Toporov Peterburski tekst.docx

179
Toporov Peterburski tekst В. Н. Топоров Петербург и «Петербургский тек ст русской литературы» (Введение в тему) 1 Владимир Николаевич Топоров (1928–2005) // Топоров В.Н. Миф. Ритуал. Символ. Образ: Исследования в области мифопоэтического: Избранное. — М.: Издательская группа «Прогресс» - «Культура», 1995 — С. 259 - 367. Poetica I. Петербургская идея русской истории. Петербург — Москва II. Петербургский текст: его генезис и структура, его мастера III. Петербургский текст. «Природно-культурный» синтез. Сфера смыслов IV. Петербург и Петербургский текст: мир, язык, предназначение Примечания I. Петербургская идея русской истории. Петербург — Москва И призрачный миражный Петербург («фантастический вымысел», «сонная греза»), и его (или о нем) текст, своего рода «греза о грезе», тем не менее принадлежат к числу тех сверхнасыщенных реальностей, которые немыслимы без стоящего за ними целого и, следовательно,

Transcript of Toporov Peterburski tekst.docx

Toporov Peterburski tekst..( )1

(19282005)

// .. . . . : : . .: - , 1995 . 259 - 367.Poetica

I. . II. : , III. . - . IV. : , , I. . ( , ), ( ) , , , , , . , , . , , , , , . . , , , , , , , , . , , , , , , , hic et nunc. , , , a realibus ad realiora, , () , . , , , , , , - . , , - ( , ) . - , . , , , , , . , - , ; . , , . , , ( , , , , , ), , , , , - , , . , , , I2 , , , , , , 3. , , : , ; , , , , , , , . , , , , , . , , . ( ) , ( ) . , 4, , . , - , -, , - , : , . , -, , , , , , -. 5, , - , , , , , , , , , ., . (, , , , ) . , , , , . , , , ( ) : XVIII , XIX , ( - , .:, , , [...] [...] [...], [...] ), , , , , , , , . , , , . , , , , , , , . . [...]; , [...]; , [...]; -, , [...] ..6 , . , . , , , ...7 : , 8 9(.: , , , ! ?!... .. , . XX ; . , , , Lust-Eiland, .. ; , 17121714 , .., 17101712 , , ). : , - . ( ) , 10. , , , ! : ! -: , , ...11 , , , , , , , , . , , , , , , , , , : , , , ., , 12. , , , , . , , , , , , , , , , , , , ( ) . , , , , , , , , , (-), / 13. , , , ; , , , , , . , , , , - , , , , . - , -. , - , . , , , , , , hic et nunc, . , , , , , , , , - , , , . , , - , , , , - , , , , . , Das war es . , , , , .., , , , . . , 27- , , , (vulgo ), 9 1817 , , , , , (, , ). , , , , , , . 7 1816 : , , , . , , , . []14 , , . , , .. [...] , , 15. , 1 1817 , , . . , ; 19 : . . [...] []?, , (5 1817 ), , : , , . , . , , . , . , , , , , , , . , , : , , , ! , , ! ! , , . : , . [...] ? ! , , , . , .. : , ... , , , : , , , [...]. ( ) : , : , , , ( , , ). contradictio in adjecto. 1 1810 ..: , , , ...16 40- ( , ), , , , , : ( , ) . : . , : ; , (... . . XI, 418); , , . , , , . , , , , . . [...] (.. , 1842), : (..). . . (1847): , , , , . [...] - . ? [...] , , [...], . 60- (1866) : , , [...] , - , ; , . , , , , , ( , ), , , , - -, , . , , , , -, -. , , , , , , - ( ) , 17. XX . , . 18 1907 ( ) , , : ! [...] . , , , . , , , . , , , . , , , , . . [...] , [...]18. .., , , : . [...] , 1905 . 12 . . [...] . . . . . . [...] . , . , , , , , , , .. , , , . : . [...] , , 12 , , 19. , : , , . , , , , , , . ( , , , , ) , , ( , -), , -, , , , . 20 , , , 21. . , , , , -, , , , , -, , , -, , . , , , -, , , , , 22. . , ( ) .. : ... , ! . [...] ! [...] ! , . ! , ! ; , - , , , ... [...] , ! , . , ! ! , ! [...] , , , , , . , , , . [...] , ; , , , ; , , , . . . , 23. [...] , ; , , , . [...] ; . ; . [...] , , ; , -. [...] -, !.. (.. 1836 ). : , , , , , . , , , : - , , , , . : , I, , , , , . , ; , , , . [...] . , , . , , , . [...] , , , . , ; , ; , , (.. , 1842). , : , , . , , , , , . : (.. , 1845). , - . , , - - ( , , , , ), . 1903 , , ..: [...] , ? . -. , , [ . ..]. . [...] . , . [...] , , - . [...] . , ( , , , 3 1903 ). - , .. ( 25 1904 ) : 2 . : , (- ). , , . . . .., , . 24. , , , , ( ) , . 1904 . 1415 : . . 19 : . . -. . [...] , . , , . , . [...] . , , , . , , . .. 23 1904 , , : , . , . , . , , , . . [...] , , ( ) , . , , . [...] . , . . .., : . 25. , - . : / 26; , , , 27; - 28., ( ), , , , , , . , , , , , , . , , , sub specie 29. , , - ( ) - ( ; ), . , - , , ( ), () 30 .. . , , . ( ) , , , 31, - . , . , ? (.. ... 29 1834. .), , , , , ... , , ( , . , , ). , , - - . . , , : , : ; - , , , , (.. .., . 1849 , .)32. , ( , [.]! ). , , , , ():, , , , , ;[...] , ! , , .[...] , , , ! ! . ( XX , . (1908) ., (1922) ., (1933) ., (1993) . , (1993) . .), - , . , , . , ( ). , (), , , , ( ), , - , , , , , , , , . , , . ., , - ([...] -, - , . [...] -, , , ; -, , , . , , . [...] , , , , - . . )33, , , (.: , : , , , , [...]? ... ) ; : , , , -- -, -,-- (.. , -- ..). , 34, , ( ), ( , , ), . , , , , , - , , ; . ( . ). , , , , , , , . , - . - , , , . vice versa , , ( ) , , , , , , , . , ( : , , ), , , , , , , . , , - , , ( -), -. , , , , , , , , , . , , , , , , . , , , , .^II. : , , . , , , , , , , , , , , . , , ( . .. .. , .). , , , . ,, , , , , , , , () , , . , - . , , , Genius loci, , , , ( ) , 35. , , . , , ( ), , - , , , . , . , , , , . . , , 36. 2030- XIX 37 ( , 1829, , 1833 [ , , , - ( , , !), , . ... ], , 1833, . 30- ). , 30- , (18351842) , , . , 1839 ( , 1836, . , , [ , , , : , ], IV, , , VII: , , , , ). 4050- , , , , , (. , [, ..., 1 1845 , ! ..., 18451846], , 1846, ., , , , , , , .., , , , , .. .), , (, - ). 6080- ( , ., , , , -, , , , ., , , , .). XX (); ( .), . , , , , 3., ., , .., , (1909, 1918), [ , , , , . 3, 1993, 5 .] . 10- , , ( ., , , , , , .). 20- ( 30-) , , 38, (, .), . ( .), , , , . . , 20- : , ( ..). , ( ) . , , XX ( ), . . (1902), .., .. ., .., .. ( , 20- ) . - (. , 1907) . , ; , , ; , ; , ; , . , , : (, , , , , .) - (, , , , ., .. .; , - , ), -, - (, , )39, -. , . , . , . , , . , , . , , , ( ). , , , ., , . , , , . ., , , , , ( ) , , ( ) , , , , , , . , , (, ), . , , -, , , , . , , -, - ( , , , , , ). , , . (/ -) , , . , , , , -, ( . ). . , , , (= ) ( ) , . , . -, -, - ( ) , , , , , ( ). (, , , , , 40), (, , ) , - , , , , . , ( ) () , , , . , . ( , ), , (. , ). , , . , , , . , 41. , : - , , ( ), - ( ). , , (, , , , ). , - , . - , , , - . , , , . , , , , . ( ), , , par excellence, () , ( ). ( , , ) ( , .. ) , - , . , ( ). , , , , , - , / , , . , -- , , , , , , , , , , , . , , - , (, ,) - . , , . , - : ( ) , , . , , .^III. .- . , . , , -, -, . . . . , , , . , , . , : , . -(, , , , , , , , , ..) (, //, , , , , //, //, , ..) . (, , , )42; , , -, -; 43, ; 44, . , , - , , , . / , / [...] ...(). , , , , , , . , , , ( -, , [], [ , .] -). , , , , -, , . , , -, , , , , , , - . , , , . , , , , , , , . , , , , ( , , , , , , , , )45. , -, , , , .. , , , , (-, , , .., , ..), 46(. )47. , , , (... . ). , , . , -, , - , , , . : ( ) . , - , , , . , . , . , (, , , , , ), , , , , , , , . , , , , , , , - ( , , - ). , , , , , , , , , . , , , : , , ,, , , , - , .[...] , , , . ... , , , 48.[...] . , XIX , , . 10 20 ( 1846 1848 30 40). 1884 574781 ( , 1890 49). , . (- ): - , , , , . , , , 50, : - , , , , , - ,, , , , , . , 70- XIX , . ( ): , [ , . ..] . , . , , (, 1872 29912, 20791 , ). , , , , (, 1900 69% )51. , XX ( ), 5 , 200 ( , , ). . 15 1910 70 ( 8 (!), 35, 48, 50)52. 1897 12000 ( ), 53. ( ), , , , . 30% ( 1906 791 716 666 663 , 843 , , , ). ( ) , ( ), , , , ( ), ( , ), , , . ( 70- XIX ), ; 54: , ( ) , . . , , , . 70- XIX 140170 , ( 30%)55. , , , , , - .., 56. , ( , , ). , . , , , , , , , , .. , , : , / .... [. , / / ( )]; . , ( ), ..57( - ). : , , , , , , , ( , , , , . .. ..; , 28 1918 : [...] , . [...] De visu 1993, 4, 33; .: ... , [ . .]; ; .. .. .), ; , . , , , . 58, , , , ( , 1945 , , 36,6% , , 85% ). , (, , , ; , . , 3., , . , , ! ! , , , --... , , ! !). (, , / ( , 1913) : / / / ...(, 1913), . , XX . - . , ). , , , , . 1914 , , , , , . , , .59. : , ( 90- ) 1992 . - 60, , , , , , , , 61., , - ( ), , , , , , , , , , . , , , , , , , , , . , , , ( ), , ( , . , .), , ( , , [ 1920 . -, -62, ], [ , ] ; . - ), ( , ..), . , , () , , .. , , , ; , . , , , . , . , . , , . , ,, ( , , ), . , , , , , , (. ..). - , , . . , , , , , , , , , , , .. () , , , , ( , )63,, , , , , .. (). , , , ( ); , , ,( , ). ( ) , ( , , . - [] )64. , . (, , , , , ), , , , , , , , , , , ( ... ), , , . , , , ( ; , , , ). , , (, )65, (, , 66, ), 67, , , . (), , , , , , , . , , , , ( , , ), , , , , , . , , , . , . , , (. : . , . ), , , . , , ,, , , : , (*< .-.*ueid-: *uoid-: *uid-, . . .) pro-specto , , ( ), , . (). (, , ; , , , ), , , , . . , ( ) ( , ), , , , , , .., , , , , .. , - , , ( ). , , , , - , , [, , , ( ) 6 (!); , ; , , ; ., , , 10 , ..; , , , 7 ; , , () 20 ; , , , , , ; - , , (. )]. - (. ). , , : ; : , , , . : , - (. , , , ) ( ) , . , : , , . ... ( ) , , -. , , . , - ( , 145 , ; - , [ , 145 : 25 & 38 & 38 & 44]; 253 , - [63 , 29 - , 16 ()]. . , - , : , - (, , , , ) ( - ( !) , ), , , -. . : , , ( , , ) [ , , ]; , , , , , , -, , -, ( ) [ , . , , , , , ..68, , , ; , ; . , ; , (. , , , , , , , , , , ..; . , 69 )]; - , [ , 100 (. , , , . , ..70); ( , , , , 200300 ; , , ), . , , , , , ]; - , - [ , , , , , ; () - ( , , XIX ( ) , )] .., , (, , , , , , , , ; , , ; . , 45 , ). () () ( . . ( ), 1993). (. - [ II , ], , , ..). , -, , , , 71, , , , , , , , , , , , , , . , , ( , , , ), , , . , , - , , , . : , -, , , , - , , , , (, , , , , , .), , - , , , () 72., , , , , , . , (: , , ), , , , , -, , , , - . , , , , .. , , , , , , , , ( ). , . , 73 , . , ( , , ) , , , . () , , , - . , . ; , . , , (. .-. , . -, ( I, 2), .-. n-uid-) . , , , . - , , - : , , . , , . , la quantit ngligeable. , , , . . , , , , , , . : 290 270 , , . , , , , : ( ), , , , , , , , . , , , - , - . , , - . , . , . , , , . .. ( ), 1829, 1830 , 1. : , , 74, -, , -, , , - , , : : ? ? ... , , : ?, . , , , ... , , . . , , . , ..: , , , , - . , . , , , , , 75. .. (1847) . . : , !. . . . . . . . . . . . . . . . . ; , , ; ; . . . , .

, , : , ? . : ? , , ?..

, .

, , , ; , !

: , , !, . , , : , , .

, . , !

, , , , . , . , , : , , ?

? , , .[ : ( < *n-men ), ; , 30- XVIII , . , , , , , , , , ]. , , , .. (1834), , , , - . . , , , , , , , : , . : . [...] -, , , ; ; , : , , . 76. ( ) , , , , , , , 77 , (3.), , , : . , .[...] , ... , 78., , , . , .(3. ) , , ( . 1918 .., , , 1915, ..., ). . , , , . , , Oleszkiewicz, (. Dzien przed powodzia petersburska 1824 .). Pomnik Piotra Wielkiego, , , , , , z kaskada tyranstwa79. , 80, , . , , ( : , , , , ; , , :Kto jutra dozyi, wielkich cudow dozyt,Bedzie to druga, nie ostatnia proba;Pan wstrzasnie szczeble assurskiego tronu,Pan wstrzasnie grunty miasta Babilonu;Lecz trzecia widziec, Panie!Nie daj czasu)., -, , : , , , ; , (On cie w przeczuciach ostrzega karze); - ; , (dawniej byt czlowiekiem), , , coraz to glebiej wpadat w moc szatana: , , ; az dojdzie wkoncu do legowisk dzika. , , , :Slysze!... tam... wichry... juz wytknely glowyZ polarnych lodow, jak morskie straszydla;Juz sobie z chmury porobity skrzydla,Wsiadly na fale, zdjely jej okowy.Slysze!.. juz morska otchlan rozkielznanaWierzga i gryzie lodowe wedzidla,Juz mokra, szyje pod obloki wzdyma,Juz!.. jeszcze jeden, jeden lancuch trzyma...Wkrotce rozfcuja... slysze mlotow kucie81 , 1853 1854 (, 1841 1842 ). , , -, . : (un abime profond), , , , , , 82. , , , : , , , - , , , , , , , . , ,, ,, , ,, . , , , , , , , , , , , , . , - : , , ( , ) , , , , , . . , , , , , . , , . , , , , , , , , , , ( , - , , , , , ) 30- XIX , , . , , (.szatan ), , ( [. , ] 83, , : , : ?.. . , 1914 [Lust-Eiland Teufel-Eiland, .. ]; , , , . , -, , guignol')84, ( ., . ), , - , , , , , - (. , , , , , , .. , , [. .], . .), , , , , (, , , , , , . , ). , ( ) , , (-. , 1911)85 , , , . 86 , , , (. das Nicht), , , , , . , - , , , , , ?! , , , , , , , . , , , . , , : , . , , , , , , , . , , - , - : , , , , . , , , , ; , , . . , , , . , , , , , , , , , , , . : . , , , , , , . , , , , , ( , , , , , : , , , - , - , , ? - , , ). , , , , , - , , . , , . , : , . , , . , , , . : ? , , ( , , . , , . , , . , . , , . . , ...). : , . , (1844), , Nodes Petropolitanae (.) ( , , , , , Les soirees de St. Petersbourg , 1821 87; , . .. , 1837, ). , , , , Morgenstunden ! , , , . , -, , , , - . , , , , , , , , , , , , , , . , , , , . , , , , , , : , , , ,[ , , , : , , , , , , , - . , , , , .(. . . 1916) , ; , , . , , , , . , , , , , , , , .(3. ) , I 1682 , . , ( , ) . . . . . , , . (.. , 1939 .), : , , , . - , : , , , .]- , , , , , , , -, ( ) , - - , . - , - (, , , , ), , , - (1921). , - , , , , , , , , - ( ), , , , ( ):... : , , .

, , , . , , .

, ..., . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . : , .

, .

, .

, , ..., , 88. 2040- .., , 1926 . , , - , , , - , , . , ; , , , , , ... ..., . , , , , , , , , -