Türkiye Arazi Yönetim Modelinin Ladm, Tucbs, Inspıre Ve ... · Her model uml diyagramları...
9
COĞRAFİ BİLGİ KONGRESİ 2019 23-25 Ekim 2019, Ankara Türkiye Arazi Yönetim Modelinin Ladm, Tucbs, Inspıre Ve Takbis Kapsamında Mukayesesi İbrahim Sarıçiçek 1 , Ahmet Yalın YENER 2 , Dr. Emin Bank 3 1 Tübitak Yazılım Teknoloji Enstitüsü, Ankara, [email protected] 2 Tübitak Yazılım Teknoloji Enstitüsü, Ankara, [email protected] 3 Emin Bank Eğitim ve Danışmanlık, Ankara, [email protected] LADM HAKKINDA Avrupa ve gelişmiş ülke piyasalarının ortak hareket edebilmesi, ülkeler arası taşınır ve taşınmaz malların değişiminin mümkün hale getirilmesi uluslararası ölçekte öncelikli hedefler arasına konulmuştur. (Molen, 2002). Avrupa Birliği Arazi Bilgi Sistemi (EULIS- The European Union Land Information System) projesi bu alanda ilk adım olarak kabul edilmektedir. OGC tarafından başlatılan Tapu ve Zilyetlik Özel Çalışma Grubu (Land Title and Tenure Special Interest Group), ABD Ulusal Bütünleşik Arazi Sistemi (US National Integrated Land System), AB’de Bilim ve Teknoloji Alanında İşbirliği (COST- Cooperation of Science and Technology) Araştırma Faaliyet Bildirgesi ve FIG tarafından yürütülen çalışmalar bunlardan bazılarıdır (Oosterom ve Lemmen, 2003). Bu sistemlerin tamamı genelde aynı mantıksal temele dayanmaktadır. Bu temel, kadastronun taşınmazlar üzerindeki haklar vasıtasıyla, kişiler ile arazi arasındaki ilişkiyi düzenlemesidir. Dünyadaki kadastral sistemler için ortak bir veri modeli olan Arazi İdaresi Temel Modeli (LADM-Land Administration Domain Model) geliştirilmiş ve Oosterom vd. (2006) tarafından ISO19156 taslak standardı olarak ISO/TC211 standart komitesine sunulmuştur. Bu standardın geliştirilmesinde, dünyadaki kadastral sistemlerin ortak özellikleri araştırılmış, modelin Kadastro 2014 vizyonuyla, ISO ve OGC standartlarıyla uyumlu, aynı zamanda da uygulanabilirlik açısından mümkün olduğunca basit bir yapıya sahip olmasına özen gösterilmiştir (Oosterom vd., 2006, Yomralıoğlu, vd., 2007). LADM; haklar, mülkiyet, vb. diğer coğrafi nesne ilişkilerini ifade ederek Arazi İdaresi’ne yönelik geniş açılım sağlamaktadır. INSPIRE HAKKINDA INSPIRE direktifi, Avrupa Parlamentosu mekânsal veri altyapısını oluşturmayı amaçlamaktadır. Bu durum Avrupa içinde çevreyle ilgili mekânsal verilerin kamu kurumları arasında paylaşılmasına ve mekânsal bilgilere kamusal erişimin daha kolay hale gelmesine olanak tanıması planlanmıştır. Avrupa Mekânsal Veri Altyapısı, sınırları aşan bir politikanın oluşturulmasına yardımcı olacaktır. Bu yüzden Direktifin kapsadığı mekânsal veri yaygın olup, çok çeşitli başlık ve teknik temaları kapsamaktadır. INSPIRE bir dizi ortak ilkeye dayanmaktadır: - Veri yalnız bir kez toplanılmalı ve en etkin şekilde saklanacağı yerde tutulmalıdır. - Avrupa içindeki farklı kaynaklardan gelen muntazam verinin bir araya getirilmesine çok sayıda kullanıcı tarafından uygulamalarda paylaşılmasına olanak sağlamalıdır. - Belirli bir katman/ölçekte toplanan veri diğer tüm katman/ölçeklerde paylaşılabilmeli, araştırmalar için ayrıntılı olmalı, stratejik amaçlar için genel özellikler içermelidir. - İyi bir yönetişim için her düzeyde ihtiyaç duyulan coğrafi bilgiye kolaylıkla ve şeffaf bir şekilde erişilebilmelidir. - Hangi coğrafi bilgilere ulaşılabileceği, istenilen amacı karşılamak için nasıl kullanılacağı ve hangi şartlar altında elde edilebileceği ve istifade edilebileceği bilgisine kolaylıkla ulaşılabilmelidir. Avrupa INSPIRE projesi kapsamında tüm Avrupa ülkelerinin üreteceği temel verilerden olan kadastro parseli ve bina coğrafi veri grupları için ortak standart geliştirilmektedir. INSPIRE kadastro parselleri veri standardı da ISO 19156 LADM standardına uyumlu geliştirilmektedir. Ancak LADM INSPIRE’a göre daha geniş içerik sağlamaktadır. INSPIRE kapsamında bina ve kadastro parseli ayrı veri gruplarında temsil edilmekte, kadastro verisi olarak da sadece vektör veri modelindeki kadastro bilgisini içermektedir. Bu konuda bir tapu ve kadastro bilgi sistemi kurulması isteğinde LADM öncelikli başvuru standardı olmalıdır. Özetle LADM sistemi özetler, INSPIRE veri paylaşımının nasıl olması gerekliliğini tanımlar. Ülkemizde de INPIRE projesi temaları esas alınarak benzer çalışma TUCBS ismiyle devam etmektedir. Veri temaları ve bitirilme dönemleri şu şekilde tanımlanmıştır;
Transcript of Türkiye Arazi Yönetim Modelinin Ladm, Tucbs, Inspıre Ve ... · Her model uml diyagramları...
COĞRAFİ BİLGİ KONGRESİ 2019
23-25 Ekim 2019, Ankara
Türkiye Arazi Yönetim Modelinin Ladm, Tucbs, Inspıre Ve Takbis Kapsamında Mukayesesi
İbrahim Sarıçiçek 1, Ahmet Yalın YENER 2, Dr. Emin Bank 3
1 Tübitak Yazılım Teknoloji Enstitüsü, Ankara, [email protected] 2 Tübitak Yazılım Teknoloji Enstitüsü, Ankara, [email protected] 3 Emin Bank Eğitim ve Danışmanlık, Ankara, [email protected]
LADM HAKKINDA
Avrupa ve gelişmiş ülke piyasalarının ortak hareket edebilmesi, ülkeler arası taşınır ve taşınmaz malların değişiminin mümkün hale
getirilmesi uluslararası ölçekte öncelikli hedefler arasına konulmuştur. (Molen, 2002).
Avrupa Birliği Arazi Bilgi Sistemi (EULIS- The European Union Land Information System) projesi bu alanda ilk adım olarak kabul
edilmektedir. OGC tarafından başlatılan Tapu ve Zilyetlik Özel Çalışma Grubu (Land Title and Tenure Special Interest Group), ABD
Ulusal Bütünleşik Arazi Sistemi (US National Integrated Land System), AB’de Bilim ve Teknoloji Alanında İşbirliği (COST-
Cooperation of Science and Technology) Araştırma Faaliyet Bildirgesi ve FIG tarafından yürütülen çalışmalar bunlardan bazılarıdır
(Oosterom ve Lemmen, 2003).
Bu sistemlerin tamamı genelde aynı mantıksal temele dayanmaktadır. Bu temel, kadastronun taşınmazlar üzerindeki haklar
vasıtasıyla, kişiler ile arazi arasındaki ilişkiyi düzenlemesidir. Dünyadaki kadastral sistemler için ortak bir veri modeli olan Arazi
İdaresi Temel Modeli (LADM-Land Administration Domain Model) geliştirilmiş ve Oosterom vd. (2006) tarafından ISO19156
taslak standardı olarak ISO/TC211 standart komitesine sunulmuştur. Bu standardın geliştirilmesinde, dünyadaki kadastral sistemlerin
ortak özellikleri araştırılmış, modelin Kadastro 2014 vizyonuyla, ISO ve OGC standartlarıyla uyumlu, aynı zamanda da
uygulanabilirlik açısından mümkün olduğunca basit bir yapıya sahip olmasına özen gösterilmiştir (Oosterom vd., 2006, Yomralıoğlu,
vd., 2007).
LADM; haklar, mülkiyet, vb. diğer coğrafi nesne ilişkilerini ifade ederek Arazi İdaresi’ne yönelik geniş açılım sağlamaktadır.
INSPIRE HAKKINDA
INSPIRE direktifi, Avrupa Parlamentosu mekânsal veri altyapısını oluşturmayı amaçlamaktadır.
Bu durum Avrupa içinde çevreyle ilgili mekânsal verilerin kamu kurumları arasında paylaşılmasına ve mekânsal bilgilere kamusal
erişimin daha kolay hale gelmesine olanak tanıması planlanmıştır.
Avrupa Mekânsal Veri Altyapısı, sınırları aşan bir politikanın oluşturulmasına yardımcı olacaktır.
Bu yüzden Direktifin kapsadığı mekânsal veri yaygın olup, çok çeşitli başlık ve teknik temaları kapsamaktadır. INSPIRE bir dizi
ortak ilkeye dayanmaktadır:
- Veri yalnız bir kez toplanılmalı ve en etkin şekilde saklanacağı yerde tutulmalıdır.
- Avrupa içindeki farklı kaynaklardan gelen muntazam verinin bir araya getirilmesine çok sayıda kullanıcı tarafından
uygulamalarda paylaşılmasına olanak sağlamalıdır.
- Belirli bir katman/ölçekte toplanan veri diğer tüm katman/ölçeklerde paylaşılabilmeli, araştırmalar için ayrıntılı
olmalı, stratejik amaçlar için genel özellikler içermelidir.
- İyi bir yönetişim için her düzeyde ihtiyaç duyulan coğrafi bilgiye kolaylıkla ve şeffaf bir şekilde erişilebilmelidir.
- Hangi coğrafi bilgilere ulaşılabileceği, istenilen amacı karşılamak için nasıl kullanılacağı ve hangi şartlar altında elde
edilebileceği ve istifade edilebileceği bilgisine kolaylıkla ulaşılabilmelidir.
Avrupa INSPIRE projesi kapsamında tüm Avrupa ülkelerinin üreteceği temel verilerden olan kadastro parseli ve bina coğrafi veri
grupları için ortak standart geliştirilmektedir. INSPIRE kadastro parselleri veri standardı da ISO 19156 LADM standardına uyumlu
geliştirilmektedir. Ancak LADM INSPIRE’a göre daha geniş içerik sağlamaktadır. INSPIRE kapsamında bina ve kadastro parseli
ayrı veri gruplarında temsil edilmekte, kadastro verisi olarak da sadece vektör veri modelindeki kadastro bilgisini içermektedir.
Bu konuda bir tapu ve kadastro bilgi sistemi kurulması isteğinde LADM öncelikli başvuru standardı olmalıdır. Özetle LADM sistemi
özetler, INSPIRE veri paylaşımının nasıl olması gerekliliğini tanımlar.
Ülkemizde de INPIRE projesi temaları esas alınarak benzer çalışma TUCBS ismiyle devam etmektedir. Veri temaları ve bitirilme
dönemleri şu şekilde tanımlanmıştır;
COĞRAFİ BİLGİ KONGRESİ 2019
23-25 Ekim 2019, Ankara
COĞRAFİ BİLGİ KONGRESİ 2019
23-25 Ekim 2019, Ankara
TUCBS projesi kapsamında temel mekânsal birim olan parsel özelinde bilgi paylaşımı şu şekilde olması gerekliliği öngörülmüştür;
Yukarıda da belirtildiği gibi LADM ana başvuru kaynağı olacağı için bu standart detayları aşağıda sunulmaya devam edilecektir.
LADM, INSPIRE ve TUCBS GRAFİKLE KARŞILAŞTIRMA
LADM kadastro yani tüm harita ve ölçüm gösterimleri yanında, arazi sahiplenme ve bununla ilgili kayıt ve ilişkileri içermektedir.
INSPIRE ve TUCBS mekânsal verinin paylaşılma standartlarını tanımlar. Bu yüzden iki farklı model temelde kadastro tarafında
benzerlikler gösterir. INSPIRE’da arazi sahipliği bilgisi yalnız tapuda kullanılacak ölçüm bilgilerini içerir.
Her model uml diyagramları kullanarak paket, sınıf ve bunlar arası ilişkileri gösterir.
Altta LADM ve INSPIRE gösterimleri bulunmaktadır. Sarı ile gösterilen bölümler kadastro gösterimi, mavi ile gösterilen kısım tapu
tarafında tutulan bilgileri içermektedir. Bu iki modeldeki paketler bu renklerle eşleştirilmiştir.
COĞRAFİ BİLGİ KONGRESİ 2019
23-25 Ekim 2019, Ankara
INSPIRE’da tanımlanan CadastralParsel ve CadastralBoundry, LADM’de SpatialUnit özel sınıfında tanımlanmıştır. Hem TUCBS’de
hem de LADM’i Türkçe’ye çevirirsek temel mekânsal birime parsel diyebiliriz.
COĞRAFİ BİLGİ KONGRESİ 2019
23-25 Ekim 2019, Ankara
INSPIRE ve TUCBS temelde aynı altyapı olsa da farklı ülkelerde temel modele eklemeler olabilmektedir. Özellikle çalışma bölgesi
konusunda ülke altyapımızda eklemeler olduğu görülmektedir.
CadastralParcel, TUCBS’de Parsel olarak isimlendirilmiş. CadastralZoning temelde kadastral çalışma bölgesi ve parsellerden oluşan
ada ve yine bunların birleşiminde oluşan ve sistematik bölümlenmiş paftalardan oluşan sınıflara karşılık gelir. Tapu tarafı da
BasicPropertyUnit ve Tescil olarak isimlendirilmiştir.
TUCBS’de modelinde altta sarı ile gösterilen bölümde, bina ve malik bilgileri LADM’de de tanımlanmıştır.
LADM’de SpatilaUnit, TUCBS’de Parsel sınıfına denk gelir. TUCBS kapsamında veri paylaşımı yaparken Parsel, üzerinde Bina,
İrtifak hakkı ve ilgili Ada, Pafta ve ÇalışmaBölgesi ile paylaşılmak durumundadır. LADM’de bu parselin üretimi için yapılan tüm
COĞRAFİ BİLGİ KONGRESİ 2019
23-25 Ekim 2019, Ankara
arazi ya da ofis çalışması ve kadastral gösterimler de ele alınır. Veri paylaşımında çok önem arz etmediği için INSPIRE ve TUCBS
bu sınıf ve paketleri tanımlamaz.
LADM ANA PAKET ve SINIFLAR
LADM’e göre tüm mekansal kurgu dijital ortamda olacağı için, yazılım bilimlerinde kullanılan “paket, sınıf ve alt sınıflar” gibi
nitelendirmeler kullanılmıştır.
Tüm modelleme üç sınıf ve bir alt sınıfta tanımlanmıştır;
Party Package, Administrative Package, Spatial Unit Package, The Surveying and Representation Subpackage.
Türkiye’deki karşılıklarına gelebilecek olan tanımlamalar şu şekilde yapılabilir;
- Taraflar; gerçek kişiler, tüzel kişiler, arazi sahibi şahıs ya da kurumlar,
- Temel idari birimler; tapu kısmı, haklar, sorumluluklar ve kısıtlamalar temel olarak mülkiyet hukuku,
- Mekansal birimler ve gösterim; kadasto kısmı, parseller, binalar ve diğer yapılar,
- Mekanı oluşturan kaynaklar; geometri, ölçüm yöntemleri, topoloji vs.
Bu tanıma göre UML gösterimi şu şekilde yapılmıştır;
Bu paketler içerisinde en sık referans verilecek olan 4 sınıf tanımlanmıştır. Bu sınıflar yine UML diyagramlar içerisinde merkezde
bulunup diğer sınıflar ile ilişkilidirler.
Bu sınıflar;
1) LA_Party; şahıslar ve kurumlar.
2) LA_RRR; yasal haklar, kısıtlamalar, sorumluluklar.
3) LA_BAUnit; basic administrative unit, tapu tarafında taşınmak oplarak Türkçe’ye çevrilebilir.
4) LA_SpatialUnit; mekansal temel birim yani parsel olarak düşünülebilir.
Bu aşamadan sonra temel paket ve sınıfları tanımlamak ve sınıflar arası ilişkileri şu şekilde açıklayabiliriz.
Temel sınıflar şu şekilde ilişkilendirilmiştir;
COĞRAFİ BİLGİ KONGRESİ 2019
23-25 Ekim 2019, Ankara
LA_Party, gerçek ve tüzel kişileri temsil eder. Tüzel kişilik, gerçek kişilerden oluşur ve başvuru işlemleri gerçek kişi gibi yapılabilir.
Pakette ilişkiler şu şekilde tanımlanmıştır.
Tapu paketindeki sınıfları şu şekilde detaylandırabiliriz.
LA_RRR, haklar, kısıtlamalar ve sorumluluklar olarak özetlenebilir. İpotek de banka için bir hak, taşınmaz sahibi için bir
kısıtlamadır. LA_BAUnit, taşınmaz olarak ele alınabilir, LA_AdministrativeSource taşınmaz sahipliğini bildirir belge, bizde tapu
belgesi olarak düşünülebilir.
Kadastro paketindeki sınıfları şu şekilde detaylandırabiliriz.
LA_SpatialUnit, kadastro paketinde ele alınır, bizdeki tam karşılığı parseldir. Parsel, üzerindeki bina ya da ruhsatlı diğer yapılarla ele
alınır. Parseller birleşerek SpatialUnitGroup, yani bizde ada, çalışma bölgesi, ilçe ve il gibi katmanlar olarak düşünülebilir. En üst
katman ülke olarak sınırlanmıştır. LA_Level, parselin imar ya da kadastro parseli olarak sınıflandırılmasını anlatabilir. Parsel sınıfı
ile ilişkiler şu şekilde tanımlanmıştır;
Veri üretim ve gösterim alt paketinde, LA_SpatialSource verinin üretim yöntemi yani araziden veri toplama, ortofoto kullanma vs
olarak düşünülebilir. Boundry sözcüğü içerenler iki ya da üç boyutlu sınırları ifade eder. LA_Point de araziden elde edilen noktalar
ya da parsel köşelerini belirten noktalardır. Bu pakette ilişkiler şu şekilde tanımlanmıştır;
COĞRAFİ BİLGİ KONGRESİ 2019
23-25 Ekim 2019, Ankara
UML NASIL OKUNMALI?
UML (Unified Modelling Language), iş sistemlerinin modellenmesi konusunda ortaya çıkmış bir dildir. Genellikle yazılım
sektöründe kullanılmakla beraber, iş sistemlerini, bir süreci veya herhangi bir işi grafikler ile açıklamak isteyenlerce kullanılır.
UML sistemi anlamamızı sağlayan görsel bir dildir. Veriler arası ilişkiler şu şekilde özetlenebilir.
KAYNAKÇA
- Cadastral Vocabulary
http://cadastralvocabulary.org/GeneralOverview/Table.php
COĞRAFİ BİLGİ KONGRESİ 2019
23-25 Ekim 2019, Ankara
- Harita Yük. Müh. Halili brahim İNAN, OCAK 2010.
ARAZİ İDARE SİSTEMİNİN TARIM BİLEŞENİ OLARAK KONUMSAL VERİ MODELİ GELİŞTİRİLMESİ, KARADENİZ
TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
https://web.itu.edu.tr/tahsin/tahsin/Yaynlar_Tezler_files/TezD_10.pdf
- Çevre ve Şehircilik Bakanlığı resmi web sitesi, INSPIRE bilgilendirme saysafı
https://cbs.csb.gov.tr/inspire-nedir-i-5924
- ISO 19152:2012 Standardı Dokümanı; Geographic information -- Land Administration Domain Model (LADM)
- UML Class Diagram Relationships in Explained with Examples
https://creately.com/blog/diagrams/class-diagram-relationships/
Anahtar Sözcükler
LADM, INSPIRE, TUCBS, TAKBİS, Kadastro Parseli, Arazi Yönetim Modeli
