Trendrapport Slim Nederland in 2030 Smart Society Journal · Slim Nederland in 2030 2 3 P4....

Trendrapport Slim Nederland in 2030

Smart SocietyJournal

Slim Nederland in 2030

2 3

P4. Voorwoord “Tegen 2030 moeten er overal snelle

verbindingen zijn”

Eurofiber CEO Alex Goldblum over het

hoe en waarom van dit trendrapport.

P18. Onderzoek Nederland digitaal 2030

Hoe digitaal wil Nederland zijn in 2030?

De uitkomsten van onderzoek onder

consumenten en zakelijke beslissers door

onderzoeksbureau Motivaction.

P6. Toekomstscenario’s Hoe beleven we de wereld in 2030?

Hoe we wonen, werken, leven en ondernemen

in 2030: vier plausibele toekomstscenario’s

geschetst door het Rathenau Instituut.

P27. Visie Slimme infrastructuur voor een betere

toekomst

Aan welke eisen moet onze digitale

infrastructuur in 2030 voldoen?

De visie van Bart Oskam, COO Eurofiber.

P24. Interviews Hoe zien zij de ontwikkelingen?

Invloedrijke wetenschappers,

beleidsmakers en ondernemers over hun

kijk op de digitale toekomst in 2030.

MEER DAN 40%ZIET EEN ZELFRIJDENDE AUTO WELZITTEN

De technologische ontwikkelingen gaan in een razendsnel

tempo: we leven in een wereld die steeds meer digitaal

wordt. Hoe slim is Nederland in 2030? Wat staat ons

allemaal te wachten? En willen we dat eigenlijk wel? In dit

rapport kijken we vooruit, aan de hand van marktonderzoek

onder consumenten en zakelijke beslissers, interviews met

thought leaders en de visie van Eurofiber. Aan de basis liggen

vier plausibele toekomstscenario’s.

Wat kunnen we verwachten in 2030?

TrendrapportColofon

Samenstelling & regie:

Clementine Witkamp, Eurofiber

I.s.m. Nanda Bechtholt, The

Communication Force

Tekst & eindredactie:

Kitty Döppenbecker,

Communications

– Into Copy

Tekst onderzoek:

Kevin Hengstz, Motivaction

Tekst toekomstscenario’s:

Roel van der Heijden,

wetenschapsjournalist

Vormgeving:

Sake van den Brule,

Mr.Brand™

Illustraties:

Doesjka Bramlage,

Mr.Brand™

Infographics:

Richard Wouters, Axioma

Fotografie:

Mirjam van der Linden

Eerste druk december 2015

Op deze uitgave rust het

copyright van de verantwoor-

delijke auteurs. Voor verveel-

voudiging en/of het openbaar

maken van de gehele of

delen van de inhoud moet

voorafgaand toestemming van

de uitgever worden verkregen.

ENTER THE SMART SOCIETY

Alex Goldblum en Rick Nieman tijdens het Eurofiber congres Slim Nederland in 2030


4 5

Toch is er veel gebeurd, zeker als het gaat om de digitale

infrastructuur van ons land. Vijftien jaar geleden stond glas-

vezel nog aan het begin. Nu verbinden we scholen, zieken-

huizen en bedrijven via ons glasvezelnetwerk. En de helft

van het mobiele verkeer gaat over onze verbindingen. Deze

ontwikkelingen zullen een verdere vlucht nemen. Tegen 2030

moeten er overal snelle verbindingen zijn, zodat iedereen in

onze samenleving ervan kan profiteren. Denk aan digitale

leeromgevingen op scholen, zorgdiensten die vanuit huis te

bereiken zijn of verkeerssystemen waarmee het aantal files

drastisch vermindert.

De explosie aan connectiviteit en apparaten die met elkaar

in verbinding staan, vergt wel een enorme uitbreiding van

de capaciteit van onze netwerken. Zeker als het gaat om

glasvezelverbindingen, die het grootste deel van die groei

moeten dragen. Want ook in 2030 blijft glasvezel broodno-

dig, simpelweg omdat niet alles draadloos kan. In Nederland

zijn we goed op weg met onze digitale infrastructuur, dat

hoor ik vaak van buitenlandse collega’s. Natuurlijk kan het

altijd beter: zo moeten we als bedrijven en overheidsinstel-

lingen nauwer samenwerken om een basis te bieden voor zo

veel mogelijk slimme toepassingen.

Als Eurofiber lopen we mee in de voorhoede van de inno-

vatie. De vraag is natuurlijk of consumenten en bedrijven

die innovatie ook omarmen. Hoe denken zij dat we wonen,

werken, leven en ondernemen in 2030? Ter gelegenheid van

ons vijftienjarig bestaan vroegen we Motivaction om dit te

onderzoeken, aan de hand van toekomstscenario’s van het

Rathenau Instituut. In dit Smart Society Journal leest u

de uitkomsten en geven vooraanstaande wetenschappers,

ondernemers en politici hun visie op de zaak. Uiteraard

blikken we ook vooruit naar de digitale infrastructuur van

de toekomst.

Ik ben ervan overtuigd dat technologie ons zal helpen om

fundamentele zaken als onze veiligheid, transport, voedsel-

voorziening en de gezondheidszorg te verbeteren. Het is een

toekomst waar ik naar uitkijk. Hoe ons leven er precies uit zal

zien in 2030? Wie zal het zeggen. Ik hoop dat ik dat hover-

board dan eindelijk onder de knie heb…

Alex Goldblum

CEO

Eurofiber

“Tegen 2030 moeten er overal snelle verbindingen zijn”

Op weg naar een smart society

Hoe slim is Nederland in 2030? Laten we ons vervoeren door zelfrijdende auto’s? Bezorgen

drones de boodschappen die onze koelkast heeft besteld? En is de tijd dat we ‘naar

kantoor’ gaan voorbij? Vooruitkijken is lastig. Dat blijkt wel uit eerdere voorspellingen voor

2015. We hebben nauwelijks robots die ons huishouden doen. Er zitten geen persoonlijke

sensors in onze kleren en helaas… we hebben nog steeds geen hoverboards.

Voorwoord


6 7

Plotseling springt de wasmachine

aan, John schrikt ervan. Blijkbaar is

de energieprijs net lager geworden

of leveren zijn zonnepanelen voorlo-

pig genoeg energie om de machine

draaiende te houden. De apparaten

in zijn huis zijn bijna allemaal verbon-

den met het netwerk dat bepaalt

wanneer ze het beste kunnen star-

ten. Waarom zou je voor je wasbeurt

stroom uit het elektriciteitsnetwerk

gebruiken als je weet dat over een

uur de zon gaat schijnen voor de rest

van de middag?

John is vrij. Het biedt hem de gelegenheid

om thuis een boek te lezen, te genieten

van het mooie weer en misschien nog wat

kleine klusjes uit te voeren. Als hij daaraan

toekomt. De wasmachine zet John aan

het denken en hij besluit eens een blik te

werpen op het energieoverzicht van de af-

gelopen maand. Hij opent op zijn tablet een

interactief overzicht van wat er momenteel

in huis gebeurt. Een dwarsdoorsnede van

zijn huis toont alle kamers. John ziet tot op

tienden van graden hoe warm het is in elke

kamer, of de verwarming draait, waar het

licht aan is, welke apparaten aanwezig zijn

en hoeveel stroom ze verbruiken. Met een

simpele druk op de knop kan hij achterha-

len hoeveel energie er de afgelopen tijd is

verbruikt door welke apparaten.

Natuurlijk wordt er niet alleen maar stroom

verbruikt. Op het dak heeft John – net als veel

van zijn buren – een flink aantal zonnepanelen

staan, die het grootste deel van de tijd meer

stroom produceren dan in huis wordt ver-

bruikt. Hij ziet op zijn tablet de virtuele ener-

giestroom het huis uitlopen en weet meteen

hoeveel hij daaraan verdient. Per seconde is

dat bedrag niet indrukwekkend, maar over

een maand of een jaar tikt het aan. John

werpt een blik op de stroomprijs, die continu

varieert. Gezien de stralende zon buiten

wordt er momenteel relatief veel stroom

geproduceerd, en zakt de prijs. Helaas.

Waar de stroom heen gaat die zijn woning

exporteert hangt van het moment af. John

kan het niet precies zien, maar waarschijn-

lijk gaat het naar buren die op dat mo-

ment meer elektriciteit vragen dan ze zelf

produceren, of naar de elektrische auto’s

die in de straat staan geparkeerd. Deze

slaan de energie niet alleen op om ermee

te kunnen rijden, maar dienen ook als een

soort energiebuffer voor de buurt. Op

deze manier gebruikt men zo min mogelijk

stroom uit het relatief dure en vervuilende

algemene energienet, dat nog grotendeels

op fossiele brandstoffen draait. Toch is het

ouderwetse netwerk nog nodig: er is op

momenten simpelweg te weinig wind- of

zonne-energie.

In hetzelfde overzicht kan John tot in detail

zien welke informatie hij deelt met de ver-

schillende bedrijven die zijn energievoorzie-

ning regelen. Dat is geen overbodige luxe,

want er is een levendige handel in data

en bedrijven geven hun klanten maar al te

graag wat korting in ruil voor bijvoorbeeld

hun gebruiksstatistieken. Het is verplicht

klanten in te lichten over het gebruik van

hun gegevens. Voor die omslag heeft vooral

een groot dataschandaal, nu enkele jaren

geleden, gezorgd. Een energiebedrijf deelde

klantendata met een installatiebedrijf dat

de beveiliging niet op orde bleek te hebben.

Zo konden er grote hoeveelheden gegevens

lekken naar criminelen. Niet alleen namen,

adressen en bankgegevens kwamen op

straat te liggen, maar ook gedetailleerde

beschrijvingen van alle apparaten binnen

het netwerk. Samen met verbruiksstatistie-

ken (waaruit je kunt afleiden wanneer men-

sen thuis zijn) was het nog maar een koud

kunstje om de ideale inbraak te plannen.

John is tevreden met zijn energieproduc-

tie en -verbruik. Als hij de voorraadruimte

inloopt om wat te drinken te pakken gaat

het licht vanzelf aan, en het dooft weer

wanneer hij de deur achter zich sluit. Ook

een mooie manier om energie te besparen.

Nergens in huis is nog een lichtknopje te

bekennen, de huiscomputer weet precies

waar iedereen is en past daar het lichtplan

per kamer op aan. Nooit meer blijft er per

ongeluk een lamp branden, of de verwar-

Energieverbruik is snel en eenvoudig inzichtelijk

Overcapaciteit stroom gaat naar elektrische auto’s in de straat

Er is een levendige handel in data

In zijn huis is geen lichtknopje meer te bekennen: de huiscomputer weet waar iedereen is

‣ ‣

Wonenin 2030

Toekomstscenario’s


8 9

Werkenin 2030

ming. Die volgt gedurende de dag een

plan op basis van de aanwezigheid en de

agenda van de bewoners. Bij terugkomst in

de woonkamer ziet John dat er in een hoek

een sfeerlamp aangaat. Eigenlijk onzin zo

midden op de dag, met een simpel spraak-

commando dooft de lamp weer.

De koelkast waarschuwt hem wanneer hij

het pak met sap in de koelkast zet: er is een

aantal producten bijna over datum. Het

herinnert hem eraan dat hij eigenlijk nog

boodschappen wilde doen vandaag, liefst

voor de hele week. Hij vraagt de digitale

assistent op zijn telefoon of aan het einde

van de middag een van de auto’s in de

straat beschikbaar is. John bezit zelf geen

auto, maar hij heeft wel een abonnement.

Daarmee kan hij eigenlijk altijd een van de

auto’s lenen die hij deelt met een aantal

buren. Hij legt er eentje vast en vraagt zijn

assistent meteen een boodschappenlijstje

te maken voor de spullen die hij sowieso

nodig heeft om zijn voorraad aan te vullen.

Daarnaast laat hij de ingrediënten toevoe-

gen voor een rijstschotel en voor de lasagne

die hij komende week wil maken.

Toeval of niet, nu John toch bezig is met

kleine huisklusjes wordt hij door dezelfde

assistent herinnerd aan het onderhoud van

de centrale verwarming. De machine heeft

zelf slijtage gedetecteerd aan een onder-

deel – John heeft maar weinig verstand

van cv’s – en heeft dat doorgegeven aan

de huiscomputer. Zijn computerassistent

vraagt of hij een afspraak wil maken met

het onderhoudsbedrijf. Het is met een druk

op de knop geregeld. Een minuut later krijgt

hij al de bevestiging voor een afspraak

volgende week. Die combineert hij dan me-

teen met een dag thuiswerken, iets wat hij

sowieso bijna de helft van de tijd doet.

Waar er vroeger regelmatig apparaten in

huis kapotgingen is dat tegenwoordig een

zeldzaamheid. Het lijkt soms of de dingen

met hem meedenken, en alvast waarschu-

wen vóórdat ze defect raken. Denken doen

ze natuurlijk niet, maar vrijwel elk systeem

is voorzien van een enorme hoeveelheid

kleine sensoren, die bijvoorbeeld slijtage of

verstoppingen detecteren. Zelfs het klein-

ste kamertje in huis is voorzien van senso-

ren. Johns toilet controleert echter niet of

de pot aan vervanging toe is, maar checkt

of John misschien iets onder de leden heeft.

Bijvoorbeeld een opkomend griepje.

John vindt het genoeg. Het is fijn om snel

zoveel dingen te kunnen regelen, daar was

hij vroeger veel langer mee bezig geweest,

maar hij had zich een ontspannen middag

voorgenomen. Het doet hem denken aan

de documentaire die hij gisteren op tv zag.

In een blik op de toekomst zag hij lopende

huishoudrobots die vrijwel alle klusjes in

huis overnamen. Dat moment zou gezien

de duizelingwekkende vooruitgang van ro-

botica volgens de documentairemakers niet

eens zo heel ver in de toekomst meer lig-

gen. Maar zou John zelf zo’n robot willen?

Hij twijfelt. Je hoeft weliswaar nauwelijks

nog klusjes te doen, maar tegelijkertijd mis

je ook de voldoening als je er een gedaan

hebt. Is een leven met alléén maar ont-

spanning wel zo leuk als het lijkt?

Hij ploft op de bank, zet de sfeerverlichting

weer aan, laat zich verrassen met een op

zijn smaak afgestemde muzieklijst en pakt

een boek. Ondanks de vele digitale moge-

lijkheden geeft John nog steeds de voorkeur

aan boeken van papier. Dat komt vooral

door zijn gigantische boekenkast en zijn

verzameldrang, hoewel hij dat laatste niet

graag toegeeft. Wat dat betreft is het ei-

genlijk een nadeel dat zijn digitale assistent

op basis van zijn eerder gelezen boeken

steeds weer een reeks relevante en leuke

boeken aanraadt. Het voordeel is natuurlijk

dat hij nu het perfecte boek in zijn handen

heeft voor een rustig middagje op de bank.

Koelkast waarschuwt dat

producten over datum zijn

Centrale verwarming

heeft zelf slijtage aan onderdeel geconstateerd

Sensoren op het toilet checken of

John iets onder de leden heeft

Lopende huishoudrobots zijn

niet meer ver weg

Digitale assistent raadt het perfecte

boek aan



10 11

De auto rijdt zelfstandig, Hugo

kan zijn gesprek voorbereiden

Vaste werkplekken zijn niet meer

gangbaar

Lokale weersgegevens

worden doorverkocht

Nieuwe onderdelen rollen uit de printer

en wegen de helft

de automatische auto’s wel eens in verwar-

ring door alle fietsers en voetgangers en ze

rijden dan zo voorzichtig dat ze nauwelijks

nog vooruitkomen. Autofabrikanten kunnen

ondanks het grote aantal veiligheidssyste-

men niet voorkomen dat er ongelukken

ge beuren (meestal door menselijke fouten).

Daarom rijden de auto’s liever té voorzichtig.

In de afgelopen jaren zijn de files op de

snelwegen vrijwel volledig verdwenen. Zeker

op de speciale stroken voor zelfstandige

auto’s. Ze kunnen zelfs op hoge snelheid,

vlak achter elkaar aan rijden en daardoor

nog energie besparen ook.

Het laatste stuk in de stad rijdt Hugo zelf.

Hij vindt het jammer dat de lobby om het

zelfstandig rijden helemaal te verbieden

steeds sterker wordt. Ook al is dat mis-

schien terecht. In veel situaties handelen

zelfrijdende auto’s tegenwoordig adequa-

ter dan menselijke bestuurders.

Eenmaal aangekomen op zijn werk – een

groot gebouw waarin veel middelgrote

bedrijven een paar ruimtes huren – herkent

het toegangspoortje Hugo meteen via

gezichtsherkenning. Hij wordt welkom ge-

heten door de receptioniste op het scherm.

De lift brengt Hugo automatisch naar de

ontmoetingsplekken. Deze flexibele verga-

derruimtes zijn de voornaamste reden dat

veel bedrijven überhaupt nog bedrijfsruim-

tes huren. Vaste plekken voor personeel zijn

in een aantal sectoren eigenlijk al niet

meer gangbaar.

Het gesprek gaat goed. Hugo en zijn col-

lega’s lijken de veiligheidsexperts ervan te

overtuigen dat de RainDrone na de update

zo veilig is als vergelijkbare drones, die wor-

den ingezet voor bijvoorbeeld de beveiliging

van evenementen. Hugo heeft er vandaag

al verschillende zien vliegen, waarschijn-

lijk voor het festival. De drones moeten in

staat zijn om zelfstandig te vliegen, daarbij

objecten te ontwijken en een noodlading te

maken. Het zal naar verwachting nog maar

enkele dagen duren voordat de RainDrone

weer boven de akkers vliegt.

Die middag besluit Hugo om de flexwerk-

plek op te zoeken waar hij het liefst zit,

daar heeft hij de meeste collega’s. Hoe-

wel ze in andere bedrijven of zelfs andere

branches werken, staan ze voor hem klaar

als dat nodig is en ze zorgen natuurlijk

voor de nodige afleiding. Hugo neemt de

rapportages door die de computer voor

hem heeft klaargezet, over de prestaties

van de drones van het bedrijf, met name

hoe efficiënt ze vliegen. Daartoe hebben

alle drones een groot aantal sensoren aan

boord. In de rapportage staat welke instel-

lingen de computer heeft geoptimaliseerd.

Hugo kan zelfs de lokale weergegevens van

de drones zien, informatie die zijn bedrijf

doorverkoopt aan weerdiensten die er hun

voorspellingen mee verbeteren.

Tot slot overlegt hij met de fabrikant van

de drones. Die wil graag een hardware-up-

grade doorvoeren. Hugo geeft toestem-

ming om een aantal drones naar een lokaal

distributiepunt te laten vliegen, waar ze

nieuwe onderdelen zullen krijgen, van een

nieuw composietmateriaal. Die onderdelen

rollen blijkbaar zo uit de printer en hebben

volgens de fabrikant precies dezelfde kwa-

liteit als de oude onderdelen, alleen wegen

ze pakweg de helft. Het past in de trend

van dronemakers die er alles aan doen om

de concurrentie te verslaan op efficiëntie.

In de tram is het die avond druk, zoals

voorspeld. Zijn auto heeft Hugo maar laten

gaan op het moment dat zijn telefoon hem

vertelde dat iemand anders in de buurt

hem wilde gebruiken. Eenmaal thuis ploft

Hugo naast zijn vrouw op de bank. Hij

vraagt het mediasysteem om een mooie

muzieklijst te maken die ze beiden leuk

vinden. Eigenlijk had Hugo die avond nog

wat stukken willen doornemen, maar zijn

slaapcoach adviseert hem om rustig aan

te doen en vroeg naar bed te gaan. Hugo

zwicht en besluit om te genieten van een

welverdiende vrije avond.

Hugo ziet op zijn telefoon dat hij

een onrustige nacht heeft gehad.

De wekker zou hem op het meest

ideale moment – net na een slaapcy-

clus – wakker moeten maken, maar

hij voelt zich nauwelijks uitgerust.

De digitale slaapcoach hoeft hem

eigenlijk niet te vertellen dat hij maar

liefst twaalf keer wakker is geweest.

Achtervolgt de stress op zijn werk

hem nu toch ook ‘s nachts?

Wat dat betreft is het niet handig dat

hij uitgerekend vandaag een belangrijke

afspraak buiten de deur heeft. Eigenlijk is

Hugo de laatste jaren nauwelijks nog op

kantoor. Thuiswerken gaat hem prima af,

zeker als hij dat combineert met dagen

waarop hij in de stad een flexwerkplek

opzoekt in een van de vele openbare werk-

gelegenheden. Met zijn collega’s heeft hij

vooral contact via de digitale werkomge-

ving. Daarnaast heeft hij een paar keer per

week videochats. Hoewel de kwaliteit van

de videoverbindingen, volgens Hugo, tegen-

woordig zo goed is dat ze nauwelijks onder-

doen voor persoonlijke ontmoetingen, stelt

een grote groep mensen het nog steeds op

prijs om gesprekspartners in levende lijve

te zien. En dat is zeker het geval nu zijn

RainDrone in de schijnwerpers staat.

Hugo zit al jaren in het ontwikkelteam van

deze drone, die landbouwgronden inspec-

teert. Boeren weten aan de hand van de

data die de drone doorgeeft precies welk

deel van de akker extra water of voedings-

stoffen behoeft. De drones sturen in toe-

nemende mate landbouwmachines op de

grond aan. Er zijn al testakkers waarop het

hele landbouwproces –het zaaien, het groei-

en én het oogsten – is geautomatiseerd.

Maar de technologische vooruitgang heeft

soms tegenwind. De verregaande automa-

tisering en het feit dat vrijwel alle systemen

met elkaar verbonden zijn, vergroot de

kwetsbaarheid voor bijvoorbeeld cyberaan-

vallen. Het heeft enkele jaren geleden

gezorgd voor een wereldwijde verkeers-

chaos, toen bleek dat de meerderheid van

de auto’s niet goed beveiligd was. Het duur-

de dagen voordat alle wagens geüpdatet

en weer veilig waren.

Iets vergelijkbaars is nu gebeurd met de

RainDrone. Een groep hackers heeft twee

maanden geleden een levensgroot vei-

ligheidslek blootgelegd waardoor ze de

controle over de drones volledig konden

overnemen. Gelukkig hebben ze – tegen

betaling – precies laten zien waar het euvel

zit. Vandaag moeten Hugo en zijn collega’s

aantonen dat het veiligheidslek is gedicht

en er zo voor zorgen dat de drone weer een

vliegvergunning krijgt.

Net als hij de deur uit wil gaan waarschuwt

Hugo’s telefoon hem dat het druk zal zijn

in de tram. vanwege een muziekfestival

in de stad. Verkeersstromen, inclusief het

openbaar vervoer, zijn extreem goed in

kaart gebracht en maken een accurate

voorspelling van drukte mogelijk. Meteen

presenteert de telefoon een alternatief, dat

hem via zijn oortje wordt voorgelezen. Er

zijn in zijn eigen straat helaas geen gedeel-

de auto’s meer over, maar tegen een kleine

meerprijs kan Hugo er een verder uit de

wijk bestellen. De extra kosten wegen op

tegen de voordelen. Nu kan hij in de auto

alvast de laatste voorbereidingen treffen

voor het belangrijke gesprek aan het einde

van de morgen. Nog geen twee minuten

nadat Hugo de bevestiging heeft gegeven,

stopt de auto voor zijn huis. De wagen is

elektrisch en mag op snelwegen zelfstandig

rijden, net als in rustige woonwijken. Hugo

stapt in en gaat op weg.

Het stuk van de route dat over de snelweg

gaat, gebruikt Hugo om het gesprek met

twee collega’s nog eens door te nemen.

Ze verschijnen op het enorme scherm op

het dashboard, dat de klassieke metertjes

heeft verdrongen. De ene collega zit ook in

de auto, de ander is thuis. Hugo kan zich

volledig focussen op het gesprek.

Dat is het voordeel van de snelweg: de auto

neem alle rijtaken over van de bestuurder.

Die hoeft zelf niet meer op te letten, wat in

de drukke stad nog wel nodig is. Daar raken

Videochats doen nauwelijks onder voor persoonlijke ontmoetingen

Op testakkers is het hele landbouwproces geautomatiseerd

Technologische vooruitgang heeft soms tegenwind

Alle verkeersstromen zijn in kaart gebracht: de drukte is voorspelbaar

Werkenin 2030



12 13

Eigenlijk is een middagje shoppen

al lang overbodig. Voor Kim is het

meer een uitje dan een werkelijke

poging om passende kleren te kopen.

Het mooie van echt naar de winkel

gaan, zijn de extraatjes. Winkeliers

halen alles uit de kast om klanten te

lokken. Het is niet ongebruikelijk dat

je gratis koffie of iets lekkers krijgt

aangeboden op het moment dat je

een winkel binnenstapt. Als Kim door

de winkelstraat loopt kan ze op haar

horloge ook precies zien welke per-

soonlijke aanbiedingen er voor haar

klaarstaan. De jurk die nu op het

schermpje verschijnt ziet er werkelijk

prachtig uit, echt iets voor haar. Bo-

vendien is ze ook nog eens voorzien

van de nieuwste wearables, sensoren

waarmee bijvoorbeeld lichaams-

temperatuur en beweging worden

gemeten. Kim gaat het filiaal van de

modegigant binnen en krijgt zoals

beloofd een drankje.

In het algemeen zijn kledingzaken eigen-

lijk meer uithangborden geworden. Maar

naast de grote winkelketens zijn er ook veel

piepkleine, gespecialiseerde boetiekjes die

zomaar opduiken en na een paar maanden

alweer verdwijnen. De winkelpanden lijken

sneller dan ooit van eigenaar te wisselen.

Dat vluchtige karakter past bij de tijd. Het

grootste deel van hun omzet genereren

retailers sinds jaar en dag online, waar de

kopers worden bijgestaan door digitale

assistenten die moeiteloos de passende

vestjes, broeken of schoenen uit het gigan-

tische assortiment weten te destilleren.

Dat de suggesties verrassend vaak in de

smaak vallen, komt doordat de assistenten

rekening houden met de volledige koopge-

schiedenis van de online shopper. En sinds

internetwinkels niet alleen kleding aanbie-

den in de oude maten zoals small, medium

of large, maar daarnaast ook nauwgezet

inzicht geven in de breedte en lengte van

de kledingstukken, is het kopen op inter-

net echt efficiënt geworden. Sinds Xi haar

helpt, Kim’s digitale assistent die haar li-

chaamsmaten precies weet, zit vrijwel alles

wat ze bestelt als gegoten.

Het nadeel van internetwinkelen vindt Kim

de bezorging. Bezorgdiensten kunnen bijna

tot op de minuut nauwkeurig aangeven

wanneer ze een pakketje aanleveren, maar

door de drukte duurt dat soms toch nog bij-

na een dag. Dat is wel een vooruitgang ten

opzichte van vroeger, maar Kim wil het nóg

sneller. En ze weet dat het kan. Ze vindt het

frustrerend dat de razendsnelle bezor-

ging met drones weliswaar technologisch

mogelijk is, maar vanwege twijfels over de

veiligheid nog maar mondjesmaat wordt

toegestaan. Vorige maand nog stortte

een relatief zware drone dwars door het

dak van een oud pand in het centrum. Er

raakte niemand gewond, maar de ravage

heeft de discussie op scherp gezet. Hoeveel

ongelukken kunnen we straks verwachten

als het wemelt van drones die automatisch

hun weg boven drukke steden moeten

vinden? Wie garandeert de veiligheid in de

lucht, van de mensen op de grond en van de

goederen die worden vervoerd? En een nog

lastigere vraag: wie is er verantwoordelijk

bij een crash? Degene die de drone op pad

stuurde of de fabrikant?

Kim heeft aan het eind van de middag op

een terrasje afgesproken met een vriendin,

maar eerst gaat ze naar huis voor wat be-

weging. Xi heeft haar die ochtend gevraagd

of ze vandaag wil hardlopen, net als elk

weekend. En gezien de geringe afstand die

ze deze week heeft afgelegd (de armband

die ze vrijwel permanent omheeft functi-

oneert als stappenteller) is dat inderdaad

een goed idee. Kim is klaar voor een rondje

van zeven kilometer, veel meer zou ook niet

goed zijn volgens Xi. Daarvoor heeft ze

eigenlijk nog te weinig gegeten – Kim ver-

telt haar assistent nauwgezet wat ze eet

– en de vorige keer heeft ze aan een langer

rondje behoorlijke spierpijn overgehouden.

Het lopen gaat echter erg goed dit keer en

Kim kijkt uit naar een ontspannen middag.

Ze begint met een kort praatje met haar

moeder. Kim bezoekt haar moeder weke-

Digitale assistenten stellen passende kledingstukken voor

Razendsnelle bezorging via drones wordt mondjesmaat toegestaan

Volgens haar armband heeft Kim te weinig gegeten om hard te lopen

Computer is geen obstakel meer voor oudere generatie

‣ ‣

Levenin 2030



14 15

Ondernemenin 2030

lijks en tussendoor hebben ze vaak video-

contact. Bij vrijwel elk gesprek ziet ze haar

moeder opbloeien, die al een tijdje alleen

woont en niet veel vrienden of kennissen

heeft. Wellicht is het gemak waarmee

tegenwoordig op internet contacten ge-

vonden kunnen worden een beetje voorbij-

gegaan aan haar generatie. Aan de andere

kant: Kim kent genoeg ouderen die wél

actief zijn in sociale netwerken. Vroeger

was de computer vooral een obstakel voor

de oudste generatie, maar de huidige oude-

ren én computers lijken zo goed op elkaar

afgestemd dat er nauwelijks nog mensen

zijn die niet op een of andere manier online

zijn. De vraag is natuurlijk wel of al die veel-

al vluchtige contacten iemand echt voor

eenzaamheid kunnen behoeden.

Na het gesprekje met haar moeder wil Kim

nog even een film voor die avond uitzoe-

ken. Dat is een fluitje van een cent, ze legt

Xi met een paar steekwoorden uit dat ze

zin heeft in een thriller. Deze presenteert

vrijwel meteen drie suggesties op basis

van de films die Kim eerder al zag en goed

waardeerde. Soms heeft ze het gevoel dat

Xi haar beter kent dan haar beste vrien-

den. Op andere momenten is de assistent

nog onhandig of begrijpt hij haar compleet

verkeerd. Toch denk Kim dat het slechts een

kwestie van tijd zal zijn voordat assistenten

feilloos worden en over zullen komen als

echte personen; dat doen ze nu vaak al. Zou

je een vriendschap kunnen opbouwen met

een computer? Kim denkt van wel.

Xi is nu vooral ontzettend handig. Van het

routeplannen, beheren van de agenda,

opzoeken van iets wat je net even verge-

ten bent tot aan het geven van tips, het

gebeurt bijna automatisch. Kim kan zich

nauwelijks nog een leven zonder assis-

tent voorstellen. Dat heeft iets engs. Het

betekent dat er ergens op een server een

geweldig accurate beschrijving van haar

staat, van wat ze leuk vindt, waar ze is,

met wie ze communiceert tot wat ze doet.

Zelfs haar maten, haar eetgedrag en

medische gegevens worden opgeslagen. Ze

weet dat bedrijven tot het uiterste zullen

gaan om deze data te gebruiken. Het roept

vragen op. Heeft ze bijvoorbeeld vanmid-

dag zelf besloten die jurk te kopen? Of

‘wist’ de kledingwinkel dat ze eigenlijk geen

nee kón zeggen op het moment dat ze haar

juist deze jurk aanboden? En wat als die

opgeslagen gegevens in handen vallen van

personen die er kwaad mee willen? Of is

dat misschien al gebeurd?

Jeanne belt, haar dochter die momenteel

een lange reis door China maakt. Kim

neemt op en meteen verschijnt Jeanne

haarscherp op tv. De tijd van haperende ge-

sprekken met verre landen is voorbij. Het nu

tientallen jaren oude internet is volgroeid

en vrijwel iedereen kan in elk geval rekenen

op een videoverbinding van hoge kwaliteit .

Ze hebben een geanimeerd gesprek, waarin

Jeanne meteen foto’s, video’s en panora-

ma’s deelt. Eigenlijk kun je een wereldreis

maken vanaf je bank. Tot slot stelt Jeanne

een paar leden van haar gastgezin voor.

Hoewel niemand een taal spreekt die Kim

of Jeanne kennen, begrijpen ze elkaar

prima. Als iemand spreekt verschijnt er

vrijwel gelijktijdig een keurige vertaling op

het scherm.

Het doet Kim even denken aan de commu-

nicatiecursus die ze momenteel voor haar

werk volgt. Xi wees haar er vanmorgen op

dat ze de komende week nog een paar uur

moet oefenen voor de volgende online les.

Maar dat laat Kim liggen voor na het week-

end. Vroeger liet ze werk en privé gemak-

kelijk door elkaar lopen, maar sinds ze Xi

heeft gevraagd om haar te helpen met een

tijdsplanning, is ze veel beter in staat om

echt vrije tijd te hebben. En het is nu tijd om

te ontspannen: op naar het terras!

Digitale assistent kent Kim beter dan

haar beste vrienden

Alle persoonlijke gegevens worden

opgeslagen: dat roept vragen op

Een wereldreis maak je vanaf

de bank

Werk en privé lopen niet meer

door elkaar



16 17

Digitale assistent heeft alle mails

gesorteerd op relevantie

Wetenschapper wil tegen betaling

gegevens over koopgedrag

gebruiken

Nieuwste generatie koelkasten geeft

bestellingen automatisch door

Amerikaanse supermarkt

optimaliseert inkoop met

kunstmatige intelligentie

Betalen met bitcoins staat op de agenda

Na de lunch, met een goede vriendin die net

in de buurt was, gaat Sara naar een van

de openbare kantoorgelegenheden in de

stad en huurt een werkruimte. Hier kan ze

haar laatste berichten checken en nog wat

dingen voorbereiden. Met een kop koffie

binnen handbereik opent ze haar berich-

ten. Haar assistent Xi heeft ze gesorteerd

op relevantie. De eerste is een bezorgde

mail van de afdeling inkoop. Door het sterk

groeiende aantal leveranciers dreigen er

opstoppingen bij de levering aan distri-

butiecentra. Die toename komt doordat

klanten steeds meer streekproducten

kopen. MEGA gaat hierdoor noodgedwon-

gen in zee met steeds meer kleine en lokale

voedselproducenten.

Ze ziet een mail van een wetenschapper die

vertelt geïnteresseerd te zijn in een samen-

werking met MEGA. Hij onderzoekt het

snel veranderende koopgedrag van mensen

en wil – met goedkeuring van de consu-

ment – gebruikmaken van data van MEGA,

tegen betaling. Nóg een partij die jaagt op

gegevens over de consument. Hoewel een

samenwerking ook financieel interessant

kan zijn, vraagt Sara zich af of dit het juiste

signaal is dat de supermarkt aan de klant

wil afgeven.

De rest van de berichten is minder urgent:

een mail over het beoordelingssysteem voor

de bezorgers en een technisch verhaal over

de afstemming van distributiecentra op

de nieuwste generatie koelkasten die zelf

bestellingen kunnen doorgeven.

Xi wijst haar erop dat ze de bestuursver-

gadering van morgen nog moet voorbe-

reiden. Met een enkel commando roept

ze de agenda op. Het belangrijkste is de

mogelijk intensieve samenwerking met een

Amerikaanse supermarkt. Er hebben de

afgelopen weken al enkele positieve verken-

nende gesprekken plaatsgevonden. MEGA

is vooral geïnteresseerd in de manier waar

de collega’s overzee consumentengege-

vens inzetten voor bijvoorbeeld persoonlijke

aanbiedingen. Daar gaan ze al veel verder

in het gebruiken van data van klanten.

Daarnaast gebruiken de Amerikanen een

systeem dat via kunstmatige intelligentie

probeert de inkoophoeveelheden voor elk

product te optimaliseren. Hierin worden

inkoopdata uit het verleden gecombineerd

met informatie uit sociale media, rappor-

ten van weerdiensten en zelfs met actuele

ontwikkelingen. Als er een periode van mooi

weer aankomt, worden er automatisch

meer barbecuebenodigdheden ingekocht,

terwijl in de aanloop naar belangrijke sport-

wedstrijden juist de bierbestellingen in de

lift gaan. Volgens de Amerikanen scheelt dit

tot tien procent in de hoeveelheid verspilde

(verse) producten. Een samenwerking met

het Amerikaanse bedrijf zou in elk geval

niet op veel moeilijkheden stuiten, sinds het

veelbesproken vrijhandelsverdrag tussen

Europa en de Verenigde Staten is getekend.

Verder staat er nog een voorstel op de

agenda om betalingen in bitcoins mogelijk

te maken en moet er gekeken worden naar

de vernieuwing van een aantal volautoma-

tische sorteercentra, die boodschappen voor

de klant verzamelen en ze als kant-en-klare

pakketten meegeven aan de bezorgers.

Sara zit er even doorheen. Haar baan is

zeer veelzijdig, daarom houdt ze er ook zo

van, maar het bijhouden van al die veran-

deringen kost haar veel energie. Ze besluit

voorlopig een punt achter de werkdag te

zetten, en misschien vanavond nog iets te

doen. Xi adviseert de rest van de middag te

gebruiken om een les van de online com-

municatiecursus te doen die ze momenteel

volgt. Dan heeft ze de avond vrij. Dat lijkt

haar een goed idee, maar ze wil nu naar

thuis. Ze pakt haar fiets en tot haar grote

genoegen heeft ze dit keer wind mee, een

genot dat voor de mensen met een elektri-

sche fiets niet meer bestaat.

Wind tegen. Had Sara nu maar zo’n

elektrische fiets waarvan er sinds

vorig jaar meer zijn dan gewone

fietsen. Veel modellen zijn ook nog

eens uitgerust met sensoren die de

bestuurder waarschuwen als er ge-

vaar dreigt op de weg, of als er on-

derhoud nodig is. Moeiteloos wordt

Sara ingehaald door vier bejaarden.

Hoewel ze soms wel eens heeft

overwogen een elektrische of slimme

fiets te kopen, heeft ze dat tot nu

toe weerstaan. Ze blijft liever ge-

woon fietsen. Volgens haar digitale

assistent Xi leveren de fietsritjes die

ze vrijwel dagelijks maakt de brood-

nodige beweging op.

Sara is op weg naar een van de vestigin-

gen van MEGA. Ze is lid van het dagelijks

bestuur van de grote supermarktketen en

bezoekt de winkels regelmatig om te zien

hoe ze lopen, en om met het personeel te

praten. Dat vindt ze belangrijk. Bovendien

is het een welkome afwisseling met de vele

berichten en telefoontjes die ze dagelijks

moet beantwoorden. In feite kan ze haar

werk overal doen. En dat gebeurt ook.

Meestal klapt ze in het filiaal waar ze is

even haar laptop open om naar de laatste

berichten te kijken. Sara werkt vrijwel nooit

twee dagen op dezelfde plek, en dat vindt

ze heerlijk.

Aangekomen in de winkel maakt ze eerst

een rondje – de winkel ziet er prima uit – en

praat met de filiaalmanager, die een zware

tijd achter de rug heeft. Hij vertelt dat ze

de afgelopen jaren een flinke omzetdaling

hebben gehad. Daardoor heeft hij veel

personeel in de winkel moeten ontslaan. Dit

past in de trend die alle supermarktketens

meemaken: steeds meer klanten bestel-

len online. Dat heeft ertoe geleid dat het

bezorgen van boodschappen de hoofdtaak

van MEGA is geworden. Waar er aan de

ene kant een massa winkelpersoneel uit

vliegt, is het leger van bezorgers geëxplo-

deerd. In totaal heeft de winkelketen 6.000

freelancers in dienst voor bezorging. De

filialen zijn natuurlijk nog wel open. Mensen

vergeten altijd wel iets te bestellen en de

bezorging is nog te traag om dat te kunnen

opvangen.

Na het gesprek vraagt Sara of ze gebruik

kan maken van het flexkantoor van het fili-

aal. Natuurlijk kan dat. Ze bereidt zich voor

op twee videoconferenties. De eerste heeft

alles te maken met die vergeten bood-

schappen. MEGA is benaderd door een be-

drijf dat met drones pakketjes tot drie kilo

kan bezorgen, perfect voor dat pak melk

dat een klant snel nodig heeft. Alleen, hoe

zit het met vliegvergunningen? En hoe gaat

zo’n bezorging dan precies in zijn werk? De

man van het drone-bedrijf legt het haar uit.

Sara denkt dat er op zijn minst een pilot-

project moet komen, zeker nu concurrenten

ook al met drone-bezorging geëxperimen-

teerd hebben. Dat heeft ze flink wat aan-

dacht opgeleverd. Veel consumenten zijn

ervan overtuigd dat bezorgen met drones

binnen enkele jaren normaal is.

Het tweede gesprek is een vergadering

met een aantal data-adviseurs van MEGA,

over de vraag welke data de supermarkt-

keten gaat gebruiken voor het aanprijzen

van boodschappen die op de persoon zijn

toegespitst. Nu worden persoonlijke aan-

biedingen gedaan op basis van producten

die mensen in het verleden hebben besteld.

Niet iedereen betaalt dezelfde prijzen voor

dezelfde producten. In het algemeen kun

je zeggen dat een klant minder voor een

product betaalt als hij er veel van besteld

heeft. Maar het idee is om verder te gaan.

Wat zijn de mogelijkheden als de super-

markt de klant gaat volgen op de sociale

media? Dat leidt volgens Sara’s adviseurs

tot nog scherpere persoonlijkere aanbie-

dingen. Toch is Sara terughoudend, en het

bestuur met haar. Het gebruik van per-

soonlijke data is altijd een gevoelige kwestie

geweest. Wíllen klanten dat wel? Er zijn

al zoveel voorbeelden van bedrijven die

daarmee de fout ingingen, met een heuse

klantenopstand en veel negatieve reclame

tot gevolg. Uiteindelijk besluiten Sara en

haar adviseurs om het concept voorzichtig

uit te gaan proberen op een testgroep.

Sara werkt nooit twee dagen op dezelfde plek

Bezorgen van boodschappen is hoofdtaak van supermarktketen

Drones zijn perfect voor bezorgen ‘vergeten boodschappen’

Niet iedereen betaalt dezelfde prijzen voor dezelfde producten

Ondernemenin 2030



18 19

Smart Mobility

Zelf rijden of zelfrijdend?

43% Van de nederlanders ziet een

zelfrijdende auto wel zitten

Als het aan automakers ligt, stappen we

in 2030 allemaal in een vessel die ons van

A naar B brengt zonder dat we daar zelf

nog enige handeling voor hoeven te ver-

richten. Rijden in een auto zoals we dat

anno 2015 kennen, behoort dan echt tot

het verleden.

De auto als bewegende ruimte waarin we

alle activiteiten kunnen verrichten die we

op een kantoor ook doen. Op 14 oktober

2015 heeft Tesla Motors de eerste concre-

te stap naar realisatie van dit toekomst-

beeld gezet, door selfdriving software te

implementeren in de Tesla Model S voer-

tuigen. Deze stelt de ‘chauffeur’ in staat

om op de rijksweg achterover te leunen,

terwijl de Tesla op het verkeer anticipeert.

Voorlopig nog een test, maar een reuzen-

stap dichter bij de zelfrijdende droom

van 2030.

Maar wiens droom is dat eigenlijk? Die

van de autoliefhebber? Of die van de

techneut? In 2015 zegt 43% van de Ne-

derlanders in 2030 wel gebruik te willen

maken van een zelfrijdende auto. Daar-

mee geeft het merendeel van de Neder-

landers (57%) aan dat ze in 2030 nog

steeds de keuze willen hebben om zelf te

rijden, ook op de rijksweg.

Vooralsnog lijkt het erop dat het ver-

onder stelde gemak van een zelfrijdende

auto het niet wint van het opgeven van

de controle. Maar zolang er een tran-

sitiefase is waarin de bestuurder altijd

controle kan nemen over de auto, lijkt het

Rathenau-scenario plausibel: zelfrijdend

kan, zelf rijden wanneer je dat wilt.

Smart Sharing

Mijn auto of onze auto?

Nederland wil geen deeleconomie

voor auto’s; auto blijft bezit in 2030

Met de toegenomen digitalisering van

de samenleving wordt het mogelijk om

initia tieven uit de deeleconomie op te

schalen en zo overcapaciteit voor een

groter publiek toegankelijk te maken. De

overcapaciteit aan ‘leegstaande ruimtes’

wordt succesvol door Airbnb ontsloten.

Peerby maakt de ‘overcapaciteit aan

spullen in de buurt’ zichtbaar met een

online spullenleenplatform. BlaBlaCar

brengt bestuurders en passagiers met

dezelfde bestemming samen, om de

overcapaciteit aan auto’s te benutten.

Van alle bezittingen die je zou kunnen de-

len, is een auto voor veel mensen (of veel

mannen) waarschijnlijk de lastigste. De

auto betekent vrijheid, het is een status-

symbool… het is jouw auto. Als we het in

Eurofiber heeft onderzoek laten doen naar de impact van slimme technologie op leven,

wonen, werken en ondernemen in 2030. Aan de basis van het onderzoek liggen plausibele

toekomstscenario’s, opgesteld door het Rathenau Instituut. Niemand kan de toekomst

voorspellen. Daarom werd consumenten en zakelijke beslissers gevraagd wat ze in de

toekomst willen en niet wat ze verwachten. Hoe sluiten hun digitaliseringswensen aan op

de geschetste scenario’s?

Nederland digitaal 2030

Onderzoek Motivaction oktober 2015

Luberto van Buiten,

Hoofd redacteur Automotive magazine

“Technologisch bestaat de zelfrijdende

auto al. Ik denk dat we de eerst komende

tien jaar wel zelfrijdende auto’s op de

snelweg zullen zien, maar altijd met

iemand achter het stuur. De vraag is

of auto’s ooit volledig autonoom zullen

rijden op de openbare weg.”

MOBILITEIT 2030 > ZELF RIJDEN OF ZELFRIJDENDE AUTO?

MEER DAN 40%ZIET EEN ZELFRIJDENDE AUTO WELZITTEN

AUTO DELEN NOG HEEL VER WEG

bezit eigen auto auto delen

Hoe digitaal wil de Nederlandse consument zijn in 2030?Marktonderzoeksbureau Motivaction peilde online de

digitaliseringswensen van 1.025 consumenten, in een

representatieve steekproef uit het Motivaction

StemPuntpanel.

Een greep uit de opvallendste resultaten van het consumentenonderzoek ‘Slim Nederland in 2030’.

WONEN 2030 > HOE WORD JE HET LIEFST WAKKER? WONEN 2030 > HOE ZORG JE VOOR ENERGIE?

GEZONDHEID 2030 > HOE ZOU JIJ HET LIEFST SPORTEN? VEILIGHEID 2030 > HOE WIL JE DIGITALE VEILIGHEID REGELEN?

60% ONDERHUIDSE

CHIP

Het merendeel wil daar ZELF VERANTWOORDELIJK voor zijn.

RUIM 1/3wil gecoacht worden door een digitale armband (wearable) bij het sporten.

ziet het wel zitten dat een onderhuidse chip de slaapcyclus bijhoudt

1 OP DE 10 NEDERLANDERS

wekmoment wordt afgestemd op de agenda van de dag

40% wil beroep blijven doen op ENERGIE-LEVERANCIER en betaalt naar verbruik

SOCIAAL 2030 > HOE RICHT JE JE SOCIALE LEVEN IN?

1/3 is daarover verdeeld

HET MERENDEEL WIL VOORAL EEN OFFLINE SOCIAL LEVEN

VOORNAMELIJK ONLINE

1 OP DE 20 NEDERLANDERS ziet zijn of haar sociale leven in 2030

BIJNA 1/3 wil dat de politie ervoor zorgt dat DIGITALE INBRAKEN op systemen tot een minimum beperkt worden.

WIL ZELF ENERGIEOPWEKKEN

10%

Onderzoek


20 21

2015 aan Nederland voorleggen, zegt het

merendeel van de Nederlanders (64%) in

2030 nog steeds zelf een auto te willen

bezitten. Een op de tien Nederlanders

(10%) wil in 2030 wel kiezen voor een

gedeelde auto, waarbij je alleen betaalt

voor het gebruik.

Het is goed denkbaar dat deze 10% de

early adopters zijn voor de deeleconomie

auto. Het Rathenau Instituut verwacht

dat in 2030 auto’s zullen worden gedeeld

met buurtgenoten. Toegang tot een

auto wordt belangrijker dan het bezit

ervan. Dit is in lijn met de principes van de

deeleconomie: in de tijd dat je een auto

niet gebruikt, zou een ander erin kunnen

rijden. Zo zijn er minder auto’s nodig en

worden er minder grondstoffen gebruikt.

Smart Life

Slimme apparaten of slimme

mensen?

Nog geen beslissingen overlaten aan

apparaten of digitale assistenten

Op 1 november 2015 werd het Internet of

Things (IoT) voor het eerst genoemd op

het achtuurjournaal. Dit was waarschijn-

lijk de eerste keer dat een breed publiek

de term hoorde en – net zo waarschijnlijk

– na het item met meer vragen dan ant-

woorden achterbleef.

Dat het IoT een grote impact gaat heb-

ben op het leven van elke Nederlander in

2030, daarover valt niet te twisten. De

vraag is eerder hoe de samenleving om-

gaat met de ontwikkelingen die gepaard

gaan met de verdere uitrol van het IoT.

Hoe gaan we slimme apparaten in huis

gebruiken? Of is het installeren zo lastig

dat de slimme apparaten alleen voor

slimme mensen zijn weggelegd?

Het Rathenau Instituut verwacht dat we

in 2030 niet meer zonder onze digitale

assistent kunnen. Die ondersteunt ons in

het dagelijks leven: van wekservice tot het

monitoren van de gezondheid, van agen-

dabeheer tot advies bij de vervoerskeuze.

De digitale assistent helpt ons, maar de

keuzes maken we zelf.

Dat is precies waar Nederlanders in 2015

de grens trekken, ook voor de toekomst.

Een ruime meerderheid van Nederland

(95%) wil in 2030 nog helemaal geen

beslissingen overlaten aan apparaten of

digitale assistenten. Vooralsnog zijn het

slimme apparaten die mensen helpen

slimmere keuzes te maken… wij houden

de controle.

Smart Home

Domotica: gemak of gevaar?

Ook in 2030 ligt de verantwoordelijk-

heid voor persoonlijke data bij jezelf

“It even unlocks my car!” roept een Steve

Jobs lookalike in een reclame van Cen-

traal Beheer. Hij demonstreert zijn smart-

phone, niet wetende dat hij daarmee

inbrekers een groot plezier doet. De com-

mercial speelt in op de angst van mensen

dat ze door de toenemende digitalisering

de controle over hun persoonlijke infor-

matie kwijtraken.

Veel consumenten zijn bang dat ze de

controle verliezen over apparaten die

persoonlijke data bevatten en verbonden

zijn met het internet. Ruim twee derde

van Nederland (68%) wil ook in 2030 nog

terughoudend zijn met het aansluiten van

apparaten op internet. Meer dan een op

de tien Nederlanders (11%) geeft aan in

2030 het liefst elk apparaat op het inter-

net aan te sluiten; als het kan.

Het Rathenau Instituut verwacht dat

tegen 2030 bedrijven verplicht zullen

zijn te melden wanneer zij persoonlijke

data gebruiken. Deze duidelijkheid zal

de meerderheid van Nederland (56%)

aanspreken, die ook in 2030 het liefst zelf

verantwoordelijk wil zijn voor de digitale

beveiliging van persoonlijke data. Meer

dan een kwart (29%) van de Nederlan-

ders hoopt dat in 2030 de digitale politie

de zaken zo goed op orde heeft dat zij er

zelf minder naar hoeven om te kijken. Een

minderheid (15%) zou het liefst een pro-

fessionele partij inhuren om de digitale

veiligheid te waarborgen. Een verzekering

voor gevolgschade van een datalek is dus

misschien niet eens zo’n raar idee. Ge-

mak dient de mens, maar met hetzelfde

gemak ben je persoonlijke gegevens kwijt

die je niet wilde delen.

Smart Health

Wearables:

e-healthy of illusie?

Derde van nl wordt in 2030 het liefst

gecoacht door een wearable bij

sporten

Op 17 juli 2015 kwam de Apple Watch

in Nederland op de markt. Deze eerste

echte wearable van Apple vormt in com-

binatie met de Health-app een uitste-

kend instrument om je gezondheid en

sportprestaties te monitoren. Wie zitten

daarop te wachten?

10% van de Nederlanders zou het liefst

het lichaam aan een apparaat verbinden

om de gezondheid zo goed mogelijk te

meten. Maar twee derde (66%) van Ne-

derland heeft ook in 2030 het liefst geen

apparaten ‘aan’ die de gezondheid moni-

toren. Ze geven aan dat zijzelf beter dan

apparaten kunnen inschatten of er een

dokter nodig is. Nog genoeg twijfels dus

bij e-health. En de wearable als coach bij

het sporten dan?

Een derde (31%) van Nederland ziet zich

in 2030 wel gecoacht door een wearable

tijdens het sporten. Bijna twee derde

(63%) van Nederland wordt ook in 2030

het liefst gecoacht door een persoon.

Slechts 6% van Nederland zou het liefst

ondersteund/uitgedaagd worden door

vergelijking van de prestaties via social

media, met behulp van een wearable.

Het Rathenau Instituut verwacht dat de

wearables en bodysensoren tegen 2030

wel degelijk zijn ingeburgerd. Zij gaan er

zelfs vanuit dat de wearables onderdeel

zijn van de digitale assistent die je ook

adviezen geeft om gezond te leven: ‘Na

de kroket van vanmiddag is het misschien

goed nog te bewegen.’

Smart Business

Robotisering van arbeid:

zorg of zegen?

22% Wil dat verdergaande

digitalisering het werk doet

veranderen in 2030

Op 23 januari 2015 ging ‘Ik ben Alice’ in

première op het International Film Fes-

tival Rotterdam (IFFR). In de documen-

taire is te zien hoe een zorgrobot wordt

ingezet om ouderen ervoor te behoeden

dat eenzaamheid vat op hen krijgt. Hoe

succesvol de ‘sociobot’ is, blijkt wel uit een

scène waarin een zorgverlener aan een

oudere vraagt of zij daarmee overbodig

is geworden.

Sociale zorg is wellicht niet het eerste

terrein waaraan je denkt als het over

robotisering van arbeid gaat. Meestal ko-

men fabriekshallen waarin mechanische

robots de productiearbeid van de mens

hebben overgenomen eerder in gedach-

ten. Feit is: de robotisering van arbeid

neemt toe door digitalisering.

Als het aan de Nederlanders ligt, werkt

meer dan een vijfde (22%) van de werk-

zame bevolking over vijftien jaar op een

hele andere manier. Ze gaan ervan uit dat

verdere digitalisering ertoe heeft geleid

dat het werk fundamenteel is veranderd.

De helft (50%) daarentegen wil in 2030

een baan waarvan de invulling niet veel is

veranderd door automatisering/digitali-

sering. En ruim een kwart (28%) van de

Nederlanders heeft in 2030 het liefst een

functie waarop de verdergaande digitali-

sering geen invloed heeft.

De robotisering van arbeid wordt met

argusogen gevolgd. Baanonzekerheid

maakt mensen onrustig: Word ik overbo-

dig? Maar die angst is van alle tijden. Er

zal altijd behoefte blijven aan menselijke

beslissingskracht. Robots hebben

operators nodig (of zo maken we ze in

ieder geval).

Businessplan 2030:

digitale evolutie of revolutie

Meerderheid organisaties staat open

voor gebruik nieuwe businessmodellen

DTG, uitgever van ‘De Telefoon Gids’ die

we ieder jaar weer op de mat vinden, is

een mooi voorbeeld van een bedrijf dat

nog steeds hetzelfde businessmodel (het

vindbaar maken van personen en bedrij-

ven) hanteert, maar dit wel in een digitale

context heeft geplaatst. Hoe anders is

de ontstaansgeschiedenis van die andere

people finder. Facebook bestond nog niet

toen Eurofiber vijftien jaar geleden werd

opgericht. En toen het platform in 2004

ontstond, was er ook nog geen business

plan for world domination. De combinatie

van inzicht, creativiteit en technologische

vooruitgang maakte de creatie ervan

mogelijk.

In 2015 vroegen we ruim 100 onder-

nemingen met meer dan 50 fulltime-

medewerkers hoe zij het liefst met hun

verdienmodellen zouden omgaan in 2030.

De meeste (59%) ervan zijn bereid zo snel

mogelijk de verdienmodellen aan de tech-

nologische ontwikkelingen aan te passen,

Ieteke Schouten,

Head of Communications Peerby

“Aan het succes van Airbnb, BlaBlaCar

en het feit dat bedrijven zoals Daimler

en BMW met carsharing initiatieven

komen als Car2Go en Drive Now, zie

je dat toegang belangrijker wordt

dan bezit. De next big thing in de

deeleconomie is het delen van spullen.”

Charles Smeets,

Innovatie Manager ONVZ

“De vraag of wearables een rol gaan

spelen, is achterhaald. Dat doen ze al

en die rol wordt alleen maar groter.”

Onderzoek


22 23

of op z’n minst een nieuw verdienmodel

naast het oude te zetten. Minder dan de

helft van de ondernemingen (41%) wil,

ongeacht de technologische ontwikke-

lingen, in 2030 het liefst zo veel mogelijk

aan het bestaande verdienmodel vast-

houden.

Naast openstaan voor nieuwe verdien-

modellen die door digitalisering mogelijk

zijn geworden, zou bijna een derde (32%)

van de 112 ondervraagde ondernemingen

graag willen dat het werk in 2030 fun-

damenteel is veranderd door het gebruik

van slimme apparaten. Dat is progressie-

ver dan de 22% werknemers die aangeeft

dat graag te willen.

Thuiswerken of privé en werk

gescheiden

Flexibel werken wordt belangrijker,

het centrale kantoor blijft belangrijk

“Het Nieuwe Werken is een visie waarbij

recente ontwikkelingen in de informatie-

technologie als aanjager gelden voor een

betere inrichting en bestuur van het ken-

niswerk. Het gaat om vernieuwing van de

fysieke werkplek, de organisatiestructuur

en -cultuur, de managementstijl en niet

te vergeten de mentaliteit van de kennis-

werker en zijn manager.” (Dik Bijl - Het

Nieuwe Werken 2007)

Belangrijk aspect van het nieuwe werken

is dat de digitalisering kenniswerkers

in staat stelt om locatieonafhankelijk

te werken: je kunt zowel op kantoor als

bijvoorbeeld thuis werken. Maar willen

werknemers en werkgevers dat wel?

En welk effect heeft dat op de

privé-werkbalans?

Thuiswerken

Ruim driekwart van de werknemers

(79%) werkt in 2030 het liefst niet meer

de meeste tijd in een centraal kantoor.

Ruim een kwart (27%) geeft zelfs aan

dat zij in 2030 het liefst vooral thuis zou-

den werken.

Ruim driekwart van de ondernemingen

(78%) ziet in 2030 nog steeds een be-

langrijke rol weggelegd voor het centrale

kantoor. Minder dan een kwart (22%) van

de ondernemingen zou het liefst zien dat

de medewerkers de meeste tijd op locatie

(thuis) werken.

Het ziet ernaar uit dat we in 2030 op dit

gebied wel een goede match kunnen vin-

den tussen werkgevers en werknemers:

het centrale kantoor blijft, maar daar zit

je niet meer elke dag van negen tot vijf.

Er lijkt dus breed vertrouwen dat het

nieuwe werken op termijn steeds meer

vorm zal krijgen en dat meer werknemers

zelf de locatie kunnen kiezen waar ze hun

werkzaamheden verrichten.

Ook het Rathenau instituut verwacht dat

in 2030 het locatieonafhankelijk werken

een vlucht heeft genomen: van werken

in de zelfrijdende auto op weg naar een

meeting, tot flexibele werkplekken op

strategische locaties die je per uur kunt

huren. Maar ook thuiswerken zal een

belangrijkere rol krijgen.

Privé-werkbalans in 2030

Over de verdeling van werk en leven in

2030 zijn werknemers in Nederland ver-

deeld. Een grote groep (43%) wil werk en

privé het liefst zo veel mogelijk scheiden,

een ander deel van Nederland (57%) kijkt

daar flexibeler naar. En voor bijna één vijf-

de (18%) van Nederland zijn werk en privé

in 2030 volledig met elkaar vervlochten;

er zitten zeven dagen in een week, elke

dag kan een werkdag of een vrije dag zijn.

De helft van de ondernemingen (49%)

zou het in 2030 het liefst zo zien: de me-

dewerkers hebben werk en privé veelal

gescheiden, maar soms vraagt het werk

daar flexibel mee om te gaan en daar

wordt doorgaans geen probleem van

gemaakt.

Een kwart (25%) van de ondernemingen

gaat wel mee met de redenering van

werknemers dat er zeven dagen in een

week zitten en dat elke dag een werkdag

of een vrije dag kan zijn.

Een ander kwart (26%) van de onderne-

mingen ziet liever het tegenovergestelde:

werk en privé zo veel mogelijk gescheiden

van elkaar. Tijd om te werken en tijd voor

het privéleven.

Dat digitalisering het werk gaat veran-

deren op weg naar 2030 staat buiten kijf,

hoe organisaties met deze veranderingen

omgaan is een tweede.

Ivo van der Mark, Algemeen

Directeur Hercuton

“We doen in China experimenten om

3D-huizen te printen. Het is nu nog

niet volledig operationeel, maar dat

is slechts een kwestie van tijd.” Erik van Leeuwen, Innovatie

Manager Unique/USG

“Ik kan me voorstellen dat je voor

veel soorten werk niet meer op een

vaste plek hoeft te zitten, maar

dat je de interactie naar je toe kunt

halen. Als er goede methodieken

worden ontwikkeld om de prestaties

van mensen op afstand te

monitoren, dan denk ik dat er steeds

minder noodzaak is om je fysiek te

verplaatsen.”

BUSINESS 2030 > NIEUWE VERDIENMODELLEN OF ALLES BIJ HET OUDE?

van de zakelijke beslissers staat open voor NIEUWE VERDIENMODELLEN ter vervanging van oude of naast bestaande verdienmodellen

HET MERENDEEL (59%)

€

Hoe digitaal wil zakelijk Nederland zijn in 2030?De digitaliseringswensen van zakelijk Nederland werden door Motivaction in kaart gebracht via een aparte steekproef onder 112 beslissers in medium en large enterprises. Daarnaast vond er kwalitatief onderzoek plaats onder experts van Peerby, Hercuton, Unique /USG, Automotive Magazine, ONVZ, ABN Amro, Eurofiber, Telecompaper en Heineken Global. Zij werden gevraagd naar een toelichting op de antwoorden.

Een greep uit de opvallendste resultaten van het zakelijk onderzoek ‘Slim Nederland in 2030’.

DATA OPSLAG 2030 > HOE EN WAAR WILT U DATA OPSLAAN?

WERKEN 2030 > IMPACT VAN DIGITALISERING OP HET WERK

veel bedrijfsdata en -software is bij ons veilig binnen de muren van HET KANTOOR OPGESLAGEN

VAN DE ZAKELIJKE BESLISSERS WIL BEDRIJFSDATA EN -SOFTWARE

VEILIG IN DE CLOUD ZETTEN

70%

30%

MOBILITEIT 2030 > ZELF RIJDEN OF ZELFRIJDENDE AUTO?

BIJNA 1/3VAN DE ZAKELIJKE BESLISSERS ZIET AUTO DELEN WEL ZITTEN

DE CONSUMENT DENKT DAAR ANDERS OVER10%

1/3 van de zakelijke beslissers wil het werk volledig veranderen met de INZET VAN SLIMME APPARATEN

Onderzoek


24 25

“Een essentiële vraag is hoe we in

Nederland meegaan met de digitale

revolutie. Dat is lastig. Je hebt een

open cultuur nodig, een klimaat waarin

meer wordt uitgegaan van kansen

en minder van belemmeringen. Qua

mindset kunnen we iets leren van

China en Sillicon Valley. In Nederland

is de regelgeving nog te stroperig: die

wordt wel aangepast, maar het proces

moet sneller. Nu zijn de regels nog een

beperkende factor.”

“Het gedrag van mensen zal geleidelijk

veranderen. Als ze de praktische voor-

delen van iets zien, maken ze vanzelf

de stap.”

“De privacydiscussie is ook een interes-

sante: wat gebeurt er in de toekomst

met je data en wat krijg je daarvoor

terug? Mijn visie is dat je de controle bij

de mensen moet leggen, dat ze zelf de

afweging maken hoeveel ze van hun

privacy opgeven.”

“Er is meer aandacht nodig voor de

sociaal-maatschappelijke kant van de

verdergaande digitalisering in de ste-

den. Zo zal er sprake zijn van veel meer

burgerinitiatieven die met de inzet van

slimme technologie eenvoudig vraag en

aanbod bij elkaar brengen. Eigen ener-

gievoorziening of het opstarten van

een zorgcollectief zijn twee willekeuri-

ge voorbeelden. De gemeente moet

daarbij de democratie goed bewaken

en burgers effectief faciliteren. Ook

op het vlak van connectiviteit moet de

lokale overheid zijn rol beter invullen.

Er werken honderden mensen aan de

ontwikkeling van nieuwe toepassingen

voor de stad, maar ze lijken te vergeten

hoe belangrijk het fysieke en digitale

netwerk is.”

“Ook bedrijven met verdienmodellen

die niet direct geld opleveren maar

op een andere manier waarde bieden,

moeten ondersteuning krijgen van de

overheid. Denk aan Peerby.”

“Het is een misverstand dat deregu-

lering nodig is, maar er moet wel een

moderniseringsslag komen. Dat hebben

we bijvoorbeeld in Amsterdam gedaan

door maximaal twee maanden verhu-

ring via Airbnb toe te staan. De hand-

having is een stuk moeilijker, ook die

moet op nieuwe manieren gebeuren.”

Niek van Leeuwen, General Manager Uber in de Benelux

Ger Baron, Chief Technology Officer van gemeente Amsterdam – pleitbezorger voor slimme steden

Hoe kijken invloedrijke wetenschappers, beleidsmakers en ondernemers aan tegen de

digitale toekomst? Wat zien zij in 2030 als de meest verrassende, bizarre of opmerkelijke

ontwikkeling? En wat vinden ze van de uitkomsten van het Motivaction-onderzoek?

Hoe zien zij de ontwikkelingen?

“In abstracte termen gesteld, vind ik

het meest opmerkelijke dat informatie

overal is. De laatste jaren heeft bijvoor-

beeld Google het mogelijk gemaakt

dat je overal informatie over kunt

vinden. We kunnen wel spreken van het

‘Internet of Data’ waarbij je voor bij-

voorbeeld smart cities een totaalbeeld

kunt krijgen. Dat is ook voor de zorg

heel nuttig: dat je arts niet alleen jouw

medische geschiedenis en je DNA kent,

maar ook dat je bijvoorbeeld laatst nog

in China bent geweest.”

“Al die gegevens moeten we niet in gro-

te databases stoppen: mensen willen

die data waarschijnlijk zelf bij zich hou-

den. Net zoals je bank gegevens van

alle klanten in geanonimiseerde vorm

rapporteert aan DNB, zo kan dat dan

ook voor breder onderzoek. We moeten

dus abstraheren. Vervolgens kun je zelf

een selectie maken: wat wil jij nu delen

en met wie?”

“Daarvoor is wel educatie nodig.

Informatie delen moet andersom dan

het nu gebeurt. Wat wil je? Bedrijven

moeten duidelijk uitleggen wat zij van

jou willen en dat in begrijpelijke taal

voorleggen aan klanten. Niet zoals

nu: met vijftig pagina’s aan juridische

teksten, meeliftend op bijvoorbeeld

OS-updates. Het moet duidelijk zijn

wat en hoe je betaalt voor een service.

Dat moeten we uitleggen. Er is nu

sprake van asymmetrie.”

“De meest verrassende ontwikkelingen

liggen voor mij misschien wel op het

gebied van virtual reality en augmen-

ted reality, die ik voor nu dus bij elkaar

veeg. Het creëren van een andere

werkelijkheid, waarin je kunt zijn wie

je het liefste bent. Daarbij speelt ook

het verslavende element van spelen:

gaming, maar ook theater. Daarin kun

je de wereld, de subjectieve wereld,

mooier maken.”

“Mensen zijn vaak positief over zichzelf,

zeker in het Westen. Mensen uit Oos-

terse culturen zijn in eerste instantie

bescheiden, niet zomaar positief over

zichzelf, maar als je neutrale vragen

stelt, komt ook daar een positieve zelf-

voorstelling naar voren. Dat is menselijk,

dat is gezond. Technologie geeft ons

een extra laag daarvoor. Ik denk dat de

impact daarvan wordt onderschat.”

“Dat toenemend grafisch of robotisch

realisme zorgt voor vervreemding of

zelfs een angstreactie bij mensen is

vooral een theorie. Maar het gaat wel

om perceptie. Net zoals perceived

benefits voor het opgeven van stukken

privacy en perceived control over tech-

nologie, zoals zelfrijdende auto’s. VR

en avatars mogen best cartoony zijn.

Zie de film Toy Story 1 of de Nintendo-

game The Wind Waker. Die zijn tech-

nisch achterhaald, maar de perceived

menselijkheid van de karakters neemt

je mee. Je moet voorkomen dat je de

regels van de realiteit toepast op de

fantasie: je mag best een laagje

fantasie behouden.”

Frank Verberne, wetenschapper TU Eindhoven en promovendus op studie naar de zelfrijdende auto

René Penning de Vries, boegbeeld topsector ICT, ministerie van Economische Zaken

Interviews


26 27

Eén ding is duidelijk: tegen 2030 zal het internetgebruik net

zo gewoon zijn als ademen. Het gebruik zal gigantisch zijn

gestegen en dat geldt eveneens voor de basiscapaciteit van

het onderliggende netwerk. De vraag is natuurlijk over wat

voor netwerk we het hebben: communiceren we straks volle-

dig draadloos en zijn vaste verbindingen overbodig? Het ant-

woord is nee. Ook in 2030 gebruiken we nog een combinatie

van de twee, simpelweg omdat niet alles draadloos kan. Zo

zijn er supersnelle vaste lijnen nodig om data in een oogwenk

van de ene zendmast naar de andere te sturen.

Altijd signaal

Wat we zullen krijgen, is een glasvezelnetwerk waar heel veel

draadloze antennes op zijn ‘geprikt’. Op sommige plaatsen

zal de dichtheid van die antennes heel hoog zijn, bijvoorbeeld

langs onze snelwegen. Bij een toepassing zoals zelfrijdende

auto’s mag het signaal immers geen moment uitvallen: het

netwerk moet honderd procent betrouwbaar zijn. Het cre-

eren van zo’n onfeilbaar netwerk is geen geringe uitdaging

voor de telecomsector.

Glasvezel zal ook de basis vormen voor mobiele communica-

tie via een nieuw soort netwerken. Daarbij leggen zelfstan-

dige zenders automatisch onderling verbindingen, waarover

we rechtstreeks met elkaar communiceren zonder dat er een

zendmast aan te pas komt. Dit sluit aan bij de maatschap-

pelijke trend om steeds meer dingen lokaal te doen.

Enorme snelheidswinst

Ook als het gaat om bandbreedte is glasvezel de technologie

van de toekomst: daar is nog enorm veel winst te boeken.

Op dit moment wordt er in het lab gewerkt aan ‘hollow

fiber’, waarover we nog meer data nog veel sneller kunnen

transporteren. De grootste winst zit niet echter eens in de

vezels, maar in de apparatuur waarmee we die belichten.

Nu heb je al 108 kanalen van 10 Gb/s via één glasvezel ter

beschikking. Om het concreet te maken: het is mogelijk om

twee weken aan non-stop HD-videobeelden in een fractie

van een seconde van Amsterdam naar Parijs te verzenden.

Dat was vijf jaar geleden ondenkbaar. Tegen 2030 zal de

bandbreedte opnieuw sterk verveelvoudigd zijn: de capaci-

teit is feitelijk onbegrensd.

Zelflerende netwerken

We kunnen ook een veel slimmer netwerk verwachten.

Slimme infrastructuur voor een betere toekomstHet internet speelt een cruciale rol in de scenario’s die in dit rapport worden geschetst.

Alles en iedereen is ermee verbonden. Waar moet dit ‘internetnetwerk’ aan voldoen

tegen 2030? Wat betekent de enorme hoeveelheid gegevens die we straks met zijn allen

genereren voor de datacenters van de toekomst? En hoe zit het met de toepassingen die

we gebruiken? Bart Oskam, COO Eurofiber, geeft zijn visie.

“Het meest verrassende, bizarre of

opmerkelijke? Nou, niet wat ik zie

aankomen. Maar wel wat ik me kan

voorstellen. Dat is een belangrijk ver-

schil! We zijn geneigd als de voordelen

maar duidelijk zijn, ons hele hebben en

houden weg te geven. Maar technolo-

gie wordt steeds intiemer. Informatie

die je voorheen alleen deelde met je

naasten, geef je nu aan grote bedrij-

ven. Dat is een vertrouwenssituatie. Ik

heb het idee dat mensen dit niet goed

beseffen.”

“Er zijn en komen nieuwe soorten dien-

sten waar heel veel data - en intieme

data - voor nodig zijn. De vraag is of

organisaties vertrouwenswaardig

genoeg kunnen opereren. Daar zit de

grote strijd.”

“Als ik kijk naar hoe het nu gaat en

wat er in het verleden is gebeurd, dan

ben ik niet positief gestemd. Machine

learning is heel interessant, maar komt

er machine learning die voor jóu werkt?

Dus software die in jouw belang han-

delt: uitzoekt, analyseert, vergelijkt? Je

zou een Consumentenbond willen die

zulke software voor je maakt. Zoals

Eigen Huis dat doet voor hypotheken.”

“Uit het onderzoek van Motivaction

blijkt dat consumenten heel terughou-

dend zijn ten aanzien van innovatie:

een eyeopener. Terwijl we als bedrijven

hard bezig zijn om nieuwe toepassin-

gen te ontwikkelen, zeggen zij ‘dat is

leuk, maar niet voor mij’.”

“Mensen moeten in beweging komen

en meer gebruikmaken van nieuwe

mogelijkheden. Dat hangt ook af van de

perceived benefits. Ze zijn bang voor de

schending van hun privacy. Maar als een

onderneming op basis van je gegevens

kan bepalen wat relevant voor je is en je

daardoor beter kan bedienen, ben je wél

ineens bereid om je data te delen.”

“Customer profiling is een belangrijke

ontwikkeling. In de bankwereld is er

weinig ruimte om klantgegevens te ge-

bruiken. De regelgeving zou consumen-

ten meer invloed moeten geven op wat

er gebeurt met hun data: ze moeten

zelf bepalen wat voor hen een voordeel

is. De een heeft graag meer controle

over zijn gegevens, de ander wil liever

een product op maat, bijvoorbeeld een

verzekering die perfect is afgestemd

op de gezinssituatie. Zo zou het ook

handig zijn om via één portaal inzicht

te hebben in al je bankproducten, dus

van verschillende banken. Daar is vraag

naar bij consumenten.”

Artie Debidien, Chief Information Officer NIBC Bank

Rinie van Est, onderzoeker Rathenau Instituut en auteur van het boek ‘Werken aan de Robotsamenleving’

Interviews Visie

Benieuwd naar wat wij

nu en in de toekomst

voor uw organisatie

kunnen bete kenen? Kijk

dan op www.eurofiber.nl

ENTER THE SMART SOCIETY

Eurofiber Nederland is

leverancier van hoogwaardige

digitale infrastructuur. Met

ons eigen glasvezelnetwerk

en veilige data center bieden

we bedrijven, overheden en

non-profitorganisaties een

toekomstvaste en open

infrastructuur. Ze hebben de

vrijheid om zelf de diensten,

toepassingen en aanbieders

te kiezen die ze nodig hebben.

Onze infrastructuur legt

de basis voor een slimmere

en efficiëntere inzet van

middelen, door een

permanente uitwisseling

en ongelimiteerde

beschikbaarheid van data.

Zo maken we de weg vrij

naar een Smart Society.

Sinds onze oprichting in

2000, breiden we onze

infrastructuur continu

uit. Ons glasvezelnetwerk

biedt landelijke dekking in

Nederland en België en strekt

zich uit tot in Duitsland.

28

Nu zien we al dat er op steeds meer

terreinen gebruik wordt gemaakt van

artificiële intelligentie of zelflerende

computers. Denk aan online vertaalma-

chines en zoekfuncties of de slimme auto

van Tesla. Die trend zet zich ook voort op

infrastructuurgebied. Als je bijvoorbeeld

in de hogesnelheids-

trein van Amsterdam

naar New York zit en

je wilt een video van

16k versturen, dan

zorgt het netwerk

automatisch dat je de

bandbreedte hebt die

daarvoor nodig is. Dit

vraagt wel maat-

schappelijk debat,

want wie is ‘in control’

bij een netwerk dat zichzelf op deze ma-

nier configureert? Het mag niet op een

verkeerde manier onderscheid maken in

dataverkeer, toepassingen of gebruikers.

Data op je wearable

Door de toenemende bandbreedte van

het netwerk zal het niet meer nodig zijn

om data centraal op te slaan. Gegevens

worden grotendeels op alle aangesloten

apparaten zelf bewaard, van mobie-

le telefoons en andere wearables tot

allerlei soorten objecten. Denkbaar is

ook dat mensen de opslagcapaciteit op

hun apparaten delen: als ze capaciteit

over hebben, kunnen ze die automatisch

beschikbaar stellen aan anderen.

Veiliger door versnippering

Met deze ontwikkeling verandert de rol

van datacenters in de komende vijftien

jaar. Ze worden meer centrale controle-

punten, met intelligente toepassingen

om data op afstand te beheren. De geo-

grafisch versnipperde gegevens vormen

samen centraal toegankelijke virtuele

databanken. In tegenstelling tot wat je

misschien zou verwachten, zorgt dit voor

meer veiligheid: een hacker heeft pas iets

aan de data als hij over alle opgeslagen

deeltjes beschikt. Het enige wat hij niet

in handen moet krijgen, is de sleutel om

alle gegevens samen te kunnen lezen.

Kwantummechanica

Over het algemeen zullen netwerken

en datacenters in 2030 steeds meer

versmolten zijn tot één geheel, waarin

het steeds moeilijker te onderscheiden is

hoe dingen zijn opge-

splitst. Wie weet heb-

ben we tegen die tijd

ook heel andere op-

slagmedia, die we nu

niet kunnen bedenken.

Een tafelblad dat met

elektrodes is geladen,

om maar iets te noe-

men. Een spannende

ontwikkeling is ook de

kwantummechanica.

Door deze technologie toe te passen

bij de verwerking van gegevens is het

mogelijk veel hogere snelheden te be-

halen, zeker in combinatie met optische

switches. Nu worden in computerchips

nog elektronische switches gebruikt. Be-

langrijk is dat we op alle fronten hogere

snelheden mogelijk maken, zowel bij het

transport als de opslag en de verwerking

van data.

Grote maatschappelijke

problemen oplossen

Hoe gaan we straks gebruikmaken van

deze nieuwe digitale infrastructuur?

Die zal er in ieder geval op zijn gericht

om ons leven op alle aspecten beter te

maken. De infrastructuur zal ook helpen

om de grote problemen van de toekomst

op te lossen, zoals schaarste aan voed-

sel, wegcapaciteit en water of juist een

teveel van dat laatste. Alles is aan alles

gekoppeld en hangt met elkaar samen:

er ontstaat een regelproces dat vraag

en aanbod op allerlei vlakken in even-

wicht brengt en zorgt dat we zo efficiënt

mogelijk gebruikmaken van de beschik-

bare middelen. Daarbij mogen we zeker

niet vergeten dat er strenge regelgeving

nodig is om te garanderen dat onze digi-

tale infrastructuur aan de allerhoogste

eisen voldoet.

Trendrapport Slim

Nederland in 2030

is een uitgave ter

gelegenheid van

15 jaar Eurofiber.

Intelligente netwerken bepalen zelf de nodige bandbreedte

Visie

Trendrapport Slim Nederland in 2030 Smart Society Journal · Slim Nederland in 2030 2 3 P4....

Documents

Transcript of Trendrapport Slim Nederland in 2030 Smart Society Journal · Slim Nederland in 2030 2 3 P4....