Trefdag Thuislozenzorg : de kracht van ontmoeten en verbinden en... · 2015. 7. 2. · Welkom! Ons...
Transcript of Trefdag Thuislozenzorg : de kracht van ontmoeten en verbinden en... · 2015. 7. 2. · Welkom! Ons...
Trefdag Thuislozenzorg : de kracht van ontmoeten en verbinden12 juni 2015
Welkom! Ons Trefdag programma
• Welkomstwoord door Bert Ballegeer, Belgian Homeless Cup
• Inleiding door Danny Lescrauwaet
• Kristel Driessens: De kracht van ontmoeten en verbinden
• Koffiepauze
• Elien Claes: Sociaal kapitaal in de sport
• Lunch
• Workshops en bezoeken
• Belgian Homeless cup
Bert Ballegeer, Belgian Homeless Cup
Bezoek aan BHC vandaag
Trefdag 2015 : Opwarming
Danny Lescrauwaet
Bedankt!
Proficiat!
Tewerkstellingssituatie
Variabele winteropvang CAW res CAW bewo OCMW dgw
Inkomen arbeid
3 11 17 20
Leefloon 16 32 20 25
Geen inkomen
41 9 5 6
Onwettig verblijf
17 0,2 0,3 1
Oorzaken
• Globalisering
• Automatisering, robotisering, informatisering
• Loonlasten
• Onderwijs,opleiding
• Levensloop thuislozen
Gevolgen
• Inkomen
• Dagbesteding
• Sociaal isolement
• Euro-sceptisisme
• Racisme
Oplossingen?
• Onderwijs, opleiding
• Micro-financiering
• Taks-shift
• Basisinkomen?
• Aangepaste tewerkstellingstrajecten
• Preventie van thuisloosheid
• Krachtig sociaal werk
Maar… maatschappelijk discours
• Uithongeringsbeleid (NVA)
• Poten en orenbeleid (SPA)
• Wetenschap : hoe genereuzer, hoe effectiever
Kenmerken krachtig sociaal werk
• Super-toegankelijk
• Outreachend
• Autonoom
• Krachtgericht
• Bouwen aan sociale netwerken
• Empowerendevraagverheldering
• Concrete doelen
• Expert dagelijks leven
• Verontwaardiging, structureel werken
Nog een fijne trefdag!
Voornaamste bronnen
• Noels,G., Econoshock 2.0, Van industriële revolutie naar duurzaamheidsrevolutie, Lannoo, 2013.
• Carpentier,S., e.a., How do exitrates fromsocial assistence benefit in Belgium varywith individual and local agency characteristics, Universiteit Antwerpen,2014
Voornaamste bronnen
• Serrien, L., e.a., de hulpverleningsvisie van het CAW anno 2015, CAW’s staan voor een krachtig sociaal werk, nota in voorbereiding, Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, 2015
• Meys, E., Hermans, K., Nulmeting dak- en thuisloosheid, Steunpunt Welzijn Volksgezondheid en Gezin, Eindrapport 2014.
Kristel DriessensDe kracht van verbinden en ontmoeten
De kracht van ontmoeten en verbinden
Kristel Driessens
Trefdag Thuislozenzorg12/06/2015
BIND-KRACHT
• Centrale kenmerken van leven in armoede
VERBINTENISPROBLEMATIEK
AFHANKELIJKHEID
• Armoedebestrijding
VERBINDEND en VERSTERKEND werken in dialoog
Welzijn als sociale integratie
Maatschappelijke processen:- Sociale uitsluiting- Racisme- Discriminatie- Meritocratie en
Individueel schuld-model
- Toenemende sociale ongelijkheid
De thuisloze als ideaaltype
• Uitsluiting uit betekenisvolle publieke
rollen en tanend sociaal netwerk
• Afstand nemen van rollen en instituties
• Behoefte aan eigenwaarde en respect
• Proces van toenemend isolement
– Re-affiliatie met andere thuislozen
• De thuislozenrol
• Maatschappelijke verklaring:
modernisering – consumentisme
en individualisme
De kracht van een sociaal netwerk
• drager van levenskwaliteit – preventie - zorgkracht
• Functies (materieel – affectief – aansluiting –stabiliteit en zekerheid)
– Vervulling van noodzakelijke levensbehoeften
– Erbij horen – gevoel van verbondenheid – zin
– Ontlading en feedback (sociaal referentiekader)
– Informatie – toegang (bridging)
• Steun
– Instrumenteel (praktisch)
– Emotioneel
Krachtgerichte hulpverleningwerkt verbindend
veerkracht eigen drijfveren positieve ervaringen competenties krachten
versterking van zelfbeeld
vertrouwen samen op weg erkenning en respect
betekenis verantwoordelijkheid greep
Verbindend werken is versterkend en autonomieverhogend
Het veerkrachthuis – Jan Van Gils
Burgerschapsmodel
• een inclusief sociaal model, dat de klemtoon legt op de mogelijkheden, de individuele vaardigheden, de persoonlijke autonomie en de sociale solidariteit.
• maatschappelijke participatie
• de eigen mogelijkheden maximaal kunnen ontplooien en hun eigen leven in handen kunnen nemen
• gebruik kunnen maken van de beschikbare dienstverlening
• de bevordering van netwerkondersteuning
Community care
2-7-201
- p.26
Kwekkeboom, 2010
Community care vraagt verbindend en versterkend
werken
• Verbindend werken naar maatschappelijk kwetsbare groepen
–Zichzelf
–Omgeving
–Samenleving
–Toekomst
2-7-201
- p.27
Met een methodisch steuntje van sociaal werkers
• Samen zicht krijgen op netwerk: ecogram – genogram – netwerkcirkels
• Versterken en verbreden van netwerk
–Via ontmoetingsplaatsen
–Kwartiermaken
–Netwerkgroepen – community building
–Netwerkcoaches
NichesWerk
Vrije tijd
Huisvesting
Opleiding
Sociaal netwerk
Aspiraties
Vertrouwen
Levens-kwaliteit
Competenties en talenten
Hulpbronnen
Sociale relaties
Mogelijkheden
Het krachten-model van Rapp
Persoon Omgeving
De Niches
Natuurlijk Gecreëerd
Vastzettendeniche
Entrappingniche
Armoede-werkloosheid
Thuisloosheid
Stigmatisering-Uitsluiting
Totale instituties
Gespecialiseerde, categoriale voorzieningen
Kansen-biedendeniche
Enablingniche
Integratie/inclusie
Kansen tot werk, vrije tijdsbesteding
Betrokkenheid in de familie
Actief burgerschap in de gemeenschap
Vermaatschappelijking van de zorg
Inclusief onderwijs
Supportedemployment
Toegankelijke verenigingen
Kenmerken van een kansenbiedende niche
• Geen stigmatisering
• Aandacht voor gehele persoon
• Fysiek veilig en sociaal gewaardeerd
• Eigen capaciteiten kunnen inzetten en ontwikkelen
• Tot medezeggenschap uitnodigt
• Verbinding krijgen en actief burger kunnen zijn
• Toegang tot andere niches
EKC - Netwerkgroepen en buurtlink
• EKC
– Concreet probleem
– Informele netwerk zoekt onder begeleiding van vrijwilliger naar oplossing
• Netwerkgroep
– Centrale persoon met ondersteuningsnood
– Opgestart door professional in tandem met vrijwilliger
– Verhogen van levenskwaliteit
– Krachtgerichte situatie-analyse en lange termijn
• Buurtlink (groep van kwetsbare buren steunen elkaar – geven en nemen)
Buddies (homies) - netwerkcoaches
• Maatjes-projecten – vertrouwensfiguur die ondersteuning biedt op vele terreinen
• Netwerkcoaches (gericht op activeren en verruimen van netwerk)
• Homies (gericht op daklozen)
Basis... Schakelmethodiek
(inloopcentra) Laagdrempelig
aanbod gericht op
kluwen van vitale
noden en behoeften
Werking op maat
van/in actieve
betrokkenheid met
mensen in armoede
Fundament voor
nieuwe verbindingen
Microniveau:
iemand mogen zijn in
verbinding met anderen
Mesoniveau:
verbinding met diensten
en voorzieningen
Macroniveau:
verbinding met de
maatschappij
Integrale methodiek
Diverse levensdomeinen betrekken
Individueel en groepsgewijs
Doelgroep- en omgevingsgerichtheid
Multifunctioneel werken
Individueel en groepsgewijs
• Schaamte overstijgen en pijn delen - ontschuldigen
• Sociaal netwerk verruimen
• Rustmoment vinden
• Kennis delen en verruimen
• Kritisch bewustworden van maatschappelijke uitsluiting
• Verleden hertekenen door krachtenbril
• Groeiende zelfredzaamheid en verantwoordelijkheid
• Medezeggenschap
• Beleidswerk
Doelgroep- en omgevingsgerichtheid
Doelgroepgericht• Verbinding met zichzelf, met
anderen en met de samenleving
Omgevingsgericht• Beïnvloeding van voorzieningen en
omgeving zodat er openingen en verbindingen ontstaan
• Als burger sterker staan: ‘rechtenpositie’
Multifunctioneel werken
Functies ‘inbouwen’ en
‘verweven’
• Ontmoeten
• Vrije tijd maken
• Nuldelijns hulp verlenen
• Vorming/leren
• Belangenbehartigen
Ontmoeting
Gastvrije en niet-stigmatiserende ontmoetingsruimte
Aanbod van ontmoetingsactiviteiten
Creëren van enabling niches
Bonding
Bridging
‘Hier vind ik warmte en vriendschap.’ In Villa Voortman
40
Belangenbehartiging en
samen actie voeren
• Mensen aan hun recht laten komen
• belang van partnerschappen en signaleren
• dialoog en ruimte voor actorschap
• Toegang tot beleid
Kwartiermaken
• Ruimte maken voor mensen
die ‘anders’ zijn
• Voorbereiden van ontmoeting
• Gastvrijheid en commitment
•Maatschappelijke steunsystemen
via Sport – buurtprojectenSociaal-artistieke projecten
Belangrijke rol voor sociaal werkers
• Facilitator
• Stimulator
• Ondersteuner
• Creatieve ontwikkelaar
• Bemiddelaar en onderhandelaar
• Groepswerker
• Organisator
• Visie-ontwikkelaars en bewakers
• Verbindingsfiguur en sociaal activist
‘What people can do and be is in turn contingent on
having competencies and opportunities. Opportunities are provided by social environments. To ensure capability, social circumstances must offer opportunities for individual competency to be developed and exercised… individual development is contingent of supportive social environment
(Amartya Sen)
Veel succes met
Bind-Kracht !!
Koffiepauze & boekenstand 11:15 – 11:45
Elien ClaesSociaal kapitaal in de sport
Onderzoeksgroep Sport- & Bewegingsbeleid
Trefdag thuislozenzorg - Gent12-06-2015
Sport en sociaal kapitaal
Sociale netwerken in de Belgian
Homeless Cup
Elien Claes
Prof. Bart Vanreusel
Hanne Vandermeerschen
Prof. Jeroen Scheerder
Voorstelling
• Masterproef: ‘Sport and social capital: the case of the
Belgian Homeless Cup’
• Afgestudeerd in 2013: Master Sportmanagement
• Sociale pijler
• Netwerken en zinvolle vrijetijdsbesteding
• Sport als zinvolle vrijetijdsbesteding
• Vanuit wetenschappelijk, objectief standpunt
• Kritisch
Overzicht
• Sport als middel
• Sport en sociaal kapitaal
• Sociaal kapitaal en netwerken
• Onderzoek BHC
o Methode
o Resultaten
o Conclusies en besluit
Sport als middel
• ‘Instrumentalisering’ van sport om
o sociale,
o economische en
o gezondheidsgerelateerde doelen te bereiken
• Geen nieuw gegeven
• Verscheidenheid aan doelstelling wel
• Van ‘development of sport’ naar ‘development through
sport’
Sport als middel
• Quote Verenigde Naties
‘The world of sport presents a natural partnership for the United Nations system. By its very
nature sport is about participation. It is about inclusion and citizenship. Sport brings
individuals and communities together, highlighting commonalities and bridging cultural or
ethnic divides. Sport provides a forum to learn skills such as discipline, confidence, and
leadership and teaches core principles such as tolerance, cooperation, and respect. Sport
teaches the value of effort and how to manage victory as well as defeat. When these
positive aspects of sport are emphasized, sport becomes a powerful vehicle through which
the United Nations can work towards achieving its goals (United Nations Inter-Agency Task
Force on Sport for Development and Peace, 2003, p. i).’
Sport als middel
• Algemeen
o Ontwikkelen van vaardigheden
• Discipline, vertrouwen, leiderschap, …
• Tolerantie, samenwerken, respect, …
• Omgaan met winst en verlies
o Bevordering van de gezondheid
• Doelgroepen
o Misdaadpreventie
o Leefbaar houden van probleemwijken
o Re-integratie van verschillende doelgroepen
o …
• Sociaal kapitaal
Sport als middel
• Kritiek
‘... that politicians, academics, sport administrators, policymakers,
journalists, athletes and commentators are convinced of the idea that
sport is a vehicle for the creation, development and maintenance of social
capital is, at the very least, intuitively correct.’
• Veronderstelde positieve effect van sport, grotendeels niet bewezen
• ‘Black box’: veralgemening over de bijdrage van sport aan het
tegengaan van maatschappelijke problemen: wordt niet
wetenschappelijk ondersteund
• Gebrek aan wetenschappelijk onderzoek naar de bredere sociale rol
van sport en de link met sociaal kapitaal
Sport als middel
• Wel faciliterende rol van sport
• Voorwaarden voor een effectief sportgebonden
interventieprogramma
o Sport als cruciale factor bij het bereiken, werven en behouden van
deelnemers
o Het succes wordt grotendeels bepaald door de niet-
sportgerelateerde elementen (sport plus versus plus sport)
o ‘participation in sport may be a useful mechanism for
development, but it alone is not sufficient to engender social
change’
Sociaal kapitaal
• Veelheid aan definities
• Afhankelijk van de context
• Focus: relaties die uitmonden in positieve effecten
• Sociaal kapitaal is niet ééndimensioneel
o Bonding
o Bridging
o Linking
Sociaal kapitaal
• Bonding social capital
‘Networks based on strong social ties between similar people’
(Putnam, 2000)
• Homogene groepen
• Zelfde achtergrond, waarden en interesses
• Zelfde sociale stratificatie
• Inward looking
Sociaal kapitaal
• Bonding social capital: dark side
‘linking disadvantaged individuals together, but effectively excluding them
from the wider society (and its resources and opportunities)’
Paradox of sporting social capital:
‘It can build and destroy community in the very same moment. It can unite
and segregate in the same instant’
Sociaal kapitaal
• Bridging social capital
‘Weaker social ties between different types of people’
(Putnam, 2000)
• Over verschillende sociale lagen
• Mensen met verschillende achtergronden
• Outward looking
‘Bonding social capital is good for ‘getting by’, but bridging social capital is
crucial for ‘getting ahead’
Sociaal kapitaal
• Uitbreiding: linking social capital
‘Vertical connections between different social strata’
• Bonding en bridging: voornamelijk horizontaal
• Linking: verticale sociale connecties tussen verschillende sociale lagen
• Overlap met bridging: sluiten elkaar niet uit, complementair
• Toegang tot breder netwerk en meer middelen
Netwerken
• Sociaal kapitaal
o Bonding: netwerken en relaties
o Bridging: relaties en banden
o Linking: verbindingen
• Netwerken staan centraal!
Onderzoek masterproef
• ‘Sport and social capital: the case of the
Belgian Homeless Cup’
Belgian Homeless Cup
• WAT?
o Sociaal-sportieve voetbalcompetitie voor dak- en thuislozen
• De kracht van voetbal in zetten om een re-integratieproces op te starten
• Sociaal
• Professioneel
• Fysiek
o Voetbal als middel
• Door de ‘kracht van voetbal’
• ‘A ball can change the world’
• ‘Beating homelessness through football’ (HWC)
Belgian Homeless Cup
Wat maakt BHC bijzonder?
• Lokale, sociale netwerken rond de homeless teams
o Samenwerkingsverbanden
• Sociale organisaties
• (Semi-)professionele voetbalclub
• Lokale overheid
o Elk netwerk is uniek
• Formeel en informeel
• = focus van het onderzoek
Voorgaand onderzoek?
• Schaars
• Focus op microniveau (= deelnemer)
o Tegenstrijdige resultaten
o Belang van netwerk, breder ontwikkelingskader en partnerships
worden benadrukt (= mesoniveau)
Focus onderzoek
• Daarom focust dit OZ op het mesoniveau: lokale, sociale
netwerken rond de homeless teams
o Karakteristieken
o Barriers
o Facilitators
+ link met sociaal kapitaal
‘The core of the social capital theory is that social netwerks have value’
Methode
• 2012: 11 homeless teams
• Kwalitatief onderzoek: interviews met key persons
Resultaten
• Karakteristieken van de netwerken
o Onderzoek verder gezet door BHC (aantal partners e.d.)
o Verschil in de betrokkenheid van deze partners
‘De stad Genk is zeer begaan met de sociale aspecten die men wil bereiken in
hun stad… Het Genkse stadsbestuur is de trekker van het netwerk, het is een
project waar ze achter staan’ (interview sleutelpersoon homeless team Genk)
‘… wij hebben geen samenwerkingsverband met de stad Mechelen, ze
zeggen nog steeds dat er geen dak- en thuislozen zijn hier in Mechelen.
Hoewel er vorige winter 50 tot 80 aanvragen waren bij sociale organisaties op
zoek naar onderdak. Maar dit wordt niet erkend door de stad …’ (Interview
sleutelpersoon homeless team Mechelen)
Resultaten
• Barrières voor het netwerk
Resultaten
• Budget
‘De eerste community manager van STVV had veel te veel werk. Daarom kreeg
iemand anders de verantwoordelijkheid voor de BHC. Samen hebben we veel
bereikt in een korte tijd. Maar nu is deze persoon ontslagen door de moeilijke
financiële situatie van de club …’ (Interview sleutelpersoon homeless team Sint-
Truiden)
• Afhankelijkheid tussen partners
A: ‘Onze werking is heel informeel, we hebben niet echt overeenkomsten’
V: ‘U vertelde dat de financiering volgend jaar niet meer doorgaat. Zal het project
nog kunnen doorgaan?’
A: ‘Het homeless team is sterk afhankelijk van de mensen die er rond werken. Als
er geen financiering is voor de mensen dan zal het project ten einde komen. Er is
nog de community manager, maar wij zijn de mensen die in de praktijk werken’
(Interview sleutelpersoon homeless team Genk)
Resultaten
• Facilitators voor netwerk
o Broad target and beyond target (bridging social capital)
‘Voetbal is een onderdeel van onze werking. De drop-out van spelers wordt
opgevangen doordat ze nog kunnen deelnemen aan andere activiteiten.
Iedereen is welkom, niet alleen de voetbalspelers’ (Interview sleutelpersoon
homeless team Antwerpen)
‘Als er iets georganiseerd wordt in de thuislozensector, dan is het vaak voor de
thuislozen alleen. Dat is meestal het probleem, de sociale isolatie, weinig
contacten, etc. Als je ook andere mensen betrekt, verkrijg je een soort van
mix, dat is fantastisch. Er is een benadering nodig die voetbal voorbij gaat,
zodat men ook mensen leert kennen met een andere achtergrond’ (Interview
sleutelpersoon homeless team Brussel)
Resultaten
• Facilitators voor netwerk
o Promotie
‘De tornooien vormen een schitterende mogelijkheid voor de speler om eens in
the picture te komen. Ze krijgen altijd het label van druggebruiker of mensen
zonder papieren. De tornooien zorgen voor een positieve beeldvorming’
(Interview sleutelpersoon homeless team Oostende)
Conclusies
• Bonding social capital: microlevel
• Briding social capital
o Ontstaat door sociale netwerken
• Duurzaamheid en stabiliteit
• Verschillende partners en sectoren
• Linking social capital
o (semi-)professionele voetbalclubs: groter netwerk en meer
middelen + CSR
o Commerciële partners
Corporate Social Responsability CSR
• Niet enkel oog voor winst, maar ook sociaal en ethisch
verantwoord handelen
• Opiniestuk in Knack: ‘Het is tijd voor een tobintaks op
voetbaltransfers’
o ‘Het probleem is niet eens dat het voetbal miljoenen
oplevert, maar wel de manier waarop het wereldje
pretendeert haar maatschappelijke rol in te vullen’
o 'Wanneer het om de échte wortel van sociale ongelijkheid
gaat, weigert de voetbalwereld elke keer weer om er stevig
in te bijten.
http://www.knack.be/nieuws/belgie/piketty-op-het-voetbalveld-het-is-tijd-voor-een-
tobintaks-op-transfers/article-opinion-576027.html
Besluit
• BHC is een waardevol project waarbij voetbal een
faciliterende rol speelt
• Netwerken zijn cruciaal voor de duurzaamheid van de
lokale projecten en hebben potentieel om sociaal kapitaal
te generen
• Oorzaak-gevolg verband?
Vragen?
• Contact: Elien Claes
o Onderzoeksgroep Sport- & Bewegingsbeleid
o Departement Bewegingswetenschappen
o KU Leuven
Lunch 12:15 – 13:00
Vertrek naar bezoeken
• Fietsen van Stad Gent – vertrek 12:30!
Twee groepen met telkens een begeleider
Inloopcentrum & Villa Voortman
• Ghelamco met bus van Voetbal in de Stad –vertrek 12:55
Workshops
• Homies: trapzaal Geuzenhuis
13:30 – 15:00
• Reach Out: zuilenzaal Geuzenhuis 2 Sessies!
13:30 – 15:00 & 15:30 – 16:00
Voetballen 15:00 – 16:30 & supporteren
Op het plein …
• Supporteren
• Collega’s treffen
• Spelers spreken
• Kijken & leren
• Tentoonstelling An Keppens
in de St. Pieterskerk
Slot : géén plenair slotmoment
• Evaluatieformulieren volgen electronisch
• Badges graag teruggeven
• Geniet van de trefdag
• Dank u!