III. TOPOLOGJITË E RRJETAVE DHE LAN3.1. Topologjia e mësimitTopologjiadefinon strukturën e rrjetës. Këto janë dy pjesë të definimit tëtopologjisë: topologjia fizike që paraqet nivelin e tanishëm të telit (media), dhe topologjialogjike, që definon rrjedhjen e të dhënave nëpër rrjetë. Topologjitë fizike që më sëshpeshti përdoren janë Magjistralja, Rrethi apo Unaza , Ylli, Ylli i zgjeruar, Hierarkalja,dhe e Përzier. Këto janë dhënë në figurën e më poshtme

 

Topologjia magjistrale (bus), nyjet e veçanta i lidh për një bosht. Të gjithëkonferencierët (hosts) në të lidhen në mënyrë të drejtëpërdrejtë.

 Topologjia e rrethit (e unazës) e lidh njërin host tek tjetri dhe të fundit tek i pari.Kjo krijon një unazë fizike të kabllosë.• Topoligjia e yllit lidh të gjithë nyjet në një pikë qendrore. Kjo pikë zakonishtështë një hub ose switch.

 3.2. Topologjitë e rrjetës Fjala topologji mund të mendohet si “studim i lokacionit". Topologjia ështëshkencë e matematikës, ku pasqyrimi i nyjeve (pikave) dhe lidhjeve (drejtëzave) shpeshpërmban modele (patterns). Seksioni në vijim sqaron lloje të ndryshme të topologjive tëpërdorura në rrjeta nga perspektiva matematike. Këtu tregohet se si topologjia fizikepërshkruan planin për tela dhe paisje fizike

 III. TOPOLOGJITË E RRJETAVE DHE LAN 21Përfundimisht, topologjia logjike do të përdoret për të mësuar si rrjedhinformacioni nëpër rrjetë për të përcaktuar se kur mund të ngjajnë përplasjet (ndeshjet)

 Rrjeta mund të ketë një lloj të topologjisë fizike, dhe tërësisht lloj tjetër tëtopologjisë logjike. Për shembull, Ethernet 10BASE-T përdor topologjinë fizike të tipitylli i zgjeruar, por vepron duke përdorur topologjinë logjike të tipit magjistrale (bus).Token Ring përdor yllin fizik (physical star) dhe unazën logjike (logical ring). FDDIpërdorin unazën logjike dhe fizike.

Rrjetat topologjike lineare bus

 III. TOPOLOGJITË E RRJETAVE DHE LAN 22-Aspekti fizikSecili host është i lidhur me një tel të përbashkët. Në këtë topologji, paisjetkryesore janë ato që lejojnë që host t’i bashkangjitet ose të lidhet në një medium të vetëmqë shfrytëzohet bashkarisht. Një përparësi e kësaj topologjie është se të gjitha nyjet(hosts) janë të lidhura me njëra tjetrën, dhe kështu mund të komunikojnë drejtëpërdrejtë.Një mangësi e kësaj topologjie është që ndërprerja në kabllo, ndërprenë nyjet nga njëratjetra.-

Aspekti logjikTopolgjia magjistrale (bus) mundëson secilës paisje të rrjetës të shoh të gjithasinjalet nga të gjitha paisjet tjera. Kjo mund të jetë një përparësi nëse dëshirojmë që tëgjitha informacionet të shkojnë në secilën paisje. Megjithatë, mund të jetë mangësi përshkak se problemet e trafikut dhe përplasjet janë të përbashkëta.

 3.2.2. Rrjeta topologjike unazore-Aspekti matematikTopologjia unazore (ring) është një unazë e vetme e mbyllur që përbëhet nganyjet dhe lidhjet, me secilën nyje të lidhur vetëm dy nyje (adjacent).-Aspekti fizikTopologjia tregon të gjitha paisjet të lidhura drejtëpërdrejtë me njëri tjetrin në atëqë quhet zinxhiri margaritar. Në zinxhirin margaritar rezultati i një paisje është i lidhurme hyrjen e tjetrit. Kjo është e ngjashme me mënyrën në të cilën miu në PC Apple lidhetnë tastierë dhe pastaj në PC.-Aspekti logjikNë mënyrë që informacioni të rrjedh, secili stacion duhet të kaloj informacionetek stacionet e tyre më të afërta (adjacent)

Rrjetat topologjike duale unazore dhe ylli

 3.2.3. Rrjeta topologjike duale unazore-Aspekti matematikTopologjia duale unazore përbëhet nga dy unaza koncentrike, ku secila prej tyreështë e lidhur me unazën fiqnje. Dy unazat nuk janë të lidhura.-Aspekti fizikTopologjia duale unazore është e ngjashme me topologjinë unazore me përjashtimse atje ekiston unaza dytësore redundante që lidh të njëjtat paisje. Me fjalë të tjera, nëmënyrë që të sigurojë siguri dhe fleksibilitet në rrjetë, secila paisje e rrjetës është pjesë edy topologjive unazore të pavarura.-Aspekti logjikTopologjia duale unazore vepron si dy unaza të pavarura, nga të cilat vetëm njërapërdoret gjatë një intervali kohor

3.2.4. Rrjeta topologjike e yllit-Aspekti matematikTopologjia e yllit ka nyje qendrore me të gjitha lidhjet në nyjet tjera që dalin ngaajo dhe nuk përcjell lidhjet tjera.

 Aspekti fizikTopologjia yll ka nyjen qendrore me të gjitha lidhjet që dalin nga ajo. Përparësiprimare e saj është që lejon të gjitha nyjet tjera të komunikojnë në mënyrë tëpërshtatshme mes vete. Mangësia e saj kryesore është se nëse dështon nyja qendrore, etërë rrjeta çkyqet. Varësisht nga paisja e rrjetës e përdorur në rrjetën yll, ndeshjet mund tëparaqesin problem.-Aspekti logjikRrjedha e informacioneve shkon nëpër një paisje. Kjo mund të jetë edëshirueshme për siguri ose për arsye të qasjeve të kufizuara, por do të jetë shumë iprekshëm ndaj problemeve në nyjen qendrore të yllit.

3.2.5. Rrjeta topologjike e yllit të zgjeruar 

-Aspekti matematikTopologjia e yllit të zgjeruar përsërit topologjinë yll, përveç që secila nyje qëlidhet me nyjen qendrore është gjithashtu edhe qendër e një ylli tjetër.-Aspekti fizikTopologjia e yllit të zgjeruar si bërthamë e ka topologjinë yll, ku secila nga fundete nyjeve të topologjisë veprojnë si qendra të topologjive të tyre yll. Përparësi e kësajështë që mban rrugë më të shkurtër të kabllimit, dhe kufizon numrin e paisjeve që kanënevojë të ndërlidhen me ndonjë nga nyjet qendrore.-Aspekti logjikTopologjia e yllit të zgjeruar është shumë hierarkike, dhe inkurajohet qëinformacionet të mbesin lokale. Ky është pikërisht si strukturimi i tanishëm i sistemittelefonik

3.2.6. Rrjeta topologjike në formë druri (hierarkale)-Aspekti matematikTopologjia në formë druri (apo hierarkale) është e ngjashme me topologjinë e yllittë zgjeruar. Dallimi kryesor është që kjo nuk përdorë nyje qendrore. Në vend të tyre, ajopërdor nyjet e trungut prej nga dërgon degët në nyjet tjera. Ekzistojnë dy lloje

tëtopologjisë dru, druri binar (secila nyje ndahet në dy lidhje) dhe boshtin e drurit (boshti itrungut ka nyjet e degëve me lidhje që lëshohen prej saj).-Aspekti fizikTrungu është një tel që ka disa nivele të degëve.-Aspekti logjikRrjedhja e informacioneve është hierarkale.

3.2.7. Rrjeta topologjike komplete (mesh)-Aspekti matematikNë topologjinë komplete (mesh), secila nyje është e lidhur drejtëprdrejtë mesecilën nyje tjetër. Aspekti fizikKjo lidhje ka përparësi dhe mangësi të veçanta. Një përparsi është se çdo nyjeështë fizikisht e lidhur me nyjen tjetër. Nëse ndonjë lidhje dështon së funksionuari,informacionet mund të rrjedhin përmes nyjeve të tjera për të arritur në cakun e tyre. Njëpërparësi e kësaj topologjie është se ky lloj i i topologjisë lejon që informatat të rrjedhinpërgjatë shumë drejtimeve në rrugën e tyre në rrjetë. Mangësi primare fizike është që përmë shumë nyje sasia e mediave për lidhje tejngarkohet.-Aspekti logjikSjellja e topologjisë komplete varet në masë të madhe nga paisjet e përdorura.

3.2.8. Rrjeta Topologjike celulare-Aspekti matematikTopologjia celulare përbëhet nga zonat heksagonale ose gjashtëkëndëshe, kusecila prej tyre ka në qendër nyje individuale.-Aspekti fizikTopologjia celulare paraqet zonë gjeografike që është e ndarë në regjione përqëllime të teknologjisë pa tela. Kjo është një teknologji që nga dita në ditë po bëhet më erëndësishme. Në topologjinë celulare më nuk ka lidhje fizike, vetëm valëelektromagnetike. Ndonjëherë nyjet pranuese zhvendosen (për shembull, automobili mecelular), dhe ndonjëherë lëvizin nyjet që dërgojnë informacione (për shembull lidhjetsatelitore).Përparësi e qartë e topologjisë celulare (pa tela) është se nuk ka media tëprekshme përveç atmosferës së tokës ose vakuumit të hapësirës ndërplanetare (dhesatelitëve). Mangësitë janë se sinjalet janë prezente kudo në mobil. –Aspekti logjik

Teknologjitë celulare komunikojnë mes vete drejtëpërdrejtë (përmes kufizimeve nëdistancë)