Trace Foundation's Latse Newsletter, vol. 6

volume 6 2009-2010

\o, -/,-*{0=-P -3~#=-.8m -;-P{ -+.{ -14~+-"$-#m -#=:-8Jm,kt r a c e f o u n d a t i o n ’ s L a t s e L i b r a r y n e w s L e t t e r

བམ་པ་ ༦ པ། ས་ལ་ ༢༠༠༩-༢༠༡༠

t r a c e f o u n d a t i o n ’ s L a t s e

Featured Scholar མཁས་པ་ཆད་གང།2 Rekindling Ashes of the dhARmA And the foRmAtion of modeRn tibetAn studies: the busy life of AlAk tseten ZhAbdRung by Nicole Willock

བསན་པའ་མ་ར་སར་གསས་པ་དང་དང་རབས་བད་རག་པའ་སམ་བསངས་པ་ས། ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་མཛད་བལ་ཆ་བའ་ས་ཚ། Nicole Willock ནས།

FeatureS ཆད་བསགས།26 t ibetAn novels: still A novelt y. A bRief suRve y of tibetAn novels since 1985 by Fr aNçoise robiN

ད་དང་གསར་ཉམས་ཆ་བའ་བད་ཀ་བརམས་སང་། ༡༩༨༥ ལའ་ཚན་ག་བད་ཀ་བརམས་སང་ག་དཔད་ཞབ་ཕན་བ། ཆས་ཉད་དབང་མ་ནས།

46 ཨ་ཙ་ར་ཇར་ར་བ་གལ། མགན་པ་ཚ་རང་ནས།

52 tRAnslAting the WingbeAts: tibetAn WRitings foR the geRmAn-lAnguAge ReAdeR by Fr aNçoise robiN

ཕ་མ་ལབ་ཀ་གཤག་རབ་ཀ་ཡག་སར། འཇར་མན་སད་ཀ་ཀག་པ་པ་ལ་བད་རམ་ཕགས་བསགས། ཆས་ཉད་དབང་མ་ནས།

announcement གསལ་བསགས།62 tAktseR Rinpoché collec tion donAted to the libRARy

ལག་མཚར་རན་པ་ཆའ་ཕག་དཔ་རམས་ལ་ར་ལ་ཞལ་འདབས་གནང་བ།new and notable

64 the libRARy’s fouRth lAnguAge: the dZongkhA collec tion

ཀན་ཕབས་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ག་སད་ཡག་བཞ་པ་ས། རང་ཁ་སད་ཀ་ར་ཆ།68 A seRies of books on oRAl folk liteRAtuRe

ངག་རན་རམ་རག་ག་དབ་ཕང་ཞག72 eARly childRen’s book tRAnslAted fRom english into tibetAn

དབན་ཡག་ནས་བད་ཡག་ཏ་བསར་བའ་བས་སང་ས་གས་ཀ་དཔ་དབ་ཅག75 fRom the childRen’s coRneR: samsar a Dog by eliz abeth rose sharp

བས་པའ་རམ་རག འཁར་བར་འཁམ་པའ་ཁ། ཨ་ལ་ཛ་བད་རས་ཤབ་ནས།

+.{-+{0-$}-c}+k

T r a c e F o u n d aT i o n

ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པ། B o a r d

གཙ་འཛན།A n d r e A e . S o r o S

ཨན་ཊ་ཡ་ ས་ར་ས།e r i c c o l o m b e l

ཨ་རག་ ཀ་ལམ་སལ། e x e c u T i v e d i r e c T o r

ས་ཁབ་འགན་འཛན་པ།e n r i c o d e l l’A n g e l o

ཨན་ར་ཀ་ དལ་ཨང་ར་ལ།

T r a c e F o u n d aT i o n ’ s

L aT s e L i B r a r y n e w s -

L e T T e r

ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ག་གསར་འཕན།G u e s T e d i T o r

གདན་ཞས་རམ་སག་པ།F r A n ç o i S e r o b i n

ཆས་ཉད་དབང་མ།e d i T o r - i n - c h i e F

རམ་སག་འགན་འཛན།P e m A b h u m

པད་མ་འབམ།a s s i s T a n T e d i T o r

རམ་སག་ལས་རགས།K r i S t i n A d y - l i A c c o

ཀར་ས་ཊ་ན་ ད་ལ་ཡག་ཁ།L a y o u T a n d d e s i G n

ཤག་ངས་ཇས་འགད་པ།s T e p h a n i e J o h n s T o n

ས་ཏད་ཧ་ནས་ རན་ས་ཏན།

\o, -/,-*{0=-P -3~#=-.8m -

a note on transliteration system used: Latse Library uses the Tibetan and Himalayan Library (THL) Simplified Phonetic Transcription of Standard Tibetan for Tibetan terms that appear in our English-language articles. For more information on this transliteration scheme, please visit: www.thlib.org (see under “Reference” tab).

THiS nE wSLET TER iS PubLiSHEd by TR acE FoundaTion'S LaTSE

L ibR aRy, 132 PERRy ST., SuiTE 2b, nE w yoRk, ny 10014 uSa TEL.:

+1-212-367-8490 Fax +1-212-367-8479 EmaiL: [email protected]

conTEnTS coPyRigHT © unLESS oTHERwiSE noTEd. PHoToS

coPyRigHT © TR acE FoundaTion, unLESS oTHERwiSE noTEd, and

may noT bE REPRoducEd in any way wiTHouT PERmiSSion FRom

TR acE FoundaTion. ELEcTRonic vERSion oF THiS nE wSLET TER can

bE Found aT www.LaTSE.oRg and www.TR acE.oRg.

གསར་འཕན་འད་ན་ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ནས་དཔ་སན་བས། གསར་འཕན་འད་ལ་རའམ་ལ་གཉས་ར་ལ་ཐངས་རར་འདན་བཞན་ཡད། པར་དབང་མང་འདན་བས་མད་ན་དས་དབ་འད་ལ་བཀད་ད་ཅག་ག་པར་དབང་ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པ་ལ་ཡད། གསལ་ཁ་ལགས་ས་མད་ན་ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་པར་དབང་ཅན་ག་འད་པར་རམས་དའ་ཆག་མཆན་མད་པར་ཐབས་ལམ་གང་ནས་ཀང་སར་འགད་བས་མ་ཆག གསར་འཕན་འདའ་གག་འཕལ་ག་པར་གཞ་www.

latse.org དང་ www.trace.org ཐག་ནས་གཟགས་ཐབ།

volume 6 2009-2010

བམ་པ་ ༦ པ། ས་ལ་ ༢༠༠༩-༢༠༡༠

cover:

poRtRAit of AlAk tseten ZhAbdRung fRom the 1980s.

མདན་ཤག ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ལ་རབས་བརད་ཅའ་ནང་ག་ས་པར་ཞག

;-P{ -+.{ -14~+ -"$-#m -#=:-8Jm , k

77 ne W & notAble ResouRces At lAtse on the postAl histoRy of tibet

ལ་ར་ལ་ཡད་པའ་བད་ཀ་སག་ག་ལ་རས་ཀ་ཡག་རགས།literary excerpt: ཁལ་ཕང་རམ་རག80 tseRing dÖndRup And the reD WiND scream

ཚ་རང་དན་གབ་དང་རང་དམར་འར་འར། 84 exceRpt fRom the reD WiND scream

རང་དམར་འར་འར་ག་ཁལ་ཕང་།

L i b r a r y n e w s L e t t e r

editor’s noteTrace Foundation’s Latse Library Newsletter has been published once a year since its inaugural issue in 2003. The newsletter is distributed widely in both print and electronic formats, and our readership has expanded to include even remote Tibetan areas, Europe, and the americas and has been receiving positive reviews (we were pleased to see some readers lamenting on popular Tibetan internet forums about the long wait for our last issue). in order to maintain the quality of this publication, we have made two changes recently: the first is, given the amount of time expended and material covered in the newsletter, we will occasionally publish double issues so that we can ensure content of high quality. This current issue is again a double issue, covering the years 2009-2010. The second change is that the newsletter will no longer carry a news section but will focus primarily on literary content. anyone interested in the latest news from Latse can consult the soon to be launched Trace Foundation newsletter which will be available through our website: www.trace.org.

in this issue, for 2010, we are marking the 100-year anniversary of the scholar Tseten Zhabdrung’s birth, as well as the 25-year anniversary of his death. Tseten Zhabdrung made great contributions towards Tibetan language and culture in the 20th century, and to commemorate his anniversaries and honor his work, he is this issue’s Featured Scholar.

we would also like to warmly welcome and thank dr. Françoise Robin who is the guest Editor for this issue of Trace Foundation’s Latse Library Newsletter.

རམ་སག་པའ་མཆད། ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ག་གསར་འཕན་ན་ ༢༠༠༣ ལར་འདན་འག་ཚགས་ནས་ཐག་མའ་ལ་ཁ་ཤས་ལ་ལ་རར་ཐངས་ར་བཏན་པ་ཡན། གསར་འཕན་འད་པར་སན་དང་ད་ལམ་གཉས་ཀ་ནས་འགམས་སལ་ར་ཆར་བས་སབས། འདའ་ཀག་པ་པ་བད་ཁལ་ག་གང་གསབ་དག་དང་། ཡ་རབ། ཨ་ར་བཅས་ས་ར་སད་བང་ཡད་ལ་ཀག་པ་པ་མང་པས་འད་ལ་དགའ་སང་ཡང་བས་ཡད། འདན་ཐངས་སན་མ་ད་མ་ཐན་སན་ལ་ཀག་པ་པས་སག་བཟད་མད་པའ་གསང་ཚག་དག་ད་ར་དག་ལ་སལ་བའ་གནས་ཚལ་ཡང་བང་ཡད། གསར་འཕན་འདན་ཐངས་འད་ན་ ༢༠༠༩ ལ་དང་ ༢༠༡༠ ལ་གཉས་ཀ་ཡན། གསར་འཕན་འདའ་ནང་དན་སས་གཙང་ཡང་ཆད་ཉ་ཆར་འགར་བ་གཉས་བཏང་ཡད་ད། དང་པ་ན་ར་ཆ་དང་ལས་བལ་ལ་སབས་བསན་གས་སབས་འགར་ལ་གཉས་ར་ལ་འདན་ཐངས་ར་འདན་ར་དང་། #(m=-.-,m-+-,=-07v$-#=:-8>o:->m-&-+{-1{+-.-A=-,=-P}1-:m#-7{:-08m-&-#%m#-.}-+{-8+},-({;-A{+-Wv-9m,k གསར་འགར་ན་ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་ད་ར་ལ་སལ་བཞན་ཡད་པས་ཐགས་སང་ཅན་རམས་www.trace.orgལ་ཕབས་ནས་གཟགས་རགས་གནང་། ༢༠༡༠ ལ་ན་དས་རབས་ཉ་ཤའ་ནང་ལ་བད་ཀ་སད་ཡག་དང་རག་གཞང་ལ་ས་དན་ཆ་བའ་མཁས་དབང་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་མཆག་ས་འཁངས་ནས་ལ་ང་བར་ཐམ་པ་ལན་པ་དང་། ས་མ་ངན་ལས་འདས་ནས་ལ་ང་ཉ་ཤ་ར་ལ་འགར་བའ་དས་དན་ཡན་པས། མཁས་དབང་དའ་ས་དན་རས་དན་ག་ཆད་ད་གསར་འཕན་འདའ་མཁས་པ་གང་བ་ཟར་བའ་ལ་ཚན་ག་ནང་ད་ཁང་ག་རམ་ཐར་བསས་པ་ཞག་ཆད་འགད་བས་ཡད། ག་སབས་འད་བཟང་ནས་ང་ཚས་ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ག་གསར་འཕན་འདན་ཐངས་འདའ་གདན་ཞས་རམ་སག་པ་ཆས་ཉད་དབང་མ་ལ་དགའ་བས་དང་ཐགས་ར་ཆ་ཞའ།

2 L a T S E L i b R a R y n E w S L E T T E R v o L u m E 6 , 2 0 0 9 - 2 0 1 0

C onsidered one of the three great scholars1 of twentieth-

century Tibet,2 Alak Tseten Zhabdrung Jigmé Rigpé Lodrö

(A lags Tshe tan Zhabs drung ’Jigs med rig pa’i blo gros,

1910–1985) is credited with regenerating many aspects of Tibetan cul-

ture at a time of unprecedented socio-political change. Despite enduring

twelve years in prison, Alak Tseten Zhabdrung energetically reclaimed

his classical education to further transmit nearly all the traditional fields

of knowledge including language, poetry, history, astronomy, calligraphy

and Buddhist philosophy.

1 This epithet stems back to the tenth century when King Langdarma suppressed Buddhism, ending what is known in Tibetan history as the first period of dissemination of Buddhism in Tibet, “the three great scholars (mkhas pa mi gsum)”: Mar Shakyamuni (Dmar Shakya mu ni), Yo Gejung (G.yo Dge ba’i ’byung gnas), and Tsang Rabsel (Gtsang Rab gsal) carried the Vinaya scriptures with them to Amdo, in particular to Dentik Monastery. 2 The two other scholars were Muge Samten (Dmu dge bsam gtan, 1914–1993) and Dungkar Lozang Trinlé (Dung dkar Blo bzang ’phrin las, 1927–1997).

དས་རབས་ཉ་ཤ་བའ་བད་1 ཀ་མཁས་པ་མ་གསམ་ག་2ཡ་གལ་ད་བར་བའ་ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་འཇགས་མད་རགས་པའ་བ་གས་ ༼༡༩༡༠-༡༩༨༥༽ མཆག་ལ་ན། སར་བང་མ་མང་བའ་ས་ཚགས་དང་ཆབ་སད་ཀ་འཕ་འགར་ཅག་ག་ཁད་ད་བད་ཀ་རག་གཞང་ག་ཕགས་མང་པ་བསར་གས་བས་པའ་བསགས་བརད་ཐབ་ཡད། མ་ལ་ ༡༢ རང་བཙན་ད་བཞགས་པ་ལ་མ་ལས་པར། ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་གས་ སད་ཡག་དང་སན་ངག ལ་རས། རས། ཡག་གཟགས། ད་བཞན་ནང་བའ་ལ་གབ་བཅས་ཧ་ལམ་བད་ཀ་སལ་རན་1 ཐ་སད་འད་ན་དས་རབས་བཅ་པའ་ནང་བཙན་པ་གང་དར་མས་བསན་པ་བསབས་ཏ་བད་ཀ་ལ་རས་ནང་བསན་པ་ས་དར་ག་དས་མཇག་འགལ་བའ་སབས་དར། “མཁས་པ་མ་གསམ་ས་དམར་ཤཀ་མ་ན་དང་གཡ་དག་འབང་། གཙང་རབ་གསལ་གསམ་གས་འདལ་བའ་དཔ་ཆ་འཁར་ཏ་ཨ་མད་དང་དམགས་བསལ་གས་དན་ཏག་དགན་པར་ཕབས་པ་ད་ལས་མཆད་པ་ཞག་རད།2 མཁས་པ་གཞན་གཉས་ན། དམ་དག་བསམ་གཏན་ཚང་ ༼༡༩༡༤-༡༩༩༣༽ དང་དང་དཀར་བ་བཟང་འཕན་ལས་ ༼༡༩༢༧-༡༩༩༧༽ གཉས་རད།

F e at u r e d S c h o l a r

1"=-.-&{+-Q{$k

Rekindling Ashes of the Dharma and the Formation of Modern Tibetan Studies: The Busy Life of

Alak Tseten Zhabdrung by Nicole Willock

right: fRom left to Right:

AlAk mAni (dRAyAng),

pAnchen Rinpoché’s tutoR

gyAyAk Rinpoché, pAnchen

Rinpoché, And AlAk tseten

ZhAbdRung. photo

couRtesy of J igmé chÖpAk.

གཡན་ནས་གཡས། ཨ་ལགས་མ་ཎའམ་ས་དབངས། པཎ་ཆན་རན་པ་ཆའ་ཡངས་འཛན་ར་ཡག་རན་པ་ཆ། པཎ་ཆན་རན་པ་ཆ། ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབ་དང། པར་བདག འཇགས་མད་ཆས་འཕགས

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 3

བསན་པའ་མ་ར་སར་གསས་པ་དང་དང་རབས་བད་རག་པའ་སམ་བསངས་པ་ས། ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་མཛད་བལ་ཆ་བའ་ས་ཚ། ,{-"};-5{-;}#-,=k


Although a few examples of his praise poetry for China can be found in his A General Commentary on the Mirror of Poetics, he never interpreted Tibetan history through the lens of Marxist ideology, unlike Dungkar Lozang Trinlé, nor did he cling to the ideals of Gelukpa hege-mony. Alak Tseten Zhabdrung’s virtue lies in his steadfast commitment to the creative tradition of Tibetan scholarship that finds its roots in the work of Sakya Pandita Kunga Gyeltsen (Sa skya Pa.n.dita Kun dga’ rgyal mtshan, 1182–1251), Butön (Bu ston, 1290–1364), and continued to change and innovate with the works of Jamgön Kongtrul (’Jam mgon Kong sprul, 1813–1899), Ju Mipham (’Ju Mi pham, 1846–1912), and many others. Alak Tseten Zhabdrung’s Collected Works contains a treasure trove of information on almost every aspect of traditional Tibetan Buddhist scholarship; yet throughout his autobi-ography he emphasized the core value to strive in one’s education (yon tan); including increas-ing one’s knowledge on subjects outside the realm of Buddhist philosophy, e.g. science and technology.

Alak Tseten Zhabdrung’s autobiography called Truthful Discourse, Ambrosia for the Ear: The Life Story of Jigmé Rigpé Lodrö, Himself a Disciple of the Powerful, Matchless Shakya (Mnyam med shakya’i dbang bo’i rjes zhugs pa ’jigs med rigs pa’i blo gros rang gi byung ba brjod pa bden gtam rna ba’i bdud rtsi)3 documents his life, and thus most of this brief biography is drawn from this work. Written in a style that mixes traditional literary techniques with col-loquialisms, Dawa Lodrö (Zla ba blo gros), the head editor of Light Rain (Sbrang char), a pre-mier Tibetan literary magazine, praised Tseten Zhabdrung’s autobiography as one of the most influential pieces of Tibetan biographical litera-ture that he has ever read.4

Tseten Zhabdrung was born on the twenty-second day of the fourth month of the iron dog year in the fifteenth rabchung (rab byung) cycle

3 There are three printed versions of this text. The nine-volume pecha version of his Collected Works (gsung ’bum) were printed at Tuwa (Mthu ba) Monastery (where the blocks are still held), and is available through the Tibetan Buddhist Resource Center. The version I used for my research is found in Phrin Las ed. 1987. Mkhas dbang Tshe tan Zhabs drung ’Jigs med rigs pa’i blo gros kyi gsung rtsom (The Collected Works of the Scholar Tshe tan Zhabs drung ’Jigs med rigs pa’i blo gros), vol. 1. Xining: Qinghai Nationalities Publishing House, pp. 499–801. The most recent edi-tion is in Tshe tan Zhabs drung ’Jigs med rigs pa’i blo gros. 2007. Tshe tan Zhabs drung rje btsun ’Jigs med rigs pa’i blo gros mchog gi gsung ’bum, Vol. 1, Beijing: People’s Publishing House, pp. 39–279.4 Interview with Dawa Lodrö, Light Rain (Sbrang char) office, Xining, May 2008.

ག་རག་གནས་ཚང་མ་ས། རང་ཉད་ལ་སར་བང་བའ་སར་སལ་ཤས་ཡན་ད་དག་ས་བ་དང་བཅས་དར་སལ་བས་ཡད། སན་ངག་མ་ལང་ག་ས་དན་ད་ར་ནག་ལ་བསད་པའ་སན་ངག་དཔར་བརད་ཁ་ཤས་ཡད་ནའང་། ཁང་གས་དང་དཀར་བ་བཟང་འཕན་ལས་ལར། མར་ཁ་སའ་ལ་གབ་ཀ་རང་ཤལ་སད་ནས་བད་ཀ་ལ་རས་འཆད་པ་ར་ནས་གནང་མད་ལ། དག་ལགས་ལ་གབ་ལ་མཁགས་འཛན་ཡང་བས་མད། ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ག་ཁད་ཆས་ཤག་ན། ཁང་གས་བད་ཀ་སལ་རན་ག་སབ་སང་ལ་གཙགས་འཛན་ར་གཅག་ཏ་མཛད་པ་དར་གནས་ཡད་ད། ད་ཡང་འདའ་ར་བ་དག་ན། ས་ས་པཎ་ཌ་ཏ་ཀན་དགའ་རལ་མཚན་༼༡༡༨༢-༡༢༥༡༽དང་། བ་སན་རན་ཆན་གབ༼༡༢༩༠-༡༣༦༤༽་ཀ་གསང་འབམ་དག་དང་། འཇམ་མགན་ཀང་སལ་༼༡༨༡༣-༡༨༩༩༽དང་འཇ་མ་ཕམ་༼༡༨༤༦-༡༩༡༢༽། གཞན་ཡང་མཁས་པ་མང་པས་མ་མཐད་ནས་རང་རང་ག་གསང་འབམ་དང་ལན་ད་སར་བཅས་དང་གསར་བཏད་མཛད་པ་ད་དག་ནས་རད་ཐབ། ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ག་གསང་འབམ་ན་བད་ཀ་སལ་རན་ནང་ཆས་སབ་སང་ག་རམ་དབ་ཕལ་ཆ་བའ་སར་ག་གནས་ཚལ་གཏར་མཛད་ཅག་ཡད་པ་དང་། ད་དང་ཁང་ག་རང་རམ་ག་སད་སད་གང་སར་ཁང་གས་ཆས་ཀ་འཇག་རན་ལས་བརལ་བའ་ཤས་བ་ཚན་རག་དང་འཕལ་རག་ལ་བ་ཡང་ཚད་པའ་ཡན་ཏན་ལ་སབ་རར་བརན་དགས་པའ་དན་སང་འད་ནན་བཤད་གནང་འདག

ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ག་རང་རམ་ལ་ན། མཉམ་མད་ཤཀའ་དབང་བའ་རས་ས་ཞགས་པ་འཇགས་མད་རགས་པའ་བ་གས་རང་ག་བང་བ་བརད་པ་བདན་གཏམ་ར་བའ་བདད་ར་ཞས་ཞ་བ་དར་ཁང་ག་ས་ཚའ་སར་འཁད་ཡད་ཅང་།3 རམ་ཐར་མདར་བསས་3 འད་ལ་པར་མ་མ་འད་བ་གསམ་འདག པད་དག་ཅན་ག་དཔ་


1"=-.-&{+-Q{$k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 5

[= May 31, 1910] as the second youngest of eight children born to his father Yangtse [(Tib. G.yang Tshe, ≈Chi. Yang Cai 杨才], whose Tibetan name was Lozang Tashi (Blo bzang bkra shis), and his mother, Lhamotar (Lha mo thar). His birthplace, Yadzi (Ya rdzi), is more commonly known today by its Chinese name, Jishi Town (Chi. Jishi zhen 积石镇) in today’s Xunhua Salar Autonomous County of Qinghai Province. Although his patrilineal descent was Chinese, in his autobiography, Tseten Zhabdrung stated, “Starting with my father[’s gen-eration], my ancestry is a mix of Chinese and Tibetan ethnicity; but if I base my own ethnic-ity on written and spoken language, habits and residence, then I am exclusively Tibetan” (1987: 505). At age two, he was recognized by Amdo Zhamar Pandita Gendün Tenzin Gyatso (A mdo Zhwa dmar pa.n.dita Dge ’dun bstan ’dzin rgya mtsho, 1852–1912)5 of Dıtsa Monastery (Lde tsha)6 as the reincarnation of Tseten Zhabdrung,

5 Cf. Gray Tuttle “Local History in A mdo: The Tsong kha Range (ri rgyud)”, Asian Highlands Perspectives (forthcoming 2010).6 The spelling of this monastery varies. It also is spelled D+hi tsha. Cf. ibid., p. 9.

འད་ཡང་རང་རམ་ལས་བཏན་པ་ཡན། རམ་ཐར་འད་ན་ཁ་སད་དང་ལན་ད་བད་ཀ་སལ་རན་ག་རམ་ཡག་འབ་ཚལ་བསས་ནས་བས་ཡད་ལ། བད་ཀ་རམ་རག་དས་དབ་ཆ་གས་སང་ཆར་ག་རམ་སག་པ་གཙ་བ་ཟ་བ་བ་གས་ལགས་ཀས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ག་རང་རམ་ན་ཁང་གས་བཀགས་པའ་བད་ཀ་རམ་ཐར་རམ་རག་ག་ཁད་ནས་ཆས་ཤགས་རན་ཅན་ག་རམ་ཐར་ཞག་ཡན་ཞས་བསགས་བརད་བས་བང་།4

ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ན་རབ་བང་བཅ་ལ་བའ་ལགས་ཁ་ལའ་ཟ་བཞ་པའ་ཚས་ཉར་གསམ་ཉན་[༡༩༡༠-༥-༣༡]ཡབ་གཡང་ཀའམ།(杨才)བད་མང་ལ་བ་བཟང་བཀ་ཤས་དང་ཡམ་ལ་མ་ཐར་གཉས་ཀ་བས་པ་བརད་ཀ་ཐ་ཆང་གཉས་པར་འཁངས། ཁང་ག་འཁངས་ཡལ་ཡ་ར་ན་ད་ལའ་མཚ་སན་ཞང་ཆན་ཞན་ཧ་ཟ་ལར་རང་སང་ལངས་ཁངས་ས་དང་སང་ཐན་མང་ལ་ར་སད་ཀ་མང་ཅ་ཧ་(积石镇) གང་ཞས་གགས་པ་ད་ཡན་པ་དང་། ཁང་ག་ཡབ་མས་རམས་ར་ཡན་ཀང་ཁང་ག་རམ་ཐར་ད་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་གསངས་དན། “བདག་ག་ཕ་ནས་བཟང་ར་བད་ཀ་རགས་འདས་མ་ཅན་ད་གར་བར་མ་ཟད། ང་རང་ན་སད་ཡག་གམས་སལ་གནས་ཡལ་བཞའ་ས་ནས་རགས་འབད་པའ་དབང་ད་བཏང་ན་བད་ཀ་རགས་ས་གཏགས་” ཞས་གསངས་འདག(རང་རམ་ཤག་གངས་ ༥༠༥) དགང་ལ་གཉས་ལ་ཕབས་པའ་སབས་ལ་ཚ་5དགན་པའ་ཞ་དམར་པཎ་ཌ་ཏ་དག་འདན་བསན་འཛན་ར་མཚས་6 ཨ་མདའ་ཁལ་ག་དག་ལགས་པའ་བ་མ་ཆང་གས་ཡན་པའ་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ག་ཡང་སད་ད་ངས་འཛན་མཛད། རབ་གང་ག་རང་མའ་བ་མ་ཨ་ལགས་ནམ་མཁའ་ཚང་7གས་ཁང་ལ་བ་བཟང་ཆས་འཕལ་ཞས་མང་མ་བཏགས་བར་ད་ཁང་ལ་ཚ་རང་དན་གབ་ཀ་ཚ་བ་ཞས་འབད། དགང་ལ་དག་པའ་མགར་ཁང་སག་དགན་པའ་ཁར་ཕབས་ཤང་སར་བ་ཁ་དག་ག་འཛན་བདག་ག་ཁ་ལ་ཕབས། སར་བ་ཁ་དག་ན་དང་ག་ཧ་ལང་རང་ག་ཤར་མཐའ་དང་མན་ཧ་རང་ག་ནབ་ངས་ས་ཆགས་ཡད། ད་གཟགས་གསང་འབམ་ད་མཐ་བ་དགན་ད་པར་བཏབ་ཅང་། པར་ཤང་ཡང་ད་ལ་དར་ཉར་འདག དབ་འད་ “བད་ཡག་ནང་བསན་དཔ་ཚགས་ལ་གནས་”བརད་ནས་རག་ཐབ་པ་འདག ངས་ཞབ་འཇག་ག་ཆད་ད་བད་སད་བས་པའ་པར་མ་ད་ན་ ༡༩༨༧ ལར་མཚ་སན་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་གས་ཟ་ལང་ད་པར་བཏབ་པའ་པད་དང་པ། མཁས་དབང་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་འཇགས་མད་རགས་པའ་བ་གས་ཀ་གསང་རམ་ཞས་པའ་ཤག་ངས་ ༤༩༩-༨༠༡ བར་ཡད་པ་ད་ཡན། ཆས་ཉ་ཆར་ག་པར་མ་ད་ན་ ༢༠༠༧ ལར་པ་ཅང་ད་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་གས་པར་བཏབ་པའ་ ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ར་བཙན་འཇགས་མད་རགས་པའ་བ་གས་མཆག་ག་གསང་འབམ་”ག་པད་དང་པའ་ཤག་ངས་ ༣༩-༢༧༩ བར་འཁད་འདག4 ༢༠༠༨ ལའ་ཟ་བ་ལ་བར་ ཟ་ལང་ག་སང་ཆར་རམ་སག་ཁང་ད་ཟ་བ་བ་གས་ལ་བཅར་འད་ཞས་པ།5 དགན་པའ་དག་ཆ་ལ་ས་ཚགས་འདག ད་ཚ་ཞས་བས་པ་ཡང་འདག 6 ག་ར་ ཏ་ཊལ་གས་བརམས་པའ་ “ཨ་མདའ་ས་གནས་ལ་རས་ཏ་ཙང་ཁ་ར་རད་”ཅས་པ་ལ་བསན་པ། དབ་འད་ ༢༠༡༠ ལར་ཨ་ཤ་ཡན་ ཧའ་ལན་ཌ་ས པར་ས་པག་ཊབ་ས་ ཞས་པ་ནས་དཔར་འདབས་བ་ར།7 ཀང་གའ་བད་རག་པའ་དཔར་སན་ཁང་གས་ ༢༠༠༢ ལར་པ་ཅང་ད་པར་བཏབ་པའ་དང་དཀར་ཚག་མཛད་ཆན་མའ་ཤག་ངས་ ༡༧༠༦ པ་ན། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ག་སར་ལ་ཁང་ལ་ཨ་མད་ཞ་དམར་པཎ་ཌ་ཏས་བ་བཟང་ཆས་འཕལ་ཞས་མང་བཏགས་པ་རད་ཅས་ནར་ནས་བཀད་འདག

A poRtRAit of tseten ZhAbdRung ciRcA 1980s.

ལ་རབས་བརད་ཅའ་ནང་ག་ས་པར་ཞག


a minor Geluk lineage in Amdo. He had been called “the grandson of Tsering Döndrup (Tshe ring don grub)” until this time, when he was given the name Lozang Chöpel (Blo bzang chos ’phel) by a Rebkong Nyingma lama called Alak Namka tshang (A lags Nam mkha’ tshang) (1987: 517).7 Beginning at age six, he took up his throne at Tak (Stag) Monastery, and the shared thrones at each of the Six Garwaka Monasteries (Sgar ba kha drug) now located in far eastern Hualong and western Minhe counties: Tseten Monastery (Tib. Tshe tan; Chi. Xing’er 杏儿 or Caidan 才旦), Tuwa Monastery (Tib. Mthu ba; Chi. Tuwa 土哇), Chenpuk Monastery (Tib. Gcan phug; Chi. Zhaomuchuan 赵木川), Katung Monastery (Tib. Ka thung; Chi. Gadong 尕洞), Gongkya Monastery (Tib. Kong skya; Chi. Gongshenjia 工什加), and Dentik Monastery (Tib. Dan tig; Chi. Dandou 丹斗). His initial enthronement at the Six Garwaka Monasteries was embroiled in local controversy because he was enthroned before his fellow throne-holder, Tseten Abbot (Tshe tan Mkhan po),8 whose position was 7 The Dungkar Encyclopedia entry for Tseten Zhabdrung incorrectly stated that he was given the name Lozang Chöpel by Amdo Zhamar Pandita, Cf. Dung dkar Blo bzang ’phrin las. 2002. Dung dkar tshig mdzod chen mo. Beijing: China Tibetology Publishing House, p. 1706. 8 The entry for Jigmé Damchö Gyatso in the Mdo smad lo rgyus chen mo mistakenly identifies Tseten Zhabdrung as an

དག་ན། ཚ་ཏན་དགན།(杏儿 ཡང་ན་才旦) མཐ་བ་དགན། (土哇) གཅན་ཕག་དགན།(赵木川) ཀ་ཐང་དགན། (尕洞) ཀང་ས་དགན། (工什加)

དན་ཏག་དགན་ (丹斗) བཅས་རད། སར་བ་ཁ་དག་ཏ་ཁང་ཐག་མར་ཁ་འདན་མཛད་པ་ད་ལ་ས་གནས་ཀ་གང་རག་ཅག་ཆགས་ཤང་། ད་ཡང་ཁ་འཛན་སལ་པ་ཡན་ཅང་ག་གནས་ཆ་ཤས་ས་བར་བའ་ཚ་ཏན་མཁན་པ་8ཁ་འདན་མ་མཛད་གང་ད་ཁང་ཁ་འདན་མཛད་པས་རད། སན་ག་འགལ་ཟ་ཡང་ཚད་པའ་ས་ས་འད་རམ་གཉས་ཀ་ལ་རས་དག་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་རང་རམ་ད་གསལ་བ་མ་ཟད།(རང་རམ། ཤག་གངས་ ༥༢༩-༥༣༡,་༥༥༤-༥༥༧) དན་ཏག་དགན་པའ་8 ཧར་གཙང་འཇགས་མད་ཀས་ ༢༠༠༩ ལར་བརམས་ཤང་བད་ཀ་དཔ་མཛད་ཁང་གས་ར་རམ་ས་ལར་པར་བཏབ་པའ་མད་སད་ལ་རས་ཆན་མའ་པད་དག་པའ་ཤག་ངས་ ༤༡༤ ཐག་ འཇགས་མད་རགས་པའ་བ་གས་ཀ་སར་འགད་སབས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ན་ཚ་ཏན་མཁན་པའ་ཡང་སད་ད་ངས་འཛན་བས་པ་ད་ནར་བ་རད། ཁང་རམ་གཉས་ས་ཕང་ལགས་ས་ཡད་པའ་སལ་ས་རད།

A sAmple of A tibetAn scRipt cReAted by tseten ZhAbdRung cAlled yaNgDeN yiksar (DbyaNgs lDaN yig gsar) .

མཁས་དབང་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་མཆག་གས་གསར་བཏད་མཛད་པའ་དབངས་ལན་ཡག་གསར།


1"=-.-&{+-Q{$k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 7

considered to be superior. The history of both incarnation lineages, including bygone rivalries, is addressed in Tseten Zhabdrung’s autobiog-raphy (1987: 529–531; 554–557) as well as his account of local history called the Catalogue to Dentik Monastery. In no uncertain terms Tseten Zhabdrung Jigmé Rigpé Lodrö referred to the eighth Tseten Abbot as a “vajra brother” (1987: 553–54) as they received their first tant-ric initiation before the great Amdo teacher Jigmé Damchö Gyatso (’Jigs med dam chos rgya mtsho), a.k.a. Marnang Dorjé chang (Mar nang Rdo rje ’chang, 1898–1946) in 1915. In their teens, they developed a fondness for each other which lasted until the tragic death of Tseten Abbot in 1958 in Xining’s Nantan Prison.

In the fire dragon year (1916), Tseten Zhabdrung received the initiate monastic vows from the fifth Seri Mani Pandita Gendün Tenzin Gyeltsen (Gser ri’i Ma.ni pa.n.dita Dge ’dun bstan ’dzin rgyal mtshan, 1896-1944)9 at Tuwa Monastery, and was given the name Gendün Shedrup Gyatso (Dge ’dun bshad sgrub rgya mtsho) (1987: 536). Soon after that he learned to read with his paternal second cousin Ngawang Chözin Pelzangpo (Ngag dbang chos ’dzin dpal bzang po),10 a fully ordained monk at Dıtsa Monastery (1987: 508, 539). At the same time, the young Tseten Zhabdrung began to study sec-tions of liturgical texts such as Guru Puja (Tib. Bla ma mchod pa) with geshé Lozang Dawa (Blo bzang zla ba). In 1918, his father succumbed to illness, so Tseten Zhabdrung returned to his family home in Xunhua for a short time. After returning to Tuwa Monastery in the same year, he com-mitted to memory Maitreya’s Ornament of Clear Realizations (Tib. Mngon par rtogs pa’i rgyan) and Candrakırti’s Introduction to the Middle Way (Tib. Dbu ma la ’jug pa) (1987: 542). In 1920 at age 10, he began to study the Collected Topics (Tib. Bsdus grwa).11 In the same year, he met Giteng Rinpoché Yongzin Pandita Lozang Peldan

incarnation of Tseten Khenpo, but these were two different incarna-tion lineages. Cf. Hor tshang ’Jigs med. 2009. Mdo smad lo rgyus chen mo, Vol. 6, Dharamsala: Library of Tibetan Works and Archives, p. 414.9 There is a short biography on his life in Tseten Zhabdrung’s autobiography (1987: 747).10 He was the oldest son of Tseten Zhabdrung’s father’s uncle Yangshentsé (G.yang shan tshe). His family name was G.yang shu or Chon Chin. He was ordained as a monk at Dıtsa when he was 29. 11 The Collected Topics form the basis for teaching students how to learn the techniques and fundamental concepts in debate. For a description of the monastic curriculum and the role of the Collected Topics in that curriculum see Georges Dreyfus. 2003. The Sound of Two Hands Clapping: The Education of a Tibetan Buddhist Monk. Berkeley: University of California Press, pp. 79–149, especially p. 110.

དཀར་ཆག་ཅས་པའ་ས་གནས་ལ་རས་དར་ཡང་འཁད་འདག ཁང་རམ་པ་གཉས་ལན་ད་ཨ་མདའ་མཁས་པ་ཆན་པ་འཇགས་མད་དམ་ཆས་ར་མཚའམ་མཚན་གཞན་མར་ནང་ར་ར་འཆང་༼༡༨༩༨-༡༩༤༦༽ག་མདན་ནས་ ༡༩༡༥ ལར་སགས་ཀ་དབང་ཞས་པ་བཞན་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་ཚ་ཏན་མཁན་པ་ས་ཕང་བརད་པ་ལ་“ར་རའ་སན་”ཞས་ཐ་སད་ངས་ཅན་ད་སད་འདག ཁང་ཚ་དགང་ན་སན་པ་ནས་ཕན་ཚན་མཛའ་བརའ་འབལ་བ་བསད་པ་ད་ ༡༩༥༨ ལར་ཚ་ཏན་མཁན་པ་ཟ་ལང་ག་ནན་ཏན་བཙན་ཁང་ད་གད་ཆག་ག་ས་ཚ་མ་ཟན་པའ་བར་ད་གནས་ཡད་པ་རད།

མ་ཁ་ལར་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་༼༡༩༡༦༽ མཐ་བ་དགན་ད་གསར་རའ་མ་ཎ་པཎ་ཌ་ཏ་ས་ཕང་ལ་བ་དག་འདན་བསན་འཛན་རལ་མཚན་༼༡༨༩༦-༡༩༤༤༽9ག་དང་ནས་རབ་བང་ག་སམ་པ་མནས་ཤང་། མཚན་ལ་དག་འདན་བཤད་སབ་ར་མཚ་ཞས་གསལ། མ་འགངས་པར་ཁང་གས་ལ་ཚ་དགན་པའ་དག་སང་རང་ག་ཁ་བ་ཡན་པ་བ་བཟང་ཆས་འཛན་དཔལ་བཟང་པའ་10མདན་ནས་ཡ་གའ་སར་ཀག་བསབས།(རང་རམ་ག་ཤག་གངས་ ༥༣༦) དས་མཚངས་ས་ས་ན་གཞན་པའ་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་དག་བཤས་བ་བཟང་ཟ་བའ་མདན་ནས་བ་མ་མཆད་པ་སགས་ཆས་སད་ཀ་རགས་ལ་སབ་སང་གནང་མག་བཙགས། ༡༩༡༨ ལར་རང་ག་ཡབ་གཅང་ནད་ཀས་བསན་བརན་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་འཁག་ཙམ་རང་ཞན་ཧའ་འཁངས་ཁམ་ད་ཕབས། ལ་དར་སར་མཐ་བ་དགན་ད་ཕབས་ནས་མངན་རགས་རན་དང་དབ་མ་འཇག་པ་བར་འཛན་མཛད། ༡༩༢༠ ལར་དགང་ལ་བཅ་ལ་ཕབས་སབས་ཁང་གས་བསས་ག་སབ་སང་གནང་མག་བཙགས།11 ལ་འདར་ཁང་སས་སང་རན་པ་ཆ་ཡངས་འཛན་བ་བཟང་དཔལ་ལན་༼༡༨༨༠།༡-༡༩༤༤༽དང་ཐག་མར་མཇལ་ནས་ལམ་གཙ་12དང་དབང་ག་བཀའ་ཆས་གསན།

ཚ་ཏན་ཞབས་དང་དགང་ལ་བཅ་གསམ་ལ་ཕབས་པའ་ཆ་ཕག་ག་ལར་9 ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་རང་རམ་ཤག་ངས་ ༧༤༧ ན་ཁང་ག་རམ་ཐར་མདར་བསས་ཤག་འཁད་འདག 10 ཁང་ན་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་ཨ་ཁ་གཡང་ཤན་ཚའ་བ་རན་པ་ད་རད། ཁང་ག་ཁམ་མང་ན་གཡང་ཤའམ་ཆན་ཆན་ཟར། ཁང་རང་ལ་ ༢༩ ཐག་ལ་ཚ་དགན་པར་དག་སང་བསབས།11 བསས་ག་ཡས་ སབ་མ་རམས་ལ་རད་པའ་རགས་ལམ་ག་གཞ་རམ་ལ་གབ་དང་ཐབས་ཤས་སབ་ཚལ་ག་རང་གཞ་བསབས་ཡད། དགན་པའ་བསབ་དབ་ཀ་འགལ་བཤད་དང་། བསས་ག་ཡས་བསབ་དབ་དའ་ནང་ཆ་ཤས་ལན་ཚལ་ཐད་ ཁ་ལ་ཕར་ན་ཡའ་བར་ཀ་ལ་སབ་ག་ཆན་མའ་པར་ཁང་གས་ ༢༠༠༣ ལར་པར་བཏབ་པའ་ འཇར་ཇ་ ཌ་ར་ཧ་ས་ ཡས་བརམས་པ་ “ཕག་གཉས་ཀ་ཐལ་སད། བད་ཀ་ནང་བའ་དག་འདན་པ་ཞག་ག་སབ་སང་”ཞས་པའ་ཤག་ངས་ ༧༩-༡༤༩ བར་གཟགས།12 ཙང་ཁ་པས་མཛད་པའ་སན་ངག་ཐང་བ་འདས་ བང་ཆབ་ལམ་ག་རམ་པའ་ཕགས་གཙ་བ་གསམ་སན་ལ། ད་ཡང་ངས་འབང་དང་བང་ཆབ་སམས། སང་ཉད་རགས་པའ་ལ་བ་གསམ་རད། གསང་རམ་འད་ལ་ཡག་སར་བས་པའ་དཔ་ཆ་ཧ་ཅང་མང་བ་དའ་ཁངས་ས་ ར་ཐ་བསད་ནམས་ཀས་ ༡༩༩༩ ལར་བརམས་ཤང་གངས་སང་པར་སན་ཁང་གས་དཔར་བའ་ “ལམ་ག་རམ་པ་གཙ་བ་གསམ་” ཞས་པའང་ཡད།


(Sgis steng Rin po che Yongs ’dzin pa.n.dita Blo bzang dpal ldan, 1880/1–1944) for the first time; receiving Dharma teachings on Three Principle Aspects of the Path (Lam gtso)12 and tantric ini-tiations (1987: 549).

When Tseten Zhabdrung reached the age of thirteen in the water boar year (1923/4), he requested to finish his monastic studies with Lama Rinpoché Jigmé Damchö Gyatso who promptly brought him before Giteng Rinpoché,13 who instructed them both on the founda-tion of Tibetan classical poetry using the Fifth

12 This short poem attributed to Tsongkhapa presents the three principal aspects of the Gradual Path to Enlightenment (Lamrim): renunciation, bodhicitta and the wisdom realizing emp-tiness. There have been many translations of this work, including among others: Ruth Sonam. 1999. The Three Principal Aspects of the Path. Ithaca: Snow Lion Publications. 13 As Lauran Hartley noted, Marnang Dorjé chang Jigmé Damchö Gyatso was considered to be the incarnation of Giteng Rinpoche’s deceased teacher Jigmé Samten (’Jigs med bsam gtan, 1814–1897), therefore Giteng Rinpoche was especially vested in his education. Lauran Hartley. “Heterodox Views and the New Orthodox Poems: Tibetan Writers in the Early and Mid-Twentieth Century” in Lauran R. Hartley and Patricia Schiaffini-Vedani. 2008. Modern Tibetan Literature and Social Change. Durham: Duke University Press, p. 11.

༼༡༩༢༣།༤༽ཁང་གས་བ་མ་རན་པ་ཆ་འཇགས་མད་དམ་ཆས་ར་མཚར་ཆས་ཀ་སབ་གཉར་རས་འཛན་ཡང་བའ་གསལ་བ་བཏབ་པ་དང་བསན་ཁང་གས་སས་སང་རན་པ་ཆའ13་མདན་ད་བསལ་བ་རད་ལ། སས་སང་རན་པ་ཆས་ཁང་རམ་པ་གཉས་ལ་རལ་བ་ལ་པ་ཆན་པའ་༼༡༦༡༧-༡༧༨༢༽སན་འགལ་དབངས་ཅན་དགས་ག་དང་སན་ངག་ག་དཔར་བརད་བད་མཁས་པ་མ་13 ལ་རན་ ཧར་ཊ་ལ་ཡས་བཤད་པ་ལར། མར་ནང་ར་ར་འཆང་འཇགས་མད་དམ་ཆས་ར་མཚ་ན་སས་སང་རན་པ་ཆའ་དག་རན་དམ་པ་འཇགས་མད་བསམ་གཏན་༼༡༨༡༤-༡༨༩༧༽ཡ་ཡང་སད་ད་བར་བ་རད་ལ། དའ་རན་གས་སས་སང་རན་པ་ཆས་དམགས་བསལ་གས་ཁང་ག་སབ་སང་ལ་བདག་གཅས་གནང་བ་རད། ༢༠༠༨ ལར་ཌག་སབ་ག་ཆན་མའ་པར་ཁང་གས་པར་སན་བས་པའ་“བད་ཀ་དང་རབས་རམ་རག་དང་ས་ཚགས་ཀ་འགར་བ།” ཞས་པའ་ནང་ག་ལ་རན་ ཧར་ཊ་ལའ་རམ་ཡག་ “ལགས་སལ་གསར་པའ་ལ་གབ་དང་སལ་རན་ག་སན་ངག་གསར་པ་ས། དས་རབས་ཉ་ཤ་བའ་སད་དང་དཀལ་ག་བད་ཀ་རམ་པ་པ།” ཞས་པའ་ཤག་གངས་ ༡༡ ན་གསལ།

tseten ZhAbdRung’s gRAduAte students in fRont of the potAlA pAlAce duRing theiR tRip to lhAsA in 1981. fRom left

to Right: goRe (gAo Rui), pu Wencheng, dAWA lodRÖ, And kÖnchok.

མཁས་དབང་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་ཞབ་འཇག་སབ་མ་རམས་ ༡༩༨༡ ལར་ལ་སར་རག་ཞབ་ཏ་བསད་སབས། གཡན་ཕགས་ནས་ག་ར། ཕའ་ཝན་ཁན། ཟ་བ་བ་གས། དཀན་མཆག


1"=-.-&{+-Q{$k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 9

Dalai Lama’s (1617–1682) commentary to the Kavyadarśa called Songs of Sarasvatı (Dbyangs can dgyes glu), and by looking at examples of kavya by Böképa Mipam Gelek Namgyel (Bod mkhas pa Mi pham dge legs rnam rgyal, 1618–1685) and Amdo Zhamar Pandita. In the earth dragon year (1928), he took full vows and received the ordi-nation name Jigmé Rigpé Lodrö in the presence of his two main teachers: Jigmé Damchö Gyatso and Yongzin Pandita Giteng Rinpoché (1987: 611). At age 24 in the wood dog year (1934), his focus was on the publication of Jigmé Damchö Gyatso’s Collected Works. He not only com-piled and edited these fifteen volumes, but also initiated the construction of a printing house at Tuwa Monastery to print them (1987: 653–654). The woodblocks for these tomes were re-carved and the printing house rebuilt after being burnt to the ground ca. 1965–6.14 They were housed there until a few years ago (ca. 2000), when they were moved to Rongwo (Rong bo) Monastery in Repkong (Reb kong). The woodblocks for Tseten Zhabdrung’s nine volume Collected Works are currently kept at this small monastery at the edge of the Tsongka mountain range.

Tseten Zhabdrung’s autobiography details his impressive monastic, tantric and scho-lastic training. He received and then further transmitted so many tantric initiations, reading transmissions, and empowerments that they are too numerous to repeat here; but it is important to mention that although he was a Geluk lama, he was well versed in teachings from all schools of Tibetan Buddhism. In addition to the cycles of Chakrasa.mvara (bde mchog) and Yamantaka (rdo rje ’jigs byed), he also received full instruc-tion in the Sarvavid Vairocana cycle (kun rig rnam par snang mdzad) (1987: 567–8, 587, 599, 615, 653–657). He was similarly well-versed in Nyingma literature and according to the custom of the tantric communities in the region of the Six Garwaka Monasteries, he initiated the monastic constitutions (bca’ yig) and lead prayers accord-ing to the Nyingma tradition (1987: 583).15 Tseten Zhabdrung wittily relayed that he adhered to his 14 According to two informants this occurred as early as 1965, before the Cultural Revolution started. However, this was not confirmed by any other sources. 15 As Tseten Zhabdrung wrote, “According to the wishes of tantric masters of Mthu ba grong, ’Od dkar brag rdzong or Ra ma ’dan ma, Cha rgya, Ka thung, and Tshe tan, I implemented the monastic constitutions (bca’ yig), appointed the official positions for the year, and then I took the lead in a few Dharma sessions, taking on the appearance of a tantric master by holding the vajra and drum, and saying [the Nyingma Guru Rinpoche prayer, which begins with] ‘In the first of earlier eons… (sngon gyi bskal ba dang bo la)’ as the words of the rites rolled off my tongue,” p.583.

ཕམ་དག་ལགས་རམ་རལ་༼༡༦༡༨-༡༦༨༥༽གས་མཛད་པ་ལ་བརན་ནས་བད་ཀ་སལ་རན་སན་ངག་འཆད་ཁད་གནང་། ས་འབག་༼༡༩༢༨༽ལར་ཁང་ག་ར་བའ་བ་མ་གཙ་བ་གཉས་ཏ་འཇགས་མད་དམ་ཆས་ར་མཚ་དང་ཡངས་འཛན་པཎ་ཌ་ཏ་སས་སང་རན་པ་ཆ་གཉས་ཀའ་མདན་ནས་ཡངས་ས་རགས་པ་དག་སང་ག་སམ་པ་མནས་ཤང་མཚན་ལ་འཇགས་མད་རགས་པའ་བ་གས་ཞས་བསལ། དགང་ལ་ཉར་བཞར་ཕབས་པའ་ཤང་ཁ་ལར་༼༡༨༣༤༽ཁང་ག་དམགས་འདན་ན་འཇགས་མད་དམ་ཆས་ར་མཚའ་གསང་འབམ་པར་སན་ཐག་ཡད། ཁང་གས་གསང་འབམ་པད་བཅ་ལ་ད་རམས་ཕགས་སག་དང་ཞ་དག་གནང་བ་ཙམ་ད་མ་ཟད། ད་དང་མཐ་བ་དགན་ད་ད་དག་པར་སན་ཆད་པར་ཁང་ཞག་གསར་བཞངས་མཛད། ༡༩༦༥།༦14 ལ་ཡས་མས་ས་པར་ཁང་མས་འཚག་པའ་རས་ས་གསང་འབམ་པད་ཆན་པ་ད་དག་ག་ཤང་པར་སར་ཡང་བརས་ཤང་། ད་དག་ལ་ཤས་གང་༼ཕ་ལ་ ༢༠༠༠ ལ་ཙམ་ལ་༽རབ་གང་ག་རང་བ་དགན་པར་མ་དབར་བར་ད་དར་བཞགས། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་གསང་འབམ་པད་དགའ་ཤང་པར་རམས་ད་ལ་ཡང་ཙང་ཁ་ར་རད་ཀ་མཐར་ཆགས་པའ་དགན་ཆང་འདར་ཉར་འདག

ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་རང་རམ་ད་ཁང་གས་དགན་པའ་སབ་སང་དང་། སགས་ཀ་སབ་སང་། མཁས་པའ་སབ་སང་བཅས་ཧ་ལས་པ་ཞག་གནང་བའ་སར་རས་པར་བས་འདག ཁང་ལ་དབང་ལང་རས་གནང་ཐབ་པ་དང་ཁང་གས་ད་དག་སལ་བའ་གངས་ཆས་མང་སབས་འདར་བསར་ཟས་བད་ར་ལ་ན་གངས་འབར་གས་མ་ལགས་མད། ཡན་ན་ཡང་འདར་འཆད་དགས་པ་ཞག་ལ། ཁང་དག་ལགས་པའ་བ་མ་ཞག་ཡན་ནའང་བད་ཀ་གབ་མཐའ་ཚང་མ་ལ་ཐགས་རས་ཆ་བ་ཡད། དཔར་ན་དག་ལགས་པའ་ནང་ཡངས་གགས་ཡན་པའ་བད་མཆག་དང་ར་ར་འཇགས་བད་ཀ་ཆས་སར་ཙམ་ད་མ་ཟད། ཀན་རག་རམ་པར་སང་མཛད་ཀ་ཆས་སར་ཆ་ཚང་བ་ཁང་ལ་ཐབ་ཡད། (རང་རམ་ཤག་གངས་ ༥༦༧-༨, ༥༨༧, ༥༩༩, ༦༡༥, ༦༥༣-༦༥༧) ད་བཞན་ཁང་རང་མ་བའ་རམ་ཡག་ལ་ཡང་ཐགས་རས་ཡད་པ་དང་། སར་བ་ཁ་དག་ག་དགན་པའ་སགས་པའ་ས་རམས་ཀ་ལགས་སལ་དང་མཐན་པར་ཁང་གས་བཅའ་ཡག་མཛད་པ་དང་ད་བཞན་རང་མ་བའ་སལ་ལར་སན་ལམ་དབ་འདན་བས་ཡད།(རང་རམ་ག་ཤག་གངས་ ༥༨༣).15 ཚ་ཏན་ཞབས་དང་གས། ཁང་དགང་ལ་དག་ཡན་སབས་14 གནས་ཚལ་ཡང་ཁངས་གཉས་ལར་ན་འད་ན་ ཆས་ས་བ་དཔར་ན་ ༡༩༦༥ ལ་ས་རག་གནས་གསར་བར་ཆན་མ་མག་མ་ཚགས་པའ་སན་ད་བང་བར་བཤད་མད། ཁངས་གཞན་དག་གས་འད་ཁངས་བསལ་བས་པ་གང་ཡང་མད།15 ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་བས་པ། “མཐ་བ་གང་། འད་དཀར་བག་རང་ངམ་ར་མ་འདན་མ། ཆ་ར། ཀ་ཐང་། ཚ་ཏན་རམས་ཀ་སགས་པ་ཚའ་མས་པ་བཞན་ས་ཕར་སགས་པ་ག་ཚང་མག་སད་བད་པའ་བ་མ་བས་ཤང་ས་སར་བཅའ་

1 0 L a T S E L i b R a R y n E w S L E T T E R v o L u m E 6 , 2 0 0 9 - 2 0 1 0

མཁས་དབང་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་མཆག་བཙན་ཁང་ད་ལ་ང་བཅ་གཉས་བཞགས་རས་སན་མ་ཁང་ག་ར་བའ་བ་མ་འཇགས་མད་དམ་ཆས་ར་མཚ་དང་ཡངས་འཛན་སས་སང་བ་བཟང་བཅས་ཀ་སར་ཐས་བསམ་དང་ཉམས་ལན་ཇ་ལར་གནང་བའ་སར་ལ་ཐགས་དན་གནང་བའ་ཀ་རམ་ཞག་བརམས་ཡད་པ་འད་ལར།

ཀ་ཡ་ཉན་དང་བགང་བའ་ས་མཐ་ལ་བསགས་དས། །ཁ་ནས་གཞན་རང་རགས་ལན་ཕན་ཚགས་ལ་རལ་ཚལ།།ག་ལར་ག་དབངས་སན་ཚག་མགར་ར་ལ་དངས་ཏ། །ང་རང་བང་བ་ཆ་ཙམ་གང་བ་ལ་སའ།།

ཅ་ཅ་འད་ལང་རམ་གཡང་རང་བཞན་གས་དབན་ཞང་། །ཆ་བད་ཡ་མ་ཟང་ག་རག་མཐང་ཡང་མད་པར།།ཇ་སང་འད་བའ་ག་ག་མ་གལ་ག་འཁ་ཤང་། །ཉ་རའ་ད་བ་ལར་འཛང་ར་ཁད་ཀ་གནས་དར།།

ཏ་ཐ་ག་ཏ་འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་ག་ས་འཕལ། །ཐ་མལ་ཚལ་འཛན་དག་བའ་བཤས་གཉན་ག་དང་ད།།ད་ལ་ཉད་ད་རས་འཛན་གསལ་བ་དང་ལན་ཅག །ན་ར་ལན་པའ་ཨ་ཡའ་ཞལ་བཞས་ད་ཐབ་བ།།

པ་ཏ་ལར་འཁག་ཚལ་མན་ལག་མཐང་ཀན་སངས་ནས། །ཕ་བཟང་བ་ཡས་ཡབ་ལ་ཡད་རན་ག་དཔ་བཞན།།བ་ས་ལང་ལང་གཡ་བའ་དད་གས་ཀས་ཐག་དངས། །མ་ལས་ཡན་ཏན་སབ་པའ་དན་གཉར་ད་བསད་ད།།

ཙ་ཏར་གངས་ལན་ཐག་མཆག་འཁར་ལ་ཡ་རན་བཟང་། །ཚ་གང་ཁད་གསད་ཚ་འདའ་བ་ངན་དང་བལ་བར།།ཛ་ཡའ་བསན་ལ་མཇལ་བའ་དན་གཉར་ག་ངས་ནས། །ཝ་སས་ཀད་འགམས་སང་གའ་བརལ་ཞགས་དར་སན་ན།།

ཞ་འབང་དཀས་མ་ལན་ཆང་གར་ཁབས་ཀ་དཔ་ལར། །ཟ་འཐང་འག་འཆག་སད་ལམ་རན་ལན་ག་དས་ཀན།།འ་འར་སངས་ཏ་གཅམ་སང་བག་ཡད་ཀ་ངང་ནས། །ཡ་ཡངས་མད་པར་བསམ་སར་ཚལ་མཐན་གས་བསན་ཏ།།

ར་རའ་སན་བལ་ལ་མ་དབངས་ཅན་ག་བན་རབས། །ལ་འར་སང་ལ་འཇག་པའ་ཐབས་མཁས་ཀ་མཛད་པས།།ཤ་མ་སང་ལ་བརལ་ལར་ཤས་རབ་ཀ་མ་ཏག །ས་སང་མཁས་རམས་དགས་པའ་ད་ཤལ་ད་བཅངས་ས།།

ཧ་ཅང་མ་རང་མ་ཐང་ཉར་བཞ་ཡ་ལ་ངར། །ཨ་ཏ་ཤ་ལ་རལ་བའ་འབང་གནས་ཀས་བསན་པའ།།རམ་ཐར་མཆག་ལ་ཁ་མག་ཡར་ལ་དང་བཅས་ཏ། བསན་པའ་དབ་ཁད་ར་མ་འད་དས་ནས་བརམས་ས།།


1"=-.-&{+-Q{$k

right: THE aLTaR in THE

HomE wHERE aLak TSETEn

ZHabdRung waS boRn. THE

LaRgE bLack and wHiTE

PoRTR aiT in THE ToP cEnTER

iS oF HiS RooT Lama J igmé

damcHö gyaTSo. abovE THE

TabLE iS a PoRTR aiT oF HiS

moTHER. PHoTo couRTESy oF

J igmé cHöPak.

ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་འཁངས་གཞས་ཀ་མཆད་ ཁང་། གཡན་སད་ཀ་ས་པར་ཚན་མདག་དཀར་ནག་ཅན་ད་ན་ཨ་ལགས་ཙ་ཏན་ཞབས་དང ་ཚང་ག་ར་བའ་བ་མ་འཇགས་མད་དམ་ཆས་ར་མཚ་དང་། ཅག་ཙའ་ཀད་ཀ་ས་པར་ད་ཁང་ག་ཡམ་ཡན། པར་བདག འཇགས་མད་ཆས་འཕགས

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 1 1

ཨ་བ་མཚན་ཅན་སངས་རས་ཀན་འདས་ཞལ། །ཧ་བའ་གངས་དང་ར་བའ་མདངས་ཀ་མདན།།ཨ་མ་ཏ་ཡ་ར་ལན་ཆས་ཀ་བཅད། །ཧ་ཅང་ན་ཕའ་དས་ནས་ཅ་དགར་མངས།།

ས་གསམ་ཀན་ཏ་དག་བའ་ཡན་ཏན་མཛད། །ཤ་སག་དན་གཉར་སམ་པ་ཆ་འདད་བས།།ལ་ཕད་ཙམ་མན་བཅ་ཕག་རག་པའ་གནས། །ར་རའ་རག་བལ་བརན་པས་རམ་ཀན་སངས།།

ཡ་མ་བར་ཡ་སད་འབར་ལན་ཚའ་ཆ། །འ་འར་གགས་སང་འཇག་རན་ཆས་བརད་པ།།ཟ་མར་སགས་པའ་དག་ག་འད་ཤས་ཀས། །ཞ་ཡག་འཁལ་འདའ་སལ་ལར་སང་ལ་འབད།།

ཝ་དང་ར་བ་ར་བང་རན་པའ་གནས། །ཛ་ཡས་ལང་བསན་དན་ཏག་བག་སགས་ས།།ཚ་གང་ཡལ་བར་ཀག་པ་ཐས་བསམ་གས། །ཙ་ཏར་དས་ཀ་ཚགས་ཀང་ཐང་སམ་སས།།

མ་རན་ཚ་འདར་དན་གས་བསངས་པས་གཙས། །བ་སའ་གངས་ལས་འདས་པའ་རགས་དག་ཚགས།།ཕ་རལ་སད་མཐར་སལ་བའ་སང་སབས་ཆ། །པ་སངས་ལར་དཀར་བ་མཆག་ཡང་ཡང་བསད།

ན་ལན་དཔལ་བཀ་ཤས་ཆས་སངས་ཀ། །ད་ལ་འདས་དང་མ་འངས་མངན་གཟགས་དས།།ཐ་ཤལ་ཁམ་ག་ཁ་མན་ལས་བཏན་ཏ། །ཏ་ཐ་ག་ཏའ་བསན་ལ་ཞགས་འད་རད།།

ཉ་མ་མཚ་ལ་རལ་བའ་ར་དགའ་བཞན། །ཇ་མར་འ་ཞ་ཉས་མད་ལངས་ས་སད།།ཆ་བད་དང་སང་དགས་པའ་བརལ་ཞགས་ཀས། །ཅ་ཅ་རམ་སངས་དབན་དགན་གནས་ས་བསན།

ང་རང་བང་བ་བརད་ལ་བལ་བའ་ཞར། །ག་ལར་མན་བསམ་བཏང་བའ་སབས་ཤད་ན།།ཁ་ནས་ཐན་པའ་སན་ངག་ར་བར་འད། །ཀ་ཡ་སབ་ཚགས་བ་གས་རས་ཕར་སལ།།


In the l ate 1970s, after havIng spent t welve years In jaIl, t seten Zhabdrung looked

back on hIs youth and tr aInIng wIth jIg mé damchö gyat so and gIteng rInpoché, and

wrote a beautIful abecedarIan and re verse abecedarIan acrostIc poem:

Attention! At the peak of age i set

before you stories of my golden youth

collected into rhythm, sound and words.

distraction will not reach this quiet place

entangled in a net of paths which lead

forward to the hermitage, where birch

groves, poplars, straight as tea-churns, protect.

here to Aryā manjushri, spiritual friend,

i bowed with hope before the tathāgatha to

Join him as a disciple, to which he

kindly assented, saying, “of course, yes!”

like the trust a son has for his father

my entire body is led by faith.

no pa-hra1 crooked sin may i indulge

on this, my quest to learn what’s useful, true.

parrying extremes toward the goodly four

Qualities of an ethical life

Resisting evil, observing buddhist creed

stupefied foxes admire the lion’s roar

trusting him, my master; i did take

unsullied paths when i drank, ate or moved.

verily lhamo yangchen2 showers

Wisdom flowers; this laurel i wear

xstatically. studying twenty-four

years with lama Rinpoché, i modeled

Zealously the namtar of dromtön to Atisha.

1 decorative borders commonly found on pecha texts. 2 Tibetan for Saraswati, the goddess of poetry and scholarship.

Zenith of buddhas, “peacock-feather eye,” “snow-mount,”

young i stood before him A bhyā the fearless

xperiencing all of dharma’s ambrosia

Wisdom, always present in the three spheres

vital water to a thirsty man,

understanding was all i desired, and training

topping the mountain of the ten sciences

snarled like a zha: things i avoided:

Recognizing the eight Worldly concerns

Quandry of wealth and power: salt-water,

poison given as food, meaningless sounds.

oblivious to heat and cold, i read

now in prophetic dentik, where

mountain goats, foxes, and rabbits play,

learning how short the four seasons stay!

keep liberating beings of six Realms,

Jump beyond samsara; With gratitude generate the

bodhisattva vow

holy as venus’ light. Removed from

gaol ( jail) of domestic life, and now residing at

fabulous nālandā, trashi chöding,

enlivened as a fish at sea, i enjoy

devout conduct, tea, milk, butter, yoghurt,

currents of the eight poetic rasa,

burst from my mouth as i slowly try to tell

About my life experiences. broaden your mind!3

From the collected Works of the scholar tshe tan Zhabs drung ‘Jigs med rig pa’i blo gros, vol. 1, pp.564–566.

translation by Nicole Willock; co-edited by benjamin

garceau.

3 i am grateful to ben garceau for his creativity and technical expertise in English poetry for his suggestions in the translation of this poem.


right: A teenAge AlAk

tseten ZhAbdRung. photo

couRtesy of J igmé chÖpAk.

དགང་ལ་ཉ་ཤར་མ་སན་པའ་ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་། པར་བདག འཇགས་མད་ཆས་འཕགས།

1"=-.-&{+-Q{$k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 1 3


monastic vows throughout his life, despite crying when his head was first shaved at age six (1987: 537).16 Tseten Zhabdrung also instructed on the necessity of upholding the vinaya or monastic disciple (1987: 538–9, 569–70, 798). Although this is a common trope in Geluk-Buddhist litera-ture, Tseten Zhabdrung’s adherence to the vinaya as a way of life is indicative of his perseverance to uphold the values of his training in a Tibetan Buddhist monastic setting, especially in light of the fact that he personally witnessed mass renun-ciation of vows, either voluntarily and/or mainly through coercion, for nearly twenty years from ca. 1958 to 1978. The current edition of Tseten Zhabdrung’s Collected Works (2007) comprises many volumes dedicated to his commentaries on Buddhist practice and philosophy, including liturgical texts such as “taking refuge” (in vol-ume six), explanations on the “gradual path to enlightenment (lam rim)” in no less than three volumes (nine, ten, and eleven), while volumes twelve and thirteen contain information on sev-eral tantric cycles.

Besides excelling in the monastic curriculum, Tseten Zhabdrung was intrigued by mathematics and methodologies for the calculation of his-torical dates. In addition to mastering Chinese astronomy (rgya rtsis), Tseten Zhabdrung wrote many essays comparing systems and methods used in calculating historical dates according to various Tibetan scholars. These essays17 were first published by Tseten Zhabdrung’s nephew Jigmé Chöpak (’Jigs med chos ’phags)18 in A Useful Collection of Essays by the Great Scholar Tseten Zhabdrung (Mkhas dbang Tshe tan zhabs drung gi dpyad rtsom mkho bsdus, Gansu 1991)

16 Because the sixth Dalai Lama had cried when his head was shaved the first time, crying during this ceremony was con-strued as a sign that a monk would renounce his vows. 17 These include among others: “An Analysis of a Few Mistakes in Golo’s Historical Dates (Tib. ’Gos los [Gzhon nu dpal] lo tshigs bkod pa’i skor las ’ga’ zhig nor ba’i dpyad pa)”; “An Analysis of Historical Dates in the New Red Annals by Panchen Sonam Drakpa (Pa.n chen bSod [nams] grags [pa] kyi rgyal rabs ’phrul gyi lde mig deb dmar gsar ba’i lo tshigs kyi dpyad pa)”; “An Analysis of the Historical Dates in Pawo Tsuklak Trengwa’s History of Buddhism (Dpa’ bo gtsug lag ’phreng ba chos ’byung gi lo tshigs kyi dpyad pa)”; ”An Analysis of the Historical Dates in the Fifth Dalai Lama’s Feast of the Early Years of the Buddhist Era (Rgyal dbang lnga ba rin po che’i deb ther rdzogs ldan gzhon nu’i dga’ ston gyi lo tshigs la dpyad pa”; “An Analysis of Historical Dates in Regent Sangye Gyatso’s works; including the White Beryl and Corrections to the White Beryl, etc. (Sde srid Sangs rgyas rgya mtsho’i bai [DUrya] dkar dang [bai DUrya] g.ya’ sel sogs kyi lo tshigs la dpyad pa)”; “An Analysis of Historical Dates in compositions by Sumpa Yeshe Paljor (Sum pa Ye shes dpal ’byor gyis bsgrigs pa’i lo tshigs la dpyad pa).” 18 Jigmé Chöpak is one of the main driving forces behind the publishing of the thirteen volume Collected Works (2007). Without his hard work and dedication, this project may have never been completed. He is also on the board of the Tseten Zhabdrung scholarship fund (on which see below).

དབ་ས་ཐག་མར་བཞར་སབས་ང་སད་ཤར་མན་ལ་མ་ལས་པར་ས་ཚ་གང་ལ་སམ་ཁམས་དམ་པར་སང་བ་ཡན་ཞས་ས་རད་དང་སགས་ནས་བསན་འདག(རང་རམ་ག་ཤག་གངས་ ༥༣༧).16 ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་འདལ་ཁམས་བརན་པར་སང་དགས་པའ་སར་ལ་འཆད་ཁད་གནང་ཡད།(རང་རམ་ཤག་གངས་ ༥༣༨-༩, ༥༦༩-༧༠, ༧༩༨) དག་ལགས་པའ་རམ་རག་ཁད་ད་འདལ་ཁམས་ན་ཡངས་གགས་ཀ་གཞང་ཞག་ཡན་མད། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་འདལ་བ་ད་རང་ག་མ་ཚའ་འག་སངས་ཤག་ཏ་གཙགས་འཛན་གནང་བ་ན་བད་ཀ་དགན་པའ་ནང་ག་རང་ག་སབ་སང་ག་རན་ཐང་བར་འཇག་བས་པའ་མངན་རགས་ཤག་ཡན་པ་དང་། ལག་པར་ད་ ༡༩༥༨ ལ་ནས་ ༡༩༧༨ ལ་ཡས་མས་བར་ག་ཧ་ལམ་མ་ལ་ ༢༠ རང་སམ་པ་སབ་འདར་བད་པ་ས་རང་འདད་ཀས་སམ་ཡང་ན་ཤགས་ཆར་བཙན་ཤད་ཀས་སམ་པ་འདར་བ་ད་དག་རང་ཉད་སར་ངས་ནས་མཐང་ཆས་གར་པའ་དངས་ཡད་འདའ་ཐག་ནས་ད་ལར་ཡན་པ་རད། ༢༠༠༧ ལར་པར་ད་བཏབ་པའ་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་གསང་འབམ་ད་པད་མང་པ་ཞག་ན་ནང་པའ་ཉམས་ལན་དང་ལ་གབ་སར་ག་རམ་བཤད་རམས་ཡན་པ་དང་། དའ་ཁངས་ས་པད་དག་པར་ཡད་པའ་དཔ་ཆ་སབས་འགའ་བསབ་བ་ལ་བའ་ཆས་སད་སར་ཡད། ལམ་རམ་ག་འགལ་བཤད་རམས་ན་པད་གསམ་༼པད་ ༩-༡༡༽ལས་མ་ཉང་བར་ཡད་ཅང་། པད་བཅ་གཉས་པ་དང་ཡག་ར་འཇག་པ་དང་། ལ་རར་ལས་ས་བས་བཞག་དང་། ཆས་ཐག་འགའ་གལ་མགར་ཕན་ནས་སགས་འཆང་ར་ར་འཛན་པའ་བཟ་ལ་ར་ཡང་བས་ཤང་། ར་སབ་ཀ་རལ་མ་དང་བཅས། སན་ག་བསལ་བ་དང་བ་ལ། །ཞས་སགས་ཀ་ཆ་གའ་ཚག་རམས་ཀང་ལ་ཐག་ཏ་བངས་མང་།” རང་རམ་ག་ཤག་གངས་ ༥༨༣16 ༧རལ་བ་ས་ཕང་དག་པ་དབ་ས་བསལ་སབས་བཤམས་ཡད་སབས། རབ་བང་ག་གཙག་ཕད་ལན་སབས་ང་བ་ད་དག་འདན་པ་དས་སམ་པ་འབར་བའ་རགས་ས་འགལ་བཤད་བད་པ་རད།


1"=-.-&{+-Q{$k

right: A mAnuscRipt of

tseten ZhAbdRung’s diARy.

photo couRtesy of pemA

bhum.

མཁས་དབང་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་ཉན་ཐ་ཕག་བསར་མ། པར་བདག་པད་མ་འབམ་ཡན།

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 1 5

and are now reprinted in Tseten Zhabdrung’s Collected Works (2007: volume seven) along with his extensive tables on Buddhist chronology enti-tled Mnyam med shakya’i rgyal bo ‘das ‘khrung kyi lo tshigs gtsor gyur pa’i bstan rtsis lo sum stong tsam gyi re’u mig gi rnam gzhag mthong tshad kun las btus pa. Similar to the iconoclastic Amdo scholar Gendun Chophel (Dge ’dun chos ’phel, 1903–1951), Tseten Zhabdrung also instructed on basic geographical and cosmological knowledge, such as the world is round and the scientific rea-sons for an eclipse (1987: 590). Hence he was an accomplished scholar (mkhas pa) in many of the five major domains of knowledge or sciences (rig gnas che ba lnga)19 and the five minor domains of knowledge.20

Despite his precision for facts, Tseten Zhabdrung mentioned political events throughout his autobiography only tersely, which I view as his choice to prioritize Tibetan cultural heritage.21 Although the founding of the People’s Republic of China must surely have changed his world, on this event he wrote, “At that time, with a thun-dering roar proclaiming the liberation of Qinghai Province, a great change occurred throughout the vast empire (rgyal khams)” (1987: 753). After this interjection, Tseten Zhabdrung reported in

19 The five major domains of knowledge are 1) the sci-ence of language (Tib. sgra rig pa, Skt. śabdavidya), 2) the science of medicine (Tib. gso ba’i rig pa, Skt. cikitsavidya), 3) technology (Tib. bzo rig pa, Skt. śilpavidya), 4) logic and epistemology (Tib. gtan tshigs rig pa, Skt. hetuvidya), and 5) inner science of Buddhism (Tib. nang don rig pa, Skt. adhyatmavidya). Cf. Dreyfus, 2003, pp. 101–103. Cf. van der Kuijp, Leonard “Tibetan Belles-Lettres: The Influence of Da.n.din and Ksemendra” in Cabezón, José & Jackson, Roger. 1996. Tibetan Literature: Studies in Genre. Ithaca: Snow Lion, p. 393, “The locus classicus for Indian Buddhist classification of the five domains of knowledge...is the quatrain of the chapter of the fifth century Mahayanasutralamkara XI, 60.” This was introduced into Tibet by Sakya Pandita in his famous Entrance to the Gate for the Wise (Tib. Mkhas pa la ’jug pa’i sgo), Cf. Jackson, David. 1987. The Entrance Gate for the Wise Section III, Wien: Arbeitskreis für Tibetische und Buddhistische Studien, Universität Wien, and Gold, Jonathan. 2007. The Dharma’s Gatekeepers: Sakya Pandita on Buddhist Scholarship in Tibet. Albany: SUNY Press. 20 Poetics (Tib. snyan ngag, Skt. kavya), metrics (Tib. sdeb sbyor, Skt. chandas), lexicography (Tib. mngon brjod, Skt. ko.sa or abhidhana), drama (Tib. zlos gar, Skt. na.taka), and astrology (which included astronomy, arithmetic, and astrology, Tib. rtsis, Skt. ga.nita). Dreyfus, p. 102. 21 Undoubtedly one reason for this ambiguity could be that he feared political reprisals. However, I don’t view this to be the main reason because many of the Chinese biographical entries on him emphasize his role in nation-building projects such as his translation of Mao’s works and the 1954 constitution. Cf. Hualong County Gazetteer. Hualong Xian Zhi (化隆县志). 1994. Qinghai sheng difangzhi congshu. Xi’an: Shaanxi renmin chubanshe, p. 749–750. If he wanted to emphasize his role in politics in his auto-biography, e.g. these nation-building projects, he surely could have. Tseten Zhabdrung did in fact address political realities in his life nar-rative, but did not place emphasis on them. He stressed Buddhist cultural repertoires in general. In addition, I think he was certainly appealing to his Tibetophone audience, including his many students both monastic and lay. His autobiography thus also served a didactic purpose, i.e. to teach his readers on Tibetan language, culture, and history.

བཅ་གསམ་པའ་ནང་སགས་ཀ་ཆས་སར་འགའ་འཁད་ཡད། དགན་པའ་ཚད་ལན་ག་སབ་སང་དག་ལ་བང་ཆབ་པ་ཙམ་ད་མ་ཟད། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་དང་དས་ཀ་རས་རག་དང་ལ་རས་ཀ་དས་ཚགས་འཇལ་བའ་རས་ཞབ་ལ་ཡང་ཐགས་སང་མཛད་འདག ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ན་ར་རས་ལ་བང་ཆབ་པ་ཙམ་ད་མ་ཟད། ཁང་གས་བད་ཀ་མཁས་པ་འད་མན་ག་ལགས་སལ་གསལ་བའ་ལ་ཚགས་དང་ད་དག་བསར་བ་ལས་བརམས་པའ་རམ་ཡག་མང་པ་སལ་ཡད། རམ་ཡག་འད་དག་ན་17ཐག་མར་ ༡༩༩༡ ལར་ཀན་སའ་ར་ཁང་ག་ས་ཚ་འཇགས་མད་ཆས་འཕགས་18ཀས་ མཁས་དབང་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ག་དཔད་རམ་མཁ་བསས་ ཞས་པའ་ནང་དཔར་སན་བས་ཡད་པ་ད་ལའ་གསང་འབམ་ད་བསར་པར་བས་ཡད་པ་དའ་ནང་ད་ཁང་ག་ར་ཆ་བའ་ནང་པའ་བང་བ་དག་ག་ལ་ཚགས་རའ་མག་ མཉམ་མད་ཤཀའ་རལ་བ་འཁངས་འདས་ཀ་ལ་ཚགས་གཙར་གར་པའ་བསན་རས་ལ་སམ་སང་ཙམ་ག་རའ་མག་ག་རམ་གཞག་མཐང་ཚད་ཀན་ལས་བཏས་པ། ཞས་པའང་བཀད་ཡད་པ་རད། སན་མད་ལགས་བཤད་མཁན་མཁས་དབང་དག་འདན་ཆས་འཕལ་༼༡༩༠༣-༡༩༥༡༽དང་མཚངས་

17 འདའ་ནང་དཔར་ན། “འགས་ལས་ལ་ཚགས་བཀད་པའ་སར་ལས་འགའ་ཞག་ནར་བའ་དཔད་པ།” དང་། “པཎ་ཆན་བསད་གགས་ཀ་རལ་རབས་འཕལ་ག་ལ་མག་དབ་དམར་གསར་བའ་ལ་ཚགས་ཀ་དཔད་པ།” “དཔའ་བ་གཙག་ལག་འཕང་བ་ཆས་འབང་ག་ལ་ཚགས་ཀ་དཔད་པ།” “རལ་དབང་ལ་བ་རན་པ་ཆའ་དབ་ཐར་རགས་ལན་གཞན་ནའ་དགའ་སན་ག་ལ་ཚགས་ལ་དཔད་པ།” “ས་སད་སངས་རས་ར་མཚའ་བ་དཀར་དང་གཡའ་སལ་སགས་ཀ་ལ་ཚགས་ལ་དཔད་པ།” “སམ་པ་ཡ་ཤས་དཔལ་འབར་གས་བསགས་པའ་ལ་ཚགས་ལ་དཔད་པ།” སགས་འདས་ས༎18 འཇགས་མད་ཆས་འཕགས་ན་ ༢༠༠༧ ལའ་པད་བཅ་གསམ་ཅན་ག་གསང་འབམ་པར་སན་བད་པའ་རབ་ལགས་ཀ་ལས་འགན་རང་འཁར་བ་གཅག་ཡན་པ་དང་། ཁང་ག་འབད་བརན་དང་ཤ་ཞན་མད་ཚ། ལས་འཆར་འད་ཡང་གཏན་ནས་འགབ་མ་སད་པ་ཞག་རད། ཁང་ན་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་སབ་ཡན་ཐབས་རའ་འགན་འཛན་ཁངས་ས་ཡད་པ་ད་གཤམ་ནས་གསལ་བར་འགར་ར༎


detail on the process of finding the reincarna-tion of Lama Rinpoché Jigmé Damchö Gyatso, who had passed away of natural causes a few years before. This is followed by another sev-eral pages of various Dharma activities (1987: 753–760). By the end of the summer of 1954, Alak Zhabdrung was called to Beijing to par-ticipate in the Tibetan translation of the new Chinese Constitution.22 In October of 1954,23 he met with both the Panchen Lama and the Dalai Lama, who were in Beijing attending the National People’s Congress. Although Tseten Zhabdrung mentioned these political events in his autobiography, he consistently priori-tized Tibetan Buddhist cultural repertoires. For example, while in Beijing, he provided detailed information on the teachings he received from the Dalai Lama in the Yonghegong, and barely mentioned the events around celebrating the new constitution.24

After returning back to Qinghai, he taught on the science of language, especially on

22 In Qinghai Province, Alak Zhabdrung had been previ-ously recruited to work as a translator for the Qinghai Provincial Translation Committee (Mtsho sngon zhing chen rtsom sgyur u yon lhan khang). Tseten Zhabdrung 1987, p. 766. Cf. Dung dkar Blo bzang ’phrin las, 2003, p. 1706.23 This meeting took place in a chapel of the Yonghegong, the famous Tibetan Buddhist complex in Beijing. Consistent with the rest of his autobiography, Alak Zhabdrung gives the dates for this event according to the Tibetan calendar (the twenty-second day of the eighth month), which corresponds to October 18, 1954.24 In Alak Zhabdrung’s life narrative, he also highlighted that His Holiness the Dalai Lama’s junior tutor Trijang Rinpoche (Khri byang Rin po che, 1900/1–1981) commented on the erudition of Tseten Zhabdrung’s root lama, Jigmé Damchö Gyatso. Trijang Rinpoche then commissioned Tseten Zhabdrung to print a copy of Jigmé Damchö Gyatso’s Collected Works which Tseten Zhabdrung had compiled and edited. This was fulfilled after Alak Zhabdrung returned back to Qinghai. Tseten Zhabdrung 1987, p. 770.

པར། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་ག་ལ་ཟམ་པ་ཡན་པ་དང་ཉ་འཛན་ཟ་འཛན་ལ་ཚན་རག་ག་ར་མཚན་ཡད་པ་སགས་ས་རས་དང་འཇག་རན་ཆགས་ཚལ་ག་གཞ་རམ་ལ་ཡང་འགལ་བཤད་གནང་འདག ༼རང་རམ། ཤག་གངས་ ༥༩༠༽ ད་ལར་ཁང་གས་རག་གནས་ཆ་བ་ལ་19དང་ཆང་བ་ལ་20ཡ་ཕགས་མང་པར་མཁས་པའ་ག་འཕང་ཐབ་ཡད་པ་རད།

ཁང་གས་བདན་པ་ལ་ཐགས་གཟབ་གནང་མན་ ལ་མ་ལས་པར། ཆབ་སད་ཀ་གནས་ཚལ་རམས་རང་རམ་ག་གང་སར་སང་བསས་ས་སལ་འདག་ལ། ད་ན་ ངད་ཀ་བསམ་པར་བད་ཀ་རག་གཞང་ག་སལ་རན་21

19 རག་གནས་ཆ་བ་ལ་ན། ས་རག་པ། གས་བ་རག་པ། བཟ་རག་པ། གཏན་ཚགས་རག་པ། ནང་དན་རག་པ་བཅས་རད། ཌ་ར་ཧ་ས་ཡ་ ༢༠༠༣ ལའ་པར་མའ་ཤག་གངས་ ༡༠༡-༡༠༣ དང་། ཡང་ ལའ་ནར་ཌ་ ཝན་ཌར་ ཁ་ཡབ་ཀ་ “བད་ཀ་སན་ངག-དབག་པ་ཅན་དང་དག་བའ་དབང་པའ་ཤགས་རན་”ཞས་པ་ ༡༩༩༦ ལར་གངས་སང་པར་སན་ཁང་གས་པར་ད་བཏབ་ཅང་ཧ་ས་ ཁ་བ་ཟན་དང་ ར་ཇར་ ཇག་སན་གས་རམ་སག་བས་པའ་“བད་ཀ་རམ་རག་-རགས་བགར་བའ་སབ་སང་།” ཞས་པའ་ཤག་གངས་ ༣༩༣ སང་། “ར་གར་ག་ནང་བའ་རག་གནས་ཆན་པ་ལ་འབད་པའ་ཚག་ཨ་མ་ད་ན་དས་རབས་ལ་བའ་མད་ས་རན་ག་ལའ་གཅག་ག་ཚགས་ས་བཅད་པ་ལ་ཡད།” ཅས་བཀད་འདག འད་བད་ལ་ས་ས་པཎ་ཌ་ཏས་རང་ག་གགས་ཆ་བའ་མཁས་པ་ལ་འཇག་པའ་སའ་ནང་ད་ང་སད་བས་པ་རད་ཅས་ཌ་ཝ་ཌ་ ཇག་སན་གས་ མཁས་པ་ལ་འཇག་པའ་ས་ཡ་ས་ཚན་གསམ་པ་ཞས་པ་ ༢༠༠༧ ལར་སན་ན་དཔར་ཁང་གས་པར་བཏབ་པའ་ “ཆས་ཀ་ས་སང་བ།-ས་ས་པཎ་ཌ་ཏས་བད་ཀ་ནང་ཆས་མཁས་པ་ཚ་གང་བ།” ཞས་པར་གཟགས།20 སན་ངག སབ་སར། མངན་བརད། ཟས་གར། རས་བཅས་རད། ཌ་ར་ཧ་ས་ཡ་ཤག་ངས་ ༡༠༢ ལ་གཟགས།21 གསངས་ཚལ་འདའ་རབ་ཀ་ར་མཚན་གཅག་ན་ཁང་ཆབ་སད་ཀ་ཉས་རང་ལ་ཞད་སང་བས་པ་ད་ཡན་མན་ལ་དགས་པ་ཡད་མ་རད། ཡན་ན་ཡང་། ར་མས་ཁང་ག་སར་ལ་བཀད་པའ་རམ་ཐར་ཡག་ཆ་དག་ཏ། ༡༩༥༤ ལའ་ར་ཁམས་དང་ད་བཞན་མའ་ཡ་གསང་རམ་བསར་བ་སགས་རལ་ཁབ་འཛགས་སན་ག་བ་བ་དག་རལ་ད་བཏན་ནས་བཤད་འདག་སབས། ངས་གང་གསལ་ད་ར་མཚན་ལ་བ་ཞག་ཏ་ངས་འཛན་བད་ཀ་མད། ༡༩༩༤ལའ་ ཧ་ལང་རང་ག་ས་གནས་ལ་རས། (化隆县志)ན་གསལ། རལ་ཁབ་འཛགས་སན་གས་མཚན་པའ་ཁང་ག་ཆབ་སད་ཀ་ཕག་ལས་རམས་རང་ག་རང་རམ་ད་རལ་འདན་བད་བཞད་ཡད་ཚ། ཁང་གས་ད་ལར་གནང་ཐབ་པ་ཞག་ཏན་ཏན་རད། ང་མ་བཤད་ན། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་གས་རང་ག་མ་ཚའ་ལ་རས་ས་ཆབ་སད་ཀ་དངས་ཡད་རམས་བཤད་ཡད་མད། ད་དག་རལ་ད་བཏན་མད། སའ་ཆ་ནས་ཁང་གས་ནང་པའ་རག་གཞང་ག་ཆ་ག་ཕག་ལན་རམས་ནན་བཤད་གནང་

one of tseten ZhAbdRung’s temples in dentik. photo

couRtesy of pemA bhum.

ར་ཛ་ཕག་ས། མཁས་དབང་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་དན་ཏག་ག་གདན་ས། པར་བདག་པད་མ་འབམ་ཡན།


1"=-.-&{+-Q{$k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 1 7

poetics, and Tibetan literature at the Qinghai Nationalities Institute. His introduction to the study of classical poetry, A General Commentary to the Mirror of Poetics was first composed at this time. While teaching at the Qinghai Nationalities College, he realized that there was a need to write a textbook on poetry that accorded with modern times (Tib. dengs rabs dang mthun pa; 1987: 778). Trace Foundation’s Latse Library has this 1957 print in its rare book collection. Tseten Zhabdrung was highly prolific at this time. One of his most important works in my opinion is a local history, Catalogue to Dentik Monastery (Dan tig dkar chag). Tseten Zhabdrung relied on both oral and written sources to write a historical narrative on this famous monastery.25 Consistent with the rest of his autobiography, Tseten Zhabdrung empha-sized that he continued to practice the Dharma, giving teachings and renovating monasteries up until 1958, when the political situation in Amdo became unbearable. Although not mentioned in his autobiography, this is when Tseten Abbot was arrested and murdered.26 A few verses of one of

25 In his Catalogue to Dentik Monastery, Tseten Zhabdrung argued convincingly that Go Lotsawa’s Blue Annals and Sumpa’s History of Buddhism are off by one year and one sixty-year cycle for the dates of Gongpa Rabsal. Tseten Zhabdrung held a deep admira-tion for Gongpa Rabsal (Dgongs pa rab gsal, 953–1035), due to his significant role in beginning the second dissemination of Buddhism. According to standard Buddhist narrative history, Gongpa Rabsel was ordained in the Mula-sarvastivada tradition at Dentik Monastery by the three great scholars (mkhas pa mi gsum) of the tenth century: Mar Shakyamuni, Yo Géjung, and Tsang Rabsel, who had carried the Vinaya scriptures with them as they fled Central Tibet when King Langdarma suppressed Buddhism. Later Gongpa Rabsel presided over monastic precepts to ten men of Central Tibet, who then returned to spread the Mula-sarvastivada tradition in the early eleventh cen-tury. This event is seen as one of the markers of the beginning of the later dissemination of Buddhism in Tibet. Cf. Ronald M. Davidson. 2005. Tibetan Renaissance: Tantric Buddhism in the Rebirth of Tibetan Culture. New York: Columbia University Press, pp. 86–92; 102 and appendix I. On Gongpa Rabsel’s dates see Dan tig dkar chag, in Tshe tan Zhabs drung ’Jigs med rigs pa’i blo gros. 2007. Tshe tan Zhabs drung rje btsun ’Jigs med rig pa’i blo gros mchog gi gsung ’bum, Vol. 3, p. 314. As a child he was known as Mu gzu gsal ’bar, but there are variations on how this name is spelled. Cf. E. Obermiller, trans. 1999 (reprint). The History of Buddhism in India and Tibet by Bu-ston. Delhi: Classics India Publications, pp. 203–205. ’Gos Lo tsa ba Gzhon nu dpal. 1984 (reprint). Deb ther sngon po. Chengdu: Sichuan Nationalities Press; vol. 1, pp. 89–94. Cf. Georges Roerich, trans. 1996 (reprint). The Blue Annals. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, pp. 63–67. According to Go Lotsawa, Gongpa Rabsal gsal was born in the water male mouse year 892 C.E.; Cf. Roerich, p. 64. The famous Italian Tibetologist Giuseppe Tucci in Tibetan Painted Scrolls similarly recognized the inaccurate dates of Gongpa Rabsal but did not offer an alternative. 26 Oral testimony from two unrelated sources stated that Tseten Abbot was arrested in 1958 and brought to Nantan prison in Xining, where he subsequently died. Personal communication, Xining 2008. Alak Zhabdrung’s Catalogue to Dentik Monastery tersely stated that the life of the Eighth Tseten Abbot Jigmé Rigpé Nyingpo (Tshe tan mkhan po ’Jigs med rigs pa’i snying po) came to an end in his forty-ninth year, which would be 1958. “Mdo smad grub pa’i gnas chen dan tig shel gyi ri bo le lag dang bcas pa’i dkar chag don ldan ngag gi rgyud mangs” in Tshe tan Zhabs drung ’Jigs med rigs pa’i blo gros. 2007. Tshe tan Zhabs drung rje btsun ’Jigs med rigs pa’i blo gros mchog gi gsung ’bum, Vol. 3, Beijing: People’s Publishing House, p. 379.

འད་གཙགས་ཆན་ད་འཛན་པའ་འདམ་ཁ་གནང་བ་ལ་བརན་ནས་ཡན་པར་འདད། ར་ནག་མ་དམངས་ས་མཐན་རལ་ཁབ་བཙགས་པ་དས་ངས་པར་ད་ཁང་ག་ས་ཚ་ད་བསར་ཡད་ནའང་། ཁང་གས་གནས་ཚལ་འདའ་སར་ལ་འད་ལར། “འད་དས་ཡངས་པའ་རལ་ཁམས་ས་འཕ་འགར་ཆན་པ་བང་ནས་མཚ་སན་ཞང་ཆན་ཡང་བཅངས་པ་ལས་གལ་བའ་དལ་བསགས་འབག་སའ་གདངས་ལ་འགན་པ་བང་།” ཞས་བས་འདག(རང་རམ་ཤག་གངས་ ༧༥༣). འདའ་མཇག་ཏ་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་འདས་པའ་ལ་ཤས་གང་ད་ས་ཚ་མ་བརན་པའ་བ་མ་འཇགས་མད་དམ་ཆས་ར་མཚའ་ཡང་སད་འཚལ་བའ་རམ་པ་ཞབ་རས་ས་བས་འདག དའ་མཇག་ཏ་ཤག་ངས་འགའ་ལ་ཆས་ཕགས་ཀ་མཛད་པ་ས་མང་ཞག་བས་འདག(རང་རམ་ཤག་གངས་ ༧༥༣-༧༦༠)

༡༩༥༤ ལའ་དབར་སད་ད་ར་ནག་ག་ར་ཁམས་གསར་པ་བད་སར་བ་བའ་ལས་ཀ་ལ་ཞགས་ཆད་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་པ་ཅང་ད་འབད་འགག་བས་འདག22 ༡༩༥༤ ལའ་ཟ་ ༡༠ པའ་ནང་།23 ཁང་གས་པ་ཅན་ད་རལ་ཡངས་མ་དམངས་འཐས་མ་ཚགས་ཆན་ལ་བཅར་བཞན་པའ་༧རལ་བ་རན་པ་ཆ་དང་༧པཎ་ཆན་པ་རན་པ་ཆ་རམ་གཉས་ལ་མཇལ་ཁ་ཞས་འདག ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་རང་ག་རང་རམ་ད་ཆབ་སད་ཀ་གནས་ཚལ་འད་དག་གསངས་ཡད་ནའང་། ཁང་གས་བད་ཀ་ནང་ཆས་རག་གཞང་ག་གནས་ཚལ་རམས་སལ་ར་གཙ་འདན་བསད་མར་གནང་འདག དཔར་ན། པ་ཅན་ད་བཞགས་སབས། ཡང་ཧ་གང་ད་ཁང་གས་༧རལ་བ་རན་པ་ཆ་ལས་གསང་ཆས་ཞས་པའ་སར་ཞབ་གསལ་ད་བས་འདག་མད། ར་ཁམས་གསར་པའ་དགའ་སན་ག་མཛད་ས་ད་དག་མང་ཙམ་ལས་བཤད་མ་འདག24

འདག ད་ཙམ་ད་མ་ཟད། ངད་ཀ་བསམ་ཚལ་ལ། ཁང་གས་རང་ག་བད་རགས་ཀ་སབ་མ་རམས་ལ་ཐགས་གཏད་ཡད་ཅང་འདའ་ཁངས་ས་ཁང་ག་སབ་མ་ས་སར་གཉས་ཀ་འདས་ཡད། དར་བརན། ཁང་ག་རང་རམ་གས་ རང་ག་ཀག་མཁན་དག་ལ་བད་ཀ་སད་ཡག་དང་རག་གཞང་། ལ་རས་བཅས་སབ་པའ་དན་སང་ལན་ཡད་པ་རད། 22 མཚ་སན་ད་ད་སན་ཨ་ལགས་ཞབས་དང་མཚ་སན་ཞང་ཆན་རམ་སར་ཨ་ཡན་ལན་ཁང་ད་ཡག་སར་ག་བ་བ་སབ་རར་འབད་འགགས་བས་ཡད་པ་རད། རང་རམ་ག་ཤག་ངས་ ༧༦༦ དང་དང་དཀར་ཚག་མཛད་ཆན་མའ་ཤག་ངས་ ༡༧༠༦ ན་གསལ།23 མཇལ་འཛམས་འད་ན་པ་ཅང་ག་བད་ཀ་དགན་པ་གགས་ཅན་ཡང་ཧ་གང་ཞས་པའ་ལ་ཁང་ཞག་ཏ་བང་ཡད་པ་རད། ཨ་ལགས་ཞབས་དང་ཚང་གས་རང་རམ་ག་འགས་དང་མཐན་པར་མཇལ་འཛམས་འད་ལ་བད་ཀ་ལ་ཚགས་ལར། ཟ་བ་བརད་པའ་ཚས་ཉར་གཉས་ཞས་བཀད་ཡད་པ་ད་ན་ ཕ་ལ་ ༡༩༥༤ ལའ་ཟ་ ༡༠ ཚས་ ༡༨ ཉན་རད།24 ཨ་ལགས་ཞབས་དང་ག་རམ་ཐར་ད། ཁང་གས་ ༧རལ་བའ་ཡངས་འཛན་ས་གཞན་ཁ་བང་རན་པ་ཆ་༼༡༩༠༠།༡-༡༩༨༡༽ཡས་རང་ག་ར་བའ་བ་མ་འཇགས་མད་དམ་ཆས་ར་མཚ་མཁས་པ་ཡན་སར་ག་བཀའ་མལ་གནང་བ་ཡང་བཀད་འདག་ཅང་། ད་དས་ཁ་བང་རན་པ་ཆས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་ཞ་དག་དང་དཔར་སན་བས་པའ་འཇགས་མད་དམ་ཆས་ར་མཚའ་གསང་འབམ་ཚར་གཅག་ག་བ་ཡན་གནང་བ་རད་ལ། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་མཚ་སན་


Tseten Zhabdrung’s poems depict the terror of this time:27

Kye ma!Who can save the monasteries from

destruction, protect those who bear saffron robes,when those who stand in the ranks of

Dharma-holders, carelessly cast off their vows like chaff?

Kye ma!Can anyone still sleep peacefully, knowing the karmic results of these actions madewith anger and weapons against the

Three Supports,places respected by worship and

prostrations?

Kye ma!Trembling with fear! The holy texts,volumes dispelling ignorance are fastened to the soles of shoes, a terrornever even conjured by Langdarma. (1987: 779)

Tseten Zhabdrung was unable to return to his monasteries, and was sent to Beijing to do translation work, where he shared a room with Muge Samten. By late 1961 or early 1962, the extremely tense political atmosphere in Amdo subsided to the point that he could return home. After arriving in Xunhua County in Qinghai, he worked with the Panchen Lama to restore the monastery in the Panchen Lama’s home town of Wendu (Tib. Bis mdo), which had been left with seven monks after the religious reforms that had followed the massive anti-communist uprising of 1958.28 It is likely that at this time, he played a role in collecting information that formed the basis for the Panchen Lama’s famous 70,000 character petition.

Nevertheless, in the first decade of Chinese Communist rule he published many books,29

27 Due to its ambiguous dating in Tseten Zhabdrung’s autobiography, in the IATS seminar in Bonn 2006, I presented that this poem was about the Cultural Revolution. However after my fieldwork and various interviews in 2008 and upon further reflec-tion of this poem’s placement in his autobiography, I now believe that this poem expressed Tseten Zhabdrung’s horror at the destruc-tion of Tseten Monastery and the death of Tseten Abbot in 1958. 28 In the early 1960s, Alak Zhabdrung worked with the Panchen Lama to increase the number of monks at Wendu to 103. However, Wendu was destroyed in 1967 at the height of the Cultural Revolution. Cf. Pu Wencheng. 2001. Qinghai Fojiao Shi (青海佛教史)[History of Buddhism in Qinghai Province]. Xining: Qinghai People’s Publishing House, p. 113. 29 This is similar to other Tibetan authors at the time. As Lauran Hartley stated, “The projects of the 1950s maintained a critical thread of continuity from the pre-Communist era, lay-ing the foundation for later literary negotiation,” Hartley and

མཚ་སན་ད་སར་ཕབས་པའ་རས་ས་ཁང་གས་མཚ་སན་མ་རགས་སབ་ག་ཆན་མར་བད་ཀ་སད་ཡག་དང་ལག་པར་ད་སན་ངག་དང་རམ་རག་སབ་ཁད་གནང་འདག ཁང་ག་སལ་རན་སན་ངག་སབ་སང་ག་ང་སད་སན་ངག་མ་ལང་ག་ས་དན་ད་དས་འདར་རམ་པ་མཛད་ཅང་། ཁང་གས་མཚ་སན་མ་རགས་སབ་ག་ཆན་མར་སན་ངག་འཁད་སབས་དང་རབས་དང་མཐན་པའ་སན་ངག་བཀག་དབ་ཅག་དགས་པའ་ངས་ཤས་རད་ཡད་པ་རད། ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ག་དཔ་ཆ་དཀན་གས་ཀ་ཁད་ད་དབ་འདའ་ ༡༩༥༧ ལའ་པར་མ་འདག སབས་འད་དག་ལ་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ཧ་ཅང་རམ་བལ་ཆ། ངད་ཀ་བསམ་ཚལ་ལ་ཁང་ག་གསང་རམ་ག་ནང་ནས་ཧ་ཅང་གལ་ཆ་གས་གཅག་ན་ས་གནས་ལ་རས་ཏ་དན་ཏག་དཀར་ཆག་འད་རད། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་ཡག་ཆར་འཁད་པ་དང་ངག་ཐག་ཡད་པའ་ར་ཆ་གཉ་ག་སད་ནས་དགན་པ་གགས་ཅན་འདའ་ལ་རས་བས་ཡད།25 ད་སར་ལག་སབས་ཁང་ག་དགངས་བཞད་ད་བསབས་ཡད་པ་རད། རང་རམ་ག་ཤག་ངས་ ༧༧༠ ན་གསལ།25 དན་ཏག་དགན་པའ་དཀར་ཆག་ཏ། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་བ་ཆན་དགངས་པ་རབ་གསལ་ག་དས་ཚགས་ལ་འགས་ལ་ཙ་བའ་དབ་སན་དང་སམ་པའ་ཆས་འབང་གཉས་རབ་བང་གཅག་ག་ལ་དག་ཅ་དང་ལ་འཁར་གཅག་བཅས་ཀས་རས་ནར་ཐབས་ཡད་པ་ཡད་རན་རང་བ་ཞག་བསབས་འདག བ་ཆན་དགངས་པ་རབ་གསལ་༼༩༥༣-༡༠༣༥༽གས་བསན་པ་ཕ་དར་ག་མགར་ཕག་རས་ཆ་བའ་དབང་གས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་ཁང་ལ་དད་པ་ཆན་པ་བད་པ་རད། བད་ཀ་ཆས་འབང་ལ་རས་ཚད་ལན་དག་ལར་ན། དས་རབས་བཅ་པའ་ནང་དམར་ཤཀ་མ་ན་དང་གཡ་དག་འབང་། གཙང་རབ་གསལ་གསམ་གས་གང་དར་གས་དབས་ས་བསན་པ་བསབས་སབས་འདལ་བའ་དཔ་ཆ་འཁར་ཏ་ཡང་བའ་མཁས་པ་མ་གསམ་གས་དན་ཏག་དགན་ད་བ་ཆན་དགངས་པ་རབ་གསལ་ལ་མ་ལ་སར་ས་བ་ད་སལ་རན་ད་དག་སང་ག་སམ་པ་བསལ། དན་འད་ན་བད་ད་བསན་པ་ཕ་དར་ག་མག་བཙགས་པའ་མཚམས་འབད་བད་ཅག་ཏ་བར། ར་ནལ་ཌ་ ཨམ་ ཌ་ཝ་ཌ་སན་གས་བརམས་པའ་ “བད་ཀ་དས་འགར།-བད་ཀ་རག་གཞང་བསར་དར་ཁད་ཀ་གསང་སགས།” ཞས་པའ་ཤག་ངས་ ༨༦-༩༢ དང་ ༡༠༢ ད་བཞན་ཟར་སར་དང་པ་བཅས་ལ་གཟགས། ཁ་ལམ་བ་ཡ་སབ་ག་ཆན་མའ་པར་ཁང་གས་ ༢༠༠༥ ལར་པར་བཏབ་པ། དགངས་པ་རབ་གསལ་ག་དས་ཚགས་ཐད་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་གསང་འབམ་པད་གསམ་པར་འཁད་པའ་དན་ཏག་དཀར་ཆག་ཤག་ངས་ ༣༡༤ པར་གཟགས། བས་པ་ཡན་སབས་མཚན་མ་གཟ་གསལ་འབར་ཞས་


1"=-.-&{+-Q{$k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 1 9

two of which are known to be still extant: a manual on letter writing (’Phrin yig spel tshul lhag bsam padmo ’dzum pa’i nyin byed),30 and as mentioned the first edition of his General Commentary on the Mirror of Poetics (Snyan ngag spyi don).31 Tseten Zhabdrung’s dictionary Dag yig thon mi’i dgongs rgyan, republished in India in 1969, was first written in the early 1950s (1987: 778). He also wrote a treatise on Tibetan grammar including a brief history of the Tibetan language called the Thon mi’i zhal lung.32 This major work

Schiaffini-Vedani. 2008, p. 24.30 Held in the rare books collection of the East Asian Library at Columbia University. I would like to express my gratitude to Lauran Hartley for this information. 31 Held at Latse Library, New York City. I am deeply indebted to Pema Bhum for this information. 32 This history of Tibetan grammar (Thon mi’i zhal lung) is an extremely influential work. It is now in its tenth print run at 40,030 copies.

ཁང་ག་རང་རམ་དང་མཐན་པར་ ༡༩༥༨ ལར་ཨ་མདའ་ནང་ག་ཆབ་སད་ཀ་གནས་བབ་བཟད་ཐབས་དཀའ་བ་མ་བང་བར་ད། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་ཆས་ཀ་ཉམས་ལན་གནང་བ་དང་། བཀའ་ཆས་གནང་བ། དགན་པ་བསར་བཞངས་བཅས་བསད་མར་གནང་བ་རད། ཁང་ག་རང་རམ་ད་མ་གསངས་མད་ལ་འད་ན་ཚ་ཏན་མཁན་པ་ཚང་འཛན་བཟང་བས་པ་དང་དམར་གསད་བས་26པའ་ལ་ད་རད། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་སན་ངག་ཅག་ག་ཚགས་བཅད་འགས་དས་འདའ་འཇགས་སང་ད་སན་པར་བད།27

ཀ་མ་བསན་འཛན་གལ་ད་འགང་བག་གས༎བསབ་ཁམས་ར་ལར་དར་བའ་བག་མད་ཀས༎ངར་སག་འཛན་པའ་ཆས་ས་དབང་མད་ད༎ཞག་རལ་ཉམས་ཆག་གར་པ་ས་ཡས་བཤལ༎

ཀ་མ་ཕག་དང་མཆད་པས་བཀར་བའ་ཞང་། མཆག་གསམ་རན་ལ་སང་བཞན་མཚན་ཆ་ཡས༎བཤག་པའ་དཀར་མན་ལས་ཀ་འབས་བ་ལ༎བསམས་ན་ད་དང་བད་བར་མནལ་ཕད་དམ༎

ཀ་མ་རངས་སལ་དམ་ཆས་གགས་བའ་ཚགས༎རང་བའ་མཆལ་ལམ་མཐལ་ལ་གཙགས་པ་གང་༎

གགས་མད་མཚན་ག་དག་ཆ་འད་མན་སང་། ཨ་ ཨ་བར་མལ་ལར་ག་བ་སན་རན་པ་ཆའ་ཆས་འབང་དབན་བསར་མ། ར་གར་གནའ་དཔ་པར་ཁང་གས་ ༡༩༩༩ ལར་བསར་དཔར་བས་པའ་ཤག་ངས་ ༢༠༣-༢༠༠༥ དང་། ཟ་ཁན་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་གས་ ༡༩༨༤ ལར་དཔར་བའ་འགས་ལ་ཙ་བ་གཞན་ན་དཔལ་ག་དབ་ཐར་སན་པ་ པད་དང་པའ་ ཤག་ངས་ ༨༩-༩༤ ཇར་ཇ་ རལ་རག་གས་བསར་བའ་དབ་སན་ མ་ཏ་ལལ་ བ་ནར་ས་ད་ས་ཡས་ ༡༩༩༦ ལར་བསར་དཔར་བས་པའ་ཤག་ངས་ ༦༣-༦༧ འགས་ལ་ཙ་བ་ལར་ན། དགངས་པ་རབ་གསལ་ན་ཆ་ཕ་བ་ ༨༩༢ ལ་ལ་འཁངས། རལ་རག་ག་དབ་སན་ཤག་གངས་ ༦༤ ལ་གཟགས། ཨ་ཊ་ལའ་བད་རག་པའ་མཁས་པ་གགས་ཅན་ གའ་ས་པ་ ཏ་ཆ་ ཡ་ བད་ཀ་བས་ཐང་ ཞས་པའ་ནང་ཡང་དགངས་པ་རབ་གསལ་ག་ལ་ཚགས་ནར་འདག་ཅས་བཀད་མད་ལ་ཚགས་ང་མ་གང་ཡན་ག་གསལ་ཁ་བསན་མ་འདག 26 ༢༠༠༨ ལར་ཟ་ལང་ད་སར་ག་སད་ཆ་བཤད་སབས་ཤག་ལ། སབས་དན་ལ་འབལ་བ་མད་པའ་ཁངས་གཉས་ཀ་ངག་ཐག་ག་སད་ཆ་ལར་ན། ཚ་ཏན་མཁན་པ་ན་ ༡༩༥༨ ལར་འཛན་བཟང་བས་ཤང་ནན་ཐན་བཙན་ཁང་ལ་འཁད་ཅང་། ད་ནས་ཁང་གངས་པ་རད་ཟར། ཨ་ལགས་ཞབས་དང་ཚང་ག་དན་ཏག་དཀར་ཆག་ན། ཚ་ཏན་མཁན་པ་འཇགས་མད་རགས་པའ་སང་པ་དགང་ལ་ཞ་དགའ་ཐག་ས་ཚ་རགས་ཞས་མདར་བསས་ས་བཀད་འདག་ལ། ལ་ད་ན་ ༡༩༥༨ རད། གསང་འབམ་པད་གསམ་པའ་ཤག་ངས་ ༣༧༩ ན་གསལ།27 ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་རང་རམ་ག་དས་ཚས་མ་གསལ་བ་ལ་བརན་ནས་ ༢༠༠༦ ལའ་བན་ག་རལ་ས་བད་རག་པའ་ཚགས་འདའ་སང་། ངད་ཀས་སན་ངག་འད་ན་རག་གནས་གསར་བརའ་སར་ལ་ཡན་པར་བཤད་མད། ༢༠༠༨ ལར་ངད་རང་ས་གནས་ས་ཕན་ནས་ཞབ་འཇག་བས་པ་དང་། བཅར་འད་མང་པ་བས་པ། ད་བཞན་རང་རམ་ད་སན་ངག་འད་མཚམས་གང་ལ་འཁད་པ་ལ་བསར་ཞབ་བས་པ་བཅས་ལ་བརན་ད་ན་ངད་ཀས་སན་ངག་འདས་ན་ཚ་ཏན་མཁན་པ་ ༡༩༥༨ ལར་གངས་པ་དང་ཚ་ཏན་དགན་པ་གཏར་བཅམ་བས་པའ་འཇགས་སང་སར་འཆད་ཡད་པར་འདད་ད༎

A gRoup of undeRgRAduAte tibetAn studies students At

the noRthWest nAtionAlities institute in lAnZhou With

theiR beloved teAcheR tseten ZhAbdRung (seAted) in the

eARly 1979. bAck fRom, fRom left to Right: pemA bhum,

Rebkong doR JekhAR, chAbgAg doR Je tseRing: fRont RoW

fRom left to Right: nyingbu gyel, shAWo tseRing. photo


ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་དང་ཁང་གས་གཅས་པར་བསངས་པའ་ནབ་བང་མ་རགས་སབ་ག ་ཆན་མའ ་རམ་པའ་སབ་མ་འགའ། ༡༩༧༩ ལའ་ལ་མཇག རབ་གལ་གཡན་ནས་གཡས། པད་མ་འབམ། རབ་གང་ར་ར་མཁར། ཆབ་འགག་ར་ར་ཚ་རང་། མདན་གལ་ག་གཡན་ནས་གཡས། སང་པ་རལ། ཤ་བ་ཚ་རང་། པར་བདག་པད་མ་འབམ


comparing many different systems of grammati-cal analysis is still used as a textbook, and was reprinted in India in the late 1980s. Additionally, Alak Tseten Zhabdrung mastered different styles of calligraphy and even created new scripts. His unparalleled skills as a calligrapher can be seen in volume 8 of his Collected Works (2007), which reprinted several calligraphy pamphlets all written in different styles in his own hand.

Nonetheless, his fate was to be the same as a majority of Tibetan leaders of the day.33 Alak Tseten Zhabdrung was arrested in late 1965 (1987: 787), and confined at Nantan (Chi. 南滩) prison34 in Xining for twelve years, the same prison where Tseten Abbot had died in 1958.

After Alak Zhabdrung’s release from prison in July of 1976, he spent two years recuperat-ing at his family’s residence in Jishi Town of Xunhua County (1987: 789). In the spring of 1978, Ngawang Chödar (Ngag dbang chos dar), then director of the Tibetan Studies Department at Northwest Nationalities Institute in Lanzhou, Gansu Province, invited Alak Zhabdrung to join the staff of the Tibetan Studies Department (1987: 799).

It was here that Alak Zhabdrung trained the next generation of Tibetan historians, scholars, and translators. His former students comprise some of the most important people in Tibetan studies today. The first group of graduate students (Tib. zhib ’jug slob ma; Ch. yanjiu xuesheng 研究生) in his class included the historian and translator Pu Wencheng (Ch. 蒲文成),35 the cur-rent head editor of the Tibetan literary magazine 33 I do not know of any complete list of Tibetan monastic leaders who were wrongly imprisoned at this time. The most famous was certainly the Tenth Panchen Lama Chökyi Gyeltsen (1938–1989), who was first struggled against in Lhasa in 1964, then again in Beijing in 1966, and imprisoned until 1978. On the Panchen Lama’s life, Tsering Shakya, “The man who wasn’t allowed to tell the truth: the Seventh Panchen Lama,” in Lungta vol. 10, winter 1996, pp. 24–27. Cf. Tibet Information Network. 1997. A Poisoned Arrow: The Secret Report of the 10th Panchen Lama. London: Tibet Information Network. 34 Tseten Zhabdrung did not specify the name of the prison he was incarcerated in for twelve years. He only mentions being confined in khri mon, a poetic name for “prison”. We know that he was incarcerated in Nantan (南滩) from Dung dkar Blo bzang ’phrin las. 2003, p. 1706. This was further affirmed by per-sonal communication in March 2008.35 Pu Wencheng’s contributions in making Tibetan his-torical sources available to a Chinese language readership are formidable. He has written extensively and critically on Tibetan Buddhist history, and also translated many Tibetan primary sources into Chinese including, among others: Bu ston’s History of Buddhism (Ch. Budun fojiao shi 布顿佛教史, Tib. Bu ston Chos ’byung), Gendun Chophel’s White Annals (Chi. Bai shi 白史, Tib. Deb ther dkar po), Jangkya Rolpé Dorjé’s (Lcang skya Rol pa’i rdo rje) biography of the Seventh Dalai Lama (Chi. Qishi dalai lama zhuan 七世达赖喇嘛传, Tib. Rgyal ba’i dbang po thams cad mkhyen gzigs rdo rje ’chang blo bzang bskal bzang rgya mtsho dpal bzang po’i zhal snga nas kyi rnam thar mdo tsam brjod pa dpag bsam rin po che’i snye ma).

དར་མ་ཡས་ཀང་མཚན་དགང་མ་རས་པ༎ལག་ཏ་བངས་པ་ད་དག་ས་ར་གཡའ༎ (རང་རམ་ཤག་གངས་ ༧༧༩)

ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་རང་ག་དགན་པར་སར་ཕབས་མ་ཐབ་ཅང་། ཡག་སར་ག་ལས་ཀའ་ཆད་ད་པ་ཅང་ད་བཏང་། དར་ཁང་དམ་དག་བསམ་གཏན་ཚང་དང་ཤག་གཅག་ཏ་བཞགས། ༡༩༦༡ ལའ་ལ་མཇག་དང་ ༡༩༦༢ ལའ་ལ་མག་ཙམ་ལ་ཨ་མད་ཁལ་ག་ཛ་དག་ཆ་བའ་ཆབ་སད་ཀ་ཁར་ཡག་ད་ཅང་ལད་ད་ཕན་ནས་ཁང་སར་ཕ་ཡལ་ད་ཕབས་ཐབ་པར་གར། མཚ་སན་ག་ཞན་ཧ་ས་ཆར་ལག་ཕབས་པའ་རས་དར་ཁང་གས་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆ་དང་ལན་ད་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆའ་ཕ་ཡལ་བས་མདའ་དགན་པ་བསར་གསའ་ཕག་ལས་གནང་། དགན་པ་དར་ཆས་ལགས་བཅས་བསར་ག་རས་ས་དག་འདན་པ་བདན་ཙམ་ལག་ཡད་པ་རད་ལ། བཅས་བསར་ག་མཇག་འབས་ས་ ༡༩༥༨ 28 ལའ་ར་ཆ་བའ་གང་ཁན་ང་རལ་ག་གན་ལག་བང་ཡད་པ་རད། ཧ་ལམ་དས་ཚད་འད་འད་བ་ཞག་ལ་ཁང་གས་གནས་ཚལ་མཁ་སབ་ཀ་ཕག་ལས་གནང་བ་དས་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆའ་སད་གགས་ཆ་བའ་ཡག་འབ་ཁ་བདན་ག་སན་ཞ་ཡ་རང་གཞ་གབ་ཡད་པ་རད།

གང་ལར། གང་ཁན་གས་དབང་བསར་བའ་ལ་བཅ་ཕག་དང་པའ་ནང་ཁང་གས་དབ་མང་པ་དཔར་སན་བས་29ཤང་། དའ་ཁད་ཀ་གཉས་ན་ད་ལ་ཡང་28 ༡༩༦༠ ལའ་མག་སད་ད་ཨ་ལགས་ཞབས་དང་གས་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆ་དང་ལན་ད་བས་མདའ་དགན་པའ་དག་འདན་པའ་གངས་ ༡༠༣ ལ་སར་བའ་ལས་འགན་བསབས། འན་ཀང་ ༡༩༦༧ རག་གནས་གསར་བར་ཚ་ཚ་ཟང་ཟང་ག་ཁད་ད་བས་མད་དགན་པ་གཏར་བ་རད། པ་ཝན་ཁན་གས་བརམས་པའ་མཚ་སན་ཞང་ཆན་ག་ཆས་ལགས་ལ་རས་(青海佛教史)

ཞས་པ་མཚ་སན་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་གས་ ༢༠༠༡ དཔར་བའ་ཤག་གངས་ ༡༡༣ ན་གསལ།29 ལ་རན་ ཧར་ཊ་ལ་ཡས། “༡༩༥༠ སབས་ཀ་ལ་ཟ་དག་ག་ནང་བང་


1"=-.-&{+-Q{$k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 2 1

Light Rain (Sbrang char) Dawa Lodrö (Tib. Zla ba blo gros; Ch.: Dawa Luozhi 达哇洛智),36 the assistant dean of South-Central University for Nationalities and historian Gao Rui (Ch. 高瑞, Tib. Gnya’ gong Dkon mchog tshe brtan), and the historian Könchok (Dkon mchog), who has since passed away. This select group of gradu-ate students accompanied Tseten Zhabdrung on pilgrimage to Lhasa, where he also gave lec-tures at Tibet University in the summer of 1981. A few undergraduate students in the Tibetan Studies Department in Lanzhou were permitted to attend Alak Zhabdrung’s graduate classes in that first year, due to their high level of Tibetan. This group included Pema Bhum (Tib. Pad ma ’bum, Chi. Wanma Ben 万马奔), the director of Trace Foundation’s Latse Library in New York City.

36 The importance of Light Rain in the Tibetan literary world is astounding. As Tsering Shakya stated, “Aptly titled Light Rain was to become the premier literary journal in Tibet. More than any other publication, it shaped and established the foundation of modern Tibetan literature,” in Hartley and Schiaffini-Vedani Eds. 2008, p. 66.

ཡད་པ་ངས་མཐང་བ་ན། འཕན་ཡག་སལ་ཚལ་ལག་བསམ་པད་མ་འཛམ་པའ་ཉན་བད་30དང་། ད་བཞན་ངས་བཤད་ཟན་པ་བཞན་སན་ངག་མ་ལང་ག་ས་དན་31 གཉས་རད། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་དག་ཡག་ཐན་མའ་དགངས་རན་ན་ ༡༩༦༩ ལར་ར་གར་ད་བསར་པར་བས་པའང་ལ་རབས་ལ་བཅ་པའ་ནང་ཐག་མར་བརམས་པ་ཞག་རད། ཁང་གས་ད་དང་བད་ཀ་བར་སད་པའ་འགལ་བཤད་ཅག་བརམས་པ་དར་བད་ཀ་སད་ཡག་ག་ལ་རས་ཀང་མདར་བསས་ཤག་འཁད་ཡད་ལ། དར་ཐན་མའ་ཞལ་ལང་32ཟར། བད་ཀ་བར་སད་པའ་རམ་གཞག་མ་འད་བ་མང་པ་བསར་ནས་གབ་པའ་ཁང་ག་དབ་ཆ་བ་འད་ད་ལ་ཡང་སབ་དབ་ཏ་སད་ལ། ལ་རབས་བརད་ཅ་བའ་མཇག་ཏ་ར་གར་ད་བསར་པར་བས་འདག ལག་དན་ད། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ན་ཡག་གཟགས་ཀ་རམ་དབ་ས་ཚགས་ལ་བང་ཆབ་ཡད་ཅང་མཐའ་ན་རང་ག་ཡ་ག་གསར་པ་ཞག་ཀང་བརམས་ཡད་པ་རད། ཡག་མཁན་ཟ་དང་བལ་བ་ཁང་ག་འབ་རལ་དག་ན་གསང་འབམ་པད་བརད་པའ་ནང་མཇལ་ད་ཡད་པ་ད་བསར་ད་ཡག་གཟགས་དཔ་དབ་འགའ་ཡ་ནང་ད་བསར་པར་བས་ཡད་པ་ད་ཚང་མ་ཁ་ས་ང་མས་ཕག་བསར་གས་འབ་སངས་འད་མན་ད་བས་པ་ཞག་རད།

ད་ལ་ན་ཡང་། ཁང་ག་ལས་དབང་ན་སབས་དའ་33བད་ཀ་དབ་འཁད་ཕལ་མ་ཆ་བ་དང་གཅག་མཚངས་རད། ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ ༡༩༦༥ ལའ་ལ་སད་ལ་འཛན་བཟང་བས་ཤང་(རང་རམ་ཤག་གངས་ ༧༨༧)། ཟ་ལང་ག་ནན་ཐན་34 (南滩)བཙན་ཁང་ཞས་པར་ལ་ང་བཅ་གཉས་རང་བཙན་བའ་ལས་འཆར་དག་གས་གང་ཁན་སན་ག་རན་མཐད་པའ་སད་པ་གནད་འགག་ཅན་ཞག་བཟང་ཡད་པ་དང་། ཕས་ས་བང་བའ་སད་ཡག་ག་བག་གང་དག་ག་རང་གཞ་བཏང་ཡད་པ་རད།” ཅས་བས་པ་ལར། འད་ན་སབས་ཐག་འདའ་བད་ཀ་རམ་པ་པ་ཚང་མར་གཅག་མཚངས་ཡན།30 ཁ་ལམ་བ་ཡ་སབ་ག་ཆན་མའ་ཨ་ཤ་ཡ་ཤར་མའ་དཔ་དབ་དཀན་རགས་ཀ་གས་ས་བཞག་འདག ངས་ལ་རན་ཧར་ཊ་ལ་ཡས་གནས་ཚལ་འད་མཁ་སད་བས་པར་སང་ཐག་པ་ནས་ཐགས་ར་ཆ་ཞ།31 ནའ་ཡག་ག་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ད་བཞགས་འདག ངས་པད་མ་འབམ་ལགས་ས་གནས་ཚལ་མཁ་སད་གནང་བར་ཐགས་ར་ཆ་ཞ།32 བད་ཀ་སམ་རགས་ལ་རས་དང་བཅས་པའ་དབ་ཐན་མའ་ཞལ་ལང་འད་ན་ཤགས་རན་ཧ་ཅང་ཆ་བའ་དབ་ཅག་རད། ད་ན་པར་ཐངས་བཅ་པ་ཡན་པ་དང་ཁན་བསམས་དབ་གངས་ ༤༠༠༣༠ དཔར་ཡད་པ་རད།33 སབས་འདའ་དགན་པའ་དབ་འཁད་དག་ལ་ཉས་མད་བཙན་འཇག་བས་པའ་ཐ་ཆ་ཚང་ཞག་གང་ད་ཡད་ངས་མ་ཤས། ཧ་ཅང་གགས་ཆ་བ་ཞག་ན་པཎ་ཆན་ས་ཕང་བཅ་པ་ཆས་ཀ་རལ་མཚན་ ༼༡༩༣༨-༡༩༨༩༽མཆག་ཡན་པ་དང་། ཁང་ལ་ཐངས་དང་པར་ལ་ས་ར་ ༡༩༦༤ ལ་དང་ ད་ནས་པ་ཅང་ད་ ༡༩༦༦ ལར་འཐབ་རད་བས་ཤང་། ད་ནས་ ༡༩༧༨ ལ་བར་བཙན་འཇག་བས་པ་རད། པཎ་ཆན་རན་པ་ཆའ་ས་ཚ་སར་ལ། ཚ་རང་ཤཀས་བརམས་ཤང་ ༡༩༩༦ ལའ་དགན་ཁའ་རང་རའ་དས་དབ་ཐག་སལ་བའ་ “བདན་པ་བཤད་ད་མ་བཅག་པའ་སས་བ།-པཎ་ཆན་ས་ཕང་བདན་པ།” ཞས་པ་དང་། ཡང་ ཊན་ བད་ཀ་གནས་ཚལ་འགམས་སལ་བས་ ༡༩༩༧ ལར་སལ་བའ་ “དག་མདའ། པཎ་ཆན་ས་ཕང་བཅ་པའ་གསང་བའ་སན་ཞ་” ཞས་པར་གཟགས།34 ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་ ཁང་ལ་ང་བཅ་གཉས་རང་བཙན་འཇག་བས་པའ་བཙན་ཁང་ག་མང་གསལ་པར་གསངས་མད། ཁང་གས་མངན་བརད་ཀ་མང་ཚག་ “ཁ་མན་”ཞས་པ་འད་ཙམ་ཞག་གསངས་ཡད། ཁང་

the funeRARy stupA of tseten ZhAbdRung in dentik. photo


དན་ཏག་ན་བཞགས་པའ་མཁས་དབང་ཚ་ཏན་དང་ཚང་ག་མཆད་ གདང་། པར་བདག་པད་མ་འབམ།


འཇག་བས། ཚ་ཏན་མཁན་པ་ ༡༩༥༨ ལར་གངས་འག་སའ་བཙན་ཁང་ད་རང་རད།

༡༩༧༦ ལའ་ཟ་བདན་པར་ཨ་ལགས་ཞབས་དང་ཚང་བཙན་གལ་ཐབ་རས། ཁང་ཞན་ཧ་རང་ག་ཅ་ཧ་(积石镇) གང་ག་རང་ཁམ་ད་ས་ངལ་གས་བཞན་ལ་གཉས་བསལ།(རང་རམ་ཤག་གངས་ ༧༨༩) ༡༩༧༨ ལའ་དཔད་ཀར་ཀན་སའ་ཞང་ཆན་ག་ལན་གའ་ན་ཡད་པའ་ནབ་བང་མ་རགས་སབ་ག་ཆན་མའ་བད་ཡག་ས་ཚན་ག་འག་གཙ་ངག་དབང་ཆས་དར་གས་ཨ་ལགས་ཞབས་དང་ཚང་བད་ཡག་ས་ཚན་ག་ལས་བར་འཛལ་རར་གདན་ཞ་བས། (རང་རམ་ཤག་གངས་ ༧༩༩)

གནས་འད་ནས་ཨ་ལགས་ཞབས་དང་ཚང་གས་བད་ཀ་མ་རབས་རས་མའ་རལ་རབས་པ་དང་མཁས་པ། སད་སར་བ་བཅས་སད་སང་བས། ཁང་ག་སབ་ཟར་དག་ག་ཁད་ད་ལའ་བད་རག་པའ་སབ་སང་ཁད་ཀ་མ་ས་གལ་ཆན་མང་པ་འདས་ཡད། ཁང་ག་ཞབ་འཇག་སབ་མ་(研究生)ཐངས་དང་པའ་གས་ས་ཡག་སར་བ་དང་ལ་རས་ས་བ་ཕའ་ཝན་ཁན་(蒲文成) 35དང་། ད་ལའ་བད་ཀ་རམ་རག་དས་དབ་ཀ་རམ་སག་པ་གཙ་བ་ཟ་བ་བ་གས།(达哇洛

智) 36 ལ་དབས་མ་རགས་སབ་ག་ཆན་མའ་སབ་ནན་ཐན་བཙན་ཁང་ད་བཅག་པ་ན་ང་ཚས་ དང་དཀར་ཚག་མཛད་ ཤག་ངས་ ༡༧༠༦ ལས་ཤས་ལ། ༢༠༠༨ ལའ་ཟ་བ་གསམ་པར་བང་བའ་སར་ག་གང་མལ་ལས་དན་འད་ངས་ཤས་འདངས་པ་བང་།35 པའ་ ཝན་ཁན་ག་རམ་ཡག་དག་གས་ ར་ཡག་ཀག་མཁན་རམས་ལ་བད་ཀ་ལ་རས་ཡག་ཆ་རམས་ཀག་ཏ་ཡད་པ་བཟས་པ་ད་ན་བསགས་འས་ཤག་རད། ཁས་ར་ཆ་ཞང་དཔད་ཞབ་རང་བཞན་ཡད་པ་དང་བཅས་བད་ཀ་ཆས་འབང་ལ་རས་ཀ་སར་བས་ཡད་ཅང་། ད་དང་ཡག་ཆ་ང་མ་མང་པ་ཞག་བསར་ཡད་པའ་ཁངས་ས་ བ་སན་ཆས་འབང་(布顿佛教史)དང་། དག་འདན་ཆས་འཕལ་ག་དབ་ཐར་དཀར་པ།(白史) ད་བཞན་ལང་ས་རལ་པའ་ར་རས་བརམས་པའ་ ༧རལ་བ་སལ་བཟང་ར་མཚའ་རམ་ཐར་(七世达赖

喇嘛传)བཅས་ཡད་པ་རད།.36 བད་ཀ་རམ་རག་ཁད་ད་སང་ཆར་ག་གལ་ཆའ་རང་བཞན་ན་ང་མཚར་འས་པ་ཞག་རད། ཚ་རང་ཤཀས་། “མང་དང་མཐན་པར། སང་ཆར་ན་བད་

At Alak Zhabdrung’s behest, Pema Bhum con-tinued at Northwest Nationalities Institute (now University) to pursue his graduate work. From his undergraduate days until Alak Zhabdrung’s death, Pema Bhum worked together with Tseten Zhabdrung.37 Other well-known graduate stu-dents included the famous writer Repkong Dorjekhar (Reb gong Rdo rje mkhar) and the writer Chabga Dorjé Tsering (Chab ’gag Rdo rje tshe ring), among others.

While it may be impossible to estimate how influential Alak Zhabdrung is or was as a teacher and scholar, the print run numbers for one of his works can provide a general indication of audience reach. Alak Zhabdrung’s textbook on Tibetan poetics General Commentary on the Mirror of Poetics had an initial print run in 1957 in Qinghai of 2,050 copies. In 2006, it was in its fifth print run at 40,305 copies. To give a comparison, a major reference work, a Tibetan-Chinese bilingual dictionary (Bod rgya tshig mdzod chen mo)38 was in its eighth print run in 2008 at a comparable number of 44,300 copies. One of Alak Zhabdrung’s greatest contributions lies in the writing of this textbook, which made the subject of Tibetan classical poetry available on a scale probably unprecedented in Tibetan history.39

Besides all of this, Alak Zhabdrung contrib-uted to the revitalization of Tibetan culture in two other significant ways. After Alak Zhabdrung was rehabilitated by the government, a few years after his release from prison, he was given a large sum of compensation money for being falsely imprisoned. He used this as seed-money to start a scholarship fund for talented Tibetan Studies undergraduates with financial need at Northwest Nationalities Institute.40 This scholarship fund still exists today and has been expanded to include scholarships for high school students in the Tibetan Studies Middle School in Xunhua.41

Up until his death in 1985, Alak Zhabdrung continued to give Dharma teachings and empowerments throughout eastern Amdo. He also worked with the Panchen Lama, his student 37 Personal communication with Pema Bhum. October 2, 2009. Latse Library, New York City. 38 Alak Zhabdrung had also worked on this. 39 It should also be mentioned that Dungkar Lozang Trinlé’s work on Tibetan poetry was just as influential. Cf. Hartley, Lauran. “Heterodox Views and the New Orthodox Poems: Tibetan Writers in the Early and Mid-Twentieth Century” in Hartley and Schiaffini-Vedani. 2008, p. 23.40 Personal communication. September 2008. Northwest Nationalities University, Lanzhou.41 Qinghai News, www.qhnews.com/index/system/ 2006/10/11/000009177.shtml as of 2/16/2007.


1"=-.-&{+-Q{$k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 2 3

ས་གཞན་པ་དང་ལ་རས་ས་བ་གཉའ་གང་དཀན་མཆག་ཚ་བརན་ནམ་ག་ར།(高瑞) ལ་རས་ས་བ་དཀན་མཆག་(ཚ་ལས་འདས།)བཅས་བཞ་ཡད། ༡༩༨༡ ལའ་དབར་ཁར་ཞབ་འཇག་སབ་མའ་སར་ཁག་འད་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་དང་ལན་ད་ལ་སར་གནས་སར་ལ་ཕབས་ཤང་། ད་དས་ཁང་གས་བད་ལངས་སབ་ག་ཆན་མར་གཏམ་བཤད་ཀང་གནང་འདག ལན་ཀའ་ཡ་བད་རག་པའ་ས་ཚན་ནང་ག་མཐ་རམ་སབ་མ་ཁ་ཤས་ཤག་རང་ག་བད་ཡག་གནས་ཚད་མཐ་བའ་རན་ལ་བརན་ནས་ཨ་ལགས་ཞབས་དང་ཚང་ག་ཞབ་འཇག་སབ་མའ་འཛན་ག་ལ་འག་བཅག་འདག་ཅང་། དའ་ཁངས་ས་ནའ་ཡག་གང་ཁར་ན་ཡད་པའ་ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ག་འགན་འཛན་པད་མ་འབམ་ཡང་ཚད་ཡད་པ་རད།(万马奔) ཨ་ལགས་ཞབས་དང་ཚང་ག་བཀའ་བཀད་བཞན་པད་མ་འབམ་གས་ནབ་བང་མ་རགས་སབ་ག་ཆན་མར་རང་ག་ཞབ་འཇག་སབ་མ་བཏན་ཞང་། དའ་རས་ས་ཨ་ལགས་ཞབས་དང་ཚང་དགངས་པ་མ་རགས་བར་ད་པད་མ་འབམ་གས་ཨ་ལགས་ཞབས་དང་ཚང་དང་མཉམ་ད་དག་རན་ག་ཕག་ལས་གནང་ཡད་པ་རད།37 ད་ལས་གཞན་པའ་ཁང་ག་སབ་མ་གགས་ཆ་བའ་གས་ས་རམ་པ་པ་རབ་གང་ར་ར་མཁར་དང་། རམ་པ་པ་ཆབ་འགག་ར་ར་ཚ་རང་སགས་ཡད་པ་རད།

ཁང་མཁས་པ་ཞག་གམ་ཡང་ན་དག་རན་ཞག་ཡན་པའ་ཆ་ནས། ཨ་ལགས་ཞབས་དང་ཚང་ག་ཤགས་རན་ཆ་ཆང་གང་འད་ཞག་ཡན་མན་ད་ཚད་བགམ་བད་མ་ནས་པ་ཞག་ཡན་སད་མད། ཁང་ག་གསང་རམ་གཅག་ག་པར་གངས་ལ་བརན་ནས་ཁང་ག་ཀག་མཁན་ག་ཁབ་ཚད་རབ་ཙམ་དཔག་ཐབ། ཨ་ལགས་ཞབས་དང་ཚང་ག་སན་ངག་སབ་དབ་སན་ངག་མ་ལང་ག་ས་དན་ད་ ༡༩༥༧ ལར་མཚ་སན་ད་ཐག་མར་དཔར་སབས་པར་གངས་ ༢༠༥༠ ཡན་པ་རད། ༢༠༠༦ ག་ལར་ད་ན་པར་ཐངས་ལ་པ་ཡན་པ་དང་ཁན་བསམས་པར་གངས་ ༤༠༣༠༥ ཡན་པ་རད། ད་མཚངས་བསར་ཞག་བས་པ་ཡན་ན། བད་ཀ་ཚག་མཛད་ཆ་བ་བད་ར་ཚག་མཛད་ཆན་མ་38ད་ ༢༠༠༨ ཀ་ལར་དཔར་ཐངས་བརད་པ་སལ་ཞང་པར་གངས་ན་བསར་འས་པའ་གངས་ཀ་ཞག་ས་ ༤༤༣༠༠ ཡན་པ་རད། ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་མཛད་རས་རབས་ཆ་བའ་གས་ཀ་གཅག་ན་ སབ་དབ་འད་བརམས་པའ་ནང་བང་བ་རད་ལ། དས་བད་ཀ་སལ་རན་སན་ངག་ནང་ག་རམ་རག་དས་དབ་གཙ་བ་ཞག་ཏ་གར་པ་དང་། དཔ་དབ་གཞན་ལས་ལག་པར། སང་ཆར་གས་བད་ཀ་དང་རབས་རམ་རག་ག་རང་གཞ་བཙགས་ཤང་བཟ་དབབས་བཏད་ཡད་པ་རད།”་ཅས་བས་པ་ལར་རད། 37 ༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༡༠ ཚས་ ༢ ཉན་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ད་པད་མ་འབམ་ལགས་ས་གང་མལ་བས་པ།38 ཨ་ལགས་ཞབས་དང་ཚང་གས་ཀང་འད་ལ་ཕག་ལས་གནང་ཡད།

Shardong Rinpoche (Shar gdong Blo bzang bshad sgrub rgya mtsho, 1922–2001/2) and other important Amdo lamas to rebuild all of the Six Garwaka monasteries, his own monastic seat at Tak Monastery, as well as Karing Monastery (Ka ring) and Shakyung Monastery (Bya khyung).42 He passed away peacefully at Labrang Tashikyil (Bla brang bkra shis ’khyil) of natural causes. An elab-orate cremation ceremony at Labrang followed which drew thousands of mourners. His main reli-quary stupa is located at Dentik Monastery. Tseten Zhabdrung’s legacy lives on in his writings, his scholarship fund, and his efforts to rebuild local monasteries as well in those he inspired with his teachings.

The lineages of Tseten Zhabdrung and Tseten Abbot continue to this day. The Ninth Tseten Abbot Ngawang Lozang Tenpé Gyeltsen (Ngag dbang blo bzang bstan pa’i rgyal mtshan) was rec-ognized in 1991. The seventh Tseten Zhabdrung Lozang Jampel Norbu (Blo bzang ’jam dpal nor bu, b.1988) was recognized in 1993. In 1994, he

42 Personal communication. September 2008.

mAp of tAk monAsteRy And the six gARWA oR monAstic

seAts of tseten ZhAbdRung. imAge couRtesy of nicole

Willock.

ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞངས་དང་ཚང་ག་གདན་ས་སག་དགན་པ་དང་སར་བ་ཁ་དག་དགན་ག་ས་ཁ།


ག་སབ་ཁད་ད་བད་ཀ་ལ་རས་ནང་ཕལ་ཆར་བང་མ་མང་བ་ཞག་ག་ཚད་ཅག་ལ་སབས་པར་མཛད་པ་རད།39

ད་ཙམ་ད་མ་ཟད། ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་ཕགས་དམགས་བསལ་བ་གཉས་ཀ་ཐད་ནས་བད་ཀ་རག་གཞང་བསར་གསའ་ལགས་སས་ཕལ་ཡད། ཨ་ལགས་ཞབས་དང་ཚང་བཙན་ནས་གད་གལ་བས་ཏ་ལ་ཤས་ཀ་རས་ས་གཞང་གས་ཁང་དཀར་འདན་བས་ཤང་། ཉས་མད་ད་བཙན་འཇག་བས་པའ་གན་གསབ་ཏ་སར་མ་ཕན་ཆ་སད་པ་རད། སར་མ་ད་མ་ར་ལ་བཞག་ནས་ཁང་གས་ནབ་བང་མ་རགས་སབ་ག་ཆན་མའ་སབ་མ་རག་བཟང་དཀའ་ངལ་ཅན་ཚའ་ཆད་ད་སབ་ཡན་ཐབས་ར་ཞག་བཙགས་པ་རད།40 སབ་ཡན་འད་ན་ད་ལའང་ཡད་པ་ས། ཞན་ཧ་མཐ་འབང་སབ་གའ་བད་རག་པའ་སབ་མ་ཚ་ཡང་ཚད་པར་བས་ནས་ར་བསད་བས་ཡད་ཡད་པ་རད།41

༡༩༨༥ ལར་ཁང་དགངས་པ་མ་རགས་པའ་བར་ད། ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་གས་ཨ་མདའ་ཤར་ཕགས་གང་སར་དབང་ལང་དང་བཀའ་ཆས་བསལ་ཡད་པ་རད། ད་དང་ཁང་གས་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆ་དང་། རང་ག་སབ་མ་ཤར་གདང་བ་བཟང་བཤད་སབ་ར་མཚ་ ༼༡༩༢༢-༢༠༠༡།༢༽། ད་མཚངས་ཀ་ཨ་མདའ་བ་མ་གལ་ཆན་མང་པ་ལན་ད་ཕག་ལས་གནང་ནས། སར་བ་ཁ་དག་ག་དགན་པ་ཚང་མ་དང་། རང་ག་གདན་ས་སག་དགན་པ། ད་བཞན་ཀ་རང་དགན་པ། བ་ཁང་དགན་པ་42བཅས་39 དང་དཀར་བ་བཟང་འཕན་ལས་ཀ་སན་ངག་ག་རམ་ཡག་དག་ཀང་འད་མཚངས་ཤགས་རན་ཆ་བ་རད་ཅས་བཤད་དགས་པ་ཞག་རད། 40 ༢༠༠༨ ལར་ནབ་བང་མ་རགས་སབ་ག་ཆན་མ་ར་སར་ག་གང་མལ་བས་པ།41 མཚ་སན་གསར་འགར། འབལ་ཐག www.qhnews.com/

index/system/2006/10/11/000009177.shtml as of

2/16/2007

42 ༢༠༠༨ ལའ་ཟ་ ༩ པའ་བང་བའ་སར་ག་གང་མལ།

began his monastic education with Shardong Rinpoché at Shakyung Monastery. Both took up their thrones at the Six Garwaka Monasteries in 1993, and continue to be very active in their communities.

After a twenty-year vacuum, Alak Tseten Zhabdrung Jigmé Rigpé Lodrö played a crucial role in the revitalization of Tibetan culture and language both inside and outside of monastic settings. By transmitting his classical knowledge in new innovative ways, he effectively bridged two worlds. His contributions to Tibetology espe-cially live on in the generation of scholars that he trained, who continue to teach and inspire students of Tibetan Studies around the world.

In conclusion, this essay serves as a brief introduction to the life and works of the great Tibetan scholar Tseten Zhabdrung Jigmé Rigpé Lodrö. I have attempted to take a well-rounded approach succinctly showing his contributions to many fields of Tibetan scholarship as well as presenting a brief biography on his life. His life history and accomplishments will be elucidated more fully in my forthcoming dissertation.43

Nicole Willock is a PhD Candidate in Religious Studies and

Central Eurasian Studies at Indiana University Bloomington.

She is in the last phases of writing her dissertation on the

life and works of Tseten Zhabdrung entitled, “The Life of a

Tibetan Buddhist Teacher in Modern China: In Pursuit of

Knowledge” which is based on translation of his autobiog-

raphy, fieldwork at his monasteries and interviews with his

former students.

43 I would like to express my sincere gratitude to those who have guided me in the research for this work, especially Elliot Sperling, Gendun Rabsal, Pema Bhum, Gray Tuttle, and Lauran Hartley for their support and continuing guidance in pursuing this project. I express my sincere thanks to those who generously shared their stories on Tseten Zhabdrung with me including: Pema Bhum, Dawa Lodrö, Pu Wencheng, Gao Rui, Lu Gyalbum (Glu rgyal bum), Sangjégyal (Sangs rgyas rgyal), Repgong Dorjékhar (Reb gong Rdo rje mkhar), Gegen Demchok (Bde mchog), Gendun (Dge ’dun), Lamchokgyal (Lha mchog rgyal), and Huaré Sangjé (Dpa’ ri sangs rgyas). I am also very grateful to Jikmé Chöpak (’Jigs med chos ’phags) for his dedication to upholding the memory of his great uncle. To the memory of Professor Jamyang Drakpa (’Jam dbyang grags pa), who left us all too soon, may Tibetan Studies continue to flourish! I extend my deep appreciation to Gangri and Huatsegyal for their research assistance. To Professor Tsewang Dorjé and his former student Kyungdrik (Khyung ’brug), I am immensely grate-ful for their support in my research while at Qinghai Nationalities University and travelling to all Six Garwaka Monasteries. Thanks also to the staff at QNU who made my research in Xining possible. All views and interpretations of Tseten Zhabdrung’s life history are solely my own, as well as any errors or inaccuracies.


1"=-.-&{+-Q{$k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 2 5

བསར་བཞངས་གནང་ཡད་པ་རད། ཁང་བ་བང་བཀ་ཤས་འཁལ་ད་ལན་སས་ཀ་ར་རན་ལ་བརན་ནས་ཞ་བདའ་ངང་དགངས་པ་རགས་པ་རད། དགངས་རགས་ཞགས་འབལ་བ་བང་ད་འཚགས་སབས་མ་ངན་ཞ་མཁན་སང་ཕག་མང་པ་འདས་པ་རད། ཁང་ག་ས་གདང་བཞགས་སའ་མཆད་རན་ད་དན་ཏག་དགན་པར་ཡད་པ་རད། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་མཛད་རས་ན་ཁང་ག་གསང་རམ་དང་ཁང་ག་སབ་ཡན་ཐབས་ར། ད་བཞན་ཁང་གས་དགན་པ་བསར་བཞངས་ཀ་ཐགས་བརན་གནང་བ་བཅས་ཀ་ནང་གསན་བཞན་ཡད་པ་རད་ལ། ད་དང་ཁང་ག་སབ་ཁད་ལ་བརན་ནས་སལ་ལག་ཐབས་ཡད་མཁན་ཚའ་ཁད་དའང་གནས་བཞན་པ་རད།

ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་དང་ཚ་ཏན་མཁན་པ་ཚང་རམ་པ་གཉས་ཀ་ས་ཕང་ན་མ་མཐད་ནས་དས་ད་ལའང་གནས་བཞན་ཡད། ཚ་ཏན་མཁན་པ་ས་ཕང་དག་པ་ངག་དབང་བ་བཟང་བསན་པའ་རལ་མཚན་ན་ ༡༩༩༡ ལར་ངས་འཛན་མཛད་པ་རད། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ས་ཕང་དག་པ་བ་བཟང་འཇམ་དཔལ་ནར་བ་༼༡༩༨༨ ལར་འཁངས།༽ ན་ ༡༩༩༣ ལར་ངས་འཛན་མཛད་པ་རད། ༡༩༩༤ ལར་ཁང་གས་བ་ཁང་དགན་ད་ཤར་གདང་རན་པ་ཆའ་ས་མདན་ནས་རང་ག་ཆས་ཕགས་ཀ་སབ་གཉར་མག་བརམས་ཤང་། མ་མཐད་ནས་རང་རང་ག་ས་ཁག་རམས་ས་མཛད་པ་འཕན་ལས་རས་བཞན་ཡད།

མ་ལ་ཉ་ཤའ་བར་སང་ག་མཇག་ཏ། ཨ་ལགས་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་འཇགས་མད་རགས་པའ་བ་གས་ཀས་དགན་པའ་ཕ་ནང་གཉས་ཀའ་ཁར་ཡག་ཏ་བད་ཀ་སད་དང་རག་གཞང་བསར་གསའ་ཐད་ནས་གནད་ཆ་བའ་མཛད་འཕན་བསངས་ཡད། རང་ག་སལ་རན་ག་ཤས་ཡན་ད་དག་སན་མད་ཀ་ཐབས་ལམ་གསར་པ་ཞག་ཏ་སལ་བར་མཛད་པ་དས། ཁང་གས་འཇག་རན་ས་ཕ་གཉས་ཀ་བར་ཕན་སམ་ཚགས་པའ་ངས་ནས་ཟམ་པ་སལ་བ་རད། ལག་དན་ཁང་གས་བད་རག་པར་བཞག་པའ་ལགས་སས་དག་ན། མ་མཐད་ནས་འཛམ་གང་ཁན་ག་བད་རག་པའ་སབ་མ་ཚ་ལ་འཆད་ཁད་དང་སལ་ལག་གནང་མཁན་ག་ཁང་གས་སང་བརར་སད་པའ་མཁས་པའ་ཁ་ཚགས་ད་དག་ག་ཁད་ད་གནས་བཞན་ཡད།

མཐའ་དན་ད། རམ་ཡག་འད་ན་མཁས་པའ་དབང་པ་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་འཇགས་མད་རགས་པའ་བ་གས་མཆག་ག་གསང་རམ་དང་ས་ཚའ་སར་རབ་ཙམ་མཚན་ཆད་ཡན་ལ། ངས་ཁང་ག་ས་ཚའ་རམ་ཐར་མདར་ཙམ་ཞ་བ་དང་ལན་ད་བད་ཀ་རག་གནས་ཀ་ས་ཁག་མང་པར་བཞག་པའ་ཁང་ག་མཛད་རས་དག་ཕགས་ཡངས་ནས་མདར་ཙམ་ཞ་རའ་འབད་བརན་བསན་པ་ཡན། ཁང་ག་ས་ཚ་དང་

མཛད་རས་རས་པ་ན་ངད་ཀ་འབམ་རམས་པའ་ཆད་རམ་ད་ཡང་ངས་ཡན། 43

(དག་འདན་རབ་གསལ་གས་དབན་ཡག་ནས་བསར།)

,{-"};-5{-;}#-ན་ཨ་ར་ཨན་ད་ཡ་ན་སབ་ག་ཆན་མའ་

འབམ་རམས་པའ་སབ་མ་ཡན། མས་བརམས་ཚར་གབས་

ཡད་པའ་མཐར་ཕན་དཔད་རམ་ན་མཁས་དབང་ཚ་ཏན་

ཞབས་དང་མཆག་ག་སར་ཡན་པ་དང་ད་ན་མཁས་དབང་

དའ་རང་རམ་དང་། ཁང་ག་དགན་པ་ལ་ལ་ཞབ་དང་ཁང་

ག་སབ་མ་རམས་ལ་བཅར་འད་བས་པ་གཞ་ར་བས་ནས་

བས་པ་ཡན།

43 ངས་ང་ལ་ཞབ་འཇག་ག་ལས་ཀ་འདའ་ཆད་ད་ལམ་སན་གནང་མཁན་ཡངས་ལ་སང་ཐག་པ་ནས་ཐགས་ར་ཆ་ཞ་ག་ཡད། དམགས་བསལ་གས་ ཨ་ལའ་ཊ་ སར་ལང་དང་། དག་འདན་རབ་གསལ། པད་མ་འབམ། ག་ར་ ཊ་ཊལ། ལ་རན་ ཧར་ཊ་ལ་བཅས་ལ་ཁང་ཚས་ལས་འཆར་འད་གཉར་བའ་རང་མ་མཐད་ནས་ལམ་སན་གནང་བ་དང་རབ་སར་གནང་བ་ཐགས་ར་ཆ་ཞ། ད་བཞན་ང་དང་ལན་ད་ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་སར་ག་གནས་ཚལ་སད་མཁན་ པད་མ་འབམ། ཟ་བ་བ་གས། ཕའ་ཝན་ཁན་ གཉའ་གང་དཀན་མཆག་ཚ་བརན། ཀ་རལ་འབམ། སངས་རས་རལ། རབ་གང་ར་ར་མཁར། དག་རན་བད་མཆག དག་འདན། ལ་མཆག་རལ། དཔའ་རས་སངས་རས་བཅས་ལ་སང་ཐག་པ་ནས་ཐགས་ར་ཆ་ཞ། ད་དང་འཇགས་མད་ཆས་འཕགས་ལགས་ཀས་རང་ག་ཨ་ཁའ་དན་རན་མཐ་ར་འདགས་པའ་རལ་བ་ལ་ཡང་ཐགས་ར་ཆ་ཞ་འདད་བང་། ད་དང་དག་རན་འཇམ་དབངས་གགས་པ་དམ་པ་དས་ང་ཚ་ཚང་མ་བསར་ནས་ས་པར་ཕབས་ཟན་པ་དའ་རས་དན་ཞ། དའ་ཆད་ད་བད་རག་པ་འད་ཡང་གང་ནས་གང་ད་འཕལ་བར་ཤག ད་བཞན་གངས་ར་དང་དཔའ་ར་རལ་གཉས་ཀས་ཞབ་འཇག་ལས་རགས་གནང་བ་ལ་བསགས་བརད་གཏང་ཟབ་ཞ། དག་རན་ཆན་མ་ཚ་དབང་ར་ར་དང་ཁང་ག་སབ་ཟར་ཁང་འབག་གཉས་ལ་མཚན་ན། སར་བ་ཁ་དག་ག་དགན་པ་ཚང་མར་བསད་སབས་དང་ད་བཞན་མཚ་སན་མ་རགས་སབ་ག་ཆན་མར་སད་སབས་ངའ་ཞབ་འཇག་ལ་རགས་འདགས་གནང་བར་ཧ་ཅང་ཐགས་ར་ཆ་ཞ་བཞན་ཡད། ཟ་ལང་ད་ངད་ཀ་སབ་སང་འགབ་པ་གནང་མཁན་ག་མཚ་སན་མ་རགས་སབ་ག་ཆན་མའ་ལས་བད་རམས་ལ་ཡང་ཐགས་ར་ཆ་ཞ། ཚ་ཏན་ཞབས་དང་ཚང་ག་ས་ཚའ་ལ་རས་སར་ག་ལ་ཚལ་དང་འགལ་བཤད་ཚང་མ་ང་རང་ཉད་ཁ་ནའ་ཡན་ཞང་། ད་མཚངས་མ་དག་པ་དང་ནར་བ་དག་ཀང་ང་༎


F e at u r e S

ཆད་བསགས།

I t has become customary to say that the first ever Tibetan novel is The Tale of the Incomparable

Youth (Gzhon nu zla med kyi gtam rgyud), written in the 1720s by Zhapdrung Tsering Wanggyel

(Zhabs drung Tshe ring dbang rgyal, 1693–1763), one of the most powerful men of his day in Central

Tibet.1 Still, if one looks for characteristics of what is considered as pertaining to the genre of the novel,

in the modern sense of the word, The Tale cannot contend in this category. True, it tells of hardships

experienced by its protagonist. True, it teems with warfare, love, and spiritual quest. But it lacks the

main qualities of a novel (in the Western sense): the capacity to reflect, with realism, complex individual

experience through changing times and circumstances. In The Tale, the predictability of the hero and the

timelessness of his adventures are typical of the epic genre, not of the novel as we know it in the West.2

1 It was translated into English by B. Newman under the title The Tale of the Incomparable Prince (New York: HarperCollins, 1997).2 This is no coincidence: its author conscientiously emulated the Indian epic Ramayana.

བད་ཀ་བརམས་སང་ཐག་མ་ན་གཞན་ན་ཟ་མད་ཀ་གཏམ་རད་རད་ཅས་པ་ད་ད་ན་བཤད་སལ་

ལ་བ་ཞག་ཏ་གར་ཡད། གཞན་ན་ཟ་མད་ཀ་གཏམ་རད་ན་ས་ལ་ ༡༧༢༠ ཡས་མས་ས་བརམས་ཞང་། དའ་

རམ་པ་པ་ཞབས་དང་ཚ་རང་དབང་རལ་ལགས་ན་(1693-1763) ཁང་ག་དས་སབས་དའ་རང་ལ་དབས་གཙང་

ཁལ་ག་དབང་ཐང་ཆ་ཤས་ཀ་གས་ག་གཅག་རད1། ཡན་ནའང་། བརམས་སང་ག་རམ་སལ་ལ་ཚང་དགས་

པའ་ཁད་ཆས་གང་དག་ཡན་པའ་སར་ལ་དང་རབས་ཀ་ཚག་འགས་ཀ་ཐད་ནས་བསམ་བ་ཞག་བཏང་ཚ། གཞན་

ན་ཟ་མད་ཀ་གཏམ་རད་ན་བརམས་སང་ག་རགས་ས་མ་གཏགས། གཞན་ན་ཟ་མད་ཀ་གཏམ་རད་ད་མ་ས་གཙ་

བ་དས་དཀའ་སག་མངས་ཚལ་བས་ཡད་པ་བདན་པ་རད་ལ། གཞན་ན་ཟ་མད་ཀ་གཏམ་རད་ན་དམག་འཁག་

དང་བར་བ། སབས་རའ་ནང་དན་གས་ཁངས་ཡད་པའང་བདན་པ་རད། ཡན་ནའང་། ནབ་ཕགས་ཀ་བསམ་

སངས་ལར་ན། གཞན་ན་ཟ་མད་ཀ་གཏམ་རད་ལ་བརམས་སང་ག་ཁད་ཆས་གཙ་བ་ད་ཚང་མད་པར་འདད། ད་ན་གང་ཟག་སར་ག་རག་འཛང་ག་འཚ་བའ་ཉམས་མང་རམས་དས་ཚད་དང་གནས་སངས་ཀ་འགར་བའ་ཁད་

Tibetan Novels: Still a Novelty A Brief Survey of Tibetan Novels Since 1985

by Guest Editor Françoise Robin

oppoSite near leFt: the

coveR of nAkpo kelZ Ang’s

the WilD maN oF lumbum .

ནག་པ་སལ་བཟང་ག་ཀ་འབམ་མ་རད་ ཀ་མདན་ཤགoppoSite Far leFt:

the coveR of the second

edition of the heaD

turquoise , the fiRst novel

in tibetAn.

བད་ཀ ་བརམས་ས ང་དང་པ ་གཙག་གཡ་ཡ ་པར་གཞ་གཉས་པའ་མདན་ཤགoppoSite middle: the

coveR of Joy s aND sorroWs

oF aN orDiNary tibetaN

Family , published in 1991.

༡༩༩༡ ལར་དཔ་སན་བས་པའ་ཕལ་བའ་ཁམ་ཚང་ག་སད་སག་ ་ག་མདན་ཤགoppoSite near right:

one of tseRing dÖndRup ’s

eARlieR novels, fog, pub-

lished in 2002.

༢༠༠༢ ལར་དཔ་སན་བས་པའ་ཚ་རང་དན་གབ་ཀ་སང་རམ་སག་པ།

oppoSite Far right:

illustRAtion fRom the

heaD turquoise .

གཙག་གཡ་ཡ་བར་འཇག་ར་མ་ཞག

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 2 7

ད་དང་གསར་ཉམས་ཆ་བའ་བད་ཀ་བརམས་སང་། ༡༩༨༥ ལའ་ཚན་ག་བད་ཀ་བརམས་སང་ག་དཔད་ཞབ་ཕན་བ། ཆས་ཉད་དབང་མ་ནས།

ནས་མངན་སམ་ད་མཚན་ནས་ཞན་པ་ད་རད། གཞན་ན་ཟ་མད་ཀ་གཏམ་རད་ཀ་ནང་ད་མ་ས་གཙ་བའ་བསམ་སད་ལ་སན་དཔགས་བད་ཐབ་པ་དང་ཁང་ག་མཛད་འཕན་ལ་དས་ཀས་མ་ཟན་པ་བཅས་ན་དཔའ་བའ་སང་རང་ག་རམ་རག་ག་ཁད་ཆས་འབའ་ཞག་མ་གཏགས། ནབ་ཕགས་ས་ང་ཚས་བརམས་སང་ཟར་བ་ཞག་བཤད་བཞན་པ་དའ་ཁད་ཆས་མ་རད2། ཡན་ནའང་ལ་རབས་བརད་ཅའ་འག་སད་ད་དང་རབས་བད་ཀ་རམ་རག་དར་འག་ཚགས་པ་ནས་བཟང་། རམ་པ་པ་ཚས་བརམས་ཆས་ཕན་སམ་ཚགས་པ་མང་དག་ཅག་དཔར་སན་བས་པའ་ཁངས་ས་ (གསར་རམ་དང་བཅས་སང་། ཡང་ན་བརམས་སང་) ཟར་བ་ལ་སགས་པའ་སང་རམ་རགས་གསར་བ་ཞག་འདས་ཡད་ཅང་། ང་ཚས་འདར་གང་བཞན་པའ་བརམས་སང་ཟར་བ་འད་ཡང་དའ་ཁངས་ས་འད། སང་རམ་འད་དག་ན་ར་ནག་ག་སལ་ལར་སང་ཐང་དང་། སང་འབང་། སང་རང་བཅས་རགས་གསམ་ད་བགར་ཞང་། ད་དག་ག་རང་ཐང་ན་ཤག་གངས་གསམ་ནས་ཤག་གངས་བདན་བརའ་བར་ཡན། རམ་ཡག་འདའ་ནང་ད་གང་ག་སང་འདན་སངས་ཀ་རགས་ཕ་མ་གཉས་ཏ། དབ་གཟགས་ས་དཔ་སན་བས་པའ་བརམས་སང་ད་དག་ཁ་ན་བཤད་ར་ཡན་པར་བརན། (བད་ཀ་རམ་རག་ས་རལ་དང་སང་ཆར། ཟ་ཟར་ལ་སགས་པའ་) རམ་རག་དས་དབ་ཁག་དང་ཡང་ན་ (མཆད་མ་ད་ཚགས་ལ་བའ་) ད་ར་བཅས་ཀ་ཐག་ཏ་མ་འགད་བས་པའ་བརམས་སང་ག་རང་ཚད་ལན་པའ་བཅས་སང་ད་དག་ག་སར་ལ་འདར་དཔད་ཞབ་བད་ར་མན3། གཞན་ཡང་འདར་གང་བར་འས་པའ་གལ་ཆ་ཞང་རད་གཞ་ཅན་ག་ར་རན་གཞན་ཞག་ན་སད་ཡག་ག་སར་རད། བད་ཡག་མན་པའ་


སད་ཡག་གཞན་ད་བརམས་པའ་རམ་ཡག་ད་དག་ལ་བད་ཀ་ང་བ་ཅ་ཙམ་ལན་མན་ག་ཐད་ལ། གཙ་ཆ་བར་བད་ད་སན་ངག་དང་སང་རམ་ག་ཁངས་ནས་རད་པ་རན་རང་བརབ་པ་འད་ན་བད་མ་ཚས་མ་སར་སལ་བའ་རས་ཀ་སད་ཡག་དང་མ་རགས་ཀ་ང་བའ་སར་ག་རད་པའ་ཐག་ལ་ཕལ་བའ་ལགས་སས་ཞག་ག་ལ་མན4། བད་ད་ལ་མང་པའ་རང་ལ་འདའ་སར་ལ་རད་པ་རགས་མཐའ་མད་པ་ཞག་བས་རས། བརད་གཞ་ཚ་པ་འད་ན་ཐད་ཀར་ཚར་མ་ལར་ར་བའ་ཆབ་སད་ཀ་གནད་དན་ལ་ཐག་ག་ཡད་སབས། ད་ན་རད་པ་ད་བཏང་སམས་ས་བཞག་ཚར་མད། ཡན་ནའང་ར་ཡག་དང་དབན་ཡག་་སད་ཡག་གཞན་པ་དག་ཏ་བརམས་པའ་རམ་རག་རམས་ལ་མཁས་པ་གཞན་པ་དག་གས་དཔད་ཞབ་གནང་བཞན་པ་ཡན་སབས་རམ་ཡག་འདའ་ནང་ད་བད་ཡག་ཏ་བརམས་པའ་བརམས་སང་ཁ་ནར་དཔད་ཞབ་བད་ར་ཡན5། མཐའ་མ་དར་བཙན་བལ་བད་མ་ཚས་ཀང་ཉ་དས་ནས་བཟང་བད་ཡག་ག་བརམས་སང་འབ་འག་བརམས་ཡད་ནའང་། ལ་རའ་དས་དབ་འདའ་ས་ཆད་ཀ་དབང་གས་ད་དག་ལས་བརམས་སང་གཉས་ཀ་མང་ནས་སས་ན། དག་འདན་རབ་གསལ་གས་བརམས་པའ་འག། སབས་བཅལ་ལ་འག་(ཤག་གངས་ ༢༦༤)ཞས་པ་ད་ན་རང་ག་མ་ཚའ་ཉམས་མང་ང་མའ་ཆ་ཤས་གཞ་ལ་བཞག་ས་ཨ་མདའ་ན་གཞན་ཁ་ཤས་སབས་བཅལ་ད་འག་བའ་བརམས་སང་ཞག་རད། པད་མ་ཚ་དབང་ཤས་ཡས་བརམས་པའ་ནབ་ཀ་གང་ངར་དང་ཤར་ག་དད་འཇམ་ཞས་པ་ད་ན་བཙན་བལ་ས་ཚགས་ས་བང་བའ་བར་དང་ག་གཏམ་རད་ཅག་རད། འད་གཉས་ཀའང་ ༢༠༠༢ ལར་བད་ཀ་དས་བབ་ཅས་པའ་ཚགས་པར་ལས་ཁངས་ཀས་ར་རམ་ས་ལར་དཔ་སན་བས་འདག ལས་ས་ལས་འཇག་གས་བཤད་ན། འདར་གང་བཞན་པའ་བརམས་སང་ན་བད་ཡག་ཏ་ད་དང་མང་པ་མད་པར། ཉ་རབས་ཀ་དས་སབས་འདའ་རང་ལ་བརམས་སང་དབ་ ༡༩ ཙམ་ཐན་ཡད་ཅང་། ད་དག་ལས་བརམས་སང་ག་དབ་ཆས་ཐག་མ་ན་ ༡༩༨༥ ལར་དཔ་སན་བས་འདག བད་ཀ་ཤས་རག་ལ་བའ་ཤས་རག་ག་ཚད་གཞ་མཐན་པ་ཅན་འད་འད་ཞག་ལ་མཚན་ནས་བཤད་ན། [བརམས་སང་དར་བའ་དས་ཚད་འད་ན]ཅ་

top leFt: WRiteR tseten

doR Jé gives A tAlk At

tRAce foundAtion’s lAtse

libRARy in JAnuARy 2010.

༢༠༡༠ ལར་རམ་པ་པ་ཚ་བརན་ར ་ར ་ ནས ་ཀན ་ཕན ་ཐབས་ར ་ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་གསང་བཤད་ཅག་གནང་སབས།top right: WRiteR tRAshi

penden in 2007. photo

couRtesy of lAuRAn R.

hARtle y.

རམ་པ་པ་བཀ་ཤས་དཔལ་ལན། ༢༠༠༧ ལར། པར་བདག་ Lauran R. Hartley ཡན།

F e at u r e S


01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 2 9

But, since the beginnings of what is called contemporary Tibetan literature, in the early 1980s, authors have published an impressive number of texts that can be included in the new category of fictional narrative (called gsar rtsom, bcos sgrung or brtsams sgrung), to which novel belongs. These stories are classified, in the Chinese manner, between short (sgrung thung), medium (sgrung ’bring) and long fictional texts (sgrung ring), ranging from three to 700 pages. This article will only deal with the latter two types of narratives, provided they were published in a book-format. As a consequence, novel-length fictional narratives that have so far only appeared in serialized format in literary magazines (Tibet Literature and Art, Honey Rain, and Moonshine mostly) or on the internet (Tibet Chömé) will not be analyzed here.3

Also, an important and controversial factor that has to be taken into account is language: there have been lengthy debates, mostly in Tibet proper, in poetic and fictional circles alike, about the degree of “Tibetanness” of works written in a language other than Tibetan—the Tibetan contribution to the vexed postcolonial question of language and identity.4 After years of endless discus-sions, this hot topic has been abandoned in Tibet as it obviously borders on thorny political matters. However, as other scholars are covering the literature being produced in Chinese, English and other languages, for this article, only novels written originally in Tibetan language will be surveyed.

3 But, since they stand out in the Tibetan literary landscape, these novel-length texts deserve to be quoted here: The Turquoise-Maned Demon and Lhasa (Srin po g.yu rngog dang Nyi ma lha sa) by Tabha (Bkra bha, 1997), The Village Head (Sde dpon) by Takbum Gyel (Stag ’bum rgyal, 1999), Sound of Autumn (Ston gyi rang sgra, 1999) by Anyön Trashi Döndrup (A smyon Bkra shis don grub, 1999), The Sun setting in the west (Nub bzhud kyi nyi ma) by Rebkong Dorjekhar (Reb gong Rdo rje mkhar, 1999), Uncle Namgyäl and his Old Folks Stories (A khu Rnam rgyal dang kho’i gna’ rgya’i tshe lo, 2001) by Anyön Trashi Döndrup, A Pure and Unsullied Love (Dwangs gtsang lhad med kyi brtse dung) by Tsangding Dargyé (Gtsang sdings dar rgyas, 2002), Lhasa Dreams (Lha sa’i rmi lam) by Nyima Döndrup (Nyi ma don grub, 2002), The Third Eye (Mig gsum pa) by Rikden Gyatso (Rig ldan rgya mtsho, 2002), and Overcast Sky, Obscure Earth (Gnam sa rab rib) by Tsering Namgön (Tshe ring gnam mgon, 2002-2003). To the best of my knowledge, no other full-length novel has appeared in installment, at least in the main Tibetan magazines that I have consulted. Tsering Namgön’s The Party’s Troublesome Son (Tang bu zing rnyog, 2000), which describes the fate of a young orphan fostered by the Party during the Cultural Revolution, still awaits a long-planned single book-format publication, and cannot be included in this short survey, although it legitimately deserves the label of a novel. We should also mention here the gifted author Kyapchen Dedröl (Skyabs chen bde grol)’s The funerary ground by the mountain and Shambhala’s Vultures (Gangs ’dabs kyi dus khrod dang Sham bha la’i bya rgod). It is to my knowledge the first and only (so far) novel published in installment (2009-2010) on a website (www.tibetcm.com). It was originally written between 1999 and 2001 but was not published “for a variety of reasons” (http://www.tibetcm.com/html/news/f04a227cf8510bd1588624001d6530f0/).4 See for instance Lara Maconi, “Au-delà du débat linguistique : comment définir la littérature tibétaine d’expression chinoise? ‘Spécificités nationales’ et ‘spécifi-cités régionales.’” Revue d’Études Tibétaines 14, October 2008, pp. 117-156 (http://himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/ret/pdf/ret_14_09.pdf). See also Yangdon Dhondup, “Roar of the Snow Lion: Tibetan Poetry in Chinese”, in L. Hartley and P. Schiaffini-Vedani (eds.), Modern Tibetan Literature and Social Change, Durham & London, Duke University Press, 2008, pp. 32-60; Lara Maconi, “One Nation, Two Discourses: Tibetan New Era Literature and the Language Debate,” ibid, pp. 173-201; Patricia Schiaffini-Vedani, “The ‘Condor’ Flies Over Tibet: Zhaxi Dawa and the Significance of Tibetan Magical Realism,” ibid., pp. 202-224.

འདའ་འཕ་ཡད་པ་རད་ཨང་བསམ། འདར་དན་སལ་ཞ་ར་ཞག་ལ། འཛམ་གང་ཡང་རའ་ཞང་ཁམས་འད་ར་སན་རམ་ག་ལས་ས་འཇག་པ་ན་དས་རབས་མང་པའ་རང་ལ་ཡག་མཁན་པ་ཚའ་ཁད་ད་དགའ་ཕགས་ཆ་ཤས་ཞག་ཏ་གར་ཡད་ཅང་། སར་ས་གཉས་ལ་ཁད་པར་མད་པར་བད་ཀ་མཁས་པ་ཚས་ར་གར་ནས་དར་བའ་སན་ངག་ག་བསན་བཅས་རམ་སལ་དའ་རམ་རལ་ས་མཐ་ལ་འགན་ནས་བཞགས། མང་ཚགས་ལ་མཚན་ན། ཁང་ཚའ་སང་ག་ “སམ་གདང་” ན་ག་སར་སང་དང་། བད་ཁམས་ཡངས་ས་ཁབ་པའ་ཕན་སམ་ཚགས་པའ་ངག་རན་ག་རམ་རག་གས་ཅང་ཟད་སལ་བར་བས། སང་ཚལ་འད་ལ་གནས་ཚལ་གསམ་ག་ཐག་ནས་ཕགས་ཙམ་ཞག་འགལ་ཆག་ས། བད་ན་རལ་ཁབ་གཞན་དང་མ་འད་བར་ཡ་རབ་ཀ་མ་སར་སལ་མད་ལ། ཡ་ཤའ་ཆས་ལགས་ཀང་ར་ཁབ་ཏ་སལ་ཐབ་མད། ར་རན་འད་གཉས་ན་ཡ་རབ་དང་བང་ཨ་མ་ར་ཀ འཇར་པན་བཅས་མ་བརས་པའ་རལ་ཁབ་གཞན་དག་ཏ་བརམས་སང་དར་བད་ཀ་ར་བ་མན་ན། སར་བཏང་ད་ན་དའ་མཐན་འགར་ད་གར་ཡད། གཞན་ཡང་། བད་ཀ་ས་ཚགས་ན་འདས་དང་ (ད་ལ་གང་དའང་) གཙ་ཆ་བར་གང་གསབ་དང་འབག་སའ་ང་བར་ཆགས་པ་དས། བད་ད་བཅས་སང་དང་བརམས་སང་དར་སའ་མཆག་གར་ག་ཁར་ཡག་དང་ས་ཚགས་ཀ་གལ་རམ་ས། གང་ཁར་ག་འཚ་བ་དང་འབར་ལན་གལ་རམ་ཆགས་ཐབས་མ་བང་6། མཇག་མཐར། ༡༩༥༠ ལ་བར་ད་བད་མ་ཚའ་སམས་ས་གཞན་དང་མ་མཚངས་པའ་རང་གཞན་བར་བའ་མ་གར་སམས་ཅན་ཐམས་ཅད་སམ་པའ་བ་མད་ཀ་ཆས་དད་ཅག་ཡད་པ་དས་བརམས་སང་འབ་སལ་ག་འཕལ་རས་ལ་འགག་རན་ཐབས་ཡད་པ་ན་སས་མད་རད། རམ་རག་གཞང་ལགས་པ་ཚ་ལར་ན། བརམས་སང་ག་དར་རས་ན་ཆས་ལགས་ཀ་དད་པ་ཉམས་རད་ད་འག་བར་འབལ་བ་ཆ་བར་འདད། དར་བརན། བད་ཀ་བརམས་སང་ན་ར་ནག་གས་བད་

+0$-\w:-བས་པ་ལས་བང་བ་ཞག་ཏ་བསམ་ཆག་


ལ། ད་ལས་ཁབ་ཆ་ར་བཏང་ན། བད་ཀ་བརམས་སང་ན་བད་འད་ཉད་དས་རབས་གསར་བ་ཞག་ཏ་སབས་པའ་མཚན་རགས་ས་བར་ཆག

དབས་གཙང་ག་རམ་པ་པ་ཚས་ཐག་དངས་པའ་བད་ཀ་བརམས་སང་ས་གས། (1985-1995) བད་ཀ་བརམས་སང་ཐག་མ་ན་གཙག་གཡ་རད། (གཙག་གཡ་ལ་ཤག་གངས་ ༣༠༤ ཡད་ཅང་། ༡༩༨༥ ལར་དབ་གངས་ ༢༥༠༠ དཔར།) སབ་དཔན་བད་སན་བཟང་མ་ལགས་ (Pr. H. Stod-

dard) ཀས་གསངས་པ་གཞར་བཟང་ན། གཙག་གཡ་དཔ་སན་བས་མ་ཐག་ཏ་ད་རམ་སག་པའ་གང་བརད་ཚ་ཤས་ས་གར་ཞང་། ཀག་པ་པ་ཚས་འདན་ཐངས་རས་མ་ལ་སམ་པ་ཆ་འདད་ལར་ར་སག་བས་འདག ཚ་རང་ཤཀ་ལགས་ཀས་ཁང་ལ་སར་བཞགས་པའ་རང་ལ་གཙག་གཡའ་དཔ་དབ་ཅག་རག་ཐབས་བས་པར། གཙག་གཡའ་དཔ་དབ་བཙང་ར་ལག་མད་པས། སས་ཀང་ས་སའ་ད་གཞན་ལ་སར་འདད་བད་ཀ་མ་འདག་ཅས་ཕར་དན་གནང་ས་གསངས་བང་། གཙག་གཡ་ན་ད་འདའ་ཡག་པ་ཞག་བང་བ་ན་དའ་གསན་ཉམས་ལན་པའ་རམ་སལ་དང་སང་ག་བང་རམ་རག་འཛང་ལན་པ་ཞག་ཏ་ཇས་འགད་བས་པ་ད་ལ་རག་ལས་ཆན་པ་ཞག་ཡད་པ་ན་ཐ་ཚམ་མད་པ་ཞག་རད། རམ་པ་པས་བརམས་སང་ད་ལ་ལ་རས་ཀ་རབ་ལངས་བསན་མད་ནའང་། གནས་ཚལ་ཁ་ཤས་ཀ་ཐག་ནས་ད་ན་དས་རབས་ཉ་ཤའ་དས་སད་ད་བང་བའ་སང་ཞག་ཡན་པའ་ལ་དས་བསན་ཡད། གཙག་གཡའ་རམ་པ་པ་གང་མདན་དཔལ་འབར་ན་ (1941 ལར་འཁངས་ཤང་) ༧རལ་དབང་ས་ཕང་བཅ་གསམ་པའ་ཡང་ཚ་ཡན་པ་ལར། ཁང་ན་ལ་སའ་ས་དག་མཐ་ཤས་ཀ་གས་ས་ཡད་པས། གཙག་གཡའ་ནང་ད་ཁང་གས་ལ་སའ་སར་སལ་ག་ས་ཚགས་ཁད་ཀ་ས་དག་ག་ཉན་མ་ར་རའ་འཚ་བ་རམས་ཡང་དག་པ་ཞག་ཞབ་འབ་བད་ཐབ་པར་གར་ཡད། དའ་ནང་ད་དམ་ཚག་མ་གཙང་ཞང་། ལག་ཟ་རལ་སངས་དང་ཕགས་རས་འཐན་འཁར་ག་རམ་པ་མང་དག་ཅག་བས་ཏ། ལ་སའ་མཐ་རམ་ག་ས་ཚགས་ན་ཅ་ཙམ་རལ་སངས་ཡན་པ་འབར་ད་བསན་པ་དས། ལ་རབས་ལ་བཅའ་ནང་ག་ར་ནག་གང་ཁན་ཏང་ག་ “བཅངས་འགལ་”ན་ལགས་མཐན་ཞག་ཡན་པ་ཤགས་ས་བསན་ཡད། གཙག་གཡའ་ནང་ད་ས་མའ་གང་ཁར་ལ་ས་དང་དའ་འཇག་རན་པའ་འཚ་བའ་རམ་པ་བཅས་གསན་ཉམས་དད་པ་ཞག་ཞབ་འབ་བས་ཡད་པ་དས་གཙག་གཡ་ན་ད་འདའ་ཀག་ས་བ་ཞག་ཏ་གར་བ་ལ་ཐ་ཚམ་ག་ལ་ཡད་ད། ཡན་ནའང་གང་ག་ “བཅངས་འགལ་” ར་མཚན་དས་གཙག་གཡ་དཔར་ཐངས་གཉས་པ་ད་ ༢༠༠༢ ལར་ཅའ་ཕར་སར་བཏང་ལས་བརལ་བའ་དབ་གངས་ (དཔ་དབ་ ༦༠༠༠) མཐན་པ་ད་འད་ཞག་དཔར་སན་བས་པར་འགལ་བཤད་ཕགས་ཙམ་ཞག་བརབ་ཡད་པར་འདད། གཙག་གཡའ་རས་ནས་བརམས་སང་དཔ་དབ་གཉས་པ་ཕལ་པའ་ཁམ་ཚང་ག་སད་སག་ཞས་པ་ད་ (1991ལར་དཔ་སན་བས། དབ་གངས་ ༡༨༣༠ དཔར། དབ་རར་ཤག་གངས་ ༧༠༠) དཔ་སན་བད་པར་ལ་བདན་འགར་ཞང་། དའ་རམ་པ་པ་ན་(༡༩༦༠ ལར་སས་པའ་) བཀ་ཤས་དཔལ་ལན་རད། ད་ལའ་ཆར་འད་ན་བད་ཡག་ག་བརམས་སང་རང་ཤས་ད་རད་ལ། ༡༩༩༡ ལར་དཔ་ཚང་ཁང་ཁག་ཏ་དངས་ས་འགམས་

F e at u r e S


01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 3 1

Last, although Tibetans in exile too have lately taken to writing novels in Tibetan, due to space restriction, I can only men-tion two of them in passing: Gedün Rabsel’s (Dge ’dun rab gsal) Let’s Go, Let’s Go To Exile (’Gro / Skyabs bcol la ’gro, print run unknown, 264 pages) is a semi-autobiographical account of the flight into exile of a group of Amdo youngsters. Pema Tsewang Shastri’s (Padma tshe dbang Shastri) Western Coldness and Eastern Warmth (Nub kyi grang ngar dang shar gyi drod ’jam), a love story set in exile. Both were published by Tibet Times (Bod kyi dus bab), in Dharamsala, in 2002.

Novels in the sense retained here are still a relative rarity in Tibetan: only nineteen novels have appeared in the contempo-rary period with the first one being published only in 1985. This is an incredibly late period for such a highly literate civilization as Tibetan civilization. Let us remind here that, on the roof of the world, belles-lettres literary composition has been a national pastime among the literati for centuries. Tibetan writers, religious and lay persons alike, have been vying for supremacy in one genre par excellence, namely, classical poetry hailing from India. As for the masses, their “thirst” for fiction was partly quenched by the Gesar Epic (Ge sar sgrung) and the rich oral literature that pervades the whole Tibetan world.

This can be partly explained by three factors mainly: contrary to many other nations, Tibet did not experience European colo-nization nor extensive missionary work, two factors which have usually contributed to, when not triggered, the rise of the novel outside Europe, North America, and Japan. Also, because Tibetan society was (and still is) mainly a rural and pastoral culture, it lacked the milieu and social strata par excellence in which fiction writing and novels developed in the world, i.e. urban life and the bourgeois class.5 Last, the unmatched individual and collective religiosity of Tibetans until 1950 certainly hindered the devel-opment of fictional writing—often linked, according to literature theorists, to a decline in religious faith. So, the Tibetan novel can somehow be considered as the offspring of Chinese colonization, and, more largely, to a token of the entry into a new era.

Early Tibetan Novels (1985–1995): Central Tibet writers take the leadThe first novel in Tibetan was The Head Turquoise (Gtsug g.yu, 304 pages, print run 2500 copies, 1985). According to Professor H. Stoddard, it was an editorial hit immediately upon publication, readers waiting eagerly for the next installment to come; T. Shakya has recalled how, when he tried to get hold of a copy while in Lhasa, no-one would part with theirs, as the book had been sold out. It undoubtedly owes much of its success to its flowing style and its intricate plot. Although no historical background is

5 See for details Ian Watt’s The Rise of the Novel (Berkeley: The University of California Press, 1984 [1957]).

འག་ཚགས། བརམས་སང་དས་ར་ནག་གས་བད་བདག་བཟང་བས་པའ་རས་ཀ་ཐག་མའ་ལ་ང་བཅ་ཕག་ཁ་ཤས་ཀ་རང་ག་དབས་གཙང་ཁལ་ག་བད་མ་ཞང་པ་ཁམ་ཚང་ཕལ་མ་ཆའ་ལས་དབང་བགངས་ཡད། བརམས་སང་དའ་ནང་ད་དབས་གཙང་ཁལ་ག་ཞང་པ་ཚའ་སར་བཏང་ག་མ་ཚ་ལ་ལ་རས་དང་ཆབ་སད་ཀ་ལས་འགལ་དང་འཕ་འགར་ཆ་ཁག་ག་ཐག་ནས་དས་མཚམས་ཀ་ས་བཅད་ཕས་ཡད་པས། བརམས་སང་ད་ན་ལ་རབས་ལ་བཅའ་སད་དང་ལ་རབས་བརད་ཅའ་སད་གཉས་བར་ག་བད་ཀ་གང་གསབ་ཀ་ཉན་རའ་འཚ་བའ་སར་ག་གནས་ཚལ་ཁངས་བཙན་ཞང་ལ་ཚགས་ཀ་ག་རམ་ཐད་ནས་ར་ཆན་ཞག་ཏ་ངས་འཛན་བད་ཆག་སམ། གསར་གཏད་ཀ་ང་བ་ལན་པའ་བརམས་སང་འད་གཉས་བཏན་པའ་རས་ས། ༡༩༩༥ ལར་བརམས་སང་ཐང་གས་གཉས་ཏ། ལག་པ་དན་འགབ་ (1932-1997) ཀས་བརམས་པའ་མ་མངན་པའ་འཆང་ཐག་ (དབ་གངས་ ༡༥༠༠ དཔར། དབ་རར་ཤག་གངས་ ༢༥༢) དང་། འཆ་མད་ར་ར་ (༡༩༤༡ ལར་སས་) ཡས་བརམས་པའ་རང་ནག་ཁད་ཀ་བ་རད་ (དབ་གངས་ ༣༠༠༠ དཔར། དབ་རར་ཤག་གངས་ 182) གཉས་དཔ་སན་བས་ལ། ད་གཉས་ཀ་ཡང་ས་ཚགས་དངས་ཡད་རང་ལགས་པའ་ཁངས་ས་གཏགས། (རམ་པ་པ་རང་ཉད་ཀ་མ་ཚའ་སར་ཡན་ཤས་ཆ་བའ་)རང་ནག་ཁད་ཀ་བ་རད་ཅས་པའ་བརམས་སང་དས་ཕལ་པའ་ཁམ་ཚང་ག་སད་སག་ལར་ད་དས་སབས་གཅག་མཚངས་ཞག་གང་ཡད་མད། ཡན་ནའང་དས་གཙ་བར་བ་བསད་ནམས་ཞས་པའ་ན་གཞན་ལ་རས་པ་ཞག་གས་ཞང་བན་ལམ་ལགས་ཀ་བད་དང་ཁང་ག་བཤས་གཉན་དམ་པ་སལ་ས་ནམ་མཁའ་ནར་བ་གཉས་ལ་དན་སམས་བསད་པར་མ་ཉས་ཁག་གཡགས་བས་པའ་དཀའ་སག་ག་ལས་དབང་དམགས་ས་བཟང་ས་བས་ཡད། བརམས་སང་དའ་ནང་ད་མ་ས་གཙ་བ་བ་བསད་ནམས་ཀས་ཏང་ལ་ཡད་ཆས་ར་ནས་མ་བརག་རང་། མག་ལ་འཐབ་འཛང་བབས་


ཚལ་གསན་ཉམས་ལན་པ་ཞག་འབ་བའ་ས་ནས། གཙ་བ་རག་གནས་གསར་བརའ་སབས་ཀ་ཡ་ང་ཞང་ཆ་མད་པའ་གལ་རམ་འཐབ་རད་མཚན་པར་བས་ཡད། དར་བརན། བརམས་སང་ད་ན་བད་ཡག་ཏ་བས་པའ་ “ར་ཤལ་རམ་རག་7”ག་བརམས་སང་ཁ་ཚང་ཐག་མ་ར་བགངས་ཆག་པར་འདད8། མ་མངན་པའ་འཆང་ཐག་ན་འདས་སང་ག་ལ་ཟ་དང་རང་ཁད་ད་ཙམ་མ་རང་པའ་དས་སབས་ཞག་ཏ་བང་བའ་དབངས་ཅན་དཔལ་ག་ས་སག་ག་ལས་དབང་དང་འབལ་བའ་སང་ཞག་ཡན། དབངས་ཅན་དཔལ་ན་བར་མཐང་ཆ་རང་བམས་བར་ཆང་བའ་ཨམ་ཆ་ཞག་ག་བ་མ་ཡན་ལ། ར་རམ་ཅན་ག་ཨ་མས་ཁ་མ་བཙན་ཚགས་ཀས་ཚང་པ་ཆང་རལ་དང་སབས་འཚལ་ཅན་ཞག་ག་མནའ་མར་བརངས། བརམས་སང་ག་ཁ་བང་ལས་ “འཆང་ཐག་” ཅས་པའ་ཚག་དས་བཙན་དབང་གས་གཉན་སག་བད་ད་འཇག་པའ་ལགས་སལ་ད་བསན་ནས། གཉན་སག་ག་གདམས་ཀ་ལ་རང་དབང་ཡད་ཆག་ཨང་སམ་པའ་འབད་སལ་ད་དང་རབས་ཀ་རམ་སལ་ལར་ཀག་བད་ག་བད་ཞག་བས་ཡད། རང་ནག་ཁད་ཀ་བ་རད་ན་ད་ལས་ལག་ས། སལ་རན་ག་རམ་སལ་ལར་ལའ་ར་རའ་མཇག་ཏ་ཚག་བར་དག་མའ་བར་སབས་ཀ་ཚགས་བཅད་ར་བས་ཡད། བརམས་སང་གཉས་ཀ་ལའང་སམས་ཁམས་ཀ་ཞབ་ཆ་བས་པ་མ་འདང་པར། ས་དག་ས་སན་ག་མཐའ་གཉས་ས་ལང་པའ་དབ་མཚམས་ཤར་བ་ད་ཤག་གངས་དང་པ་ནས་བརར་ཤ་ཆད་པར་འགར་མད། ཡན་ནའང་། མ་མངན་པའ་འཆང་ཐག་ལ་ལ་རས་ཀ་རབ་ལངས་ར་ནས་མད་རང་། སང་མཇག་ན་ད་འདའ་བཟད་ད་མད་པའ་ཡ་ང་བའ་རམ་པ་ཞག་ཏ་བས་པ་དས། བརམས་སང་ད་ཉད་བད་ཀ་བཅས་སང་ད་བར་ལ་དར་སལ་ཆ་བའ་དགའ་སད་ལན་པའ་སང་མཇག་བས་སངས་ཀ་རན་སལ་ལས་རང་ད་གས་ཏ་ཀག་རན་ལན་པ་ཞག་ཏ་གར་ཡད། རང་ནག་ཁད་ཀ་བ་རད་ན་ད་ལས་ལག་ས། དགའ་སད་ལན་པའ་ངང་ནས་སང་ག་མཇག་བས་ར་ཡན་པ་ན་སན་དཔགས་བད་ཐབ་པ་ཞག་རད་མད། ཡན་ནའང་རག་གནས་གསར་བརའ་སབས་ས་བད་མ་ཡན་ཏན་པ་དང་ག་བ་ཚའ་ཐག་ལ་ར་མ་ཁ་ན་ཙམ་མན་པར་བད་མ་ཧར་བརན་ཅན་ཚས་འཐབ་འཛང་ཇ་ལར་བས་ཚལ་ག་རམ་པ་ད་གསན་ཉམས་ལན་པ་ཞག་ཏ་མངན་སམ་ད་བས་ཏ། མག་གང་བ་ཞག་བད་པའ་རན་ཐང་ད་ན་ཡད་ཀ་དངས་བ་འདན་པ་ཞག་འདག བརམས་སང་འད་དག་ན་བད་རང་སང་ལངས་ཀ་མ་དམངས་དཔ་སན་ཁང་ཞས་ས་ཁལ་དའ་གཞང་འབལ་དཔ་སན་ཁང་གས་དཔ་སན་བས་པ་ཡན་ལ། ད་དག་ན་དབས་གཙང་ནས་བན་པའ་རམ་པ་པ་ཚའ་བརམས་ཆས་ཤ་སག་ཡན། ལ་རབས་དག་བཅའ་དཀལ་བར་ད། བད་རང་སང་ལངས་ན་བད་སད་བཤད་སའ་ཡལ་ག་ཡངས་ཀ་བརམས་སང་ག་མག་ཁངས་ས་ངས་འཛན་བད་ཆག་མད། ཡན་ནའང་ར་བ་ཆན་པ་ཅ་ཙམ་བསད་པ་ལར་ད་བརམས་སང་ག་འཕལ་རས་ལ་རན་བསངས་བརན་པ་མ་བང་བར། དའ་རས་ནས་བད་རང་སང་ལངས་ས་བརམས་སང་གཉས་ཏ། བཀས་གང་དབང་རར་ (1934 ལར་སས།) གས་ ༡༩༩༧ ལར་བརམས་པའ་བཀས་ཟར་ཚང་ག་གསང་བའ་གཏམ་རད་དང་། ལག་པ་དན་འགབ་(གང་ད་གཟགས་) ཀས ༢༠༠༠ ལར་བརམས་པའ་དལ་པའ་མ་ཚ་ཞས་པ་གཉས་མ་གཏགས་ཐན་མད།

F e at u r e S


01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 3 3

given by the author, several clues point to the first half of the 20th century as the set time of the story. Its description of daily life in upper-class Lhasa traditional society is rendered with accuracy by the author, Langdün Penjor (Glang mdun Dpal ’byor, b.1941), himself a member of the highest strata of Lhasa aristocracy as he was a great-nephew of the 13th Dalai Lama. It includes many scenes of treason, corruption and nepotism, all underscoring the rottenness of Lhasa high society, thus tacitly legitimizing the communist “liberation” in the 1950s. This may partly explain why it benefitted from a second edition with an unusually high print run (6000 copies) in 2002, although its fine description of fine aspects of material life and Lhasa old city certainly accounts for its popularity.

It took seven years for the second Tibetan novel to be published: Joys and Sorrows of an Ordinary Tibetan Family (Phal pa’i khyim tshang gi skyid sdug, print run 1830, 700 pages, 1991), by Trashi Penden (Bkra shis dpal ldan, b.1960), to date the longest Tibetan-language novel, appeared in bookshops in 1991. It tells of the fate of an average Central Tibetan farmer’s family throughout the first decades of Chinese takeover of Tibet. It can be considered a faithful and valuable chronicle about daily life in rural Tibet between the late 1950s and early 1980s, punctuated by major historical and political campaigns and upheavals, seen through the life of typical Central Tibetan peasants.

These two pioneering works were followed in 1995 by two shorter novels, also belonging to the socio-realist genre: The Invisible Rope (Mi mngon pa’i ’ching thag, print run 1500, 252 pages) by Lhakpa Döndrup (Lhag pa don grub, 1932–1997) and Vulture In The Dust Storm (Rlung nag khrod kyi bya rgod, print run 3000, 182 pages) by Chimé Dorjé (’Chi med rdo rje, b.1941). The plot (greatly autobiographical it seems) of Vulture, although covering the same period as Joys and Sorrows, focuses on the sorry fates of a young historian, Lo Sönam (Blo Bsod nams), wrongly accused of nurturing a nostalgia for feudal Tibet, and his mentor Namkha Norbu (Nam mkha’ nor bu), an incarnate lama. It mainly depicts the cruelty and absurdity of the class struggle during the Cultural Revolution, including gripping descriptions of struggle sessions (’thab ’dzing) inflicted upon the protago-nists–although Lo Sönam never loses faith in the Party. As such, it can be considered the first full-length “scar literature”6 novel in Tibetan.7 The Invisible Rope is set in a closer past and relates the sad destiny of Yangchenpel (Dbyangs can dpal). The daugh-ter of a respected but aloof traditional doctor, she is forced by her materialistic mother to marry a drunkard and opportunistic

6 “Scar literature” (Tib. rma shul rtsom rig, Chi. shanghen wenxue) is a genre that blossomed after 1977 in China, following the publication of a short story called Scar, by Lu Xinhua. It refers to cathartic texts that describe the sufferings entailed by the Cultural Revolution. It was encouraged by the authorities.7 “Scar literature” was not unheard of in Tibetan, but only in short-story format, one of the earliest and most famous example being The Bard (Tib.: Sgrung pa) by Döndrupgyel (Don grub rgyal, 1953-1985), published in 1981.

བརམས་སང་འད་གཉས་ཀ་ཡང་དས་རབས་ཉ་ཤའ་སད་ད་འབར་ལན་ག་ཁམ་ཚང་ཇ་མང་ད་འག་བཞན་པའ་ལ་རས་ཀ་རབ་ལངས་ད་ལ་འདད་མས་མད་པའ་རམ་པ་བསན་ཏ་བས་ཡད། བརམས་སང་ས་མ་དས་བད་ཀ་མཐ་རམ་ས་ཚགས་ན་རང་ཞན་དང་། མཁགས་འཛན། ཁངས་དགས་ཆ་བའ་རན་གས་བད་མ་ཁམ་ཚང་ཕལ་པ་རམས་ས་སའ་ཉམས་ཆང་ག་གནས་སངས་ད་ལས་ཐར་ཐབས་མད་པ་བསན་ཡད་ལ། བརམས་སང་ཕ་མ་དས་ན་ཧ་མ་ལ་ཡ་ཕར་བརལ་ཚར་བརལ་བད་པའ་དལ་པ་ཞག་ག་དས་པའ་མ་ཚ་འབ་བཞངས་བས་པ་བརད་ནས་འཕགས་བད་གཉས་ག་བར་ད་བལ་ཚང་ཇ་ལར་དར་སངས་དང་དང་རབས་ཅན་ཐག་མར་མཐང་ཆས་ས་ཇ་ལར་གར་སངས་ཀ་རམ་པ་བས་ཡད། ཚག་ག་སན་ཆ་དད་པ་ཙམ་ལས་དན་ག་དཔད་ཞབ་ཀས་ཕངས་ནའང་ ༡༩༥༠ ལའ་གང་ག་ལ་ས་དང་དབས་གཙང་ཁལ་ག་རམ་པ་མཚན་པའ་བརམས་སང་འད་གཉས་ན་ཀག་ས་ཞང་གནས་ཚལ་འཛམས་པ་ཞག་འདག9 འདའ་རས་ནས་བཟང་དབས་གཙང་ཕགས་ཀ་རམ་པ་པ་ཚས་བརམས་སང་དཔ་སན་བད་ར་ཕལ་ཆར་མཚམས་ཆད་པར་གར། རམ་པ་པའ་དཔང་འདན་པ་འད་ཚས་སང་ག་འཆར་འགད་གསར་བ་ཞག་དང་རམ་སལ་གསར་བ་ཞག་ག་མག་བརམས་པར་བས་རང་། ཁང་ཚའ་རམ་འབའ་ལས་ས་འཇག་པའ་བརན་འགས་ཀ་རན་ད་ལ་རབས་དག་བཅའ་དཀལ་ནས་མ་མཐད་ད་རན་བསངས་བད་མ་ཐབ་པར་ལས། དའ་ར་མཚན་གཅག་ན། བཀ་ཤས་དཔལ་ལན་མ་གཏགས་རམ་པ་པ་གཞན་ཚང་མའ་སས་ལ་ན་ ༡༩༣༢ ནས་ ༡༩༤༡ བར་ལ་ཡན་པས། རམ་འབའ་ལས་ས་འཇག་པའ་འག་རམ་སབས་ནས་ཁང་ཅག་ཕལ་ཆ་བ་དགང་ལ་མཐ་ཙམ་ལ་སབས་ཚར་ཡད། གཞན་ད་དང་ཁང་ཅག་མང་ཆ་བ་ན་ལས་ཞར་རམ་པ་པ་ཡན་པས་བརམས་སང་དབ་ད་ཁ་ན་མ་གཏགས་བརམས་ཆས་གཞན་དཔ་སན་བས་རགས་དཀན་པ་ཡན། ང་ཚས་ད་སང་བད་རན་ཡད་པ་ཞག་ན། (བཀ་ཤས་དཔལ་ལན་ག་) ཆར་རས་ཀ་ཤ་མ་བརལ་བ་ལ་བའ་བརམས་སང་ད་དག་ག་རས་ནས། དབས་གཙང་ཁལ་ད་ཕལ་ཆར་ལ་གཞན་རམ་པ་པ་ས་གང་མ་བང་བ་ད་ཡན། བད་ཀ་ཤས་རག་ག་བས་གནས་ས་བར་ལབས་ས་སང་


entrepreneur. This plea in favor of free choice of one’s partner—the “rope” in the title referring to the tradition of forced marriage—is written in a simple and modern style, while Vulture has a more traditional tone, with each chapter ending, in a traditional fashion, with a summarizing nine-syllable quatrain. Both novels lack psychological subtlety, with unwavering goodies and unrepentant baddies clearly identifiable from the first pages, but The Invisible Rope’s unusually and deeply tragic end, which breaks with the convention of happy ending that reigns in Tibetan fiction, makes it worth a read, although it completely lacks a historical background. On the contrary, Vulture, although predictably closing on a happy ending, is interesting for its cathartic value and unusually realistic rendering of torture inflicted upon educated and/or religious Tibetans during the Cultural Revolution, not only by Chinese citizens but by zealous Tibetans too.

These works were all published by Tibet Autonomous Region (TAR) People’s Press, the region’s official publishing house, and written by authors themselves originating from Central Tibet. Until the mid-1990s, the TAR could thus be considered as the fountainhead of novels in the whole Tibetan speaking world. But this promising start did not evolve into a steady flow of works, as only two more novels were published later in the TAR: The Secret Tale of the Tesur House (Bkras zur tshang gi gsang ba’i gtam rgyud) by Teling Wangdor (Bkras gling Dbang rdor, b.1934) in 1997, and A Muleteer’s Life (Drel pa’i mi tshe) by Lhakpa Döndrup (see above) in 2000. The plots of both novels are set against the backdrop of the rising bourgeois class in the first half of the 20th century. The former shows the impossibility for a Tibetan commoners’ family to transcend its humble origin, because of upper class conservatism, rigidity and exclusiveness. The latter features a trans-Himalayan caravan’s muleteer and describes the rise of Tibeto-Indian wool trade and the discovery of modernity. Descriptive rather than analytical, these narratives of pre-1950 life in Lhasa and Central Tibet still make a pleasant and infor-mative reading.8

The publication of novels by Central Tibet authors almost stopped hereafter. These pioneers had inaugurated a new format, a new genre, but were not able to extend their writing effort beyond the

8 The Secret Tale of the Tesur House was translated into English by its own author (under the name Tailing Wandor) and published by China Tibetology Publishing House in 1998. It was also translated into German.

བའ་བད་རང་སང་ལངས་ས་ལ་ཆང་ཞང་ར་བཞག་ཆ་བའ་རམ་པ་པ་དཀན་པར་གར་བ་འད་ན་གནད་དན་རག་འཛང་ཅན་ཞག་རད། ས་ཁལ་འད་ལ་གཞང་འབལ་ག་ཐག་ནས་ “རང་སང་” ཟར་བའ་མང་བང་ཡད་མད་ལ་མ་ལས་པར། བད་རང་སང་ལངས་ས་སབ་ཆང་མཐར་ཕན་པའ་རས་ས་བད་ཡག་ག་ཐག་ནས་སབ་གཉར་བད་པའ་མཐན་རན་མ་འདང་བ་ད་ན། རམ་པ་པ་གསར་བ་ཐན་དཀའ་བའ་ར་རན་ག་ཁད་ནས་ཕགས་གཅག་ཡན་ངས། འདར་ངས་པར་ད་བཤད་དགས་ར་ཞག་ལ་གང་ད་གང་པའ་རམ་པ་པ་ཚང་མ་ ༡༩༥༩ ལའ་གང་ག་“ས་ཚགས་རང་པའ་”སབས་ས་བད་ཡག་ལ་ནང་བན་ཆབ་པར་གར་བ་ད་འད་ཤ་སག་རད། ད་མན་ག་ར་མཚན་ད་བགངས་འས་པ་གཞན་ཞག་ན། ལ་རབས་བརད་ཅའ་ལ་མཇག་ནས་ཛ་དག་ཏ་འགར་འག་ཚགས་པའ་ཆབ་སད་ཀ་ཁར་ཡག་ཡ་ང་བ་ད་རད། ལ་སའ་ཡར་ལངས་ཁམ་སར་ (1987-1989) བང་ནས་ཅང་མ་འགར་བར། མཁགས་འཛན་པ་ཁན་ཁའ་ཡན་གས་བད་རང་སང་ལངས་ཀ་ཏང་ཨ་ལ་བརད་ (1992-2000) ཀ་རང་ལ་དབང་ད་བསས་ཤང་། དས་སབས་ད་ན་བད་ཀ་རག་གཞང་དང་སད་ཡག་ལ་མནར་གཅད་ཐབས་པའ་ལ་ཟ་ཞག་ཏ་གགས་པ་མ་ཟད། ད་ན་མ་རགས་རང་ལགས་ལ་ས་མ་ཕས་པ་ཞག་ཏ་ངས་འཛན་བད་ཀ་ཡད། རམ་རག་དང་ཡང་ན་སར་ས་རལ་གསར་གཏད་ལ་གནད་པའ་ཡ་ང་བའ་ཆབ་སད་ཀ་ཁར་ཡག་འད་སབས་ད་དས་ནས་བཟང་ད་བར་ད་གནས་ཡད་པ་མ་ཟད། ༢༠༠༨ ལ་ནས་བཟང་སར་བས་ཀང་ཛ་དག་ཏ་གར་ཡད།

F e at u r e S


01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 3 5

mid-1990s. For one reason, most were already advanced in age when they took up writing: with the exception of Trashi Penden, all were born between 1932 and 1941. Also, most were “amateur” writers, publishing hardly anything beyond this one novel. What deserves our attention is that, after his flurry of novels, hardly any young writer has emerged in Central Tibet. The dearth of young and promising authors in the TAR, which has traditionally been seen as the center of the Tibetan civilization, is a complex issue: the lack of Tibetan-medium education above primary school in the region, in spite of its officially labeling as “autonomous,” has certainly played a part in this dearth of new writers. It must be noted that the writers mentioned above had all acquired their mastery of Tibetan language in the “old society,” before 1959. Another likely reason is the harsh political climate which has been reigning in the TAR since the late-1980s: not long after Lhasa’s demonstrations (1987–1989), the hard-liner Chen Kuiyuan ruled the TAR Communist Party for eight years (1992–2000), characterized by a harsh treatment of Tibetan culture and language, seen as doorways to nationalism. Such an atmosphere, not favorable to literary or more generally artistic creation, has been prevailing since then, with renewed strength since 2008.

1995: The decline of Utsang and the rise of Amdo writersSince the mid-1990s, commitment to literature has shifted further north-east, mainly to Amdo,9 where the political and

cultural climate was comparatively milder, and Tibetan-language education available up to university level. There, no less than twelve novels were published in a span of fourteen years (1996–2009), written by relatively young (born between 1955 and 1969) and regular authors. Their commitment and dedication to literature means they can be considered as full-fledged profes-sional writers, contrary to their elderly TAR colleagues whom we can describe as belonging rather to the amateur circle.

Social realism, favored by TAR-based writers as we have seen, is also practiced by some Amdo writers and includes early works like The Serene Meadow (Lhing ’jags kyi rtswa thang, 1999) by Takbum Gyel (Stag ’bum rgyal, b.1966), the second longest Tibetan novel with 588 pages (print run 1500). It chronicles the conflict between modernity and tradition in the Tibetan grasslands through the story of a herders’ family. The most recently published novel belongs to this genre, although it verges on the fantas-tic due to its intricate structure. The Years of Disturbed Dreams (Rmi lam ’khrug pa’i lo, 450 pages, Gansu Nationalities Press, 2009) was written by Hura Japé (Hu ra ’Ja’ pe), a young writer born in the eighties in Ngawa who has already published a num-ber of middle-length and short stories since 2004. Its structure alternates two first-person narratives apparently not connected:

9 Amdo refers to one of Tibet’s three traditional provinces (the two others are Utsang and Kham). It covers Qinghai, northwest Sichuan and southwest Gansu.

༡༩༩5ལར་རམ་པ་པའ་དཔང་ཁག་དབས་གཙང་ད་ཉམས་ཏ་ཨ་མད་ར་དར།

ལ་རབས་དག་བཅའ་དཀལ་ནས་བཟང་བད་ཀ་རམ་རག་ག་དགའ་ཁ་ད་གཙ་ཆ་བར་བང་ཤར་མཚས་ཀ་ཨ་མདའ་ཕགས་ནས་མཆད་པར་གར10། ཨ་མད་ར་ཆབ་སད་དང་རག་གཞང་ག་ཁར་ཡག་ན་ལས་བཅས་ཀས་ཅང་ཞ་འཇམ་ལན་པ་མ་ཟད། བད་ཡག་ག་ཐག་ནས་སབ་ག་ཆན་མ་བར་ད་སབ་གཉར་བད་པའ་སལ་བ་ལན། ལ་ང་བཅ་བཞའ་ (1996-2009) དས་ཡན་ག་རང་ལ་ད་ར་བརམས་སང་དབ་བཅ་གཉས་ལས་མ་ཉང་བ་ཞག་དཔ་སན་བས་ཤང་། ད་དག་ཚང་མ་ (1955-1969 ལ་བར་ད་སས་པའ་) ལ་གཞན་ཞང་རན་ད་ནས་རམ་འབའ་ལས་ས་འཇག་པའ་རམ་པ་པ་ཤ་སག་ཡན། ཁང་ཚས་རམ་རག་ལ་བཅངས་པའ་ཆད་སམས་དང་དགའ་ཞན་དས་ཁང་ཅག་ན་བད་རང་སང་ལངས་ཀ་ལས་ཞར་རམ་པ་པའ་ཁངས་ས་བགར་བའ་རམ་པ་པ་རན་རབས་ད་དག་ལས་ལག་ས། ཆད་ལས་རམ་པ་པ་ར་བར་ཆག་པ་ཞག་ཡད། བད་རང་སང་ལངས་ཀ་རམ་པ་པ་ཚ་ས་ཚགས་དངས་ཡད་རང་ལགས་ལ་དགའ་མས་ཆ་བ་ང་ཚས་གང་ད་མཐང་གསལ་ལར། ཨ་མདའ་རམ་པ་པ་ཁག་ཅག་ཀང་ད་བཞན་ཡན་པ་ན་དཔར་ན། སག་འབམ་རལ་ (1966 ལར་སས་) ག་བརམས་ཆས་ས་གས་ལང་འཇགས་ཀ་ར་ཐང་ལ་བ་ཡན། འད་ན་བད་ཀ་བརམས་སང་རང་གས་ཨང་གཉས་པ་ད་ཡན་ལ། བརམས་སང་འད་ (1999 ལར་དཔ་སན་བས། དབ་གངས་ 1500 དཔར། དབ་རར་ཤག་གངས་ ༥༨༨ ཡད།) བརམས་སང་འདས་འབག་ཁམ་ཞག་ག་འཚ་བའ་གནས་སངས་ཀ་ཐག་ནས་བད་ཀ་ར་ཐང་ད་འབང་བཞན་པའ་དང་རབས་དང་སལ་རན་གཉས་བར་ག་འགལ་བ་བསན་ཡད་པས། འད་ན་ཉ་ཆར་དཔ་སན་བས་པའ་བརམས་སང་ག་ཁད་ནས་རམ་ས་འདའ་གས་ས་གཏགས་པའ་བརམས་སང་གསར་ཤས་ད་ཡན་མད། ཡན་ནའང་གག་འཁག་མང་བའ་བརམས་སང་འདའ་རམ་སམ་གས་བརམས་སང་འད་ཉད་ཕལ་བང་ག་བརམས་ཆས་ཤག་ཏ་འགར་བར་ཚད་བཀག་ཐབས་ས་བཅག་


ཡད་པར་འདད། (༢༠༠༩ ལར་ཀན་སའ་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་གས་དཔ་སན་བས་པའ་ཤག་གངས་ ༤༥༠ ཅན་ག་) ར་ལམ་འཁགས་པའ་ལ་ཞས་པ་ད་ན་ཧ་ར་འཇའ་པ་ཡས་བརམས། ཧ་ར་འཇའ་པ་ན་ལ་རབས་བརད་ཅར་ར་བ་ཁལ་ད་སས་པའ་རམ་པ་པ་ལ་གཞན་ཞག་ཡན་ཞང་། ཁང་གས་ ༢༠༠༤ ལའ་ཚན་ལ་སང་འབང་དང་སང་ཐང་མང་དག་ཅག་བས་ཏ་དཔར་སན་བས་ཡད། ར་ལམ་འཁགས་པའ་ལ་ཞས་པའ་རམ་ག་སམ་གཞ་གཅག་ཏ། གང་ཟག་དང་པ་མ་གཉས་ཀས་ས་སའ་ས་ནས་ཐ་དད་ད་སང་འདན་རས་བད། ནམ་ལངས་སབ་ག་ནས་མཐར་ཕན་རས། རང་ཞན་ཆ་བའ་རང་ཁམ་ད་ལག་ས་ག་བ་ལན་ཐབས་མད་པའ་གནས་ཚལ་མང་པ་ཞག་ལ་གདང་ལན་བད་པར་འགར། འད་ལན་ན་ཐག་མར་ར་ལམ་ནང་ག་མ་ས་ཞག་ཡན་མད། རམ་གས་འད་ལན་དང་ནམ་ལངས་གཉས་དངས་ས་མཇལ་འཛམས་བང་མཚམས་སང་རན་གཞ་གཅག་ཏ་འདས་པར་འགར། རམ་པ་པས་བརམས་སང་འདའ་རམ་སམ་ག་ཐག་ལ་བསམ་བ་ཡད་ར་བཏང་ཡད་པ་དས་ཕལ་ཁ་ནར་ (Faulkner) ག་ལག་མཐལ་རབ་མ་ (Wild Palm) ཞས་པ་ད་དན་པར་བད་པར་བརན། དའ་ཁད་ཆས་ང་མ་ད་ངས་པར་ད་ནན་བཤད་བད་དགས་པར་འདད། ཨ་མདའ་ལ་གཞན་བརམས་སང་འབ་མཁན་ཚས་རམ་སལ་མ་འད་བ་གསམ་ས། སས་རབས། དཔའ་བའ་བརམས་སང་། ལ་རས་དཔའ་བ་མ་སའ་བརམས་སང་བཅས་ལ་འཚལ་ཞབ་བད་པའ་ཐག་ནས་གསར་གཏད་ཀ་འཇན་ནས་བསན་ཡད། རམ་སལ་དང་པ་ད་བརམས་སང་གསམ་ག་ནང་ད་མཚན་པར་བས་ཡད་ལ། བརམས་སང་ད་ར་རས་ཀང་བད་ཀ་ལ་རས་ཁད་ཀ་མ་ས་རབས་ཆན་ཞག་སང་དའ་མ་ས་གཙ་བར་བདམས་ཡད། ད་དག་ལས་བརམས་སང་ཐག་མ་ན། (1969 ལར་སས་པའ་) ཚ་བརན་ར་ར་ཡས་བརམས་པའ་ཙང་ཁའ་རལ་བ་ཞས་པ་ད་ཡན། (ཤག་གངས་ ༢༤༤ ཅན་ག་བརམས་སང་འད་ ༡༩༩༨ ལར་དབ་གངས་ ༣༠༠༠ དཔ་སན་བས་ཡད།) ཙང་ཁའ་རལ་བ་ཡས་དས་རབས་བཅ་གཅག་པར་ཨ་མདའ་ཕགས་ཀ་ར་ཆ་ཞང་འབར་ཕག་ལན་པའ་ས་ཁངས་ཧལ་བ་ཞག་རལ་ཁའ་ངང་ནས་དབང་ད་བསར་པ་མ་ཟད། ཁམ་མཚས་ཞས་ཞ་ (ཐང་ག་ཐ) དང་སང་ག་རལ་ཕན་རམས་ཀ་སབས་འབར་དབང་ཐང་ག་ད་ཟར་ལངས་པའ་རལ་བ་ཞག་ཡན།

F e at u r e S


top leFt: the AuthoR

WAngdoR tAiling

duRing A visit to tRAce

foundAtion’s lAtse

libRARy in 2007.

རམ་པ་པ་བཀས་གང་དབང་རར་ལགས་ ༢༠༠༧ ལར་ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ལ་ཕབས་སབས།top middle: the WRiteR

Repkong doR JekhAR.

རམ་པ་པ་རབ་གང་ར་ར་མཁར།top right: the AuthoR

tenpA yARgyé in 1997.

photo couRtesy of

lAuRAn R. hARtle y.

རམ་པ་པ་བསན་པ་ཡར་རས། ༡༩༩༧ ལར། པར་བདག་ Lauran R. Hartley ཡན།

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 3 7

Namlang’s (Nam lang), a young graduate meeting incomprehension when joining his conservative family after his graduation, and the girl Oden’s (’Od ldan), at first a dream character. Gradually, the two narratives intertwine, until Oden and Namlang actu-ally come together. Obviously, the author has paid great attention to the structure which is reminiscent of Faulkner’s Wild Palms and whose originality must be underscored.

Young novelists from Amdo have shown innovating capacities by exploring three new genres: biographical, heroic fiction and historical-heroic fiction. The former is represented by three novels that each take a great man in Tibetan history as their cen-tral protagonist. The first is by Tseten Dorjé (Tshe brtan rdo rje, b.1969), who dedicated his novel King of Tsongkha (Tsong kha’i rgyal bo, 1998, print run 3000, 244 pages) to a 11th century monarch who not only ruled successfully over a large and rich part of Amdo, but also competed in strength with his mighty neighbors, the Xixia (Tangut) and Song kingdoms. The middle-school Tibetan teacher Drongbu Dorjé Rinchen (’Brong bu Rdo rje rin chen, b.1967) published A Letter Sent to Tibet, Land of Snows (Gangs can bod yul du springs pa’i ’phrin yig, 1999, print run 2000, 240 pages), a biofiction of Sakya Pandita Kunga Gyeltsen (Sa skya Pandita Kun dga’ rgyal mtshan, 1181–1251), the successful introducer of Indian literary culture in Tibet, and a peace-maker who averted a Mongolian invasion in the Land of Snows. Last, the editor Rangdra (Rang sgra, real name Tshe rgyal, b.1964) focused on the 7th century celebrated creator of the Tibetan alphabet, Thonmi Sambhota (Thon mi Sambho ta, 1999, print run 2000, 288 pages). These three works were part of a project, launched by the Qinghai Nationalities Press in Xining, of a 24 title-collection, each dedicated to a key figure in Tibet history, culture or religion.10 For various reasons, which have been said to be as diverse as lack of able authors, poor quality of submitted manuscripts and political sensitivity, the project was interrupted before completion.11 The Faraway Tent (Thag ring gi sbra nag, 2005, print run 5000, 432 pages), by Tenpa Yargyé (Bstan pa yar rgyas, b.1962), narrates the conflict among rival pastoral tribes in an unspecified past (possibly at the turn of the 20th century), through the turbulent destinies of Wangchen (Dbang chen), his second wife Omakyi (’O ma skyid), and his son Dradül (Dgra ’dul). Interspersed with well-rendered ethnological descriptions of nomadic folk culture with a focus on hunting and fighting,

10 Among them, King Songtsen Gampo (Srong btsan sgam po, c.605-649), King Trisong Detsen (Khri srong lde btsan, r. 755-797), King Langdarma (Glang Dar ma, 803-842?), the 5th Dalai Lama (1617-1682), his powerful regent Sanggyé Gyatso (Sangs rgyas rgya mtsho, 1653-1705), the 6th Dalai Lama (1683-1706?), and such religious figures as Padmasambhava (semi-legendary 8th century Indian religious master who allegedly came to Tibet to help implement Buddhism), Atisa (11th century Bengali master who was instrumental in reintroducing Buddhism in Tibet).11 Repkong Dorjekhar (Reb gong Rdo rje mkhar)’s biofiction of Sanggyé Gyatso (see note 3 above) was turned down by the editors of this collection because it under-scored conflicts between Mongolians and Tibetans, thus breaching the sacrosanct respect of “harmony among nationalities”. Still, it seems to have found its way in the literary journal White Snow Mountain (Gangs dkar ri bo), published in Dartsemdo (Dar rtse mdo, Ch. Kangding), in Sichuan Province, in 1999 (vol. 1: 4-21, vol. 2: 4-26, vol. 4: 4-42), under the title The Setting Sun (Nub bzhud kyi nyi ma).

འབང་བ་ར་ར་རན་ཆན་གས་གངས་ཅན་བད་ཡལ་ད་སངས་པའ་འཕན་ཡག་ཞས་པ་ཞག་བརམས་ཏ་ (1999 ལར་དཔ་སན་བས་ཤང་། དཔར་ཐངས་དར་དཔར་གངས་ 2000 དང་དཔ་དབ་རར་ཤག་གངས་ 240 ཡད།) ཁང་ན་ (1967 ལར་སས་ཤང་) དམའ་འབང་སབ་གའ་བད་ཡག་དག་རན་ཡན། ཁང་ག་བརམས་སང་འད་ན་ས་ས་པན་ཊ་ཏ་ཀན་དགའ་རལ་མཚན་ (1181-1251) ཞས་ར་གར་ག་རམ་རག་བད་ད་ལགས་པར་འདན་མཁན་དང་སག་པའ་དམག་ཤགས་བད་ནས་ཞ་འཇམ་གས་བཟག་མཁན་དའ་སས་རབས་ཀ་བཅས་སང་ཞག་ཡན། ད་ནས་མཐའ་མ་ད་ན། (དངས་མང་ལ་ཚ་རལ་ཟར་ཞང་། ༡༩༦༤ ལར་སས་པའ་) རམ་སག་པ་རང་ས་ཡས་དས་རབས་བདན་པར་བད་ཡག་གསར་གཏད་མཛད་མཁན་ཐན་མ་སམ་བཧ་ཊ་ཞས་པ་ཞག་བརམས་ཏ། (1999 ལར་དཔ་སན་བས་ཤང་། དཔར་ཐངས་དར་དབ་གངས་ 2000 དང་དཔ་དབ་རར་ཤག་གངས་ 288 ཡད།) བརམས་སང་འད་གསམ་ན་ཟ་ལང་ག་མཚ་སན་མ་རགས་དཔ་སན་ཁང་གས་རམ་ཡག་མ་འད་བ་ ༢༤ ཕགས་སག་བས་ཏ། རམ་ཡག་ར་རའ་བརད་གཞ་ལ་བད་ཀ་ལ་རས་དང་རག་གཞང་། ཆས་ལགས་བཅས་ཀ་གནད་ཡད་མ་ས་11ར་བདམས་ཏ་དཔ་སན་བད་རའ་ལས་འཆར་ཞག་ག་ཆ་ཤས་ཡན། ཡན་ནའང་ལས་འཆར་འད་ལགས་འགབ་མ་བང་གང་ད་མཚམས་འཇག་དགས་པར་གར་འདག་12ཅང་། ད་ལ་ར་མཚན་ས་ཚགས་ཇ་སད་ཅག་བགངས་ཏ། རམ་པ་པ་ལགས་གས་དཀན་པ་དང་། བརམས་ཆས་ཕལ་འབར་བང་བ་རམས་སས་ཚད་ཞན་པ། ཆབ་སད་ཀ་རམ་རག་ཆ་བ་བཅས་རད། (༡༩༦༢ ལར་སས་པའ་) བསན་པ་ཡར་རས་ཀས་བརམས་པའ་ཐག་རང་ག་ས་ནག་ཅས་པ་ད་ (2005 ལར་དཔ་སན་བས་ཤང་། དཔར་ཐངས་དར་དབ་གངས་ 5000 དཔར་ལ། དབ་རར་ཤག་གངས་ 432 ཡད།) བརམས་སང་འདས་(ཕལ་ཆར་དས་རབས་ཉ་ཤ་ཟན་མ་ཟན་ག་མཚམས་ད་འད་ཞག་ཏ་མན་ནམ་སམ་པའ་)དས་ཚད་ངས་གཏན་མད་པའ་འདས་པའ་ལ་ཟ་ད་འད་ཞག་ཏ་ཕན་ཚན་དག་ཟར་


proverbs, and songs, it documents very satisfactorily the little-known life of Changthang (Byang thang) tribes before 1950. Its author, himself from a nomadic background in Nagchu (Nag chu), has a thor-ough inside knowledge of these communities and is a committed writer who regularly publishes realist fiction set in his native region, as well as ethnographic material that has become extremely precious as the nomadic way of life of the Changthang is doomed to undergo drastic changes within the next years.

Two novels belong to the heroic genre: Nakpo Kelzang (Nag po skal bzang, b.1955)’s The Wild Man of Lumbum (Klu ’bum mi rgod, Chengdu, 1997, print run 8000, 348 pages); and Dorjé Tseten (Rdo rje tshe brtan)’s The Turquoise Fortress of the White Rock (Brag dkar g.yu rdzong, Lanzhou, 1998, print run 1200, 180 pages). The former narrates the numerous adventures of a popular Amdo hero, a fighting monk who shows considerable talent for martial arts. This novel has been termed the first Tibetan martial arts fiction (Tib. drag rtsal brtsams sgrung, Chi. wuxia xiaoshuo) by a Tibetan reviewer. It can be related to Chinese-style “kungfu” novels and Tibetan-style epic, with a super-hero endowed with supernatural strength and working for the benefit for his community. It has also attracted criti-cism, who resented what they saw a strong Chinese influence in the genre, something which the author vigorously denied, since he said he had based his novel on research scrupulously conducted in several Amdo monasteries where martial art techniques are still attested. As for The Turquoise Fortress, it borrows to the great Gesar Epic stylistically, to the extent that it does not really correspond to the novel genre, but rather fits in the epic style. Both novels are characterized by their timelessness and predictability, which almost excludes them from the genre of the novel in the modern sense of the term.

Repkong Dorjekhar (b.1958) has authored two novels12 which can be described as “historical-heroic”: The Consciousness’ Laugh (Rnam shes kyi dgod sgra, Kunming, 1996, print run 2000, 284 pages) and Tale of a Bag’s Wanderings in the World (Rkyal ba’i ’jig rten du myul ba’i gtam rgyud, 1998, print run 2000, 500 pages). In the first one, a Tibetan resistance group is organized by a young hero,

12 Only three authors have published more than one novel: Repkong Dorjekhar, Lhakpa Döndrup (two novels) and Tsering Döndrup (three novels).

ལངས་པའ་འབག་ས་ཁག་ག་འགལ་བ་རམས་དབང་ཆན་དང་ཁང་ག་བཟའ་ཟ་ཨང་གཉས་པ་འ་མ་སད་དང་ཁང་ག་བ་དག་འདལ་བཅས་ཀ་མ་ཚའ་ར་རབས་འཁགས་པའ་སང་ལ་བརས་ནས་མཚན་པར་བས་ཡད། བར་མཚམས་ལ་རར་འབག་པའ་ཡལ་སལ་བཤད་པར་ར་དགས་རན་པ་དང་དམག་རག་པ། གཏམ་དཔ་དང་ག་གཞས་སགས་དམགས་ས་བཟང་ས་མའ་རགས་རད་ཞབ་འཇག་ག་ལམ་ནས་ཞབ་འབ་བས་ཏ། ང་ཚར་ད་ཙམ་ཤས་རགས་མད་པའ་ ༡༩༥༠ ལའ་གང་ག་བང་ཐང་ག་འབག་ས་ཁག་ག་གནས་ཚལ་རམས་འདད་བ་ཚམས་པ་ཞག་ཡག་ཐག་ཏ་ཕབ་ཡད། བརམས་སང་འདའ་རམ་པ་པ་ཁང་རང་ཉད་ན་འབག་པའ་རབ་ལངས་ཡད་པའ་ནག་ཆའ་མ་ཞག་ཡན་ལ། བང་ཐང་ག་འབག་ས་ཁག་ག་ཕ་ནང་ག་གནས་ཚལ་ལ་རས་མངའ་དཔས་ཕན་པ་ཞག་འདག ཁང་ན་རམ་པ་པ་ཆད་སམས་ཅན་ཞག་ཡན་ཞང་། ཁང་གས་རང་ག་ཕ་ཡལ་ནག་ཆ་ཁལ་ད་བང་བར་ཆ་འཇག་གས་བས་པའ་དངས་ཡད་རང་ལགས་ཀ་བཅས་སང་རམས་རན་ད་ནས་དཔ་སན་བད་ཀ་ཡད་ཅང་། གཞན་ཡང་མ་འངས་པའ་ལ་ཁ་ཤས་ཀ་རང་ལ་བང་ཐང་ག་འབག་པའ་འཚ་བ་ལ་འགར་ལག་ཆན་པ་འག་ར་ཡན་པས། ཁང་གས་ས་གནས་ས་ཐག་ག་གནས་ཚལ་ཇ་བཞན་ད་བས་པ་ད་དག་ན་ཧ་ཅང་ར་ཆན་པར་འགར་བཞན་ཡད། དཔའ་བའ་རམ་སའ་གས་ས་གཏགས་པའ་བརམས་སང་གཉས་ན། (1955 ལར་སས་པའ་) ནག་པ་སལ་བཟང་གས་བརམས་པའ་ཀ་འབམ་མ་རད་ (1997 ལར་ཁན་ཏའ་ར་དཔ་སན་

F e at u r e S


01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 3 9

trained in martial arts (drag rtsal) and yogic (rtsa rlung) techniques transmitted by his father, a lay Buddhist practitioner (sngags pa), to oppose Muslim warlords and troops who played havoc in the first half of the 20th century in Amdo. The second novel fea-tures a similar super-hero who travels in time and visits reincarnations of historical figures, such as the 6th Dalai Lama, the first Tibetan emperor Nyatri Tsenpo (Gnya’ khri btsan po), the 17th–18th century Mongolian ruler Lhazang Khan (Lha bzang khan), and the terrifying and hated Muslim General Ma Bufang (1903-1975) from Qinghai. Either the main hero asks them to clarify ques-tions about debated topics in Tibetan history, or he sets to kill them, thus taking a late revenge in the name of his fellow Tibetan citizens who suffered on account of their sometimes cruel deeds. Such an artificial and not wholly convincing—but original—trick is clearly an entertaining way of discussing Tibetan history. Unfortunately, as with the previous genre, high predictability and repetition in expressions and situations run the risk of wearing out the reader’s attention and interest after a few chapters.

Tsering Döndrup (Tshe ring don grub, b.1961) is one of the most experienced, radical and productive authors in the Tibetan world. His irreverence for religion and tradition has been his trademark for over twenty years, as his Ancestors (Mes po, 2001, print run 1500, 300 pages) and Fog (Mug pa, 2002, print run 1000, 208 pages) testify.13 The former, which most readers consider better than the latter, describes through a series of flashbacks the doomed and tragic encounter between a Tibetan clan, headed by Drugthar (’Brug thar), and a group of unspecified strangers referred to as the pale men (mi skya bo), a meeting that ends with the ruin of the clan, vanquished by environmental disaster and social inadequacy. “Wild Yak Rinpoche” (A lags ’Brong tshang), the local incarnate lama, a regular character in Tsering Döndrup’s fictional writings, plays an important part in the narrative, through his successive incarnations, and serves to mark (and at times, denounce) the omnipresence of religion in Tibetans’ daily life. As most of its author’s works, it resorts to tongue-in-cheek humor to underscore credulity, greed and misunderstandings between different human communities. With his third and latest novel to date, The Red Wind Scream (Rlung dmar ’ur ’ur, 2006, 382 pages; see featured excerpt in this issue), Tsering Döndrup has shown a renewed boldness, this time not aimed at the con-servatism of some aspects of Tibetan society, but at the Chinese grand narrative of Amdo’s incorporation into its orbit. The first part of this audacious novel is set in the upheaval years of the Great Leap Forward (1958–9), which in Amdo coincided with the brutal repression of the rebellion against the Liberation Army and the communist policy. The flowing and at times humoristic style of the novel contrasts with the harshness of its content. So far, it is the only novel that describes in details a mute period of Tibetan history: the arbitrary arrests, the killings, the suicides, the cruelty, the treasons, the sufferings, and sometimes the

13 Both published by semi-private—now closed down—Tibetan publishing houses.

བས། དཔར་ཐངས་དར་དབ་གངས་ 8000 དཔར་ཞང་། དབ་རར་ཤག་གངས་ 348 ར་) དང་། ར་ར་ཚ་བརན་གས་བརམས་པའ་བག་དཀར་གཡ་རང་ (1998 ལར་ལན་ཀག་ཏ་དཔ་སན་བས། དཔར་ཐངས་དར་དབ་གངས་ 1200 དཔར། དབ་རར་ཤག་གངས་ 180 ར) གཉས་ཡན། བརམས་སང་ས་མ་དའ་ནང་ད་ཨ་མདའ་སད་གགས་ཆ་བའ་དཔའ་རད་ག་བ་དག་རལ་ལན་པ་ཞག་ཡད་པ་དའ་གཏམ་རད་འད་མན་བས་ཡད་ཅང་། བརམས་སང་འད་ལ་བད་མ་རམ་རག་དཔད་བརད་པ་ཞག་གས་བད་ཀ་དག་རལ་བརམས་སང་ཐག་མ་ཞས་བས། བརམས་སང་འད་ལ་ར་ནག་གས་ “ཀང་ཕའ” བརམས་སང་དང་བད་ཀས་གཏམ་རད་ཞས་འབད་པ་གཉས་ཀ་རམ་སལ་ཏ། ང་མཚར་ག་མཐ་སབས་ལན་པའ་དཔའ་རད་ཅག་གས་རང་ཕགས་ཀ་མ་སའ་བད་སག་ག་ཆད་ད་འཐབ་རས་བད་པ་དའ་ཁད་ཆས་ལན། ཁ་ཤས་ཀས་རམ་ས་འད་ལ་ར་ནག་ག་ཤགས་རན་ཆན་པ་ཐབས་པར་དགངས་ནས་བརམས་སང་འད་ལ་སན་བརད་བད་མཁན་ཡང་ཡད་མད། ཡན་ནའང་རམ་པ་པས་སན་བརད་ད་ལ་ངས་ལན་མ་བད་པར། ཁང་ག་བརམས་སང་འད་ན་ཨ་མདའ་ཕགས་ཀ་དགན་པ་ཁ་ཤས་ས་ད་དང་ཡང་དག་རལ་མ་ཉམས་རན་འཛན་བད་བཞན་པ་དར་ཁང་གས་ཞབ་འཇག་མཐལ་ཕན་བས་པ་གཞར་བཟང་ནས་བས་པ་ཞག་ཡན་ཞས་བཤད། བག་དཀར་གཡ་རང་ལ་ཆ་མཚན་ན། དའ་རམ་སལ་ན་ག་སར་སང་ག་རམ་སལ་དང་འད་ཤས་ཆ་བས་མཚམས་མཚམས་ས་ད་ན་གནའ་སང་ཞག་མ་གཏགས་བརམས་སང་ག་ཁད་ཆས་ཅ་ཡང་མ་འདག་ཨང་བསམ་པར་བད་ལ། བརམས་སང་འད་གཉས་ཀའ་ནང་ད་དས་ཚད་ལ་ངས་པ་མད་པ་དང་མ་འངས་ལ་སན་དཔགས་བད་ཐབ་པའ་རམ་པས་ཁངས་ཡད་པ་དས། བརམས་སང་འད་གཉས་ན་དང་རབས་བརམས་སང་ག་རམ་སལ་ག་གས་ནས་ཕལ་ཆར་གནས་དབང་བཏང་མ་ཡང་ངམ་བསམ་པ་ཞག་འདག


རབ་གང་ར་ར་མཁར་ན་ (1958 ལར་སས་ཤང་།) ཁང་གས་བརམས་པའ་བརམས་སང་དབ་གཉས་13ཏ། རམ་ཤས་ཀ་དགད་ས་དང་(1996 ལར་ཁང་མན་ད་དཔ་སན་བས། དཔར་ཐངས་དར་དབ་གངས་ 2000 དཔར་ཞང་། དབ་རར་ཤག་གངས་284 ཡད།) རལ་པའ་འཇག་རན་ད་མལ་པའ་གཏམ་རད་ (1998ལར་དཔ་སན་བས། དཔར་ཐངས་དར་དབ་གངས་ 2000 དཔར་ཞང་། དབ་རར་ཤག་གངས་ 500 ཡད།) གཉས་ན་ལ་རས་དཔའ་བའ་བརམས་སང་ག་གས་ས་བགངས་ཆག་པར་འདད། བརམས་སང་དང་པ་ར། དས་རབས་ཉ་ཤའ་དས་སད་ད་ཨ་མད་ས་ཆར་གཏར་བཅམ་གཏང་མཁན་ཁ་ཆའ་དམག་དཔན་དང་དམག་མ་ཚར་ཕར་རལ་བད་པའ་ཆད་ད། བད་མ་ལ་ཆང་དཔའ་རད་ཅག་གས་རང་ག་ཨ་ཕ་ས། སགས་པའ་ཆ་བད་འཛན་པ་ཞག་ག་མདན་ནས་དག་རལ་དང་ར་ལང་ག་མན་ངག་ཞས་པའ་མཐའ་མར། ཁ་ཆའ་དམག་དཔང་ལ་ཕར་རལ་བད་པའ་དམག་བས་བརབ་པའ་སར་བས་ཡད། བརམས་སང་གཉས་པ་ད་རའང་། གང་ག་དཔའ་རད་ད་འད་ཞག་གས་དས་ཚད་ཕར་སར་བརབ་ས་ལ་རས་མ་ས་ཁག་ཅག་མཇལ་ད་སང་བའ་ཁད་ད་ ༧རལ་དབང་དག་པ་དང་། བད་རལ་ཐག་མ་གཉའ་ཁ་བཙན་པ། དས་རབས་བཅ་བདན་ནས་བཅ་བརད་བར་ག་སག་པའ་དབང་འཛན་པ་ལ་བཟང་ཧན། འཇགས་ཡར་དང་ཞ་འཁན་ལངས་སའ་མཚ་སན་ག་ཁ་ཆའ་དམག་དཔན་མ་པའ་ཕང་ (1903-1975) བཅས་ཡད། དཔའ་རད་དས་ཡང་ན་ན་ལ་རས་མ་ས་ད་ཚར་བད་ཀ་ལ་རས་ཁད་ད་རད་པ་ཆ་བའ་བརད་གཞའ་སར་ག་གནད་དན་རམས་ལ་གསལ་བཤད་བད་རའ་ར་སལ་ཞ་ཞང་། ད་མན་ན་ན་ཁང་ཚའ་མཚམས་རའ་སད་ངན་ལ་བརན་ནས་བད་འབངས་སན་ཟ་རམ་པས་སག་བསལ་མངས་དགས་གར་བའ་དག་ཤ་ལན་པའ་ཆད་ད་ཁང་ཚ་གསད་པར་བད། བཅས་མ་དང་ཡད་ཆས་མ་རང་ནའང་ཐན་མང་མན་པའ་ཁད་ཆས་ལན་པའ་ས་རལ་འད་ལ་བ་ན་ས་སང་འཕལ་བའ་ས་ནས་བད་ཀ་ལ་རས་གང་སངས་ཞག་ཡན་པ་ན་གསལ་བ་རད། ཡན་ནའང་གང་ད་བཤད་པའ་རམ་སལ་ད་ནང་བཞན། རད་བད་ཀ་ཚག་དང་གནས་ཚལ་ག་བབས་ཀ་ཐད་ནས་མ་འངས་སན་དཔགས་དང་

solidarity, experienced by Tibetans from almost all walks of life at that time (“Wild Yak Rinpoche” is again the protagonist of the novel), and sometimes imposed by Tibetans themselves. Although coming to grips with a sensitive past is not unheard of in Chinese novels, The Red Wind Scream is a landmark in the history of the Tibetan novel published in China, as Tsering Döndrup is the first writer who has dared so far to tackle this dark period—the other instance is The Joys and Sorrows of the Naktsang Boy (Nags tshang zhi lu’i skyid sdug), by Naktsang Nülo (Nags tshang Nus blo), but these are autobio-graphical memoirs, and does not claim to be a novel. Tsering Döndrup’s Red Wind is an interesting case of testimony through the medium of fiction, since no historic writing or analysis of this period has been allowed to emerge so far. Given that Tsering Döndrup was working at the Archives of the Malho Mongolian Autonomous Prefecture until the publication of his book, it can be surmised that its historical background is alas accurate. As usual with Tsering Döndrup, its tragic content does not preclude humor, which comes as a relief as the text can sometimes become oppressive. Still, in spite of its fictional guise, the authorities have withdrawn it from the market, under the pretext that it had not been published by an officially approved publishing house, but more plausibly because it sheds a crude and non-authorized light on painful times.

F e at u r e S


01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 4 1

བསར་བཟས་བད་ཚད་མཐ་བ་དས་བརམས་སང་ག་ཐག་མའ་ལའ་ར་ཟང་ཞག་མ་གཏགས་མ་བཀགས་གང་ནས་ཀག་མཁན་ག་ད་སང་དང་དགའ་སང་བརགས་ས་མ་འཇག་པའ་ངས་པ་མད་པར་འགར། (1961 ལར་སས་པའ་)ཚ་རང་དན་འགབ་ན་བད་ཀ་ས་ཚགས་ཁད་ད་ཉམས་མང་ཆ་ཤས་དང་། ལ་བ་ཐལ་དགས་ཤས། བརམས་ཆས་མང་ཤས་བཅས་ཀ་རམ་པ་པ་ཞག་ཡན། ཆས་ལགས་དང་སལ་རན་ལ་དད་གས་མད་པ་ན་འདས་པའ་ལ་ང་ཉ་ཤ་ལག་རང་ག་ཁང་ག་དམགས་བསལ་ག་ཁད་ཆས་ཡན་ལ། ད་ན་ཁང་ག་མས་པ་ (2001 ལར་དཔ་སན་བས། དབ་གངས་ 1500 དཔར། དབ་རར་ཤག་གངས་ 300) དང་སག་པ་ (2002 ལར་དཔ་སན་བས། དབ་གངས་ 1000 དཔར། དབ་རར་ཤག་གངས་ 300) གཉས་ཀས་ར་སད་པར་འགར14། ཀག་པ་པ་མང་ཆ་བ་ཞག་ག་བསམ་པར་མས་པ་ན་སག་པ་ལས་ལགས་པར་འདད་ཅང་། མས་པའ་ནང་ད་འབག་ཐར་ཟར་བ་ཞག་གས་དཔན་འག་བཟང་བའ་བད་ཀ་ཚ་བ་ཞག་དང་ས་ཡན་གསལ་ཁ་མད་པའ་མ་ཆ་མད་སར་ཞག་ས། མ་ས་བ་ཞས་འབད་པ་ད་གཉས་བར་ད་ཕན་ཚན་ཡ་ང་འ་ཐག་ག་འགགས་འདས་བང་སངས་ཀ་བང་རམ་བས་ཡད། འགགས་འདས་ད་ལ་བརན་ནས་བད་ཀ་ཚ་བ་དའ་ཕའ་སད་ཀ་འཇག་རན་ལ་རང་བང་ག་གད་ཆག་དང་། ནང་བཅད་ཀ་སམས་ཅན་ལ་མ་གའ་གནད་པ་སགས་ཀས་གཙས་ཏ་མཐའ་མར་ཉམས་རད་ད་གར། ཨ་ལགས་འབང་ཚང་ཞས་ཚ་རང་དན་འགབ་ཀ་བརམས་ཆས་ས་ཡང་ཡང་འབང་བའ་ཡལ་དའ་སལ་ས་ད་སང་འདའ་གབ་ཆ་གལ་ཆན་ཞག་ཏ་གར་ཡད་ལ། སལ་ས་དའ་ས་ཕང་རམ་བན་ག་མཛད་པའ་ཐག་ནས་ཆས་ལགས་ན་བད་མ་ཚའ་ཉན་རན་ག་འཚ་བའ་ཁད་ད་ས་ཁབ་ར་ཁབ་ད་གར་ཡད་པ་བསན་ཞང་། (མཚམས་མཚམས་ལ་དར་དམའ་འབབས་བས་ཡད།) མས་པ་ཡང་རམ་པ་པའ་བརམས་ཆས་མང་ཆ་བ་ལར། དའ་ནང་ད་རད་མཚར་དང་ཀ་རའ་ལམ་ནས་མའ་ས་ཚགས་འད་མན་ག་བར་ད་ཕན་ཚན་རམ་ཆག་ཆག་དང་ཧམ་སམས་ཚད་པ། ག་ནར་ཐབས་པ་བཅས་ཀ་གནས་ཚལ་འབང་རགས་གསལ་སན་བས་ཡད། ཚ་རང་དན་འགབ་ཀས་ཁང་ག་བརམས་སང་དབ་གསམ་པའམ་ཆས་ཉ་ཆར་ག་བརམས་ཆས་རང་དམར་འར་འར་ (2006 ལར་དཔ་སན་བས། དབ་རར་ཤག་གངས་ 382 ཡད།) ཀ་ནང་ད་ཞམ་མད་ཀ་དཔའ་སབས་གསར་བ་ཞག་བསན་ཡད། ད་རས་ཁང་ག་དཔའ་སབས་ཚད་ས་ན་བད་ཀ་ས་ཚགས་ཁད་ཀ་རང་ཞན་ག་རམ་པ་ཁག་ཅག་ག་ཐག་ལ་མན་པར། ད་ལས་ལག་ས་ཨ་མད་ར་ཁངས་ས་བཅག་

ConclusionThe Tibetan novel as a genre was launched under the Chinese authorities’ auspices in the 1980s, as a token of Tibetan writing culture coming to terms with modernity at last. But this literary tool, originally meant to propagate state-approved views about the nation, history, society, culture, and politics, was skillfully diverted by Tibetan writers to narrate their views of, mostly, the Tibetan nation (non Tibet-related content is extremely scarce). Social realism can be considered a roundabout way of settling accounts with present times and values; the historical novel, obviously, caters to the need of recalling Tibet’s glorious past or re-appropriating it through narration; the heroic novel is a particularly well-suited genre for Tibetan society, as it reminds of the Gesar epic, but also serves to glorify all-powerful characters in a period of relative powerlessness of Tibetans; historical-heroic genre combines the two previous genres’ advantages. In other words, lay intellectuals have turned the novel into a means of engaging thoroughly and subtly into an in-depth reflection on what being a Tibetan has meant for the last fifty years. This is especially crucial in places like Tibet where public debate and assessment of history and society are still tightly controlled by the Chinese authorities. Particularly, Tsering Döndrup’s The Red Wind Scream has certainly set a precedent and pushed the limits of what Tibetan writers feel entitled to tackle as novel subjects and elaborate upon as narratives.

One can only hope that new novels will keep being published and new genres explored, reflecting the changes undergone by Tibetans in an increasingly globalised world, and that both Tibetans and non-Tibetans alike will engage in reading these nar-rations, produced in harsh social conditions and for a limited audience.

Guest Editor Françoise Robin (Chos nyid dbang mo) is associate professor of Tibetan language and literature at INALCO (France). Her research fields include

contemporary fiction and poetry, as well as the emerging Tibetan cinema.


སངས་ལ་ར་ནག་གས་བམ་བཤད་ཅ་འད་ཞག་བརག་ག་ཡད་པ་དའ་ཐག་ལ་ཡན། དཔའ་སབས་ཀས་ཁངས་པའ་བརམས་སང་འདའ་ཆ་ཤས་དང་པ་ན་མཆངས་སད་ཆན་མ་ (1958-

9) ཞས་པའ་ཟང་ཟང་ག་ལ་ཟ་དའ་སར་ལ་ཡན་ཞང་། ད་ན་ཨ་མད་ར་8%m$=-8E};-+1#-+

ང-གང་ཁན་

ཏང་ལ་ཡར་ལངས་ང་རལ་བས་པར་གདག་རབ་ཀ་གཉའ་གནན་གཏང་བའ་སབས་དང་འཁལ་ནས་བང་ཡད། བརམས་སང་འདའ་བང་ཆ་ལན་ཞང་མཚམས་མཚམས་ལ་དགད་བའ་ཉམས་ཀས་ཕག་པའ་རམ་སལ་ད་ན་བརད་བའ་ནང་དན་རབ་པ་དང་མཉམ་ད་ལག་ཟར་ལངས་ཡད། རང་དམར་འར་འར་ན་ད་བར་ད་བད་ཀ་ལ་རས་ཁད་ཀ་གགས་འགལ་མད་པའ་ལ་ཟའ་སར་ཞབ་འབ་བས་པའ་བརམས་སང་ཁ་ན་ཡན་ཞང་། ལ་ཟ་དའ་ཁད་ད་བད་མ་མཐ་དམན་བར་གསམ་ཕལ་ཆ་བའ་མ་ཚའ་ནང་ད་དན་མད་འཛན་བཟང་། དམར་གསད། རང་སག་རང་གཅད། ཡ་ང་བའ་གདག་རབ། ང་ལག་རབ་གཏད། སག་བསལ་མནར་གཅད་དང་། མཚམས་མཚམས་ལ་གདང་སམས་མཉམ་སད་ལ་སགས་པའ་ཉམས་མང་འད་དག་ལས་སམས་གཉས་ཀས་མ་མངས་པ་མད། (བརམས་སང་འདའ་མ་ས་གཙ་བ་ན་སར་ཡང་ཨ་ལགས་འབང་ཚང་ཡན་ཞང་།) མཚམས་མཚམས་ལ་བད་མ་རང་གར་རང་མ་ལ་སག་སང་མནར་གཅད་བཏང་ཡད། སམས་ཚར་ར་བའ་འདས་པའ་ལ་རས་ལ་འཇ་བ་ན་ར་ནག་ག་བརམས་སང་ད་སར་བང་མ་མང་བ་ད་འད་ཅང་མ་རད། ཡན་ནའང་ཚ་རང་དན་འགབ་ན་མན་ནག་ག་དས་སབས་འད་འཇག་རན་དཀར་ངགས་ས་དམར་འདན་བད་ཕད་པའ་རམ་པ་པ་ཐག་མ་ད་ཡན་པས། ཁང་ག་རང་དམར་འར་འར་ན་ཀང་ག་ར་དཔ་སན་བས་པའ་བད་ཡག་བརམས་སང་ག་ལ་རས་ཀ་ར་རང་ཞག་ཡན། འད་དང་ཆ་འད་བའ་དཔ་དབ་གཞན་ཞག་ན་ནགས་ཚང་ནས་བས་བརམས་པའ་ནགས་ཚང་ཞ་ལའ་སད་སག་ཅས་པ་ད་རད། ཡན་ནའང་ད་ན་མ་ཚའ་བང་རམ་ཇ་མ་ཇ་བཞན་ད་བརད་པའ་དན་ཐ་ཞག་ལས་བརམས་སང་ག་གས་ས་བགངས་མ་ཆག་པར་འདད། དས་སབས་ད་དང་འབལ་བའ་ལ་རས་ཡག་ཆའམ་ཡང་ན་ཞབ་འཇག་ག་རམ་ཡག་ཅ་ཡང་ད་བར་ད་ས་ཚགས་ཐག་ལ་ཐན་ཏ་བཅག་མད་པས། ཚ་རང་དན་འགབ་ཀ་རང་དམར་འར་འར་ན་བཅས་སང་ག་ལམ་ནས་ལ་རས་ཀ་དཔང་རགས་སན་པའ་སང་དབ་ཐན་མང་མན་པ་ཞག་རད། སང་དབ་འད་དཔ་སན་མ་བས་བར་ད་ཚ་རང་དན་འགབ་ཀས་ར་ལ་སག་རགས་རང་སང་རང་ག་ཡག་ཚགས་ཁང་ད་བ་བ་བསབས་ཡད། དར་བརན་སང་དབ་འདར་འཁད་པའ་ཡ་ང་བའ་ལ་རས་ཀ་རབ་ལངས་ད་ན་ཕངས་སམས་དང་བཅས་བདན་པ་བདན་རང་ཡན་པའ་ས་སམ་བརབ་ཆག ཚ་རང་དན་འགབ་ལ་མཚན་ན་བརམས་སང་འདའ་བརད་བ་ཡ་ང་བ་ད་འད་ར་ནམ་རན་ལར་དགད་བའ་རད་མཚར་ལ་འཇག་ཡལ་མད་པ་མན་པར། སང་དབ་ཀག་པའ་བརད་རམ་ཁད་ད་མཚམས་མཚམས་ལ་སག་བསལ་གས་མནན་པར་བད་པས། སབས་མཚམས་ད་འད་ར་ཁང་ག་དགད་བའ་རད་མཚར་རམས་ན་སམས་ཀ་གསས་ས་འགར་བར་བད། བརམས་སང་འད་ལ་བཅས་སང་ག་ཕ་ཤན་གས་བཏམས་ཡད་མད་ལ་མ་ལས་པར། ར་ནག་གཞང་གས་སང་དབ་རམས་དཔ་འཚང་ཁམ་ར་ནས་ཕར་བས་བས་ཡད། ད་ལར་བད་དན་ན་

F e at u r e S


01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 4 3

བརམས་སང་འད་ཉད་གཞང་གས་ངས་ལན་ཡད་པའ་དཔ་སན་ཁང་ཞག་གས་དཔར་སན་མ་བས་པ་ལ་བསད་མད། ཡན་ནའང་ཡན་ང་མ་ན་བརམས་སང་འདས་ན་ཟག་ཆ་བའ་མན་ནག་ག་ལ་ཟ་ཞག་ར་ནག་གཞང་ག་འདད་པ་ལ་མ་བསན་པར་འཇག་རན་དཀར་ངགས་ས་དམར་རན་ད་ཕངས་པའ་རན་གས་ཡན་ལས་ཆ།

མཇག་སམ། བད་ཡག་ག་བརམས་སང་ན་ལ་རབས་བརད་ཅའ་སབས་ས་ར་ནག་གཞང་ག་རབ་སར་འག་ཏ་རམ་སལ་གསར་བ་ཞག་ག་ང་བའ་ཐག་ནས་དར་འག་ཚགས་ཏ། བད་ཡག་ཏ་གཞ་ནས་དང་རབས་ཀ་རམ་འགས་ངས་ལན་བང་བའ་མཚན་རགས་ལ་བ་ཞག་ཏ་གར། ཡན་ནའང་ཐག་མའ་དམགས་ཡལ་ལར་ན། རམ་རག་ག་ལག་ཆ་འད་བརད་ད་བད་མ་རགས་དང་། དའ་ལ་རས། ས་ཚགས། རག་གཞང་། ཆབ་སད་བཅས་ཀ་སར་ལ་གཞང་གས་ངས་བཞས་ཡད་པའ་ལ་ཚལ་རམས་དལ་བསགས་བད་སད་ཅག་ཏ་ར་བ་བརབ་ཡད་མད། ཡན་ནའང་བད་ཀ་རམ་པ་པ་ཚས་ཐབས་མཁས་ཀ་ས་ནས་དའ་ཁ་ལ་ན་གཙ་ཆ་བར་ཁང་ཚ་རང་ཉད་ཀས་བད་ལ་འཛན་པའ་ལ་ཚལ་མཚན་ཐབས་ཀ་ཕགས་ས་བསར། (ཁང་ཚའ་བརམས་ཆས་ཀ་ཁད་ད་བད་དང་འབལ་བ་མད་པའ་བརད་བ་ན་ཧ་ཅང་དཀན་པ་ཡན།) ས་ཚགས་དངས་ཡད་རང་ལགས་ཀ་བརམས་སང་ན་དས་ད་ལ་བ་དང་དའ་རན་ཐང་ལ་ཚད་དཔགས་འཇལ་བད་ཅག་ཏ་བར་ཆག་པ་ལར། ལ་རས་བརམས་སང་གས་བད་ཀ་འདས་ཟན་པའ་གཟ་བརད་ཀ་ལ་རས་ལ་ཕར་དན་ནམ་ཡང་ན་ལ་རས་དའ་བང་རམ་བསར་སག་བད་པའ་དགས་མཁ་བསང་ཐབ་པ་ན་གསལ་བ་རད། དཔའ་བའ་བརམས་སང་ན་བད་ཀ་ས་ཚགས་ལ་ཤན་ཏ་འཚམས་པའ་རམ་སལ་ཞག་ཡན་པར་འདད། ར་མཚན་ན་དས་ག་སར་ག་སང་དན་གས་གཏང་བ་མ་ཟད། ད་དང་དས་བད་མ་ཚར་ལས་བཅས་ཀས་དབང་ཐང་ཆང་བའ་ལ་ཟ་འད་འད་ཞག་ཏ་ཕལ་བང་ག་མ་ས་ས་རང་ལ་མཆག་གར་ག་གཟ་བརད་སན་པའ་མཐན་འགར་བད། ལ་རས་དཔའ་བའ་བརམས་སང་གས་གང་ག་རམ་སལ་ད་གཉས་ཀ་དག་མཚན་ཡད་ཚད་གཞ་གཅག་ཏ་བས་བར་བད་ད། བཤད་སངས་གཞན་ཞག་ལ་བརས་ན། མ་ས་ཤས་ཡན་ཅན་ཚས་བརམས་སང་ན་འདས་པའ་ལ་ང་ལ་བཅའ་རང་ལ་ཁང་ཚས་རང་ཉད་བད་ཅག་ཡན་པའ་འད་ཤས་བཟང་པ་དར་བསན་དན་ཅ་ཞག་ཡད་པའ་སར་ལ་ཞབ་ཅང་ཕ་ཞང་ཁ་ཚ་དགས་གཏགས་ཀ་བསམ་གཞགས་གཏང་ཟབ་གཏང་བད་ཀ་ལག་ཆ་ཞག་ཏ་བསར་བ་རད། འད་ན་བད་ལ་བའ་ཡལ་ག་ཞག་ས། ར་ནག་གཞང་གས་ད་དང་ཡང་ཧ་ཅང་དམ་དག་ཆན་པའ་ས་ནས་མང་ཚགས་ཀས་དཔད་གང་སལ་བ་དང་། ལ་རས་དང་ས་ཚགས་ཀ་དག་སན་ལ་བརར་ཤ་གཅད་པ་བཅས་ལ་སངས་འཛན་ནན་མ་བད་པའ་ཡལ་ག་ཞག་ལ་མཚན་ན་ཧ་ཅང་གལ་ཆན་པ་ཡན། དམགས་བསལ་ད་ཚ་རང་དན་འགབ་ཀ་རང་དམར་འར་འར་གས་མ་དཔ་ཞག་བསན་ཏ། བད་ཀ་རམ་པ་པ་ཚས་བརམས་སང་ག་བརད་བར་ཅ་ཞག་འབ་རང་བ་དང་སང་འདན་ཚལ་ཅ་འད་ཞག་བད་རང་བའ་ཚད་བཀག་ད་གཏར་ཡད་པ་ན་ཐ་ཚམ་མད་པ་ཞག་ཡན། ཉན་ར་ལས་ཉན་རར་ག་ལ་གཅག་གར་ག་ལམ་ད་འག་བའ་འཇག་རན་འདའ་ཁད་ད་བད་མ་ཚར་འཕ་འགར་ཅ་འད་ཞག་བང་བར་བསམ་གཞགས་གཏང་བའ་བརམས་སང་གསར་བ་མ་མཐད་ད་དཔ་སན་དང་། རམ་སལ་གསར་བ་མ་མཐད་ད་འཚལ་སགས་བད་ཐབ་པའ་ར་བ་བཅངས་ར་དང་ཆབས་ཅག ས་ཚགས་ཀ་གནས་སངས་རབ་པ་ད་འད་ཞག་ཏ་ཀག་མཁན་ཉང་ཉང་ཞག་ག་ཆད་ད་བརམས་པའ་སང་གཏམ་ད་དག་བད་མ་ཡན་མན་གཉས་ཀས་གཅག་མཚངས་ཀ་ས་ནས་ཀག་ཐབ་པའ་སན་འདན་ཞ།

(བསད་ནམས་ཚ་རང་གས་དབན་ཡག་ནས་བད་ཡག་ཏ་བསར།)


གདན་ཞས་རམ་སག་པ་ཆས་ཉད་དབང་མ་(Françoise Robin)ལགས་ན་ཧ་རན་ས་ཡ་INALCO སབ་ག་ཆན་མ་ཡ་བད་ཀ་སད་ཡག་རམ་རག་ག་དག་རན་ཆན་མ་གཞན་པ་ཡན། མའ་ཞབ་འཇག་ག་ཁབ་ཁངས་ན་དང་རབས་བད་ཀ་རམ་རག་དང་བད་ཀ་གག་བརན་ཡན།Endnotes

1 གཞན་ན་ཟ་མད་ཀ་གཏམ་རད་ན་ སས་ ནའ་མན་ (B. Newman)གས་དབན་ཡག་ཏ་བསར་ཏ། དབན་འགར་ག་ཁ་བང་ལ། The Tale of

the Incomparable Prince ཞས་ཟར། ཧར་ཕར་ ཁ་ལན་ (HarperCollins) དཔ་སན་ཁང་གས་ ༡༩༩༧ ལར་ནའ་ཡག་ཏ་དཔ་སན་བས།2 འད་ན་སབས་འཁལ་ཞག་མན་པར། རམ་པ་པས་ར་གར་ག་ར་མ་ནའ་རགས་བརད་ལ་གང་ནས་གས་ལད་ཟས་བས་པ་ཞག་ཡན།3 ཡན་ནའང་། བརམས་སང་ག་རང་ཐང་ཅན་ག་བརམས་ཆས་འད་དག་ན་བད་ཀ་རམ་རག་ག་ཁབ་ཁངས་ས་འབར་ད་ཐན་ཡད་པར་བརན། ད་དག་འདར་དངས་ན། སན་པ་གཡ་རག་དང་ཉ་མ་ལ་ས། བཀ་ས། ༡༩༩༧ས་དཔན། སག་འབམ་རལ། ༡༩༩༩སན་ག་རང་ས། ཨ་སན་བཀ་ཤས་དན་འགབ། ༡༩༩༩ནབ་བཞད་ཀ་ཉ་མ། རབ་གང་ར་ར་མཁར། ༡༩༩༩ཨ་ཁ་རམ་རལ་དང་ཁའ་གནའ་རའ་ཚ་ལ། ཨ་སན་བཀ་ཤས་དན་འགབ། ༢༠༠༡དངས་གཙང་ལད་མད་ཀ་བར་དང་། གཙང་སངས་དར་རས། ༢༠༠༢ལ་སའ་ར་ལམ། ཉ་མ་དན་འགབ། ༢༠༠༢མག་གསམ་པ། རག་ལན་ར་མཚ། ༢༠༠༢གནམ་ས་རབ་རབ། ཚ་རང་གནམ་མགན། ༢༠༠༢།༢༠༠༣ངས་ཤས་ཚད་ལར་ན། འད་དག་ལས་གཞན་ངས་བརད་གཅད་ཞས་པའ་བད་ཡག་ག་དས་དབ་གཙ་ཆ་ཁག་ཏ་འདན་སལ་བས་མ་འདག ཚ་རང་གནམ་མགན་ག་ཏང་བ་ཟང་རག་ (2000) ཞས་པ་དའ་ནང་ད་རག་གནས་གསར་བརའ་སབས་ས་ཏང་གས་གས་སང་བས་པའ་ལ་ཆང་ད་ཕག་ཅག་ག་ལས་དབང་བས་ཡད་པ་ད་ལ། བརམས་སང་ག་ག་མང་སད་དགས་པ་ཞག་ཏ་མཐང་རང་། དཀས་གཅག་ཏ་དབ་གཟགས་ས་དཔར་སན་བད་རར་ད་དང་བསག་ནས་བསད་ཡད། གཞན་ཡང་ང་ཚས་འདར་ཕལ་བང་རམ་པ་པ་སབས་ཆན་བད་གལ་ག་གངས་འདབས་ཀ་དར་ཁད་དང་ཤམ་L་ལའ་བ་རད་ཅས་པ་དའང་གང་འས་ཞང་། ངས་ཤས་གསལ་ལར་ན། འད་ན་ (2009-2010) བར་ད་ད་ར་ཞག་ (www.tibetcm.com) ག་ཐག་ལ་མ་འགད་བས་པའ་བརམས་སང་ཐག་མ་དང་ཁ་ན་ཉད་རད། བརམས་སང་འད་ན་དན་ང་མར་ ༡༩༩༩ ལ་ནས་ ༢༠༠༡ བར་ད་བརམས་གབ་རང་། “ར་རན་ས་ཚགས་ཀ་དབང་གས་” དཔ་སན་བས་མ་འདག (http://www.tibetcm.com/html/news/f04a227cf8510bd1588624001d6530f0/).

4 དཔར་ན། ལ་ར་ མ་ཁ་ན་ (Lara Maconi) ཡས་བརམས་པའ་ « “Au-delà du débat linguistique : comment définir la littérature tibétaine d’expression chinoise ? ‘Spécificités nationales’ et ‘spécificités régionales’”,

Revue d’Études Tibétaines ༢༠༠༨ ལའ་ས་ཟ་ ༡༠ པའ་ཚས་ ༡༤། ཤག་གངས་ ༡༡༧ ནས་ ༡༥༦ བར་ད་འབལ་ཐག་འད་ནས་གཟགས། (http://himalaya.socanth.cam.ac.uk/collections/journals/ret/pdf/ret_14_09.pdf) ད་དང་ L ཧར་ཐ་ལ་དང་ P. ས་ཁ་ཕ་ན་ ཝ་ཌ་ན་ (L. Hartley & P. Schiaffini-Vedani) གཉས་ཀས་རམ་སག་བས་ཤང་། ཌའ་ཁ་སབ་ག་ཆན་མས་ ༢༠༠༨ ལར་ཌར་ཧམ་དང་ལན་ཌན་གཉས་ས་དཔ་སན་བས་པ་དའ་ཤག་གངས་ ༣༢ ནས་ ༦༠ བར་ད་འདན་སལ་བས་པའ་དབངས་སན་དན་འགབ་ཀས་བརམས་པའ་ གངས་སང་ག་ངར་སད། ར་ཡག་ཏ་བས་པའ་བད་ཀ་སན་ངག་ཅས་པ་ད་ལའང་གཟགས་རགས་མཛད། གཞན་ཡང་། གང་མཚངས་ཀ་དཔ་དབ་དའ་ཤག་གངས་ ༡༧༣ ནས་ ༢༠༡ བར་ག་ ལ་ར་ མ་ཁ་ན་(Lara Maconi)ཡ་རམ་ཡག་ རལ་ཁབ་གཅག གང་ཕགས་གཉས། བད་ཀ་དས་རབས་གསར་བའ་རམ་རག་དང་སད་ཡག་ག་རད་པ་ཞས་པ་ད་དང་། ད་དང་། གང་མཚངས་ཀ་དཔ་དབ་དའ་ཤག་གངས་ ༢༠༢ ནས་ ༢༢༤ བར་ད་འཁད་པའ་ བད་ཀ་ཐད་ད་འཕར་བའ་བ་རད། བཀ་ཤས་ཟ་བ་དང་བད་ཀ་དངས་ཡད་ས་འཕལ་རང་ལགས་ཀ་གལ་ཆའ་རང་བཞན་བཅས་ལའང་གཟགས་པར་མཛད།5 ཆ་རན་འདས་ར་ཡག་ཏ་བས་པའ་བད་ཀ་བརམས་སང་རམས་རང་བཞན་གས་ཟར་ད་ལས་ས་འཇག་འག་བས། ད་དག་ལས་སད་གགས་ཆ་བའ་བརམས་སང་ཁ་ཤས་ཀ་མང་ནས་སས་ན། འཇམ་དཔལ་ར་མཚའ་སལ་བཟང་མ་ཏག (1982) ཨ་ལགས་ཀ་རལ་འཚབ་དངས་སང་ (ར་ཡག་ག་དཔར་མ་ ༡༩༩༨། དབན་ཡག་ག་དཔར་མ། ༢༠༠༢) དང་། ག་སར་རལ་པ་ (ར་ཡག་ག་དཔར་མ་ ༢༠༠༩། དབན་ཡག་ག་དཔར་མ། ༢༠༡༡ ལར་འདན་ངས།) གཞན་ད་དང་། ཡ་ཤས་བསན་འཛན། མ་སན། དགའ་དབངས་སན། ར་ར་ཚ་བརན། དན་འགབ་དབང་འབམ་བཅས་སགས་ཡད། གཞན་ཡང་བརམས་སང་དཔ་དབ་དང་བརམས་སང་ཐང་ང་དཔ་སན་བས་པའ་རམ་པ་པའ་དཔང་ཁག་ཅག་ཡད་རང་། འདར་ས་ཆད་ཆང་རན་ཁང་ཚ་ཚང་མའ་མང་བཀད་ཐབས་བལ། དབན་ཡག་དང་ད་མན་ག་སད་ཡག་གཞན་ད་བས་པའ་བརམས་སང་འདར་མ་འཁད་པའ་ཁངས་ས་བ་མ་ཡན་ཏན་དང་ཁང་ག་མ་གཡར་ ཨ་ལ་ཟན་ཌ་ར་ ཌཝཌ་ ཎལ་ A. David-Néel (1868-1969)གཉས་ཀས་ཕ་རན་སའ་སད་ཡག་ཏ་ཐག་མར་བརམས་པའ་ Le Lama aux cinq

sagesses (1935 ལར་དཔ་སན་བས། དབན་ཡག་ག་ཁ་བང་ད་ མ་ཕམ་ཞས་འབད། 1938 ལར་དཔ་སན་བས།) ཞས་པ་ད་དང་། ཚ་དབང་སན་པ་

F e at u r e S


01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 4 5

ཡས་བརམས་པའ་ Idols on the Path (1996 ལར་ལན་ཌན་ད་དཔ་སན་བས།) (1999 ལར་ལ་ལ་ར་དཔ་སན་བས་པའ་) འཇམ་དབངས་ནར་བས་བརམས་སང་ཤར་ལ་ཀམ། མན་ཌ་ལའ་དཀལ་འཁར་ན་སད་གགས་ཆ་ཤས་ད་ཡན་ཞང་། ཉ་ཆར་གསར་ད་ཐན་པའ་བརམས་སང་ཁག་ཅག་ན། རན་ཆན་ར་ར་ཡས་བརམས་པའ་བད་ཀ་ག་བ་ང་ལག་པ་ (2005 ལར་ནའ་ཡག་ཏ་དཔ་སན་བས་) དང་། ག་ར་ཡས་བརམས་པའ་བད་ཀ་ཚ་དཔན་འཇའ་རང་ (2005 ལར་ཟ་ལང་ད་དཔ་སན་བས་)། ཐབ་བསན་བསམ་འཕལ་གས་བརམས་པའ་གནམ་ནས་ཟགས་པ་ (2008 ལར་ལ་ལ་ར་དཔ་སན་བས་) བཅས་ཡན། འབག་ཡལ་ག་རམ་པ་པ་ཚས་དབན་ཡག་ཏ་བརམས་པའ་བརམས་སང་ཁག་ཀང་འདར་བཀད་མད་མད། ཡན་ནའང་ད་དག་ལས་ངས་པར་ད་གང་རན་ཡད་པ་ཞག་ན་ཀན་དགའ་ཆས་ལན་གས་བརམས་པའ་ཀརའ་དཀལ་འཁར་ (2005 ལར་ལ་ལ་ར་དཔ་སན་བས་) ཞས་པ་ད་རད། འད་ན་འབག་ག་རམ་པ་པ་ཞག་གས་བརམས་ཞང་རལ་སའ་ཐག་ཏ་ཁབ་པའ་བརམས་སང་ག་དབ་ཐག་མ་ར་གགས་ཞང་། ཕ་རན་ས་དང་ཨ་ཊ་ལ་གཉས་ཀ་སད་ཡག་ཏ་བསར་ཡད། ཀར་ཨ་ར་ཡས་ (1995 ལར་) བརམས་པའ་སན་སང་ཅན་ག་དཔའ་རད་ཅས་པ་ད་ན་འབག་ག་ལ་རས་བརམས་སང་ག་དབ་ཐག་མ་ད་ཡན།6 ཞབ་ཕ་ན་ཨ་ཡན་ ཝ་ཊ་ (Ian Watt) ཡས་ བརམས་ཞང་། (1984[1957]ལར་ཁ་ལ་ཕར་ན་ཡ་སབ་ག་ཆན་མའ་དཔ་སན་ཁང་གས་དཔར་སན་བས་པའ་)བརམས་སང་ག་དར་ཚལ་ཞས་པ་དར་གཟགས། 7 «ར་ཤལ་རམ་རག »ན་ལའ་ཞན་གས་བརམས་པའ་སང་ཐང་ ར་ཤལ་ ཞས་པ་ད་དཔར་སན་བས་པ་དང་འབལ་ནས་ ༡༩༧༧ ལའ་རས་ས་ར་ནག་ཏ་དར་བའ་རམ་སལ་རགས་གཅག་ཡན། དས་རག་གནས་གསར་བར་ལས་བང་བའ་སག་བསལ་ཞ་བར་བད་པར་འདད་ཅང་། རམ་སལ་འད་ལ་ར་ནག་གཞང་གས་སལ་སང་བས་ཡད།8 « ར་ཤལ་རམ་རག་ »ན་བད་ཡག་ཏ་མ་གགས་པ་ད་འད་མན་མད། ཡན་ནའང་སང་ཐང་ཁ་ནར་མ་གཏགས་བང་མད། རམ་སལ་འདའ་དཔ་མཚན་ས་ཤས་དང་སད་གགས་ཆ་ཤས་ན་ ༡༩༨༡ ལར་དཔ་སན་བས་པའ་དན་འགབ་རལ་ (1953-1985) གས་བརམས་པའ་སང་པ་ཞས་པ་ད་རད།9 བཀས་ཟར་ཚང་ག་གསང་བའ་གཏམ་རད་ན་བརམས་སང་ད་ཉད་ཀ་རམ་པ་པས་ (བཀས་གང་དབང་རར་ཞས་པའ་མང་ཐག་ནས་) དབན་ཡག་ཏ་བསར་ཏ། ཀང་གའ་བད་རག་པ་དཔ་སན་ཁང་གས་ ༡༩༩༨ ལར་དཔ་སན་བས། དཔ་དབ་འད་འཇར་མན་ག་སད་ཡག་ཏའང་བསར་ཡད།10 ཨ་མད་ན་བད་ཆལ་ཁ་གསམ་ཞས་བར་སལ་ཞག་ཡད་པ་དའ་ཁངས་ཀ་གཅག་ཡན་ལ། (གཞན་ད་གཉས་ན་དབས་གཙང་དང་ཁམས་ཡན།) ཨ་མདའ་ཁངས་ས་ད་ལའ་མཚ་སན་ཞང་ཆན་དང་། ས་ཁན་ག་ནབ་བང་དང་ཀན་སའ་ཡ་ལ་ནབ་བཅས་འདས་ཡད།11 ད་དག་ག་ཁད་ད། རལ་བ་སང་བཙན་སམ་པ་ (605-949)། ཁ་སང་ལ་བཙན་(755-797)། གང་དར་མ་ (803-842?)། རལ་དབང་ལ་བ་(1617-1682) དང་ཁང་ག་ས་སད་སངས་རས་ར་མཚ(1653-1705)། རལ་དབང་དག་པ་(1683-1706?)བཅས་དང་། ཆས་ལགས་ཀ་མ་ས་དཔར་ན་སབ་དཔན་པད་མ་འབང་གནས་ (ར་གར་ད་དས་རབས་བརད་པར་བན་ཞང་ཧ་ལམ་གཏམ་རད་ཀ་མ་ས་ལ་བར་གར་བའ་ཆས་ཀ་སབ་དཔན་འད་ན་སངས་རས་ཀ་བསན་པ་སལ་བར་བད་ད་བན་པར་བཤད་) དང་། ཇ་བ་ར་ཨ་ཏ་ཤ་ཞས་ (དས་རབས་བཅ་གཅག་པར་ར་གར་བང་ག་ལར་བན་པའ་སབ་དཔན་འད་ན་བད་ཀ་བསན་པ་ཕ་དར་ག་འཕལ་རས་ལ་མཛད་རས་ཤན་ཏ་ཆ་བ་ཞག་ཡན།) 12 རབ་གང་ར་ར་མཁར་གས་བརམས་པའ་ས་སད་སངས་རས་ར་མཚའ་ (གང་ག་མཆན་གསམ་པར་གཟགས་) བཅས་སང་ག་རམ་ཐར་ག་ནང་ད་བད་སག་གཉས་བར་ག་འགལ་བ་རམས་འབར་ད་ཐན་པ་ཞག་བས་ཡད་པར་བརན། ཕགས་སག་དཔ་དབ་འདའ་རམ་སག་པ་ཚས་དས་ན་ « མ་རགས་བར་ག་འཆམ་མཐན་ » ལ་བ་མད་གང་བཀར་བད་པ་དང་འགལ་བར་བསད་ནས་ངས་ལན་མ་བས་པར་ཕར་བསགས། ཡན་ནའང་བརམས་སང་ད་རས་ནས་ནབ་བཞད་ཀ་ཉ་མ་ཞས་པའ་ཁ་བང་འག་ཏ་ས་ཁན་ཞང་ཆན་དར་ར་མད་ར་འདན་བཞན་པའ་གངས་དཀར་ར་བ་ཞས་པའ་རམ་རག་དས་དབ་དའ་ནང་ད། ༡༩༩༩ ལར་ (དས་དབ་འདན་ཐངས་དང་པ་ར། ཤག་གངས་ ༤ ནས་ ༢༡ བར་དང་། འདན་ཐངས་གཉས་པ་ར། ཤག་གངས་ ༤ ནས་ ༢༦ བར། འདན་ཐངས་བཞ་པ་ར། ཤག་གངས་ ༤ ནས་ ༢༤ བར་ད་) དཔར་སན་བས་འདག13

བརམས་སང་དཔ་དབ་གཅག་ལས་ལག་དཔ་སན་བད་མཁན་ག་རམ་པ་པ་གསམ་ཁ་ན་མ་གཏགས་མད་པར། རབ་གང་ར་ར་མཁར་དང་ལག་པ་དན་འགབ་གཉས་ཀས་ (བརམས་སང་དབ་ ༢ ར་) དང་། ཚ་རང་དན་འགབ་ཀས་ (བརམས་སང་དབ་ ༣ ) དཔ་སན་བས་ཡད།14 འད་གཉས་ཀའང་ད་ལ་ས་བརབ་ཚར་ཡད་པའ་ཕད་སར་བདག་ཅན་ག་བད་ཀ་དཔ་སན་ཁང་ཞག་གས་དཔར་སན་བས།


བ་གལ་ས་ཧབ་བམ་ཨ་ཙ་ར་བ་གལ་ས་ཡངས་གགས་ས་ཇར་ར་བ་གལ (1747–1781) ན་བད་ད་ཡང་

མཁན་དབན་གཞང་མ་ས་དང་པ་ད་ཡན་པ་མ་ཟད་ཉ་རབས་བད་ཀ་ལ་རས་ནང་བད་མ་ཞག་དང་བཟའ་ཟ་སག་

མཁན་ནབ་གང་བ་དང་པ་ད་ཡང་རད། ཁང་ན་ཕ་ཚང་པ་ཕག་པ་ཇར་ར་ས་གལ་George Bogleཟར་བ་ཞག་

དང་མ་རགས་བཟང་ག་སས་མ་ཨན་སང་ལར་Anne Sinclair ཟར་བ་གཉས་ཀ་སས་ས་༡༧༤༧ལར་ས་ཁ་

ཌ་ལན་ཌའ་གང་ཁར་ཆ་ཤས་ག་ལ་ས་ག་(Glasgow) ར་སས། ཁང་ལ་གཅན་པ་གཉས་དང་སང་མ་བཞ་

ཡད། ལ་བཅ་གསམ་སབས་ཨ་མ་གངས་འདག ཁང་ཨ་ཌར་སར་ག་(Edinburgh) སབ་ག་ཆན་མར་

སབ་ཞགས་བས་ཏ་གཏན་ཚགས་རགས་པར་སབ་སང་དང་། ལ་བཅ་བརད་ལ་སན་སབས་ལན་ཌན་ག་ཐག་ཉའ་

ཨན་ཧལ་ཌར་(Enfield) ཡད་པའ་སར་བཙགས་གཙག་ལག་སབ་ག་ཞག་ནང་བསབ་པ་མཐར་ཕན། ད་ནས་

ཟ་དག་རང་ལ་ཧ་རན་སར་ཡལ་སར་ད་ཕན་ཞང་སར་ལག་ནས་རང་ག་གཅན་པ་ར་སར་ཐའ་(Robert) ལན་ཌན་

དང་ས་ཁ་ཌར་ཡད་པའ་ལས་ཁངས་ནང་དངལ་གཉར་ག་བ་བ་ལ་བཞར་བས།

ར་གར་ཤར་ཕགས་ཚང་ས། ༡༧༧༠ལར་དབན་ཇ་བས་གཉར་བའ་ར་གར་ཤར་ཕགས་ཚང་སའ་ནང་བ་བ་ཐབ་ས་བང་གལ་ལ་ལ་ས་ཕར་མ་ག་བང་སབས་ཏ། ལ་དའ་ཟ་དག་པར་དབན་ཇའ་དབང་ཤགས་ཀ་ལ་གནས་བང་ག་ལའ་གང་ཁར་ཀ་ལ་ཀ་ཏར་འབར། དར་སབས་ནས་རང་པ་མ་ཐགས་པར་རང་ཉད་ཀ་ཤས་འཇན་ལ་བརན་ནས་ཤར་ཕགས་ཚང་སའ་གཞང་འཛན་ས་ཁབ་པ་ཝ་རན་ཧ་ས་ཁན་(Warren Hastings) ག་ལག་རགས་ས་བས་བཞག་བས། ༡༧༧༤ ལར་ས་ཁབ་པ་ཝ་རན་ཧ་ས་ཁན་གས་ཁང་འབག་དང་བད་ད་ས་ཚབ་ཏ་བཏང་ཏ་ཁང་ན་ལ་རས་ནང་བད་དབན་བར་འབལ་བ་བང་མཁན་གཞང་འབལ་མ་ས་ཐག་མ་ད་ཆགས། བད་དབན་གཉས་ཀ་ཐག་མའ་འབལ་བ་འད་ན། དང་པར་འབག་ཡལ་དང་ཀ་ཅ་བ་ཧར་(Cooch Behar)གཉས་བར་བང་བའ་རད་རག་ཅག་ལས་འཕས་ཏ་འབག་དང་དབན་གཞང་གཉས་བར་དམག་འཁག་ལངས་པ་དའ་བར་འདམ་ག་ཆད་ད་བཏང་བའ་པཎ་ཆན་ས་ཐག་དག་པ་དཔལ་ལན་ཡ་ཤས་(1738-1780)ཀ་ཕག་ཡག་ཅག་ལ་བརན་ནས་བང་འདག

ཨ་ཙ་ར་ཇར་ར་བ་གལ། (George Bogle)

མགན་པ་ཚ་རང་ནས།F e at u r e S


01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 4 7

འབག་དང་ཀ་ཅ་བ་ཧར་བར་ག་རད་རག༡༧༣༠ལར་ཀ་ཅ་བ་ཧར་ག་རལ་པས་ར་གར་ག་མ་གལ་རལ་པར་ཁ་གཏད་གཅག་པའ་ཆད་ད་འབག་ལ་རབ་རགས་བཅལ་ཅང་འབག་དང་བར་མཆད་ཡན་ག་འབལ་བ་བང་བ་དང་། རམ་པས་ཀ་ཅ་བ་ཧར་ནང་འབག་ག་དབང་ཤགས་ཆ་ར་ཕན་འདག ག་ཊ་ག་ར་ཛ་ས་ཀ་ཅ་བ་ཧར་ག་རལ་པ་གཤགས་རས་༡༧༧༡ནང་ས་མཆད་རམས་རལ་པར་ས་བས་མ་འཆམ་པའ་སབས།འབག་ས་སད་བཞ་དར་བས་རལ་སས་དག་གཅན་ཁ་ལས་ཕབ་ས་འབག་ཏ་བཙན་ལ་བཅག་ཅང་དའ་ཚབ་ཏ་འབག་པའ་མཐན་ཕགས་རལ་སས་ཤག་རལ་་ཁར་བཀད། དའ་སར་པཎ་ཆན་དཔལ་ལན་ཡ་ཤས་ཀ་རམ་ཐར་ནང་། འབག་ས་སད་བཞ་དར་ནས་གས་ས་ཆན་པ་གསར་བཞངས་གབ་པ་དང་བསན་ར་བ་མ་མཆག་ལ་ལགས་འབལ་སབ་མ་ཆད་ད་མངགས་པ་འབར། ཕར་ཡང་ལགས་ས་བརད་པའ་བཀའ་ཤག་དང་གནང་སས་བཟང་པ་བཅས་དང་འཁར་ཆད་ད་མངགས་ཏ། ག་ཊ་ཀའ་ར་ཛ་ས་སད་ནས་བཙན་ད་བཟང་ཡད་འདག་པ་གད་གལ་མཛད་ན་ལགས་པའ་ཞལ་

poRtRAit of geoRge bogle.

ཇར་ར་བ་གལ་ག་འད་པར།


ཏ་ཕབས། ས་སད་ནས་ཀང་བཀའ་ས་བས་ནད་ད་སངས་རས་སང་ས་གསར་ཟངས་ལས་གབ་པ་གསར་བཞངས་ཀ་ཕད་ཡན་ཚལ་ག་ས་བརན་གས་ཐག་དངས་པའ་དངས་འབལ་ར་ཆན་པ་བསར་ཏ་བཀའ་ལས་ཅང་ཟད་ཀང་མ་འགལ་བར་ད་འཕལ་ག་ཊ་ཀའ་ར་ཛ་ཡང་བཙན་ནས་བཏང་བའ་གནས་ཚལ་ག་ཞ་ཡག་འབར་པས་ཐགས་མཆག་ཏ་དགས་ཞས་གསལ་འདག་ཀང་། དངས་ས་ན་རད་རག་ད་མར་མ་འཇགས་པར། ༡༧༧༢ནས་ ༡༧༧༣ ནང་རལ་སས་དག་གཅན་ག་རབ་རར་དབན་ཇའ་ར་གར་ཤར་ཕགས་ཚང་ས་ལངས་ནས་དབན་འབག་བར་དམག་འཁག་ལངས་ཤང་ཀ་ཅ་བ་ཧར་ནང་ཡད་པའ་འབག་ག་དམག་སར་མཐར་སད་བཏང་ས་སག་ས་ག་བར་ཕགས་ས་དད་པ་མ་ཟད་འབག་ག་ས་ཆ་ཡང་གང་འཚམ་ཤག་དབན་ཇར་ཤར། སབས་དར་འབག་ནང་ཁལ་དའང་རད་རག་བང་ས་བཞ་དར་བའ་ས་སད་ཀ་ག་གནས་ཕབ་ཅང་ས་སད་གསར་པ་ཀན་དགའ་རན་ཆན་ལ་བསས། ས་སད་བཞ་དར་བ་རས་ས་བད་ནང་སབ་བཅལ་ད་འབར་བ་རབ་ཚབ་རན་པ་ཆས་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆར་ཤས་ས་མ་བཅག་པར་བཀངས་འདག

པན་ཆན་རན་པ་ཆའ་ཕག་ཡགའབག་ས་སད་ཀན་དགའ་རན་ཆན་གས་པན་ཆན་རན་པ་ཆར་ཕ་འབག་གཉས་ལ་བར་འདམ་གནང་དགས་པའ་ར་འདན་ཞས་པ་དང་། གར་ཥ་ས་སང་གས་ཀང་འབག་དང་ཕ་རང་སགས་ས་སང་ཁ་ཤས་འཁག་ཟང་ག་སབས་ས་ཡད་འདག་པར་ར་ཉད་ནས་བར་ཆངས་ཤག་གནང་ན་བཀའ་དན་ཆ་ཚལ་ཞས། ད་བས༡༧༧༤ནང་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆས་ཝ་རན་ཧ་ས་ཁན་ལ་ས་ཚབ་ཆད་མངགས་གདང་འབག་ག་ས་ཆ་བངས་པ་རམས་ཕར་སག་དང་འབག་དང་ཕན་ཚན་འགག་འཇགས་ཡང་བའ་་ཕག་འཕན་བཏང་བ་ར་གར་དབན་གཞང་ལ་ཟ༣ཚས༢༩ཉན་འབར་ཏ། ཚང་སའ་ས་ཁབ་པས་ད་ན་བད་འབག་གཉས་ནང་འབལ་བ་བད་པའ་ག་སབས་ཡག་པ་ཞག་ཏ་མཐང་ནས་ལམ་སང་ད་ལ་ངས་ལན་གས་འབག་པའ་ས་བཟང་བ་རམས་ཕར་སག་གནང་ཞང་། ༡༧༧༤ ལའ་ཟ ༤ ཚས ༢༥ ཉན་ར་གར་དང་འབག་གཉས་ཕན་ཚན་དམག་འཁག་མད་པར་ཞ་བདར་གནས་ར་དང་ཚང་ག་འབལ་བ་བད་རའ་ཆངས་ཡག་ཅག་ཀང་བཞག་འདག

ཇར་ར་བ་གལ་བད་འབག་ལ་ས་ཚབ་ཏ་བཏང་བ།དབན་འབག་ག་དམག་འཁག་དང་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆའ་ཕག་ཡག་དས་དབན་གཞང་ལ་འབག་ནང་ཚང་འབལ་དང་། བད་ནང་ཡང་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆ་བརད་འབལ་བའ་ས་མ་གསར་བ་ཞག་འབད་རའ་ག་སབས་ཡག་པ་ཞག་ཏ་གར་ཏ། དན་དག་འད་ལག་ལན་བསར་བར་ཡད་ཆས་བས་འགལ་བད་ཆག་པའ་ཚང་སའ་ནང་ག་གཞང་ཞབས་པ་རམ་དཔད་ཅན། གཟབ་ནན། ཏན་ཏན་ཡན་པའ་ཇར་ར་བ་གལ་ལ་བས་བཞག་དང་ལག་རགས་ས་སན་པ་ཨ་ལག་ཟན་ཌར་ཧ་མལ་ཁན་(Alexander Hamilton) བཏང་། བད་ནང་ཁང་ག་ལས་འགན་ན། ཚང་

F e at u r e S


right: the six th pAnchen

lAmA loZ Ang pelden

yeshé.

པཎ་ཆན་ས་ཕང་དག་པ་བ་བཟང་དཔལ་ལན་ཡ་ཤས།

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 4 9

འབལ་ག་ས་མ་ཞག་ཕ་བར་འབད་ར་དང་འབལ།ད་དང་བང་གལ་ནས་ལ་ས་བར་ག་ལམ་རས་ཆ་རས་དང་། ལ་ས་དང་ཁམ་མཚས་རལ་ཁབ་ཁག་ག་འབལ་བ། གཞང་དང་གཞང་ག་ཡང་ས། བད་ས་ཁག་ལ་རས་ལན་བད་དགས་པའ་མངགས་ཆ་ཡང་གནང་འདག བ་གལ་ས་འཁར་ ༡༧༧༤ ལའ་ཟ་༥བའ་ཟ་དཀལ་ལ་ཀ་ལ་ཀ་ཏ་ནས་ལམ་ད་ཆས་ཏ་ ཟ ༧ ཚས ༩ ལ་འབག་ཡལ་ད་འབར།པཎ་ཆན་རན་པ་ཆས་བད་གཞང་ལ་ཁ་བད་ད་ཡང་ཆག་མན་ག་དགངས་སར་ཞས་པའ་བཀའ་ལན་མ་འབར་བར་ཟ་གསམ་ལ་དར་སག་དགས་བང་འདགམཐར་ཆག་མཆན་རག་ས་ཟ་ ༡༠ ཚས་ ༡༣ ཉན་རགས་པ་ཧ་མལ་ཁན་སགས་འཁར་དང་བཅས་འབག་རལ་ས་ནས་ལམ་ད་ཆས་ཏ་འབག་ཁངས་ཕ་ར་དང་བད་ཀ་ས་མཚམས་ཕག་ར། རལ་ར་སགས་བརད་ཟ་ ༡༡ ཚས་ ༨ ཉན་ཤངས་རམ་གང་རང་ཁངས་བད་ཆན་རབ་རབ་དགན་ད་་འབར་ཏ་ཎ་ཆན་རན་པ་ཆར་ཐག་མའ་མཇལ་འཕད་བང་འདག གནས་འད་ན་ཁང་ལ་ཤས་གང་ནས་འབམ་གཡལ་ད་ཕབས་ཏ་བཞགས་ཡལ་ཡན།

བད་ད་ཟ་ལ།བ་གལ་འབར་བའ་ཟ་གཅག་ག་རས་ཏ་ ༡༩༧༤ ཟ་ ༡༢ ཚས ༧ ཉན་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆ་བད་ཆན་རབ་རས་དང་ཁ་གས་ནས་འཁངས་ཡལ་བཀ་ཤས་ར་་སགས་བརད་མ་ཚགས་མང་པའ་ཕབས་བསའ་ཁད་རང་ག་གདན་ས་བཀ་ཤས་ལན་པར་ཞབས་སར་འགད་སབས་བ་གལ་ཡང་མཉམ་ད་ཡད་པ་རད། བ་གལ་བད་ད་ ༡༩༧༥ ཟ ༤ ཚས ༧ བར་ཟ་ལ་ལ་བསད་པ་དང་། དའ་རང་ཕ་ལགས་ས་ཁམས་སངས་ས་ཉན་ཤས་ཕབས་པ་མ་གཏགས་བཀ་ཤས་ལན་པར་བསད། དར་བསད་པའ་རང་། དགན་པའ་ཆས་སད་ཀ་མཛད་ས་ཁག་ལ་ཞགས་པ་མ་ཟད། ར་ནག ཕ་སག བལ་ཡལ། ཀ་ཤ་མར་ག་ཚང་པ་སགས་རལ་ཁབ་ཕ་ནང་ག་མ་ས་མང་པ་ཞག་ལ་ཐག་འཕད་བས། ལག་པར་ད་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆའ་ནང་མ་རམས་ལ་འབལ་བ་ཡག་པ་བང་ཞང་། ད་སབས་དགང་ལ་ཉར་བརད་ལ་སན་ཡད་པའ་ཁང་ག་སའ་ཚ་མ་བསམ་སངས་ར་ར་ཕག་མ་ས་ཕང་བཅ་པ་སལ་བཟང་མཆག་ལན་བད་ཆན་དབང་མ་ལའང་མཇལ་ཞང་།མ་ན་ནམ་རན་ནས་ས་གཟགས་ཐང་པ་ཞག་མན་པར་བརན་སན་པ་ཧ་མལ་ཁན་གས་མ་བཀས་ལན་ད་བཞགས་ཡན་རང་སན་བཅས་ཀང་གནང་འདག སབས་རར་བད་ཕ་ནང་ག་མགན་པ་རམས་དང་མཉམ། བད་ཇ་འཐང་ཞང་། ཁ་བར་གད། ས་ཐ་འཐན། མག་མངས་རད་པ་སགས་བས་ནས་བསད། ཁམས་སངས་ཀ་སབས་ས་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆའ་གཉན་ཉ་ཚ་དང་མཉམ་རན་རག་ཏའང་ཕན། དར་བསད་རང་ལ་སར་འག་རར་འབད་པ་བས་འདག་ནའང་བད་གཞང་གས་ཆག་མཆན་མ་སད་པས་འག་ཐབ་མ་འདག བད་དབན་བར་ཚང་ག་འབལ་ལམ་བཟ་རར་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆས་ངས་ནས་གང་ཡང་བས་འདག་ནའང་། བད་གཞང་བ་དགས་མང་པས་ཁངས་པ་དང་། ན་པ་ལ་གར་ཁ་རལ་པའ་བཙན་གནན་འག་ཡད་པ་མ་ཟད་འབས་ལངས་ལ་བཙན་འཛལ་བས་ནས་འཁག་ཟང་ག་སབས་


ས་འཁལ་བ། འབག་ཡལ་གས་ཀང་བད་མ་ཚང་པ་དང་ཕ་གང་བ་འབག་བརད་ཡང་མ་འཇག་པ་བཅས་ཀས་བད་འཇགས་ཀ་ཚང་ལམ་ཞག་རད་པར་མ་གར་པ་རད།པཎ་ཆན་རན་པ་ཆ་ས་ཕང་དག་པ། བ་གལ་ལ་སར་འག་མ་ཐབ་པ་དང་དབན་བད་བར་ཚང་འབལ་ཡག་པ་ཞག་འཛགས་མ་ཐབ་ན་ཡང་། ཁང་བད་ད་ཡང་བའ་དམགས་ཡལ་གཙ་བ་ལར། བད་ནང་ལ་འབལ་བའ་ས་མ་ཞག་ཕས་པ་མ་ཟད་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆ་དང་མཉམ་འབལ་ལམ་ཡག་པ་ཞག་བཟས་པ་རད། རས་སའང་མ་མཐད་བད་ནང་འབལ་བ་བད་སའ་ས་མ་ཞག་ཕ་ཐབ་པ་རད། པཎ་ཆན་རན་པ་ཆ་ན་ད་སབས་དགང་ལ་བཞ་བཅ་ཡས་མས་ཤག་དང་། ས་གཟགས་ཆང་ཞང་ས་ཤ་རགས་ས་བ།བཞན་མདངས་དཀར་ལ་འཛམ་པའ་མདངས་དང་ལན་ཞང་ཞལ་རད་ཆ་བ་ཞག་དང་། ཁང་ག་ས་གཤས་ཀང་ཞལ་སངས་ཤང་དང་ཐད་ད་ས་མཁན། ཧ་ལས་པའ་དགས་ཉམས་དང་ཐགས་ས་བའ་ངང་ཞལ་གསང་གནང་ཞང་། བཞད་མ་བཞད་ཅང་ཉམས་འགར་བསན་ཏ་སང་དགད་བ་བ་གསང་མཁན་ཞག་ཡན་འདག བ་གལ་གས། ངས་ཁང་ག་སང་ནས་འག་བ་མ་ལ་རང་ཆས་ས་ཡད་པའ་ཞན་སན་བཙལ་བར་འབད་པ་ཡན་ཏ། ཁང་ན་ས་སང་ས་དག་ཡངས་ཀ་བར་བའ་མགན་ད་གར་པས་ངས་ཅ་ཡང་རད་མ་སང་། སམས་གཏང་ནས་ཁང་ལ་སན་ག་མཛབ་མ་འཛགས་ས་ཞག་རད་པའ་ག་སབས་ཡངས་ས་བལ། ཞས་བས་འདག མཐའ་མཇགཔཎ་ཆན་རན་པ་ཆས་ར་གར་ད་བད་མ་གནས་སར་བ་ཚ་སད་ས་ཞག་རག་ཆག་པའ་ར་བ་ཞས་པ་ད་བ་གལ་གས་ད་བཞན་བསབ་རའ་ཁས་ལན་བས་ཤང་། རས་ས་ཀ་ལ་ཀ་ཏའ་ཐག་ཉ་ཆ་བ་གང་གའ་འགམ་ངགས་ས་ལ་ཁང་ཞག་དང་མགན་ཁང་ཞག་རབ་ཡད་འདག པཎ་ཆན་རན་པ་ཆས། རས་ས་ ༡༧༨༠ ལར་ར་ནག་ལ་ཆབས་སར་སབས། བ་གལ་ཡང་ཕར་ཡང་བར་ལག་འཁར་བཟ་རར་ཐབས་ཤས་འཐན་ར་བས་འདག་ཀང་། ཁང་གཉས་ཀ་ལ་ས་ཕ་བས་ནས་གངས་པར་བརན་ད་ལར་མ་ཡང་པ་རད།

ཇར་ར་བ་གལ་དང་ལ་རས་ཀ་ཟན་ཐ་གསར་པ།བ་གལ་ཕར་ར་གར་ད་སབས་པ་དང་། ཁང་གས་བད་ནང་འབལ་ལམ་བཟས་པའ་བས་རས་ལ་གདང་འཇག་དང་དན་རན་ག་ཆད་ད། ༡༧༧༥ ལར་ར་གར་ད་ཡད་པའ་དབན་ཇའ་ར་མ་བ་ཁ་ལ་ཁ་ཁལ་གས། བ་གལ་གས་བད་ལ་གན་ཞང་ལག་ལ་ཁ་བཏགས་ཤག་བཟང་ནས། ཁ་སང་བཞགས་པའ་པཎ་ཆན་རན་པ་ཆར་མཇལ་འཕད་ཞ་བཞན་པའ་ཚལ་བས་པའ་ཚན་རས་ད། ས་ཁབ་པ་ཝ་རན་ཧ་ས་ཁན་གས་དབན་རལ་ལ་ལག་རགས་ས་བསར་ཞང་། ད་ད་ལའང་དབན་ཇའ་ས་དག་ས་རལ་གསག་ཉར་ཁང་ད་ཡད་འདག ཇར་ར་བ་གལ་ན་༡༧༨༡ལར་ཀ་ལ་ཀ་ཏར་ཁང་པའ་ཐག་སང་ནས་འདད་བརར་ཤར་བ་ལ་བརན་ནས་གངས་པར་གར། ཁང་ན་ལ་རས་ཀ་མ་ས་གལ་ཆན་ཞག་ཡན་པས་ད་ལ་བར་ཁའ་སར་བས་པའ་དབ་དང་རམ་

right: An engRAving of

the RosARy pResented to

geoRge bogle by the six th

pAnchen lAmA.

པཎ་ཆན་རན་པ་ཆ་ས་ཕང་དག་པས་ཇར་ར་བ་གལ་ལ་གནང་བའ་ཕག་ཕང་།

F e at u r e S


01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 5 1

མ་ཉང་བ་ཞག་བང་པ་རད། ད་ཡང་ཁང་ན་གངས་ར་ར་བའ་ལགས་ར་བཙན་པ་ཕ་ས་བད་ད་ཡང་མཁན་དབན་གཞང་ག་མ་ས་དང་པ་དང་དབན་བད་བར་འབལ་བའ་ས་མ་གསར་པ་ཞག་འབད་མཁན་ཡན་པས་ལས་ཡན། དར་མ་ཟད། སས་དམན་གཅག་གས་ཁ་ག་མང་ད་བསན་མཁན་ག་མང་ས། དབན་སད་ད polyan-

dry ཟར་བའ་མང་འད་ཐག་མར་གསར་བཟ་གནང་མཁན་ཡང་ཁང་ཡན་འདག ད་དང་ཉ་རབས་ལ་རས་ནང་བད་མ་ཞག་དང་བཟའ་ཟ་སག་མཁན་ནབ་གང་པ་དང་པ་ད་ཡང་རད། ཁང་གས་ཆང་ས་ར་ནས་རབ་མད་པར་བཤད་མཁན་འདག་ཀང་། ཕ་ཋ་རག་ཧ་རན་ཆ་Patrick French ནས་ཁང་གས་བད་མ་བད་ཆན་དང་མཉམ་གཉན་སག་ནས་བ་མ་གཉས་སས་པ་དང་། རས་ས་བ་མ་གཉས་ས་ཁ་ཋ་ལན་ཊར་བཏང་བར་བཤད། ཁང་གངས་པའ་རས། བ་ཇར་ར་George དང་། བ་མ་མར་ཐ་Martaདང་མ་ར་Mary བཅས་བས་པ་གསམ་ཡད་པ་དང་། ཁམ་རད་ཀ་མའ་བཤད་རན་ལའང་། བ་མ་གཉས་ཀ་ཨ་མ་བད་མ་ཡན་པར་བཤད།

ཟར་ལའ་དཔད་གཞ།༡ པཎ་ཆན་དཔལ་ལན་ཡ་ཤས་ཀ་རམ་ཐར་ཉ་མའ་འད་ཟར།༢ ཞ་སབ་པའ་སད་དན་རལ་རབས།༣ ཝ་རན་ཧ་ས་ཁན་ག་ཡག་ཚགས།༤ གཡ་མཚ། ༡༥ ཇར་ར་བ་གལ་བད་ད་ཕན་པ་དང་ཐ་མ་ས་མན་ནན་ལ་སར་འགལ་བཞད་བས་པའ་ཡག་ཆ་ཕགས་སགས།༦ ཁ་ཋ་ཁལ་ཚ་ཆར་གས་བས་པའ། བང་གལ། འབག བད་ནས་བསར་བའ་ཇར་ར་བ་གལ་ག་ཡ་ག་ཁག༧ དབན་ཇས་འབག་ལ་བཙན་འཛལ། ༡༧༧༢ ནས་ ༡༩༠༧(བད་ཀ་ཡག་ཚང་ལས་བང་བའ་ཕ་རལ་བའ་མ་མང་འགའ་ཞག་ག་དག་ཆ་ཁངས་གཏགས་བད་མ་ཐབ་པ་རང་སར་བཞག་ཡད་པ་དགངས་འཇགས་ཞ།-རམ་སག་པས།)

མགན་པ་ཚ་རང་ན་མཚ་སན་དག་ཐན་སབ་ག་ཆན་མ་ནས་མཐར་ཕན། ཁང་གས་བད་ཡག་དག་རན་དང་། ལང་གཞན་རམ་རག་དས་དབ་དང་དམངས་གཙ་ཚགས་པར་ག་རམ་སག་ག་ཕག་ལས་གནང་མང་། དང་སང་ཁ་ན་ཊ་ན་བཞགས་ཡད།


G u e s t Editor Françoise Robin interviewed literary scholars and

translators Alice Grünfelder and Franz-Xaver Erhard regarding the

publication of Flügelschlag des Schmetterlings: Tibeter erzählen

[Wingbeat of the Butterfly: Tibetan Stories], Alice Grünfelder (ed.), published

by Unionsverlag (Zürich), 2009. This publication features German language

translations of selected works by Tibetan writers originally written in Tibetan,

Chinese and English.

Contents Translations from the Tibetan by Franz-Xaver Erhard: Döndrub Gyel. Rkang lam phra mo Tsering Döndrub. Ra lo Pema Tseten. Gangs Tagbum Gyel. Ha pa gsos pa’i zin tho

Translations from the English by Alice Grünfelder and Franz-Xaver Erhard: Jamyang Norbu. Preface to Shadow Tibet Yangdon Dhondup. “The Life of Gendün Chophel Re-discovered.” Poems by Buchung D. Sonam (“Conflict in Duality”), Tenzin Tsundue (“The Third Side of a Coin”), and Palden Gyel (“Your Birthday”). Thubten Samphel. The Last Idol

Translations from the Chinese by Alice Grünfelder: Tsering Woeser. “Ji yi ci shasheng zhi xing” / “A Killing Trip.” Geyang. “Yige laoni de zishu” / “The Story of an Old Nun.” Alai. Xuemai / Blood Ties.

Questions:How did this collection of translation come into being? AG: I started the project because I was interested in the different views that Tibetan authors inside and outside of Tibet have towards Tibet. I realized that the common problems of being a member of a community dominated by a larger community, and feeling estranged, are much more obvious than the differences. Also, I wanted to see the progress of Tibetan literature after 1989 because, after that year, the Tibetan literary scene changed totally. Literature in Chinese lost its relevance and many authors left Lhasa. Northeastern Tibet became a more important publishing ground for literature written in Tibetan.

Translating the Wingbeats: Tibetan Writings for the German-language Reader

right: editoR And

tRAnslAtoR Alice

gRünfeldeR (top) And

tRAnslAtoR fRAnZ-xAveR

eRhARd (bot tom).

རམ་སག་པ་དང་ལ་ཙ་པ་ Alice Grünfelder (གང་)དང་ལ་ཙ་པ་ Franz-Xaver

Erhard(འག)

F e at u r e S


01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 5 3

གདན་ཞས་རམ་སག་པ་ཆས་ཉད་དབང་མ་ལགས་(Francoise Robin)ནས་རམ་རག་མཁས་དབང་དང་ལ་ཙ་བ་ཨ་ལས་ག་རན་ཕལ་ཊར་[Alice Grunfelder]དང་ཕ་རན་ཛ་ཛ་ཝ་ཡར་ཨར་ཧཌ་[Franz-Xaver Erhard]རམ་གཉས་ལ་ “ཕ་མ་ལབ་ཀ་གཤག་རབ། བད་ཀ་སང་།(Wingbeat of the Butterfly: Tibetan Stories)”ཞས་པའ་དཔ་དབ་དའ་སར་ལ་བཅར་འད་ཞས་པ། དཔ་དབ་འད་ཨ་ལས་ག་རན་ཕལ་ཊར་ནས་རམ་སག་བས་པ་དང་Unionsverlag (Zurich) ཞས་པའ་དཔ་སན་ཁང་ནས་ནས་༢༠༠༩་ལར་དཔ་སན་བས། དཔ་དབ་འད་ན་འཇར་མན་སད་ད་ཐངས་དང་པར་ཆད་སག་བས་པའ་བད་པའ་རམ་པ་པ་རམས་ཀས་བད་ཡག་དང་། ར་ཡག དབན་ཡག་ཏ་བས་པའ་བརམས་ཆས་འདམས་བསགས་བས་པ་ཞག་ཡན།

ནང་དན།བད་ཡག་ནས་སར་མཁན་ཕ་རན་ཛ་ཛ་ཝར་ཨར་ཧཌ་[Franz-Xaver Erhard]

-དན་གབ་རལ་ག་རང་ལམ་ཕ་མ། -ཚ་རང་དན་གབ་ཀ་ར་ལ། -པད་མ་ཚ་བརན་ག་གངས། -སག་འབམ་རལ་ག་ཧ་པ་གསས་པའ་ཟན་ཐ།

དབན་ཡག་ནས་སར་མཁན་ཨ་ལས་ག་རན་ཕལ་ཊར་[Alice Grunfelder]དང་།་ཕ་རན་ཛ་ཛ་ཝར་ཨར་ཧཌ་[Franz-Xaver Erhard]

-འཇམ་དབངས་ནར་བའ་གབ་འག་ག་བད་ཅས་པའ་དཔ་དབ་ཀ་གང་བརད། -དན་གབ་གཡང་སན་ག་དག་འདན་ཆས་འཕལ་སར་ག་ཟན་ཐ་ཞག -བ་ཆང་བསད་ནམས་ཀ་སན་རམ་ང་བ་གཉས་ཀ་འགལ་བ། -བསན་འཛན་བརན་འགས་ཀ་སན་རམ་སར་མའ་ས་གསམ་པ། -དཔལ་ལན་རལ་ག་ཁད་ཀ་སས་སར། -ཐབ་བསན་བསམ་འཕལ་ལགས་ཀ་མཐའ་མའ་མཚན་ས།

ར་ཡག་ནས་སར་མཁན་ཨ་ལས་ག་རན་ཕལ་ཊར་[Alice Grunfelder]

-ཚ་རང་འད་ཟར་ལགས་ཀ་སག་གཅད་ཐངས་ཤག་གས་འགལ་བསད་ཟན་ཐ། -དག་གཡང་ལགས་ཀ་བཙན་རན་མ་ཞག་ག་རང་བཤད་ལ་རས། -ཨ་ལ་ཡ་ཁག་རད།

ཕ་མ་ལབ་ཀ་གཤག་རབ་ཀ་ཡག་སར། འཇར་མན་སད་ཀ་ཀག་པ་པ་ལ་བད་རམ་ཕགས་བསགས།


coveR of the geRmAn-lAnguAge publicAtion WiNgbeat oF the but terFly: tibetaN stories .

འཇར་མན་སད་ད་དཔ་སན་བས་པའ་ཕ་མ་ལབ་ཀ་གཤག་རབ། བད་ཀ་སང་ཟར་བའ་དཔ་དབ་དའ་མདན་ཤག

F e at u r e S


01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 5 5

ད་བ། སར་རམ་འདམས་བསགས་བད་པའ་དམགས་ཡལ་གསང་རགས།AG: བད་གཞས་བས་ཀ་བད་པ་རམ་པ་པ་རམས་ལ་བད་ཀ་སར་ལ་ཐད་ལ་ཚལ་མ་འད་ཡད་པ་ད་དག་ཤས་འདད་ཀས་ལས་གཞ་འད་འག་བརམས་པ་ཡན། ས་ཚགས་ཆ་བ་ཞག་ག་དབང་འག་ཏ་གནས་དགས་པ་དང་། ཕ་ཡང་བ་ཡན་པའ་ཚར་དང་འབལ་ཐབས་མད་པའདཀའ་ངལ་ད་གཉས་མཚངས་པ་ད་མ་མཚངས་པ་ལས་གསལ་པར་མངན། ད་མན་ངས་༡༩༨༩ ལའ་རས་ཀ་བད་ཀ་རམ་རག་ག་འགར་ལག་ཀང་ཤས་ན་འདད། ༡༩༨༩་རས་ལ་བད་ཀ་རམ་རག་ག་རམ་པ་ལ་ས་ཡངས་ནས་འགར་བ་ཞག་ཕན་འདག ར་ཡག་ག་རམ་རག་ས་ཚགས་ནང་ལ་ག་བབ་ཇ་ཆང་ད་སང་བ་དང་རམ་པ་པ་གང་མང་ཞག་ལ་ས་དང་བལ། བང་ཤར་ག་བད་ཁལ་ད་བད་ཡག་ག་རམ་རག་དཔ་སན་བད་གནས་སར་ལས་གལ་ཆན་ཞག་ཏ་གར།

ཁད་ཚའ་དཔ་དབ་ད་དཔ་སན་བད་མཁན་ས་རད། AG: Unionverlag(www.unionsverlag.com)ཟར་བའ་དཔ་སན་ཁང་འདས་ལ་རབས་དག་བཅའ་ནང་ལ་བཤད་པ་ལར་“འཇག་རན་ཕར་ཕགས་ཀ་རམ་རག”དཔ་སན་བད། དཔ་སན་ཁང་འདས་ལ་ཨ་ར་དང་། ཨ་ཕ་ར་ཀ ཨ་རབ་རལ་ཁབ། ཨ་ཤ་ཡ་བཅས་ཀ་རམ་རག་དཔ་སན་བད་ར་ད་གཙ་གནད་ད་འཛན། ཁང་ཚས་བདག་ག་ད་སའ་བརམས་དབ་ཆ་ཚང་དཔ་སན་བས་སང་ལ། དཔ་དབ་ད་ཚའ་ནང་ན་དང་རབས་བད་ཀ་རམ་ཡག་ར་ཡག་ནས་བསརཔའང་ཡད།(༡) དཔ་བསན་ཁང་ད་དང་རན་རང་ཡད་ཆས་ལན་པའ་འབལ་བ་ཡད་སབས་ད་རས་ང་ལ་རམ་པ་པ་དང་། རམ།བརད་གཞ་འདམས་རའ་རང་དབང་ཆ་ཚང་གནང་བང་།རམ་སག་པས་ཨ་ལ་ཡ་རམ་ད་ཅང་ཙམ་རང་དགས་པར་དགངས་སང་། རམ་སག་པ་ལ་མཚན་ན། མ་རང་རམ་ད་ཚའ་སས་ཀ་ཁ་ནར་ད་སང་ཆ་ཡང་སར་བང་གས་མས་སང་ད་དག་ཤས་རགས་ཡང་དང་མཚངས་ས་ད་དག་ཅའ་ཕར་བདམས་པ་ཤས་པ་ལ་ཕན་ཐགས་གང་ལགས་བང་ཟར། ལ་ཚན་དའ་ནང་ད། ངས་ལ་རབས་ལ་བཅའ་ཚན་ག་བད་ཀ་རམ་རག་ག་འཕལ་རམ་འགལ་བརད་བས་ཡད། ངས་ད་དང་ཡག་སར་བས་པའ་སང་རམས་དང་ད་དག་ག་ས་ཁག་ཀང་ང་སད་བས་ཡད། མཆན་བ་ན་སར་བཏང་ག་ཀག་པ་པ་ལ་འགག་རན་ཞག་ཡན་སབས་འདའ་ནང་བཅག་མད། འན་ཀང་ང་ཚས་དཔ་དབ་འདའ་ནང་ད་རམ་པ་པ་ཚང་མའ་རམ་ཐར་དང་མང་ཚག་རའ་མག་བཅས་འཁད་ཡད།

དཔ་དབ་དའ་མདན་ཤག་ཏ་དག་འདན་པ་ཞག་གས་རགས་བསལ་གཏང་བཞན་པ་ད་ཇ་ལར་བདམས་པ་ཡན།AG: ད་ངས་བདམས་པ་ཡན། གང་ཡན་ཞ་ན། བད་ལ་ད་སང་ཡད་པའ་མ་ཚང་མས་དཔ་དབ་ད་ཉ་བའ་ར་བ་བརབ་པ་ཡན། ཁད་ཀས་ཤས་གསལ་ལར། ནབ་ཕགས་ཀ་བད་ལ་ད་སང་ཡད་མ་མང་ཆ་བ་ཆས་ལགས་ལ་ད་སང་ཡད་པ་ད་ཁ་ནས་ཡན། དར་བརན་འད་ན་ཁམ་ར་དང་འབལ་བའ་ཐག་གཅད་ཅག་ཡན་ལ། ད་ས་An den Lederriemen geknotete ལ་ད་ལར་བས་ནས་ཕན་ཐགས་ཆན་པ་བང་། དཔ་དབ་ཚང་མཁན་ཞག་གས་ང་ལ་བརད་གསལ། ཁང་རང་གས་དབ་ད་ཀག་མང་མད་སབས་ཀག་པ་པ་རམས་ལ་བ་སལ་བད་མ་ཐབ་ཀང་། དཔ་དབ་གང་མང་ཞག་ཚང་ཐབ་པ་ད་ན་མདན་ཤག་ད་ལ་བརན་ནས་ཡན་ཟར།

དཔ་དབ་འད་ན་བད་ཀ་དང་རབས་རམ་རག་འཇར་མན་སད་ད་ཡག་སར་བས་པ་ཐངས་དང་པ་ད་ཡན་ནམ།FXE: ངས་ཤས་གསལ་ལར་ན་ད་ལར་རད།


Who is your publisher? AG: Unionsverlag (www.unionsverlag.com) publishes “the other side of world literature,” as they themselves said in the nineties. They focus on literature from South America, Africa, Arab countries and Asia. They published all my previous books, which consisted of Tibetan contemporary literature translated from Chinese1. Because of this long-lasting and trusting relationship, I was given total free-dom in the choice of authors, texts and themes. The only reservation my publisher had was about Alai’s text, which he thought was too long. As for the editor, she was only interested in the quality of the texts but added that the “Afterword” had helped her to understand the stories as well as their selection. In that section, I described the development of Tibetan literature since the fifties, and I gave also some interpretation about the translated stories or an explanation about their context. I did not include footnotes, because it is a hamper for normal readership. But we did include biographies for all authors, as well as a glossary.

What about the choice for the book cover, which shows a monk debating?AG: I chose the book cover because I hoped all the people interested in Tibet would grab this book. As you know, most people interested in Tibet in the West are mostly only interested in religion. So it was a marketing decision. It had worked already very well with An den Lederriemen geknotete Seele / Soul Bounded to a Leather Cord. A bookseller told me that, although he had not read the book himself and thus could not recommend it to his readers, he sold dozens of copies, only because of the cover.

Is it the first ever collection that includes German translation of Tibetan langugage contemporary literature?FXE: To my knowledge, yes it is.

AG: My first story collection, An den Lederriemen geknotete Seele, included short stories from Tibet-based writers like Tashi Dawa, Sebo, Alai, who write in Chinese. Later on, for the story collection Himalaya: Menschen und Mythen, I translated from English two texts by Tibetan authors: Jamyang Norbu (“The Silence and Hunter’s Moon”) and Gyalpo Tsering (“The Wrath of the Dead Cow”).

How did you choose the authors and texts in the present book? Did you give priority to the quality of the texts or on the notoriety of the authors, or texts that had not been translated into a Western language? FXE: Alice approached me at the IATS conference in Bonn (2006) asking if I would like to contribute some translations of Tibetan language short stories. I was then already browsing through Tibetan lan-guage magazines to find some suitable stories, i.e. not too long nor too short and not too obscure for a broader Western audience. Of course I recommended the stories and writers I liked best. Our guiding ideas were to include neither Socialist Realism, which would hardly interest a German audience, nor scar literature, as some had been translated from Chinese earlier. Also, back in 2006, few Tibetans writing in Tibetan had engaged in scar literature. Now things have changed, with books like The Red Wind Scream (Rlung dmar ’ur ’ur) or [The Year of Nightmare] (Rmi lam ’khrug pa’i lo). We wanted to present readers with a broad variety of different approaches. Of course, Döndrub Gyel’s essay “Rkang lam phra mo” (“The Threadlike Path”) is not a novelty for Western readers as it had been translated into English but that was more than a decade ago (1997) and it had been only published in The Tibet Journal. Since our collection aimed at a broader and non-academic audience, I decided to present a new translation altogether. The reason why I wanted to include this essay is that it is certainly one of the most important texts to understand contemporary Tibetan literature.

AG: It was very important that the short stories have a certain literary quality. I have been reading heaps of Tibetan literature translated in many Western languages and I find most pieces disappointing from the literary point of view. In most cases the figures were plain and painted in black and white, the stories lacked any kind of dramaturgy, the message was too obvious from the very beginning, and the

1 An den Lederriemen geknotete Seele (Soul Bounded to a Leather Cord, 1997); Himalaya: Menschen und Mythen (Himalaya: Men and Myths), 2004), Reise in den Himalaya: Geschichten fürs Handgepäck (Himalayan Voyages: Hand Luggage Stories, 2008).

F e at u r e S


01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 5 7

AG: ངས་ཕགས་བསགས་བས་པའ་དབ་དང་པ་དའ་ནང་ད་བད་ད་གནས་སད་བད་བཞན་པ་ར་ཡག་ག་རམ་པ་པ་བཀས་ཟ་བ་དང་། ས་བ། ཨ་ལའ་བཅས་ཀ་སང་ཐང་རམས་བཀད་ཡད། ད་རས་ Himalaya: Menschen und Mythenཞས་པའ་སང་རམ་ཕགས་བསགས་དའ་ནང་ད་འཇམ་དབངས་ནར་བའ་བརམས་སང་ངག་བཅད་དང་རན་པའ་ཟ་བ་(The Silence and Hunter’s Moon)ཟར་བ་དང་། རལ་པ་ཚ་རང་ག་ཤ་བའ་བ་ཡ་ཤ་འཁན་ (The Wrath of the Dead Cow)ཞས་པའ་སང་ད་གཉས་དབན་ཡག་ནས་བསར་བ་ཡན།

དཔ་དབ་དའ་ནང་ག་རམ་པ་པ་དང་རམ་ད་དག་གང་འད་བས་ནས་བདམས་པ་ཡན། ཁད་ཀས་རམ་ག་སས་ཀ་འམ་ཡང་ན་རམ་པ་པའ་གགས་སད། ཡང་ན་ད་ས་ནབ་ཕགས་ཀ་སད་ཡག་ཏ་བསར་མ་མང་བ་གལ་ཆན་ད་བརས་ནས་བདམས་པ་ཡན་ནམ།FXE: ༢༠༠༦ ལར་རལ་སའ་བད་རག་པའ་ཚགས་འད་བན་ལ་ཚགས་སབས། ཨ་ལ་ས་Aliceཡས་ང་ལ་བད་ཡག་ག་སང་ཐང་ཁ་ཤས་ཡག་སར་ག་མཐན་འགར་གནང་འདད་ཡད་མད་དས་སང་། སབས་ད་དས་ནས་ངས་བད་ཡག་དས་དབ་ཁག་ཏ་སང་རམ་ནབ་ཕགས་ཀ་ར་ཆ་བའ་ཀག་པ་པ་ལ་འཚམས་པ་ས། རང་མཐའ་ཐང་མཐའ་གཉས་ལ་མ་ལང་ཞང་། ནང་དན་ལག་གར་མ་ཡན་པ་ད་འད་འཚལ་བཞན་ཡད། ང་རང་ག་བ་ལ་འག་བའ་སང་དང་རམ་པ་པ་ད་དག་ང་སད་བད་པར་འགར་བ་ད་ན་སས་མ་དགས། དངས་ཡད་ས་ཚགས་ཀ་རང་ལགས་ཀ་རམ་ལ་འཇར་མན་ག་ཀག་པ་པ་རམས་དགའ་དཀའ་བས་དབ་འདའ་ནང་ད་གདམ་ར་མན་པ་དང་། སམས་རའ་རམ་རག་ཀང་ད་ས་ར་ཡག་ནས་ཁ་ཤས་བསར་ཚར་ཡད་པས་ད་ཡང་མ་གདམ་ར་ན་ང་ཚའ་སམས་ཀ་ར་འཛན་ཞག་ཡན། ༢༠༠༦ ལར་བད་ཡག་ག་རམ་པ་པ་ཁ་ཤས་ཀས་སམས་རའ་བརམས་ཆས་སལ་ཡད། ད་ལ་གནས་ཚལ་གང་མང་ལ་འགར་བ་ཕན་ཡད། རང་དམར་འར་འར་དང་ར་ལམ་འཁགས་པའ་ལ་ཟར་བ་ལ་བ་ལ་མཚན་ན་ང་ཚས་ཀག་པ་པ་ལ་བརམས་ཆས་ས་འཛམས་ཤག་འབལ་འདད་པ་ཡན། དན་གབ་རལ་ག་རང་ལམ་ཕ་མ་ན་སང་རམ་མན། ད་ལ་ང་བཅ་ཕག་གཅག་ལག་ག་སན་ལ་དབན་ཡག་ཏ་བསར་ན་ཡང་བད་ཀ་དས་དབ་ཟར་བ་དའ་ཐག་ལ་མ་གཏགས་ད་ཕན་སལ་མང་མད། ང་ཚའ་དབ་འདས་དམགས་ས་ན་ཞབ་འཇག་པ་མ་ཡན་པར་ད་ལས་ར་ཆ་བ་ཞག་ལ་དམགས་པ་ཡན་སབས། སར་རམ་གསར་པའ་ཕགས་བསགས་ཤག་བད་གཏན་འཁལ་བ་ཡན། ངས་རང་ལམ་ཕ་མ་ཞས་པའ་ལག་རམ་འད་བདམས་དན་ན་ལག་རམ་འད་དང་རབས་བད་ཀ་རམ་རག་གསར་པ་འད་ལ་ག་བ་ལན་པ་ལ་ཆས་གལ་ཆ་བའ་བརམས་ཆས་ཤག་ཡན་པ་དའ་སབས་ཀས་ཡན།

AG: སང་ཐང་ལ་རམ་རག་ག་སས་ཚད་ངས་ཅན་ར་དགས་པ་ད་ཧ་ཅང་གལ་ཆན་པ་རད། ངས་ནབ་ཕགས་ཀ་སད་ཡག་ལ་བསར་བའ་བད་ཀ་རམ་རག་གང་མང་ཞག་བཀགས་པ་ཡན། རམ་རག་ག་ངས་ནས་བལས་ན། བརམས་ཆས་མང་ཆ་བ་ལ་བ་ཕམ་བང་། སབས་མང་ཆ་བར་མ་ས་རམས་ས་རང་ཡན་ཞང་དཀར་པ་དང་ནག་པ་གཉས་ཀ་ཚན་མདངས་མ་གཏགས་མད། སང་རམས་ལ་འཁབ་ཉམས་ཞན་ལ། བརད་བའ་སང་པ་ཅ་ཡན་སང་འག་འཛགས་དས་ནས་གསལ་པར་ཤས་ཐབ། སང་ག་རད་སངས་ན་སན་སང་ཅན་ཡན། དའ་སབས་ཀས་སང་ག་འདམས་བསགས་འད་ལ་བརམས་ཆས་ཀ་རམ་རག་ག་སས་ཚད་ན་ངའ་ཚད་གཞ་ཁ་ན་ཡན། ངས་རམ་པ་པའ་སན་གགས་དང་གནས་ཚལ་གཞན་པ་ལ་བལས་མད།

ས་ཡངས་ནས་བལས་ན། བད་ཡག་ཏ་རམ་པ་པའ་གངས་འབར་ད་ར་ཡག་དང་དབན་ཡག་ལ་འབ་བའ་བད་པ་རམ་པ་པ་ལས་གངས་འབར་ཆ་


narrative was boring. So, for the selection of stories, my only criterion was literary quality of the text, not the author’s fame nor any other factor.

It seems that, on the whole, Tibetans writing in Tibetan outnumber Tibetans writing in Chinese or English. Still, in your collection, translations from the Tibetan fill about only one-third of the book. Why? Also, Tibetans mostly write poems, but your collection includes very few poems. Why?FXE: The idea behind the collection was to bring together Tibetan stories, essays and to a lesser extent poems from all over the world in order to present the reader with the heterodox views of Tibetan intel-lectuals and the plenitude of Tibetan writing. We were hoping to find contributions in German lan-guage as well, but we could not find a good piece. So it seems it should be about one-third for English writing, one-third for Chinese, and one-third for Tibetan.

AG: I would have loved to include Tibetan writings translated from Italian and Spanish as well. I also started a literary competition for young Tibetan writers in German language in 2005, but the outcome was meager. The idea was indeed to have one book with inside and outside views articulated by Tibetan writers on a high literary level - or at least as high as possible. And only a few stories and writ-ers could meet with this demand. Regarding poetry, poems in general sell very badly in Germany, they complicate the approach towards Tibetan literature, which is already difficult enough for a broader readership.

How did the authors react when you contacted them to tell them they were going to be translated into German? FXE: In general, Tibetan writers enjoy this sort of recognition—which in our case even came with some money. Since writing in Tibetan usually doesn’t reach a great audience even within the Tibetan community, in my opinion, most writers consider translations as a major support for Tibet and her literature.

AG: All were happy when I contacted them, but when it came to sign contracts and forward the royal-ties, it became more difficult. But this is the same case with authors from all over the world, they are bad in handling their rights and money!

Has the book reached an audience?AG: Interest for Tibet has been decreasing since 2001. World attention focuses now on such topics as Islam. And when people do have an interest in Tibet, they tend to be attracted only to Buddhism or esoteric elements. This is very frustrating. In a word, there is definitively no strong interest in Tibetan lay and contemporary literature. So I feel we have to carry on doing this kind of publication.

We organised one reading in Frankfurt that attracted fifty people, but only eighteen people attended a reading in Zürich. I am not allowed to say anything about the sales figures, but I found them disappointing, because I had hoped that the story collection could sell well along with all the books on China which were published last year at the Frankfurt Book Fair. The Frankfurt Book Fair is the biggest in the world and, in 2009, China was its guest of honor. Actually even Chinese books didn’t sell well there.

Did it get reviews in the media?AG: The stories I published earlier were too fancy, too surrealistic, they had a complicated literary structure for an average audience, in a word, they were very difficult to understand for a Western read-ership. For this book, we received many positive press reviews, many more than when the first story collection An den Lederriemen geknotete Seele was published. I think this is mostly linked to the fact that we opted for a more comprehensive and easy approach.

F e at u r e S


01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 5 9

བ་འད། ཡན་ན་ཡང་། ཁད་ཚའ་ཕགས་བསགས་ཀ་དབ་འདའ་ནང་ད། བད་ཡག་ནས་བསར་བའ་བརམས་ཆས་ཀས་དབ་དའ་སམ་ཆའ་གཅག་ཙམ་མ་གཏགས་ཟན་མ་འདག ད་ཅའ་ཕར་རད། བད་པ་མང་ཆ་བས་སན་རམ་འབ། ཡན་ན་ཡང་ཁད་ཅག་ག་དབ་ཀ་ནང་ད་སན་རམ་བཀད་པ་ཧ་ཅ་ཉང་། ར་མཚན་ཅ་ཡན།FXE: ཕགས་བསགས་འདའ་རབ་ལགས་ཀ་བསམ་བ་ན། བད་ཀ་སང་རམ་དང་ལག་རམ། སན་རམ་བཅས་འཛམ་གང་ཁན་ཡངས་ནས་ཕགས་བསགས་ནས་བས་ནས་ཀག་པ་པ་ལ་བད་ཀ་ཤས་ཡན་ཅན་ག་ཆས་འགལ་ག་ལ་བ་དང་བད་རམ་ཕན་སམ་ཚགས་པ་ཞག་འབལ་འདད་པ་ཡན། ང་ཚས་འཇར་མན་ག་སད་ཡག་ག་ནང་ནས་ཀང་རམ་འགའ་ར་ཐབ་ར་བས་ན་ཡང་སས་ཀ་ཅན་ཞག་རད་མ་སང་། དའ་སབས་ཀས་དབན་ཡག་སམ་ཆ་གཅག་དང་། ར་ཡག་སམ་ཆ་གཅག བད་ཡག་སམ་ཆ་གཅག་ཏ་གར་བ་རད།

AG: ངས་ཨ་ཊ་ལའ་སད་དང་ས་པ་ན་ཧའ་སད་ནས་ཡག་སར་བས་པའ་བད་རམ་འགའ་ར་ཡང་དབ་འདའ་ནང་ལ་བཅག་ན་འདད། ༢༠༠༥ ལ་ལ་འཇར་མན་སད་ཀ་བད་གཞན་རམ་པ་པ་རམས་ལ་རམ་རག་ག་འགན་བསར་ཞག་ཀང་སལ་བ་ཡན། ཡན་ན་ཡང་འབས་བ་ཆང་ཆང་རད། རམ་རག་ག་ཚད་མཐ་བའམ་ཉང་མཐའ་ཡང་ཅ་ཙམ་གས་མཐ་ཚད་ལ་སབས་ཐབ་པའ་་ཕ་ནང་གཉས་ཀ་བད་ཀ་རམ་པ་པ་རམས་ཀ་ལ་བ་ས་ཕ་འབལ་ཆགས་པ་ཞག་དབ་གཅག་ནང་ད་འད་ར་ད་ང་ཚའ་འདད་བ་ང་མ་རད། ཡན་ན་ཡང་སང་རམ་དང་རམ་པ་པ་ཉང་ཉང་ཞག་མ་གཏགས་འདད་བ་འད་ལ་འཚམས་ཀ་མ་འདག སན་རམ་ག་ཆ་ནས་བཤད་ན། འཇར་མན་ལ་སར་བཏང་སན་རམ་བན་དཀའ། རག་འཛང་ཅན་ག་བད་ཀ་རམ་རག་ག་གནས་སངས་འད་ལ་བལས་ན། ད་ལ་ཀག་པ་པ་མང་པ་ཡང་ར་དཀའ་ངལ་ག་གནས་ས་ལང་ཚར་ཡད།

རམ་པ་པ་གང་ཞག་ག་རམ་འཇར་མན་སད་ལ་བསར་ར་ཡན་པ་ཁང་ལ་བརད་སབས་ཁང་གས་རམ་འགར་ཅ་ཞག་སན་ག་འདགFXE: སར་བཏང་བཤད་ན། བད་པ་རམ་པ་པ་རམས་ཀས་འད་འད་ལ་དགའ་བ་བད་ཀ་འདག ང་ཚའ་དབ་འད་ལ་བར་མཚན་ན་རམ་ཡན་ག་སར་མ་ར་ཡང་ཡད་པ་རད། བད་ཡག་ཏ་རམ་འབ་བ་འདས་སར་བཏང་བད་པ་རང་ག་ས་ཚགས་ཀ་ནང་ན་ཡང་ཀག་མཁན་ར་ཆན་པ་མ་རད། ངའ་མཐང་སང་ལ། རམ་པ་པ་མང་ཆ་བས་ཡག་སར་ན་བད་དང་བད་ཀ་རམ་རག་ལ་རབ་སར་ཆན་པ་ཞག་ཡན་པར་ངས་འཛན་བད་ཀ་འདག

AG: ངས་འབལ་གཏགས་བས་པ་ཚང་མ་དགའ་སང་། ཡན་ན་ཡང་རམ་ཡན་ག་གན་ར་ལ་མང་རགས་འགད་སབས་ལ་ཐག་སབས་དཀའ་ངལ་ཅན་ད་འགར་ག་འདག ཡན་ན་ཡང་ད་འཛམ་བ་གང་རམ་པ་པ་ཚང་མ་ད་འད་རད། ཁང་ཚ་པར་དབང་དང་སར་མའ་ལས་དན་ལ་འཇན་པ་མད།

དབ་ད་ཀག་པ་པ་ལ་འགམས་སལ་བས་སམ།༢༠༠༡ ལ་ནས་བད་ལ་ད་སང་ཉམས་དམས་ས་འག་བཞན་ཡད། དང་སང་འཇག་རན་གས་རག་པ་སམ་ས་ཁ་ཆ་ལ་བ་རད། མ་རམས་ཀས་བད་ལ་ད་སང་བད་སབས་ཀང་ད་སང་བད་ས་ད་ནང་ཆས་དང་ལག་གར་ག་སར་རད། འད་ཡད་མག་པ་ཞག་རད། ཚག་གཅག་ཏ་བཤད་ན། བད་ཀ་མ་ས་བ་དང་དང་རབས་རམ་རག་ལ་ད་སང་ཆན་པ་ཞག་གཏན་ནས་མ་འདག དའ་སབས་ཀས་ངའ་ཚར་བ་ལ།


འད་ལ་བའ་དཔ་སན་ན་ང་ཚ་རང་གས་བད་དགས་ཀ་འདག ང་ཚས་Frankfurt(འཇར་མན་ག་གང་ཁར་ཞག)དཔ་ཀག་ཅག་ར་འཛགས་བས་པར་མ་ལ་བཅ་ཐམ་པ་ཡང་སང་། Zurich (སད་སའ་གང་ཁར་ཞག)དཔ་ཀག་ཅག་བཀད་སག་བས་མ་བཅ་བརད་མ་གཏགས་ཡང་མ་སང་། དཔ་དབ་འཚང་བའ་གངས་ཀ་ཇ་འད་ཡན་པ་ང་ལ་བཤད་དབང་མད། ཡན་ན་ཡང་ད་ན་ཡད་མག་པ་ཞག་རད། ར་མཚན་ན། ན་ནང་ Frankfurt ཡ་དཔ་དབ་ཚང་འདས་ཀ་སང་ལ་དཔ་སན་བས་པའ་ར་ནག་ག་སར་ག་དཔ་དབ་དང་མཉམ་ད་ང་ཚའ་སང་རམ་ཕགས་བསགས་འད་ཡག་པ་བན་ར་རད་བསམས་སང་། Frankfurt ཡ་དཔ་དབ་ཚང་འདས་ན་འཛམ་གང་སང་ག་ཆ་ཤས་ད་རད། ༢༠༠༩ ལར་ར་ནག་ན་ཚང་འདས་ཀ་ས་མགན་གཙ་བ་རད། དངས་གནས་བཤད་ན་ད་ལ་ར་ནག་ག་དཔ་དབ་ཀང་ཡག་པ་བན་མ་སང་།

རད་ལམ་ཁག་ནས་དཔ་དབ་ད་སར་ཞབ་བས་སང་ངམ། AG: ངས་སན་མ་དཔ་སན་བས་པའ་སང་རམ་ད་དག་རག་པ་རད་དག་པ་དང་། དངས་ཡད་ལས་བརལ་དག་པ། སར་བཏང་ག་ཀག་པ་པ་ལ་རམ་སག་རག་འཛང་ཆ་དག་འདག ཚག་གཅག་ལ་བསས་ན། ནབ་ཕགས་ཀ་ཀག་པ་པས་རགས་ཁག་པ་འདག ད་རས་ཀ་དབ་ལ་བཟང་ཕགས་ཀ་སར་ཞབ་མང་པ་ཐབ་སང་། སང་རམ་ཕགས་བསགས་དང་པ་ An den Lederriemen geknotete seele དཔ་སན་བས་པའ་སབས་ལས་ཧ་ཅང་མང་པ་ཐབ་སང་། འད་ན་ངས་བལས་ན་ང་ཚས་ཁབ་ཆ་ཞང་ལས་ས་བའ་ཐབས་ལམ་ཞག་བདམས་པ་ད་ལ་འབལ་བ་ཡད་པ་རད་སམ།

དཔ་དབ་ཚང་སར་བའ་སང་བརར་སན་ད་སང་བའ་ Alice Grünfelder གས་སར་ལན་དང་ས་ཁན་ཞང་ཆན་ད་ར་ནག་རག་པ་དང་རམ་རག་སབ་གཉར་གནང་། མས་རང་ག་རབ་འབམས་པའ་དཔད་རམ་༡༩༩༥ ལར་བད་ཀ་རམ་རག་ཐག་ལ་བས་ཤང་མ་མཐད་དའ་སར་ལ་ཞབ་འཇག་གནང་བཞན་ཡད། མས་༡༩༨༤་་ལ་ནས་བཟང་དཔ་སན་ག་ཚང་ལས་བསབས་མང་།Franz-Xaver Erhard ལགས་ནས་མཚན་ཉད་རག་པ་དང་། རམ་རག བད་རག་པ་བཅས་ལ་སབ་སང་བས། ཁང་དཔ་དབ་འཚང་མཁན་ཞག་ཡན་པའ་ངས་ནས་སར་ལན་དང་ལ་ས་གཉས་ལ་བཞགས་ཡད།

With previous training as a book sales assistant, Alice Grünfelder went on to study Sinology and litera-

ture in Berlin and Sichuan Province. She wrote her masters thesis (1995) on modern Tibetan literature

and continues to research and work in that field. She has worked in the publishing business since 1984.

Franz-Xaver Erhard has studied philosophy, literature, and Tibetology. He lives and works as a book seller and Tibetologist

in Berlin and Lhasa.

F e at u r e S


announcementTrace FoundaTion launches an enhancemenT inTernship programThe aim of Trace Foundation’s Enhancement Internship program is to support prom-ising individuals from China to obtain experience living, studying English and working in the United States. This is an exceptional opportunity for outstanding individuals with academic backgrounds, who are interested in advancing their academic pursuits and/or careers. Through our program, we hope to provide the opportunity for these individuals to sharpen their English language skills and gain increased knowledge, resources and practical experience necessary to further advance their future goals.

general inFormaTionInternships are based in New York, with a commitment of one year. The internship will be focused on studying English and gaining practical work experience in a nonprofit setting. The Foundation will provide enrollment in English classes as well as the opportunity to put that knowledge into practice.• Applicants must have completed an Associate or Bachelor degree or higher to be consid-

ered.• Applicants must have a high level of proficiency in written and spoken Tibetan and basic

spoken English skills.• All Enrichment Internships will be on a non-salaried basis. • Trace Foundation will provide travel to/from the post, appropriate housing and a modest

per diem.• The Foundation will provide information and assistance on applying for a visa.• Medical insurance that covers the entire period must be in place prior to travel.

applying For enrichmenT inTernshipIndividuals interested in applying for an Intern position should send the following information to [email protected]:• Letter of interest including the following: > Motivation/reason for applying for internship > Academic background > Future career plans > Objective of internship > Time/length available• Resume or Curriculum Vitae• Letter of recommendation from a teacherAll applications are screened utilizing the same diligence as other employment opportunities within the Foundation.

Short-listed candidates will be invited to participate in the interview process. Those candidates who receive an invitation to join the Foundation’s internship program will be required to sign a letter of agreement.

At the end of the assignment, the intern will receive a certificate of appreciation and if the requirements are met, may be eligible to apply to Trace Foundation’s International Scholar-ship program.


I n 2009, Trace Foundation’s Latse Library

received the personal library and papers of

Taktser Rinpoché Thubten Jigme Norbu as

a donation by his widow Kunchok Yangkyi. The

intention of donating this treasured collection to

the library was so that the items would not be

scattered and that this unique set of materials

would be easily accessible to those interested in

and wanting to do research on Tibetan culture.

Taktser Rinpoché’s collection comprises almost 60 large boxes, which library staff is still unpack-ing and sorting. Among the mainly Tibetan and English books are some very rare and out of print volumes. In addition to books, there are photos, slides, film reels, and negatives, many of which have never been seen outside the family before, and are thereby revelatory and precious glimpses of Taktser Rinpoché’s public, personal, and family lives. The materials also serve as important documentation to the expe-riences of the Tibetan government and Tibetan society in recent modern history. There are also quite a number of manuscripts and correspon-dence. One fine example is a rare letter from the Thirteenth Dalai Lama to an unknown West-erner, dated October 13, 1933. The Dalai Lama passed away fifteen days after this letter was written, making it one of the last of his life. It is currently on view at the library.

According to the expressed wish of Taktser Rinpoché’s widow, in order to provide easy access to this collection, the library is spending both time and expense to sort and catalog the new acquisitions. Also, Latse has employed a staff member whose time is dedicated primarily

ཞང་གཤགས་ལག་མཚར་རན་པ་ཆ་ཐབ་

བསན་འཇགས་མད་ནར་བ་མཆག་ག་ཕག་དཔ་རམས་

ཁང་ག་ས་ཟ་དཀན་མཆག་དབངས་སད་ལགས་ནས་

ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ལ་

ཞལ་འདབས་ས་གནང་། དཔ་མཛད་ཁང་འད་ལ་ཞལ་

འདབས་ས་གནང་དན་ན་རན་པ་ཆའ་ཕག་དཔ་རམས་

ཁ་འཐར་ད་མ་འགར་བར་གནས་གཅག་ལ་བཞགས་

ས་འཇག་ཆད་དང་། ད་དག་རལ་སའ་ཐག་ག་བད་ཀ་

རག་གཞང་ལ་ད་སང་ཅན་དང་ཞབ་འཇག་པ་རམས་ཀས་

ལངས་ས་སད་པ་དང་ཞབ་འཇག་བད་བད་ཆད་ད་ཡན།

ལག་འཚར་རན་པ་ཆའ་ཕག་དཔ་ཤག་སམ་དག་ཅ་ལ་ཉ་བ་ཡད་ཅང་། ད་ལ་བད་དབན་གཉས་ཀ་སད་ཡག་གཙ་བར་གར་བའ་སལ་རན་ག་བད་དཔ་དང་དང་རབས་ཀ་དཔ་དབ་གང་མང་ཡད་ལ། དའ་ཁད་ན་དཔ་རན་ཆད་པའ་དཔ་དཀན་ཡང་སར་ཞག་ཡད། ཡག་ཐག་ག་ར་ཆ་ལས་གཞན་ད་དང་ས་པར་དང་སན་ཤག གག་བརན་ག་རགས་གང་མང་ཡད་ཅང་། ད་དག་ག་ཁད་ན་སན་ཆད་ཕ་ལ་མངན་མ་མང་བའ་ལག་མཚར་རན་པ་ཆ་རང་དང་། ཡབ་གཞས་། བད་གཞང་། བད་ས་ཚགས་ཀ་གནས་སངས་དང་འགར་བ་མངན་པའ་ར་ཆ་ར་ཆན་གང་མང་

Taktser Rinpoché Collection Donated to the Library

a n n o u n c e m e n t

གསལ་བསགས།

FAr right : tAktseR

Rinpoche And his Wife

kunchok yAngkyi.

ལག་མཚར་རན་པ་ཆ་དང་ཁང་ག་ས་ཟ་དཀན་མཆག་དབངས་སད་ལགས།

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 6 3

ལག་མཚར་རན་པ་ཆའ་ཕག་དཔ་རམས་ལ་ར་ལ་ཞལ་འདབས་གནང་བ།

to digitizing the audio-visual and print materi-als such as slides, photos, and films, not only for long-term preservation concerns, but also to eventually make this digital content avail-able on our website. To date we have sorted and conserved over 3,000 slides, and have scanned roughly 2,000 photos.

Taktser Rinpoché Thubten Jigme Norbu was born in 1922 in Kumbum, Amdo. He is the older brother of the Fourteenth Dalai Lama. At a young age, he was recognized by the Thirteenth Dalai Lama as the reincarnation of Taktser Lama of Kumbum. In the early 1950s Taktser Rinpoché moved to America where he did various kinds of work on behalf of Tibetans. His longest term of employment was serving as a professor of Tibetan Studies at Indiana University. He passed away in Bloomington, Indiana, in 2008.

ཞག་ཡད། ད་དག་ལས་གཞན་ད་དང་ལག་བས་ཀ་ཡག་རགས་ཀང་སར་ཞག་ཡད་པ་ལས། དཔར་ན་ས་ཕང་བཅ་གསམ་པ་མཆག་གས་ ༡༩༣༣ ལའ་ཟ་བཅབའ་ཚས་ ༡༥ ཉན་ཕ་རལ་པ་ཞག་ལ་བཏང་བའ་ཆབ་ཤག་ལ་བ་ཡང་ཡད་པ་གཅག་བས་ན་ས་ཕང་བཅ་གསམ་པ་ཆན་མའ་ས་ཚའ་ནང་ག་ཆབ་ཤག་མཐའ་མ་ཡན་སད་ལ། ད་ནས་ཉན་བཅ་ལའ་རས་ལ་ས་ཕང་བཅ་གསམ་པ་ཆན་མ་ས་མ་ངན་ལས་འདས་ཡད། ལག་མཚར་རན་པ་ཆའ་ཕག་དཔ་ད་རམས་ཁང་ག་ས་ཟ་དཀན་མཆག་དབངས་སད་ལགས་ཀ་ཐགས་མས་ལར། བད་ཀ་རག་གཞང་ད་སང་ཡད་མཁན་དང་ཞབ་འཇག་གནང་མཁན་རམས་ཀས་ལངས་ས་སད་ཐབ་ཆད། འད་ག་དཔ་མཛད་ཁང་ནས་འག་སང་དང་དས་ཚད་ཆད་གཏང་གས་དབ་འབད་དང་ཐ་འགད་སགས་བད་བཞན་ཡད། སན་ཤག་དང་འད་པར། གག་བརན་ག་ར་ཆ་ཅ་ཡད་ཉར་ཚགས་དང་ད་རའ་ཐག་ལ་འཇག་ཆད་མ་ས་ཆད་གས་ཀས་གག་བཤས་རག་བཞན་ཡད་ལ། ད་ཕན་སན་ཤག་སམ་སང་ཙམ་དབ་འབད་ལགས་སག་བསཡད་པ་དང་། 8H-.:-=v1-%}$-21-Q}#-0co=-0W0-3:-9}+k

ལག་མཚར་རན་པ་ཆ་ཐབ་བསན་འཇགས་མད་ནར་བ་མཆག་ན་ས་ལ་ ༡༩༢༢ ལར་ཨ་མད་ས་འབམ་ད་༧རལ་དབང་བཅ་བཞ་པ་བསན་འཛན་ར་མཚ་མཆག་ག་སའ་གཅན་པར་ས་འཁངས་ཤང་། ལ་ཤས་ཀ་རས་ས་༧ས་ཕང་བཅ་གསམ་པ་ཆན་མས་ཨ་མད་ས་འབམ་ག་ལག་མཚར་རན་པ་ཆའ་ཡང་སལ་ད་ངས་འཛན་གནང་། ལག་མཚར་རན་པ་ཆ་ན་དས་རབས་གང་མའ་ལ་རབས་ལ་བཅའ་འག་ནས་ཨ་རར་ཕབས་ཏ་བད་དན་ལ་ཕག་ལས་ས་མང་ཞག་གནང་ཡད་པ་ལས། ཕག་ལས་གནང་ཡན་རང་ཤས་ན་ཨ་རའ་ཨན་ཌ་ཡ་ན་གཙག་ལག་སབ་ག་ཆན་མའ་དག་རན་ཆན་མའ་ཕག་ལས་གནང་བ་ད་ཡན། ༢༠༠༨ ལར་ཨ་རའ་ཨན་ཌ་ཡ་ནའ་ས་ལའ་མན་ཊན་གང་ཁར་ད་ས་མ་ངན་ལས་འདས།


U p until recently, Trace Foundation’s Latse Library had collections in three major languages:

Tibetan, Chinese and English. Starting in 2009, the library introduced holdings in a fourth

language: Dzongkha, the language of the Himalayan kingdom of Bhutan. In 1970, under

the order of the king Jigmé Dorjé Wangchuk, the dialect of the Dzongkha area became the official

language of the country. Dzongkha is written in Tibetan script, while the Tibetan language is referred

to by the Bhutanese as “chöké,” or “liturgical language.”

Most of the materials in the library’s Dzongkha language collection are children’s books, including a large series titled [Children’s Storybooks] (A lo’i srung deb), published by the KMT Publishing House since 2007; the library has acquired all 116 titles published so far. The stories featured in these books are based on Tibetan and western children’s literature and tales, as well as both traditional and new Bhutanese children’s stories. Regardless of the origin, all the stories are rendered into Dzongkha, and

ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ག་ར་ཆ་རམས་ད་བར་ད་བད་སད་དང་། ར་

(ནག་)སད། དབན་སད་བཅས་རན་ད་གར་ཡད། ༢༠༠༩ ལ་ནས་འད་ག་དཔ་མཛད་ཁང་ནས་སད་ཡག་

བཞ་པ་ས། རང་ཁ་སད་ཀ་ར་ཆའ་ས་ཚན་ཞག་གསར་འབད་བས། རང་ཁ་སད་ན་ ༡༩༧༠ ་ལ་འབག་རལ་པ་འཇགས་མད་ར་ར་དབང་ཕག་ག་བཀའ་ལར་འབག་ཡལ་ག་རང་ཁ་ཟར་བའ་ཡལ་སད་ལ་གཞ་བཅལ་ནས་གཏན་འབབས་བས་པའ་འབག་རལ་ཡངས་ཀ་ས་སད་ཡན། དང་སང་འབག་ཡལ་ད་ཁང་ཚའ་སད་ལ་རང་ཁ་སད་དང་བད་སད་ལ་ཆས་སད་ཅས་འབད། ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ན་བཞགས་པའ་རང་ཁའ་སད་ཀ་ར་ཆ་ཕན་ཆ་ཤས་ན་བས་པའ་ཀག་དབ་ཡན། དའ་གས་ས་“ཨ་ལའ་སང་དབ་”ཟར་བའ་བས་པའ་སང་དབ་ཀ་དབ་ཕང་ཞག་ཡད། ད་ ༢༠༠༥ ལ་ནས་ཀ་ཨམ་ཀ་དཔ་སན་ཁང་ཟར་བ་ནས་དཔ་སན་བས་ཡད་པ་དང་ད་ཕན་དབ་གངས་ ༡༡༦ དཔ་སན་བས་ཡད། དབ་ཕང་ད་བད་ཀ་བས་སང་དང་དབན་ཡག་ག་བས་སང་གང་མང་བཅས་སག་བས་པ་དང་། འབག་ཡལ་རང་ག་སར་ཡད་ཀ་བས་སང་དང་གསར་བརམས་བས་སང་བཅས་ཀས་གབ་ཡད། འབག་ཡལ་རང་ག་བས་སང་རམས་རང་ཁའ་སད་དང་འབག་པའ་ཡལ་ལངས་དང་མ་སའ་ར་མར་བས་ཡད་པ་ན་སས་ཅ། བད་ཡག་དང་དབན་ཡག་ག་བས་སང་རམས་ཀང་རང་ཁའ་སད་ད་བསར་ཡད་ཅང་། ད་དག་ག་ནང་ག་མ་སའ་

The Library’s Fourth Language: The Dzongkha Collection

right: coveR of A book

of childRen’s stoRies in

dZongkhA.

རང་ཁ་སད་ཀ་བས་པའ་སང་དབ་ཅག་ག་མདན་ཤག

n e w & n o t a b l e+.{-+{0-$}-c}+k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 6 5

ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ག་སད་ཡག་བཞ་པ་ས། རང་ཁ་སད་ཀ་ར་ཆ།


the illustrations are also “Bhutan-ized” with char-acters in Bhutanese dress and scenery distinctive of the kingdom. Each book closes with the les-son of the story. The main compilers and editors of the series include Tenzin Wangchuk, Kunzang Thinley, and Tsering Dorji, with illustrations by the artists Thubten, Kunsang, and Wangchuk. The publisher of this series states that the books are intended for the Bhutanese people and espe-cially the younger generations, to make them interested in learning the Dzongkha language.

In addition, Latse has acquired a twenty-eight volume series called Sung deb (Sgrung deb), twenty-odd books for learning Dzongkha, and another twenty-eight to develop written and spoken language skills. Along with some indi-vidually published storybooks, the total number of children’s books comes to 180.

After children’s books, the largest number of books in our Dzongkha holdings are on lan-guage, including a number of reprinted Tibetan grammar books, with the original Tibetan texts and commentary in Dzongkha language. One good example is [A New Dzongkha Grammar] (Rdzong kha’i brda bzhung gsar pa), where the Tibetan and Bhutanese are presented side by side on the page, a useful convention for com-parative research between the two languages. There are also several books on how to compose letters and poetry in Dzongkha.

The library has also acquired a considerable number (~40) of texts on history and on the history of religion in Bhutan. Some of these are written in Tibetan, others are translated into Dzongkha from the original Tibetan. Some notable among these include [A Clear Mirror of Bhutan’s Yogi Lineage] (’Brug gi smyos rabs yang gsal me long) in Dzongkha language except for the dedicatory, which is in Tibetan; [Seeds of Faith] (Dad pa’i sa bon) which lists around 300 Bhutanese monas-teries with historic photos; [Book of Proverbs] (Dpye gtam; Tib. Gtam pa’i yi dpe deb); and other useful references such as a text on how tra-ditional religious statues are made, and another on the crafting of daily-use objects.

The new collection also includes more than thirty audio-visual items, with Bhutanese movies, songs, dance, the making of traditional handicrafts, and much more. Moreover, we have initiated sub-scriptions of four journals published in Bhutan which will soon be arriving in the library.

གཟགས་བརན་དང་ཁར་ཡག ཡལ་ལངས་བཅས་ཀང་འབག་པའ་ང་བར་བསར་ནས་དཔ་སན་བས་ཡད།སང་དབ་ར་རའ་རབ་ཤག་ཏ་སང་དབ་ད་དག་ག་ཤགས་བསན་ཚལ་ད་མ་ཚ་ཡ་བསབ་བ་ཐང་ང་ར་བཀད་ཡད། དབ་ཕང་ད་རང་ཁའ་སད་ད་ཕགས་བསགས་གནང་མཁན་གཙ་ན་བསན་འཛན་དབང་ཕག་དང་། ཀན་བཟང་འཕན་ལས། ཚ་རང་ར་ར་ཟར་བ་གསམ་ཡན་ལ། ད་དག་ར་མར་སལ་མཁན་གཙ་བ་ན་ཐབ་བསན་དང་། ཀན་བཟང་། དབང་ཕག་ཟར་བ་གསམ་ཡན། དབ་ཕང་འདའ་དཔ་སན་ཁང་གས་དབ་ཕང་འད་དཔ་སན་བས་པ་ན་འབག་ག་མ་དམངས་དང་། གཞན་སས་ཕ་མ་རམས་འབག་རལ་ཡངས་ཀ་སད་རང་ཁ་ཟར་བ་ད་སང་བའ་ས་བ་སད་ཆད་ཡན་ཚལ་བཀད་ཡད། དབ་ཕང་འད་ལས་གཞན་ད་དང་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ན་ཉས་སང་བརད་ལར་དཔ་སན་བས་པའ་སང་དབ་ཟར་བའ་དབ་གངས་ཉར་བརད་དང་། རང་ཁ་སད་དང་ཡ་ག་སང་བད་ཀ་དཔ་དབ་ཉར་བརད། ཡང་སང་དབ་ས་ཚགས་དབ་གངས་བཅས་བས་པའ་ཀག་དབ་ཁན་བསམས་དབ་གངས་བར་དང་བརད་ཅ་ཡད། བས་པའ་ཀག་དབ་ཕད་ནས་དཔ་སན་ག་དབ་གངས་མང་ཤས་ན་བར་སད་དང་བར་དག་ག་དཔ་དབ་ཡན། བརད་གཞ་འད་ལ་དཔ་དབ་གངས་ཉ་ཤ་ཡད་པ་ལས། དབ་གངས་བཅ་གཉས་ན་བད་སད་ཀ་བར་སད་སར་པར་བས་པ་ཡན་ལ། དབ་གངས་བརད་ན་བར་སད་ཀ་གཞང་ཚག་བད་སད་ཡན་ལ་འགལ་བ་རམས་རང་ཁ་སད་ད་བས་ཡད། དའ་གས་ས་རང་ཁའ་བར་གཞང་གསར་པ་ཟར་བའ་དཔ་དབ་ཅག་ཡད་པ་ལ། བད་སད་ཀ་སམ་ཅ་པ་དང་རང་ཁའ་སད་

oppoSite leFt: the seRies

childRen’s stoRybooks,

pARt of the libRARy’s

ne W dZongkhA lAnguAge

collec tion.

ཨ་ལའ་སང་དབ་ཟར་བའ་དབ་ཕང་

ས། རང་ཁ་སད་ཀ་དཔ་དབ་ཀ་ཆ་

ཤས་ཤག

oppoSite right: some

of the ne Wly-AcQuiRed

books And Audio-visuAl

mAteRiAls fRom bhutAn.

འབག་ཡལ་ནས་ཉ་ཆར་ཉ་སབ་བས་པའ་དཔ་དབ་དང་འད་སར་ཁག་ཅག

n e w & n o t a b l e+.{-+{0-$}-c}+k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 6 7

In the two years since we started collecting from Bhutan, the library has already acquired close to 500 items. And as the Bhutanese government is working hard to promote Bhutanese culture and language, this means we can anticipate our collection growing larger and richer in resources as more publications become available.

གཉས་གཤབ་བསར་གས་བཀད་ཡད་པ་འད་ལ་བ་ན་སད་རགས་ཞབ་འཇག་པ་ཞག་གས་བད་སད་དང་རང་ཁ་སད་གཉས་ཀ་མཚངས་ཆས་དང་ཁད་པར་ཤས་པ་ལ་ད་བར་ད་ལག་ཏ་སན་དཀའ་བ་ཞག་ཡན། ད་དང་རང་ཁའ་སད་ད་དཔ་སན་བས་པའ་ཡག་བསར་རམ་གཞག་དང་སན་ཚག་སགས་ཀ་ཡང་དབ་གངས་བརད་ཡད། འབག་པའ་རལ་རབས་དང་ཆས་འབང་ག་སར་ལ་ཡང་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ན་དབ་གངས་བཅ་བཞ་བཞགས་ཡད། ད་དག་ལས་ཁ་ཤས་བད་ཡག་ཏ་བརམས་ཡད་པ་དང་། ཁ་ཤས་ཐག་མར་བད་སད་ད་བརམས་ནས་ཕས་ས་རང་ཁ་སད་ད་བརམས་པ་ཡང་ཡད། འབག་ག་སས་རབས་ཡང་གསལ་མ་ལང་ཟར་བ་ལ་བ་ལ་མཚན་ན་མག་མཇག་ག་མཆད་བརད་དང་སར་བང་བད་ཡག་བས་ནས་གཞང་དངས་གཞ་རང་ཁ་སད་ད་བས་ཡད། དད་པའ་ས་བན་(དབ་དང་པ་)ཟར་བའ་དབ་དའ་ནང་ད་འབག་ཏ་དས་རབས་དང་པ་ནས་ད་བར་ད་བང་བའ་གནས་ཆན་དང་དགན་པ་སམ་བར་ཙམ་འད་པར་དང་ཡག་ལམ་གཉས་ཀར་བཀད་ནས་ང་སད་བས་ཡད། ད་དང་དཔ་གཏམ་ཞས་གཏམ་དཔ་ཡ་དཔ་དབ་དང་། འབག་ག་བཟ་རགས་བཅ་གསམ་ག་བཤད་པ་མཁས་པའ་དགའ་སན་ཟར་བའ་ནང་ད་སལ་རན་ག་རན་བཞངས་རག་པ་དང་། འབག་ག་ཁམ་ཟའ་རམ་བཤད་ཅས་མ་རམས་ཀ་འཚ་བའ་ཉར་མཁའ་ཅ་ལག་བཟ་སན་སན་པའ་དཔ་དབ་ད་འད་ཡང་ར་ཟང་ཡད།དཔ་དབ་ལས་གཞན་འད་ག་དཔ་མཛད་ཁང་ད་འབག་ཡལ་ནས་བ་ཉ་བས་པའ་རང་ཁ་སད་ཀ་གག་བརན་དང་ག་གཞས། འབག་ག་སལ་རན་ལག་ཤས་ང་སད་བཅས་ཀ་འད་སར་སམ་ཅ་ལག་ཡད་ཅང་། རང་ཁ་སད་ཀ་དས་དབ་གངས་བཞ་གསར་འདན་བས་དང་བད་བཞན་པ་ཡང་ཆ་ཚང་མངགས་ཉ་བས་ཚར་ཏ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ལ་འབར་ཉར་ཡད།

རང་ཁ་སད་ཀ་ར་ཆ་ཉ་སབ་ཀ་འག་བཙགས་ནས་ལ་གཉས་ཙམ་ལས་སང་མད་ན་ཡང་། ཡག་ཐག་དང་ས་གཟགས་ཀ་ས་ཆའ་གངས་འབར་ལ་བར་ལས་བརལ་ཚར་ཡད་པ་དང་། འབག་ཡལ་ད་རང་ཁ་སད་དང་འབག་ག་རག་གཞང་དར་སལ་ག་ཆད་ད་དཔ་སན་ག་གངས་འབར་མང་འཕལ་ལ་འག་བཞན་པ་བཅས་ཀས་ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ད་རང་ཁ་སད་དང་འབག་ཡལ་ག་ར་ཆ་ག་ནམ་པ་ཞག་འཛམས་རའ་ས་ལས་ཤར་ཡད།


A Series of Books on Oral Folk Literature

I n 2006-2007, the Kham Cultural Heritage Preservation and Development Association sought out

and collected local oral folk culture from the Kham Tibetan areas mainly in Sichuan Province and

have published these collections in 30 volumes accompanied with 30 CDs of audio recordings

and scanned material. The content includes: folk tales (dmangs khrod gtam rgyud;,073); 44 histori-

cal tales and miscellany (bshad srol); 31 local traditions (yul srol); 1,173 riddles (khed); 1,078 folk

sayings (gtam dpe); 20 form speeches (kha bshad); 5 handicraft narratives (lag shes); 22 folk games

(rtsed rigs); 1,094 dance songs (bro); 84 dance and song pieces (bro shags - dances involving also

songs that are exchanged as statement and reply between individuals or groups); 1,634 songs (glu);

255 exchanged songs (glu shags); 598 love songs (mdza’ gzhas); for a total of 7,111 works of

ཁམས་པའ་ཤལ་བཞག་རག་གནས་སང་སལ་ཚགས་པ་ཟར་བས་ ༢༠༠༦ དང་ ༢༠༠༧ ལ་གཉས་

ཀ་རང་ལ་ཁམས་ཁལ་གཙ་བར་གར་བའ་དང་སང་ར་ནག་ས་ཁན་ཁངས་ས་ཚད་ཡད་པའ་བད་ཀ་ས་ཁལ་ག་ངག་

རན་ག་རག་གནས་འཚལ་སད་དང་ཕགས་བསགས་བས་པ་དབ་གངས་སམ་ཅ་དང་འད་སར་སམ་ཅ་བཏན་ཡད། དའ་ནང་ན་དམངས་ཁད་གཏམ་རད་ ༡༠༧༣ དང་། བཤད་སལ་ ༤༤། ཡལ་སལ་ ༣༡། ཁད་ ༡༡༧༣། གཏམ་དཔ་ ༡༠༧༨། ཁ་བཤད་ ༢༠། ལག་ཤས་༥། རད་རགས་ ༢༢། བ་ ༡༠༩༤། བ་ཤགས ༨༤ ། ག་ ༡༦༣༤། ག་ཤགས་ ༢༥༥། མཛའ་གཞས་ ༥༩༨ བཅས་ངག་རན་རམ་རག་ས་གངས་ ༧༡༡༡ ཡད་པ་ད་དག་དར་ར་མད་དང་། དཀར་མཛས། བག་མག གསར་ར། རང་བག ས་རང་། ས་དག རའ། ར་བའ་ཁང་ཆ་རང་བཅས་རང་ཁག་དག་ནས་དམངས་ཁད་ས་རལ་པ་ ༢༠༠ ཙམ་ག་ངག་ནས་འཚལ་སད་བས་ཡད། དམངས་ཁད་གཏམ་རད་ ༡༠༧༣ ཡད་པ་ད་དག་ཁན་དབ་གངས་བཅ་དག་དང་འད་སར་བཅ་བརད་ཀ་ནང་ད་བསས་ཡད། འད་སར་ཚང་མ་གཏམ་རད་འཆད་མཁན་ག་ཡལ་སད་ཇ་བཞན་ཕབ་ཡད་ན་ཡང་། དབ་གངས་བཅ་བརད་པ་ད་སག་སངས་མ་འད་བ་གསམ་ད་བསགས་ཡད། ད་ལས་དབ་གངས་བཅ་ཐམ་པ་དམངས་ཁད་གཏམ་རད་གཅས་བསས་ཞས་འབད་ཅང་། ཡལ་སད་འད་མན་ནས་བསས་པའ་

oppoSite leFt: volume

on oRAl folktAles in

stAndARd lAnguAge.

ངག་རན་གཏམ་རད་ཀ་དཔ་དབ།oppoSite right: A

WoRksheet used by field

ReseARcheRs of the khAm

oRAl folk cultuRe pRoJec t.

ངག་རན་ས་རལ་པའ་གནས་ཚལ་འཚལ་སབ་ཀ་རའ་མག

n e w & n o t a b l e+.{-+{0-$}-c}+k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 6 9

ངག་རན་རག་གནས་ཀ་དབ་ཕང་ཞག


oral folk literature and orally-transmitted tradi-tional culture. These were collected from over 200 individuals from nine counties, namely Dartsemdo, Kardzé, Drakgo, Serta, Rongdrak, Derong, Degé, Tau, and Ngawa Kyungchu.

Of the folklore genre, the most volumes—18 volumes and 19 CDs — are dedicated to folk tales. All the tales are recorded and transcribed in the contributor’s dialect. The tales are pre-sented in three ways: ten volumes contain the tales from different dialects rendered into com-mon colloquial language. Another six volumes titled “Folk Tales (with Notes)” present the stories in the dialect with notes on meaning in common language in parentheses. Another two volumes “Folk Tales with Footnotes” provide the exact transcription of the dialect with common col-loquial equivalent in footnotes. One additional volume provides abstracts of all the folk tales. The dance song collection, which features the lyrics of the songs, has four books with four CDs; folk songs comprise three volumes with three CDs; and there is one volume and one CD each for folk sayings, riddles, historical tales and miscellany, as well as one volume dedicated to the background and biographical information of the artists and contributors not only from those whose work appears in the series but from other areas as well. For each work, the editors have acknowledged by name the various persons who collected the material, conducted the interview, did transcription, revision, editing, etc.

The so-called “historical tales and miscel-lany” (bshad srol), are presented in three parts: one is a collection of folk tales of local Tibetan historical persons, events, local monasteries, and holy places. These tales cover both histori-cal and more modern periods; for example, an oral version of the centuries-old tale about the Sixth Dalai Lama and how government officials wrapped him in yak skin and threw him in the river is presented here, as well as more recent oral tales, such as some dating from the 1950s on the fight between Tibetans and the Chinese Red Army. Another section called “folk technol-ogy” (lag rtsal) includes practical information on how to make tools, local farming methods, and so on, while a third part focuses on “folk cus-toms (dmangs srol).

As mentioned earlier, the oral works were transcribed to preserve the local dialect, and a

གཏམ་རད་རམས་བད་ཡག་ཤས་མཁན་ཀན་གས་ཀག་ཐབ་པའ་ཡག་སད་ད་བསགས་ཡད། ད་འཕས་ཀ་དབ་གངས་བརད་ལས་དག་ན་དམངས་ཁད་གཏམ་རད་གག་མཆན་མར་འབད་ཅང་། གཏམ་རད་འཆད་མཁན་ག་ཡལ་སད་ལར་ཡ་གར་ཕབ་ས། ག་དཀའ་བའ་ཡལ་སད་རམས་ཀ་འཁས་ས་གག་རགས་ཀ་ནང་ད་མཆན་བརབ་ཡད། དབ་གངས་གཞན་པ་གཉས་ལ་དམངས་ཁད་གཏམ་རད་མཇག་མཆན་ཅན་ཟར་ཞང་། གཏམ་རད་གང་ཞག་ག་ནང་ད་བང་བའ་ག་དཀའ་བའ་ཡལ་སད་རམས་གཏམ་རད་ཀ་མཇག་ཏ་དཀས་གཅག་ཏ་བཀད་ད་མཆན་འགལ་བས་ཡད་པ་ད་ལ་གའ། ད་དང་གང་གསལ་ག་དཔ་དབ་རམས་ས་ཐན་པའ་གཏམ་རད་རམས་ཀ་ནང་དན་གནད་བསས་ལགས་ས་བསགས་པའ་དམངས་ཁད་གཏམ་རད་ནང་དན་གནད་བསས་ཟར་བའ་དཔ་དབ་གཅག་ཀང་ཡད་ད། ད་འཕས་ཀ་དམངས་ཁད་བ་གར་གཅས་བསས་ལ་དབ་གངས་དང་འད་སར་བཞ་ར་དང་། དམངས་ཁད་ག་གཞས་གཅས་བསས་ལ་དབ་གངས་དང་འད་སར་གསམ་ར་ཡད་པ་མ་གཏགས། དམངས་ཁད་གཏམ་དཔ་གཅས་བསས་དང་། དམངས་ཁད་ཀ་ཁད་གཅས་བསས། བཤད་སལ་སགས་ཀ་གཅས་བསས། དམངས་ཁད་ས་རལ་པའ་གནས་ཚལ་གཅས་བསས་བཅས་ལ་དབ་གངས་དང་འད་སར་ར་ར་མ་གཏགས་མད། དམངས་ཁད་ས་རལ་པའ་གནས་ཚལ་གཅས་བསས་ན་དབ་གངས་སམ་ཅ་བ་འདའ་ནང་ལ་བང་བའ་དམངས་ཁད་ས་རལ་པ་ཁ་ན་མ་ཡན་པར། ཕགས་བསགས་འདའ་ནང་ན་བརམས་ཆས་མད་པའ་དབས་གཙང་ཕགས་ཀ་དམངས་ཁད་ས་རལ་པ་སར་ཞག་ག་གནས་ཚལ་ཡང་བཀད་ཡད། དབ་ད་དག་ལ་འཁད་པའ་དམངས་ཁད་བརམས་ཆས་ར་རའ་བཤད་མཁན་

n e w & n o t a b l e+.{-+{0-$}-c}+k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 7 1

more common rendering is provided in notes or in footnotes. For example, a saying from Gyelrong region of Kham, unintelligible to someone not familiar with Gyelrong dialect, is also rewrit-ten in common writing for the general reader to understand. This enables the reader not only to understand the Gyelrong manner of expression, but also aids in an exploration of their language and dialect.

The Kham Cultural Heritage Preservation and Development Association was established on September 11, 2006. The organization’s Director Tong Nyi (Stong Nyid) states in the Foreword: "This oral folk culture was developed by Tibetans over many generations. Currently ‘outside’ cul-ture and that of other nationalities is like a strong wave—under their wave our culture is growing weaker. If we just ignore this situation, the wave will cover us and our culture will exist not with any substance but only as a veneer. In order to encourage people concerned about this, we started this project."

The association is registered as a branch of the Kardzé Prefecture Cultural Bureau Office. Trace Foundation has provided grants for the asso-ciation’s projects in the past.

དང་། ས་འབབས་མཁན། ཡ་གར་འབབས་མཁན། ཞས་དག་གཏང་མཁན་བཅས་ཀང་བརམས་ཆས་ར་རའ་མདན་ད་བཀད་ཡད། ད་དག་ལས་བ་གར་གཅས་བསས་ཟར་བ་ན་བ་གར་ག་གཞས་ཚག་གཅས་བསས་ཡན་པ་དང་། བཤད་སལ་སགས་ཀ་གཅས་བསས་ཟར་བའ་དབ་དའ་ནང་ད་ངག་རན་ལ་འབམས་པའ་ས་གནས་སམ་བད་ཀ་ལ་རས་ཐག་ག་མ་ས་དང་དན་རན་གལ་ཆན་དང་། དགན་ས་དང་གནས་ཆན་དག་ག་ལ་རས་ཕགས་བསགས་བས་པའ་དམངས་ཁད་ལ་རས་དང་བཤད་སལ་ཟར་བའ་ལ་ཚན་ཞག་དང་། ས་གནས་ཀ་ཞང་ཕགས་སང་སངས་ཀས་མཚན་པའ་མ་ཚའ་ཉར་མཁ་སབ་སངས་ཕགས་བསགས་བས་པ་དམངས་ཁད་ལག་རལ་ཟར་བའ་ལ་ཚན་ཞག ས་གནས་འད་མན་ག་ལ་གསར་གཏང་སངས་དང་གཉན་སག་བད་སངས་ཀས་མཚན་པའ་སལ་རན་ས་ཚགས་ཕགས་བསགས་བས་པའ་དམངས་སལ་ཟར་བའ་ལ་ཚན་བཅས་གསམ་ཡད། ལ་ཚན་དང་པ་ལ་བར་མཚན་ན་ལ་སའ་ས་བ་གཞང་གས་༧རལ་བ་ཚངས་དབངས་ར་མཚ་ཀ་ཐམ་བརབ་ནས་ཆའ་ནང་ལ་འཕངས་པ་ལ་བའ་དས་རབས་ད་མའ་ལ་རས་དན་རན་ག་བཤད་སལ་དང་། ར་ནག་དམར་ཕགས་ཀ་དམར་དམག་ཅས་པའ་དམག་དཔང་བད་ཁམས་ལ་སབས་སབས་བད་པས་ད་ལ་དམག་འཛང་བས་ལ་བའ་དས་རབས་གང་མའ་ལ་རབས་སམ་ཅའ་ནང་ག་དན་རན་ངག་རན་ད་གནས་པ་ཡང་བཀད་ཡད། འཚལ་སད་བས་པའ་ངག་རན་རམ་རག་ཕགས་བསགས་འདའ་ནང་ད་ཡལ་སད་ག་དཀའ་བ་རམས་ཀང་ས་གདངས་དང་ཡ་གར་ཇ་བཞན་ཕབ་ཡད་ཅང་། ད་དག་ག་ཚག་དན་ལ་མཆན་བ་བཏབ་རས་བད་ས་པའ་ཡག་སད་ལ་ཕབ་ཡད། དཔར་ན་རལ་རང་སད་ཀ་གཏམ་དཔ་ཞག “ཤས་ཏ་ཝ་ཀའ་ཤས་བ་སད་ཟད་ཀ་འད། བག་ཏ་ཝ་ཀའ་ཀ་ཙ་སད་ས་ཀ་འད།”ཟར་བ་འདའ་ནང་ག་མང་ཚག་ར་ར་ལ་མཆན་བ་བཏགས་རས་”ཤང་ཆན་པའ་འག་ལ་ཤང་ཕན་ས་ས་ཡད། བག་ཆན་པའ་འག་ན་ར་སན་ས་ས་ཡད།”ཟར་བ་ས། འད་ལ་བ་ན་ངག་རན་ག་གཏམ་དཔ་འཚལ་སད་ཙམ་མ་ཡན་ག། ཡལ་སད་མ་འད་བའ་ཁད་པར་ལ་ཞབ་འཇག་བད་པར་ཕན་ཐགས་ཆའ། ཁམས་པའ་ཤལ་བཞག་རག་གནས་སང་སལ་ཚགས་པ་ན་༢༠༠༦ ལའ་ཟ་ ༩ བའ་ཚས་ ༡༡ ཉན་བཙགས། ཚགས་པ་འདའ་ཚགས་གཙ་སང་ཉད་ལགས་ནས་ཚགས་པ་འད་ན་བད་པའ་མ་རབས་ནས་མ་རབས་ཀ་རང་ལ་གབ་པའ་དམངས་ཁད་ཀ་རག་གནས་འད་“ད་ལ་དང་རབས་རག་གནས་དང་ཕ་ཕགས་རག་གནས་མ་རགས་གཞན་པའ་རག་གནས་སགས་སབས་ཆའ་རག་གནས་ཀ་རབས་

འག་ཏ་ཚད་ནས་ཉམས་དམས་པར་ཡད། གནས་ཚལ་ད་ལད་གཡང་ད་བསར་ན་རབས་འག་ཏ་འཚབས་ནས་ར་མ་དང་སང་བརན་ཙམ་ད་འགར་བར་དགས། བ་ལན་དག་ལ་འབད་སལ་ག་ཆད་ད་ལས་འག་བཏན་པ་ལགས།”ཞས་ཚགས་པ་འདའ་ལས་གཞན་དམགས་ཡལ་གསངས་ཡད། ཚགས་པ་འད་ན་དཀར་མཛས་ཁལ་ད་དཀར་མཛས་ཁལ་རག་གནས་ཅས་ཟར་བའ་ཁངས་གཏགས་ཀ་ལས་ཁངས་ས་དབ་སལ་བས་ཡད་ལ། ཚགས་པ་འདའ་ལས་གཞ་ལ་ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པ་ནས་རགས་དངལ་ག་ཞལ་འདབས་གནང་ཡད།


I n the Rare Book Room of Trace Foundation’s Latse Library there is a small book entitled Lhamö

namtar (Lha mo’i rnam thar) from the Taktser Rinpoché Collection (see related article in this

issue). Only looking at the title, one would think it would contain the libretto of the opera of

Central Tibet, which is called lhamo. But actually, it is a collection of children’s stories translated from

English into Tibetan, and inside one finds the English title: A Story Book for Tibetan Boys and Girls:

Being Translations of Fairy Stories and Fables Including the Story of Esther.

A dedicatory note states: “This book [is] published for the Tibetans, that they may know these friends in America who love them and desire to help them to know the world and its maker our God and his son Jesus our saviour.” This very rare book was published in 1922 in Calcutta, India, by the Baptist Mission Press; it is not clear if the book was ever distributed among Tibetans, as was the intention. We cannot

ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ག་དཔ་དཀན་ཁང་ན་ལ་མའ་རམ་ཐར་ཟར་བའ་དཔ་

དབ་ཅག་ཡད་པ་ད་ན་ལག་མཚར་རན་པ་ཆའ་ཕག་དཔ་(འདའ་སར་གསར་འཕན་འདན་ཐངས་འདའ་ནང་ལ་

ཞབ་གསལ་བཀད་ཡད་པ་ལ་གཟགས་རགས།)ཡ་ཁད་ནས་བང་། དཔ་དབ་དའ་མང་མཐང་བ་ཙམ་གས་

དཔ་དབ་ད་ན་བད་དབས་གཙང་ཕགས་ཀ་སལ་རན་ཟས་གར་ལ་མའམ་རམ་ཐར་ག་འཁབ་གཞང་ལ་བ་ཡན་

སམ་སར་ཡང་། དན་དངས་ས་ད་ན་དབན་ཡག་ནས་བད་ཡག་ཏ་བསར་བའ་བས་སང་ཕགས་བསགས་ཀ་

དབ་ཅག་རད། དབ་འད་ལ་དབ་མང་རང་པ་ཞག་ཀང་ཡད་པ་ན་འད་ལར་ཏ། “ལ་མའ་རམ་ཐར་དང་ཨས་

ཏར་ག་ལ་རས་བད་པའ་བ་དང་བ་མ་རམས་ལ་ཕན་ཕར་ཞས་བ་བ་བཞགས་ས།” དཔ་དབ་འདའ་སར་བང་ལས་“དཔ་ཆ་འད་འཇག་རན་བཀད་པ་པ་དང་ཁང་ག་སས་ཡ་ཤ་མ་ཤ་ཀ་ང་ཤས་པའ་དན་ད་བས་པའ།”ཞས་འབང་བ་ལར། ཧ་ཅང་དཀན་པའ་དཔ་དབ་འད་ན་ས་ལ་ ༡༩༢༢ ལར་ར་གར་ཀ་ལ་ཀ་ཏར་ The Baptist Mission Press ཟར་བའ་ཡ་ཤའ་ཆས་སལ་ག་པར་སན་ཁང་དས་ཡ་ཤའ་ཆས་ལགས་སལ་ཆད་ད་པར་སན་བས་འདག་ན་ཡང་། དམགས་ཡལ་ལར་བད་མའ་ཁད་ལ་

Early Children’s Book Translated from English into Tibetan

oppoSite top: A pAge

fRom shelton’s book With

illustRAtion by kelsAng

tseRing.

ལ་མའ་རམ་ཐར་་ཟར་བའ་བས་སང་ག་དབ་དའ་ནང་ད་སལ་བཟང་ཚ་རང་ཟར་བས་བས་པའ་ར་མ།oppoSite bot tom: the

coveR of a storybook For

tibetaN boy s aND girls ,

published 1922.

༡༩༢༢ ལར་དཔ་སན་བས་པའ་ལ་མའ་རམ་ཐར་དང་ཨས་ཏར་ག་ལ་རས་བད་པའ་བ་དང་བ་མ་རམས་ལ་ཕན་ཕར་ཞས་བ་བ་བཞགས་ས་ཟར་བ་དའ་མདན་ཤག

n e w & n o t a b l e+.{-+{0-$}-c}+k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 7 3

དབན་ཡག་ནས་བད་ཡག་ཏ་བསར་བའ་

བས་སང་ས་གས་ཀ་དཔ་དབ་ཅག

འགམས་སལ་བད་ཐབ་ཡད་མད་ཤས་དཀའ། དཔ་དབ་འད་ན་དབན་ཡག་ནས་བད་ཡག་ཏ་བསར་བའ་བས་སང་ག་དབ་ས་ཤས་ད་མན་ན་ཡང་ས་ཤས་ཀ་གས་ཤག་ཡན་པ་ལ་ཐ་ཚམ་མད། ད་སར་མཁན་ན་བད་པ་ཞག་མ་ཡན་པར་དབན་ཇ་མ་མང་ལ་Mrs. A. L. Shelton ཟར་ཞང་ཡ་ཤའ་ཆས་ལགས་སལ་མཁན་ཞག་ཡན། ཡན་ན་ཡང་དབ་དའ་ཤག་ལ་གཞན་པ་ཞག་ན་ “འབའ་ནས་བསད་ནམས་གཡང་འཛམ་ག་སག་ས། བས་པ་སལ་བཟང་དབང་འདས་ནས་ཕ་སད་བད་ལ་བསར་ནས་ཤང་ར་ཧར་ཟ་ ༨ པའ་ཚས་ལ་གཏན་ལ་ཕབ་པའ།”ཞས་པ་འདས་སར་མཁན་ང་མ་ད་ས་ཡན་ངས་དཀའ་ཞང་། ས་ལ་ ༡༩༢༠ ལའ་གཡས་གཡན་ན་ཤང་རའ་ལ་ཞག་འཚལ་དཀའ་བས་ཤང་ར་འད་ཡང་ལ་གང་ལ་འབབ་པ་བཅས་ངས་གཏན་དཀའ་བ་ཞག་ཏ་གར་ཡད། དཔ་དབ་འདའ་ནང་ན་ལག་ར་རན་མའ་དཔ་དང་། སང་ག་དང་བ་བ། བསད་ནམས་ཅན་ག་གཡག་པ་ཟར་བ་ལ་བའ་རང་ཐང་ས་ཚགས་ཀ་བས་སང་སམ་ཅ་ས་གསམ་ཡད་པ་ལས། བས་སང་མཐའ་མ་ན་ཡ་ཤའ་ཆས་དཔ་ལས་བང་བའ་གཏམ་རད་Esther ཏ། བད་སད་ད་བཙན་མ་ཨ་ས་ཐ་ཟར་བ་ད་ལ་ལའ་བཅ་ཡད་ཅང་ཤག་གངས་བཞ་བཅ་ལག་ཡད་པ་ད་བས་སང་རང་ཤས་ད་ཡན། བས་སང་ག་དཔ་དབ་དའ་ནང་ན་བར་འཇག་ར་མ་ཡང་གང་མང་ཞག་ཡད། ར་མ་ད་དག་འབ་མཁན་ན་སལ་བཟང་ཚ་རང་ཟར་བ་ཁང་བད་པ་ཞག་ཡན་པའ་སབས་ཀས་ཡན་ནམ། བས་སང་ག་མ་ས་རམས་ལ་བད་པའ་གན་ཆས་གན་ད་བཅག་ཡད། Mrs. A. L. Shelton ན་ Dr. Albert Shelton ཟར་བ་དའ་ཆང་མ་ཡན་པའ་ཆ་ད་ལར་འབད་ལ། མའ་མང་ང་མ་ན་


say that this is the earliest book translated from English into Tibetan, but it is certainly one, if not the earliest children’s book to be translated.

The translator of the book is Flora Beal Shelton, or so the publishing information on the title page of the book states. Flora Beal was born in 1870 into a farming family in Kansas (U.S.). She worked as a schoolteacher before marry-ing the American medical doctor and Christian missionary Albert Shelton in 1899. Within a few years in 1904, the two departed the States for China and the Tibetan borderlands. In 1905 they established a Christian mission in Batang in Kham, and lived there for nearly two decades, proselytizing and attending to the sick. Flora became accustomed to life in that region, where she not only raised the couple’s two daughters, who were born in Batang, but also studied the Tibetan language and worked on translations of Tibetan stories. Mrs. Shelton left Batang in 1920 to take her daughters for schooling in the U.S. and to arrange for the publication of the book reviewed here. Mrs. Shelton also authored a biography of her husband’s life, Shelton of Tibet, after his death in 1922 at the hands of bandits not far from the mission post in Batang.

Although Mrs. Shelton is stated as the trans-lator on the English title page of the book, on another page of the book, one finds the follow-ing information in Tibetan: “Compiled by Sönam Yangdzom from Batang, and translated from the foreign language by the copier Kelsang Wangdu; finalized in the eighth month of the wooden horse year of the Tibetan calendar.” Thus it is dif-ficult to say who was the true translator of the stories, as the publishing details in English and Tibetan have conflicting information. The Tibetan calendar year is also a mystery, as there is no wooden horse year in the period of the 1920s.

The book has a total of thirty-three children’s stories, including several Aesop’s fables—”The Boy and the Wolf,” “The Lion and the Mouse,” and so on—folk tales, and other western chil-dren’s classics. “The Story of Esther,” from the Old Testament—Tsünmo Yesete (Btsun mo Ye se the) in Tibetan—is the longest story in the book, with ten chapters and having over 40 pages.

The book is illustrated with line drawings by artist Kelsang Tsering. All the figures are in Tibetan dress and the objects and scenery depicted are also Tibetan in nature.

Flora Beal Shelton ཡན། སན་པ་དང་ཡ་ཤའ་ཆས་སལ་མཁན་ཞག་ཡན་པའ་མའ་ཁ་ག་ཡས་དས་རབས་ཉ་ཤ་པའ་སད་ད་ཁང་ག་ཁམ་མ་ཆ་ཚང་ཁད་ནས་བད་ཡལ་ག་ཁམས་ཕགས་ས་ཕལ་ཆར་ལ་ང་ཉ་ཤ་ལ་བསད། Flora Beal ན་་ས་ལ་ ༢༨༧༡ ལར་ཞང་པའ་ཁམ་ཞག་ཏ་སས་ཤང་། མས་སབ་གའ་དག་རན་ག་ཕག་ལས་གནང་མང་། ༡༨༩༩་ལར་མ་ Albert Shelton དང་གཉན་སག་བས། ༡༩༠༤ ལར་བཟའ་ཟ་ད་གཉས་ཨ་ར་ནས་བད་རའ་ས་མཚམས་ཀ་ཡལ་ཁམས་ལ་བསད། ༡༩༠༥ ལར་ཁམས་འབའ་ཐང་ལ་ཁང་གཉས་ནས་ཡ་ཤའ་ཆས་སལ་གནས་ཤག་གསར་འཛགས་བས་ནས་དར་ཕལ་ཆར་ལ་ང་ཉ་ཤར་བསད་ཡད་ལ། དར་ཡ་ཤའ་ཆས་སལ་བ་དང་ནད་པ་ལ་སན་བཅས་བས། Floraཁམས་ཀ་མ་ཚ་ལ་གམས་པར་གར་ཅང་། བཟའ་ཟ་ད་གཉས་འབའ་ཐང་ལ་བ་མ་གཉས་སས་ནས་སད་སང་བས་པས་མ་ཚད། མས་བད་ཀ་སད་ཡག་སབ་སང་བས་ནས་བད་ཀ་གཏམ་རད་ཡག་སར་བས། མའ་ཁ་ག་ ༡༩༢༢ ལར་འབའ་ཐང་ག་ཇག་པས་ལག་ཉས་ས་བཏང་རས། མས་རང་ག་ཁ་གའ་རམ་ཐར་“བད་ཀ་Shelton”ཟར་བ་ད་བརམས།

oppoSite leFt: the coveR

of the childRen’s book

samsar a Dog .

འཁར་བར་འཁམ་པའ་ཁ་ཟར་བའ་བས་སང་ག་མདན་ཤག

n e w & n o t a b l e+.{-+{0-$}-c}+k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 7 5

Editor’s note: We invited one of our youngest library regulars to write a review of a new chil-dren’s book in our col-lection that she would recommend to other young readers. She selected this gentle and beautifully-illustrated storybook on the cycle of rebirth and reincar-nation told through the lives of a dog.

Samsara Dog. Written by Helen Manos; illus-

trated by Julie Vivas. La Jolla (CA): Kane/Miller Book Publishers, 2006. ISBN: 978-1-933605-51-7

Samsara Dog is a very good book that shows little children an example of the wheel of samsara. I like this book because it tells me that in every life you learn something new. Samsara Dog is about a dog coming back for many lives and I like dogs. The pictures in this book are very cute except for the first one which is scary. I always feel good when I finish the book and very happy.

Elizabeth Rose Sharp is one of Latse Library’s most long-standing patrons. Within a month of the library’s opening in 2003, at the age of two, she began visiting the library in the company of her Tibetan nanny. She contin-ues to visit regularly, now with her mother Katherine, and has developed a keen and serious interest in Tibetan culture. The library staff appreciates her intelligence and obvious love of reading. Elizabeth has explored the library’s offerings, delighting in videos of Tibetan opera, the New Year cel-ebrations, and especially the growing collection of children’s books in our upstairs Reading Room. Whenever we acquire a new children’s book, we will show it to Elizabeth and ask her for her opinion. She reads it carefully, thoughtfully, and then appears back at the librarians’ office door to offer her critique. She attends the British International School and enters 4th grade in fall 2010.

Am=-au$-k

འཁར་བར་འཁམ་པའ་ཁ།ཨ་ལ་ཛ་བད་རས་ཤཔ་ནས།

From the Children’s Corner: Samsara Dog by Elizabeth Rose Sharp

རམ་སག་པའ་མཆད། ང་ཚས་འད་ག་དཔ་མཛད་ཁང་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ད་རན་ལན་་དཔ་དབ་གཟགས་མཁན་ག་གས་ནས་ལ་ན་ཆང་ཤས་ཤག་ལ་མས་ན་ཆང་ག་ཀག་པ་པ་གཞན་པ་ལ་ང་ཚའ་དཔ་དབ་ལས་གང་ཞག་ང་སད་བད་འདད་ཡད་པ་ད་ལ་སར་ཞབ་ཅག་འབ་སལ་བས་པ་ཡན། མས་སང་དན་འཇམ་ཞང་པར་རས་མཛས་པའ་ཁ་ཡ་ས་བ་བངས་ཚལ་སར་ག་སང་དབ་འད་བདམས་བང་།

འཁར་བར་འཁམ་པའ་ཁ་(Samsara Dog)ད་ཧ་ལན་མ་ནས་ནས་(Helen Manos)བརམས་པ་དང་། པར་རས་འབ་མཁན་ད་ཇ་ལ་ ཝ་ཝས་ལ་ཇལ་ལ་(Julie Vivas. La Jolla)(CA) པར་སན་བ་མཁན་ཀན།མ་ལར་དཔ་དབ་པར་སན་ཁང་༢༠༠༦། ISBN: 978-1-933605-51-7

འཁར་བར་འཁམ་པའ་ཁ་ཞས་པའ་དཔ་དབ་ད་ཕ་ག་ཆང་ཆང་ཚར་འཇག་རན་ག་འཁར་བའ་དཔ་སན་པའ་དཔ་དབ་ཡག་པ་ཞག་འདག ང་དབ་འདར་དགའ་མས་བད་དགས་པའ་ར་མཚན་ན་དབ་དའ་ནང་ས་བ་ར་ར་ལ་ཤས་ར་གསར་པ་ཞག་ཡད་པ་དས་ཡན། འཁར་བར་འཁམ་པའ་ཁ་ཞས་པ་ད་ཁ་ཞག་གས་ཡང་དང་ཡང་ད་ཁ་ལས་ལན་པའ་སར་ཡན་པ་དང་ང་རང་ཁ་ལ་དགའ་པ་ཡད། དཔ་དབ་དའ་ནང་པར་རས་


རམས་སང་ར་པ་ཞ་དག་འདག་ཀང་པར་རས་དང་པ་ད་སག་འས་པ་ཞག་འདག ང་ནམ་ཡང་དཔ་དབ་ཅག་བཀགས་ཚར་པ་ན་ང་ལ་ཚར་བ་སད་པ་འདག ཨ་ལ་ཛ་བད་རས་ཤབ་ན་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ད་ཡངཡན་རང་ཤས་ཀ་ཀག་མཁན་ག་གས་ཤག་ཡན། ༢༠༠༣ ལར་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་དབ་བརས་ནས་ཟ་གཅག་ཙམ་མ་སང་སན་ལ་ལ་ན་གཉས་ལ་སན་པའ་ཨ་ལ་ཛ་བད་རས་ཤབ་མ་རང་ག་བད་རགས་མ་མའ་ལན་ད་ཡང་འག་བརམས། མ་རན་མཐད་ནས་དཔ་མཛད་ཁང་ལ་ཡང་ཞང་། ད་ལ་ཁ་མའ་ཨ་མ་ཀ་ཐ་རན་ལན་ད་ཡང་བཞན་ཡད་ལ་བད་ཀ་རག་གཞང་ལ་དགའ་སང་ཇ་ཆར་འག་བཞན་ཡད། ང་ཚ་དཔ་མཛད་ལས་བད་རམས་ནས་ཁ་མ་རག་པ་གསལ་ཞང་དཔ་དབ་ཀག་རར་དགའ་མས་ད་འདའ་ཆ་བ་ལ་དགའ་མས་བད་ཀ་ཡད། ཨ་ལ་ཛ་བད་ནས་དཔ་མཛད་ཁང་ག་མཆད་གཤམ་ལ་ཞབ་ལ་དང་། བད་ཀ་ལ་མའ་གག་བརན་ཐག་ལ་ལ་བ་དང་། ལ་གསར་ག་རན་འབལ་མཛད་ས། དམགས་བསལ་གས་འད་ག་དཔ་མཛད་ཁང་ད་བས་པའ་དཔ་དབ་ཇ་མང་ད་འག་བཞན་ཡད་པ་ད་ཚར་ཁ་མས་དགའ་ཚར་ཆན་པ་བད་ཀན་འདག ང་ཚར་བས་པའ་དཔ་དབ་གསར་པ་འབར་མ་ཐག་ངས་ཨ་ལ་ཛ་བད་ལ་བསན་ནས་ཁ་མའ་བསམ་ཚལ་གང་ཡད་འད་ག་ཡད། མས་དབ་ད་གཟབ་ནན་གས་ཀག་ཅང་བསམ་ཞབ་བས་ནས་སར་ད་དཔ་མཛད་ཁང་ལ་ཡང་ནས་ཕན་ལ་མའ་བསམ་ཚལ་བཤད་ཀ་འདག ཨ་ལ་ཛ་བད་ན་དབན་ཇའ་རལ་ས་སབ་གར་བསད་ཡད། ༢༠༡༠ ལའ་སན་ཁར་འཛན་རམ་བཞ་པར་འག་མཁན་རད།

n e w & n o t a b l e+.{-+{0-$}-c}+k

right: young book

Re vie WeR eliZ Abeth

shARp. photo couRtesy

of kAtheRine shARp.

ན་ཆང་དཔ་དབ་སར་ཞབ་པ་ Elizabeth Sharp། པར་བདག་ Katherine Sharp

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 7 7

T hough small in size, the postage

stamp can nevertheless tell a big story.

In November 2009, Trace Foundation’s

Latse Library presented Postmarked Lhasa: An

Exhibit of Tibetan Stamps and Correspondence,

bringing together both postal items and examples

of correspondence from five different collections

to more closely examine letter-writing activity and

culture on the Tibetan plateau. Combined with a

series of talks, Postmarked Lhasa invited viewers

to look at the early modern world of Tibet through

a philatelic lens, revealing, in often startling

relief, the complex and myriad communications

networks active in Tibet in the late 19th through

the mid-20th centuries—including British and

Chinese imperial postal systems, the post of the

Tibetan Kashak government, hand-carriage, and

wired and wireless telegraph.

Trace Foundation’s Latse Library has fairly comprehensive holdings of the considerable but somewhat little-known corpus of material on Tibetan postal history and philately. One journal that is of particular interest is Postal Himal, a jour-nal published four times a year by the Nepal and Tibet Philatelic Study Circle and which presents the most current, authoritative findings and writ-ings on the postal history of Tibet, Nepal, and the Himalayas. This passionately produced periodical

སག་རགས་ན་ཆང་ཆང་ཞག་ཡན་ན་ཡང་དས་གཏམ་རད་ཆན་པ་ཞག་

བཤད་ཐབ། ༢༠༠༩ ལའ་ཟ་ ༡༡ པའ་ནང་ལ། ཀན་ཕན་ཐབས་ར་

ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་གས་“ལ་སའ་སག་ཐམ། བད་ཀ་སག་རགས་

དང་ཡག་འབལ་ག་འགམས་སན་ཞག”ཟར་བའ་ཚགས་འད་ཞག་བཀད་སག་

བས་ནས་དའ་ཐག་ཏ་སག་དངས་དང་ཡག་འབལ་གསག་ཉར་བས་ཡད་པ་མ་འད་

བ་ཁག་ལ་གདན་འདན་ཞས་ནས་སང་པ་བད་ཀ་འཕན་ཡག་སལ་ཚལ་ག་སལ་

རན་ལ་བརག་དཔད་ཞབ་མ་ཞག་བས། ལ་སའ་སག་ཐམ་ཟར་བ་འདའ་འགམས་

སན་ལ་གསང་བཤད་ཀ་ཕང་བ་ཞག་ཀང་བཀད་སག་བས་ནས། སག་རགས་ཉར་

ཚགས་གནང་མཁན་ག་མཐང་ལམ་ནས་བད་འད་ཐག་མར་དང་རབས་ཅན་ག་

ལམ་ལ་ཞགས་སབས་ཇ་འད་ཞག་ཡན་པ་ད་མངན་ཐབས་བས་། རག་འཛང་

ཅན་དང་ས་མང་ཅན་ག་དས་རབས་བཅ་དག་བའ་མཇག་དང་ཉ་ཤ་བའ་སད་ཀ་བད་

ཀ་ཡག་འབལ་ད་མངན་པ་དང་མཚངས་ས་དབན་ཇ་དང་ར་ནག་ཆན་རལ་རབས་

ཀ་སག་ལགས་དང་། བད་གཞང་བཀའ་ཤག་ག་ཡག་འབལ། སག་སལ།

སད་ཡད་དང་སད་མད་ཀ་ཏར་སག་བཅས་ཀང་མངན་ཐབས་བས་ཡད།

ཀན་ཕན་ཐབས་ར་ཚགས་པའ་ལ་ར་དཔ་མཛད་ཁང་ན་མ་རམས་ཀས་ཤས་རགས་ཉང་བའ་བད་ཀ་སག་ག་ལ་རས་དང་སག་རགས་ཀ་ར་ཆ་ས་འཛམས་ཤག་ཡད། ད་དག་ལས་དས་དབ་ཅག་ཡད་པའ་མང་ལ་ཧ་མ་ལ་ཡའ་སག་(Postal Himal)ཟར་བ་ཞག་ཡད་པ་ད་བལ་བད་སག་ག་ཞབ་འཇག་ཚགས་པ་ཟར་པའ་ཚགས་པ་དས་ལ་རར་འདན་ཐངས་བཞ་ར་འདན་ག་ཡད་པའ་ནང་ད་

ལ་ར་ལ་ཡད་པའ་བད་ཀ་སག་ག་ལ་རས་ཀ་ཡག་རགས།

New & Notable Resources at Latse on the

Postal History of Tibet


features articles by Circle members and other experts and collectors, with news and in-depth articles on all topics of the Himalayan philatelic realm, including the latest discoveries, reports of thefts and forgeries, and reproductions and photos.

Our featured speaker at Postmarked Lhasa, Geoffrey Flack, the Vice President of the Nepal and Tibet Philatelic Study Circle, recommended one recent publication for our acquisitions, namely the three-volume Tibet and Postal History & Stamps (Ch. Xizang ji you zheng yu you piao shi) by Fortune Wang, published by the author in Taiwan in 2008. Mr. Wang is a major collector of Tibetan stamps and postal documents. Based on his research and original pieces that he has come across as a collector, he has compiled an impres-sive three volumes: vol. 1: “History, Geography and Culture of Tibet;” vol. 2: “The Ancient and Early Postal History & Stamps of Tibet,” and vol. 3: “The Modern and Contemporary Postal History & Stamps of Tibet.” The books, bilingual throughout in English and Chinese, are richly illustrated with examples of philatelic documents that range from letters from earlier centuries when correspondence was hand-stamped and carried by courier, through the first decades of the 1900s, with outstanding examples of British, Chinese, and Tibetan postal systems that were used in Tibet at that time, and contemporary times. The text is well-documented with a plethora of clear reproductions of both rare and more common postage stamps and cor-respondence, seals, historical photos, and maps. Tibet and Postal History & Stamps is an important addition to the extant literature on this topic, and offers readers a glimpse of the wealth of original documents and materials that, upon closer inspec-tion, can contribute greatly to our understanding of modern Tibetan society and history.

To read more about Postmarked Lhasa please visit our website www.trace.org (under Events: Archives)

scenes And exhibit items

fRom postmARked lhAsA:

An exhibit of tibetAn of

tibetAn stAmps And coR-

Respondence.

ལ་སའ་སག་ཐམ། བད་ཀ་སག་རགས་དང་ཡག་འབལ་ག་འགམས་སན་ཞག་ཟར་བའ་འད་པར་འདམས་བཀད།

n e w & n o t a b l e+.{-+{0-$}-c}+k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 7 9

ཆས་ཉ་ཆར་ག་ཁངས་ལན་ག་ བད་དང་བལ་ཡལ། ཧ་མ་ལ་ཡའ་སག་ག་སར་ག་གསར་རད་དང་གསར་རམ་འགད་ཀ་ཡད། དས་དབ་འདའ་ནང་ད་ཚགས་པ་དའ་ཚགས་མ་དང་། ཆད་མཁས་གཞན་པ། ཉར་ཚགས་བད་མཁན་བཅས་ཀ་ཧ་མ་ལ་ཡའ་ར་རད་ཀ་སག་དང་འབལ་བའ་གསར་འགར་དང་ཞབ་འཇག་རམ་ཡག་ཆད་འགད་ཀ་ཞར་ད་ཆས་ཉ་ཆར་ག་གསར་རད་དང་། ར་འཁར་དང་རན་བཟ་ཡ་གནས་ཚལ། སར་བཟ་དང་འད་པར་སགས་བཀད་ཡད། ང་ཚས་ཚགས་འདའ་གཏམ་བཤད་ལ་ཆད་ད་གདན་འདན་ཞས་པའ་ས་ཞབས་ Geoffrey Flack ན་བལ་བད་སག་ག་ཞབ་འཇག་ཚགས་པའ་ཚགས་གཙ་གཞན་པ་ཡན་པ་དང་། ཁང་ག་དགངས་འཆར་ལར་ཉ་ཆར་དཔ་སན་བས་པ་བད་དང་སག་ག་ལ་རས་དང་སག་རགས་ཟར་བའ་དཔ་དབ་པད་གསམ་ཅན་ཞག་ང་ཚས་ཉ་སབ་བས། དཔ་དབ་དའ་རམ་པ་པ་ན་ Fortune Wangལགས་ཡན་པ་དང་ཁང་རང་གས་༢༠༠༨ ལར་ཐའ་ཝན་ལ་དཔ་སན་བས་ཡད། ས་ཞབས་ Fortune Wang ན་བད་ཀ་སག་རགས་དང་ཡག་རགས་ཉར་ཚགས་བད་མཁན་ཞག་ཡན་ལ། ཁང་རང་གས་ཞབ་འཇག་དང་རད་པའ་སག་དངས་རལ་མ་རམས་གཞར་བཟང་ནས་ཁང་གས་ཧ་ཅང་དང་བ་འདན་པའ་དཔ་དབ་བམ་པ་གསམ་བསགས་ཡད། བམ་པ་དང་པ་ན་“བད་ཀ་ལ་རས་དང་ཡལ་ཁམས། སལ་རན།”དང་། གཉས་པ་ན་“བད་གནའ་རབས་དང་ས་བའ་དས་ཀ་སག་ག་ལ་རས་དང་སག་རགས།” གསམ་པ་ན་“བད་ཀ་ཉ་རབས་དང་དང་རབས་ཀ་སག་ག་ལ་རས་དང་སག་རགས།”བཅས་ཡན། བམ་པ་གསམ་པ་ར་དབན་སད་གཉས་ཤན་སར་མ་ཡན་ཅང་། ད་དག་ག་ནང་ད་སག་ག་ཡག་ཆའ་དཔ་མཚན་ག་དཔ་རས་ཕན་སམ་ཚགས་པ་བཀད་ཡད། སག་ག་ཡག་ཆ་ད་རགས་ན་འཕན་ཡག་ག་ཐག་ལ་ལག་པས་སག་ཐམ་རག་པ་དང་བ་མ་རས་སལ་བའ་དས་རབས་ས་བ་དག་ནས་དས་རབས་ཉ་ཤ་བའ་ལ་རབས་བར་ད་ཡད། དས་སབས་ད་དང་མ་ཐག་འདའ་ནང་ལ་བད་ལ་བད་རང་ག་སག་ལགས་ཤག་ཡད་པའ་ཐག་དབན་ཇ་དང་ར་ནག་ག་སག་ལགས་དར་ཡད་པའ་དཔ་མཚན་གསལ་པ་བཀད་ཡད། དཔ་དབ་དའ་ནང་ག་འགལ་བརད་རམས་ལ་སག་རགས་དཀན་པ་ཡན་པ་དང་མ་ཡན་པ། འཕན་ཡག ཐལ་ཙ། ལ་རས་རང་བཞན་ཅན་ག་འད་པར། ས་ཁ་སགས་ཀས་རབ་གནན་ཤགས་དང་ལན་པ་བས་ཡད། བད་དང་སག་ག་ལ་རས་དང་སག་རགས་ཟར་བ་འད་ན་བརད་གཞའ་འདའ་སང་ལ་ད་ཡད་ཀ་དཔ་དབ་

ཀ་ཁ་སན་གལ་ཆན་ཞག་ཡན་ལ། འདས་ དབ་ཞབ་ནན་མ་བས་པའ་ཡག་རགས་དང་ར་ཆ་ཕན་སམ་ཚགས་པ་ད་རམས་ཀག་པ་པ་རམས་ཀ་མག་ལམ་ད་བསར་ཞང་། ང་ཚས་བད་ཀ་དང་རབས་ས་ཚགས་དང་ལ་རས་ལ་ཤས་རགས་སད་པར་ཕན་རབས་མ་དམན་པ་སར་བར་ངས་ས། ལ་སའ་སག་ཐམ་ཟར་བའ་འགམས་སན་འདའ་སར་མང་ཙམ་མཁན་འདད་པ་རམས་ད་ར་www.trace.org ལ་ཕབས་རགས་གནང་།

toP :the coveR of the Recent publicAtion tibet aND postal

history & stamps by foRtune WAng.Fortune Wang་གས་བརམས་ཏ་ཉ་ཆར་དཔ་སན་བས་པའ་བད་དང་སག་ག་ལ་རས་དང་སག་རགས་་་ཟར་བའ་དཔ་དབ་ཀ་མདན་ཤགbot tom : An issue of the philAtelic peRiodicAl postal

himal .

ཧ་མ་ལ་ཡའ་སག་་་ཟར་བའ་དས་དབ་དའ་འདན་ཐངས་ཤག


སང་རམ་རམ་པ་པ་གགས་ཅན་ཚ་རང་དན་གབ་ཀ་རང་དམར་འར་འར་ཟར་བའ་སང་རམ་འད་ན་རམ་

པ་པ་འདའ་སང་རམ་རང་གས་གསམ་པ་ཡན། སང་རམ་འདའ་ནང་ད་རམ་པ་པས་ར་གཞང་ཟར་བའ་ཨ་

མདའ་འབག་ཁལ་ཞག་ལ་ཨ་ལགས་འབང་ཚང་ཟར་བའ་བ་མ་ཞག་རག་བཟ་བས་ནས། ལ་རབས་ལ་བཅའ་

སད་ནས་ར་ནག་དམར་པའ་དབང་ཤགས་ཀས་བད་ལ་དབང་སར་བད་མག་ཚགས་ནས་བཟང་རག་གནས་

གསར་བར་ཆན་མ་ཟར་བ་མཇག་བསལ་བ་ས་ལ་རབས་བརད་ཅའ་ནང་བར་ད་ར་ནག་དམར་གཞང་གས་བད་

མ་རགས་དང་བ་དཔན། སལ་རན་གམས་སལ་བཅས་ཀ་ཐག་ལ་སལ་བའ་ཡ་མ་བར་ཡ་སད་ཇས་ས་ཚགས་

ཤག་ཨ་ལགས་འབང་ཚང་ཟར་བའ་བ་མ་དའ་མ་ཚ་ཡ་མང་བའ་གཟགས་རས་ས་བཀད་ཡད། སང་རམ་འད་

ཡང་ལ་ར་གསར་འཕན་འདན་ཐངས་སན་མའ་ནང་ང་སད་བས་པའ་ནགས་ཚང་ཞ་ལའ་སད་དང་འད་བར་ར་

ནག་དམར་གཞང་གས་བད་ཁམས་ལ་དབང་སར་བད་པའ་དས་འགར་ཆན་པའ་རས་འབས་དག་ར་ནག་དམར་

གཞང་ག་དལ་བསགས་མ་འད་བར། བད་མ་རང་ག་མང་ཚར་གཞར་བཟང་གས་བརད་ཡད། ཡན་ན་ཡང་ས་

མས་ ༡༩༥༨ ལ་བར་དང་། ཕ་མའ་ནང་ད་རག་གནས་གསར་བར་ཆན་པ་མཇག་བསལ་ནས་བད་ཀ་དགན་

ས་རམས་ས་འབད་བད་ཆག་པའ་བར་ད་བརད་ཡད།

རམ་པ་པ་ཚ་རང་དན་གབ་ལགས་ན་དས་རབས་གང་མའ་ལ་རབས་དག་ཅའ་ནང་ལ་སལ་རན་ལ་སག་པ་མདའ་བཅ་གཅག་དང་། དང་སང་ར་ལ་སག་རགས་རང་སང་རང་ཟར་བ་དར་ས་འཁངས། རང་ཁངས་དའ་མ་རམས་ཀ་རགས་རད་སག་པ་ཡན་པ་ལར། རམ་པ་པ་ཚ་རང་དན་གབ་ཀས་རང་ཉད་ང་སད་བད་སབས་“ངའ་རས་པ་སག་པ་ཡན་པ་དང་། སད་ཡག་དང་རག་གཞང་ན་བད་ཡན།”ཞས་གསངས་སད། ཚ་རང་དན་གབ་ལགས་དང་པ་ར་ལ་བད་རགས་རང་སང་ཀའ་མ་རགས་དག་ཐན་སབ་ག་ཟར་བ་ད་ནས་སབ་སང་ཐན་པ་དང་། ཕས་ས་ཟ་ལང་ན་ཡད་པའ་མཚ་སན་མ་རགས་སབ་ག་ཆན་མ་དང་ལན་ཀའ་ན་ཡད་པའ་ནབ་བང་མ་རགས་སབ་ག་ཆན་མ་གཉས་ས་ཡང་བད་ཀ་སད་ཡག་དང་རམ་རག་ལ་སང་གཉར་གནང་ཡད། ཕས་ས་ཁང་གས་ར་ལ་སག་རགས་རང་སང་རང་ག་རང་ག་ལ་རས་རམ་སག་ཁང་ག་འགན་འཛན་ག་ག་གནས་

l i t e r a r y e x c e r p t

ཁལ་ཕང་རམ་རག

oppoSite top: the AuthoR

tseRing dÖndRup.

རམ་པ་པ་ཚ་རང་དན་གབ།

3|-:m$-+},-Es0-+$-Tt$-+1:-8v:-8v:k

01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 8 1

T he Red Wind Scream / Lungmar ur ur (Rlung dmar ’ur ’ur) is

the third novel by the famous fiction writer Tsering Döndrup.

In this novel he imagines a nomadic area called Tsechung

and a lama named Alak Drongtsang. The story takes place over a period

beginning in the 1950s when the Chinese Communist power came to Tibet,

through the early 1980s, the aftermath of the Cultural Revolution. In this

work, Tsering Döndrup attempts to portray the oftentimes nonsensical poli-

cies toward nation, lamas, local chiefs and culture through the experiences

of the main character Alak Drong. Like the semi-autobiographical novel

Naktsang Shilu Kyiduk (The Joys & Sorrows of a Boy from Naktsang), which

was covered in the previous issue (v.5) of this newsletter, the book examines

the tremendous changes that occurred in Tibetan areas under the Chinese

Communists. The resulting narrative does not resemble the picture painted

in Chinese accounts, but is a realistic retelling of the tumultuous expe-

riences of the local people from their own stories. While Naktsang Shilu

only covers up to the year 1958, the narrative arc of The Red Wind Scream

stretches out to the early 1980s, at a time when many monasteries were

being rebuilt and lamas were regaining some status and position.

The author Tsering Döndrup was born in the 1960s in what is traditionally known as Sokpo Dajujik (Sog po mda’ bcu gcig), present-day Malho Mongo-lian Autonomous County in Qinghai Province. The natives of that area origi-nated from Mongolia, and indeed Tsering Döndrup often introduces himself by saying, “I am born Mongolian, but my language and culture is Tibetan.” Tsering Döndrup graduated from the Malho Prefecture Teacher Training School, and later studied Tibetan language and literature at the Qinghai Nationalities Institute in Xining and the Northwest Nationalities Institute in Lanzhou. He works as a researcher and editor for the Malho Mongolian Autonomous County Annals Editorial Office; up to 2009, he served as Direc-

Tsering Döndrup’s The Red Wind Scream


tor of that office, a position he lost when The Red Wind Scream was published that year, though he remains a member of the staff.

Tsering Döndrup grew up and received his education during the Cultural Revolution (1966–1976), a movement that gave rise to absurd ways of thinking and behaving on the part of many Tibetans. After the Cultural Revolution, in the 1980s, corruption among officials generated sycophantic conduct from those in lower posi-tions. Tsering Döndrup, however, managed to stay clear of this madness and behavior, just as in the well-known saying, “The lotus grows from the mud but becomes a thing unstained,” and addresses these phenomena in his writ-ings, veiling criticism with sarcasm and humor. The author also appears not bound by Tibetan Buddhist view or Tibetan tradition: sham reli-gious clerics and other figures do not escape his sarcastic and probing examination. The main character in The Red Wind Scream, Alak Drong, for example, is on the one hand, a mirror against which Chinese Communist leftist policies are reflected, and on the other hand, a model of the hypocritical Tibetan Buddhist lama.

Tsering Döndrup is one of the earliest to be involved in the Tibetan New Literature movement in the early 1980s. Most of the writ-ers from this literary movement started off by writing poems, and eventually short stories. Also, some of these figures were active in the 1980s–90s, but have since disappeared from the literary scene. Tsering Döndrup, on the other hand, has remained active throughout, writing and publishing short stories as well as novels. His award-winning short stories and novellas have been published in various Tibetan journals. His two previous novels are Fog (Smug pa) and Ancestors (Mes po).

The Red Wind Scream was privately pub-lished and distributed last year, in 2009. The title page of book gives the publication date of 2006 and otherwise has no other publishing informa-tion, details about the author, or notes. We know that 2006 cannot be the publishing year, as in reality the book came out in 2009. According to a reliable source, the book manuscript was already completed in 2007, so 2006 is most probably the date the author had finished work on the novel. Tsering Döndrup approached a few publishing houses about publishing the

བཟང་ན་ཡང་། རང་དམར་འར་འར་ཞས་པའ་སང་རམ་འད་འགམས་སལ་བས་པ་ད་ར་གཞང་ག་འདད་མས་དང་མ་མཐན་ཏ་ཁང་ག་གནས་ད་ལས་ཕབ་ས། ད་ལ་ལས་བད་པ་དཀས་མ་ཞག་ག་ཚལ་ད་གནས་ཡད།

རམ་པ་པ་འད་ན་རག་གནས་གསར་བརའ་ལ་རབས་ཀ་ནང་ད་འཚར་ལངས་བང་བ་དང་སབ་སང་བས་ཡད། ཡན་ན་ཡང་ཆས་ཕགས་ན་འདམ་ལས་སས་ཀང་འདམ་གས་མ་གས་པ་ཟར་སལ་ཞག་ཡད་པ་ལར། ཚ་རང་དན་གབ་ལགས་རག་གནས་གསར་བརའ་སབས་ཀ་ས་བརལ་དང་ས་ཧམ་གས་ཁང་ལ་ཤགས་རན་ཐབས་མད་པ་མ་ཟད། རག་གནས་གསར་བརའ་སབས་དང་དའ་ཤགས་རན་ལས་བང་བའ་བད་མའ་ཅལ་ཆང་ག་བསམ་སད་ཁག་ཅག་དང་། ལ་རབས་བརད་ཅ་ནས་བང་འག་ཚགས་པའ་ར་ནག་གཞང་ག་རལ་སངས། ད་དང་རས་འབལ་ག་ས་ཚགས་ཐག་ག་གཅམ་བའ་སད་ཚལ་རམས་ན་ཁང་ག་སང་རམ་ག་ནང་ད་དགད་བ་བའ་ལམ་ནས་ཟར་ཟ་དང་མཚང་འབ་བ་ཡལ་ད་གར་ཡད། ཁང་ལ་རག་གནས་གསར་བར་ཡ་ཤགས་རན་གས་མ་གས་པ་ཇ་བཞན་ད་བད་རང་ག་ནང་ཆས་ཀ་ལ་གབ་དང་སལ་རན་གས་ཀང་རམ་པ་པ་འད་བཅངས་ཐབ་མད། ཆས་པ་དང་བ་མ་ཟག་པ་དག་ག་སད་པ་ཡང་ཁང་ག་སང་རམ་དག་ག་ནང་ད་ཡང་དང་ཡང་ད་ཟར་ཟ་དང་མཚང་འབ་བ་ཡལ་ད་གར་ཡད། རང་དམར་འར་འར་ག་ནང་ག་མ་ས་གཙ་བ་བ་མ་འབང་ཚང་ཡང་ཕགས་གཅག་ནས་ར་ནག་དམར་གཞང་ག་གཡན་ཐལ་ཆ་བའ་སད་ཇས་ཀ་མངན་བད་ཅག་ཡན་ལ། ཕགས་གཅག་ནས་བ་མ་ཁང་རང་བད་ཀ་བ་མ་དང་ཆས་པ་ཟག་པའ་མཚན་བད་ད་གར་ཡད།



01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 8 3

book. In the beginning, they all expressed inter-est, but withdrew their consideration after reading the manuscript. The Qinghai Tibetan News took note of the novel and agreed to publish it seri-ally. Oddly, only the second of the two parts of the novel was printed in a series in the newspaper. Their decision may be based on the content: “Part One” takes place during the 1950s and early 60s, while “Part Two” of the novel deals with the period of communization and the Cultural Revolution, topics about which the Chinese government per-mits criticism.

In this excerpt from The Red Wind Scream, Dr. Heather Stoddard has translated the beginning pages of “Part One.”

རམ་པ་པ་ཚ་རང་དན་གབ་ན་ལ་རབས་བརད་ཅའ་ནང་ལ་བད་ཀ་རམ་རག་གསར་པའ་ལས་ལ་ཞགས་མཁན་ས་གས་ཤག་ཡན། བད་ཀ་རམ་རག་གསར་པའ་ལས་འགལ་ལ་ཕ་མ་བལས་ན་། རམ་པ་པ་མང་པས་དང་པ་སན་རམ་བས་ཏ་རམ་གས་སང་རམ་བས་ཡད་ཅང་། ཡང་རམ་པ་པ་ཁག་ཅག་གས་ལ་རབས་བརད་ཅ་དང་དག་བཅའ་ནང་ལ་སང་རམ་ར་བས་ཀང་རམ་གས་འབ་རན་ཆད་པ་ཡང་གང་མང་བང་ཡད། རམ་པ་ཚ་རང་དན་གབ་ན་རམ་རག་ག་ལམ་ལ་དང་པ་ནས་སང་རམ་ག་ལམ་ནས་ཞགས་ཏ་ད་ལ་ཡང་སང་རམ་འབ་རམ་ལ་གཞལ་བཞན་པའ་རམ་པ་པ་ཞག་ཡན། བད་ཡག་ག་དས་དབ་གང་མང་ད་ཚ་རང་དན་གབ་ལགས་ཀ་སང་ཐང་དང་སང་འབང་བཏན་ཡད་པ་ལས་ལགས་རམ་ག་བ་དགའ་ཐབ་པ་ཡང་ཁ་ཤས་ཡད། ད་བར་ད་སང་རང་གསམ་བརམས་ཡད་པ་ལས། རང་དམར་འར་འར་ཟར་བའ་སང་རམ་འདའ་སན་ལ་སག་པ་ཟར་བ་ཞག་དང་མས་པ་ཟར་བ་ཞག་བཅས་དཔ་སན་དང་འགམས་སལ་བས་ཡད།

འདས་ལར་གཞང་འབལ་མ་ཡན་པར་པར་སན་དང་འགམས་སལ་བས་པའ་“རང་དམར་འར་འར།”ག་དཔ་དབ་ཐག་ན་ ༢༠༠༦ ལ་ཡ་ལ་གངས་ད་མ་གཏགས་དཔ་སན་ཁང་དང་དཔ་སན་བད་ས། སང་རམ་ག་སན་བརད་དང་སར་བང། རམ་པ་པའ་ང་སད་ཅ་ཡང་མད། ལ་གངས་ ༢༠༠༦ ད་ན་བརམས་ལ་ལས་དཔ་སན་བས་ལ་མན་པ་ན་སས་མ་དགས། གནས་ཚལ་ཁངས་ལན་ལར་ན། རམ་པ་པས་སང་རམ་འད་ ༢༠༠༧ བརམས་གབ་འདག་པ་དང་། དས་ན་༢༠༠༦ ན་སང་རམ་འད་རམ་མཇག་བསལ་བའ་ལ་ཡན་འས་ཆ། རམ་པ་པས་བརམས་ཆས་འད་དཔ་སན་ག་ཆད་ད་དཔ་སན་ཁང་གཉས་ལ་འབལ་གཏགས་ཀང་གནང་འདག་པར། དང་པ་དཔ་སན་བད་འདད་ར་བསན་འདག་ན་ཡང་། བརམས་ཆས་ང་མ་མཐང་བ་ན་དཔ་སན་བད་རའ་ཁས་ལན་བས་མ་འདག ད་ནས་མཚ་སན་བད་ཡག་གསར་འགར་ཟར་བའ་མཚ་སན་ག་བད་ཡག་ག་ཚགས་པར་རམ་སག་ཁང་གས་ཚགས་པར་དས་བརམས་ཆས་འད་མ་འགད་བས་འདག ཡ་མཚར་བ་ཞག་ལ། སང་རམ་འད་ལ་ས་དམ་དང་ཕ་དམ་གཉས་ས་ཕ་ཡད་པ་ལས། མཚ་སན་བད་ཡག་གསར་འགར་གས་མ་འགད་ད་ས་དམ་ནས་མ་ཡན་པར་ཕ་དམ་ནས་བས་ཡད། གཅག་བས་ན་འད་ལར་བད་དན་སང་རམ་ག་ནང་དན་ལ་འབལ་བ་ཅང་ཙམ་ཡད་སད། ཕ་དམ་ག་ནང་ད་ར་གཞང་རང་གས་ཀང་

རང་ག་སད་ཇས་ནར་འཁལ་ད་ཁས་ལན་བས་པའ་དས་སབས་ཏ། མ་དམངས་ཀང་ཧ་བཙགས་པ་དང་། རག་གནས་གསར་བརའ་སབས་ཀ་གནས་ཚལ་མང་ཆ་བ་བས་ཡད་སབས། ཚགས་པར་རམས་སག་པ་ལ་འགད་པ་སབས་བད་བ་ཡན་ལས་ཆ་སམ།

འདར་བཀད་པའ་དབན་འགར་མ་དམ་བ་ འད་ན་མཁས་དབང་བད་སན་དབང་མ་ལགས་ནས་རང་དམར་འར་འར་ག་ས་དམ་ལས་བདམས་ཏ་ བསར་ཏ།


PART ONE

A lak Drong’s sunglasses were perched on the bridge of his nose and he had a gold ring

adorned with a precious gzi stone on the ring finger of his left hand. As usual he was wearing

a dark brown Chinese suit and on top of that, because of the cold, a dark red robe lined with

sheepskin, with a fine lynx fur collar, hanging loose over his shoulders. So, at first glance one got the

(wrong) impression that he was a wealthy and uncultured businessman. Yet on taking a closer look at

his close-cropped hair, the yellow cotton shirt with its collar sticking out, and the plain rosary wound

around his left wrist, all these clearly indicated to anyone a little familiar with Tibet that he belonged to

the class of lamas and re-incarnate tulkus for whom, looking back on the years of fear and trembling,

the vows of monkhood had loosened like the coils of a snake, and whose inner being had lost its fizz

like a bottle of uncapped beer.

Right at that moment, Alak Drong had one consort, two mistresses and three children (one born out of wedlock), one monastery, two-hundred-and-forty-one monks (amongst whom fifty-two had aban-doned their vows), and twenty-six-thousand-three-hundred faithful subjects, and more. Many, many years ago, he had undergone a radical transformation–from being a snotty-nosed boy herder wearing a yak-rope girdle, to an empty-headed monk wearing the sumptuous maroon-colored robes of Lord Buddha. Not long after that he had been invited amidst the blowing of conch shells, the beating of drums and billowing perfumed incense, to Tseshung Monastery where he had taken his seat upon on the lion throne, invested with power over the whole community.

In hindsight, looking back on that day and its significance, it was not much more than a blurry dream. However, two events remained deeply engraved in his mind. First of all, the sudden red wind that had arisen in the afternoon, blowing so violently it carried off several cotton picnic tents set up by people who had come to attend the ceremony, as well as a few monks shawls that fluttered away like prayer flags into the sky. Even the splendid copper potty that reminded him of his teacher had gone hurtling off into the tempest like a shooting star, disappearing noone quite knew where. The old red-faced monk had bought it just a few days earlier from a nomad for the price of two ewes, but he did not show the slightest concern, remarking jokingly: “Though it flies off into the azure sky, it must needs fall down again upon the solid earth!” From that moment, he started handing out orders to all those who came to pay homage to Alak Drong, saying that whoever found the potty should bring it back immediately, and before long, honest and true, an old one-eyed crone found it and actually brought it back. But the pity was that it now looked like an ancient helmet fallen into the midst of a band of thieves brandishing staves. It was full of bumps and cavities and half its original size, making the old monk exclaim in despair: “How unfortunate can we get in this degenerate age, when even a potty has no merit!” Then he went on murmuring, as if to console himself, the fundamental Buddhist saying, “Impermanent are all composite things!”

Autumn was just beginning and the red wind went on hurling non-stop right through to the end of next spring. The people of the grasslands who normally take great delight in interpreting the signs found nothing auspicious to say about it at all. They had never seen weather like this before, and in

Excerpt from The Red Wind Scream (Rlung dmar ’ur ’ur)



01-.}- 6 .k ] m -;} - 2009- 2010k ;-P { -+. { -14 ~+ -"$-# n -#=:-8J n , k 8 5

the end the only remark that could be mustered was: “Could it be that this is a sign of his (Alak Drong’s) great power?” Indeed, the wind had already begun to instill fear and trembling in the minds of the monks of Tseshung monastery.

On the one hand, there was the delicious smell of all sorts of mouth-watering dishes spread out in front of him. All he needed was to stretch out a hand and pop a morsel into his mouth, but on that day the frightening eyes of the old monk—his face as red as a baboon’s bottom and his beard ash gray–followed him everywhere, sticking to him like a shadow, so he dared not budge one inch.

From that day onwards, old Red Face kept watching closely his every move, whether he walked or sat, obliging him to learn by heart all kinds of tedious recitations, the very first being the “Refuge Prayer,” and the most difficult part of this was the opening stanza:

I take refuge in the glorious, holy, root and lineage lamas,Essence of the body, speech, mind, qualities and activitiesOf the Buddhas of the ten directions and three times,Source of the eighty-four thousand teachings Antidote to all negative phenomenaLords of the entire noble community…

It seemed then that the old monk had limitless power but before long Alak Drong realised that his own power was even greater. Emboldened, he cried out: “What a tiresome disgruntled old monk you are! It’s sure that nothing good will come of it if we have to stay together for the rest of our lives!”

Red Face had been teacher to the previous incarnation, and this suddenly brought back to mind the day when his former student had announced, “In my next life, it won’t do at all for us to stay together!” Thus for a moment the monk sat there dazed and astonished. Then he slowly unwound his monk’s shawl and reciting a silent prayer, prostrated three times to Alak Drong, before disappearing no-one knew where.

Alak Drong had at last found freedom and began to enjoy it to the full, delicious and sweet, almost to the point of revulsion, doing whatever he liked until he got quite sick of it. He remembered a game that he loved to play in the old days when it seemed that there was nothing as delightful as catching and playing with the desert rats. So he called up a band of little monks of his own age and led them off to the outskirts of the monastery. There, like an experienced and skilled tomb robber, he first took a good look into each of the burrows. Then flicking the end of his shawl over one shoulder, he wound his rosary around his wrist and crouched on the ground, stretching an arm into one of the openings. Simultaneously, he ordered the others to take turns in blowing with all their might into the other end of the burrow.

That stretch of land had been taken over by the new folk who had arrived on the scene during the lifetime of the previous Alak Drong. The desert rats had come along with them, and it became their breeding ground. They proliferated and it looked now as if there were a large number, but the earth had become sodden and riddled, and almost all of it had turned into barren “black land.”

The young monks under young Alak Drong’s command were inexperienced, or perhaps they had never learnt the game at all, so in spite of strenuous efforts they did not manage to catch even one single desert rat. Furthermore, they all got a terrible thirst and their nostrils burnt as if they were about to catch on fire. Fortunately not far away the clear blue waters of Tseshung River mean-dered slowly by, so they ran down and flung themselves onto their bellies, drinking deeply until they could no longer breathe.

“Ema! What clear cool water it was! If it were not the ‘River of Eight Qualities’ then what else could it be?” Later on, in hard times when he got thirsty, how often did those very words slip out of Alak Drong’s mouth. Especially on that day when they loaded him onto a transport lorry with fifty other men, on their way to prison, a vision of the blue waters appeared clearly before his eyes while the sound of the flowing river echoed in his ears, and he could not help himself but recite again and again those words.

He had never before suffered this kind of mistreatment and torture. The highway was nothing but bumps and potholes and as the lorry dipped up and down, it had the power of shaking live men till they dropped dead, and corpses till they came back to life. From one moment to the next, they were thrown over the heads of their companions and trampled underfoot. Pinched and

by Tsering Döndrup (2006)

Translation by Dr. Heather Stoddard


l i t e r a r y F e a t u r e SP}1-:m#

crowded, they lurched right and left, forwards and backwards, until their lungs, livers and eyes almost popped out of their sockets. This was the very first time the nomads had taken a ride in a vehicle. As they emptied out all they had in their bellies the vomit splurted this way and that over their faces and bodies. Two soldiers stood perched on the bonnet of the lorry, guns held against to their chests, dangling long iron rods with their hands. As they shouted in Chinese, “Silence, stand straight,” the rods swayed to and fro and the points hit the nomads on the head, face, ears, neck and shoulders, scattering drops of blood from the wounds. But the most unbearable part was yet to come when from around midday their thirst, little by little, began to grow. Early that morning they had each received one steamed bread momo and an iron bowl of boiled water, but Alak Drong felt so utterly dejected he had not eaten the bread, much less drunk the water. Recalling this regret heaved up inside.

In the midst of all this suffering, he remembered how life had been in Tseshung Monastery after Red Face had passed away, and he could go off free and unfettered, to do whatever he liked and play with the desert rats. On one occasion, he had noticed a group of monks in the monastery who seemed to be discussing some secret assignment. One of them was taking snuff, while another wiped a dan-gling swathe of snot the “size of a sheep’s carcass” from his nose with a large felt kerchief. Another old monk was saying, “Even if he is a lama, it’s not right to spoil him like this…,” and although Alak Drong had overheard, he took no notice at the time and just ignored their talk.

Not long after this little episode, around thirty lay people arrived from the main camp and the surrounding pasturelands. They requested an audience, prostrated and asked to take refuge. He knew nothing other than the fact that they were going to Lhasa. So following the orders of a monk who stood close by, he blessed them by placing his hand on each of their heads and giving them each a knotted cord. Once the task was over, as usual he gathered together his band of little monks and hurried off to do business with the rats, and then when they got thirsty they all ran over to Tseshung River to drink their fill of its icy waters, until they had to pause, panting heavily shur-shur.

The weather was getting hotter and hotter and the nomads were getting sweatier as a heavy stench rose from the lorry. The two men on the bonnet had their backs turned now, and they cursed in Chinese as they covered their mouths and noses with their hands. The lorry stopped for a break, and Alak Drong, wearing his heavy monk’s robes, was sitting in a hut by the wayside. The smell of sweat was getting sharper as the heat reached its highest point. A man came forward to receive his bless-ing, and even he was holding a hand up to cover his mouth and nose. However, at that moment Alak Drong had nothing at all on his mind but water. He was thinking, “It doesn’t matter if I die, if only I can drink my fill!” Unable to bear it any longer he raised his voice in the usual way as if calling to his attendants: “I’m dying of thirst! Bring water!”

A burning whiplash from one of the iron poles touched his cheek and before long dark drops of blood began to trickle, one by one. He suddenly recalled where he was and just what rights he had, and although in that instant the suffering of thirst had been forgotten, in the following instant another kind of suffering surged forth—the old pain of recalling lost happiness.

When the first detachment of what they called the “Red Chinese” had arrived in the neighbor-hood of Tseshung Monastery, they put up a few cotton tents and that was were they lived. Their leader, Wang Ego, was perfectly fluent in the Tibetan language, and when he came to pay a courtesy call on Alak Drong, he turned up with two guards carrying amazing guns. They neither prostrated nor asked for blessings and after offering two bricks of tea and a silk khatak scarf, Wang Ego just chatted about this and that, in the end making them to understand that one layman and one religious figure from the Tseshung Prairies were to accept the roles as new leaders.

Before that instant, Alak Drong had only seen “White Chinese” and since the color of their faces was really whiter than white he had assumed in a similar vein that the “Red Chinese” would have faces as red as a monkey’s bottom, like his old teacher. But the men who stood before him had faces that were even whiter than the white ones, so he asked in great surprise: “Are you really ‘Red Chinese?’”

“He he! Though it’s not forbidden to speak of us in that way, our real name is Gong-tran-dang—the Communist Party,” replied Wang Ego, chuckling away. He he he!!!

During the exchange that followed, Alak Drong stood his ground from beginning to end, proud as an elephant gazing emphatically into the distance, trumpeting through his nose: “I must make it clear to you that since Tseshung is the earth and Tseshung is the sky, I do not yet know whether it is for me to accept to be your leader, or whether it is for you simply to accept me as leader!”

Trace-supporTed publicaTions available

For more than fifteen years Trace Foundation has supported the publication of new and classic Tibetan texts. Today, we’re offering libraries and cultural institutions around the world the opportunity to expand their collections with these important works in the hope of increasing scholarship on the Tibetan world.

In the cultural sector, Trace Foundation has been involved in a variety of initiatives including cultural heritage preservation, support of local traditions, documentation of folk culture and local history, as well as the promotion of contemporary Tibetan arts. Over the years, we have fostered major initiatives aimed at preserving and distributing rare and ancient texts and have supported the publication of an impressive number of books on various subjects in Tibetan language. To date, more than a million copies of these publications have been distributed in China and made available to a large audience free of charge. You can find details of all publications we have supported on our website under “Resources.”

While we are distributing these publications free of charge, we would require interested parties to cover shipping and handling charges. The books will be distributed on a first-come first-served basis. Interested parties can contact us at [email protected]. If you would like to join our mailing list to be informed of any future publications, please let us know.

currently we are offering the following publications:1. bcom ldan rigs pa’i ral gri’i gsung ’bum (10 vols.) – The Collected Works of a Famous Kad-

ampa Master Jomden Rikpé Reldri (1227-1305), connected with Nartang Monastery2. nyang skyes snang mzad rdo rje’i gsung rtsom phyogs bsgrigs (1 vol.) – Collected Works of

Nyangkye Nangdze Dorje, predominantly on Nyingmapa liturgical and ritual practice3. reb kong sngags mang gi skar yig phyogs bsgrigs (1 vol.) – Selections of Tibetan Astrological

Texts of the Rebkong Ngakmang4. mi bskyod mkhas grub rgya mtsho’i gsung ’bum phyogs bsgrigs (1 vol.) – Selected Works of

Mikyö Khedrup Gyatso, predominantly on Tibetan medicine and Buddhist meditation practice

5. dbang chen pad ma rig ’dzin gyi gso rig rtsom yig phyogs bsgrigs (1 vol.) – Selected Works on Tibetan Medicine by Wangchen Pema Rikdzin

6. sngags bcos be’u ’bum phyogs bsgrigs (1 vol.) – A Rare Collection of Buddhist Incantations and Esoteric Mantras for Healing

7. bod mo’i dogs gzhi dang thun mong gi lta tshul – The Common Concerns & Views of Tibetan Women, edited by Gönpo Kyi

8. rgyal rong dmangs khrod gtam tshogs – The Folk Sayings of Gyelrong, composed and edited by Tsenlha Ngakwang

9. reb kong rus mdzod lta ba mkha’ khyab phyogs bral – The Genealogy of Rebkong by Gyazé Geshé Jamyang Drakpa

11. rdzogs chen chos dbyings stobs ldan rdo rje’i gsung thor phyogs bsdrigs – The Selected Works of Dzokchen Chöying Topden Dorjé

12. sde dge ’jigs med skal bzang sku phreng snga phyi’i gsung rtsom phyogs bsgrigs – The Col-lected Writings of Dege Jikmé Kelzang

13. kha gya’i gter rgen rig ’dzin bdud ’joms rdo rje’i gsung ’bum – The Collected Works of Khagyé Tergen Rikdzin Düjom Dorjé


Wang Ego snorted back: “In fact Tseshung is very small. Indeed, it is so tiny that you won’t even find it on the map of Dronggo (i.e. China). Then as if he were anxious that Alak Drong might not know what a “map of Dronggo” was, he stretched out the palm of his hand and went on, “For example, if this is a map of China, this fine line here is the territory of Tseshung. Agh! It’s not even that big…”

“No, no, no!” Alak Drong stretched out his hand, “This is the land of Tseshung, and the map of China you just mentioned is this fine line here on my hand. No! Of course, it’s certainly not that big!”

Wang Ego’s snorting turned into derisive laughter, before he finally announced, “In that case let us go once out of Tseshung, and I will guarantee that as soon as we are outside, this discussion will automatically come to a halt. You can even bring some of the leaders from the main camp and the confederation with you. I’ll be responsible for all expenses.”

Young Alak Drong had for a long time been bored with the tedium of monastic life, and the moment he heard mention of the word “outside,” he agreed without much ado, and with even less thought. On their return he announced to everyone, “There is nowhere on the farthest shores of the ocean and the farthest ends of the earth where I, Alak Drong, have not been. I have actu-ally seen the Communist Party-on-Earth and the Communist Party-in-the-Sky, so I have no choice but to accept my role as leader. Whatever happens, I, Alak Drong, must needs volunteer as leader of the Communist Party! Thus the ‘Work Unit’, or to tell the truth, Wang Ego himself would gather together all the lay and religious leaders of the land of Tseshung, and after filling the val-ley with my praises, he will bestow upon me some amazing title, I cannot imagine what,‘Vice Chairman of the Committee’ or something of that sort. This will be some kind of religious or administrative rank, and not only that, each month I shall get a few coins of they call the ‘monthly wage.’”

One afternoon when the red wind was blowing fiercely, Alak Drong ordered a monk to call his teacher to come and see him. He asked what exactly “Vice Chairman of the Committee” meant and just how high a post it would be. The learned teacher of Tseshung reflected deeply, “Three times four equals twelve, plus twenty-five points of mental concentration….” Then he shook his head painfully and uttered, “I do not know.”

This was the very first meaningful question that Alak Drong had asked in exactly ten years, and as for his omniscient lama about whom it was said: “In the realms of Dharma and the World there is nothing he does not know,” this was the very first ques-tion to which he could find no answer.

Presently known as Banak geshe Lobsang Palden, the fame of this doctor of divinity resounded in the blue heavens like thunder. Yet once upon a time he had been an ordinary monk amongst the ordinary ones, and when Alak Drong’s pre-incarnation had gone on pilgrimage to Central Tibet he had followed carrying a small bundle. But, as soon as they arrived in Lhasa, before any time had gone by at all, he enrolled in the assembly at Drepung Monastery. The fact that he did not return home had stirred about as little interest as when he had first departed, but a few years later, he asked someone to take a letter to a virtuous friend of his called Jamyang Sherab in Tseshung Monastery. The principal message was that although he did not even have enough barley soup to fill his belly, he was studying in earnest, even at the risk of his life, for the sake of the teachings and for all living beings. Then he added: “You too must do the same!” There was nothing else at all except a request for a reply to the letter to let him know how his parents and two sisters were faring, but since the wording was so bound up with synonyms and metrics not even the monks from Tseshung, let alone the geshe who was summoned from Labrang Tashikyil could make anything of it but a stilted commentary. Closing his eyes Alak Drong had murmured: “A time will come when we shall have to find a way of inviting him back to our monastery.” The regretful thing was that they were unable to fulful this wish until the lifetime of his next incar-nation, and even more tragic was the fact that once Banak geshe did come back home, and actually did shoulder responsibility as preceptor to (the new young) Alak Drong, he pondered, “In the first place, I myself never managed to acquire anything more than shaky foundations in the ‘Five Branches of Knowledge,’ and so I have been through much hardship. Now with this little student, it is really vital, indeed it is my ultimate goal to instill some elementary notions of culture in him, right from the start.”

Unfortunately, this good motivation proved fruitless, for Alak Drong found the classes given by his new teacher even more boring than those of Old Red Face. The two groups of “A-li Ka-li letters” and the [Buddhas of the] “Ten Directions and Three Times” were by now even more difficult to remember, so he became disheartened, and looking for all kinds of excuses (mostly headaches) he managed to avoid attending the geshe’s lectures.

[....]

Heather Stoddard is professor and head of Tibetan Studies at INALCO, Paris. From the early 1970s to the present day she has maintained an abiding interest

in modern Tibetan intellectuals and their writings. In 1984 she created the first study course in modern Tibetan literature in the West, and in 1986 her land-

mark work on Gedun Choephel, Le mendiant de l’Amdo, was published. The Nine-eyed Agate, a book of translations of Jangbu’s poems and short stories is

in press, and a full translation of Tsering Döndrup’s The Red Wind Scream is in preparation.

Tel. +1-212-367-7380 +1-212-367-8490 (Latse) Fax. +1-212-367-7383 Email: [email protected] [email protected] Web: www.trace.org www.latse.org

1 3 2 P e r r y s r e e t , s u i t e 2 b , n e w y o r k , n y 1 0 0 1 4 u . s . a .

Trace Foundation's Latse Newsletter, vol. 6

Documents

Transcript of Trace Foundation's Latse Newsletter, vol. 6