Wystawianie paradnych straży przed Grobem Pańskim, palenie Judasza czy nocne nawiedzanie domostw przez "dziady śmigustne" - to wciąż kultywowane w niektórych regionach Polski zwyczaje wielkanocne. W Pruchniku nad Sanem w Wielki Czwartek odbywa się, mające wielowiekową tradycję, "palenie Judasza". Główny aktor tej ceremonii - sędzia i oskarżyciel w jednej osobie - ciągnie odciętą od stryczka słomianą kukłę Judasza, którą zebrana gawiedź okłada kijami, aby potem spalić, a resztki utopić w rzece. "Na szczęście zaniechano już zwyczaju przebierania za Jezusowego zdrajcę ułomnego czy chorego umysłowo mieszkańca pruchnickiej społeczności" - zauważyła w rozmowie z dziennikarką PAP, zajmująca się krajowym folklorem - kustosz warszawskiego muzeum etnograficznego Teresa Lewińska. Rywalizację o wystawienie najbardziej widowiskowych straży przy grobie Jezusa toczą między sobą społeczności Przeworska, Łańcuta, Woli Rzeczyckiej i Grodziska. "Odziani w orientalne szaty, a niekiedy w czarne garnitury i czaki ułańskie 'strażnicy' wyglądają bardzo efektownie" - uważa Lewińska. W nocy z niedzieli wielkanocnej na poniedziałek mieszkańców wsi Dobra w południowej Małopolsce jak co roku odwiedzą ubrani w słomiane czapki i futra "dziady śmigustne". "Mogą przestraszyć wszystkich, dla których obca jest ta tradycja. Stukają kijami do domostw, zbierają datki, a przy tym nic nie mówią tylko świszczą i turkają" - mówi pani kustosz. "Takie zachowanie przebierańców nawiązuje do biblijnego motywu, mówiącego o wysłannikach żydowskich, którzy nie uwierzyli w Zmartwychwstanie Jezusa, w wyniku czego stracili mowę" - tłumaczy. Szerszej społeczności znane są natomiast widowiska pasyjne przedstawiające cały przebieg Męki Pańskiej. Występują w nich zakonnicy wraz z mieszkańcami pobliskich miejscowości. Najsłynniejsze odbywają się w Kalwarii Zebrzydowskiej w Krakowskiem, Kalwarii Pacławskiej koło Przemyśla i w Górze Kalwarii koło Warszawy. W niektórych regionach obowiązują też obce gdzie indziej zwyczaje dotyczące np. przygotowywania święconki czy zabaw w lany poniedziałek. Na Podhalu - jak twierdzi Teresa Lewińska - "do święconki oprócz jaj, kiełbasy czy baby wielkanocnej wkłada się też banany, pomarańcze i owoce kiwi, natomiast na Kaszubach w Poniedziałek Wielkanocny nie polewa się panien wodą, lecz lekko smaga wierzbowymi witkami".

*Palemki na szczęście

*Wielki Tydzień

*Świąteczne porządki

*Topienie Judasza

*Wielkie grzechotanie

*Pogrzeb żuru

*Wieszanie śledzia

*Święconka

*Wielka Sobota

Składniki na 6-7 wieżyczek : Sposób wykonania:

1 ogórek 1.Ogórek pokroi w jednakowe kawałki grubości ok. 3cm

Sól 2.Nożem do wycinania rowków wykroic paski skóry

Pieprz z kwałków ogórka.

250 g sałatki z szynki i majonezu 3.Mniejsza częścią wycinarki do kulek wydrążyc kawałki

1 gałązka koperku do dekoracji ogórka. Wydrążone kawałki posypac solą i pieprzem. Wyciete kulki posypa mielonym pieprzem.Kulki odłożyc na bok.

4.Wydrążone ogórki napełnic sałatą.

5.Na koniec udekorowac koperkiem i na wierzchu położyc kulkę ogórka.

Dobra rada:

Na nadzienie nadaje się również doprawiony twarożek świeży ser lub smaczna sałatka z drobiu

Składniki: Sposób wykonania:8 jajek 1.Jajka ugotowac na twardo , obrac ,

przekroic 8 małych pieczarek wzdłuż i wyjąc żółtka.60g masła 2.pieczarki i cebulkę oczyścic, pokroic w

kosteczkę1 mała cebulka zeszklic na maśle , osączyc i 4 łyżki majonezu zmiksowac z żółtkami , pozostałym masłemSól oraz majonezem. PrzyprawicPieprz 3.Masą szprycowac białka i dowolnie

udekorowac.

Składniki: Sposób wykonania:

300g wołowiny bez kości 1.Por i obrane marchewki ugotować

300g wieprzowiny bez kości z dodatkiem wegety

60g tłuszczu do smażenia 2.Cebulę obrać , pokroić , zrumienić na

50g czerstwej bułki tłuszczu.

40g bułki tartej 3.Mięso zemleć z namoczoną w wodzie

2 średnie marchewki i odciśniętą bułką .Dodawać jajka

2 jaja cebule przyprawy i wyrobić .

1 cebula 4.Na desce posypanej bułką tartą

1 por uformować z mięsa prostokąt wzdłuż

Sól dłuższego boku ułożyć marchewkę

Pieprz i por , zrolować.

Wegeta 5. Rozgrzać tłuszcz w brytfannie

włożyć uformowane mięso i wstawić do gorącego piekarnika

6.Piec ok..60min, często polewając sosem.

Wyparowany sos uzupełniać wodą.

Składniki: Sposób wykonania:5 jajek 1.Jajka ugotować na twardo , obrać. 150g ogórka 2.Ogórek umyć pokroić w cienkie paseczki.150g majonezu 3.Szczypior umyć , drobno pokroić wymieszać 50ml śmietany z majonezem , śmietaną ogórkiem iPęczek szczypiorku przyprawamiSól 4.Sos i jajka ułożyć na półmisku.Pieprz Udekorować według uznania.

Składniki: Sposób wykonania:

8 jajek 1.Jaja ugotować na twardo , obrać ściąć spód

1 puszka tuńczyka w oleju wierzch i wyjąc żółtka.

7 łyżek majonezu 2.Żółtka zmiksować z odsączonym tuńczykiem

2 łyżki masła masłem , majonezem i przyprawami.

Sól 3.Masą tuńczykową szprycować jaja i udekorować.

Pieprz

Składniki: Sposób wykonania:

Zakwas: Zakwas:

170g mąki żytniej 1. Mąkę wsypać do kamiennego

500ml wody garnka i rozmieszać z częścią przegotowanej

1cebula wody.

Wywar z wędzonki: 2. Do zawiesiny dodać resztę wody i pokrojoną

450g kości z boczku wędzonego cebulę.

40g marchewki 3.Garnek przykryć lnianą ściereczką i pozostawić

20g pietruszki40g pora w ciepłym miejscu na 4 dni.

20g selera Wywar z wędzonki:

sól 1. Kości zalać 2l wody i zagotować.

Pieprz 2. Po 3,5 godz. Gotowania dodać oczyszczoną

Majeranek włoszczyznę i przyprawy. Gotować jeszcze ok.

Ponadto: 45 min.

50g startego chrzanu Żurek:

750g białej kiełbasy 1.Jajka ugotować na twardo, obrać.

10 jajek 2.Do przecedzonego przez gęste sito wywaru

dodać zakwas, chrzan i sól.

Podawać z jajkiem i ugotowaną białą kiełbasą.

Składniki: Sposób wykonania:

2 puszki tuńczyka Sos:

1 puszka fasolki szparagowej 1.Z oliwy , soku z cytryny , musztardy , zieleniny

6 jajek i przypraw przygotować sos

6 ziemniaków Sałatka z tuńczykiem:

1 czerwona papryka 1.Jajka ugotować na twardo , obrać.

12 oliwek 2.Tuńczyka i fasolkę osączyć.

Sos: 3.Ziemniaki ugotować , obrać

6 łyżek oliwy z oliwek 4.Papryke oczyścić , obrać

2 łyżki soku z cytryny 5.Skadniki wymieszać

2 łyżki posiekanego szczypiorku 6.Sałatkę polać sosem.

2 łyżki posiekanego koperku

2 łyżeczki musztardy

Sól

Pieprz

Składniki na 7 muchomorów: Sposób wykonania:7 pomidorów 1.Pomidory możliwie jednakowej wielkościSól ułożyć na blacie i odciąć od góry jedną

trzeciąPieprz każdego z nich. Przykrywki odłożyć na

bok.2 kule mozzarelli 2.Łyżeczką lub wycinarką do kulek wykroić Czarne i zielone oliwki gniazda nasienne. Doprawić do smaku

solą i Ok. 30 listków bazylii pieprzem.Ocet balsamiczny 3.Mozarellę pokroić w drobną kostkę i przekroićOliwa z oliwek na pół oliwki. Twarożek lub serek 4.Twarożkiem napełnić wyciskarkę i nahomogenizowany pokrywach wycisnąć małe kropki.do wyciśnięcia kropek Dobra rada:

Pokrywki muszą być całkiem suche, żeby nie spłynęły z nich kropki surowe

Składniki: Sposób wykonania:

1 pęczek rzodkiewek 1.Odciąc od rzodkiewek zielone liście.

Goździki Zostawić korzonki jako ogony i szypułki

jako nosy myszek.

2.Z jednej strony lekko ściąć rzodkiewki, żeby można je było stabilnie ustawić.

3.Z odciętych kawałków wykroić małe uszy rzodkiewki naciąć w miejscach, w których powinny być uszy.

4.Uszy wetknąć w nacięcia i w każdą rzodkiewkę wcisnąć po dwa goździki jako oczy.

Dobra rada:

Rzodkiewki powinny być różnej wielkości, aby można było z nich wykonać duże i małe

myszki.

Wybierajmy rzodkiewki z długimi korzonkami,

żeby myszki miały ładne ogonki.

Składniki na 6 kogucików: Sposób wykonania:

6 jajek ugotowanych na twardo 1. jajka obrać, ściąć równo dolną część, żeby

1 marchewka można je stabilnie ustawić.

1 czerwona papryka 2. Marchew obrać i pokroić wzdłuż na paski

1 żółta papryka grubości 3mm. Z jednego paska wyciąć

12 ziaren pieprzu dzioby kogucików.

6 piórek koperku 3.Z czerwonej papryki wykroić ogonki i

grzebienie, z żółtej papryki wyciąć skrzydła.

4. Jajka naciąć w odpowiednich miejscach i wetknąć w nie dzioby, grzebienie oraz

skrzydła i ogony. Drewnianą szpadką ostrożnie wywiercić w jajkach otwory

na oczy i włożyć w nie ziarenka pieprzu. Nad

ogonkami wetknąć dodatkowo piórka koperku.

Składniki: Sposób wykonania:

310g cukru 1.Mąkę pszenną wymieszać z

250g margaryny ziemniaczaną i proszkiem do pieczenia.

230g mąki pszennej 2. Jajka ubić z cukrem, dodać wymieszane

95g mąki ziemniaczanej mąki oraz stopniowo rozpuszczoną

5 jajek gorącą margarynę- ciągle ubijając.

50g bakalii 3. Dodać bakalie, delikatnie wymieszać i

1 łyżeczka proszku do pieczenia wylać na natłuszczoną formę.

4. Piec ok. 60 minut w temp.180-200‘C

5. Udekorować według uznania.

Składniki: Sposób wykonania:Minifrykadelki 1.Frykadelki i paluszki drobiowe obsmażyć Cukinia na dużym ogniu. Polędwicę doprawić doPomidory koktajlowe smaku solą i pieprzem i kilka minut Pierś indyka smażyć ze wszystkich stron. Cienki Sól plaster piersi indyka krótko smażyć Pieprz z dwóch stron i na koniec doprawić Rzodkiewki 2.Szatkownicą do jarzyn pociąć cukinię Szczypiorek w cienkie plastry, zwinąć i każdy Paluszki drobiowe panierowane plaster nadziać na wykałaczkę razemAnanas z połówką pomidora koktajlowego,Winogrona następnie wbić we frykadelkę Mandarynki 3.Z piersi indyka wyciąć serce i przybraćPorzeczki plasterkami rzodkiewki i szczypiorkiem.Polędwica wieprzowa 4.Paluszki drobiowe pokroić na kawałki Ogórek wielkości ok.4cm. W każdy kawałekTwarożek ziołowy wbić szpadkę z cząstką ananasa,Rzodkiewki winogronem, cząstką mandarynki iSól jedną porzeczką. Używać metalowych Pieprz szpadek.

5.Polędwicę pokroić w plastry grubości ok..2cm.Plastry przeciąć na pół i ustawić

miejscem przecięcia do dołu. Na każdej połówce

położyć plasterek ogórka. Rękaw z okrągłą

końcówką napełnić twarożkiem, wyciąć kleks na ogórek i wetknąć w twarożek plasterek rzodkiewki

Składniki: Sposób wykonania:1,5 kg białej kiełbasy 1.Kiełabsy oddzielić od siebie (tak aby każda

miała70dag cebuli związane końce) i zrumienić na 3 łyżkach1,5 szkl. gęstej śmietany gorącego smalcu. Przełożyć do

natłuszczonego 6 łyżek smalcu żaroodpornego naczynia i piec ok.20min w temp.Po łyżeczce rozmarynu, tymianku i słodkiej papryki 200 stopni.Sól 2.Posiekaną cebule zeszklić na pozostałym

smalcuCukier doprawić szczyptą soli, pieprzu oraz ziołami, Pieprz zalać szklanką wody i dusić pod

przykryciem Tłuszcz 15min.

3. Cebulowy sos zalać śmietaną, doprawić szczyptą, cukru i jeszcze chwilę gotować Kiełbasy podawać gorącym sosem.

Składniki: Sposób wykonania:

1 duży kurczak 1. Kurczaka podzielić na części, dodać

1kg mięsa gulaszowego połowę warzyw, ziele angielskie, liść

30dkg wątróbki drobiowej laurowy, 0,5 szklanki wody i dusić pod

2 bułki czerstwe przykryciem.

5 jaj 2. W osobnym naczyniu poddusić do

4 cebule miękkości mięso gulaszowe z

3 marchewki pozostałymi warzywami i przyprawami,

1 seler pod koniec dodać wątróbkę.

3 ziarna ziela angielskiego 3. Mięso z kurczaka po ostudzeniu

3 ziarna pieprzu oddzielić od kości.

Listek laurowy 4.Bułkę namoczyć w szklance

Pieprz odcedzonego wywaru i odcisnąć.

Sól 5.Mięso, wątróbkę, warzywa i bułkę

Gałka muszkatołowa zemleć dwukrotnie w maszynce

Imbir z sitkiem do pasztetów.

Tłuszcz 6.Dodac jajka, 0,5 szklanki wywaru i

Bułka tarta do formy wyrobić. Doprawić pieprzem, gałką,

imbirem, solą

7.Formę natłuścić i wysypac bułką.

Przełożyc do niej masę mięsną,

skropic wywarem i piec 1godz 15min.

w temp 180 stopni