Transformative Learning: Challenges for instructors...

ISSN 1686-1442 Transformative Learning JBS | 163

DOI: 10.14456/jbs.2018.6

Journal of Behavioral Science Vol. 24 No.1 January 2018 Copyright by Behavioral Science Research Institute Srinakharinwirot University

Transformative Learning: Challenges for instructors in Higher Education1

Chanadda Poohongthong2

Received: September 15, 2017 Accepted: October 5, 2017

Abstract

Transformative learning is an educational learning theory to change the assumptions, beliefs,

perspectives, and actions of individuals. The process of transformative learning can create positive

outcomes in individuals, personal, and environment relationships. The purpose of this academic

article is to challenge the instructors in the universities to teach and apply transformative learning

theory into their classrooms or subjects, including to encourage producing and sharing new

knowledge through the research article. Moreover, this article explains the important topics as

follows: the changing needs of 21st century learners, the historical background, the current

situation, definition, process of transformative learning, activities for applying transformative

learning, and challenges of applying transformative learning into the university instructors’

classrooms in all three major category of academic disciplines as follows: health sciences, science

and technology, and humanity and social sciences. Teaching of university instructors should be

changed to develop the cognitive, psychomotor, and affective dimensions in learners to achieve

their goals in study and work life.

Keywords: transformative learning, teaching, higher education

1 Academic articles 2 Lecturer, Department of Education, Faculty of Education, Naresuan University, E-mail: [email protected]

164 | JBS การเรยนรสการเปลยนแปลง ISSN 1686-1442

DOI: 10.14456/jbs.2018.6

วารสารพฤตกรรมศาสตร ปท 24 ฉบบท 1 มกราคม 2561 ลขสทธโดย สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

การเรยนรสการเปลยนแปลง: ความทาทายของผสอนในระดบอดมศกษา1

ชนดดา ภหงษทอง2 บทคดยอ

การเรยนรสการเปลยนแปลงเปนหนงในทฤษฎการเรยนรทางการศกษาทมงเนนการเปลยนแปลงตงแตความเชอหรอมมมองภายในของบคคลไปจนถงการเปลยนแปลงในเชงปฏบตและการบรณาการสชวต กระบวนการเรยนร สการเปลยนแปลงไดสรางผลกระทบเชงบวกทงในระดบบคคลเองและในระดบความสมพนธระหวางบคคลและ สงตาง ๆ ในโลก บทความวชาการนจงมวตถประสงคเพอกระตนและสรางความทาทายใหผสอนในระดบอดมศกษาในการน าการเรยนรสการเปลยนแปลงไปใชในการสอนในรายวชาหรอในสาขาวชาและแลกเปลยนเรยนรผาน การเผยแพรเชงวชาการ บทความนไดน าเสนอสาระส าคญ ไดแก การเปลยนแปลงของผเรยนในยคศตวรรษท 21 ภมหลง สถานการณปจจบน นยาม กระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลง กจกรรมทสนบสนนการเรยนร สการเปลยนแปลง และความทาทายในการน าการเรยนรสการเปลยนแปลงไปใชในการสอนแกผ เรยน ในระดบอดมศกษาตามกลมวชาตาง ๆ ไดแก กลมวทยาศาสตรสขภาพ กลมวทยาศาสตรและเทคโนโลย และกลมมนษยศาสตรและสงคมศาสตร รวมถงมการน าเสนอแนวทางและตวอยางการวจยในทง 3 กลมวชา ทงน ผสอนสามารถสรางการเปลยนแปลงใหเกดแกผเรยนทงในดานการเหนคณคาและความหมายของความร ดานการเชอมโยงความรไปสการปฏบตและทกษะส าคญตาง ๆ และดานคณลกษณะทางจตใจทสงเสรมการน าความรและการปฏบตไปใชทงในชวตการเรยนและการท างานในอนาคต ค ำส ำคญ: การเรยนรสการเปลยนแปลง การสอน การศกษาในระดบอดมศกษา

1 บทความวชาการ 2 อาจารยประจ าภาควชาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร E-mail: [email protected]



บทน า ความทาทายประการหนงของอาจารยหรอผสอนในระดบอดมศกษา คอ การน าผเรยนหรอนสตนกศกษาไปสเปาหมายการเรยนรของรายวชา ของสาขาวชา หรอของวชาชพนน ๆ ซงหนทางไปสเปาหมายดงกลาวได ผเรยนจะตองพฒนาทงความร ทกษะตาง ๆ รวมถงการพฒนาหรอปรบเปลยนความคด มมมอง ความเชอ หรอวธคดของตนตอสงตาง ๆ ดวย ดงนน ผสอนจงเปนผมบทบาทส าคญในการพฒนาผเรยนในระดบอดมศกษาดวยเชนกน ซงไมใชมเพยงบทบาทของการเปนผถายทอดเนอหาความรแกนสตนกศกษาเทานน แตผสอน ในระดบอดมศกษาปจจบนควรมบทบาทส าคญอกหลายประการ เชน การเปนผกระตนและสรางใหผเรยนเหนความส าคญและคณคาของการน าความรไปใชในปฏบตการจรง การเปนผสรางแรงบนดาลใจหรอจดประกาย ความหลงใหลในความรและในสาขาวชานน การเปนแบบอยางของความกระตอรอรนและการคดวพากษ รวมถงการเปนผตงค าถามเชงวพากษเพอใหผเรยนไดสะทอนการคดเชงลกมากขน เปนตน (เทยมจนทร พานชยผลนไชย, 2559; Weimer, 2002) นอกจากน ดวยสถานการณของผเรยนและโลกในยคปจจบนยงสงผลกระทบใหการเรยนรของผเรยนเปลยนแปลงไปจากในอดตอกดวย การเปลยนแปลงการจดการเรยนการสอนเพอผเรยนในยคศตวรรษท 21 เหตใดผสอนจงตองเปลยนแปลงวธในการจดการเรยนการสอนเพอผเรยน ค าตอบส าคญประการหนง คอ ผเรยนในยคปจจบนมความแตกตางไปจากผเรยนในอดต โดยเฉพาะอยางยงในเรองขอมลความรทมมากมายและเพมขนอยางเทาทวคณในแตละวนในเครอขายสงคมออนไลน (Social Network) และอนเทอรเนต (Internet) ดงนน ปญหาของผเรยนในยคปจจบนหรอในยคศตวรรษท 21 น จงไมใชการขาดแหลงความรอกตอไป แตปญหา ทเกดขน คอ ท าอยางไรใหผเรยนสามารถน าตนเองไปสขอมลความร คนหาและเลอกรบความรดวยการใชสตปญญาอยางรเทาทน เรยนรเนอหานนควบคไปกบการคดวพากษ จนน าไปสการสงเคราะหความรเพอน าไปใช ในการปฏบตหรอปฏบตการและเพอใหบรรลเปาประสงคของรายวชาหรอสาขาวชานน ๆ อยางมผลตภาพ (Productive) นอกเหนอจากน ในแตละสาขาวชาในมหาวทยาลยแตละแหงมแนวโนมประสบกบความทาทาย จากลกษณะของผเรยนทตางกนไปดวย ซงหนงในลกษณะทพบในผเรยนจ านวนมากในมหาวทยาลยตาง ๆ โดยเฉพาะมหาวทยาลยภมภาค คอ ผเรยนยงคงคนชนและเชอวาครหรออาจารยผสอนเปนเจาของความรทงหมด วธการไดมาซงความรนนผสอนเปนผถายโอนความรใหแกนสตนกศกษาเปนหลก และรวมถงความเชอของผเรยนทวา ผสอนเปนผตดสนใจตอวธการเรยนร เนอหาความรไปจนถงการประเมนผลของการเรยนรของผเรยนดวย เหลานเปนความเชอของผเรยนทยงยดตดและยงคงด าเนนอยในปจจบน ซงลกษณะของความเชอดงกลาวสอดคลองกบแนวคดในการจดการเรยนรทเนนครเปนศนยกลาง (Teacher Centered Approach) แตเนองดวยสถานการณของโลกทเปลยนแปลงไปและสงผลกระทบกบผเรยนดงไดกลาวไปขางตนจงท าใหเกดการสนบสนนและสงเสรมใหผสอนจดการเรยนการสอนท เนนผ เรยนเปนส าคญใหมากขนกวาเดม (Learner Centered



Approach) (ชนดดา ภหงษทอง, 2560; สมหวง พธยานวฒน, 2543; แสงเดอน เจรญฉม, และ กนษฐา เชาววฒนกล, 2557; อรรณพ แสงแจม, 2548; เอกภม จนทรขนต, ชาตร ฝายค าตา, และวรรณทพา รอดแรงคา, 2555) ในขณะเดยวกน การทจะเปลยนแปลงใหผ เรยนเกดการเรยนรไดอยางแทจรงตองอาศยกระบวน การเรยนรทเนนการสรางการเปลยนแปลงทงในความเชอ มมมองไปจนถงการเปลยนแปลงสการปฏบตทสะทอนใหเหนถงการเปลยนแปลงของผเรยนทงในเชงความร วธก ารเรยนร การไดมาซงความร การรบผดชอบ ตอการเรยนรของตนดวย ซงการเปลยนแปลงของผเรยนในลกษณะดงกลาวจะสอดคลองกบลกษณะของผเรยนตามแนวคดการจดการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ โดยหนงในแนวคดทฤษฎทน าเสนอถงกระบวนการเรยนร ทชวยใหผ เรยนเกดการเปลยนแปลงตงแตภายในและน าไปสการปฏบตในชวตจรง คอ ทฤษฎการเรยนร สการเปลยนแปลง (Transformative Learning) ซงไดรบอทธพลจากนกคดหลายคนทมงเนนเรองการเปลยนแปลงในมตตาง ๆ ทางสงคม ดงน าเสนอรายละเอยดในล าดบตอไป เบองหลงเชงประวตศาสตรและสถานะปจจบนของทฤษฎการเรยนรสการเปลยนแปลง ทฤษฎการเรยนรสการเปลยนแปลงไดเกดขนในวงการวชาการรวมเปนระยะเวลาเกอบ 40 ป โดย Mezirow (1978) เปนผบกเบกและพฒนาทฤษฎอยางตอเนอง อยางไรกตาม Mezirow ไดรบอทธพลจากผลงานของนกคดหลายทาน เชน ผลงานของ Kuhn (1962) Friere (1970) เกยวกบการสรางมโนธรรมส านก (Conscientization) รวมถงผลงานของ Habermas (Kitchenham, 2008) เกยวกบการเรยนรในมตตาง ๆ (Domains of Learning) เปนตน นอกจากน อทธพลจากเหตการณส าคญตาง ๆ ยงกระตนการกอเกดทฤษฎนอกดวย เชน เหตการณการเคลอนไหวของการปลดปลอยสตร (The women’s Liberation Movement) ในประเทศสหรฐอเมรกา ในป ค.ศ. 1970 รวมถงสถานการณทแฟรพยายามชวยเหลอคนงานในภาคเกษตรกรรมชาวบราซลเลยนทไมสามารถอานออกเขยนได โดย Friere ไดกระตนใหคนงานปลดปลอยตนเองผานการไดรบการศกษาและ การพฒนาจตส านก (Freire, 1970) เปนตน การไดรบอทธพลของนกคดและเหตการณส าคญตาง ๆ ทมงเนน การปลดปลอยตนเอง (Emancipatory) จากความไม เปนอสระหรอถกกดข ในมตตาง ๆ อยางไมไดรบ ความยตธรรมจนน าไปสการไดรบอสระและเกดความเสมอภาคกนมากขนในสงคมน จงเปนจดกอเกดส าคญ อนน าไปสการบกเบกทฤษฎการเรยนรสการเปลยนแปลงโดย Mezirow ในปจจบนน ทฤษฎของ Mezirow ไดกลายเปนทรจกและมชอเสยงในระดบสากล โดยเฉพาะอยางยงในวงการวชาการสาขาวชาจตวทยาการเรยนร การเรยนรในวยผใหญ และการศกษาเพอการเปลยนแปลง เปนตน มนกวชาการและนกการศกษาจ านวนมาก ทใหความสนใจทฤษฎนและน าไปประยกตเพอศกษาการเปลยนแปลงของบคคลในมตตาง ๆ และในศาสตรสาขาวชาตาง ๆ มากมาย ดงสะทอนจากจ านวนการตพมพงานวจยและบทความวชาการในระดบนานาชาตในชวง 5 ปทผานมา (ตงแตป ค.ศ. 2013 ถง ป ค.ศ. 2016) ซงมจ านวนมากกวา 920 เรอง อกทงปรมาณของการตพมพยงมแนวโนมสงขนในทก ๆ ปดวย จากสถานการณดงกลาวจงท าใหเหนวา ทฤษฎการเรยนรสการเปลยนแปลงเปน ทไดรบความสนใจและถกน าไปใชในงานวจยอยางแพรหลาย ส าหรบบรบทของประเทศไทยนน ทฤษฎการเรยนร สการเปลยนแปลงไดเขามามอทธพลตอนกวชาการในวงการการศกษาเปนระยะเวลาไมนอยกวา 10 ป และ



จากการใชค าคนวา “Transformative Learning” ในเวบไซดของศนยดชนการอางองวารสารไทย (Thai Journal Citation Index Centre [TCI]) พบวา มบทความวจยและบทความวชาการท เกยวของและไดต พมพลงวารสารวชาการของประเทศไทยเปนจ านวน 24 รายการ ตงแตป พ.ศ. 2549 ถง ป พ.ศ. 2559 ซงถอวา มปรมาณไมมากเทาใดนก เพราะฉะนน พนทส าหรบการวจยและการพฒนาทฤษฎการเรยนรสการเปลยนแปลงในประเทศไทยยงคงมชองวางของความรทงในเชงการพฒนาทฤษฎและในการปฏบตเพอพฒนาผเรยนหรอประชาชนในมตตาง ๆ อกมากมาย ดงนน เพอความเขาใจทฤษฎการเรยนรสการเปลยนแปลงใหมากขน ในล าดบตอไปจงเปน การน าเสนอนยามและกระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงอยางคราว ๆ นยามและกระบวนการของการเรยนรสการเปลยนแปลง การเรยนรสการเปลยนแปลง หมายถง กระบวนการทท าใหกรอบอางอง (Frames of References) ของบคคลทมกสนนษฐาน (Assumptions) ตอสงตาง ๆ วาเปนความจรง โดยปราศจากการตรวจสอบหรอตงค าถามตอสนนษฐานนน ใหเปลยนแปลงไปสการมกรอบอางองทสามารถพจารณาสงตาง ๆ อยางรอบดานมากขน (Inclusive) สามารถแยกแยะวนจฉยไดมากขน (Discriminating) สามารถเปดรบสงตาง ๆ ไดมากขน (Open) มความสามารถในการเปลยนแปลงเชงอารมณมากขน (Emotionally Capable of Change) และมการสะทอนคดมากขน (Reflective) กรอบอางองทมลกษณะเหลานจะชวยสรางความเชอ (Belief) และความคดเหน (Opinion) ทผานการตรวจสอบและมความเปนจรงมากขน (True) หรอมเหตผลอนสมควรมากขน (Justified) ซงในทายทสดนน จะน าไปสแนวทางการปฏบต (Action) ในชวตของบคคลตอไป (Mezirow, 2012) ค าวา “กรอบอางอง” ดงกลาวขางตนนน Mezirow อธบายวา เปนโครงสรางของสนนษฐานและ การคาดการณ (Expectations) ทถกกลนกรองดวยความพงพอใจของบคคลและเกยวของกบทงมตทางปญญา (Cognitive) ทางอารมณ (Affective) และทางภาวะจต (Conative) อกทงยงเปนสงทสรางและจ ากดการรบร การคด ความรสก และอปนสยของบคคล รวมถงเปนสงทชวยส ารวจหาบรบทเพอการสรางความหมายตอสงตาง ๆ ซงบคคลสามารถเลอกประสบการณเชงประสาทสมผสรบรไดดวยตนเอง (Sensory Experience) (Mezirow, 2012) กรอบอางองประกอบไปดวย 2 มต ไดแก จตนสย (Habits of Mind) และมมมอง (Points of View) จตนสยมบทบาทในฐานะเปนตวกรองการตความการใหความหมายตอประสบการณในเรองตาง ๆ โดยจ าแนกได 6 กลม ดงน 1) กลมภววทยา (Epistemic) หมายถง แนวทางทบคคลแสวงหาความรและการใชความรนน ๆ ซง แตละบคคลมความถนดแตกตางกน 2) ภาษาศาสตรเชงสงคมวทยา (Sociolinguistic) ไดกลาวถงวฒนธรรม ทบคคลในสงคมยอมรบรวมกน รวมถงอดมคต การขดเกลาทางสงคม และแนวทางทบคคลใชภาษาตอกน 3) กลมจตวทยา (Psychological) ไดกลาวถง อตมโนทศน (Self-Concept) บคลกภาพ การเลยงดของผปกครองทสงผลตอความรสกและพฤตกรรมในชวงวยผใหญ รวมถงการตอบสนองทางอารมณ จนตนาการ หรอความฝน อนเปนไปตามการตความของกลมแนวคดแบบฟรอยด (Freudian) หรอตามกลมแนวคดแบบจง (Junggain) 4) จรยธรรมและศลธรรม (Moral-Ethical) กลาวถง จตส านกและบรรทดฐานเชงจรยธรรมและศลธรรม 5) กลมปรชญา



(Philosophical) เปนกลมทอยบนพนฐานของค าสอนทางศาสนาหรอการมองโลก และ 6) กลมสนทรยภาพ (Aesthetic) เกยวกบคานยม รสนยม เจตคต มาตรฐาน การตดสนตอความงาม รวมถงการเขาใจอยางลกซง ความถกตองตอการแสดงออกเชงสนทรยภาพ เชน ความเลศ ความอปลกษณ ความสลด ความขบขน ความหมนหมอง เปนตน (Cranton & Roy, 2003; Mezirow, 2012) นอกจากน Mezirow ไดน าเสนอแนวทางเพอเรยนรใน 4 แบบดวยกน ไดแก 1) โดยการใครครวญพจารณากรอบอางองทมอย (Elaborating Existing Frames of Reference) 2) โดยการเรยนรกรอบอางองใหม (Learning New Frames of Reference) 3) โดยการเปลยนแปลงมมมอง (Transforming Points of View) และ 4) โดยการเปลยนแปลงจตนสย (Transforming Points of View) การเปลยนแปลงแนวทางทถอวาอยในสวน ทลกทสด คอ การใครครวญพจารณากรอบอางองทมอยและการเรยนรกรอบอางองใหม ซง Mezirow ไดน าเสนอกระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงทงหมด 10 ขน ดงน (ชนดดา ภหงษทอง , 2560; Mezirow, 1991; Mezirow, 2000) 1) ขนภาวะวกฤตทท าใหสบสน (Disorienting Dilemma) กลาวคอ บคคลไดประสบกบวกฤตหรอเหตการณบางอยางทท าใหเกดการเปลยนแปลงส าคญในชวต เชน การเปลยนแปลงทเกดจากการสญเสยคนในครอบครว ความกงวลใจอยางรนแรง เปนตน รวมถงการทบคคลเผชญกบประสบการณทแตกตางไปจาก ความคาดหวงหรอสนนษฐานของตนหรอไมสอดคลองกบความเชอหรอกรอบอางองของตนเอง ดงนน ความไมสอดคลองกนระหวางกรอบอางองของบคคลและเหตการณทบคคลเผชญนจงท าใหบคคลเกดความสบสนในความเชอจนอาจกระทบไปยงการด าเนนชวตของตนเองดวย 2) ขนการตรวจสอบความรสกของตน (Self-Examination with Feelings of Fear, Anger, Guilt, or Shame) จากการประสบภาวะทท าใหสบสนดงกลาวขางตนแลวนน ในขนตอมาน บคคลไดตรวจสอบหรอพจารณาความรสกตาง ๆ ของตนเองจากภาวะดงกลาว เชน ความรสกกลว โกรธ ความรสกผด และความอบอาย ความไมสบาย เปนตน เมอซโรวน าเสนอวา ความเชอ มมมอง กรอบอางอง หรอสนนษฐานในสงตาง ๆ ของบคคลสามารถสรางความรสกตาง ๆ ได 3) ขนการประเมนเชงวพากษตอสนนษฐาน (Critical Assessment of Assumptions) ในขนน หมายถง การวเคราะหและตรวจสอบความเชอหรอสนนษฐานของบคคลเองอยางสมเหตสมผลและอยางเปดใจยอมรบผานการตงค าถามเชงวพากษและการสะทอนคดเชงวพากษกบตนเอง ตวอยางค าถามเชงวพากษ เชน ความเชอ ของบคคลคออะไร บคคลคดอยางไรตอความเชอนน ความเชอนไดรบอทธพลมาจากสงใด บคคลทราบไดอยางไรวาแหลงของความเชอนนนาเชอถอ ความเชอนนสามารถเปลยนแปลงไดหรอไม หรอสามารถปรบไดหรอไม ความเชอนนส าคญกบบคคลมากเพยงใด ท าไมบคคลจงควรเชอในขอสรปนน เปนตน 4) ขนการยอมรบความทกขหรอความไมพอใจและการแลกเปลยนกระบวนการเปลยนแปลงกบบคคลอน (Recognition of One’s Discontent and the Process of Transformation are Shared) เมอบคคลเขาใจและยอมรบตอความทกข ความไมสบายใจ หรอความไมพอใจของตนอยางลกซงและแทจรงแลว การเลาหรอแลกเปลยนถงกระบวนการในการเปลยนแปลงทเกดขนตอบคคล เชน คนในครอบครว เพอน เปนตน ในการ



แลกเปลยนระหวางบคคลนชวยท าใหบคคลไดเรยนรความเชอหรอกรอบอางองของบคคลอน ๆ เพอเปนประโยชนตอการพฒนาความนาเชอถออนเปนทยอมรบรวมกนอกดวย 5) ขนการส ารวจหาบทบาทใหม ความสมพนธใหม และการปฏบตใหม (Exploration of Options for New Roles, Relationships, and Actions) ในขนน บคคลไดปรบเปลยนหรอบรณาการความเชอ สนนษฐาน หรอกรอบอางองของตนใหมและเรมส ารวจวาจะน าไปบรณาการกบชวตอยางไร เชน การส ารวจบทบาทใหม ความสมพนธกบสงตาง ๆ ใหม การปฏบตใหม หรอการด าเนนชวตใหม เปนตน 6) ขนการวางแผนแนวทางปฏบต (Planning a Course of Action) บคคลจะวางแผนแนวทาง เพอน าไปสบทบาทใหม ความสมพนธใหม หรอการปฏบตใหม 7) ขนการพฒนาความรและทกษะเพอการด าเนนการตามแผนใหส าเรจ (Acquire Knowledge and Skills for Implementing One's Plan) ในบทบาทใหม ความสมพนธใหม หรอการปฏบตใหมนน บคคลอาจตองพฒนาความรและทกษะทเกยวของเพอการด าเนนตามแผนแนวทางปฏบตทก าหนดไว 8) ขนการทดลองสวมบทบาทใหม (Provisional Trying of New Roles) การลองสวมบทบาทใหม ความสมพนธใหม และการปฏบตใหม ชวยใหบคคลไดส ารวจสงตาง ๆ ทเกดขนและน าไปสการปรบบทบาทใหมนนอกครง 9) ข นการสร า งศ กยภาพหรอความม น ใจ ในบทบาทใหม และความสม พนธ ใหม ( Building Competence/Confidence in New Roles and Relationships) การสรางศกยภาพหรอความมนใจในบทบาทใหมและความสมพนธใหมแกบคคล ถอเปนสงส าคญทชวยใหบคคลปฏบตบทบาทใหมดวยความมนใจทมากขนและศกยภาพทสงขนไดดวย 10) ขนการบรณาการมมมองใหม ไปสชวต (A Reintegration into One’s Life on the Basis of Conditions Dictated by One’s New Perspective) บคคลบรณาการมมมองใหมทผานกระบวนการเรยนร สการเปลยนแปลงดงกลาวขางตนไปสการด าเนนชวตจรง จากนยามและกระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงทง 10 ขนขางตนนน มนกวชาการและนกการศกษาทงในประเทศไทยและตางประเทศทสนใจท าการศกษาการเรยนรสการเปลยนแปลง โดยใชกจกรรมตาง ๆ (Activities) เปนเครองมอชวยสนบสนนใหเกดการเปลยนแปลงในผเรยนใหมประสทธภาพมากขน ดงรายละเอยดในล าดบตอไป กจกรรมทสนบสนนกระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลง ในการประยกตกระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงทง 10 ขนมาใชในการปฏบตนน ในภายหลง Mezirow และนกวชาการคนอน ๆ ไดยอกระบวนการและขนตอนตาง ๆ ใหกระชบขน โดยสวนใหญมกมการแบงกระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงเพอการน าไปปฏบตออกเปน 3 ขนตอน ทงน นกวชาการแตละคนไดตงชอในแตละขนตอนแตกตางกนไป แตถงกระนน หลกการและใจความส าคญของกระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงยงคงอยหรอยงคงสอดคลองกบแนวคดของเมอซโรวอย การแบงกระบวนการใหกระชบมากขนนสงผลด



ตอการออกแบบกจกรรมทจะน าไปใชในการเปลยนแปลงในผเรยน ซงท าใหมความสะดวกและมการใชทรพยากรอยางคมคามากขนดวย เชน กจกรรมบางกจกรรมสามารถออกแบบใหมวตถประสงคหรอเปาหมายครอบคลมขนตอนมากกวา 1 ขนตอนได เปนตน (Brock, 2010; Kitchenham, 2008; McAllister et al, 2011; Mezirow, 2000; Taylor, 2007) ในล าดบตอไป เปนการน าเสนอกจกรรมทน ามาใช เ พอสนบสนนใหผ เร ยนเกด การเปลยนแปลงตามกระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลง ซงไดยดหลกการแบงเปน 3 ขนตอนตามท Mezirow ไดน าเสนอไวในชวงหลงของการพฒนาทฤษฎ (Mezirow, 2000) ดงน 1) ภาวะทท าใหสบสน (Disorienting Dilemma) ในขนภาวะทท าใหสบสน ถอเปนขนแรกทส าคญของกระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลง ตามแนวคดของเมอซโรว ซงไดน าเสนอวา ภาวะทท าใหสบสนจะน าไปสความรสกตาง ๆ และบคคลจะไดตรวจสอบตนเองและประเมนเชงวพากษในสนนษฐานของตนเองดวย (Kitchenham, 2008; Mezirow, 1997) นอกจากน Cranton (2002) ผสนใจในทฤษฎการเรยนรสการเปลยนแปลงและเปนนกวชาการทไดน าไปประยกตใชในบรบทการศกษากบผเรยน ยงไดเนนวา ครหรอผสอนเปนผสรางภาวะทท าใหสบสนหรอเรยกวา “Activating Event” หมายถง ครเปนผจดประกายผเรยนดวยวาทกรรม ครเปนผทท าใหการคดของผเรยนเกดความกระตอรอรน และเกด ความสงสยในสงทไมลงรอยกนได กจกรรมทสามารถใชเพอกระตนใหเกดภาวะทท าใหสบสนแกผเ รยนได เชน การวเคราะหภาพยนตร การใหบคคลทมประสบการณเลาประสบการณของตน การอานข อความหรอสารตาง ๆ การตงค าถาม การอภปราย (Brock, 2010) การคดเกยวกบเหตการณส าคญตาง ๆ (Cranton, 2006) การใชกรณศกษา เปนตน (ชนดดา ภหงษทอง, 2560) 2) การสะทอนเชงวพากษ (Critical Reflection) หนงในแนวคดส าคญของเมอซโรวเกยวกบผเรยนนน Mezirow เสนอวา นกการศกษาสามารถชวยใหบคคลอน ๆ และผเรยนสามารถผานพนสถานการณและอารมณทยากล าบากไปได และน าไปสการเปลยนแปลงผานการคดวพากษตอสนนษฐานของบคคลนนดวยวาทกรรมได (Discourse) นอกจากน กรอบอางองและจตนสยของผเรยนสามารถถกทาทายเพอเปลยนแปลงไดหากผสอนหรอครสามารถท าใหผเรยนมการคดสะทอนเชงวพากษ (Critical Reflection) ในสนนษฐานของผเรยนเองในเรองทเกยวของกบ 6 มต ไดแก ภาษาศาสตรเชงสงคมวทยา จรยธรรมและศลธรรม ภววทยา ปรชญา จตวทยา และสนทรยภาพ จากงานวจยจ านวนหนงไดศกษาวา การสะทอนเชงปญญา (Cognitive Reflection) และการสะทอนเชงวพากษกบบคคลอน ๆ จะชวยท าใหเกด การกระตนการสะทอนตนเชงวพากษ (Self-Reflection) อยางมประสทธภาพไดอยางไร จดเนนในเรองดงกลาวสอดคลองกบการน าเสนอของ West (2014) ทวา การเรยนรสการเปลยนจะปรากฎขนไดดวยการท าความเขาใจในประสบการณดานตาง ๆ ของชวตทหลากหลายมากพอ แตหากผเรยนมประสบการณเพยงเลกนอยหรอแคดานใดดานหนง ซงเปนผลจากปจจยอนๆ เชน การกดข (Oppression) ความยากจน (Poverty) ความกลว (Fear) หรอการถกจ ากดอสระ (Restriction of Freedom) เปนตน จงอาจท าใหการเรยนรสการเปลยนแปลงเกดขนไดยากมากกวา นอกจากน Keen และ Woods (2016) ไดน าเสนอวา เมอผเรยนคดสะทอนตนไดอยางลกซงมากพอ



เกยวกบการเรยนรในกระบวน (Process) เนอหา (Content) และพนความเชอเดม (Premises) เมอนนผเรยน จะเกดการเปลยนแปลงในกรอบอางอง รวมถงจตนสยและสนนษฐานของตนเองดวย กจกรรมทสนบสนนใหเกดการสะทอนเชงวพากษเพอการประยกตใชในการจดการเรยนสอนของผสอน (ชนดดา ภหงษทอง , 2560) เชน การตงค าถามเพอการคดสะทอนเนอหา การตงค าถามเพอการสะทอนกระบวนการ การตงค าถามเพอการสะทอนพนความเชอเดม (Brookfield, 1987; Cranton, 2006) การจดบนทก (Brookfield, 2006; Daley, 2003) การอปมาอปไมย (Brookfield, 2006) สนทรยสนทนา (Dialogue) (Taylor, 2009) เปนตน 3) การเปลยนแปลงการใหความหมายตอความคด กระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงแนวคดของเมอซโรวในขนนครอบคลมตงแตขนการวางแผนแนวทางปฏบต การไดมาซงความรและทกษะในการสงเสรมใหแนวทางปฏบตสมฤทธผล การทดลองแสดงบทบาทใหมชวคราว การสรางศกยภาพหรอความมนใจในบทบาทใหมและความสมพนธใหม และขนสดทาย คอ การบรณาการความคดหรอมมมองใหมไปสชวตของบคคล ขนตาง ๆ เหลานมความส าคญมากเชนเดยวกน เนองจากการเรยนรสการเปลยนแปลงจะเกดขนไดสมบรณมากยงขน หากผเรยนไดลงมอปฏบตตามมมมองใหมหรอมมมองทไดพฒนาดวยตวของผเรยนเองจนกระทงไดน าไปบรณาการกบการด าเนนชวตจรง ตวอยางกจกรรมส าหรบขนการเปลยนแปลงการใหความหมายตอความคด เชน เทคนคตงเปาแบบ SMART Goal การแสดงบทบาทสมมต เทคนคการคดออกเสยง (Think-Aloud Technique) การเขยนสะทอนนโยบายทเกยวของกบประเดนนน ๆ บนพนฐานของขอมลจากการวจย ผงความคด (Conceptual Mapping) เทคนคตารางวเคราะหปญหา (Repertory Grid Techniques) การลงไปปฏบตการจดการเรยนรในชนเรยนจรง เปนตน (ชนดดา ภหงษทอง, 2560) ขอควรพจารณาในการด าเนนการกจกรรมในกระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลง จากตวอยางกจกรรมทสนบสนนกระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงใน 3 ขนตอนทกลาวขางตนนน เมอผสอนน าไปประยกตใชควรก าหนดวตถประสงคหรอเปาหมายของแตละกจกรรมใหชดเจนวา พฤตกรรมหรอการปฏบตในทศทางใดหรอแบบใดทสะทอนถงการเปลยนแปลงในขนนนหรอไดบรรลวตถประสงคของกจกรรมนน เพราะหากผเรยนไมไดเกดการเปลยนแปลงอยางแทจรงในขนนน ๆ แลว ผสอนควรปรบกจกรรมและด าเนนการอกครง จนกวาผ เรยนจะเกดการเปลยนแปลงหรอวตถประสงคของกจกรรมทไดป รบใหม เพราะฉะนน การด าเนนการจากกจกรรมหนงไปสกจกรรมตอไปหรอขนตอไป ผสอนควรก าหนดหรอมวธการตรวจสอบ การเปลยนแปลงของแตละกจกรรมอยางชดเจน กอนทจะด าเนนกจกรรมในขนตอ ๆ ไป การด าเนนการเชนน จะชวยท าใหผสอนไดเหนนยยะส าคญทเกดขนในผเรยนไดอยางชดเจนมากกวาการพจารณาการเปลยนแปลงในชวงทายของกระบวนการทงหมดในคราวเดยว อกทงจะเปนประโยชนตอผลลพธทเกดขนตอผเรยนเองดวย ตวอยางของการตรวจสอบการเปลยนแปลงในปฏบตการทางการศกษาหรอในกจกรรมตามกระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงดวยการน าวงจรการพฒนาปฏบตการทางการศกษา ตามแนวคดของ Carr และ Kemmis



(1986) อนประกอบดวย การวางแผน (Planning) การปฏบต (Action) การสงเกต (Observing) และการปรบแผน (Re-Planing) มาใช หากผสอนพบวา ผเรยนบรรลเปาประสงคในกจกรรมนน ๆ แลว ผสอนสามารถเรมด าเนนการกจกรรมตอไปไดโดยตอเนอง แตหากผสอนพบวา ผเรยนไมไดสะทอนใหเหนถงการเปลยนแปลงตามเปาหมายหรอวตถประสงคของกจกรรมนน ผสอนควรปรบกจกรรมใหมอกครง วางแผนใหม ด าเนนการตามแผนใหม และสงเกตวาผเรยนเกดการเปลยนแปลงหรอไม หากผเรยนสะทอนการ เปลยนแปลง ผสอนจงเรมด าเนนกจกรรมตอไป แตหากยงไมเกดการเปลยนแปลง ผสอนควรปรบแผนอกครงตามวงจรการพฒนา เปนตน กจกรรมตาง ๆ จะมประสทธภาพในการเปลยนแปลงผเรยนมากหรอนอยนน อาจขนอยกบแตละบรบทของการศกษาและลกษณะของผเรยน เพราะฉะนน ผสอนควรพจารณาถงกจกรรมทเหมาะสมและสอดคลองกบผเรยนของตนดวย (ชนดดา ภหงษทอง, 2560) ความทาทายในการน าการเรยนรสการเปลยนแปลงไปใชในการจดการเรยนการสอนแกผ เรยนในระดบอดมศกษา การน ากระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงไปใช ในการจดก ารเรยนการสอนหรอการวจย ในระดบอดมศกษาในประเทศไทยนน เมอพจารณาจากบทความวจยและบทความวชาการทไดรบการตพมพ จะพบวา สาขาวชาทน าการเรยนรสการเปลยนแปลงไปประยกตใชและใหความส าคญกบการพฒนาผเรยนผาน การเรยนรสการเปลยนแปลง ไดแก สาขาวชาพยาบาลศาสตร สาขาวชาแพทยศาสตร และสาขาวชาศกษาศาสตร อยางไรกตาม ในสาขาวชาอน ๆ อาจใหความสนใจหรอมการน าไปประยกตอยในเชงปฏบต หากแตยงไมปรากฎแนวโนมของการเผยแพรแลกเปลยนความรสสาธารณะในเชงวชาการมากนก หรอในบางสาขาวชาอาจเหนว าไมมความเกยวของกบสาขาวชาของตน ดงนน ในล าดบตอไปจงเปนการน าเสนอตวอยางกจกรรมหรอแนวคด ทประยกตจากการเรยนรสการเปลยนแปลงเพอการพฒนาผเรยนในกลมสาขาวชาตาง ๆ โดยแบงออกเปน 3 กลม ไดแก 1) กลมวทยาศาสตรสขภาพ 2) กลมวทยาศาสตรและเทคโนโลย และ 3) กลมมนษยศาสตรและสงคมศาสตร 1) กลมวทยาศาสตรสขภาพ เชน คณะแพทยศาสตร คณะเภสชศาสตร คณะพยาบาลศาสตร คณะทนตแพทยศาสตร คณะวทยาศาสตรการแพทย คณะสหเวชศาสตร คณะสาธารณสขศาสตร เปนตน การจดการเรยนการสอนแกผเรยนในกลมวทยาศาสตรสขภาพนน นอกเหนอจากการมงเนนใหผเรยนไดใชความรและทกษะเชงวชาชพเพอชวยผปวยใหมสขภาพรางกายทแขงแรงหรอพนจากความทกขทางกายใหไดแลวนน ผสอนสามารถพฒนาใหผ เรยนมคณลกษณะอน ๆ ทส าคญตอวชาช พและตอผรบการรกษาดวย เชน การตดสนใจเชงจรยธรรม (ดจเดอน เขยวเหลอง, วารรตน แกวอไร, พลสข หงคานนท, และสายฝน วบลรงสรรค, 2556; โรส ภกดโต และจไร อภยจรรตน, 2559) การเหนอกเหนใจผอน (ศรนาถ ตงศร, วนาพร วฒนกล, สตางค ศภผล, อรยพร คโรตะ และ สวด เอออรญโชต, 2558) ความเปนมนษย การบรการดวยหวใจ (เพลนตา พรหมบวศร, จรยา อนทนา, กลยา ศรมหนต, และ เยาวลกษณ มบญมาก, 2558) ความฉลาดทางอารมณและสต (เทดศกด ผลจนทร และไพฑรย ชวงฉ า, 2557) เปนตน



อยางไรกตาม แมวาในประเทศไทยจะมการประยกตการเรยนรสการเปลยนแปลงในกลมวทยาศาสตรสขภาพมากทสด แตผ เรยนควรไดรบการพฒนาคณลกษณะหรอทกษะทส าคญอกหลายประการ ดงนน ความทาทายประการแรกของผสอนในกลมวทยาศาสตรสขภาพ คอ ผสอนจะน ากระบวนการเรยนร สการเปลยนแปลงไปใชพฒนาคณลกษณะหรอทกษะใดของผเรยน ซงอาจมความส าคญและมความหมายตอ การท างานและตอผทเกยวของกบวชาชพของผเรยนตอไปในอนาคต แนวทางหนง คอ ผสอนสามารถศกษา จากตวอยางงานวจยในตางประเทศ ดงเชนงานวจยทใชการเรยนรสการเปลยนแปลงในการพฒนาทกษะอภปญญา (Metacognitive Skill) และทกษะการสะทอนตน (Self-Reflective Skill) ในนสตนกศกษาสาขาเภสชศาสตร (Lonie & Desai, 2015) หรองานวจยทน าการเรยนรสการเปลยนแปลงไปใชเ พอพฒนาความสนใจและ ความเกยวของกบชมชน (Involvement in Community) ของนสตนกศกษาสาขาวชากายภาพบ าบด ในโครงการแมทมบตรบกพรองทางการไดยน (Yokogawa, Notoya, & Madokoro, 2017) หรอผสอนอาจสงเกตจากสภาพปญหาทเกดขนในบรบทของการเรยนการสอนและการปฏบตจรงกบผไดรบการรกษากไดเชนกน ความทาทายประการทสอง คอ การน ากระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงทไดประยกตและยอกระบวนการใหมใหเหลอเพยง 3 ขนตอน โดยเรยกวา “กรอบแนวคด STAR” ซงพฒนาโดย McAlllister และคณะ(2013) ไปใชในผเรยนในกลมวทยาศาสตรสขภาพ เนองจาก McAlllister พบวา การน ากรอบแนวคด STAR มาใชในการพฒนานกศกษาสาขาพยาบาลศาสตรในประเทศออสเตรเลย ท าใหนกศกษาเกดการเรยนร สการเปลยนแปลงทงในความเชอและการปฏบตสแนวทางใหมหรอบทบาทใหมทมพลงและมศกยภาพทงในเชงความรและจตใจทเตมเปยมไปดวยการเหนคณคาของผอนและมความเหนอกเหนใจในผอนดวย นอกจากน การยอกระบวนการยงท าใหสะดวกตอการปฏบตและจดจ าไดงาย ค าวา “STAR” ถกประกอบมาจากขนตอนส าคญ ไดแก 1) S มาจากค าวา Sensitise หมายถง การกระตนใหเกดการตระหนกหรอการตนร ตวอยางเชน การท าใหนกศกษาพยาบาลมความเหนอกเหนใจผอนและมความสามารถในการหยนตว (Resilience) ไดดขน ผานกจกรรมตาง ๆ เชน การวเคราะหหนงภาพยนต ศลปะ หรอการฟงเรองราวจากบคคลทมประสบการณในประเดนนน ๆ เปนตน 2) TA มาจากค าวา Take Action หมายถง การปฏบต ตวอยางเชน กลยทธสนบสนนใหเกดการปฏบตอยางมพลง ไดแก การเขยนจดหมายถงหนวยงานของรฐเกยวกบนโยบายดานสขภาพทไมเอออ านวยหรอ ไมยตธรรมตอประชาชน (McAllister, 2011) การเรยนรโดยใชกจกรรมเปนฐาน การคดออกเสยง (Think-Aloud Technique) (Offredy, 2002) เปนตน กจกรรมเหลานชวยใหนกศกษาพยาบาลไดจดจ า วเคราะห สงเคราะห หรอสรางความรใหมดวยตนเองได และในทายทสดคอนกศกษาไดน าความรไปใชในการปฏบตจรง และ 3) R มาจากค าวา Reflection หมายถง การเรยนรเพอสะทอนการปฏบต ตวอยางเชน การใหเวลานกศกษาพยาบาลคดยอนกลบไปวา ตนเองไดท าสงใดไปบาง อะไรท าไดดแลว อะไรทอาจท าไดดกวาเดม อะไรทเปนปญหา และควรแกปญหาอยางไรเพอใหประชาชนหรอสงคมมคณภาพชวตทดยงขน เปนตน ในทายทสดนน นกศกษาทผานกระบวนการตามกรอบแนวคด STAR มทกษะการคดวพากษทสงขน (Critical Thinking) และเปนผเรยนทเหนคณคาของเนอหาเชงทฤษฎทจะน าไปประยกตใชในการปฏบตจรงดวย (McAlllister et al., 2013) ดงนน กรอบ



แนวคด STAR จงถอเปนเครองมอทมศกยภาพในการเปลยนแปลงอยางมพลงในผเรยนและเปนความทาทายส าหรบผสอนในกลมวทยาศาสตรสขภาพในการน าไปใชในการจดการเรยนการสอนดวย 2) กลมวทยาศาสตรและเทคโนโลย เชน คณะเกษตรศาสตร คณะวทยาศาสตร คณะวศวกรรมศาสตร คณะสถาปตยกรรมศาสตร เปนตน ส าหรบการจดการเรยนการสอนแกผเรยนในกลมวทยาศาสตรและเทคโนโลยกเชนเดยวกน ผสอนสามารถน ากระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงไปประยกตใชเพอพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะและทกษะทส าคญเพอการเหนคณคาและความส าคญของวชาชพหรอการท างานในสาขาวชาของตน อกทงยงรวมไปถงการตระหนก ในคณคาและความส าคญของสงตาง ๆ ทนสตนกศกษาจะตองปฏสมพนธผานการท างานดวย เชน ประชาชน ชมชน สงแวดลอม เปนตน อยางไรกตาม แมวาสถานการณในปจจบนของการจดการเรยนการสอนของผสอนในกลมวทยาศาสตรและเทคโนโลยจะเรมใหความสนใจและมการจดอบรมเชงปฏบตการแกผสอนในกลมนตามมหาวทยาลยตาง ๆ บางแลว แตการเผยแพรแลกเปลยนขอมลในเชงวชาการ โดยเฉพาะงานวจยหรอบทความวจ ยยงมจ านวนทนอยมากเมอเปรยบเทยบกบกลมสาขาวชาอนทงในประเทศไทยและในตางประเทศ ดงนน ความทาทายของผสอน ในกลมวทยาศาสตรและเทคโนโลย คอ การน ากระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงไปใชในการจดการเรยนสอนในรายวชาหรอในหวขอทผสอนพจารณาเหนวา เนอหานน ๆ สามารถเชอมโยงหรอสรางใหผเรยนเกดความตระหนกในคณคาของเนอหานน หรอเปนเนอหาทมความหมายตอการประกอบวชาชพนน ๆ หรอเปนเนอหา ทเกยวของกบสงตาง ๆ เชน ประชาชน ชมชน ผรบบรการ ลกคา หรอสงแวดลอมเปนส าคญดวย ด งตวอยางงานวจยในสาขาวชาเกษตรศาสตร ซงมการน าการเรยนรสการเปลยนแปลงมาใชเพอพฒนาความร ทกษะ และจตพสย (Disposition) รวมถงสมรรถนะสากล (Global Competency) ของผเรยนและผสอนสาขาการเกษตรไดพบวา ผเรยนไดสะทอนใหเหนถงการพฒนาดานทง ในเชงความร โดยเฉพาะเรองการผลตเชงการเกษตร (Agricultural production) เชงทกษะ เชน การสอสาร การท างานรวมกน และทกษะการผลตเชงการเกษตร และเชงจตพสย เชน การเขาใจความแตกตางระหวางบคคลและการพฒนาสมรรถนะสากล เปนตน (Creed, Foster, Forter, Thoron, & Barrick, 2017) นอกจากนยงมตวอยางการน าการเรยนรสการเปลยนแปลงไปใชในหวขอเรองวศวกรรมจราจร (Traffic Engineering) ในสาขาวชาวศวกรรมโยธาและสงแวดลอม โดยเนนวธการคดสะทอนผานการเขยนในชนเรยน (Written Reflection) อยางไมระบตวตนของผ เขยน (Anonymous) ซงผสอนไดก าหนดวตถประสงคของ การสะทอนวาเปนไปเพอใหนกศกษาคดเกยวกบการเรยนรของตนเองในฐานะนกศกษาวศวกรรมศาสตร และคดเกยวกบจดแขงและจดออนของปฏบตการวชาชพวศวกรรม (Professional Engineering Practices) กอนการเรมด าเนนกจกรรมการเขยนสะทอนน อาจารยผสอนไดน าเสนอถงแรงบนดาลใจในการท ากจกรรมนและคณคา ของการสะทอนใหแกนกศกษาไดรบทราบ รวมถงการกระตนใหนกศกษามองขามบทบาทของอาจารยผสอน ในฐานะของครผสอนสงหรอครผถายทอดเนอหาแตเพยงอยางเดยว การแจงใหนกศกษาทราบวาการสนทนาหรอการสะทอนนไมมผลตอคะแนนสะสมของรายวชาน ทงน เพอลดความกดดนและความเครยดของนกศกษา



ในการเขยนสะทอน จากนน อาจารยผสอนตงค าถามแกนกศกษา ดงน 1) คณคดอยางไรตอกระบวนการเรยนรของคณเองหรอวธการเรยนรของคณในฐานะผเรยนในระดบอดมศกษา 2) คณคดอยางไรตอปฏบตการวชาชพวศวกรรมหรอแนวคดหรอวธการทคณยอมรบในปฏบตการดงกลาว 3) คณคดอยางไรตอระบบขนสงเชงพนผว (Surface Transportation System) หรอคณรบรเกยวกบระบบนอยางไร และ 4) คณคดอยางไรตอการตอสกบปญหาตาง ๆ ทเกดขนในระบบดงกลาวนหรอแนวคดของคณทมตอปญหา ทงหมดใชระยะเวลาประมาณ 15 นาท หลงจากนน อาจารยผสอนเกบรวบรวมกระดาษของการเขยนสะทอนและอานสงทนกศกษาเขยน โดยอาจใชวธการสม จากนนในชวงขนตอนสดทาย อาจารยผสอนกลาวขอบคณส าหรบการมสวนรวมในการสะทอนครงน ผลลพธจากการใหนกศกษาเขยนสะทอนในประเดนค าถามตาง ๆ ทอาจารยผสอนตงค าถามนน สงผลใหนกศกษามความเขาใจตอการเรยนรของตนเองมากขน สามารถเชอมโยงการเรยนรของตนเองกบเนอหาความรและวชาชพวศวกรรมศาสตรไดดมากขน และการเตรยมตวตนเองส าหรบการเปนนกวศวกรในอนาคตเพอชวยแกปญหาของปฏบตการวชาชพวศวกรรมหรอปญหาทเกยวของ นอกจากน การสะทอนเรองการเรยนรของผเรยนเองยงทาทายใหเกดการเปลยนแปลงในมมมองหรอความเชอเดมทมตอการเรยนรอกดวย (Center for Engineering Learning & Teaching, 2015) เพราะฉะนน จากตวอยางการศกษาขางตนจงเปนเพยงตวอยางเพอกระตนใหผสอนในกลมวทยาศาสตรและเทคโนโลย เหนวา กระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงสามารถน าไปปรบประยกตใชกบผเรยนไดจรง และถอเปนความทาทายแกอาจารยผสอนในการน าไปปรบประยกตใช โดยในเบองตนผสอนอาจใครครวญถงเปาหมายหรอสงทตองการเปลยนแปลงในผเรยนอกครงวาคออะไร และจะใชเทคนควธการใดชวยกระตนใหผเรยนเกดการเปลยนแปลงไปจากเดม หรออาจารยผสอนจะพจารณาจากการพฒนาการเรยนรของผเรยนทง 3 มต อนไดแก มตทางปญญา (Cognitive Domain หรอ Head) มตทางทกษะในการปฏบตหรอพสย (Psychomotor Domain หรอ Hand) และมตทางจตพสย (Affective Domain หรอ Heart) กไดเชนกน 3) กลมมนษยศาสตรและสงคมศาสตร เชน คณะนตศาสตร คณะมนษยศาสตร คณะบรหารธรกจ คณะศกษาศาสตร คณะสงคมศาสตร เปนตน ส าหรบกลมมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ถอไดวาเปนกลมสาขาวชาทมความเกยวของหรอมปฏสมพนธโดยตรงกบบคคล ประชาชน ชมชน สงคม หรอสงแวดลอมตาง ๆ อยางแนนแฟนอกกลมหนงเชนกน ดงนน การน าการเรยนรสการเปลยนแปลงไปประยกตในการจดการเรยนการสอนจงสามารถเชอมโยงเนอหา หวขอความร หรอประเดนส าคญตาง ๆ ทเกยวของกบสาขาวชานน ๆ ไดอยางกลมกลน หลากหลาย และมความเปนไปไดในการจดการเรยนการสอนมากทสด อกทง ผเรยนในกลมนควรไดรบการพฒนาทงความร การน าความรไปปฏบต คณลกษณะและทกษะตาง ๆ ทส าคญในสาขาวชานน ๆ หรอรวมไปถงการเหนคณคาและความหมายของเนอหาความรทเรยนอยางแทจรง และการเชอมโยงความรไปสชวตจรงทงของตนเองจนไปถงระดบสงคมดวย อยางไรกตาม แนวโนมของการน าการเรยนรสการเปลยนแปลงมาใชในการจดการเรยนการสอนของกลมนยงมอตราไมมากนกเมอพจารณาในภาพรวม เพราะแมวาจะมการเผยแพรงานวจยหรอบทความวจยในสาขาวชาทางครศาสตรและศกษาศาสตรอยจ านวนหนงแลวกตาม (หฤทย อนสสรราชกจ , 2558) แตแนวโนมทงใน



เชงปฏบตและการวจยในการเรยนการสอนในภาพรวมของกลมนยงตองการการพฒนาใหผเรยนมคณลกษณะ ทพงประสงคอกหลายประการ ดงนน จากปรากฎการณดงกลาวจงถอเปนความทาทายประการแรกของผสอน ในกลมมนษยศาสตรและสงคมศาสตรวา ผสอนตองการเปลยนแปลงใหผเรยนในสาขาวชาของตนมคณลกษณะ ทดขนหรอไม และในคณลกษณะใด ตวอยางจากงานวจยของสาขาวชาตาง ๆ เชน ในสาขาวชาเศรษฐศาสตร ผสอนไดน ากระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงมาใช ดวยการใหผเรยนวเคราะหค าภาษต (Proverb) ทเกยวของกบความรวยหรอจน และผสอนตงค าถามตอผเรยนเกยวกบคานยมหรอมมมองตอบคคลทมงคงหรอยากจน รวมถงอทธพลของสถานะทางเศรษฐกจของบคคลทมตอความสมพนธกบบคคลอนผานความไมสอดคลองกนระหวางเนอหาความร ค าภาษต และคานยมในสงคม ทงน เพอใหผเรยนตระหนกถงความเชอมโยงระหวางเศรษฐศาสตรและชวตจรงและเพอพฒนาความยดมนผกพนระหวางผเรยนและความรในสาขาวชาเศรษฐศาสตรดวย (Girardi, 2010) หรอตวอยางจากผสอนในสาขาวชาบรหารธกจไดน ากระบวนการเรยนร สการเปลยนแปลงไปใชอยางใน 3 วธหลก ๆ ไดแก การเรยนรกบผอน การเรยนรผานกจกรรมในชนเรยน และ การเรยนรผานเหตการณในชวต โดยกจกรรมทใชในการพฒนาผเรยน เชน การเขยนและการพดเกยวกบความกงวลใจ การคดเชงลก การเขยนบนทกสวนตว (Journal) การฝกงาน ( Internship) และการประเมนตนเอง (Self-evaluation) เปนตน เพอพฒนาการเรยนรของผเรยนในระดบทสงขนและเพอเตรยมพรอมศกยภาพในการแขงขนในอาชพของผเรยน ในอนาคตดวย (Brock & Abel, 2012) เหลาน เปนตวอยางจากการวจยในการน ากระบวนการเรยนรส การเปลยนแปลงไปใชในการจดการเรยนการสอนในกลมมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ซงแทจรงแลวยงมคณลกษณะทผเรยนควรไดรบการพฒนาและสามารถพฒนาผานการเรยนรสการเปลยนแปลงไดอกหลายประการ นอกเหนอจากความทาทายและแนวทางในการน ากระบวนการเรยนรสการเปลยนแปลงไปใชดงตวอยางงานวจยส าหรบผสอนในแตละกลมวชาดงไดน าเสนอไปขางตนแลว และเมอพจารณาในภาพรวม โดยไมไดจ าแนกตามกลมสาขาวชา ผสอนสามารถพจารณาถงสงทตองการเปลยนแปลงในผเรยนไดจากผลลพธทเกดขนกบผเรยน ซงผานการเรยนรสการเปลยนแปลง โดยสามารถจ าแนกผลลพธทเกดขนกบผเรยนเปน 2 ลกษณะ (Dirkx, 2017) ไดแก 1) ผลลพธท เกยวของกบตน (Self) กลาวคอ การเรยนรสการเปลยนแปลงไดเปลยนแปลงสงตาง ท เกยวของกบตนของผ เรยน เชน อตลกษณหรอมมมองตอตนเอง ( Identity or View of Self) การรบรความสามารถตน (Self-Efficacy) การสรางพลง (Empowerment) การรจกตน (Self-Knowledge) ความสามารถในการรบผดชอบ (Responsibility) การเปลยนแปลงการใหความหมายหรอเปาหมายของชวต (Meaning or Purpose in One’s Life) การเปลยนแปลงบคลกภาพ (Personality) ความสมพนธกบผอน (Relatedness to Others) เปนตน 2) ผลลพธทเกยวของกบมมมองตอโลก (World View) เปนการเปลยนแปลงในสนนษฐานหรอความคดของบคคลในเรองมมมองตอโลก เชน การเปลยนแปลงในสนนษฐาน (Assumption) ความเชอ (Belief) หรอ การคาดการณ (Expectation) การปรบหรอจดความเขาใจทมตอสงตาง ๆ ในโลกใหม (Reorganization) ความเขาใจอยางลกซงหรอเหนความซบซอนตอสงตาง ๆ ในโลก การเกดความตระหนกในสงตาง ๆ ในโลก เปนตน



จากทงหมดทกลาวมาขางตน ไมเพยงเปนการสรางความทาทายใหผสอนในการน ากระบวนการเรยนร สการเปลยนแปลงไปใชในการจดการเรยนในสาขาวชาของผสอนเองเทานน แตการเรยนรสการเปลยนแปลงนนไดกอใหเกดผลลพธทพงประสงคตอผเรยนในลกษณะตาง ๆ อยางมากมายทงการเปลยนแปลงในเชงความร ทกษะการปฏบต และมมมองของผเรยนทมตอตนเองและสงตาง ๆ ในโลกดงตวอยางงานวจยทน าเสนอไปขางตน รวมถงผลลพธจากการเรยนรสการเปลยนแปลงทจะเกดขนกบผเรยน ดวย สรป เมอการเปลยนแปลงของโลกหรอสภาพแวดลอมรอบตวผเรยนไดสงผลกระทบตอการเรยนรของผเรยน ในทกระดบ โดยเฉพาะตอนสตนกศกษาในระดบมหาวทยาลย ซงเปนกลมผเรยนทเขารบการศกษาตามสาขาวชาตาง ๆ ไดแก กลมวทยาศาสตรสขภาพ กลมวทยาศาสตรและเทคโนโลย และ กลมมนษยศาสตรและสงคมศาสตร เพอการเรยนรและเตรยมพรอมสการประกอบอาชพหรอวชาชพตอไปในอนาคต ดงนน ผสอนในระดบอดมศกษา มความจ าเปนทจะตองใครครวญถงการเปลยนแปลงในการจดการเรยนการสอนของตนเพอใหผเรยนในยคศตวรรษท 21 น ไดบรรลเปาประสงคของรายวชาหรอสาขาวชานน ๆ อยางมคณภาพทงในเชงเนอหาความร ทกษะ การปฏบตตาง ๆ และคณลกษณะตาง ๆ ทางจตใจรวมกน ทงน การเรยนรสการเปลยนแปลงเปนหนงในทฤษฎ ทสนบสนนใหผเรยนสามารถบรรลวตถประสงคดงกลาวไดและยงชวยใหผเรยนเกดคณลกษณะทพงประสงคอน ๆ อกหลายประการ อนมความส าคญตอชวตการเรยน การท างาน และการด ารงชวตในสงคมอยางมคณคา มความหมาย และมความสข เพราะฉะนน ความทาทายและการสนบสนนใหผสอนในระดบอดมศกษาทง 3 กลมสาขาวชาไดน าการเรยนรสการเปลยนแปลงไปใชในการจดการเรยนการสอนผานกจกรรม บรรยากาศ หรอวธการตาง ๆ ทมความหลากหลาย ททรงพลง และสรางสรรคตามขนตอนทส าคญทง 3 ประการ ไดแก 1) ภาวะทท าใหสบสน 2) การสะทอนเชงวพากษ และ 3) การเปลยนแปลงการใหความหมายตอความคด จงเปนความทาทายของผสอนทจะคนควาศกษาจากกรณตวอยางหรองานวจยทเกยวของกบสาขาของตนเอง และประยกตใชอยางเหมาะสมกบธรรมชาตของเนอหารายวชาและธรรมชาตของผเรยน โดยในบทความนไดน าเสนอความทาทายและตวอยางแนวทางไวดงกลาวขางตนแลว ในทายทสดน ผเขยนเพยงแตหวงวา บทความวชาการเรองนจะไมเพยงใหความรทมประโยชนตอการจดการเรยนการสอนในระดบอดมศกษาเทานน แตยงหวงดวยวา บทความเรองนจะชวยกระตน สนบสนน และสงเสรมใหผสอนเปนผสรางการเปลยนแปลงแกผเรยน และผสอนไดเรมแลกเปลยนเรยนรประสบการณในการจดการเรยนการสอนของตนผานการเผยแพรในเชงวชาการอกดวย ผเขยนเชอวา คณประโยชนทเกดขนจากการเปลยนแปลงการจดการเรยนการสอนของผสอนจกกอใหเกดผลลพธทดตอทงตวผเรยน ผสอน และชมชนการเรยนรเชงวชาชพ ซงจะขบเคลอนใหการศกษาของไทยมความหมายมากขนและเปนไปตามเปาประสงคของการศกษาอยางแนนอน



เอกสารอางอง ชนดดา ภหงษทอง. (2560). การวจยปฏบตการเชงวพากษแบบมสวนรวมเพอพฒนาปฏบตการจดการเรยนรทเนน

ผเรยนเปนส าคญของนสตฝกประสบการณวชาชพครผานวธการเรยนรสการเปลยนแปลง. (วทยานพนธดษฎบณฑต) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, บณฑตวทยาลย, สาขาวชาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต.

ดจเดอน เขยวเหลอง, วารรตน แกวอไร, พลสข หงคานนท, และสายฝน วบลรงสรรค. (2556). การพฒนารปแบบการจดการเรยนรแบบการสะทอนคดเพอสรางเสรมความสามารถในการตดสนใจเชงจรยธรรมทางการพยาบาลส าหรบนกศกษาพยาบาล. วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร, 15(4), 9-21.

เทยมจนทร พานชยผลนไชย. (2559). การเรยนรเพอการเปลยนแปลง: การจดการเรยนรดานการผลตคร. สกทอง: วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร, 22(2), 1-11.

เทดศกด ผลจนทร และไพฑรย ชวงฉ า. (2557). ผลการจดการเรยนรเพอการเปลยนแปลงในการพฒนาคณลกษณะชวตนสตแพทย. พทธชนราชเวชสาร, 31(3), 396-411.

เพลนตา พรหมบวศร, จรยา อนทนา, กลยา ศรมหนต, และเยาวลกษณ มบญมาก. (2558). การปฏรปการเรยนการสอนของวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ราชบร. วารสารการพยาบาลและการศกษา, 7(2), 48-63.

โรส ภกดโต และจไร อภยจรรตน. (2559). การประยกตใชการเรยนรเพอการเปลยนแปลงในการจดประสบการณการเรยนรเรองการตดสนใจเชงจรยธรรมส าหรบนกศกษาพยาบาล. วารสารพยาบาลสภากาชาดไทย, 9(1), 1-10.

ศรนาถ ตงศร, วนาพร วฒนกล, สตางค ศภผล, อรยพร คโรตะ, และสวด เอออรญโชต. (2558). การน าการเรยนรเพอการเปลยนแปลงอยางลกซง (Transformative Learning) มาใชในการสอนวชาเวชศาสตรครอบครว ส าหรบนสตหลกสตรแพทยศาสตรบณฑต คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. ธรรมศาสตรเวชสาร, 15(3), 416-425.

สมหวง พธยานวฒน. (2543). ขอเสนอเชงนโยบายการปฏรปวชาชพครตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต. กรงเทพมหานคร: วฒนาพานช ส าราษราษฎร.

แสงเดอน เจรญฉม และกนษฐา เชาววฒนกล. (2557). รปแบบการพฒนาการปฏบตการจดการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญของนสตฝกประสบการณวชาชพคร. การประชมวชาการแหงชาต มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตก าแพงแสน ครงท 9. สบคนเมอ 20 มถนายน 2557, จาก http://researchconference.kps.ku.ac.th/article_9/pdf/o_edu08.pdf

หฤทย อนสสรราชกจ. (2558). กระบวนการเรยนรเพอการเปลยนแปลงตนเองส าหรบการพฒนาครปฐมวย. วารสารวจยร าไพพรรณ, 9(1), 123-128.

อรรณพ แสงแจม. ปญหาการฝกประสบการณวชาชพครภายหลงการปฏรปการศกษา ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ของนสตฝกสอน มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. (วทยานพนธมหาบณฑต) มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, บณฑตวทยาลย, สาขาการอดมศกษา.



เอกภม จนทรขนต, ชาตร ฝายค าตา, และวรรณทพา รอดแรงคา. (2555, มนาคม - เมษายน). การศกษาสภาพการจดประสบการณวชาชพคร หลกสตรการผลตคร 5 ป: รายวชาการสงเกตและฝกปฏบตงานคร. วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม, 31(2), 150-165.

Brock, S. E. (2010). Measuring the importance of precursor steps to transformative learning.

Adult Education Quarterly, 60(2), 122–142. Brock, S. B., & Abel, A. L. (2012). Creating a learning climate for the 21st century: Applying

transformative learning to teaching methods in Business schools. Transformative Dialogues: Teaching & Learning Journal, 5(3), 1-16.

Brookfield, S. (1987). Developing critical thinkers. Milton Keynes, UK: Open University Press. Brookfield, S. (2006). The skillful teacher: On trust, technique and responsiveness in the

classroom. San Francisco: Jossey-Bass. Carr, W., & Kemmis, S. (1986). Becoming critical, education, knowledge and action research.

London & Philadelphia: Taylor & Francis. Center for Engineering Learning & Teaching. (2015). Reflection in engineering education and

transformative learning. Retrieved from https://depts.washington.edu/cpreeuw/wordpress /wp-content/uploads/2015/11/CP-FG-03.pdf

Cranton, P. (2002). Teaching for transformation. In J.M. Ross-Gordon (ed.), New directions for adult and continuing education: No. 93. Contemporary viewpoints on teaching adults effectively (pp. 63-71). San Francisco, CA: Jossey-Bass.

Cranton, P. (2006). Authenticity in teaching. San Francisco: Jossey-Bass. Cranton, P., & Roy, M. (2003). When the bottom falls out of the bucket: Toward a holistic

perspective on transformative learning. Journal of Transformative Education, 1(2), 6-98. Creed, S. C., Foster, D. D., Forter, M. M., Thoron, A., & Barrick, K. (2017). Semiotic analysis of

agriscience educators and agricultural teacher candidates’ perceptions of global competency gains during an immersion experience. Retrieved from https://www.nactateachers.org/images/stories/AB013.pdf

Daly, K. (2003). Mind the gap: Restorative justice in the theory and practice. In Von Hirsh, A., Roberts, J., Bottoms, A., Roach, K., Schiff, M. (ed). Restorative justice and criminal justice (pp. 219-237). Oregon: Hart publishing oxford and Portland.



Dirkx, J. M. (2017). The transformative dimensions of global learning experiences: An overview. Retrieved from http://www.nafsa.org/_/File/_/2017colloquia/2017_assessment_drikx _dimensions.pdf

Freire, P. (1970). Pedagogy of the oppressed. New York: Seabury press. Girardi, G. (2010). Transformative economics education: Using proverbs from around the world in

the classroom. Investigations in university teaching and learning, 6(2), 119-124. Kitchenham, A. (2008). The evolution of john mezirow's transformative learning theory. Journal

of Transformative Education, 6(2), 104-123. Keen, C. H., & Woods, R. (2016). Creating activating events for transformative learning in a prison

classroom. Journal of Transformative Education, 14(1), 15-33. Kuhn, T. (1962). The structure of scientific revolutions. Chicago, IL: The University of Chicago

press. Illeris, K. (2014). Transformative learning and Identity. Journal of Transformative Education, 1-16 Lonie, J. M., & Desai, K. R. (2015). Using transformative learning theory to develop metacognitive

and self-reflective skills in pharmacy students: A primer for pharmacy educators. Currents in Pharmacy Teaching and Learning, 7(5), 669-675.

McAllister, M. (2011). STAR: A transformative learning framework for nurse educators. Journal of Transformative Education, 9(1), 42-58.

McAlllister, M., Oprescu, F., Downer, T., Lyons, M., Pelly, F., & Barr, N. (2013). Evaluating star-a transformative learning framework: Interdisciplinary action research in health training. Educaitional Action Research, 21(1), 90-106.

Mezirow, J. (1978). Perspective transformation. Adult Education, 28, 100-110. Mezirow, J. (1991). Transformative dimensions of adult learning. San Francisco: Jossey-Bass. Mezirow, J. (2000). Learning as transformation: Critical perspectives on a theory in progress.

San Francisco: Jossey-Bass. Mezirow, J. (2012). Learning to think like an adult: Core concepts of transformation theory. In E.

Taylor, and P. Cranton (eds), The Handbook of Transformative Learning: Theory, Research and Practise. (pp. 73-96). San Francisco, CA: Jossey-Bass.

Offredy, M. (2002). Decision making in primary care: Outcomes from a study using patient scenarios. Journal of Advanced Nursing, 40, 532-541.



Taylor, E. W. (2007). An update of transformative learning theory: A critical review of the empirical research (1999-2005). International Journal of Lifelong Education, 26(2), 173-191.

Taylor, E. W. (2009). Fostering transformative learning. In J. Mezirow & E. W. Taylor (eds.), Transformative learning in practice: Insights from community, workplace, and higher education. (pp. 3-17). San Francisco: Jossey-Bass.

Taylor, E. W., & Cranton, P. (2013). A theory in progress? Issues in transformative learning theory. European Journal for Research on the Education and Learning of Adults, 4(1), 33-47.

Weimer, M. (2002). Learner-centered teaching: Five key changes to practice. San Francisco: Jossey-Bass.

West, L. (2014). Transformative learning and the form that transforms: Towards a psychosocial theory of recognition using auto/ biographical narrative research. Journal of Transformative Education, 12, 164-179.

Yokogawa, M., Notoya, M., & Madokoro, S. (2017). Transformative learning experience for physical therapy students through a community health promotion project for mothers of hearing-challenged children. Journal of Physical Therapy Science, 29(4), 576-580.

Translated Thai References (สวนทแปลรายการอางองภาษาไทย) Anussorrajkij, H. (2015). Transformative learning process for improvement of early childhood

teachers. Rajabhat Rambhai Barni Research Journal, 9(1), 123-128. Chareonchim, S., & Chaowatthanakun, K. (2014). Development of learner-center teaching

practices for pre-service student teachers. Retrieved from http://researchconference.kps.ku.ac.th /article_9/pdf/o_edu08.pdf

Jantarakantee, E., Faikhamta, C., & Roadrangka, V. (2008). The state of professional training experience management: The field experience: Observation and practice in the classroom course in the five-year science teacher education program. KKU Research Journal, 13(11), 1345-1357.

Khiaolueang, D., Kaewurai, W., Hingkanon, P., & Viboonrangsun, S. (2013). The development of the thought reflection learning model to enhance ethical decision-making in nursing for student nurses. Journal of Education Naresuan University, 15(4), 9-21.



Pakdeto, R., & Arpaichiraratana, C. (2016). An application of transformative learning in arranging learning experience regarding ethical decision making for nursing students. Thai Red Cross Nursing Journal, 9(1), 1-10.

Parnichparinchai, T. (2016). Transformative learning : A learning management in pre-service teacher training. The Golden Teak: Humanity and Social Science, 22(2), 1-11.

Pholchan, T., & Chuangchum, P. (2014). Effects of transformative learning in medical student character development. Buddhachinaraj Medical Journal, 31(3), 396-411.

Pitiyanuwat, S. (2000). The proposed policy for reforming teacher professional upon the national education. Bangkok: Wattana Phanit Printing Press Co., Ltd.

Poohongthong, C. (2017). Critical participatory action research for developing learner-centered instruction practices in pre-service student teachers through transformative learning. (Doctoral dissertation). Srinakharinwirot University, Graduate School.

Prombuasri, P., Intana, J., Srimahunt, K., & Meebunmak, Y. (2014). Instructional reform of Boromarajonani College of Nursing, Ratchaburi. Journal of Nursing and Education, 7(2), 48-63.

Saengjam, A. (2005). Problems of professional practices after educational reforming upon the national education Act of B.E. 2542 (1999) in Srinakarinwirot University’ teacher students. (Doctoral dissertation). Srinakharinwirot University, Graduate School.

Tongsiri, S., Wattanakool, W., Supapon, S., Kuroda, A., & Aerarunchot, S. (2015). Teaching family medicine in the faculty of medicine, Mahasarakham university: The application of transformative learning theory and practice. Thammasat Medical Journal, 15(3), 416-425.

Transformative Learning: Challenges for instructors...

Documents

Transcript of Transformative Learning: Challenges for instructors...