Transfüzyon Endikasyonları

Dr Cafer Adıgüzel

Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi

İç Hastalıkları ABD.- Hematoloji BD

Tam Kan

EritrositTrombositten

zengin plazma

TDP

Kriopresipitat

Trombosit

Lökosit

Sıvı plazma

2

Buluşu Kendini Öldüren Adam –Alexander Bogdanov

• Bogdanov, 1873′te Belarus’ta doğdu.• Tıp eğitimi için Moskova Üniversitesi’ne başlıyor• Tutuklanıp sürgün ediliyor. • 1897 “Ekonomi biliminin temelleri”• 1899 yılında mezun olarak doktor oldu.• “Doğadaki basit elementlerin muhtemel

tarihi”ni yayınladı. • Çar polisi tarafından yeniden tutuklandı, 6 aylık

hapis, sonra sürgün • 1903 Rus Sosyal Demokrat Đşçi Partisi'nin

Bolşevik fraksiyonuna katıldı.• 1904-1906 yılları arasında 3 ciltlik felsefi eseri

"Ampriyo-Monizm"i yayınladı

3

“Kızıl Gezegen” olarak bilinen Mars’ta insanlık ileri bir sosyalizm düzenine kavuşmuştur. Dahası, gezegenin insanları, sahip olduklarıbilimsel-teknolojik donanım sayesinde komşu gezegen Dünya’ya ulaşmayı başarır.

Roman: atom enerjisinin öğrenilip kullanılması, üretimin otomatikleştirilmesi, televizyon, insanın uzaya çıkışı gibi –bilim kurgu–”

(1908)

4Bogdanov, sibernetik teorisinin öncülü oldu

Buluşu Kendini Öldüren Adam –Alexander Bogdanov

• 1923 yazında Bogdanov, gizli polis tarafından

tutuklanıp 5 hafta boyunca sorgulanır.

• Bilimsel çalışmalarına ağırlık verdi,

• 1924 yılında kan transfüzyonu deneylerine

başladı.

• Hedef: “Hiç yaşlanmayan ebediyen

genç kalan insanı “ yaratmak

5

Buluşu Kendini Öldüren Adam –Alexander Bogdanov (Kan Transfüzyonu)

• Lenin’in kardeşi Maria Ulianova’nın da bulunduğu bir çok kişi deneylere katıldı.

• 11 kan transfüzyonu deneyi

• Deneklerdeki görme bozukluklarının, saçdökülmelerinin durdurulabildiği fark etti.

• 1926’da Hematoloji ve Kan Transfüzyonu Enstitüsü’nü kurdu.

• 1928 ‘da kendi üzerinde yaptığı bir kantransfüzyonu deneyi sırasında, öğrencisinden kaptığı sıtma ve tüberküloz bakterileri nedeniyle hayatını kaybetti.

6

Dikkat !

• Kan ve kan komponentleri transfüzyonu bir

organ transplantasyonu

• Alıcının, vericinin ve verilecek kan

komponentinin seçimi bir sanat

• Kan transfüzyonunun erken ve

geç mortalitesi 1/2000 dir

7

TRANSFÜZYON = EVLİLİK

•Çok iyi düşünülmeden yapılmamalı

8

TRANSFÜZYON = EVLİLİK

•Gereksiz yere yapılmamalı

•Gereğinden fazla

yapılmamalı

9

Transfüzyon

• Hastada gerçekten transfüzyon

endikasyonu var mı?

• İhtiyaç duyulan komponent hangisi?

• Kaç ünite transfüzyon yapılmalıdır?

• Kan komponentinin hastaya yararları ve

zararları ne olacaktır?

10

Niçin transfüzyon?

• Kan hacmini sağlamak

• Dokulara oksijen taşınmasını sağlamak

• Kanama ve koagülasyon bozukluklarını

düzeltmek

• İmmünolojik eksikliği gidermek, için

yapılırlar.

11

Transfüzyon pratiğinde temel ilkeler

• Hasta güvenliğini temel alacak şekilde yapılmalı

• Endikasyonu doğru konmalı

• Sadece eksik olan yerine konmalı (komponent

tedavisi)

• Etkili minimum doz verilmeli

• Verilecek olan kan komponentinin hastaya zarar

ve yararları gözden geçirilmelidir.

12

Komponent tedavisinin avantajları

• Tedavi başarısı artar

• Yan etki azalır

• Bir ünite kandan birkaç hastaya yetecek

ürün elde edilir

• Komponentler daha uzun süre saklanabilir

13

Kan komponentleri

Hücre içeren kan komponentleri

• Tam kan

• Eritrosit içeren kan komponenti

• Trombosit içeren kan komponenti

• Granülosit konsantresi

14

Eritrosit içeren ürünler

• Tam kan / Taze tam kan

• Eritrosit suspansiyonu

• Lökositi azaltılmış eritrosit suspansiyonu

• Yıkanmış eritrosit suspansiyonu

• Dondurulmuş eritrositler

• Neosit süspansiyonu

15

Tam Kan Transfüzyonu

Masif kanama:

• 24 saat içinde, total kan hacmine eşit miktarda

transfüzyonu gerektirecek miktarda kanama

• 24 saat içinde 10 üniteden fazla tam kan veya 20

üniteden fazla eritrosit süspansiyonu verilmek

zorunda kalınması

• 3 saatten daha az sürede kan hacminin %50’sinin

kanaması

• 150 ml/dk üzerindeki kanama

16

Tam Kan Transfüzyonu

Masif KanamaMasif Kanama::

•• Arka arkaya 4 Arka arkaya 4 ÜÜ eritrosit seritrosit süüspansiyonu + sspansiyonu + sııvvıı

replasmanreplasmanıı ; hemodinamik denge d; hemodinamik denge düüzelmiyor zelmiyor

•• HipotansiyonHipotansiyon

•• Ortostatik hipotansiyonOrtostatik hipotansiyon

•• TaTaşşikardiikardi

•• Periferik soPeriferik soğğuklukukluk

•• İİdrar hacminde azalmadrar hacminde azalma

17

Tam Kan Transfüzyonu

• Hipoksiye bağlı semptomları düzeltir

• Volüm replasmanı

• Stabil koagülasyon faktörlerini yerine koyar Endikasyonları: • Masif kanama (En fazla 4 günlük kan)

• Kan değişim tedavileri (7 günlük kan)

• Kardiyopulmoner by-pass

cerrahisinde (2 günlük kan).

18

Eritrosit Süspansiyonu (ES) Transfüzyonu

Hipoksiye bağlı, acil tedavi gerektiren

• Aşırı yorgunluk ve solukluk

• Kısa ve sık soluma

• Taşikardi

• Senkop

• Serebral hipoksi belirtileri

• Angina pektoris

• Kalp yetmezliği

19

Eritrosit Süspansiyonu (ES) Transfüzyonu

Kronik anemiler;

Hb= 7-8 g/dl değerini tolere edebilir

– Solunum yetmezliği

– Koroner arter hastalığı

– Orta-ağır derecede kalp yetmezliği

– Serebro vasküler hastalıklar

hemoglobin değeri yüksek olsa da eritrosit

transfüzyonuna gerek duyulabilir.

20

Eritrosit Süspansiyonu (ES) Transfüzyonu

Hipoksiye bağlı semptomlar yok ve anemi;

• Demir eksikliği

• Vitamin B12

• Folik asit

• Eritropoietin ile

tedavi edilebiliyorsa

transfüzyon yapılmamalı21

Eritrosit Süspansiyonu (ES) Transfüzyonu

• Hipoplastik anemiler

• Aplastik anemiler

• Kemoterapi sonrası kemik iliğinin baskılandığı hastalıklar

• MDS

• PNH

• İmmün olmayan kazanılmış hemolitik anemiler

• Konjenital hemolitik anemiler– Talasemi

– Orak hücreli anemi

– Eritrosit enzim bozuklukları

– Eritrosit membran bozuklukları

• Eritropoietin tedavisine yanıt vermeyen kronik böbrek yetmezliği olan

22

Lökositten fakir ES transfüzyonu

Lökositlerin %99,99’unun uzaklaştırılması

< 2x10⁵’in altına düşürülmesi gerekli

• Santrifügasyonla uzaklaştırma

• Yıkama ile uzaklaştırılma

• Filtrasyon

23

Lökositten fakir ES transfüzyonu

• Febril non-hemolitik atak 2 kez tekrarlamış veya bir kez olmuş ancak çok ağır seyretmişse

• Organ transplantasyonu planlanıyorsa HLA alloimmünizasyonu engellemek için

• Sık transfüzyon gerektiren bir hastalık varsa

• İmmun yetmezliği olan ve/veya daha önce EBV, HTLV, CMV gibi virüslerle karşılaşmamış alıcılara

• Yenidoğanda oluşabilecek immünolojik değişikliklerden sakınmak için,

lökositten fakir ES önerilmelidir.

24

Yıkanmış ES Transfüzyonu

• Tam kandan elde edilir

• Hazırlandıktan sonra bakteriyel kontaminasyon

riski yüzünden 24 saat içinde kullanılmalı

• ES transfüzyonu için endikasyon olan her durumda

• Transfüzyon sırasında;

– Tekrarlayan ürtiker

– Allerjik reaksiyonlar

– Anaflaktik reaksiyonlar

– Lökositi azaltmak amacıyla (%98 etkili) başka yöntem

kullanılamıyorsa

25

Yıkanmış ES Transfüzyonu

• Alıcıda immunglobulinlere veya diğer plazma

proteinlerine karşı gelişen antikorların varlığında

• Antihistaminik kullanılmasına rağmen kontrol altına

alınamayan allerjik reaksiyonlarda

• Alıcıda IgA eksikliği biliniyorsa

• Lökosit azaltılmış eritrosit suspansiyonu

kullanılmasına rağmen FNHTR gelişmesi

• PNH’li hastalarda yapılacak transfüzyonlarda

• Soğuk agglutinin hastalığında

26

Dondurulmuş ES

Transfüzyonu

• Nadir rastlanan kan grupları

• Otolog transfüzyon

• CMV (-) alıcı

• Allo-antikor gelişmiş hastalar

• Organ nakli yapılacak hastalar

• Sosyal gereksinim (savaşlar, doğal afetler)

durumlarında

27

Neosit Süspansiyonu

Transfüzyonu

• Genç eritrositler aferez

yöntemi ile dolaşımdan toplanır

• Sık transfüzyon gereksinimi olan

hastalarda

28

Granülosit Süspansiyonu

Transfüzyonu

• Rekombinant büyüme faktörleri

• Etkin antibiyotik

• İmmünglobulinlerin kullanımı ihtiyacı azaltmıştır. Yenidoğan sepsisinde,

• Mutlak nötrofil sayısı 500/µl’nin altında ise,

• Kontrol altına alınamayan ateş varsa,

• Enfeksiyon etkeni gösterilememişse,

• Antibiyotik tedavisine rağmen 48 saattir kontrol edilemeyen ateş var ve genel durum bozuluyorsa,

• Kronik granülomatöz hastalıklarda antibiyotik tedavisi yetersiz kalmışsa

kullanımı önerilir.29

Trombosit Süspansiyonu (TS) Transfüzyonu

Trombositopeni için eşik değeri 50.000/mm³’ dür.

Eşlik eden klinik değişkenler– Trombositopeninin sebebi, süresi

– Eşlik eden hastalıklar

– Sepsis

– Üremi

– Vaskülit

– Malinite

– Aspirin kullanımı

– K vitamini eksikliği

– Karaciğer hastalığı

trombosit transfüzyonuna karar vermede etkilidir. 30

Trombosit Süspansiyonu (TS) Transfüzyonu

• Trombosit > 50.000/mm³ birçok cerrahi için yeterli

• Majör kardiyovasküler ve intrakraniyal

operasyonlar için > 100.000/mm³

• Tedavi ve profilaktik amaçlı

Tedavi amaçlı TS transfüzyonu:

• Trombositopeni (tr < 50.000/mm³) veya

• Trombosit fonksiyon bozukluğuna (edinsel

veya kazanılmış) bağlı kanamalarda

31

Trombosit Süspansiyonu (TS) Transfüzyonu

Profilaktik TS kullanımı

• Myelosüpresif tedaviye bağlı ağır trombositopenide

• Hematolojik maliniteli hastaların tedavileri sırasında

• Aplastik anemi

• MDS gibi hastalıklarda destek tedavisi olarak

• Kemoterapi alanlarda trombosit >10.000/mm³

• Ateş>38ºC , minör kanama varsa >20.000/mm³

32

Durum Önerilen eşik değer X 10⁹⁹⁹⁹/L

Beyin ve göz cerrahisi 100

Majör cerrahi >50-100

Renal biyopsi >50

Sirozda invaziv işlem 50

Kardiyopulmoner bypass 100

Santral venöz katater takılması 40-50

Parasentez /torasentez 40-50

Solunum yolları biyopsi 40-50

Gastrointestinal biyopsi, kc biyopsi 40-50

Sinus aspirasyonu, diş çekimi 40-50

Lomber ponksiyon >20-50

Gastrointestinal endoskopi >20 (20-50)

Fiberoptik bronkoskopi >20 (20-50)

Kemik iliği aspirasyon ve biyopsisi 20 33

Trombosit Süspansiyonu (TS) Transfüzyonu

Erişkinde trombosit artışı:

• 1 Ü random 5.000/ mm³ ,

• 1 Ü aferez 40-50.000/ mm³

• Beklenen yükselme yoksa alloimmünizasyondan şüphe edilir.

• Beklenen yükselme CCI (Corrected CountIncrement=Düzeltilmiş Sayı Artışı) ile hesaplanır. CCI = Mutlak trombosit artışı X Vücut yüzey alanı(m2)/ Transfüze edilen trombosit sayısı

CCI transfüzyondan 1. Saatte 7.5-10x10⁹/L

24. Saatte 4.5-7.5x10⁹/L 34

Taze Donmuş Plazma Transfüzyonu

• Spesifik komponent tedavisinin yapılamadığıkoşullarda; izole FII, FV, FVIII, FX ve FXI eksiklik

• Vitamin K bağımlı faktörlerin (II, FVII, FIX,FX) eksikliğinde, warfarin tedavisi alanlarda aktif kanama varsa veya acil cerrahi girişim gerekiyorsa,

• Masif transfüzyona bağlı düzeltilebilir hemostatik bozukluk varsa,

• AT eksikliği olan hastalarda heparin etkinliğini sağlamak için

• DIC ve ağır karaciğer yetmezliklerinde

• TTP de plazma değişimi uygulamalarında

35

Taze Donmuş Plazma Transfüzyonu

TDP Uygulama Özellikleri:

• 10 – 15 cc/kg dozda uygulanır

• Doz aralığı endikasyona göre belirlenir

• Tedavi yanıtı uygun laboratuvar testlerle değerlendirilir

• Hastanın durumuna göre 200 ml/saat den daha hızlı önerilmez

• Çapraz karşılaştırma gerekmez

• Taze donmuş plazma 30º – 37º C de çözündükten sonra 1º – 6º C saklanarak, 24 saat içinde uygulanmalıdır

36

Kriyopresipitat

Transfüzyonu

• Fibrinojen replasmanı gereken durumlar

(hipofibrinojenemi, disfibrinojenemi)

• Hemofili A

• von Willebrand hastalığı

• Faktör XIII eksikliği olan hastalar

• Fibrin yapıştırıcı elde etmekte kullanılır

70 kg.lık erişkinde 10 ünite kriyopresipitat

• Fibrinojende 75 mg/dl,

• FVIII’ de %30 luk artış sağlar. 37

Işınlanmış Kan Komponentleri Transfüzyonu

Amaç;

• Transfüzyonla ilişkili graft versus host hastalığı

(GVHH)’nı engellemek

• Yöntemi Se137 kaynağı ile 2500 – 3200 CGy γ ışını

• Eritrosit süspansiyonu ışınlamayı takiben 28 gün

saklanabilir.

• Işınlamadan sonra 24 saatte K+ içeriği artabilir.

• Trombosit süspansiyonu 5 gün saklanabilir.

38

Kan Komponentlerinin

Işınlama Endikasyonları

• Kemik iliği transplantasyonu yapılan hastalar

• Prematüre alıcı

• Yenidoğan yoğun bakım ünitesi hastaları

• Ağır immün yetmezlikli hastalar(kalıtsal ve edinsel)

• Intrauterin kan nakli

• Hodgkin hastalığı

• HLA uygun trombosit süsp. transfüzyonu yapılan

hastalar

• Pürin analogları ile tedavi edilen hastalar 39

Işınlamanın YararlıOlduğu Durumlar

• Akut lösemiler

• Hodgkin dışı lenfomalar

• Solid organ nakli yapılan hastalar

• Yoğun kemoterapi veya radyoterapi ile

bağışıklık sistemi baskılanmış solid tümörlü

hastalar

40

41

42