi-ni sự thắng lợi của

caacutec cựu thuộc địa trong caacutec cuộc chiến tranh giải phoacuteng sự thắng lợi của Ai Cập trong cuộc

xung đột ở Trung Đocircnghellip tất cả caacutec điều ấy đều chứng tỏ rằng chiến tranh lagrave bất lợi

Hiến đất để sống cho caacutec dacircn tộc mang nặng hoạ nhacircn matilden thigrave hoạ may coacute lợi lagrave khi dugraveng

biện phaacutep thoả thuận hoagrave bigravenh tức lagrave phải lagravem sao cho những nước rước dacircn mới vagraveo thấy

coacute lợi vagrave coacute vui magrave mở cửa

Trước nhất lagrave miễn cho caacutec nước đoacuten rước ấy những caacutei hiểm hoạ hoặc những điều phiền

phức Magrave caacutei hiểm hoạ đầu tiecircn lagrave sự mất an ninh chaacutenh trị nếu cho dacircn kiều cư đến ở magrave

chuacuteng đem theo những rắc rối như lagrave gacircy caacutec cuộc khởi loạn thigrave chẳng coacute nước nagraveo bằng

lograveng Về điểm nagravey gương của Tagraveu thigrave năm cộng sản lecircn nắm chaacutenh quyền necircn chẳng coacute

Hoa kiều xuất ngoại được lagrave một gương lagravem cho caacutec nước bị hoạ nhacircn matilden necircn nghiền

26

gẫm Kế đến lagrave nạn trộm cướp do bọn bất lương mang đến lagravem cho chaacutenh quyền phải hao

tốn rất nhiều để đagraven aacutep Sau cugraveng lagrave nạn thất nghiệp do sự cho vagraveo những kẻ khocircng sanh

kế rồi phải lagravem thứ ăn hại của xatilde hội Cograven một viễn đồ cần phải cố traacutenh trước lagrave đừng để

cho dacircn trong xứ đoacuten rước thấy một ngagravey mai sau họ sẽ trở necircn lagrave thiểu số đối với một

chủng tộc nagraveo khaacutec đến rồi họ phải diệt tộc cũng như người da đỏ bị ở Mỹ chacircu

Noacutei như thế tất phải coacute một kế hoạch quốc tế để dời dacircn ở caacutec nơi trugrave mật đến những nơi

cograven thưa thớt vagrave cần dugraveng tay lagrave để khai phaacute thecircm Theo kế hoạch nagravey cần phải lagravem hiển

hiện những quyền lợi cấp thời vagrave vĩnh viễn của những xứ đoacuten rước cũng như trong thế kỷ

mười taacutem vagrave mười chiacuten sự di cư sang Mỹ chacircu đatilde lagravem cho chacircu nagravey từ baacuten khai nhảy vọt

đi đầu trong lịch sử Cũng cần cho những nước khaacutec khocircng coacute dacircn cần di cư magrave cũng

chẳng coacute quyền lợi gigrave đoacuten rước người di cư nhận thấy những quyền lợi to magrave ủng hộ một

kế hoạch như thế khocircng ngoagravei một cuộc caacutech mạng nocircng nghiệp ở cấp bực quốc tế Cuộc

caacutech mạng nagravey coacute thể thi hagravenh xong trong vagravei chục năm sẽ cung cấp đầy đủ thực phẩm

cho caacutec dacircn tộc ở toagraven địa cầu thecircm nhiều nocircng sản nguyecircn liệu cho kỹ nghệ sẽ đagraveo tạo

thecircm một số khổng lồ khaacutech hagraveng mới cho kỹ nghệ phẩm nhờ mức sống của nocircng dacircn lecircn

cao đổi những xứ baacuten khai thagravenh những nước trugrave phuacute vagrave phacircn phối lại dacircn cư trecircn traacutei đất

Nếu coacute được một chaacutenh phủ liecircn bang thế giới để chủ trừ kế hoạch nagravey thigrave caacutec vấn đề phaacutep

lyacute tagravei chaacutenh kỹ thuật chuyecircn mocircn đều coacute đủ điều kiện để giải quyết Nhưng một Liecircn hiệp

quốc như bacircy giờ vigrave muốn coacute một viễn đồ an ninh cocircng cộng coacute thể đề xướng ra một kế

hoạch tiacutech cực như thế Cocircng việc coacute hơi chậm trễ vagrave khoacute khăn hơn nhưng khocircng phải lagrave

khocircng thi hagravenh được

Vấn đề nhacircn matilden nhờ caacutech mạng nocircng nghiệp ở thứ nguyecircn quốc tế magrave tạm đaacutenh lui

được vagravei ba trăm năm song sẽ hiện tại lần nagravey khocircng coacute phương phaacutep giải quyết nagraveo khaacutec

hơn lagrave sản xuất thực phẩm bằng kỹ nghệ bằng phương phaacutep tổng hợp ruacutet chất C Az N

O Hhellip ở trong thiecircn nhiecircn magrave chế caacutec loagravei ăn cần dugraveng thay quyền của tạo hoaacute magrave thực

hiện caacutec thức tổng hợp bấy lacircu nay chỉ xảy ra trong cacircy cối hay trong thacircn thể caacutec loagravei thuacute

Tocirci tin rằng trong vagravei ba trăm năm nữa hoaacute học đatilde tiến bộ đến mức ấy

Nhưng rồi iacutet trăm năm nữa traacutei đất sẽ quaacute chật vigrave số người tăng lecircn đến gấp ba gấp năm

Đến chừng ấy vấn đề di cư loagravei người từ traacutei đất lecircn cung trăng sang Hoả tinh (mars) vagrave

Kim tinh (veacutenus)hellip phải đặt ra mới mong coacute biện phaacutep Hiện nay khoa học đi tới với một tốc

lực ngagravey cagraveng gia tăng thecircm thigrave chuacuteng ta coacute thể hy vọng thực hiện được chương trigravenh nagravey

Nhưng ngay từ bacircy giờ cần phải kể sự nghiecircn cứu vagrave đặt những viecircn đaacute đầu tiecircn của việc

27

ấy

Việc thứ nhất lagrave dời qua caacutec hagravenh tinh ấy khocircng khiacute để nuocirci sống vạn vật vagrave nước để nuocirci

sống cacircy cỏ Muốn dời caacutec thứ nagravey phải sẵn coacute những nguồn tinh lực vocirc tận vagrave rẻ tiền Tocirci

nghĩ đến tin lực của vũ trụ bấy lacircu nay đatilde gacircy được nhiều cuộc biến thiecircn lớn như lagrave lagravem

cho quả địa cầu mấy lần thay trục lagravem cho mặt trăng taacutech rời traacutei đấy để thagravenh một vệ tinh

ắt coacute thể giuacutep cho ta dời sang qua caacutec nơi kia nước vagrave khocircng khiacute cần thiết

Hễ đem bớt nước đi thigrave mực nước của caacutec đại dương vagrave caacutec biển coacute thể sụt xuống độ mấy

trăm thước Điều ấy lagravem cho bagravey thecircm đất liền cho caacutec địa lục vagrave mọc lecircn nhiều đảo giữa

caacutec biển Ấy lagrave những đất thecircm cho người ở vagrave trồng trọt Ấy cũng lagrave một caacutech giải quyết

tạm bợ nhỏ nạn nhacircn matilden dugraveng được cho một hai thế kỷ

Khi magrave di cư được một hai tỉ người sang qua mặt trăng hay sang qua caacutec hagravenh tinh kế cận

thigrave chẳng những giải quyết được nạn nhacircn matilden magrave coacute thể giảm bớt sự đe doạ của chiến

tranh bằng caacutech thoả thuận nhau magrave dời người cugraveng lyacute tưởng nhau sang cugraveng một hagravenh

tinh Như vậy sẽ coacute bao nhiecircu thế giới khaacutec nhau về lyacute tưởng magrave bởi ở xa caacutech nhau quaacute

necircn iacutet coacute dịp xung đột với nhau Giữa hagravenh tinh Hoả tinh (mars) vagrave Mộc tinh (jubiter pata) coacute

hagraveng ngagraven hagravenh tinh nhỏ để cho loagravei người giải quyết vấn đề trecircn một caacutech ổn thoả

Dầu di cư coacute đocircng đến thế nagraveo thigrave lối giải quyết vẫn lagrave một lối tạm bợ coacute giaacute trị trong một

thời hạn nagraveo magrave thocirci Lối giải quyết vĩnh viễn phải lagrave sự kiểm soaacutet sanh dục như phần đocircng

caacutec nhagrave baacutec học đatilde chủ trương

Cocircn Sơn thaacuteng Mười Một 1962

Hồ Hữu Tường

Nguồn httpt-vannetp=15685

wwwvietnamvanhiennet

27

ấy

Việc thứ nhất lagrave dời qua caacutec hagravenh tinh ấy khocircng khiacute để nuocirci sống vạn vật vagrave nước để nuocirci

sống cacircy cỏ Muốn dời caacutec thứ nagravey phải sẵn coacute những nguồn tinh lực vocirc tận vagrave rẻ tiền Tocirci

nghĩ đến tin lực của vũ trụ bấy lacircu nay đatilde gacircy được nhiều cuộc biến thiecircn lớn như lagrave lagravem

cho quả địa cầu mấy lần thay trục lagravem cho mặt trăng taacutech rời traacutei đấy để thagravenh một vệ tinh

ắt coacute thể giuacutep cho ta dời sang qua caacutec nơi kia nước vagrave khocircng khiacute cần thiết

Hễ đem bớt nước đi thigrave mực nước của caacutec đại dương vagrave caacutec biển coacute thể sụt xuống độ mấy

trăm thước Điều ấy lagravem cho bagravey thecircm đất liền cho caacutec địa lục vagrave mọc lecircn nhiều đảo giữa

caacutec biển Ấy lagrave những đất thecircm cho người ở vagrave trồng trọt Ấy cũng lagrave một caacutech giải quyết

tạm bợ nhỏ nạn nhacircn matilden dugraveng được cho một hai thế kỷ

Khi magrave di cư được một hai tỉ người sang qua mặt trăng hay sang qua caacutec hagravenh tinh kế cận

thigrave chẳng những giải quyết được nạn nhacircn matilden magrave coacute thể giảm bớt sự đe doạ của chiến

tranh bằng caacutech thoả thuận nhau magrave dời người cugraveng lyacute tưởng nhau sang cugraveng một hagravenh

tinh Như vậy sẽ coacute bao nhiecircu thế giới khaacutec nhau về lyacute tưởng magrave bởi ở xa caacutech nhau quaacute

necircn iacutet coacute dịp xung đột với nhau Giữa hagravenh tinh Hoả tinh (mars) vagrave Mộc tinh (jubiter pata) coacute

hagraveng ngagraven hagravenh tinh nhỏ để cho loagravei người giải quyết vấn đề trecircn một caacutech ổn thoả

Dầu di cư coacute đocircng đến thế nagraveo thigrave lối giải quyết vẫn lagrave một lối tạm bợ coacute giaacute trị trong một

thời hạn nagraveo magrave thocirci Lối giải quyết vĩnh viễn phải lagrave sự kiểm soaacutet sanh dục như phần đocircng

caacutec nhagrave baacutec học đatilde chủ trương

Cocircn Sơn thaacuteng Mười Một 1962

Hồ Hữu Tường

Nguồn httpt-vannetp=15685

wwwvietnamvanhiennet