ｔｾｐ＠ CHI NGHIEN COU ｾ＠

an UIEn NHATRANG

Cu9c s6ng hoan hao Sang trong, ､ｾｮｧ＠ cap va doc dao Ia nhang tieu ｣ｨｵｾｮ＠ma cac dl)' an bat dong san nhli Khu do thj ｢ｩｾｮ＠ An Vien (J Nha Trang do Cong ty O) ーｨｾｮ＠ An Vien lam chu ､ｾｵ＠ tli huang de'n d€ tq.o ra mot moi trliong s6ng hoan hao!

PiiATHOC

s6 03/2007 (89) NAM THU 17

•

ｔｾ＠ CHi NGHIEN all ｐｈｾｔ＠ HOC CO QUAN TRUNG LfONG CUA

GIAo HOI ｐｈｾｔ＠ GIAo ｖｉｾ＠ NAM

TONG BIEN ｔｾｐ＠Hoa ｴｨｵ＼［ｾｮｧ＠ Thfeh Ph6 ｔｵｾ＠

PH6 TONG BIEN T ｾｰ＠Giao su Ha Van Tan

ｔｨｵ＼［ｾｮｧ＠ toGt Thfeh Gia Quang ThuQng toGt Thfeh Thanh ｎｨｩｾｵ＠

BAN BIEN ｔｾｐ＠E>Gti due Thfeh Minh ｈｩｾｮ＠E>Gti due Thfeh E>ue ｔｨｩｾｮ＠

cu si Tran Khanh Du

TRUONG BAN THll KY PhGtm ｎｨｾｴ＠ VO

BAN THll KY ｎｧｵｹｾｮ＠ Xuan Hung

Tran Thuy Nga Tran Thi Thanh Ha

TRlNH BAY Thanh Nga

TOA ｓｏｾｎ＠ VA TRI Sl,l: Chua Ouan sa -

73 Pho auan sa- Ha N¢i ｅ＾ｩｾｮ＠ thoGti: 04 9423887

GIAY PHEP XUAT BAN: So 01/GP-BVHTT ngay 02/01/2002

Che ban vii in ｴｾｊｩＺ＠

Cong ty In &Van hoa phi{m- B¢ VHTT

I_ Gia: 12.000 d6ng

MUCLUC . . Thong ､ｩｾｰ＠ cua Ban thuang tn,te

H¢i E>6ng Chung Minh GH PG ｖｾｴ＠ Nam

ｋｾ＠ phai truyen thua Lam ｔｾ＠ ｅ＾ｾｩ＠

ｖｩｾｴ＠

Giao Phap Tu y trong CUQC song ｨｩｾｮ＠ ､ｾ ｩ＠

Tinh than dong ｴｨｾ＠ trong giao ly ｐｨｾｴ＠ giao ｅ＾ｾｩ＠ thua

Phap mon ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴ Ｍ duoc ｴｵｾ＠trong ､ｾｭ＠ den, be W ndi ｢ｩｾｮ＠ｮｧｨｩｾｰ＠

Llch sit tiS ｴｵｾｮｧ＠

Ban tMm ve khuynh huang van hoc Thien thai Tran

ｐｨｾｴ＠ giao BAc b¢ trong thai ky khang ｣ｨｩｾｮ＠ chong PMp

Thai ｨｾｵ＠ Y Lan - mQt nhan ｶｾｴ＠l!ch sa, m()t nha ｐｨｾｴ＠ hoc

ChUa ｄｵｾ＠ va than tfch sOng To ｐｨｾｴ＠ giao thai Tran qua thu tjch

va dau tfch ｬｩｾｮ＠ quan ､ｾｮ＠ cac ngoi chua thap

4

6

9

12

20

26

30

36 40

44

v kien • Trao d61 -------

Giao ly ve Sl,l tMt CUQC dai 52

eoisong ______________ _

Truyen thuyet ve ｔｨｩｾｵ＠ Vo Uy te cau mua 58

Tin tuc • Ph't s!J-----61

So 3/2007 - T 4 P CHi N G HIE N C U U PH 4 T H Q C 3

THONG DIEP-CUA BAN THlJONG TRI,IC HOI EJONG CHUNG MINI-I GIAO HOI P.HAT GIAO VIEli NAM NHAN o·,P. ･ｾ ﾷ ｾ＠ LE ｐｈｾｬｩ＠ aAN ｐＮｈｾｬｩ＠ L!CH 2551 DlJONG L!CH 2007.

NGHII! N CIJU PH4 T HQ C- S6 3/2007

S6 312007 • T4 P CHf NGHil! N CIJ

"Trf ｴｵｾ＠ thanh tjnh, E>l;lo dltc vien minh, Chan nhl1 tfnh hai, Tjch chieu pho thong" Den nam Chfnh Thong thlt 14 nha Minh

(1449), Mieu dan noi ､ｾｹＮ＠ t<;lO phan, danh vao quan quan nha Minh va tan pM ch.ua chien tren nui Long Tieu. £>ong thai £>¢t Khong cling vien t!ch trong nam nay. Phap ton cua ong Ia Bich Thien Thanh Khong thien sl1 moi chan hl1ng ｬｾｩ＠ ngoi chua va ｨｾ＠ pMi.

ｈｾ＠ pMi truyen thCia nay den £>¢t Khong nhl1 sau:

Lam te dai thlt 18 Ia Phl1ang san van sao truyen den Bfch Phong Tinh Kim truyen B;;1ch Van Khong £>9, l;;1i truyen Co Chuyet Nguyen Tuan, truyen vo Te Lang Ng¢, ｎｧｵｹｾｴ＠ Khe ｄｩｾｵ＠ TrCing, truyen Thien Phong Kinh Tu, truyen D¢t Khong Trf Ban, truyen Vo ｔｾｮ＠ｔｵｾ＠ Hai, truyen Bich Thien Thanh Khong ...

Tam tt,t, Thanh Am cac, Loi Am tt,t, ｅ＾ｾｩ＠ Blnh Tjnh Tho Thien ｶｩｾｮ＠ ...

ｔｾｩ＠ ｖｩｾｴ＠ Nam, ｨｾ＠ phai truyen thCia dong Lam Te mien Sac phat ｴｲｩｾｨ＠ rat ml;\nh, khap cac tlnh mien Sac deu thea ｫｾ＠ truyen thCia va c6 dc;ic trl1ng tong pMi ｲｨｾｮｧＮ＠ Chua chien phon thinh, tong phai r¢ng truyen, den nay w to dinh But TMp, to dlnh ｐｨｾｴ＠ Tfch, Yen Til, Quynh Lam pMt ｴｲｩｾｮ＠ khap mien. Chung toi cung da c6 bai viet "E>i tlm danh va tl1ong thien sl1 Vien Kh6ng" tren ｴｾｰ＠ chf Han Nom so 6-2006, bl1oc dau gioi thi(!u ve truyen thCia phB.i nay. Chung toi se tiep tl,JC de ｣ｾｰ＠ day du hem ve truyen thCia cac tong phai Lam te va Tao d¢ng trong Nam cGng nhl1 ngoai Bac trong mot chuyen ｬｵｾｮ＠ khac. Bai viet cua chung toi chi Ia bl1oc dau nghien cvu moi giao thoa ｐｨｾｴ＠ giao Trung Quoc va ｖｩｾｴ＠ Nam, Ia nhung bl1oc dau cho ｶｩｾ｣＠ tlm ｨｩｾｵ＠ nen tang truyen thCia ｐｨｾｴ＠ giao, nghien cltu ｨｾ＠ phai tl1 tl1ang Thien tong ｴｾｩ＠ ｖｩｾｴ＠ Nam trong giai do;;1n phong kien.Q

Tuy nhien sau Bfch Phong bay dai thi ｨｾ＠tCI chG' Trf trong truyen thCia cua Bfch Phong "tfnh khong nguyen lang ､ｩｾｵＮ＠ kfnh trf ban l1 huyen" da kh6ng dl1<;1c bao ll1u trQn ｶｾｮ＠ ma chia thanh k(! phai voi bai truyen thCia khac, Tai ｬｩｾｵ＠ tham khao nhl1 Trf Ban, Tri Thang, Tri Trieu, Trf To, Tri ｖｩｾｴ＠ Nam ｐｨｾｴ＠ giao sa M;Jc, Thlir;Jng ｴｯｴ［ｾ＠

Quang Thien sl1 deu c6 cac bai truyen ｨｾ＠ Thfch ｍｾｴ＠ Thif pMi rieng. E>ong thai ma ra ｨｾ＠ phia truyen Nguyen Lang , ｖｩｾｴ＠ Nam ｐｨｾｴ＠ giao sa ｦｵｾｮＬ＠thCia moi c6 tfnh tCI dong "Trr· nhl1 Trf Ban, Nxb Van h9c ,HN,2000 truyen xuong ｔｵｾ＠ Hai, truyen xuong Thanh Thfch Hai An -Ha Xuan Liem, L;ch sa ｐｨｾｴ＠Khong... gitw xu Hue, Nxb TPHCM ,2001

La! n6i tCI bai ｫｾ＠ 16 chG' cua Trf Ban E>ot T6ng giao ｦｵｾｮ＠ chli gia dien phai, kf Kh6ng, ve sau chua Pho £>a tren nui Nga Mi ｨｩｾｵ＠ X88n1667 ｄｴ［ｾｩ＠ ｔｴ［ｾｮｧ＠ kinh do Ng6 Trung Ngu Dai da ､ｩｾｮ＠ dl1ang phap ｫｾ＠ them 32 chu Nam ｔｨｩｾｮ＠ Sa m6n TM Nhat Kh6ng Thanh nua ､ｾ＠ hoim thanh bai ｫｾ＠ dai 48 chu truyen so?n ｦｴ［ｾｩＮ＠

phai ､ｾ＠ ｴｾｯ＠ thanh bai ｫｾ＠ truyen phai nhl1 sau: Tam chieu Ba't tuyen ｳｯｴ［ｾｮ＠ van Kiem Dlidng Ve bai ｫｾ＠ nay, ca ban cac chu trong Long tieu sdn.

truyen ban Ia giong nhau. Rieng cau cuoi Trung Hoa Phq.t giao bach khoa toan thli t?-i cung thl cac truyen ban doi khi dung kMc trang web: nhau, nhl1 trong Tt,Jc ｴｾｮｧ＠ kinh thl dung cau http://www.cnbuddhism.com/cidianlshowArticf "Vinh kl to tong", cac ban truyen dan gian e.asp ... 22k2006-12-4 ngoai va a chUa Pho Da thl Ia ''VTnh ke t6 http:llwww.other.mbfogger.cn/yqqh!posts/762 tong", ban ｴｾｩ＠ ｖｩｾｴ＠ Nam 11;\i Ia "Vinh ｔｨｩｾｵ＠ to 07.aspx14K2006-7-21 tong". N6i chung, sai ｢ｩｾｴ＠ khong lon, giao If http:/lwww.bbs4.xilu.com/CGI!viewbbs/mbrun/ khong nhl1 nhat ma each truyen thCia thong B1146.htmlt7K2006-12-1 nhat trong ｨｾ＠ phai. ｈｾ＠ phai nay van thea bai http:llwww.buddhism.eom.cn/ygfslcczl/xg04/y1aO ｫｾ＠ truyen thl.la va phat ｴｲｩｾｮ＠ rat m<;lnh a mien 1d ... 16K2001-6-7 Nam Trung Quoc, Hl1 Van ､ｾｩ＠ sl1 cung Ia mot http:llwww.history-club.net!DVSYS/print-cao tang phai xuat tCI dong ｫｾ＠ nay. £>en nay, page.asp? ... 20K2006-9-13 dong ｫｾ＠ nay con truyen thCia phap phai a cac http://www.quangduc.com t6 dlnh len nhl1 Kim Dinh Hoa ｴｾｮｧ＠ tt,t, Cuu http://www.thuvienhoasen.com. Uio Dong Tien Phong tl,t, Hong Thung Blnh Thien ｐｨｾｴｔｨｩ･ｮ＠ ｖｩｾｮＮ＠ Oucing Phuc tl,i, Ngl1u

8 T 4 P CHi N G HIE N C U U PH 4 T H Q C - So 3/2007

PHAP VUdNG T •

ｾ＠

TINH THAN ｾ＠ A? , ,

80NG THE TRONG GIAO L Y PHAT GIAO 8AI THCJ'A

I I

NGUYEN HA

12 T 4 P C H f N G HIE N C U U PH 4 T H Q C - So 3/2007

K inh Ni6"t Ban ､ｾｹ Ｚ＠ "Tat ca chUng sinh cJ&u c6 Ph$t trnh". Trong tat

ca chung sinh, tll loai cOn trung cJ!n loai ngllOI, chu thi&n cJ&u mang trong mlnh mOt kha nang thanh Ph$t. Trong th! gidi loai ngllOi, thl ai al cOng c6 kha nang nay nhllng vl bj bltc man vO minh bao phu nAn Ph$t trnh kh6 hittn 10. C6 thtt thay cJuQc Ph$t trnh Ia ban th& bat sinh bat ､ ｩ ｾｴ＠ t6n ｴｾｩ＠ trong m6i chUng sinh.

Xet d!n danh xung bhtu ｣ｊｾｴ＠ thl Ph$t trnh c6 nhiAu chung ｬｯｾｩ Ｎ＠ Ｂｅ＾ｾｩ＠ Thlla Huytin lu$n"1 n6i: "B$c ｅ＾ｾｩ＠ th8nh tuy diAn ｴｨｩｾｮ＠ xao nAn ｶｬｾ｣＠thuy!t danh trong cac kinh kh8c nhau. Vl v$y, trong kinh

Anh: Nguyln V6

Ni!t Ban gQI Ia Ph$t trnh, thl trong kinh Hoa Nghiem gQi Ia Ph8p gidi, trong kinh ThAng Man gQI Ia Nhll Lai ｔｾｮｧ Ｌ＠

kinh Lang Gia gQi Ia Bat thltc, kinh Thu Lang nghi&m gQi Ia Thu Lang nghiAm Tam mu()i, kinh Ph8p Hoa gQi Ia Nhat ｣ｊｾｯＮ＠ Nhat thlla; ﾣ＾ｾＱ＠

Phim QQi Ia Bat nha, PhBp trnh; kinh Duy Ma C$t gQi Ia Vo tn,1, Th$t t!. Cac danh xung nhll v$y, cJAu Ia ten gQi kMc cua Ph$t trnh".

sv cJ6ng thtt dj danh cua Ph$t trnh vln kh6ng dllng ｬｾｩ＠ls cac kMi ｮｩｾｭ＠ neu trAn ma con c6 cac tAn gQi khac nhll: Chan nhll, ChAn trnh, Th$t trnh, Th$t cJe, Nhat

S6 3/2007 - T ,4 P C H J N G HIE N C tJ U PH 4 T H Q C

th$t, Nhat nhll, Nhat tll!Sng, Phap thAn, VO vi, ChAn cJ!, Chan khOng, Th$t tll!Sng, Ni!t ban v.v ... tat ca cJ&u cht cho Ph$t trnh. Song, cac hQc gia ThiAn Thai tong gQI cJ6 Ia "Chll ph8p th$t tu!Sng - th$t tll!Sng cua cac phap", con hQc gia Hoa NghiAm tOng gQi Ia "Nhat chAn pMp gi!Si".

Chu phap th$t tu!Sng chl ChO th' trnh CU8 Vl(ln ph8p, tUc Ia ban thtt chan nhll cJ6ng nhat cua cac phap. Cal ban thtf nay chAn th$t

13

Chung sinh do vQng khoi ｮｩｾｭ＠ boi nga kien , luon chap thu lllnh tt.tong, thl.long sinh tam phan bil\it doi voi cac gia tl.long huyen hoa hoa ｨｾｰ＠hlnh thanh nen ｮｧｨｩｾｰ＠ lt,(c tc;lo ra w day, thl qua kh6 cung w day rna chju. E>oi voi giao phap cua ｐｨｾｴ Ｌ＠ hQ cung dung vQng kien de do Iuong, suy xet nen khOng thay dl.lQc tham y Chan nhl.l rna ｢ｾ｣＠

E>c;io sl.l da tuyen thuyet ngoai doi dai cua Nhi nguyen. Sinh ra nhCtng kien thu nhl.l ｶｾｹ＠ Ia do khong hieu dl.lQc pMp tfnh chan ｴｨｾｴ＠ c6 day du nell Nhll Lai tt;lng cua chung sinh, rna tfnh the nay xl.la nay von thanh tjnh vo nhiem, chan khong nhl.l nhll. Neu c6 kha nang lla tl.long de h9i tfnh thl ttl nhin thay dl.lQc ta, chl.l ｐｨｾｴ＠ va chung sinh von c6 cung cai the Chan nhll nay rna khong he sai ｢ｩｾｴＮ＠ Neu dot;ln tru VQng ｮｩｾｭ＠ thi se tv chang diic tl.long tjch ､ｩｾｴ＠ chan nhl.l nay.

Tat ca cac phap do nhan duyen sinh,

khong c6 tt,t tfnh vi trnh the cua n6 Ia pMp tinh chan nhl.l dong nhat. Do "vc;in phap duy tam tc;lO" nen tat ca St,( ｶｾｴ＠ ｨｩｾｮ＠ tl.lQng do tam rna trinh ｨｩｾｮ Ｎ＠ Trang kinh Hoa

1 6

Nghiem c6 dt;ly: "Neu ngl.loi muon hieu ro, tat ca ｐｨｾｴ＠ ba doi, nen quan phap gioi tfnh, tat ca do tam tc;io". Phap giOi tfnh Ia chan nhl.l pMp tfnh, cung goi Ia chan tam. ｍｾ｣＠du Tam Ia chan khong vo phap rna phap do tam ｨｩｾｮ Ｎ＠

nt'!ln ban the cua phap trong ml.loi phap gioi khong na khoi chan tam. Chan tam nay We Ia ly the chan ｴｨｾｴ＠khong hl.l doi, thanh tinh vo nhiem, c6 day du trong tat ca. cac phap. Ly the ay khong nhCtng quan thong khiip ml.loi pMp gioi rna con Ia the tfnh chan ｴｨｾｴ＠ cua tat ca cac phap, cho nen gQi Ia Nhat chan phap gioi.

ｂｾ｣＠ B6 Tat thi "Hieu ro the tfnh cua pMp

gioi Ia binh ､ｾｮｧＬ＠ ph6 ｮｨｾｰ＠ba doi, vTnh vien khong lia dc;ii Bo de tam, thllong hang khong thai chuyen chung sinh tam"3

• Y n6i, ｢ｾ｣＠ Bo Tat thau dt;it sau sac tinh than dong the cua chll ｐｨｾｴ＠ va chUng sinh, Tinh than dong the phat tiet thanh tam dGti Bo de, vinh vien khong he thai chuyen de hoa d<) chUng sinh tam. Tam dc;ii Bo de nay chfnh Ia dt;ii tam dong the khong sai ｢ｩｾｴ＠ cua ba the Tam, ｐｨｾｴ＠ va Chung sinh.

Anh: Huynh NgQt

T 4 P C H f N G HIE N C lJ U PH 4 T H Q C - So 3/2007

Pham Ia nguoi doc chf tu hanh theo E>c;ii thUa thl can phai gio gio ｫｨｾ｣＠ ｫｨｾ｣＠ tu dLJong cai dc;ii tam dong ｴｨｾ＠nay. Neu co kha nang thau dc;it m()t phan nao d6 trong cai E>c;ii tam dong ｴｨｾ＠ nay thl chf nguy$n tu hanh theo Ph?t phap cua hilnh gia se tien b() rat nhanh. Neu Ia nguoi tu hanh theo phap "Ti$m giao" thl nen g<;>t giOa cai ｴｩｾｵ＠ tam ca ｴｨｾ＠ ､ｾ＠ cai dc;ii tam dong ｴｨｾ＠ du<;1c ph6ng quang, c6 nhli v?y moi phu hc;1p voi tinh than Ph?t pMp.

ChUng sinh bi v<;>ng ni$m chi phoi , bl nga

kien tr6i bu()c nen dc;ii tam dong ｴｨｾ＠ kh6 ｨｩｾｮ＠ hi$n ma can b$nh IOn nhat cua Sl,/ tr6i bu()c nay Ia nam a ch& "chap trlioc" . "Chap nga", "chap phap" von dT Ia hai can b$nh kh6 chua ma "chap khong" lc;ii Ia can b$nh tram kha kh6 trj hdn. Kinh Duy Ma C?t c6 doc;in: "Tu dc;ii hoa hc;1p, do gia danh ma thanh than nay, trong dc;ii ay khOng c6 chu ｴｾＮ＠ than nay cling khong c6 nga; neu b$nh ma day khai thl cling do chap nga; vl v?y o ndi nga khong nen v<;>ng sinh tam chap trlioc. Nen ｨｩｾｵ＠ ro cai chap nay Ia can ban cua b$nh ... ".

Thong thuong, chung sinh deu ｭｾ｣＠ vao b$nh chap nga va chap phap. Nga Ia tU dLi<;Jc chut sa ､ｾ｣＠ nao thl lc;ii dc;ii hoa h<;Jp, phap Ia tam rdi vao chap di, ma khong duyem hoa hqp. Hit ca deu thay ｴｲｩｾｴ＠ dli<;Jc tinh than blnh khong c6 ｴｨｾ＠ tfnh rieng ma dAng, dong dAng cua cac cht.lng deu thu()c khong phap. tuong. "Khong" nay cling Ia Chung sinh b! rang gia nen n6i Ia khOng, neu bu()c boi ba m6n chap cai "khOng" Ia phap chap: chap nga, chap phap cuu canh thl cling mik vao va chap kh6ng. CLi sT Duy ｢ｾｮｨ＠ khOng. Ph?t tfnh thong Ma C?t bi?10: "Nen phat long voi tat ca cac phap, lam khan thiet lam vj y ILidng den thanh ｴｨｾ＠ tfnh chung nhat cuu tat ca hO'u tTnh, phat khoi cua n6 nen cac phap mang tam dc;ii bi, doc;in tru cac kho tfnh blnh dAng. Neu con thay dau kia cua h<;>".

So 3/2007- T4 P CHi NGH IE N CUU PH4 T HQ C 17

Kinh Duy Ma C$t, quy'n 3 ghi: "Luc bAy gio Ph$t bao ngai 86 Tat van Thu ｲｾｮｧ Ｚ＠

Nay Ong den ch6 Cl cua V6 Cau Xung ､ｾ＠ van an ｢ｾｮｨ＠cua Ong ta! ...

86 Tat VAn Thu n6i: E>llc The TOn an ｣ｾｮ＠ bao tOI den hoi Ong nhit1u dieu, v$y ｢ｾｮｨ＠day cua cu si c6 du<;fc ｴｨｵｹｾｮ＠giam chut rt nao khOng? Hal thCI ra vao c6 du<;tc an dn khOng? ｎｧｵｹｾｮ＠ nhan can ｢ｾｮｨＬ＠ tt:r dau ma khCii? Sinh da bao lau? Lam the nao mal ､ｩｾｴ＠ du<;tc?

Duy Ma C$t dap: Nhu cac loai hCtu tlnh tt:r vO minh ma c6 ai, sinh ra da 1au. Ｘｾｮｨ＠day cua tOi cOng tt:r d6 ma sinh ra. TLI vO lu<;tng kiep tt:r truac lau xa den nay, neu c6 chung hrtu tlnh c6 ｢ｾｮｨ＠ thl tOi cOng ｢ｾｮｨ＠ theo. Neu hrtu tlnh het ｢ｾｮｨ＠ thl ｢ｾｮｨ＠ tOi cling lanh. VI sao v$y? Tat ca 86 Tat vi het thay hrtu tlnh ma vao duong sinh tit Do Cl trong sinh tll ｮｾｮ＠ mal c6 ｢ｾｮｨ Ｎ＠ Neu cac hrtu tlnh xa lla du<;tc ｢ｾｮｨ＠ khd thl chu 86 Tat se het ｢ｾｮｨ Ｎ＠ Thf nhu Ong truCing gia cu sy trAn dol nay

chi c6 m¢t nguoi con, thuang con t()t d¢, tam thuong hoan hy, khOng mu6n ｴｾｭ＠ roi trong gang tac. HA nguoi con Ay bj ｢ｾｮｨ＠ thl cha ｭｾ［ｴ＠ cOng ｢ｾｮｨ＠ theo, neu ｢ｾｮｨ＠ cua con lanh thi cha ｭｾ［ｴ＠ cling ｭｾｮｨ Ｎ＠ 8$c 86 Tat cling v$y, d6i val cac hrtu tlnh, thuang men nhu con, neu hrtu tlnh ｢ｾｮｨ＠ thl 86 Tat cling ｢ｾｮｨＬ＠neu hrtu tlnh lanh thl 86 Tat cling het ｢ｾｮｨ Ｎ＠ Ngai ｬｾｩ＠ hoi: Ｘｾｮｨ＠ ay do dau ma sinh? 86 Tat c6 ｢ｾｮｨ＠ Ia do long tt:r bi ma sinh.

0 day c6 ｴｨｾ＠ thay du<;tc chu Ph$t, 86 Tat va chung sinh c6 cung mOt ｴｨｾ＠ khOng hal, tac Ia "d6ng ｴｨｾ＠ ､ｾｩ＠ bl" nAn cac Ngai thuong lo lAng cho nhrtng khd dau cua chung sinh. Neu con m¢t chung sinh nao chua du<;tc cau d¢ thl chu Ph$t, 86 Tat xem tfnh ｴｨｾ＠ cua mlnh con c6 ch6 thieu s6t, vi "chu Ph$t Nhu Lai lay dla bi tam lam thg··.

MQi nguoi thuong cho ｲｾｮｧ＠ 8i tam Ia

long thuang x6t nhrtng nguoi cung khd ma hQ khOng biet

duQc nghTa cao thLIQng cua Him ｅｬｾｩ＠ bi . Him ｅｬｾｩ＠ bi kh6ng dung ｬｾｩ＠ a long thudng x6t ho?c long dong tlnh, vi tam thlldng x6t ho?c tam dong tlnh xuat hit\}n nhll Ia SI,J bqc 1¢ tinh cam nhat thai, tuc theo canh ma sinh. "Tam ｅｬｾｩ＠ bi" ma ｐｨｾｴ＠ gia n6i den hoan toan kh6ng xuat ph<H W s1,1 kfch thich lam thai cling khOng phai xuat phat W nhung xung d¢ng tlnh cam ca nhan ma Ia cai dong ｴｨｾ＠ cua PMt tfnh, tUc SI,J

dong ｴｨｾＮ＠ tam phap ｶｾｮ＠hanh theo tinh thlldng quang ､ｾｩ＠ nen Tam ｅｬｾｩ＠ bi chfnh Ia tam dong ｴｨｾＬ＠ Ia phap gioi tfnh, va cling Ia tinh than ､ｾｩ＠blnh ､ｾｮｧ＠ trong Tam vO sai bit\}t "Tam, ｐｨｾｴ＠ va chUng sinh".

Vi ｶｾｹＮ＠ nguai tu hanh theo ｅｬｾｩ＠ thua kMng nan phat ｴｲｩｾｮ＠ ｅＩｾｪ＠ bi tam w cam tinh cit nhan ma phai ma r¢ng cai ban tam cua chfnh mlnh, hoa ｮｨｾｰ＠ cung voi cai dong ｴｨｾ＠ cua mllai phap gioi chung sinh, tllc Ia xem tat ca ham linh deu Ia cha ｭｾ＠ anh em nhieu dai nhieu kiep cua

minh va Ia nhung vj ｐｨｾｴ＠ se thanh trong tlldng lai, nen phai m¢t long binh ､ｾｮｧ Ｌ＠ tOn trong, kfnh ｉｾ＠ va ｳｾｮ＠ sang ra tay cuu giup ho. Moi tudng quan ｭｾｴ＠ thiet cua tam dong ｴｨｾ＠ deu Ia le dlldng nhien cua ly trnh, khOng phai Ia thu tlnh cam ｮｧｾｵ＠ nhien, ｨｩｾｵ＠

dLIQc nhu ｶｾｹ＠ moi dung chan nghTa cua Tam ｅｬｾｩ＠ bi.

. Chung ta nan nhin van de Tam

ｅｬｾｩ＠ bi w hanh vi thl,lc tien. Tinh than tam ､ｾｩ＠ bi ｴｨｾ＠ ｨｩｾｮ＠

ro nhat trong gioi sat cua nguai ｐｨｾｴ＠ tu, vi an th!t chung sinh se ､ｯｾｮ＠ mat ｨｾｴ＠giong dc;ti bi , tUc Ia danh mat tinh than dong ｴｨｾ Ｎ＠ Nguai tu theo ｅｬｾｩ＠ thlta, vi chung sinh ma phat tam Bode, nha tam Bo de moi thanh wu ｅ＾ｾｮｧ＠chinh giac. Eloi voi sv ｮｧｨｩｾｰ＠hanh Bo Tat ､ｾｯ＠ trong nhieu kiep qua khu, E>uc ｐｨｾｴ＠

cling tUng xa bo w tai san, vQ con cho den dau miit, tuy nao, tay chan cua mlnh ､ｾ＠cuu d¢ chUng sinh thi lam nguai con PMt ai no an th!t chung sinh ､ｾ＠ w v& beo than mlnh!

T6m ｬｾｩＮ＠ vi chung sinh di ngLIQC lc;ti voi tinh than Nhat chan phap gioi ma thac sinh vao sau neo luan hoi, neu ng¢ dLIQC Nhat chan phap gioi thl de quay ve voi ban tam, nguqc ｬｾｩＮ＠ neu m¢t ｮｩｾｭ＠ dien dao khCii len, chap thu cite gia tllong cac phap thi rdi vao me vong. Neu tam khOng chap truoc, tam hanh xu ､ｩｾｴＮ＠ nhin ｮｨｾｮ＠ ｴｨｾｴ＠ tuong cac phap Ia khOng thi luc d6 se quay ve nguon goc cua chan tfnh. Chan tlnh Ia ｢ｩｾｮ＠giac trcm day. Vi ｶｾｹ Ｌ＠ vo ILIQng vo bien chUng sinh va chll ｐｨｾｴＮ＠ 86 Tat deu Ia Nhat chan phap gioi, binh ､ｾｮｧ＠ vo sai ｢ｩｾｴＮ ｃｊ＠

Chu thlch: 1 Do ngai Cat ｔｾｮｧ＠ tJ

chua Dien Hung d&i DtJ&ng ｳｯｾｮ Ｎ＠

2 Do Nhdt Nhtl d&i Thanh ｳｯｾｮＮ＠

3 Kinh Hoa Nghiem, pham ｔｨｾｰ＠ ｈｾｮｨＮ＠

4 Kinh Hoa Nghiem, pham Phd Hien ｈｾｮｨ＠ Nguyen.

20 ｔｾ＠ P CHI N G HI E N CU U PH4 T HQC - So 3/2007

,, ,.j

1/Nhan duyen phat ｫｨｾｩ＠ phap mon Tinh f>Q.

Nguyen nhfm phat khbi giao phap Tjnh E>9 c6 vo vim nhan duyen, trong vo van nhan duyen ｾｙ＠ chT vl mot Ｂｅ＾ｾｩ＠ sv nhan duyen" rna kien ｬｾｰＮ＠d6 Ia cuu vat muoi phlldng ehung sinh dang chim trong ｢ｩｾｮ＠ kh5 sinh tu, khien eho deu vang sinh the gioi Tay Phlldng CVc L9-c, cuu kfnh vien thimh Ph(l.t qua. Phap mon Tjnh E>9 lay ｐｨｾｴ＠qua giac ng() lcim nhan dja tu hanh cua Chung sinh, ｴｯｾｭ＠ sv tuc ly, sv ly vien dung, d6 Ia phap mon: Phap gioi duyen khoi. Nay can eu vao vo

ILIQng nhan duyen, pMt khbi pMp mon Tjnh E>9. IVa chon nhung ｶｾｮ＠ de lilm quan den chUng sinh coi Sa Ba d§ rna thao ｬｵｾｮＮ＠ Tl,lu chung c6 van de sau day:

1/ VI chung sinh thai ｭｾｴ＠ phap ma Cilia ra con Clu'ong cU'u vat.

E>uc Ban su Thfch Ca Mau Ni ｐｨｾｴ＠ vl long d9i bi vo eve rna tuyen thuyet pMp mon Tjnh E>9 giup cho chung sinh thai ｭｾｴ＠ phap c6 con thuyen cuu sinh ngang vLIQt qua ｢ｩｾｮ＠ kh6 sinh tu den chO an vui ｴｨｾｮｧ＠ ､ｩｾｵ＠ (Cl,lc ｬｾ｣ＩＮ＠ Trong ph§m E>9i giao duyen khbi cua kinh ､ｾｩ＠ thua Vo LUQng Tho c6 chep: "Khi ay due The ton a tr€m phap hQi Unh Sdn, moi can deu vui ve, than thai het sue thanh tjnh, toan than ph6ng hao quang rvc ro, gap b()i thllong ｮｨｾｴＮ＠ trong anh hao quang ay ｨｩｾｮ＠ ra quae di) cua mlloi phlldng chLI ｐｨｾｴ＠ thu thilng phi thllong. Ton gia A Nan thay diem ｬｾｭｨ＠ ay chlla tUng xuat ｨｩｾｮ＠ bao gio lien cung kfnh b9ch due ｐｨｾｴ＠ rang: "89ch due The Ton, vl ly do gl rna hom nay due The Ton ｨｩｾｮ＠uy than bien n,tc ra thu thang nhLI den vf!,y? Cui mong due The Ton thlldng x6t chi ､ｾｹＧＧＮ＠ "E>uc The Ton doi voi cau hoi cua ngai A Nan ong vl thlidng x6t muon lam IQi ieh cho chUng sinh moi c6 the hoi nghia ly vi ､ｩｾｵ＠ nhll ｶｾｹＮ＠ cau hoi cua ong hom nay e6 cong due lon hdn ca cung dang khap ca thien h9 nay Ia A La Han va Bfch Chi ｐｨｾｴＮ＠ hdn ca muon kiep bo thi cho chll thien, nhan ｬｯｾｩ＠ cho den quyen phi, nhuyen d()ng gap tram ngan v9n lan. Bbi vl sao ｶｾｹ＿＠ Bbi vl het th§y cac ｬｯｾｩ＠ ham linh cho den chLI thien nhan ｬｯｾｬ＠ doi sau nay deu nhOp cau hoi nay cua ong rna dllQc giai thoat". Cau hoi cua ngai A Nan so di c6 cang due lon lao nhLI vf#,y chfnh Ia ngai dem phap man ni{!m ｐｨｾｴ＠ rna VLIQt ngang qua bien sinh tu, euu kinh vien thanh ｐｨｾｴ＠ qua bo de. Ton gia A Nan da thay vi chung sinh cau ､ｩｾｵ＠ ､ｩｾｵ＠ phap, cong due thf#,t Ia vo cung lon lao.

E>uc Thich Ca chi ､ｾｹ＠ Phap mon T!nh E>9, doi voi chung sinh thoi chinh phap va tllQng phap cGng nho vao Phf#,t IVc rna dllQc lieu sinh thoat tu, song doi voi chUng sinh thoi ｭｾｴ＠ phap thi phap mon Tjnh E>() ､ｾ｣＠ ｢ｩｾｴ＠ c6 gia trj, day chinh Ia the ｨｩｾｮ＠ long tU bi vo eve cua due The TOn voi chUng sinh thoi m9t phap, ehung sinh phUc mong ｮｧｨｩｾｰ＠ day, kinh ､ｩｾｮ＠ cua Phf#,t dan dan bi pha tr(>n Va mat dan, Chung sinh d trong Sl,l tam toi CUa ac phap lam trai ｴｾｏ＠ tc;>i, tan h9i ｬｾｮ＠ nhau ｭｾｮ＠ d6i khat, nc;in ｴｾｴ＠ djch dan dan xuat ｨｩｾｮＮ＠ den khi tuoi tho cua loai nglloi tfnh blnh

PH,4THQC 21

con doi voi himg thllc,1ng can 1(,1i trf tu phap mon nay deu khOng uong phi tai nang, nen n6i: "E>9 ｫｨｾｰ＠ ba can, gom thu pham thfmh". Tuy theo cong ｨｾｮｨ＠ can khf cua nglloi ni$m Ph?t vang sinh dtu pham deu dllc,1c lc,1i fch. Chung sinh thoi ｭｾｴ＠ phap nllong vao phap mon ni$m Ph?t chfnh Ia phuong ti$n thAng tat vllc,1t qua ｢ｩｾｮ＠ kho sinh tu v?y.

3/ Klch phat tam "Vem ly" va "Ham mQ" cua chung sinh pham phu:

E>uc Ph?t Ia nguoi ｨｩｾｵ＠ ro t?n cung nghi$p tfnh cih chung sinh coi Sa ba, tli vo luc,1ng kiep tro ｬｾｩ＠day me mo tl,i tfnh rna phai chim dam trong luan hoi. Do tham luyen cai vui gia ｴｾｭ＠ trong chop ｭｾｴ＠rna cam chiu cai kho luan hoi nhieu kiep. Vi ､ｾ＠cuu d9 nhung chung sinh d6, E>uc Thfch Ca dung hai phap mon Ia triet ph1,1c va thu nhiep ､ｾ＠ kfch tam yem ly va ham m(> cua chung sinh. Chung

sinh ､ｾｭ＠ nhiem Sa ba, tham truoc nam m6n d1,1c l?c, E>uc Thfch Ton thi luon n6i Sa ba

..,..-......,...,..,...."""""'-- Ia kho dei triet ph1,1c chung sinh me

vong, cho nen n6i: "ngu ac, ngu thong, ngu thieu, ｴｨｩｾｮ＠ ac

nhfm qua th?t khong sai". Tam lllc,1ng

chung sinh nho ｨｾｰ＠

khong

ｨｩｾｵ＠ dllc,1c ngoai coi nay c6 m9t coi Tinh E>9 ｴｨｾｮｧ＠ di$u, nen E>uc Thich Ton da thuyet minh ro rang y bao, chinh bao trang nghiem cua the gioi Tay Phlldng eve ｌｾ｣Ｎ＠ khong c6 nhung sv kho chT hllong nhung dieu vui ､ｾ＠ thu nhiep chung sinh. Triet ph1,1c Ia lay sv uy manh dei kich phat chung sinh ngoan me khien cho chung doi voi SaBa ue d9 ma phat khoi tam yem ly. Nhiep th1,1 mon Ia lay tam tCi bi ､ｾ＠ phat khoi tam ly huang thllc,1ng cua chung sinh, khien cho chung sinh doi voi the gioi eve ｌｾ｣＠ pMt khoi tam ham m(>. Coi nay nhu Ilia chay t1,1 hop, thieu dot bac nao chUng sinh, the gioi eve ｌｾ｣＠ thi nhu ao tam cong due trong mat an lanh khoai ｬｾ｣Ｎ＠

E>uc Thfch Ca nhll nglloi cha lanh a coi Sa Sa ue d(> triet ph1,1c chung sinh; E>uc ､ｾｯ＠ sll A Di E>a nhli nglloi ｭｾ＠ hien a coi nlloc Cl,ic L?C Tay Phuong nhiep th1,1 chung sinh. M(>t xua m(>t nh?n, triet nhiep dong v?n thanh tl,iu d?i sv r(>ng d9 quan sinh. Tam yem ly va ham m(> c6 vi tri ､ｾ｣＠ bi$t quan trong doi voi hanh gia Tinh d(>. Tam yem ly dLic,1c kien l?p tren co so trf tu$ doi voi kho canh cua Sa Ba moi c6 nh?n thuc dung dim va sau silc. Chi c6 doi voi canh kho cua coi Sa Ba luon luon khilc cot ghi tam, c6 thai d9 khong m(>t giay phut nao luu luyen moi c6 thei tinh tien dung manh phat tam ni$m Ph?t. tam cau sinh Tjnh d(> m(>t phut khong roi, Ph?t hi$u tl,i nhien than thiet. Cho nen doi voi hanh gia Tinh d9 phai lay kho n?n lam thay, dem chfJ "Chet" dan len tran; dau cho canh vui trlloc ｭｾｴ＠cung khong tham, kh6ng dam, tUng giay tUng phut tUng sat na phat khoi tam yem ly va ham m(>. Tam yem ly SaBa, ham m(> Cl,ic l?c neu du sue an d!nh se giup cho hanh gia Tinh d(> khi lam chung lien vang sinh eve L?c trong khoang nhay mat nhanh han ten ban.

4. Nho ｐｨｾｴ＠ gia hQ, hanh gia khong con ､ｯｾ＠ ｬｾ｣Ｚ＠

Nay vao thoi m?t phap, each Ph?t lau ngay, tinh tr?ng nam trllc,1c (kiep trllc,1c, kien trllc,1c, phien nao trlic,1c, chung sinh trllc,1c, m$nh trllc,1c) cua chung sinh coi Sa Ba ngay cang tra nen ro net va sau sac. Chung sinh o trong thOi d?i cac lo?i ac truc,1c dan xen, t1,1 t?p buc nao ma phat tam tu hanh, ｧｾｰ＠ rat nhieu chuang ng?i. Kh6 dllc,1c nghe chinh phap, kh6 ｧｾｰ＠ dllc,1c minh sll, phan nhieu cac ta su ngo?i d?o lc,1i d1,mg nhung ､ｩｾｭ＠ yeu cua con nglioi ma dung rat nhieu phuong phap lam me ｨｯｾ｣＠ long nguoi. Nguoi moi phat tam tu hanh, khi doi ｭｾｴ＠ voi the gioi n(>i

NGHIE N CU U PH4 T HQ C- S6 3/2007

tam cua minh da khong du sue ｮｨｾｮ＠ thuc, l?i khong du sue khong che ma cu m?o ｨｩｾｭ＠ tien ve phfa trUoc thi phan ian I?C vao ma dmh. Trong kinh Lang Nghiem n6i rat ro trong khi hanh gia tu thien quan thUong xuat ｨｩｾｮ＠ 50 lo?i am ma, neu hanh gia vua mat chfnh kien lien ｬｾ｣＠vao IUoi ma. Ngai 8am Loan trong "Vang sinh lu?n chu" da t6ng ket: "a the giai Sa Ba nay ,a tl,l ll,lc cau chung Bat thoai ｣ｨｵｹｾｮ＠ c6 nam dieu kh6. Mi)t Ia tuong ｴｨｩｾｮ＠ cua ｮｧｯｾｩ＠ ､ｾｯ＠ lam chUong ng?i phap cua B6 tat. Hai Ia Thanh Van chi lo tl,ll<;1i, lam chuang ｮｧｾ ｩ＠ 8c;1i w bi. Ba Ia ke ac nhan vo l?i, pha ho<;ii thang due cua nguoi. Bon Ia dien dao ｴｨｩｾｮ＠ qua hay pha hoc;1i phc;1m hc;1nh. Nam Ia chi dl,la vao tl,lll,lc, khong c6 tha h,Jc hi) tri. 86 Ia nam dieu lam chuang ng?i ｶｩｾ｣＠ tu hanh cua B6 Tat; a thoi ky m?t phap cang tra nen kh6 khan hdn bao gio het. Cung nhu nguoi vien hanh di vao con duong ｨｩｾｭ＠ tra, day ｲｾｹ＠ham ho, chong gai, ran ret, hb bao, C?m ｢ｾｹ＠v.v ... chi mi)t chut bat c§n lien rdi vao ｨｩｾｭ＠ ho? sat than , cho nen tl,lll,lc tu hanh dU<;1c gQi Ia "Nan ｨｾｭｨ＠､ｾｯ Ｂ＠ (con duong kh6 di). Con phap man ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴ＠ thui)c philp man dl,la vao tha ll,lc, hanh gia phat tam ｮｩｾｭ＠ Ph?t nho ban ｮｧｵｹｾｮ＠cua ｐｨｾＮｴ＠ Di f)a nhiep thl); uy than gia bj; h9 tri hanh gia nen ma khong quay r6i, ｭｾｴ＠ khac l?i du<;1c muoi phudng het th§y chu Ph?t deu h9 ｮｩｾｭ Ｎ＠ dU<;jc uy due cua cac vj B6 Tat Quan Am,

Anh: PV

The Chf v.v ... nhiep thl) cho den khi hanh gia c6 anh quang minh chieu soi 40 ､ｾｭＮ＠ vi the ma vinh vien xa lia dU<;1c ma chuang, yen 5n tu tri; do nho Ph?t ll,lc hoa ｨｩｾｭ＠ thanh an, ｣ｨｾｮｧ＠ khac gi thu?n buom xuoi gi6 denbo ben kia, cho nen gQi Ia "D! hanh d?o" (con duong de di). ｎｩｾｭ＠ Ph?t vang sinh chinh Ia phuong ｴｩｾｮ＠ cuu kinh cua due Ph?t Di 8a nham quang d9 quan sinh thoat ly sinh tu.

L?i nua, hanh gia ｮｩｾｭ＠ Ph?t khong vl cau phuc bao coi troi, coi ngUoi, cOng khong ca.u dmh gioi cua than thong bien hoa, chi mi)t long chuyen chu vang sinh t!nh d9 nen de d<;it den sl,l an tinh ni)i tam t1,1 tin tl,ll<;ic ... Tr?ng thai tam ly d6 khong de gi lam phat sinh ma dmh. Do v?y ｨｾｮｨ＠ gia tjnh di) ben trong thi dung ｴｨｩｾｮ＠ ll,lc cua mlnh ､ｾ＠ thanh thdi buac tai, an 5n ma tien vao thanh Niet Ban.

6 tren da trinh bay bon nha.n duyen phat khai phap mon Tjnh di), chung ta sau sac cam ｮｨｾｮ＠ dU<;1c an due ri)ng ion, tam long W bi vo IU<;1ng cua hai due The Ton a hai coi Sa Ba va Cl,lc L?c. Chung ta phai het sue quy trQng phUdng ｴｩｾｮ＠ thu thang cua phap man T!nh di), dem mot cau thanh hieu A Di 8a Phat vao doi ac nam. tru<;1c pha toan·g IUai sinh tu ｾｯｩ＠ c6 ｴｨｾ＠khong co phl) an due lon lao cua chU Ph?t, khong phi,J tinh linh cua chinh minh, tra thanh ､ｾ＠til chan chfnh bac nhat cua due NhU Lai.

· (Con tiep)

So 3/2007 - T ｾ＠ P CHI N G HIE N C 11 U PH 4 T H Q C 25

KHUYNH H .. ｾｬｊｉｉｉＮＺｗｌ｟ＭＭＭＭﾭ,.HiitN ,.Hifl ,.RAN

PGS TS NGUYEN PH.A.M HUNG - E>c;ti hoc Qu6c gia Ha N(>i

Khuynh huang van hQc Thien thai Tran (1225-1400) da tiep ti,IC nhung truyen thong quy bau cua khuynh huang van hQC Thien thai Ly (1 009 -1225), nhung mang nhieu ｳｾ｣＠ mau mai. Chung ta co ｴｨｾ＠ n6i toi m(lt sl,l' ｣ｨｵｹｾｮ＠ bien, m(lt sl,l' thay d6i kha can ban ve ca ti.J tuCing va ｮｧｨｾ＠ｴｨｵｾｴ＠ CU8 khuynh huang van hQC nay trong nhung dieu ｫｩｾｮ＠ l!ch sli -xa h(li moi , khi Thien hQc ｖｩｾｴ＠ Nam ｣ｨｵｹｾｮ＠ tU "3 phai" sang "1 phai" .

Q ua trlnh ｣ｨｵｹｾｮ＠ bien nay Ia mot trong nhung Sl,/ ki$n quan trong nhat cua lich su ｐｨｾｴ＠ giao Vi$t Nam thai trung dc;ti , Ia qua trlnh ｐｨｾｴ＠ giao Vi$t Nam c6 sv truong thanh vLJQ't b?c tU' giai doc;tn chiu sv chi phoi ch?t ch9 cua cac

yeu to ngoq.i ｮｨｾｰ＠ sang m(>t giai doq.n phat trien moi c6 sv ket hQ'p giua tLJ tuong Thien dan toe va tLJ tLJC:Jng Thien ngoq.i lai. £>6 chfnh Ia bieu hi$n sv trllong thanh cua y thuc dan toe ve van hoa va tLJ tuong trong thai dc;ti E>ong A.

NhLJ chung ta da biet, a thai Ly, ca 3 phai Thien cua nlloc ta deu dLJQ'c du nh?p tU' bim ngoai, deu do cac vi sll ngllai nLJoc ngoai dem vao, vl the, yeu to ngoc;ti lai luon chiem m(>t vi trl het sue quan trong. Thien phai TynidaiLJuchi (Vinitaruci) do nha sLJ nglloi goc An E>9 c6 phap danh Ia TynidaiLJuchi, van du qua Trung Hoa,

ｔｾ＠ P CHi NGHIE N CU U PH4 T HQ C - So 3/2007

sau d6 truyen ba vao ｖｩｾｴ＠ Nam w the I<Y VI. E>ay Ia m9t phai Thien phat triE§n sam nhat a mJac ta, trai qua nhieu the ky, den thoi Ly tro thanh m()t dong Thien rat mc;1nh, dll<;ic truyen thua qua cac Thien su danh tieng nhu Nguyen Vc;1n Hc;1nh, Tu E>q.o Hc;1nh, Nguyen Minh Khong, Khanh Hy, ｄｩｾｵ＠ Nhan ... Thien pMi vo Ngon ThOng dli<Jc sang ｬ ｾｰ＠ bai m<;>t Thien su he;> Trinh nguoi Quang fJong, "!;rung Quoc, phap danh Ia Vo Ngon Thong, du ｮｨｾｰ＠ vao nude tci khoang dau the kY IX. f)ay Ia m()t phai Thien c6 anh hUang rat ldn doi vdi Ph?t giao ｖｩｾｴ＠ Nam, dll<jc truyen thua boi cac Thien su n6i tieng thai Ly nhu Vien Chieu, Quang Trf, Man ·Giac, Ng9 An, Khong L9, Giac Hai, Quang Nghiem ... Thien phai Thao fJuong dli<Jc sang ｬ ｾｰ＠ boi m9t Thien su nguoi goc Trung Hoa, phap danh Ia Thao E>uong, den Chiem Thanh truyen giao. Ong bi Ly Thanh Tong ｢ｾｴ＠ ve Thang Long nam 1069 nha.n chuyen chinh phq.t phuong nam. Tu m()t tu nhan, ong tro thanh giao chu m()t Thien phai cua E>q.i Vi$t. M9t trong nhung do d$ dau tien cua ong t?i xu so moi nay lq.i chfnh Ia vua Ly Thanh Tong. Thien phai nay dU<Jc truyen thua tu tuCing qua cac nhan ｶｾｴ＠ lich suva cac nha tu hanh nhu Ly Thanh Tong, fJinh Giac, Phc;1n Am, Tam Tc;1ng, Hai Tin h ...

E>en thC:Ii Tran, do anh hlldhg to lan cua Tran Thai Tong, vi hoang de khai c<J trieu dq.i nay c6 nhieu duyen ｰｨｾｮ＠ vdi nha Ph?t, va Tu$ Trung Thli<Jng sT Tran Tung, m9t vi hoang than - ell sT c6 nhieu uy v<;>ng trong vuon Thien, cung nhieu nha tu hanh c6 danh v<;>ng khac, ba phai Thien dan dan dU<jc chuyen hoa va thong nhat tha.nh Thien phai True Lam. Tu day, Thien h<;>c nude ta budc vao thoi kY mdi, thoi kY "Ph?t giao nhat phai" hay "Ph?t giao thong nhat''. Tll tlldng can ban cua Thien phai True Lam Ia sl,f ke thua va phat trien tinh hoa tll tuCing cua ba phai Thien thoi Ly, hon dung vdi tinh than thl,lc tien va van hoa truyen thong, tra thanh m()t tu tubng Thien c6 tfnh dan t()c rat ､ｾ｣＠ sflc. Tu tubng Thien True Lam t?p trung vao may diem quan tr<;>ng: Chu tr<;>ng "tam hQc", de cao "doi tu<;ing chung dilc" va chu trudng phep tu "tuy tvc" theo quan ni$m "hoa quang dong tran" (hoa cung anh sang tran the) cua Thien Trung Hoa.

Ve ｭ ｾｴ＠ van h<;>c, n6 tiep them cho ngh$ thu?t Thien du<Jc chap

So 3/2007 - T ｾ＠ P C H I N G HIE N C U U ｐｈｾ＠ T H 0 C

Thien tong thai Ly ket

hQp nhuan nhi voicactll

tuong ｐｨｾｴ＠giao khac nhu ｍｾｴ＠ tong va

Tinh E>9 tong.

trong thOi kY (1947 - 1954)

TU' so 6 nam 2005 den so 6 nam 2006, tren ｔｾｰ＠ chi Nghien cuu ｐｨｾｴ＠ hQC chung toi da gioi ｴｨｩｾｵ＠qua trlnh thanh ｬｾｰ＠ H()i ｐｨｾｴ＠ giao ｂｾ｣＠ Ky va nhung ｨｯｾｴ＠ d{lng chu yeu cua H()i trong thai ky chan hung ｐｨｾｴ＠ giao 1934 -1945 cling nhu' ｨｯｾｴ＠ d()ng cua ｐｨｾｴ＠ giao ｂｾ｣＠ 8{1 tU' sau each ｭｾｮｧ＠ thang 8 nam 1945 den ngay toan quae khang chien. TU' so nay, Chung toi gioi ｴｨｩｾｕ＠tiep ｨｯｾｴ＠ d{lng cua ｐｨｾｴ＠giao ｂｾ｣＠ 89 trong thai ky khang chien chong Phap. Tu' ｬｩｾｵ＠ dl,l'a tren cac bao Phu'dng ｔｩｾｮＬ＠ Tin TU'c ｐｨｾｴ＠giao, Bo E>e Tan Thanh, Cuu Quae... Rat mong du'c;lc d{lc gia gan xa b6 khuyet ､ｾ＠ co ｴｨｾ＠ dl,l'ng du'c;lc toan canh ｨｯｾｴ＠ d()ng cua ｐｨｾｴ＠ giao ｂｾ｣＠ BQ trong thai ky nay.

30

NGUYEN ｦＩｾｬ＠ f)QNG d(>ng tuyem truyen ung h(> khang chien, che giau can b(>. Nhieu chua chien Ia cd so bi

N gay tU giua thang 12 ｭｾｴ＠ cua Vi$t Minh nhu: chua nam 1946 khi qufm Quang Ba (Ta.y Ho), chua Linh Phap lien tiep gay ra Quang (Trung Li$t, 8 ong 8a),

nhung vt,J khieu khfch o Ha chua Vinh Tu (59 pho Hang N(>i, H(>i ｐｨｾｴ＠ giao da cho ｌｵｾ｣ＩＬ＠ chua Vien Minh Ｈｱｵｾｮ＠｣ｨｵｹｾｮ＠ nha in E)uoc Tu$ ve Hai Ba Trllng), chua NgQc Hoi chua Te 89 o M9c Chfnh Kinh, (Thanh Trl), chua Tien Linh Ha N(>i. Nha in da in truyen (V<;m Phuc, Thanh Trl), chua ddn ｰｨｴＬｾ｣＠ ｶｴＬｾ＠ cu(>c chien dau Ung Linh ＨＸｾｩ＠ Ang, Thanh Trl), cua tlj V$ va nhan dan khu VljC , chua Tlj Khanh (E)ong ｎｧｾ｣ Ｌ＠

Sinh Tu - Cua Nam thea yeu Tu Liem) , chua Linh Quang cau cua ong 8uong ｔｨ ｾ＠ Chau PhOng (8lnh Xuyen, Gia can b(> Vi$t Minh. M(>t so cong Lam) ... 86 Ia nhung d!a ､ ｩｾ ｭ＠

nhan nha in nhll cac ong lien ｬｾ｣Ｎ＠ ndi che giau can b9 va ｐｨｾｭ＠ Xuan 8Liong, VO The ban ､ｾｰ＠ tan cong cua cac ddn Vinh ... da tham gia tv v$ chien v! b9 d(>i chu lijc. Nhieu nha su dau baa v$ Ha N(>i roi chuyen da tham gia khang chien tfch sang ｨｯｾｴ＠ d(>ng bi ｭｾｴ＠ ni,)i cvc, c6 nhung dong g6p qu f thi'lnh. bau nhu Hoa ｴｨｵｾｮｧ＠ ｐｨｾｭ＠

0 Ha N9i nhieu Tang Ni, Ng9c ｅＩｾｴ＠ (hi$u Blnh ｌｵｾｮｧ＠ｐｨｾｴ＠ tu da tfch cvc tham gia Giac Minh) ､ｬｬｾ｣＠ xem Ia an khang chien, c6 nhieu nglloi nhan cua Chu t!ch Ho Chf tham gia b9 d9i, du kfch , v$-n Minh khi nguoi con ｨｯｾｴ＠ di,)ng

ｔｾ＠ P CHI NGHIE N CUU PH,4 T HQC- So 3/2007

bf m?tt o Thai Lan. Khi ve nuoc tn,J tri o chUa Quang Ba da bien noi day thanh cd so each m;;tng, dong gop nhieu ｴｨｾｭｨ＠tfch cho khang chien. Hoa thli<;Jng Thanh Li,)c tn,J trl chua Tl,i Khanh tUng lam chu t!ch xa c6 Nhue. Trong khang chien chong Phap ngoi chua nay Ia tr;;tm giao thong va tn,J so cua Uy ban Lien ｖｩｾｴ＠ ｨｵｹｾｮＮ＠ ban thtm Hoa thli<;Jng Thanh L9c tUng bi Phap ｢ｾｴ＠ giam 2 lan o nha tu Hoa Lo va ｌｩｾｵ＠ Giai v.v ... co ｴｨｾ＠ noi trong khang chien chong PMp 9 nam, Ph?tt giao Ha N9i da ｴｨｾ＠ｨｩｾｮ＠Ia m()t ､ｩｾｭ＠ sang ve tinh than yeu nlioc, ve Sl,i g{m bo d;;to voi doi khi dat nuoc b! ngo;;ti xam.

Su Tam nhung nam 40 tn,J trl chua lang Quynh E)oi va chua lang Van Ｘｩｾｮ＠ (nay thu()c xa NgO ｈｩｾｰＩ Ｌ＠ ｨｵｹｾｮ＠ Thanh Tri. Nam 1949 -1950, chua

Van Ｘｩｾｮ＠ bi ｧ ｩ ｾ｣＠ Phap chiem dong. Chung lay hoanh phi, cau doi, gac thanh san tren mai chua roi db dat len ｮｨｾｭ＠tranh d;;tn cua ta. Giua san chua chUng ､ｾｴ＠ mi,)t ｫｨｾｵ＠

phao, 4 goc chua d?t 4 ｫｨｾｵ＠d;;ti lien. Dan xom chua bi du6i bien xung quanh thanh vanh dai tdmg. ｂｾ＠ mloc cua chua bien thanh Mi giam giu dan ｬｾｭｨ＠ va nhieu chien si each m;;tng. Nhieu nguai bi chUng tra tan den chet. Cuoi nam 1951 ' dich d!nh quay ve chua. 8e pha tan am muu ｧｩｾ｣ Ｎ＠ su Tam moi cac nha su o Ha N9i den h()i hQp 0 chua rat dong, co treo phuon, co Ph?t. bui,)c chung phai tU bo y dinh tren. Chua Thanh Trl Ｈｔｲｩｾｵ＠ Khanh tl,i) o thon Thanh Lan, phuong Thanh Tri, qu?n Hoang Mai, Ha N()i Ia ndi di ve ho;;tt d()ng cua can b9 va du kfch dia phL!dng va dLI<;Jc nha Sli tn,J tri

So 3/2007 - T ｾ＠ P C H f N G H IE N C U U PH 4 T H Q C

Ia Thu<;Jng t9a Le Van 8udng het sac giup do. Thu<;Jng t9a da du<;Jc Chfnh phu ｴｾｮｧ＠

thuong huan chudng khang chien chong Phap h;;tng nhi.

Theo loi keu g9i cua Chfnh phu ｖｩｾｴ＠ Nam dan chu c()ng hoa thl,ic ｨｩｾｮ＠ "Tieu th6 khang chien", Thieu Chuu - nglfoi phl,J trach nha in 8uoc ｔｵｾ＠ cua H()i da cho pha may in, huy con chu roi dan so th<;J in con l?i ve 8an Tham, ｨｵｹｾｮ＠ Thanh Oai, tlnh Ha 8ong1, ndi rna truoc do ong da cu ong ｎｧｵｹｾｮ＠ Qui Tan va 6 Ni su dua 90 em cd nho, phan nhieu Ia 5-6 tubi ve day trong nom va d;;ty cac em hQc.

Thu<;Jng to;;t Trf Hai ben xuong 8an Tham ｧｾｰ＠ ong. Thieu Chuu dua doan ｣ｨｵｹｾｮ＠len chua Cao Phong, Phuc Yen con Thu<;Jng to? Trf Hai dL!a hdn 30 em m6 coi ve chua 8ong ｋｩｾｴＮ＠ ｨｵｹｾｮ＠ Khoai Chau,

31

tTnh Hung Yen. Khi qufm Philp trim xuong gan Khoai Chau, doan lc;ti chuyen ve chua An Ninh, huyifm Phu Dl,l'c, tTnh Thai Blnh, ndi ma h9i ｐｨｾｴ＠

giao c6 so ru¢ng cua trllong Tang h9c. E>oan lc;ti chuyen sang chua Mai Xa, ｨｵｹｾｮ＠ Ly Nhan, tTnh Ha Nam Ia ndi ma truac day Thll<;1ng toc;t Tri Hai da tu, rau trong lay, lam hang thu cong nhu: lam mu c6i, keo s<;1i, xe day, ､ｾｴ＠ chieu ... mua vai nuoi cac em.

ｔｾｩ＠ HaiPhong, ngay nhung chua nc?i thanh sat ben ｣ｾｮｨ＠dich kh6 khan nguy hiem nhat nhu chua Hang Kenh cung gianh dli<;1C 4 hom ､ｾｮ＠ CUa quan Tuang Gioi ｔｨｾ｣ｨＬ＠ da hien cho ddn vi be? d9i dong a chua nay (1946); chua ｌｾ｣＠

Vien giup do ludng thl,l'c va cac thuc can dung cho 40 tl,l ｶｾ＠cuoi nam 1946; nhat Ia chua Dll Hang thuong che cha nuoi duong cac anh em hoc;tt d¢ng bi ｭｾｴＮ＠

Tc;ti ｨｵｹｾｮ＠ Hai An cac ｐｨｾｴ＠tu t6 chuc nh6m Tang gia cuu quoc, cac Tang Ni trong ｨｵｹｾｮ＠tham gia dong du. 0 ｨｵｹｾｮ＠Thuy Nguyen sau ngay t6ng khbi nghia, gioi ｐｨｾｴ＠ giao cung ｬｾｰ＠ doan ｐｨｾｴ＠ giao cuu qu6c, ､ｾｴ＠ tn,J sa ｴｾｩ＠ chua Phlldng Mi, trung tam ｨｵｹｾｮ＠ (chua nay sau bi phil huy het) . Khi toan quoc khang chien chll Tang Ni ｬｾｩ＠ ｬｾｰ＠ be? d9i tang gia c6 15 su ong tlnh ｮｧｵｹｾｮ＠ cai ao ca sa xung phong gia ｮｨｾｰ＠ de ra chien truong, toan quan nay sau chuyen ra ｶｾ＠ quoc doan, trong d6 c6 3 vi da anh dung hy sinh.

Chua ｔｲｾｩ＠ Sdn xa An Sdn, Ia ndi quan ta cam cl,l quyet ｬｩｾｴ＠voi quan Phap. E>ich bao vay tan cong tan phil, chi con lc;ti m9t cay thap va cai c6ng dung chd vd. Chua True E>c?ng xa Luu Kiem, chua E>ong Giang

U PH4 T HQ C - S6 3/2007

xa Minh Tan, chua VO Lao xa Ky Sdn ... deu Ia nhung ndi che giau can bo ｖｩｾｴ＠ Minh ho?t dong kMng chien.

ｔ ｾｩ＠ Sdn Tay, chua Sung Giao (Thanh Chieu, Phu Cuong, Ba Vi) Ia trt,J so hop ban cua chfnh quyen each ｭｾｮｧＬ＠ ndi nuoi giau can bo ｨｯｾｴ＠ dong bf m$t. Ngoi chua cOng b! tan pha.

0 Ha 8ong : chua Diem Phuc (8uc Thuc;Jng, Hoai 8uc) Ia d!a diem ｨｯｾｴ＠ dong bf m$t thu$n lc;Ji cua chfnh quyen each ｭｾｮｧ＠ dia phuong; chua Bay (Trung Tu, Ong Hoa) Ia ｴｲｾｭ＠ gac, ｴｲｾｭ＠ quan sat quan trong cua du kfch vung Khu Chay.

Chua Hudng a xa Hudng Sdn, ｨｵｹｾｮ＠ My 8uc Ia mot danh lam cci tfch cua dat nuoc. Ngay w thai ky dau khang chien, thang 2/1947, PMp tran vao ndi bau troi canh Bt,Jt, dot

. den Trinh -NgO ｎｨｾ｣＠ va dot chua Tro, dot nha Tien dLiong chua Tien, d$p pha dong HLidng Tfch. Thang 10/1948, gi?c PMp ｬｾｩ＠ mo mot tr$n can nua, vao pha het nhung ch8 con ｬ ｾｩ＠ cua chua Tro.

thai gian, hoan dmh d6. 0 Ha Nam, chUa Ba 8anh

(Ngoc Scm, Kim Bang) duc;Jc Uy ban khang chien va ban chi huy xa doi chon lam diem thanh l$p chien khu 2 de bam sat cd so chi ､ｾｯ＠ cuoc chien dau. Tu nam 1953 tro di ndi nay tro thanh trung tam cac cd quan dau nao cua xa de lanh d?o khang chien. Vi tn,J trl chua - su ct,J Thfch Tam Ngo da vinh dl,i d6n nh$n huan chudng khang chien ｨｾ ｮｧ＠ nhat.

Ｘｾｩ＠ due Thfch Tam Thong (1916-1999) nam 1946 ve chua Lam Cau, ｨｵｹｾｮ＠ Ly Nhan lam thu ky hoi Ph$t giao Cuu quoc ｨｵｹｾｮＮ＠ tham gia

Cuong (N inh Cuong, Tn!c Ninh) Ia cd so bao ｶｾ＠ can bo ｖｩｾｴ＠ Minh trong nhung khang chien chong Phap. Chua da dLic;Jc nha nuoc ｴｾｮ ｧ＠ huan chudng khang chien ｨｾｮｧ＠ ba. Ｘｾｩ＠ due Thfch Thu$n 8uc (1918-2000) nam 1945 dLic;Jc bau lam Thu kY Ph$t giao Cuu quoc ｨｵ ｹｾｮ＠ Xuan Truong. Nam 1947, Ngai duc;Jc tfn ｮｨｩｾｭ＠ bau vao ban chap hanh Ph$t giao Cuu quoc tTnh Nam 8!nh. Nam 1950, Ngai giu trong trach Bf thu Ph?t giao Cuu quoc tinh.

Chua Cci Le (Than Quang) a th! tran cci Le, ｨｵｹｾ ｮ＠ Trl,ic Ninh, dLic;Jc xay dl,ing W the kY

Hoa thuc;Jng Thfch Thanh Chan (1905-1989) trt,J trl chua HLidng W sau each ｭｾ ｮ ｧ＠

thang 8 den suot ca thai ky kMng chien chong PMp. Ngai

Chua VQng Cung, noi dijt trv sa ｐｨｾｴ＠ giao Nam Dfnh trong khang chien

Ia uy vien m?t tr$n ｖｩｾｴ＠ Minh cong tac binh dan hoc vt,J va co cac cap, Uy vien m?t tr$n Lien nhi ｶｩｾｮＮ＠ Nam 1947 Ngai b! ｖ ｩ ｾｴ＠ Lien khu 3. Nhung nam Phap ｢ｾｴ＠ giam ｴｾｩ＠ thanh pho gi?c Phap danh pha cac ｬｩｾｴ＠ Nam 8!nh. 8en nam 1948, vung Huong Sdn, Tang chung Ngai tron thoat va ve chua phai roi khoi ndi nay, chi con Con ndi t6 ｔｵｾ＠ ｔｾｮｧ＠ tn,J tri. Ngai Ia nguoi duy nhat a ｬ ｾ ｩ＠ voi Nam 1949, Phap tien danh chua trong nom coi s6c de moi cac vung que a Nam 8 inh, nguoi tlm eLi. Ngai Ia diem tl,ia Ngai tro ve chua Quan Su. de cac tci chuc khang chien d!a Sau d6 dLic;Jc Hoi cu ve chua phudng bam tw Ngai da cho 5 8ong Ket (Khoai Chau, Hung SLi ong va 1 SLi bac di b¢ d{>i Yen) giang ､ｾｹ＠ ｐｨｾｴ＠ phap va danh Phap. Tam long yeu v$n dong nhan dan tham gia nuoc nong nan cua Ngai da cuu quoc. duc;Jc the ｨｩｾｮ＠ manh ｬｩｾｴ＠ trong ｔｾｩ＠ Nam 8inh, chua Ninh

S6 3/2007- T ｾ＠ P CHi N G HIE N C U U PH 4 T H 0 C

XII thOi Ly Ia mot danh lam ｴｨｾｮｧ＠ canh linh ung. Ngay 21.5.1950, gi?c Phap tan b<;w da ban 52 ph§.t ､ｾｩ＠ bac vao chUa lam del nat nhieu cong trinh, cuop di 9 pho tuc;Jng dong, ph§. huy 12 pho tlic;Jng g8 ... Thuc;Jng ｴｯｾ＠ ｐｨｾｭ＠ The Long, ngoai ｶ ｩ ｾ｣＠ pht,Jng ､ｾｯＮ＠con ｮｨｩｾｴ＠ tinh tham gia cong t<k khang chien kien quoc.

M{>t an tLic;Jng khbng the nao quen, ngay 27.02.1947 ｴｾｩ＠chua c6 Le, tlnh hoi Ph?t giao cuu quoc Nam 8!nh cung

33

chinh quyen, tin do trong vung da lam le phat ｮｧｵｹｾｮ＠ cho 27 nha su (co 2 ni co) "Coi ao ca sara ｴｲｾｮ ＢＮ＠

E><;ii due Tuong Minh huang dan dong d<;io Mnh 1e bai ｢ｩｾｴ＠cua thien, ､ｾ＠ duc;1c phep hien than cho dat nude. Sau khi cu le "Tam Sao", "Tu An" theo ､ｩｾｮ＠ thuc le trong, tat Ca 27 Vi Tang Ni ngoi tO<;i thien, dong thanh tt,mg m9t do<;in kinh Bat Nha va ket thuc bang 4 cau ｮｧｵｹｾｮ＠ pho thong cua chu ｐｨｾｴＮ＠ So Tat: "Chung sinh vo bien ｴｨｾ＠ ｮｧｵｹｾｮ＠ d¢/ Phien nao vo ｴｾｮ＠ ｴｨｾ＠ ｮｧｵｹｾｮ＠ do<;in/ Phap mon vo luc;1ng ｴｨｾ＠ ｮｧｵｹｾｮ＠ hoc/ ｐｨｾｴ＠ ､ｾｯ＠ vo thuc;1ng ｴｨｾ＠

ｮｧｵｹｾｮ＠ thanh" Cau ｫｾ＠ dUt, ca doan dung

len cung coi ao ca sa, Thuc;1ng to<;i Ph<;im The Long do cac tam ao ca sa ､ｾｴ＠ truoc ban tho ｐｨｾｴ［＠ 27 nha su thanh 27 chien sT ｶｾ＠ quae doan. E>a so da hien than vl d9-i nghla, c6 vi tro thanh si quan cap cao cua Quan d9i Nhan dan ｖｩｾｴ＠ Nam, c6 vi sau khi hoan thanh nghia Vl,l doi voi To quae tro ve duc;1c pht,Jc hoi giao ph§m, tiep tt,Jc tu hanh.1

ｔｾｩ＠ Ninh Blnh, chua Hoa Sdn Ia ndi ､ｾｴ＠ so chi huy hai chien dich Quang Trung va Tay Nam Ninh Blnh, Ia ndi lam ｶｩｾ｣＠ cua tinh uy Ninh Blnh. Chua Bfch E>9ng Ia ndi ､ｾｴ＠

cong binh xuCing che t9-o vu khf danh ｧｩｾ｣Ｎ＠

Vao nhung nam dau cua cu9c khang chien chong Phap, to dlnh E>ong E>ac do Thuc;1ng ｴｯｾ＠ Thfch E>uc ｎｨｵｾｮ＠trl,l tri Ia cd so nuoi giau can b9 each ｭｾｮｧ Ｎ＠ Ngai con ｶｾｮ＠d9ng Tang tin do _ khap ｮ｣ｾｩＬ＠

nhat Ia vung Ninh Blnh, Nam E>inh, Ha Nam ung h9 va tham gia khang chien.

T9-i Hai Dudng, nam 1946, su t6 Thfch Thong Tuong tro

34

ve chua Tan Hudng, ｨｵｹｾｮ＠ than xuat kfch ban chay 2 xe Ninh Giang, d9-y hoc roi vien ｶｾｮ＠ tai quan sl,l', bat song quan tich. Tu day Thuc;1ng to9- Thfch hai Phap Gromba va t6m gon Minh Luan tiep tt,Jc ke thua m9t trung d9i dich. Ve sau, thay to "ke vang khai lai - ｴｨｩｾｮ＠ bon Phap tra thu bang each long thanh chung". Thuc;1ng to9- thieu chay toan b9 ｮｾｊｯｩ＠ chua ｴｾｭ＠ gac ao ca sa dan than chi con m9t thap m9 nha su. bang con duong tham gia ｖｩｾｴ＠ Nhieu Tang Ni da hy sinh Minh va ｐｨｾｴ＠ giao cuu quae xa quen minh vl cong cu9•c kMng Hoang ｄｩｾｵＮ＠ ｨｵｹｾｮ＠ Tu Ky. chien lau dai va anh dung cua Nam 1946 chUa ｅ＾ｾｩ＠ Tinh tro dan t¢c, o day chi neu m9t so thanh trt,J so ｖｩｾｴ＠ Minh xa. Nam gudng tieu ｢ｩｾｵＺ＠d6 Ngai duc;1c cu lam truong 1.E><;ii due Thich Thanh Thu ban cuu te ｨｵｹｾｮ＠ Tu Ky, roi trl,l trl chua Quyt, ｨｵｹｾｮ＠

bau vao ｨｵｹｾｮ＠ h9i Lien ｖｩｾｴ＠ Thuong Tfn, tinh Ha E>ong, bi ｨｵｹｾｮ＠ Gia L¢c. ｧｩｾ｣＠ bat ChUng tra tan ong ､ｾ＠

Tu 1947 den 1954, Thuc;1ng truy tlm can b9 ｖｩｾｴ＠ Minh, ong ｴｯｾ＠ Thich Minh Luan duc;1c bau khong xung khai. Vl khOng moi lam chu tich H(>i ｐｨｾｴ＠ giao Cuu duc;1c tin va cam uat bCii khf tiet quoc tinh Hai Dudng. Thuc;1ng cua ｅ＾ｾｩ＠ due, chung tLtoi xang t09- da d¢ng vien cac tang ni thieu song ong truoc cijJa chua. ｐｨｾｴ＠ tu tham gia khang chien ＲＮｅ＾ｾｩ＠ due Thfch Thanh kien quae. Trong d6 c6 2 ､ｾ＠ tu Tien tr1,1 tri chua Tay Tl,l'u, Tu Ia su bac Tam Huy, Tam Liem, Ha N9i. Chua Ia cd so Quang len duong tong quan cua can b9 ｨｯｾｴ＠ di?ng n(>i cuu nude, m9t vi da hy sinh thanh. Bi dich bat, tra 1tan ham anh dung. Ngai con duc;1c cu doa khong duc;1c, ctlung ｬｾｩ＠

lam truong ban v?n d¢ng xay dung thu do;;tn mua chu(>c dl,l dl,l'ng ung hQ "qui khang do, nhung deu bat ll,l'c t:ruoc khf chien". Khi ｧｩｾ｣＠ chiem d6ng tiet cua ong. Chung deL treo co chua E>;;ti Tinh , Thuc;1ng ｴｯｾ＠ ong truoc cua chua di3 uy hiep duc;1c cu giu chuc truong ban nhan dan. lien ｬｾ｣＠ ho;;tt d(>ng bf m$t. 3.Thuc;1ng toa Thfct1 Thanh

ｔｾｩ＠ Hung Yen, each ｭｾｮｧ＠ ｄｩｾｰ＠ trl,l trl chua Hoa ｎｨｵｾＮ＠thang Tam thanh cong, ｨｵｹｾｮ＠ Tu Ky, tinh Hai Dudng. Thuc;1ng ｴｯｾ＠ Thich Tam Minh Cl Chua c6 ham bf ｭｾｴ＠ bao ｶｾ＠chua Ong E>inh da tham gia can b9. Khi dich phat ｨｩｾｮ＠

cu<;>c dau tranh bao ｶｾ＠ chinh duc;1c ham, Thuc;1ng ｴｾ＾｡＠ nh§y quyen nhan dan vua thanh lem no ll,l'U ､ｾｮ＠ tieu ､ｩｾ Ｑｴ＠ m(lt SO l$p. Nam 1947, Ngai duc;1c bau dich. Ngai da anh ､ｵｮｾｾ＠ hi sinh vao Ban chap hanh Ph$t giao ､ｾ＠ bao ｶｾ＠ can b9. Cuu quoc ｨｵｹｾｮ＠ Khoai Chau, ＴＮｅ＾ｾｩ＠ due Thich Thanh tinh Hung Yen va v?n d9ng ｍｾｮｨ＠ trt,J tri chua E>ong Phu, cuu te, quyen g6p ung h9 cho ｨｵｹｾｮ＠ Nam Trl,l'c, tinh Nam trung d9i tang gia cuu quoc E>inh Ia m9t nguoi cao to khoe cua ｨｵｹｾｮＮ＠ Nam 1949, Ngai Ia m9-nh, tac phong nhanh nhf;ln, uy vien M?t tr$n lien xa roi chu n6i nang ｨｯｾｴ＠ bat. ChLJa Ia cd tich ｍｾｴ＠ ｴｲｾｮ＠ xa Ong E>lnh. so cua cong an ho;;tt Cl(lng n9i

Chua Dieu xa Hien Nam, thanh. E>;;ti due tham Ａｾｩ｡＠ ｨｯｾｴ＠

tinh Hung Yen da dao m9t cai d9ng nhu m(>t cong an vien, ham bf m$t lon c6 thi3 chua nhieu lan ra vao thanh pho hang Chl,lC nguoi. Nam 1953, Nam E>inh nam bat tlnh hlnh b9 d9i ta da w chua nay bat dich, gay cd so lam n9i ung

T ｾ＠ P CHI N G HIE N C U U PH J.i T H Q C - So 3/2007

Am Tich Due, chua But Thap

cho quan ta. E>ich btd ong, tra Phap (E>dlat ddtatxinhi) vua tu tan da man bang nhieu eve ｴｲｾｮＮ＠

hinh, ong vAn giu vung khf tiet 6. Thuc;;ng tQa Giam Sinh cua m(>t nha su giac ng9 tn,1 tri chua Con Sdn, Chf Linh, pht,mg ､ｾｯ＠ trQng doi, E>ich bat Hai Dudng tUng tham gia du ll,lc, chung dem ｢ｾｮ＠ ong ｴｾｩ＠ kfch danh Phap, bi gii;ic bat nha tu May Chai, Nam E>inh. ong khOng he khai bao. Chung ｅ＾ｾｩ＠ due Thfch Thanh Thong phai tha ong vi khong c6 tn,1 tri chua Th9 Vl,lc, Xuan chung co. Ong tiep t1,1c ｨｯｾｴ＠Phong, Xuan Truong, Nam d(>ng bf ｭｾｴ＠ cung dan quan E>inh Ia Chu t!ch Mi;it ｴｲｾｮ＠ Lien phoi hc;;p voi b9 d9i tien cong ｖｩｾｴ＠ xa. Ong khoac ao thien di lay bot danh don. Ong duc;;c khap vung ｶｾｮ＠ d(>ng quan ｴｾｮｧ＠ thuong Huan chudng chung tham gia khang chien, khang chien h<;mg nhi. gay dl,lng nhieu cd so trong ?.Chua Giap Nhat o d!ch ｨｾｵＮ＠ E>ich phat ｨｩｾｮ＠ bat phuong Nhan Chfnh, Thanh ong va ban ong ngay truoc cua Xuan, Ha Nc)i nhung ngay dau chua. Truoc khi chet ong van khang chien chong PMp Ia ｮｩｾｭ＠ ｐｨｾｴＮ＠ Nhan dan trong · ｴｲ｣［ｾｭ＠ quan y da chien. Chua Ia vung deu ca ngc;ii ong Ia mc)t ｴｲｾｭ＠ lien ｬｾ｣＠ cua can be) khang nha SLI dOng cam coi cai chet chien. E>i;ic ｢ｩｾｴ＠ su· thay E>am ｮｨｾ＿＠ tva long hong va bf ｭｾｴ＠ Ty vi nuoi giau can b9 nen bi lam ｉｾ＠ cau sieu cho ong. PMp bat va xu ban. SLI Thay

5.Chua VQng Cung, thanh duc;;c truy ti;ing danh ｨｩｾｵ＠ ｬｩｾｴ＠

pho Nam E>jnh Ia cd so di ve sT. Chua Tien Linh (chua cua can b9 ｐｨｾｴ＠ giao Cuu Trang) o then 3 xa ｖｾｮ＠ Phuc, quae. Trong m(>t ｴｲｾｮ＠ vay giap Thanh Trl Ha N9i. Trong n9i thanh, ong Nam Hung (We khang chien chong Phap Ia cd

Thanh ｈｾｵＩ Ｌ＠ mot lao thanh so ｨｯｾｴ＠ dc)ng cua cac cac can each ｭｾｮｧ＠ nay o ｱｵｾｮ＠ E>ong b9 ｖｩｾｴ＠ Minh nhu: Tran Quae E>a, Ha N9i, luc bay gio Ia sr Hoan, Tran Quang NghTa ... thu E>ang doan ｐｨｾｴ＠ giao khi b! nam 1952, ｨｵｹｾｮ＠ d9i Thuong d!ch tinh nghi theo doi da mi;ic Tfn da lay chua lam so chi huy ao ca sa gia lam nha su lam Ｑｾ＠ va d!a diem lien ｬｾ｣ Ｎ＠ Nam cau ｮｧｵｹｾｮ＠ cho con trai tuong 1954, truoc khi rut ｣ｨｾｹ Ｎ＠ Phap

So 3/2007 - T 4 P CHi N G HIE N C U U PH 4 T H Q C

da pha huy chua. 8.Chua ｖ｣［ｾ ｮ＠ NgQc (Linh

Anh tl,l, V<;in Bao w. Kim Quang tl,l) o then ｖ ｣［ｾｮ＠ NgQc, phuong Tu Lien ｱｵｾｮ＠ Tay Ho, Ha N9i Ia ndi thanh ｬ ｾｰ＠ chi b9 E>fmg lien xa Tu Lien, Quang An va ｎｨｾｴ＠ Tan. Sau khi chien sl,f o Ha N9i bung n6 (19.12.1946) day Ia ndi trung chuyen thudng binh va Ia ndi chon cat 40 ｬｩｾｴ＠ sT cua mi;it ｴ ｲ ｾｮ＠(nam 1952 da cat boc di ndi kMc). Chua cOng Ia ndi chi ､ｾｯ＠ cua E>Qi tuyen truyen xung phong Long Bien, Ha N9i trong khang chien chong PMp.

9.Chua Vong La (B<;ich Sam tlj) con g9i Ia chua Ba Xa thu(lc then Vong La, ｨｵ ｹ ｾｮ＠

E>ong Anh , Ha N9i trong khang chien chong Phap duoi tLic;ing su T6 Ia ham bf ｭｾｴＮ＠ ndi tru §n cua nhieu can b¢ each ｭ ｾｮｧＮ＠

10.Chua Yen Phu (Thanh Van c6 tl,l, Khanh Hung tl,f) o then Yen Phu, xa Lien Ninh, Thanh Tri, Ha N¢i trong khang chien chong PMp Ia ndi tru §n cua can bQ vung ｴｾｭ＠ Chiem. Ham bf ｭｾｴ＠ o duoi ｢ｾ＠ bay do t1,1ng kinh.

va cung biet bao nhieu Tang Ni ｐｨｾ ｴ＠ tu do gop phan vao thang lc;ii CUa CUQC khang chien chong Phap truong ky va anh dung cua dan tc)c. a

Chu thfch: 1 Theo sach "Chua Co Le

van hoa va each m?,ng" cua Nguyen Hong va Trung Tfn, NXB Ton giao, nam 2000, Nguyen Hong tOe Phap w tOe D?.i ta CCB Dinh The Hinh ｨｩ ｾ ｮ＠

cu tru t?i Khu ｴｾｰ＠ the Thanh Xuan Bac, Ha N¢i, c:On nil y ta - sU ni Dam Nhung ｨ ｩ ｾｮ＠ song t?.i ｱｵｾｮ＠ Hai Ba Trung, Ha N¢i.

35

M6T NHAN VAT LICH ? 1\ ' I ;.

SU, MOT NHA PHAT HOC TAN AN

• 1.Thai ｨｾｵ＠ v Lan ten ｴｨｾｴ＠Ia Le Thi Khiet

C6 hai bO su c6 viet ve ba Hoang thai ｨｾｵ＠ Y Lan chfnh thllc va som nhat, Ia "Vi$t su h..t<;1c" va "D<;ii ｖｩｾｴ＠ su kY toan thu", nhung deu khong chep ten ｴｨｾｴ＠ cua ba Y Lan. Do ｶｾｹＬ＠tu truoc den nay, trong me>t so cong trlnh nghien cuu su hoc, Van hQC, c{lc tac gia chi moi ghi Ia: Ba Le Thi v Lan, ten ｴｨｾｴ＠ va nam sinh chua ro. Cho den nhung nam gan day, c6 me>t so sach, bao viet rang, ba Y Lan ten ｴｨｾｴ＠ Ia Le Thi Yen. Nhung thong tin nay chu yeu

36

dl,la vao cuon sach "Ly Quynh Truong thi quy thfch the ThUong Ki$t" cua h<;>c gia pha". Trong van ban Nom nay, Hoang Xuan Han. Theo h<;>c ba Truong Thi Ng<;>c Trong ghi gia Hoang Xuan Han, me>t tac ro, ba ｳｯ＼［ｾＮｮ＠ bai diem ca ､ｾ＠gia doi Tong, Trung auoc Ia ph1,mg sl,J' o den tho ba Y Lan Thgm ｈｯ＼［ｾＮｴ＠ c6 nhac toi ba Le t?i them Ngoc Kinh (tac than Thi Yen. Chu "Yen" day Ia ghi Ng<;>c Quynh, xa Nhli Quynh, theo am Trung Quoc ma t6ng NhU Quynh, ｨｵｹｾｮ＠ My Thgm ｈｯｾｴ＠ dung ､ｾ＠ ghi ve ba Van, tTnh Hllng Yen ngay nay). Y Lan. Rat gan day, nha su C6 ｴｨｾ＠ n6i, khUc diem ca Nom hoc ｔｾ＠ Ngoc Lien c6 neu ｶｩｾ｣＠ cua ba Truong Thi Ngoc Trong tac gia Trl.long Thi Ngoc Trong Ia me>t su ｬｩｾｵ＠ quy gia, cho ta tlt nam 1760 da viet mQt blm biet kh{l Cl,l the, day du ve than dien ca Nom dai 606 cau ten Ia the ba Y Lan, ､ｾ｣＠ ｢ｩｾｴ＠ ghi ro "Ly trieu ､ｾ＠ tam Hoang thai ten ｴｨｾｴ＠ cua Hoang thai ｨｾｵ＠ Y ｨ ｾｵ＠ c6 11,1c than tfch quoc ngu Lan Ia Le Thi Khiet: "L6i huong dian cavan". Dien ca nay chap chon ay c6 nha h9 Le" ... Nha trong cuon "Kinh Bac Nhll he;> Le o hUOng Th6 Lbi (qua

T /1, P CHi N G HIE N C U U PH I,. T H Q C - So 3/2007

cac doi, lang Thel Loi thay deli Le Thi Khiet song cung ml? ke, ten goi, thanh Sieu ｌｯ｣［ｾ ｩ Ｌ＠ roi hai nguoi nudng tl,la vao nhau Ngoc Kinh, roi Ngoc Quynh) nhu mau tu rui)t ra. da: Thai d6 vua Ly Thanh Tong

Hoai thai day du muoi trang dang tri vi. Sach Ｂｅ＾｣［ｾｩ＠ ｖｩｾｴ＠ su kY Doc sinh mi)t gai xem ｢ｾｭｧ＠ toan thu" chep, vua Ly Thanh

tien nga Tong nam 40 tueli (1 062) chua Phudng phi may ｬ ｩ ｾｵ＠ ｭｾｴ＠ c6 con trai. Nha vua da di den

hoa cac chua, quan de cau tl,l. Xe Ma dao mui ｨ｣［ｾ ｮ ｨ＠ da nga vua di den dau, con trai, con gai

lung ong... vung d6 del ra duong xem rat ... ｌ｣［ｾ｣ｨ＠ trong nhu nuac nhu no nuc. Duy c6 nguoi con gai o

gudng huong Thel Loi dang haL dau, Song than mai ､ｾｴ＠ Khiet van dung nguyen cho, dl,la

nang nga linh mlnh sau kh6m lan. Vua trong Theo dien ca cua ba Ngoc thay nang xinh dl?p, ·cho dua ve

Trang thl Le Thi Khiet, We cung va to long yeu quy, da Hoang thai ｨ ｾｵ＠ Y Lan sau phong lam Y Lan phu nhan nay, sinh ngay mong 7 thang nam 1063. Nguoi dl,la vao 3 nam Giap Than (1044) ｴ｣［ｾｩ＠ kh6m lan d6 chfnh Ia Le Thi hu<1ng Thel Loi (nay Ia thon Khiet. E>en nam 1066, baY Lan Ngoc Ou}mh, xa Nhu Quynh, sinh con trai va ､ｾｴ＠ ten Ia Ly ｨｵｹｾｮ＠ My Van, Hung Yen), Can E>uc. Vua Ly Thanh Tong luc moi lot long da c6 dang ve vo cung vui mung, lien ｬｾｰ＠ Can xinh dl?p. Khi ba 12 tueli thl E>uc Ia Thai tu, phong cho Y than mau qua doi. Bon nam Lan lam Than phi. E>en nam sau, than ph1,1 ba, mi)t nguoi c6 1068, baY Lan ｬ｣［ｾ ｩ＠ sinh con trai hoc van, lam ｶｩｾ｣＠ ndi cung nua Ia Hoang tu Minh Nhan duong, lay vr) ke. Nhung khong Vu<1ng. Tu do, su sach ghi ba·la lau sau d6, ong cling ｴ｣［ｾ＠ the. Nguyen phi Y Lan.

So 3/2007 - T 4 P CHi N G HIE N C U U PH 4 T H Q C

Trong sv ｮ ｧｨ ｩ ｾｰ＠

chan hung dat nude cua Ly Thanh

Tong, th l,J' c sv

c6 vai tro khong

nho cua ｎｾｵｹ･ｮ＠

phi Y Lan .

37

Hoang thai ｨｾｵ＠v Lan da lay tien

trong ngan kho Vuong trieu de chu(>c than cho

nhO'ng co gai, roi ga cho nguai

nghew kh6 khong , • ,..?.

CLIOI no1 VQ.

2.Ngu'oi c6 cong voi dan, voinu'oc

Nguyen phi Y Lan ､ｵｾ［ｩ｣＠

coi Ia m(>t nhan ｶｾｴ＠ l!ch sli, ､ｵｾ［ｩ｣＠ sli sach truyen tvng c6 le bat dau tU Sl,l' ｫｩｾｮ＠ nam 1069. Nam d6 Ly Thanh Tong dem quan di danh ｧｩｾ｣＠

phuong Nam. 0 nha, ba Y Lan tham gia ｶｩｾ｣＠ trieu chfnh Va lam dUI;iC nhieu ｖｩｾ｣＠ khien nuoc nha yen 6n, long dan yen vui. Trong khi d6, Ly Thanh Tong danh ｴｲｾｮ＠ khong thang nen rut quan ve. Tren duong tro ve, vua nghe tin Nguyen phi lam duc;lc nhieu ｶｩｾ｣＠ tot dl;lp nen dan chung rat quy tr9ng ton vinh. Vua ben n6i: "Nguyen phi Ia dan bacon lam ､ｵｾ［ｩ｣＠ nhuthe, ta Ia dan ong thi ｣ｨｾｮｧ＠ lam ､ｌｉｾ［ｩ｣＠

ｶｩｾ｣＠ gi!" Va roi, vua Thanh Tong dem quan quay lc;ti, danh thang va ｢ｾｴ＠ duc;lc vua Chiem Thanh Ia Che Cu, sau tha cho Che Cu ve nuoc Chiem Thanh. Ly Thanh Tong ( 1 023 - 1 072) dllc;IC su sach khen Ia ｢ｾ｣＠ vua c6 cong giu yen dat nuoc, mb mang kinh te, phat ｴｲｩｾｮ＠ van hoa va giau long yeu thuong dan chung. Trong sl,l' nghiep chan hung dat nuoc cua Ly Thanh Tong, thl,l'c sl,l' c6 vai tro khong nho cua Nguyen phi Y Lan.

3 8

Tuqng ｐｨｾｴ＠ ba Quan am ngan ｭｾｴ＠ ngan tay t(li chua But Thap

Nam 1072, Ly Thanh ngan kho Vuong trieu ､ｾ＠Tong mat, Thai til Can E>uc chu(>c than cho nhung co gai, moi 7 tu6i len ngoi, d6 Ia Ly roi ga h9 cho nguoi ngheo Nhan Tong, ong vua c6 kh6 khong cuoi n6i vc;l. ｖｩｾ｣＠nhung cong tfch ｨｩｾｮ＠ hach nay, sach "E>c;ti ｖｩｾｴ＠ sli ky toan nhat trong thOi nha Ly. Giup thu" chep: "Thai ｨｾｵ＠ Y Landa Nhan Tong chap chfnh nhung d6i ｭｾｮｨ＠ cho h9". Ba Y Lan nam dau, va nhieu nam sau con theo doi, cham lo den tinh nay nua, ba Y Lan c6 m(>t vai hinh nang dan va nghe nong tro noi ｢ｾｴ＠ trong doi song voi moi quan tam sau sac. Ba cung dlnh. Thai Ly Nhan da phai n6i voi Ly Nhan Tong: Tong, nuoc thai binh, dan "Gan day, (J kinh thanh, giau c6, dong due; doi ngoc;ti huang ap c6 nhieu ke lam thi nuoc lon ｮｾ＠ sc;l, nuoc nho nghe tr(>m trau. Tram h9 cung men phvc. C6 dli<;IC thanh ti,I'U quan, may nha phai cay d6 Ia nho nhung dong gop rat chung m(>t con trau. Truoc quan trc;mg cua baY Lan. ｅ＾ｾ｣＠ day ta da tUng n6i toi ｶｩｾ｣＠ d6, ｢ｩｾｴＮ＠ ba c6 cong lon trong doi nM nuoc da c6 ｬｾｮｨ＠ cam, song van hoa xa h(>i cua dat nhung nay ｴｾ＠ giet trau lc;ti nuoc. E>uong thai, dan chung nhieu hdn truoc ... ". "E>c;ti ｖｩｾｴ＠nhieu nguoi ngheo kh6 phai sli ky toan thu" cMp ｶｩｾ｣＠ Thai ban than, lam thue lam muon; ｨｾｵ＠ neu ra, va Ly Nhan Tong con trai nhieu nguoi khbng lay nghe loi ml;! , ban himh ｬ ｾｮｨ＠

n6i v<;l; con gai nhieu nguoi cam mo tr(>m tau, khien nha phai lam no ty. Hoang thai nong du<;Jc nho, nen nong Mu Y Lan da lay tien trong nghiep phclt ｴｲｩｾｮＮ＠

T ｾ＠ P CHi N G HIE N C lJ U PH 4 T H Q C - So 3/2007

Thuy c11nh truac Den Do, nai tho B vua nha Ly ?

3.Thai h'u v Lan -m9t nha Ph,thQC

Hoang thai ｨｾｵ＠ Y Lan c6 cong rat Jon trong ｶｩｾ｣＠ cham s6c ｐｨｾｴ＠ gitlO, cho xay dl,fng hang tram ngoi chUa, trong d6 c6 ngoi chua Tu Kinh ba muon gui ｬ｣［ｾｩ＠ lau dai cho que hudng minh. ｔ｣［ｾｩ＠ den tho ba a than Nhu Quynh con luu giu doi cau doi cua danh sT Cao Ba Quat:

"Sac Ia khong, khong tuc sac Khong Ia sac, sac tuc khong

Sac, khong deu chAng quan

Moi hQp dUQc chan tong".

Nhat bat ｴｨｬｬｾｮｧ＠ tien Qua cau doi cua Cao Ba duyen, trllong ky co hlldng Tu Quat, thay ro ba Y Lan rat Kinh tl,l trc;mg ｐｨｾｴ＠ giao va thay ro sl,{

Bat lang thanh qua mong, vung ben cua ｐｨｾｴ＠ giao, nen bat tri ha. xu ｔｨｵｾｮｧ＠ Dudng xay cho que hlldng ngoi chua cung. Tu Kinh. Ngoi chua nay, do

ｔ｣［ｾｭ＠ d!ch: thai gian, ｬ｣［ｾｩ＠ qua binh lua thai Duyen truac ham m9 m¢t kMng chien da bi hu ｨｾｩ＠ dau

cai bat (cua nha ｐｨｾｴＩ Ｌ＠ gui ｬ｣［ｾｩ＠ nhung nam so, the I<Y XX, ｶｾｮ＠mai que nha ngoi chua Tu Kinh. con nen cu , con ca bia da khtic

Nhll giac mong tan tam nam Vinh To thu hai (1620) ghi lang mo (cua nha Ly) khong ｶｩｾ ｣＠ trung tu chua. E>ay Ia mot biet cho nao c6 cung ｔｨｬｬｾｮｧ＠ chung tich ve ｐｨｾｴ＠ giao rna Dlldng. Hoang thai ｨｾｵ＠ Y Lan gui cho

So 3/2007 - T 4 P CHI N G HIE N C l1 U PH 4 T H Q C

c6 hudng tu gan ngan nam truck Ba Ia mot nhan ｶｾｴ＠ ljch su Jon, rat sau stlc ve ｐｨｾｴ＠

hoc. Cac thll tjch c6 con ghi ｬｾｩ＠cuoc ｴｯ･［ｾ＠ dam ve ｐｨｾｴ＠ hoc giua ba Y Lan voi cac vj ｅ＾｣［ｾｩ＠ sll ｴｾｩ＠Thang Long nam 1096. Trang buOi t0c;1 dam nay, ba Y Lan da ､ｾｴ＠ ra hang ｬｯｾｴ＠ cau hoi ve ｐｨｾｴ＠ hoc n6i chung va ｐｨｾｴ＠hoc a nuCic ta n6i rieng cho cac vj ､ｾｩ＠ sll uyen bac ung giai. C6 ｄｾｩ＠ su Trf Thong tn,1 trl Ci chua Khai Quoc, thanh Thang Long ung giai dll<;Sc nhung van de can ban cua ｐｨｾｴ＠ hoc rna ba Y Lan neu ra, va Thai ｨｾｵ＠ Y Lan da ban thllbng, ､ｾｴ＠ ten ｨｩｾｵ＠ cho ong Ia Thong ｂｩｾｮ＠ ､ｾｩ＠ sll. Sau d6, Hoang thai ｨｾｵ＠ Y Lan con ｴｲｩｾｵ＠ Thong ｂｩｾｮ＠ vao trieu lam Qu6c sll. Ngoai nhung ｨｩｾｵ＠

biet sau xa ve ｐｨｾｴ＠ hoc, ba Y Lan con viet mot bai ｫｾ＠ rat n6i tieng:

Stlc thj khong, khOng tac stlc

KhOng thj stlc, stlc t(tc khOng

SAc khOng cau bat quan Phlldng dAc kM chan

tOng. NghTa Ia: SAc Ia khOng, khOng tac

sAc Khong Ia sAc, sAc tac

khong sAc, khOng deu chAng

quan Moi ｨｾｰ＠ ､ｬｬｾ｣＠ chan tOng. Voi bai ｫｾ＠ nay, Hoang thai

ｨｾｵ＠ Y Lan dllc;1c ｨｾｵ＠ the ghi ｮｨｾｮ＠ Ia m(>t tac gia ｐｨｾｴ＠ hoc, tac gia van hoc tMi Ly- Tran. Y Lan Hoang thai ｨｾｵ＠ qua doi ngay 25 thang 7 nam Dinh ｄｾｵ＠ 1117. Tu d6 den nay, 900 nam qua, ten tu6i ba in ､ｾｭ＠trong tam trf nglloi ｖｩｾｴ＠ Nam, ､ｾ＠ ｬ｣［ｾｩ＠ trong doi song tinh than dan t¢c ｖｩｾｴ＠ mot niem tl,l hao sau sAc.Q

39

1 Hai ngoi chua c5 hai Thien su Tl! ｄｾｯ＠ ｈｾｮｨ Ｌ＠ sau • ben bO song To. nay Tl! thien SLi dLi<;lc phoi

Hai ben bO song To L!ch thO (J chua Lang. Chua con xua Ia m¢t quan ｴｨｾ＠ lang den ngay nay, be the, tham x6m tru phu ap sat kinh do , nghiem (so 2/2007 da gioi qua bien thien cua thoi gian, th i$u tren ｔｾｰ＠ chf Nghien con song To mat dan hlnh cliu Ph$t hoc). hai ban dau, nhLing nhung Ben kia song, doi di$n voi huyen ｴｨｯｾｩ＠ ben song thl con Lang Ia lang Cot (ten chu Ia mai. Than tfch ben con song Yen Ouyet, nay Ia Yen Hoa) To song mai voi tfn ngLJong ｬｾｩ＠ Ia Mi sinh ra m¢t nhan dan gian, ket dong ｬ ｾｩ＠ trong v?t l!ch sll Ia Le Thai E>ien. mo ao kh6i nhang nhung LTnh Nam chfch quai (ban den chua day d$c (J khu vl,(c Tan dfnh cua VO Quynh) da nay. ｫｾ＠ cau chuy$n bao an bao

Lang Lang, ten chu Ia oan, moi cl!u thu giua hai Yen Lang, nay Ia khu vl,lc nhan v$t nay. Ngay nay, Le dLiong Chua Lang, khi xua Thai E>ien dLJ<;Ic phoi thO a c6 phu Tu cong, noi sinh cua chua Du$ Tu , m¢t ngoi chua

40 T ｾ＠ P C H f N G H IE N C U U PH AT H 0 C - So 3/2007

thuc;>c x6m ｯｷｾ Ｎ＠ th6n Tien , phuong Djch Vqng, ｱｵｾｮ＠cau Giay. 2 . Cau ｣ｨ ｵｹｾｮ＠ bao thu

cung Ia mc;>t nguoi thong thai, vo ｮｧｨｾ＠ cao cuong, c6 phep ｴｨｵｾｴＮ＠ Thai E>ien dung s<;1i ch1 ngG ｳｾ｣Ｎ＠ dua cho quan Hau, ､ｾｮ＠ neu thay Tu Hu$ vao

"Linh Nam chich quai tan phong ai thiep thl tung ra roi dfnh" ke rang , Tu E>c;1o H<;inh · ｮｩｾｭ＠ than chu. Qua ｴｨｾｴ Ｌ＠ hQ ten ｴｨｾｴ＠ Ia Tu LQ, sinh thOi Tu mi'ic bay, bj ngUoi nha quyet tam su hoc dc;1o de bao quan Hau truy sat, ben bien thu cho cha, cu6i cung tu thanh gian. Nhung roi khong ｬｵｹｾｮ＠ (J hang Ph?t Tich , nui thoat vi c6 dau s<;1i chi ngG Thay, ､ｾ｣＠ d<;iO, c6 phep ｴｨｵｾｴ＠ sac ma bi bat, bi Thai E>ien cao cuong. Nguyen cha E>c;1o dung phep danh chet. Hc;1nh Ia Tu ｈｵｾ＠ lam quan E>o Lc;1i n6i, Tu E>c;1o Hc;1nh tu sat "hay me ｨｯ ｾ｣＠ quan luy$n tr(J ve, tlm den Thai chung" va tu thong voi ai E> ien, "danh mc;>t ｧｾｹ＠ vao thiep cua Dien Thanh hau. bong cua Thai E>ien, Thai Dien Thanh hau rat bl,lc, E>ien thl,l ｢ｾｮｨ＠ ma chet". Tu nhung vi Tu Hu$ gioi phap E>c;1o Hc;1nh vut xac Thai E>ien thu?t, nen quan Hau khong xu6ng song To, song xac troi tl,l doi djch dU<;ic ma tim Le ngU<;ic dong den cau Tay Thai E>ien de nho tru Tu Hu$. PhUCing, nguoi dan vot xac Thai E>ien von que lang C6t, len, kham ni$m roi phoi tho

S6 3/2007- TAP CHI NGHIE N CUU PH4 T HOC

trong chua, sau nay chfnh Ia chua x6m ｄｵｾＬ＠ then Tien , Dich Vong.

Cau chuy$n an oan khong dung (J d6, theo "Linh nam chich quai", sau nay Thai E>ien thcic sinh, dau thai thanh mc;>t dua be tv xung Ia Giac Hoang. Do vua Ly Nhan tong khong c6 con, nen vua c6 y ｮｨｾｮ＠ Giac Hoang lam con nuoi. Song, Tu E>c;1o Hc;1nh khi d6 Ia Ou6c

41

42

cua Sung Hien hau dli<;1c noi ngoi vua, khi 7-8 tu6i thi bi ｢ｾｮｨ＠ "hoa h6", du<;tc Nguyen Minh Khong chua khoi. Nguyen Minh Khong Ia b<;m thuo nho va cung tu ｬｵｹｾｮ＠ voi Tu ｅ＾ｾｯ＠ H<;mh, duyem djnh the nao rna thieu thai, Tu L¢ hay dong gia h6 doq. Minh Khong. Khi nha vua nho "hoa h6", Minh Kh6ng da chua cho nha vua khoi ｢ｾｮｨＬ＠ vua phong Minh Khong lam Quoc su.

Thoi trj vi cua Ly Nhan tong, vo c6ng ｨｩｾｮ＠ hach chong Tong da lui xa may chL,Jc nam. Cuoi doi vj vua ke ｮｧｨｩｾｰ＠ gioi giang nay, cd ｮｧｨｩｾｰ＠ nha Ly dan dan c6 nguy cd mq.t ｶｾｮ Ｎ＠ Quan l?i tham nhung, hinh anh tieu bieu Ia Tu ｈｵｾＮ＠ "me ho$c dan chung", tham lam, an chdi huang lq.c, thong dam voi ca phu nhan quy t¢c. ThOi ky nay, ｐｨｾｴ＠ giao bi cq.nh tranh chi phoi boi E>?o giao, thu thach d!a vi quoc giao von da qua thOi ky huy hoang nha Ly ｬｾｰ＠ nuoc. E>en n&i, m(lt quy t(lc tlioc hau muon

sli da ra tay ngan can, khien bao thu cung phai mli<;1n ｶｩｾ｣＠ kh6ng thanh, Giac Phcip su, chu khong tlm Hoang ｢ｾｮｨ＠ rna mat, vua Thien Sli. Truyen thuyet ve bem bat t(li E>?o ｈｾｮｨＮ＠ Sau cac nhan ｶｾｴ＠ cuoi Ly ､ｾｭ＠nhO c6 Sung Hien hau can d$c tfnh huyen ao cua E>q.o vua, xin cho Tu E>q.o Hq.nh giao. du<;1c tha. Sung Hien hau Sach "LTnh Nam chfch cung hiem mu¢n, nen nho Tu quai" do Tran The Phap de E><;J.o H<;J.nh dua phu nhan di tl,ia, cho biet tlm thay nam cau tlf. ｃｨｵｹｾｮ＠ cau tl,i the 1492. Nien d<;ii va soq.n gia nao d6, rna l?i c6 ｣ｨｵｹｾｮ＠ "luc thi cac nha nghien cU'u con phu nhan di tam, ｅ＾ｾｯ＠ H<;J.nh dang tranh ｢ｩｾｮ＠ tiep, nhung lien l{m d9n dam tr¢m". Cuoi c6 the doan d!nh sach nay c6 cung phu nhan c6 chua. tCt thoi Le. Cach dan giai, ke Ngay phu nhan Sung Hien ｣ｨｵｹｾｮ＠ "thong tL,Jc hoa" cac hau sinh con, cung Ia ngay nghi le nha chua nhu ｣ｨｵｹｾｮ＠Tu E>?O H<;J,nh "tam rua, thay Tu £><;10 Hq.nh lam phep "cau ao" roi dQC ｫｾ＠ rna hoa. Ndi tl,i", thi cau ｣ｨｵｹｾｮ＠ khong the E>?o Hq.nh hoa, nay Ia hang du<;1c viet duoi thoi dq.o ｐｨｾｴ＠Thanh Hoa. Sau dua con trai con vung vang quoc giao nhu

T ｾ＠ P C H f N G HIE N C U U PH 4 T H Q C - So 3/2007

thai Tran. Cach ｫｾ＠ chuy$n rna quai nhLI ｣ｨｵｹｾｮ＠ E>i;io Hi;inh va Thai E>ien, pha chut cham ChQC CUa COn mat tran tl,IC, chac chan day Ia giQng ｫｾ＠ cua m(>t nho gia dlloi thai thjnh nho cua nha Le.

Nhung mau thuan n¢i b9 trong gioi trf thtic xa h9i da den luc Ct,(C d(>, trong b6i canh m()t trieu dinh dang bi quan lieu hoa mi;inh. ｂｩｾｵ＠ ｨｩｾｮ＠ ro nhat quanh ｶｩｾ｣＠ Thien sLI hQ Tu va Phap sLI hQ Le tranh doi;it lmh huang bao trQ ｨｯｾ｣＠thac sinh ke vi ngoi vua. Mau thuan c6 ｴｨｾ＠ da dan den nhung cu¢c thanh trung tan kh6c. Song, trf ｴｵｾ＠ dan gian v6n bao dung va cong bang, da tho phl,lng ca hai dt;J.i ｢ｩｾｵ＠thu d!ch o hai phe phai trong cu()c dau chinh tri thai qua khu. Trong ngoi chua Vi$t, dan gian nho ve cong tich, hoa giai oan thu, phong than cho nhan ｶｾｴ＠ da ghi dau an ca nhan vao doi s6ng c()ng dong.

0 •

Duong Nguyen Van Huyen moi mo chi;iy tU cau Dich Vong qua Vi$n Bao tang Dan t()c hQC, chfnh Ia cat ngang

x6m Du$. than Tien, lang Vong (Dich Vong) xL/a. M¢t nhanh cua song To nay con Ia m(>t con mlldng, c6 cay cau cong n6i duong Nguyen Van Huyen voi chua Du$ Tu. Khi mo dLiong, con dLiong cung li;ii cat ngang phan dat cua chua ｄｵｾＮ＠ v6n xlla kia rat r()ng, nay con mot phan. TLidng truyen chua Du$ xay tren c6 hinh rong vang, ba gian ｨｾｵ＠ cung xay cao ｨｾｮ＠ hdn xung quanh, ｨｾｵ＠ cung c6 m() cua Phap sLI Le Thai E>ien (co sach chap Ia Le E>?i E>ien, c6 le vi chu Thai va chu E>?i khac nhau m()t dau cham, chua ro E>?i hay Tha.i Ia dung).

Chua c6 tLIQng ｐｨｾｴ＠ va tLIQng Philp sLI Thai E>ien ngoi trong kham nho. Theo sach Nhung than dLIQc thO o Ha N9i cua tac gia Vu Thanh Sdn, con c6 3 d?o sik phong Phap su Le Thai E>ien, w nam Gia Long thu 9 (1810) phong Ia Trf ｈｵｾ＠ E>i;ii VL/dng, con 1 di;iO sac phong cua vua Duy nn, 1 di;iO sac phong cua vua Khai E>inh. Chua da dLIQc 89 Van hoa Thong tin xep hi;ing di tfch l!ch su nam 1989.C:

CH va dau tfch Ac NGOI CHUA THA

T A, P CHI N G HIE N C tl U PH 4 T H Q C - So 3/2007

1 ｐｨｾ ｴ＠ giao thai Tnin True Lam cho den nam Khai • (cung voi thai Ly Ht,Ju thu nhat (1329) da dq

truoc d6) Ia tMi ky vang son ､ｬｦｾ｣＠ m¢t ｶｾｮ＠ nam nghln cua ｐｨｾｴ＠ giao ｖｩｾｴ＠ Nam'. Tang Ni); Ph?t tv va nhan Ph?t giao trong giai ､ｯｾｮ＠ nay dan sung chuqng ｐｨｾｴ＠ giao, phat ｴｲｩｾｮ＠ tren ca hai phlfong tap ｮｾｮｰ＠ te ｨｾ＠ 0 ngoi chua ､ｩｾｮ＠ ｐｨｾｴ＠ hoc va ｐｨｾｴ＠ giao, vao cac dip le tiet v.v ... sv voi nhung ｢ ｩ ｾ ｵ＠ ｨｩｾｮ＠ nhlf: phat ｴｲ ｩ ｾｮ＠ cua ｐｨｾｴ＠ giao thai hlnh thanh va phat ｴｲｩｾｮ＠ Tran con ､ｬｦｾ｣＠ phan anh kha nhung Thien phao c6 tinh ro net o tlnh hlnh xay dl,ing hoc ｴｨｵｾｴ＠ cai nhlf phai ThEw cac ngoi chua thap trong tMi DLfang, phai Lam Te va nhat ky nay. Ia phao Thuc Lam, so ｬ ｵｾ ｮ ｧ＠ Vao dau thai Tran, ｭｾ｣＠nglfai xu at gia tu hanh dong du cac dai vua nhlf Tran Thai dao (chi rieng Thien slf Phap Tong, Tran Thanh Tong va· Loa - To thu hai cua phao Tran Nhan Tong deu ton

So 3/2007 - T ｾ＠ P C H f N G HIE N C U U PH 4 T H Q C

sung ､ｾｯ＠ ｐｨｾｴ Ｎ＠ nhlfng ro rang ｶｩｾ｣＠ xay dt,Jng chua thap ､ｬｦｾ｣＠ tien hanh rat it. ｈｩｾｮ＠ ｴｬｦｾｮｧ＠ nay do hai nguyen nhan chinh: Thu nhat, nhung vua dau thai Tran da thua huang ､ｵｾ｣＠cac ngoi "quoc tt,J" do cac vua Ly da xay dl,ing truoc d6. Thu hai, cac vua Tran phai don nhan ll,tc va ｶｾｴ＠ li,ic cho nhung cu¢c khang ch ien chong Nguyen - Mong trong su6t the ky XIW.

Phai sang den the ky XIV, sau nhung cuqc khang chien

45

trong cac lang xa. Nhu chUng ta CJa biet, nM

Ly chia chua lam 3 lo9, i: d<;l i danh lam, trung danh lam va ti§u danh lam. Nhung chua dlJQC xep vao 3 ICI<;li nay deu dll<;Jc Sl,f bao tr<;J cua Nha nuoc, duoi hinh thuc du<;Jc cap ru¢ng dat va canh phu. Trong ca giai ､ｯ＼ｾｮ＠ tha i Ly, su sach chu yeu n6i den cac ngoi chua mang trnh cung dinh (D9-i danh lam kiem hanh cung va D9-i danh lam khong kiem hanh cung), trong khi d6, hau nhu khong thay de c$-p den cac ngoi chua i5 lang xa. Tuy nh ien, nha nhung dau vet ma nh<;lt con ｬ＼［ｾＮｯ Ｌ＠ nhieu nha khoa h9c da cho ｲｾｮｧＬ＠ ngay tL.t thai Ly da c6 th§ xuat ｨ ｩ ｾｮ＠ nhung ngoi chua lang dll<;Jc xay fl,lng m<;»t each dcm sd,voi nhCtng nguyen ｬｩ ｾｵ＠ ke rn ben vung nhll thao m<;»c, va rat c6 the chung du<;Jc xE'i p vao ｬｯ＼［ｾＮｩ＠

Tieu danh lam. Tlnh hinh xay dl,lng cac ngoi chua lang nhu v$-y cling con tlldng tl,l i5 giai do9, n dau nha Tnin. Tu nhCtng cu li$u trong cac thu ｾ｣ｨｶ｡｣｡｣､｡ ｵ ｴｾｨ｣ｵ ｮ ｧｮｨｵ＠

di v$-t con s6t ｬ ＼［ｾＮｩ Ｌ＠ c6 the n6i, chi den cuoi nha Tran thl chua chien trong cac lang xa dLIQC xay dl,lng voi nh[tng nguyen v$-t li$u ben vCtng moi chinh thuc xuat hi$n.

Ly giai nguyen nhan cua hi$n tll<;Jng nay, Tran Lam Bien cho ｲｾｮｧＬ＠ c6 the trong

m¢t chung mlfc nao d6 , nguoi dan trong giai doi;tn nha Ly va dau nha Tran chua dam vu<;1t qua nhung quy d!nh cua trieu dlnh dang 0 thai ky tri[lt tl/ xa h¢i 6n d!nh trong tinh than ton sung Phi[lt giao. Chi toi khi trong noi b¢ nha Tran o giai doi;tn cuoi b! khung hofmg ve h$ y thuc ca ban cua m(>t bem Ia Nho, m(>t ben Ia Phiftt, khien cho mc;>i quy d!nh khtlt khe cua trieu dinh ft nhieu bi hc;l.n che, bUQC phai noi long phan nao, tc;l.o thai ca ､ｾ＠ cac ngoi chua voi nhung chat li$u tuang doi ben vung cua lang xa ra doi. Ong cung giai thfch them, hi$n tu<;jng noi long ay chi xuat hi$n trong thoi gian kha ngan ngu i (khoang 40 nam) cuoi thoi Tran, boi ngay sang thai Le sa, khi dia vi y thuc h$ cua Nho giao da <M;Jc khAng d!nh thl nhung quy d!nh khat khe ve xay dl/ng di tfch o lang xa lc;l.i du<;1c d?t ra16

' .

3 Phan anh ve tlnh • hlnh xay dl/ng chua

thap cac thai Ly- Tran, sach "E>c;l.i Vi$t su ky toan thu" va m¢t so tuli$u lien quan den Phiftt gifw khac nhau cho thay m¢t d?c ､ｩｾｭ＠ kM khac bi$t giua ｐｨｾｴ＠ giao cua hai trieu dc;l.O phong kien nay, d6 Ia: ben cc;l.nh cac ngoi chua Ly thuong c6 nhung thap cao nhieu tang ｢ｩｾｵ＠ tu<;1ng ｐｨｾｴ＠tfnh (thap Bao Thien CJ Thang

Long, thap Sung Thi$n Dien Linh o chua E>9i-Nam Ha, thap Chieu An (J chua Linh Xung-Thanh Hoa, thap chUa Phiftt Tfch-Btlc Ninh, thap Vc;l.n Phong Thanh Thi$n o Chuang San_.f7l), trong khi d6 thao thai Tran du<;1c xay dl,lng ft, lc;l.i da phan Ia thap m(> voi quy mi.'> nho va thap.

Xin du<;jc tro lc;l.i ve l!ch su chua va thap

Chua va thap Ia nhung loc;l.i hinh kien true pht,Jc vt,J Phi[lt giao c6 moi quan h$ ｭｾｴ＠ thiet voi nhau. Xet ve ngu6n goc, c6 le tMp c6 truoc chua. Truyen thuyet Phi[lt giao ve hinh anh dau tien cua ngoi tMp (Stupa) va nh[)ng di ｶｾｴ＠ cua IO<;l.i hinh kien true ｐｨｾｴ＠ giao dau tien o An E>¢ cung nhu o m¢t so6 quoc gia trong khu vlfc E>ong Nam A, trong d6 c6 Vi$t Nam, c6 ｴｨｾ＠ minh chung cho luiftn ､ｩｾｭ＠ nay.

Theo Nguyen Duy Hinh, ve ca ban, thap ｐｨｾｴ＠ giao c6 hai loc;l.i:

Loc;l.i thu nhat, thap tu<;1ng trung cho Phi[lt tfnh, We tu<;1ng trung cho E>uc Phi[lt Thfch Ca ho?c cac v! ｐｨｾｴ＠n6i chung. Loc;l.i thap nay

. thuong khong chi.'> xa 1!. ho?c c6 m¢t phong xa I! tu<;1ng trung, ho?c c6 ､ｾｴ＠ xa I! thl phai chfnh Ia xa I! cua E>uc ｐｨｾｴ＠ Thfch Ca. Von loc;l.i nay khong c6 tu<;1ng Phi[lt, nhung ve sau, ben tren hay ben

trong IO<;l.i thap nay c6 tu<;jng ｐｨｾｴＮ＠

Loc;l.i thap thu hai, laloc;l. i thap rna trong d6 thuong d?t xa I! ｨｯｾ｣＠ m¢ phan cua m(>t nha su nao d6, We Ia m¢t tfn do cua Phi[lt. Loc;l.i thap m¢ nay khong con mang day du bieu tu(>ng ｐｨｾｴ Ｎ＠ tuy n6 van co ｴｨｾ＠ con the hi$n ｐｨｾｴ＠ tfnh. Loc;l.i tMp thlt hai r6 rang xuat hi$n mu¢n hdn IO<;l.i thap thu nhat va n6 thudng gtln voi m<)t loc;l.i thap khac c6 ten Ia thap Thu<;1ng di$n (chfnh Ia ngoi chua)18l.

Nhu ｶｾｹ Ｎ＠ c6 the thay m¢t d?c ､ｩｾｭ＠ cua hau fhet nh[)ng ngoi thap tU thoi Tran trd ve sau nay Ia loc;l.i thap ｴｨｾ＠ hi$n ｐｨｾｴ＠ tfnh da mat dan y nghTa ton giao ban dau cua n6 va da bien thanh thap Thu<;1ng di$n-dong nghTa voi chua, con thap theo nghTa thong thuong da trd thanh nhung thap m¢19).

Khi chuyen dc;l.ng thap cao tang bieu hi$n ｐｨｾｴ＠ tfnh thanh dc;l.ng thap m¢ thap nho, ｐｨｾｴ＠ giao thoi Tran c6 hai sang tc;l.o quan tr9ng: Thu nhat Ia dua hoa sen va phong xa I! tU tren cao xuong sat m?t dat de cho nha SU

E>c;l.i Vi$t c6 the duqc hoa tang theo phong tt,JC CUa ｐｨｾｴ＠ giao rna ｶｾｮ＠ du<;jc d!a tang theo phong tt,Jc nguoi Vi$t. Thu hai Ia vi$c sang tc;l.O ra thap Thu<;1ng dit;ln, Wcla dua thap c6 dien len dc;l.ng

m(lt kien true nha a ､ｾ｣＠ thu , trong d6 hl<;lng da dli<;lc dung de bieu thi Ph$-t tinh nhung van giO' cac ､ｾ｣＠ trling co ban cua thap bieu tu<;lng Ph$t <101

•

4 Ph$t giao thai Tran • ph at trien trong st,t

dung hoa giua cac tong phai cua Ph$t giao (Thien-Tinh-M$-t), va giO'a Ph$t giao voi cac ton giao tin nguong kMc nhu: Nho giao, D<;w giao, tin nguong dan gian ban dia. Xin duc;1c lay doi ｴｵ｣［ｾｮｧ＠ duc;Jc thO ho$-c c6 lien quan den hai ngoi chua Ia Quynh Lam (Dong Trieu, Quang Ninh) va Boi Khe (Thanh Oai, Ha Tay) lam vi dt,J .

Ph$-t di$n chua Quynh Lam, ngoai cac vi Ph?t con tho PMp Loa-D$ Nhi T6 cua Thien phai True Lam. Trong chua Quynh Lam con c6 kMm tho Duong Kh6ng LQ (tieu su va hanh ｴｲ ｾ ｮｧ＠ c6 nhieu diem trung voi nhan v?t ｎｧｵｹｾｮ＠ Minh Khong) , nguoi duc;Jc cho Ia khai l?p chua Quynh Lam, va cling Ia ong t6 cua nghe due dong a Vi$t Nam. Nhu v$y, chi rieng a nhan v$t Duong Kh6ng LQ cling da h(>i du 3 yeu to: Thien, M?t va tin nguong dan

gian ban dia<"1• Dt,ta vao su sach, chung ta con dLic;Jc biet, vao doi nM vua Tran Minh Tong, trieu dlnh da cu nho than Truong Han Sieu, von n6i tieng "Bai Ph$t" <12

),

den chua Quynh Lam trong coi ngoi chua nay voi tLI each Ia "Giam Tt,t"<131

• Cling t?i day, trong thai Tran, ben ｣ｾ ｮｨ＠ Quynh Lam tt,t va Quynh Lam vi$n da tUng ton ｴｾｩ＠ mot bich d(>ng am-noi hlnh thanh m(>t thi xa n6i tieng, tUng t6 chlic nhO'ng CUQC dam ､ｾｯ＠ van thO loi CUOn dLiQC khong it CaC nha tho co ten tu6i thai Tran, tieu bieu nhu: Tran Quang Trieu , ｎｧｵｹｾｮ＠ Suong, ｎｧｵｹｾｮ＠ Uc, ｎｧｵｹｾｮ＠ Trung ｎ ｧｾ ｮ Ｎ＠ HQ chfnh Ia nh6m nha Nho-cu sT Ph$t giao c6 thai d(> quay lung l?i voi cong danh. Tho cua hQ van Ia tho cua nha Nho nhling r6 rang cO ng bi anh hliong bai tLI tliang Thien tong<").

Nhu v?y, m$-c du dLic;1c khai dt,tng duoi trieu Ly, nhung pha i den thai Tran , chua Quynh Uim moi du<;lc phat trien thanh m(>t chon d<;ii tung lam sam uat, noi hQi tv cua nhieu dong van hoa,

ton giao, tfn nguong nhLI: Ph$t giao, Nho giao, tin nguog dan gian ban dia, cling khong ｬ ｯ ｾ ｩ＠ tru c6 nhO'ng yeu to nao d6 cua Dc;to giao.

Con a chua Boi Khe , Ph$-t di$n cua ngoi chua nay ban dau c6 the da tho kha nhieu vi Ph$t trong d6 vi Ph?t chu chfnh Ia Quan Am cua M$t Tong. H$u cung chua B6i Khe co n tho ｎｧｵ ｹｾｮ＠ Blnh An-m(>t nhan v$-t kha d?c bi$t trong tha i Tran. C6 the n6i, day Ia m(lt nhan v$t hQi tt,J du nhO'ng bieu hi$n cho st,t hon hc;Jp ton giao thai Tran : M?t tong Ph$-t giao, ｄｾｯ＠ giao (phap thu?t, tu tien,luy$n dan) va mot Vi than cua tfn ngliong ban dia (Due Thanh Boi)115

) .

R6 rang, trliong hc;1p ｎｧｵｹｾｮ＠ Blnh An (Thanh Boi) thCJi Tran Ia st,t tiep tt,Jc truyen thong hon hc;Jp Ph?t-Thanh da c6 ttl thai Ly. D6 Ia st,t ket h<;ip cua ba yeu to: Thien-Tinh-M$t the hi$n trong cac vi Thien su-cling Ia nhung vi Thanh-n6i tieng nhu: Tu ｄ ｾｯ＠

. ｈ ｾｮ ｨ Ｌ＠ ｎｧｵｹｾ ｮ＠ Minh Kh6ng, Duong Khong L9, ｎｧｵｹ ｾ ｮ＠

Giac Hai. Chinh nhO nhO'ng nha su "d$-c bi$t" nay rna

trong l!ch Slt di tfch thO tl,.i CUa ｐｨｾｴ＠ giao Vi$t Nam hlnh tMnh m¢t loq.i chua c6 ten goi "Tien ｐｨｾｴ＠ ｨｾｵ＠ Thanh" ｨｯ ｾ｣＠ "Tien ｐｨｾｴ＠ ｨｾｵ＠ Than". Tuy nhien, diem khac bi$t kha ro net giua cac thien su o thai Ly voi ｎｧｵｹｾｮ＠ Blnh An o thai Tran the hi$n o cho m¢t ben chu yeu Ia st,t tr¢n IAn hai tong phai cua ｐｨｾｴ＠giao ｔｨｩ･ｮＭｍｾｴＬ＠ con ben kia chu yeu Ia st,( ､ｾｭ＠ net cua khong chi ｔ ｨ ｩ･ｮＭｍｾｴ＠ rna con cua 8<;10 giao.CJ

Chu thfch: 1. Chung toi khong a6ng y

vtJi mqt so quan aiem cho ding, trong cac thai Ly-Tran, ｐｨｾｴ＠ giao Ia qu& ｡ｾｯ Ｎ＠ Boi vi, theo chung toi, trong lfch su

. cDng nhu cho den ｨｩｾｮ＠ nay, o nutJc ta, chua bao gio va chua kh! nao c6 mqt ton giao Ia quae ar;1o.

2. Ha Van T;Jn. ChUa ｖｩｾｴ＠Nam. Nxb KHXH. Ha Nqi 1993, tr 41.

3. Dr;1i ｖｩｾｴ＠ Su Ky Toan ThU. ｔｾｰ＠ 2. Nxb KHXH. Ha Nqi 1993, tr 153.

4. Nguyen oa (Nguyen Quang Hong phien am va chu

giai). Truyen Ky ｍｾｮ＠ Lvc Giai Am. Nxb KHXH. Ha Nqi 2001, tr 301.

5. Tran Lam Bien. Chua ｖｩｾｴＮ＠ Nxb Van hoa Thong tin. Ha Nqi 1996, tr 51-52.

6. Tran Lam Bien. Sad, tr 52-53.

7. Dr;1i ｖｩｾｴ＠ Su Ky Toan ThU. ｔｾｰ＠ 2. Nxb KHXH. Ha Nqi 1993; va Ha Van Tan. Chua ｖｩｾｴ＠ Nam. Nxb KHXH. Ha Nqi 1993.

B. Nguyen Duy Hinh. Thap Tran. Tr;1p chi Khiflo co hQc, s6 211979, tr 51 -52.

9. Nguyen Duy Hinh. Bai aa dan, tr 55.

1 o. Nguyen Ouy Hinh. Bai aa dan, tr 59.

11. ｈｵｾ＠ Chi. ｈｩｾｮ＠ tuqng hqi ｮｨｾｰ＠ van hoa duai thai Ly-Tran nhin til mqt trung tam ｐｨｾｴ＠ giao tieu bieu: Quynh Lam. ｔｾｰ＠ chi Nghien cuu Ton giao, s6 212000.

12. Chc§.ng hr;1n, xin xem nqi dung bai Van bia Chua Khai Nghiem (Bc1c Giang) do Truong Han Sieu so;;m, trong D?i ｖｩｾｴ＠ Su Ky Toan ThU. ｔ ｾｰ＠2. Nxb KHXH. Ha Nqi 1993, tr 134-135.

13. CM aq giam tl/ chl danh cho cac ｬｯｾｩ＠ chua "quo'c

-

tl/", t(fc chua cong, do nha nutJc quan If.

14. ｈｵｾ＠ Chi. ｈｩｾｮ＠ tuqng hqi nh?p van hoa dUtJi thai Ly-Tran nhin tu mqt trung tam ｐｨｾｴ＠ giao tieu bieu Quynh Lam. T?p chf Nghien cuu Ton giao, so· 312000.

15. Nguyen Qu6c Tua·n. Mo hinh Ph?t-Thanh qua chua B6i Khe-D?i Bi (Ha Tay). T?p chi Nghien cuu Ton giao, s6 412000, tr 16-23; va Nguyen Qu6c Tuan. Di tfch chua B6i KM (Ha Tay). ｌｵｾｮ＠ an tie'n si Lfch su. Ha Nqi 2001.

ｔｾ＠ P CHI NGHIE N CUU PH4 T HQ C- So 3/2007

Trong d9-o ｐｨｾｴ＠ c6 quan bbi nhieu yeu to va dieu ki$n. ni$m ve hai lo9-i sl) ｴｨｾＮｴＺ＠ Vi dl,l cai ban nay Ia m{lt hq.nh. sl) ｴｨｾｴ＠ tlidng doi va sl,i Vi ｢ｾｭ＠ nay Ia do gb, cay xanh,

ｴｨｾｴ＠ tuy$t doi. Truoc khi ｮｨｾｰ＠ dat, nuoc, lila, gi6, con nguoi, di$t, 8uc ｐｨｾｴ＠ da n6i m{lt bai thoi gian, khOng gian cau h<;1p k$ noi tieng: l9-i ma thanh. Bong hong tri!lng

Chu h9-nh vo thuong cung Ia m¢t h?nh. Cdn ｧｩｾｮ＠Thi sinh di$t phap ｨｯｾ｣＠ noi buon cua mlnh cung Sinh di$t di$t dT Ia nhung hq.nh. Tat ca moi sl) T!ch di$t vi lc;J.c ｶｾｴ Ｎ＠ hi$n tt1<;1ng deu bien doi, Chu hc;J.nh Ia chi m9t st,J ｶｾｴ Ｌ＠ khong thvong con , nt'm Buc

hi$n tv<;1ng dV<;1c ｴｾｰ＠ h<;1p thanh Ph?t n6i: "Chli hq.nh vo

So 3/2007 - T 4 P C H f N G HIE N C U U PH 4 T H Q C

thvong", chung deu c6 sinh, c6 di$t ''Thi sinh di$t phap".

Cai the gioi vo thuong, c6 sinh, c6 di$t ay Ia m9t sl,i ｴｨｾｴＮ＠8q.o ｐｨｾｴ＠ goi sl) ｴｨｾｴ＠ nay Ia sl,i th?t tvdng aoi.

Nhvng khi ta tiep tt,Jc quan sat cho sau sik han, chung ta tiep xuc dVc;1c voi the gioi bat sinh, bat di$t, the gioi ban th§.

Hay quan sat dc;1t s6ng, ta thay trvoc khi dc;1t song vuan

53

Anh: ｔｮｾｮｧ＠ EJU'c

58

ｔｨｩｾｮ＠ vo Uy tieng Pht;tn doc Ia Subhakarasim vai nghia Ia "thftn ｳｾ｣＠ su tli". Ngai sinh ra (j ｭｨｾｮ＠ Trung An E>Q Ia con cua Quoc vuang Lian, sha, Ia ｨｾｵ＠ ､ｵｾ＠

dong doi PMt Thlch ca Mau Ni. Tu thud nhd ngai da ndi tieng thong minh dinh ngQ, h3n muai tuc5i ngai ｮｨｾｮ＠ duc;sc chuc thong linh quan dQi roi ke

vi ngoi bau cua vua cha vao nam muoi ba tudi. Khi d6, cac anh em trong nhil khong ph1,1c da day blnh ndi lot;tn nhung deu b! ｔｨｩｾｮ＠ Vo Uy chinh ph1,1c. Sau cuoc binh bien, ｔｨｩｾｮ＠Vo Uy khong trung tr! toi phan ngh!ch cua anh em ma ngai con trao lt;ti ngol vi cho nglioi anh ca roi xuat gia di tu tam dt;to.

T ｾ＠ P C H f N G HIE N C l1 U PH AT H Q C - So 3/2007

.,

•

m('>t ng6i chua n6i tieng khap An £>9 voi vi tn,J trl ten Ia ｅ＾｣［ｾＮｴ＠ Ma JuDana m('>t ngLJoi anh em cua Nagarjuna. TLJong truyen luc d6 ngai da 800 tu6i.

Thi$n V6 Uy ph1,mg sl,J' due ｅ＾｣［ｾＮｴ＠ Ma JuDana rat cung kfnh va lu6n coi ong Ia nguoi truyen giao duy nhat. M('>t hom den bua an com, Thi$n V6 Uy thay c6 m('>t vi tang nhan an ｭｾ｣＠ thea loi Trung Quae ngoi ben ｣｣［ｾＮｮｨ＠ due ｅ＾｣［ｾＮｴ＠Ma JuDana. Trang bat cua vi tang nhan nglioi Trung Quae nay c6 banh ngQt, com nep va nhieu do an chay khac cua Trung Quae van con n6ng, khien d$ tu cua due ｅ＾｣［ｾＮｴ＠ Ma JuDana xon xao ban tan . Luc d6 Thi$n V6 Uy van ｬｾｮｧ＠ yen kh6ng n6i gl ca. E>uc ｅ＾｣［ｾＮｴ＠ Ma JuDana ben n6i voi Thi$n Vo Uy rang : Con ｬｾｮｧ＠ im khong n6i gl ca moi thl,J'c dung Ia d$ til chan truyen cua ta. Sau d6 due ｅ＾｣［ｾＮｴ＠ Ma JuDana da dem t6ng ｬｵｾｮ＠ Du Gia Tam ｍｾｴ＠ Giao truyen ｬ｣［ｾＮｩ＠ cho Thi$n V6 Uy.

Tuan thea loi chi giao cua due ｅ＾｣［ｾＮｴ＠ Ma JuDana, Thi$n vo Uy da di bai thlnh cac thanh trch tren khap dat nude An £>9 M ｧｾｰ＠ go cac v! cao tang dong thoi tv mlnh giai toa cac nghi van ve ta mon ｮｧｯ｣［ｾＮｩ＠ ､｣［ｾＮｯ＠ kha thinh hanh luc bay gio . Sau khi di

K hi den ,yung bien mien qua kha nhieu di tfch dlnh Nam An £>('> 6ng da chua tren dat An £>6 , Th ien ､ｌｊｾ｣＠ m('>t so vi cao V6 Uy da quay tro ｬ｣［ｾＮｩ＠ chua

tang ｴｾｮ＠ tam nang do va da NaLan Da. E>uc E>q.t Ma ､ｬｬｾ｣＠ truyen thl,l ly thuyet JuDana da n6i voi Thi$n V6 Tam ｍｵｾｩ＠ trong kinh Phap Uy rang : BL1oc chan con c6 Hoa. ｔ｣［ｾＮｩ＠ chua NaLanDa, duyen voi dat nude Trung Thi$n V6 Uy da cong hien Quae ｶ ｾｹ＠ con hay m(>t lan di bao an truyen quae rna mE;J toi d6 thu xem sao. Tren con mlnh trao cho luc len dLJong dllong tdi Trung Quae day de ｴ｣［ｾＮ｣＠ len tran ng6i ｴｵｾｮｧ＠ phong ba bao tap tlt dat ｐｨｾｴ＠ lon nhat trong chua. nude An £>('> toi Trung Quae, Luc d6 chua NaLanDa Ia Thi$n Vo Uy da nhieu lan

So 3/2007 - T A P C H f N G HIE N C U U PH AT H 0 C

ｧｾｰ＠ tai ｮ｣［ｾＮｮ＠ nguy hiem do b<;>n ｧｩｾ｣＠ cllop gay ra nhllng ky ｬ｣［ｾＮ＠ thay ban than 6ng khong he bi bat ky m('>t th LJOng t6n nao.

Nam 713 tac nien hi$u doi nha E>uong nam Khai Nguyen , E>uong Huyen T6ng(685-762) Ly Long Co nam m('>ng thay mlnh dlJ<;JC ｧｾｰ＠ m(>t vi cao tang voi than khf hien ngang va trang phL,JC di thuong toi truyen giao. Khi Thi$n V6 Uy toi kinh d6 Trang An thl dfch than hoang de Ly Long co da den tham 6ng va ｮｨｾｮ＠ thay vi cao tang trong giac md cua mlnh giong Mt Thi$n V6 Uy. Hoang de Ly Long Co rat dbi vui mung ben dem nghi thuc quae gia ra de chao don ong dong thoi phong ｴｾｮｧ＠ chuc Ninh Tiet vLJdng. M(>t so ､｣［ｾＮｯ＠sT kiem chuc trach xua du6i quy than trong trieu nha E>uong luc bay gio thay hoang de Ly Long Cd tin dung vi cao tang den w Tay Vl,J'C thl rat bat blnh, thach Ngai cau mlia. Thay ｶｾｹ＠Thi$n V6 Uy van ｬｾｮｧ＠ im kh6ng n6i gl ca.

Ke w Khai Nguyen nam thU 5 (tU'c nam 717) Thi$n V6 Uy ､ｵｾ｣＠ moi toi vi$n Bo E>e o chua Phuc Tien, Thanh Thi$n va m(>t so chua khac de bien dich kinh ｐｨｾｴＮ＠Th ien sLJ Tang Nhat Hanh va m(>t so vi cao tang khac rat ｮｧ｣［ｾＮ｣＠ nhien vl trong m(>t tho i gian ngan rna Thi$n Vo Uy da bien dich hoan thanh ､ｌｩｾｃ＠ rat nhieu tac pham ｐｨｾｴ＠ giao trong d6 c6 m(>t so tac pham cua ｍｾｴ＠ giao rat c6 gia tri nhll Hu Kh6ng Tang ｐｨｾｴ＠ Cau Van, Thanh ｐｨｾｴ＠ Than Bien Kinh , E>ong Tu Kinh, E>ia Yet La Kinh .. vv. Thi$n V6 Uy con moi th<;j toi xay m(>t lo luy$n dong a

59

trong chua. Tl,l tay ong cOng tham gia che t?o khuon m()t cai thap dong giong nhLJ 0 Ta.y TGtng. C6 nguoi can ngan ong n6i: Dlnh chua ｣ｨｾｴ＠ ch¢i vf thu xay ra hoa ho?n se rat nguy ｨｩｾｭＮ＠ 6ng mim cLJoi. Den ngay noi lua 16 due thap thl bat ch<;H troi sa tuyet xuong, mQi ngLJoi thay anh Ilia o lo due thap ket hc;1p voi bau troi tuyet rdi t?O len m(>t quang Canh d1;1p lung linh.

C6 m(>t nam trCii h?n han, hoang de Ly Long Cd da phai Cao Ll,lc ST moi ｔｨｩｾｮ＠Vo Uy ve trieu cau mua. ｔｨｩｾｮ＠ Vo Uy da tau voi hoang de Ly Long Cd rang: Tiet trCii h?n han nam nay d6 Ia thien so da d!nh cho nan ta khong ｴｨｾ＠ co sue vQng cau. Neu co sue VQng cau thl troi se giang mua thanh bao ll,Jt tai hOGl se rat kh6 Iuong. Hoang de Ly Long Cd thay h?n han khoc ｬｩｾｴ＠ nen cho rang troi c6 mLJa xuong thl cOng khong sao. Thi$n Vo Uy danh tuan mt;lnh. Hoang de Ly Long Cd ben sai Cao Ll,lc ST cung ve chua Thanh Thi$n voi ｔｨｩｾｮ＠ Vo Uy ､ｾ＠ don doc cac quan chuc d!a phLJdng dang cac do te IE§ cau mua. Thay cac do te IE§ dang toi, ong mim cLJoi n6i voi Cao Ll,(c STrang: Chi dl,(a vao nhung thu nay rna c6 mua hay sao. N6i xong ong bao hQ dem het cac thu do do quay ve. 6ng lay cai bat an cdm thuong dung muc day nLJoc roi dung m¢t con dao nho khoang vao bat nuoc.

Vua khoang nuoc ong vua khong dut loi nit;lm chu . Bat chc;tt 0 trong bat nLJoc xuat ｨｩｾｮ＠ con rang mau do chi to bang ng6n tay. Thit;ln Vo uy van t$p trung tinh h,Jc vua khoang nuoc IGti vua ni$m chu. Khoang m()t lat sau tl,l nhien c6 m()t Iuong kh6i cao vai met boc lt3n tU trong bat roi tU w tan vao khong gian tTnh ｬｾｮｧＮ＠ ｔｨｩｾｮ＠ Vo Uy quay IGti n6i voi Cao Ll,lc ST: Ong hay mau quay ve trieu, c§n ｴｨｾｮ＠ mLJa ion sap den khi ong con dang cuai tren minh ngl,la d6. Cao Ll,lc ST v()i vang nhay len ngl,la quay ve trieu d§ tau trinh voi hoang de Ly Long Cd. Bat giac nhln IGti chua Thanh Thi$n, Cao Ll,tc ST da thay m¢t c(>t kh6i voi rang dang xoay dan ve phfa Tay. Ngay sau d6 dat troi bat chc;1t toi sam IGti va nhung tieng set kinh han no ra W khong trung. Khi Cao Ll,(c STve den cau Thiem Tan thi m¢t cdn mua gi6 lon m?nh nhLJ cdn bao cOng theo chan ngl,la do xuong khien cho khong rt nha ella va cay coi b! do gay. Den luc Cao Ll,(c STthay ao xong vao trieu tau voi hoang de Ly Long Cd thi cdn mua bao moi t?m ngLJng.

Than ll,lc cua Thi$n Vo uy da khien hoang de Ly Long b¢i phan cam phl,JC. Sau khi mua bao da tan, hoang de Ly Long Cd khong ng?i ngan vi ngoi vi cao quy rna d a-

quy goi vai ba IE§ trLJoc ｭｾｴ＠Thi$n Vo Uy mong bay to long thanh kfnh. Nam Khai Nguyen thu 20 (We nam 732), ｔｨｩｾｮ＠ Vo Uy xin lui ve Tay TGtng quy an cho du hoang de Ly Long Cd c6 co sue nru giCl'. Ngay 7/10 nam Khai Nguyen thu 23 (nam 735) , ｔｨｩｾｮ＠ vo uy da t? the huang thQ 99 tuoi. Sau khi Thi$n Vo Uy mat, cac ､ｾ＠ tu cua ong da dem thi ｴｨｾ＠ ong ､ｾｴ＠ vao trong m¢t cai kham lon roi quan t?i le dLJong cua chua Thanh ｔｨｩｾｮ＠ ､ｾ＠ mQi ngLJoi hang ngay c6 the toi te le. Ngay 3/10 nam Khai Nguyen thu 28 (We nam 740) thi th§ cua ｔｨｩｾｮ＠ Vo Uy dLJc;tc ｣ｨｵｹｾｮ＠ toi chua Quang Hoa o Sdn Tay. Tuy Thi$n Vo Uy da mat dUc;tc ba nam nhLJng thi th§ cua ong van V(;1n nguyen nhLJIUC ban dau. Doi nha. Tong nam Thai Binh Hung Quoc We nam 976-983 khi hoang de trieu Tong den vieng thi mQi nguoi cOng chi thay thi ｴｨｾ＠ong c6 da hdi den va cot xLJdng c6 19 ra m(>t chut. Khi ay thi th§ cua ｔｨｩｾｮ＠ Vo Uy da trai qua hdn 240 nam roi. K§ W sau cdn mua d6 cac hoang de nha Duong moi khi ｧｾｰ＠ h?n han IGti cho due tLJc;tng cua Thi$n Vo Uy ､ｾ＠ｬｾｰ＠ dan te cau mLJa thl lan nao cau cGng linh ｮｧｨｩｾｭ＠ca. Cl

ｾ＠ I

J

Chtl HT, TT Ban ｐｨｾｴ＠ giao QuiJc te va Thanh hQi ｐｨｾｴ＠ giao Ha NQi tiep don Thien su Thich Nhift H(lnh

,..? , ' ,..?

TO CHUC 8AI TRAI 8AN CHAN . TE Tf\1 s6c sdN, HA N<)l

Tli ngay 20 thang 4 den ngay 22 thang 4 nam 2007, han mot ｶｾｮ＠ Tang Ni, ｐｨｾｴ＠ tU da ve H<;>c vif[!n ｐｨｾｴ＠ giao Vif,'!t Nam va chua Non (S6c San, Ha Noi) ､ｾ＠ tham dl,l dc;ti trai dan binh dc1ng chgn te va Dc;ti ｉｾ＠ cau Quoc thai dan an do Giao hoi Ph?t giao Vif,'!t Nam, Thanh hoi Ph?t giao Ha Noi phoi h<;1p voi Thien su Thfch Nhat ｈｾｮｨ＠ cung Tang doan Lang Mai t6 chuc. Day Ia Dc;ti trai dan thu 3, sau TP Ho Chf Minh va Hue, dl1<;1c t6 chuc ｴｾｩ＠ Vii,'!t Nam trong chuyen trove ｖｩｾｴ＠ Nam lan thu hai cua Thien sli Thfch Nhat ｈｾｮｨＮ＠

Thl1<;1ng ｴｯ＼［ｾ＠ Thfch Gia Quang, Ph6 ban Ph?t giao Quoc te Giao hoi Ph?t giao ｖｩｾｴ＠Nam nh?n djnh, chuyen trd ve cua Thien sli Thfch Nhat Hc;tnh mang mot y nghTa to lon. N6 khong ch71a ｶｩｾ｣＠ t6 chuc dc;ti trai dan chgn te d 3 mien ｂｾ｣＠ - Trung - Nam ma con mang tinh cam cua nglloi ｖｩｾｴ＠ Nam nuoc ngoai voi nglloi ｖｩｾｴ＠ Nam trong m.toc.

Trong chuyen tham ｖｩｾｴ＠ Nam lan nay, doan da t6 chuc nhieu khoa tu , cac bu6i pMp ｴｨｯｾｩＮ＠ ｧｾｰ＠ go va chia se voi Tang Ni,

Ph?t tu, trf thuc, doanh nMn ... ｴｾｩ＠ cac tlnh, thanh pho: Ho Chf Minh, Nha Trang, Da Nang, Lam Dong, Hue ... Thoi gian ra ｂｾ｣ Ｎ＠

Thien sli Thfch Nhat Hc;tnh va doan tang than Lang Mai da toi tham Trung uang Giao hoi Ph?t giao ｖｩｾｴ＠ Nam, Ban tr! sl,l Thanh hoi Ph?t giao Ha Noi, Ban Ton giao Chfnh

. phu .. . Thien suva doan cling tham quan cac danh lam ｴｨｾｮｧ＠ canh, di tfch ｴｾｩ＠ Ha Noi, thuyet phap tc;ti Uy ban ve nglloi Vi$t Nam d nUoc ngoai voi chu de: Ｂｔｵｾ＠ giac cua dc;to ｐｨｾｴ＠ trong truy$n Kieu" ...

Thien su Thfch Nhat Hc;tnh phap danh Trung Quang, xuat gia tu hQC nam 16 tu6i. Nam nay Thien su 82 tu6i doi, 62 tu6i ､ｾｯ Ｎ＠Tac phgm "DUong xua may ｴｲｾｮｧＢ＠ cua ong dang dl1<;1c ty phu nguoi An Do Bhupendra Kuman dl,lng thanh phim voi kinh phf len toi 120 ｴｲｩｾｵ＠ USD. Day Ia mot thien anh hung ｣｡､ｾ＠ gioi ｴｨｩｾｵ＠ dc;to Ph?t nhli mot con duong tam linh huang dan the gioi trong thien nien ky moi.

PV

So 3/2007 - T ｾ＠ P CHI N G HIE N C U U ｐｈｾ＠ T H Q C 61

PHUONG DANH CiJNG DANG TAP CHf NGHIEN CUU PHAT HOC 2007 . . .

TT HQ va ten E>ja chi Tjnh tal

38 sa Le Thi Thanh Co Nhue, Tv Liem, HN 70.000 39 Ba Nguyen Th i Xuan cci Nhue, Tv Liem, HN 70.000 40 Ba Nguyen 88 Thi Kim Thanh cci Nhue, Tv uem, HN 70.000 41 Ba Ngo Thi Phat So 352, Tci 1, ThGtch Ban, Long Bien, HN 50.000 42 Anh VG C6ng Hoai Anh Khu ｴ ｾｰ＠ the Bach Khoa Ha N9i 500.000 43 Ba Van Thi Sliu X om 1 o, cci Nhue, Tv Liem, HN 70.000 44 Ba Nauven Thi Sam X6m 7 cci Nhue Tv Liem HN 70.000 45 Ba Nquven Thi Lua c<i Nhue Tv Liem HN 70.000 46 Ba van Thi Nhon X6m 7 cci Nhue Tli Liem HN 70.000 47 sa Nguyen Thi Phu 12 khoi Tan Thuy, huy$n Tuan Giao, 200.000

tinh Lai Chau 48 Co Tran Thuy Nga PVNCPH 100.000 49 Ba Nguyen Thl Lan Nha 240A, T<i 35, Phuong Quang 66.000

Trung, TP Thai Nguyen

TGtP chf xin chan thanh cam on ChU Ton 8uc Tang Ni va Quy vi ｐｨｾｴ＠ tli da hao tam ung hQ hoGtt d9ng cua Phan ｶ ｩｾｮＮ＠ Hoang phap lc;1i sinh Ia ｐｨｾｴ＠ sl,l trong dc;ti va lau dai. Kfnh mong dUc;1C sl,l giup do thUong xuyen cua Quy vi dg Phan ｶｩｾｮ＠ hoan thanh Ph$t Sl,l .

Nam Mo Cong Buc Lam Bo Tat tac dGti chung minh. PHA N ｖ ｉ ｾ ｎ＠ N GHIEN CUU ｐｈｾｔ＠ HQC VIeTNAM

ＺＭＭＭＭＭ ［ｾＭ［ｩｾＭＭｾｾ Ｍ ｾ Ｍ ｾ Ｍ .. ｾｪ＠ .. ｾｩｪＭｾＭ ＭＭ ｾｾ Ｍ ｾ ＭＭＭ ｩｾＭｾ Ｍ Ｍ Ｍ ｾｾｩ Ｍ Ｍｾｾｾ Ｍ ｾｾ Ｍ ｾＭ Ｍ ｾ｡ｾ ＭＭＭ ［ｾＭｾＭｾＭ ＭＭ ｾｾＭｾＭＭｾ Ｍ ｾ Ｍ ｾ ＭＭ ＲｯｾｾＭＭＭＭ ＭＭｾ＠

Kinh mifi: QuY chu t6n dll'c Tang Ni, ｐｾｴ＠ tit, ｾｧｩｬｬ＠ dang kY mua Tl.lP chi Nghien crru ｐｾｴ＠ hQC nmn 2007

Hq va ten: ............................................................................................................ .............................. .. Dja chi: ..................... ..... : ................................................................................... ........... ..... ................. . So' ､ｩｾｮ＠ ｴｨｯ＼［ｾｩＺ＠ ............. ......... ............................................................................................................... . Dang kj mua: ..................................................................................................................................... . 0 Ｎｔｾ［ｴｰ＠ chi s6 Xuan 2007 (thang 1 + 2) = 15.000 VND 0 ｔ ｾｰ＠ chi s6 2 (thang 3 + 4) = 10.000 VND 0 ｔ ｾｰ＠ chi s6 3 mU'ng ｐｨｾ ｴ＠ Ban (thang 5 + 6) = 12.000 VND 0 ｔｾ ｰ＠ chi s6 4 (thang 7 + 8) = 10.000 VND 0 ｔｾ［ｾ ｰ＠ chi s6 5 (thang 9 + 10) = 10.000 VND 0 ｔ ｾｰ＠ chi d nam (6 s6) = 67.000 VND

- Xin Quy di_)c gia vui long tich vao cac o tr6ng theo yeu du ＼Ｎｴｾｴ＠ bao. - Ne'u Quy di)c giii mua vdi s6 ht<_1ng nhi6u xin lien he tn!c tie'p vdi Van phong ｔｾｰ＠ chi Nghien cuu PMthQC. - Thu' tit , phie'u chuySn ｴｩｾ ｮ＠ xin gU'i Mn: ｔｾｐ＠ CHi NGHIEN CUU PH!T HOC ChUa Quan Sd, 73 ph6 Qulin Sd, ｑｵｾｮ＠ Hoan Kie'm, Ha Nqi ｄｩｾｮ＠ ｴｨｯｾｩＺ＠ 04 9423887 - 0914 923656 (chi Tr§n Tm Thanh Ha)

··------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------! 62 T4 P CHI NGHIE N CUU ｐｈｾ＠ T HQ C - 8 6 3/2007

ADD: 191 Ba Trieu Str., Hai Ba Trung Dist., Hanoi Tel: (84-4) 974 2899 Fax: (84-4) 974 2868 http://www.vincomjsc.com

VINCOM CITY TOWERS Hanoi's most modern prestigious shopping complex with up to date fashion excellent food and great entertainment.

GREAT SHOPPING International & famous Brands Good warranties and services Cool and fresh environment with fully air conditioning system

FOOD COMPLEX Great restaurants Variety of Asian and Western food

MODERN CINEMA COMPLEX (Openning 26th April 2006) 8 most modern cinemas

GAMES WORLD A SAFE PLACE TO LEAVE YOUR KIDS (Legend Garden) Fun and relaxing choice of games

f..r1J{J I !{!(jl l ｾ＠ /!LfL cf_ l f ｾ ｾ＠ u-2 L LL' UUJt /I[ a .j f;L (_(}_ i l ? L

• 1 Jl _l llcl tl Y Lt_=tll ｾ＠ 1116 t lll llLlll ｾＷ＠ 'u ' ' '

licl1 ｳｵｾｾ＠ 1116 t 11l1a I:JllLl t l1o " .. . .. " " r

• l • · l1 r u2· c u G c s G ll · l1 [ G ll tu [